E-prenumerata Kurier Pszczelarski numer 2
Transkrypt
E-prenumerata Kurier Pszczelarski numer 2
Kurier Pszczelarski NR ISSN : 2450 - 8667 nr 2 MAJ 2016 www.kurierpszczelarski.pl cena: 5,00 1050 LIP PSZCZELARZE POSADZĄ W POLSCE DARZ NATURO AD MAIOREM DEI GLORIAM nakład: 1200 egz. 2 Wieści samorządowe Kurier Pszczelarski fot. Adam Prusaczyk KRÓLOWO POLSKI MÓDL SIĘ ZA NAMI " Człowiek jest wielki nie przez to co posiada, lecz przez to kim jest, nie przez to co ma, lecz przez to, czym dzieli się z innymi". Jan Paweł II WYDAWCA I REDAKTOR NACZELNY: Adam Prusaczyk ul. Bystrzycka 33A, 58-100 Świdnica e-mail: [email protected] tel: 604 286587 nr konta bankowego: 27 1750 0012 0000 0000 3291 6082 OPRACOWANIE GRAFICZNE I DRUK: Zakład Aktywności Zawodowej w Świerzawie ul. Skowronia Góra 3, 59-540 Świerzawa www.zazswierzawa.pl | [email protected] tel. 75 71 34 890 Kurier Pszczelarski 3 Wydarzenia Czas na zebrania sprawozdawczo-wyborcze Każda organizacja wtedy jest wartościowa, kiedy jest żywotna i wykazuje pożyteczną działalność. Żywotność organizacji zależy od tego, czy ma w swoim gronie osoby przepojone dobrymi zasadami społecznymi . O ile te osoby swoim postępowaniem zdołają skupić koło siebie licznych członków, to pomyślny rozwój organizacji jest zapewniony. Zdzisław Galant fot. Adam Prusaczyk 4 Wieści samorządowe Kurier Pszczelarski Wiedza i prakyka Lekarz Weterynarii radzi: „1 MAJA U PSZCZÓŁ” Aby zadbać o dobry rozwój wiosenny pszczół w naszych pasiekach (to znaczy, że na dzień 1 maja rodziny mają nie mieścić się w jednym korpusie i zakładamy nadstawki), musimy zapewnić rodzinom pożytek rozwojowy. Bardzo ważną rośliną jest wierzba iwa, która swoim pyłkiem zapewnia pokarm potrzebny do rozwoju wiosennego. Jest to sygnał dla matki do czerwienia. Pyłek i nektar jest potrzebny, aby pszczoły wiosną były najedzone i szczęśliwe, czyli odporne na choroby. Nektar może zapewnić klon zwyczajny, jeśli pogoda nie pozwala, albo nie ma go w pobliżu pasieki, pszczelarze powinni podkarmiać pszczoły na wiosnę inwertem. Można wywozić pszczoły na klon w celu zapewnienia dobrego rozwoju. Do pożytków rozwojowych należą: leszczyna, klon zwyczajny, wierzba iwa, śliwka mirabelka, czereśnia, wiśnia, sady. Przy wywożeniu pszczół na sady należy uważać na opryski, sadownicy pryskają sady od 20 do 30 razy w sezonie. Wiosną obserwujemy, gdzie rośnie iwa (męskie osobniki są żółte i wytwarzają więcej pyłku ) by następnej zimy pozyskiwać sztobry z wierzby w celu ich nasadzeń w pobliżu pasieki. Do pożytków towarowych zaliczamy rzepak, który jest głównym pożytkiem ( około 200kg/ha.) Kwitnie przez 4 tygodnie, a pszczoły chętnie go oblatują. Po rzepaku jest chwila przerwy- do dwóch tygodni okresu bezpożytkowego. Następna jest akacja, czyli robinia (1000kg/ha.), kwitnie przez 10 dni. Lipa kończy listę głównych pożytków towarowych na naszym terenie (około 1000 kg/ha, lub 7 kg od jednego drzewa). Pozostałą bazę pożytkową można zapewnić przez nasadzenia. Nostrzyk 800kg/ha, przegorzan kulisty kwitnie trzy tygodnie 800kg/ha i jest rośliną dwuletnią. Przegorzan węgierski kwitnie 3 tyg.- roślina wieloletnia 450/ha. Ewodia aksamitna kwitnie w sierpniu 200kg/ha , facelia 180 –1100 kg/ha. Dobry wiosenny rozwój pszczół zapewnia nam dużo czerwiu, czyli silne rodziny na rzepaku. Dobra wiosna- dużo rzepaku, silne pszczoły, warroza nie daje rady wszystkich pokłuć. Silne pszczoły, leczone po lipie wychowują zdrową pszczołę sierpniową zapewniając dobrą zimowlę. Dużo pszczół- mało warrozy. Marek Janiszewski Kurier Pszczelarski Wiedza i praktyka 5 6 Wieści samorządowe Kurier Pszczelarski Wiedza i praktyka Maj w Kanadzie Maj w Kanadzie to okres ważnych prac, które ze względu na dobre warunki atmosferyczne nasilają się właśnie w tym miesiącu. Główną pracą jaką wykonujemy jest wymiana matek pszczelich. Zdarza się, że rozpoczynamy już pod koniec kwietnia, choć jest to rzadkością i ma zastosowanie do odkładów, które w połowie marca wywożone są ze specjalnych hal w jakich zimują. Zamawiane matki pochodzą z Hawaii, panujące tam temperatury umożliwiają zakup matek już w połowie kwietnia. Transportowane są samolotem w specjalnie zabezpieczonych pudełkach, co sprawia, że do klienta docierają w niezmienionej kondycji. Matki w Kanadzie w większości nie są znakowane, za oznakowanie matki pobierana jest dodatkowa opłata w wysokości 3$. Prace rozpoczynane są we wczesnych porannych godzinach. Około 7 rano