Ograniczona ochrona zaniedbujących własne sprawy

Ograniczona ochrona zaniedbujących własne sprawy
Rzeczpospolita, prof. Stanisław Sołtysiński
RZECZPOSPOLITA: Jak powinno wyglądac zawiadomienie o zgromadzeniu w spółce z o.o.?
STANISŁAW SOŁTYSIŃSKI: W spółce z o.o. zgromadzenie zwołuje się za pomocą listów poleconych lub poczty
kurierskiej wysyłanych co najmniej dwa tygodnie przed terminem. Zawiadomienie pocztą elektroniczną jest
dopuszczalne, jeżeli wspólnik wyraził na to pisemną zgodę i podał swój adres (art. 238 par. 1 kodeksu spółek
handlowych). Co do zasady ustawa nie wymaga, aby zawiadomienie dotarło do adresata.
Jak się ma bronić formalnie zawiadomiony wspólnik, gdy dostał np. czystą kartkę w kopercie?
Jeżeli zawiadomienie było wysłane listem poleconym lub przesyłką kurierską dwa tygodnie wczesniej, to
adresan ma z reguły dość czasu, aby wyjaśnić sprawę w zarządzie. Rzeczywiście, praktyka sygnalizuje próby
oszustw zarówno po stronie organów spółki, jak i wspólników. Wspólnik może twierdzić, że otrzymał czystą
kartkę w przesyłce od zarządu. Powinien natychmiast podjąć próbę wyjaśnienia sprawy.
Co powinno zawierać zaproszenie na zgromadzenie wspólników?
W zaproszeniu należy podać dzień, godzinę i miejsce zgromadzenia oraz szczegółowy porządek obrad, a gdy
planowana jest zmiana umowy spółki, należy wskazać istotne elementy treści prognozowanych zmian (art. 238
par 2 k.s.h.). Miejsca zgromadzenia nie należy mylic z siedzibą spółki. Zaproszenie powinno wskazywać
dokładny adres, pod którym ma się odbyć zgromadzenie.
Czy naruszenia przepisów o zwoływaniu zgromadzeń wspólników powodują zawsze uchylenie bądź
stwierdzenie nieważności podjętych na nim uchwał?
Co do zasady naruszenie przepisów lub postanowien statutu jest podstawą do wytoczenia powództwa o
uchylenie bądź stwierdzenie nieważności uchwały. Przepisy o zwoływaniu zgromadzeń zawierają w większości
normy bezwzględnie obowiązujące. Jednak nowsze orzecznictwo przyjmuje trafne założenie, że automatyczne
stosowanie sankcji nieważności na podstawie art. 58 par. 1 kodeksu cywilnego byłoby sprzeczne z naturą
spółki oraz interesem spółki i wspólników. Pdstawę elastycznego stosowania obu sankcji stanowi art. 2 zd. 2
k.s.h. Mówi on, że przepisy k.c. należy stosować odpowiednio, jeżeli wymaga tego natura stosunku prawnego
spółki. Sąd Najwyższy nakazuje badać, czy naruszenie przepisów porządkowych (np. opóźnienie zawiadomienia
o jeden dzień) ma wpływ na treść zaskarżonej uchwały.
W niedawnym wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie nie dopatrzył się podstaw do uchylenia
uchwały, którą powzięto pod nieobecność jednego z czterech wspólników spółki z o.o., który
dysponował 37 proc. udziałów. Został on zawiadomiony, że zgromadzenie odbędzie się "w siedzibie
spółki", a tymczasem doszło do zmiany adresu jej biura. Gdy dotarł pod właściwy, zgromadzenie już
się skończyło. Pod nieobecność powoda pozostali wspólnicy wyrazili zgodę na zbycie udziałów spółki
córki.
W tym wypadku powód został w istocie pozbawiony udziału w zgromadzeniu wskutek naruszenia art. 238 par.
2 k.s.h., który wymaga podania w zaproszeniu miejsca zgromadzenia. Sąd Najwyższy orzekł, że pozbawienie
udziału akcjonariusza w walnym zgromadzeniu powoduje nieważność podjętych uchwał, nawet gdyby jego
obecność nie miała mieć wpływu na wynik głosowania (wyrok SN z 10 czerwca 2005 r., II CK 715/04). Wskutek
wadliwego zawiadomienia powód utracił szansę przekonania wspólników, że podjęta uchwała jest sprzeczna z
interesem spółki. Dysponując 37 proc. udziałów, mógł przesądzić o odrzuceniu wniosku zarządu, gdyby
przekonał do swego stanowiska choćby jednego wspólnika.
Czy wspólnik oże sobie jakoś zagwarantować, że będzie dostawał zaproszenia do rąk własnych?
Podczas nowelizacji art. 238 par. 1 k.s.h. w 2003 r. zniesiono wymóg pisemnego potwierdzenia odbioru jako
zbyt uciążliwy dla spółek. Należy jednak uwzględnić, że w malych spółkach zarząd ma obowiązek upewnić się,
czy zaproszenie dotarło do adresata, np. gdy wiadomo mu o obłożnej chorobie jednego ze wspólników.
Obowiązek zarządu może wynikać w tak wyjątkowych sytuacjach także z zasad współżycia społecznego, które
obejmują obowiązek lojalności zarządu wobec spółki i jej udziałowców (art. 345 par. 1 k.c.). Wspólnicy powinni
też dbać o swoje interesy, gdyż prawo handlowe daje tylko ograniczoną ochronę osobom naiwnym lub
zaniedbującym własne sprawy.
rozmawiał Marek Domagalski