przygotowywane są traki, na które ładowane są poszczególne elementy ula takie jakie jak: dennice, korpusy, ramki, daszki oraz palety. Wymiana matek należy do najwolniejszych prac wykonywanych w ciągu roku, niejednokrotnie ule "rozbierane" są w całości, dlatego jest to idealny moment do wymiany uszkodzonych elementów ula. Zatem wymiana matek to nie tylko okres przeglądu wnętrza ula, ale również czas przeglądu zewnetrznęgo stanu uli. Zazwyczaj odwiedzamy od 6 do 8 pasiek dziennie. Na każdej pasiece znajduje się 40 uli, rozlokowanych na 10 paletach, po 4 ule na każdej. Jest to optymalne ustawienie uli, gdyż zapewnia swobodną pracę dwóm osobom przy jednej palecie. Gospodarka odbywa się na ulach korpusowych,typu Langstrotha. Czas spędzony na jednej pasiece uzależniony jest od tego co znajduje się w ulu. Zazwyczaj przegląd 40 uli zajmuje 1-1,5 godziny, choć bywa, że trwa nawet 2-3 godziny. Ekipy zazwyczaj są 4-osobowe, zatem w ciągu dnia jedna osoba przegląda średnio 70 uli. Po otwarciu ula, zeskrobujemy dłutem wosk, którym pokryte są górne beleczki czasami po odwiedzeniu kilku miejsc możemy z samego zeskrobanego wosku uzbierać pół beczki tego cennego pszczelego surowca. Każdy ul sprawdzamy pod kątem obecności jajeczek, larw, nektaru oraz pyłku. Sprawdzanie ula rozpoczynamy od wyjęcia jednej ramki, którą wstępnie oceniamy, następnie czynimy to samo z kolejną. Jeżeli zaobserwujemy ładny czerw oraz jajeczka, pyłek oraz nektar i nic nie budzi naszych obaw, taki ul uznajemy za dobry i matkę pozostawiamy na kolejny rok. Dolny korpus sprawdzamy dopiero wtedy, kiedy pojawią się wątpliwości. Ule wyjątkowo silne otrzymują trzeci korpus z ramkami do odbudowania. Dolny korpus sprawdzamy dopiero wtedy, kiedy pojawią się wątpliwości. Zazwyczaj to własnie od drugiego korpusu rozpoczynamy szukanie matki, gdyż najczęscięj znajdujemy ją na dolnym korpusie. Zdarza się, że matki znajdowane są błyskawicznie, są również przypadki, gdy trzeba rozebrać cały ul. W sytuacji, gdy nie znajdziemy matki na ramkach, wszystkie pszczoły strzepywane są na daszek. Ostatecznym krokiem jest "wyniesienie" pszczół poza pasiekę. Pszczoły po pewnym czasie wrócą, oczywiście bez matki. Jeżeli zachodzi potrzeba ul zasila się dwoma lub trzema ramkami z czerwiem i jajeczkami. Kiedy ul jest gotowy do podania matki, odwraca się daszek dnem do góry i w ten sposób zaznacza się ul, do którego musi trafić matka. Matki podawane są tego samego dnia, na sam koniec tuż po przeglądzie wszystkich uli. Kurier Pszczelarski Wiedza i praktyka Maj w Kanadzie c.d. Jak wcześniej wspominałem matki nie są znakowane, naszym sposobem jest pisanie danym kolorem oznaczenia rodzaju matki na dennicy, jest to sposób bardzo wygodny, ponieważ od razu wchodząc na pasiekę widzimy jaki ul należy skontrolować oraz na przyszłości, z którego roku matka znajduje się w ulu. Często pszczelarze pytają czy takie szybkie podanie matek, jest dobre i czy rodziny akceptują matkę, otóż wypada tak, że na niektórych pasiekach przyjęcia są niemal 100% a na innych musimy ponownie podać kilka matek, wiec równoważy się to, niestety przy tak dużej liczbie pni pszczelich czas odgrywa kluczową rolę. Kiedy mamy już sprawdzone wszystkie ule, cyklicznie przy kolejnych wizytach sprawdzamy przyjęcie matek, jeżeli została przyjęta i ul wygląda na silny dostawiany jest trzeci korpus. Pszczelarz zawodowy Piotr Szyszko, Kanada fot. Piotr Szyszko 7 8 Wieści samorządowe Kurier Pszczelarski Kultura Nadzieja w Naturze Dziś chciałbym przybliżyć osobę Pana Kazimierza Bieby, emerytowanego konstruktora, ma 85 lat i jest aktywnym pszczelarzem. Przygodę swoją z pszczołami rozpoczął 45 lat temu, kiedy miał 40 lat i pracował w fabryce. Jako ojciec córki Elżbiety i syna Andrzeja stanął przed trudnym zadaniem wykształcenia swoich dzieci. W tym trudnym zadaniu życiowym pomogły pszczoły. Dzięki nim i pracowitości, bo tego wymagają te stworzenia, Pan Kazimierz pozyskiwał miód ze swojej pasieki, dzięki któremu mógł ponieść wysiłek finansowy związany z wykształceniem swoich dzieci. -Zawsze dbałem o to, aby pszczoły były łagodne i przez lata wypracowałem metodę niedopuszczania do rójki. W odpowiednim czasie podbieram ramki z czerwiem na wygryzieniu i poddaję ją do słabszych rodzin.( Pan Kazimierz) Obecnie Pan Kazimierz ma 7 uli, bo siły nie te co dawniej. -Ile miodu zebrał Pan w zeszłym sezonie ?-Zeszły sezon był dla mnie wyjątkowy, średnio uzyskałem 33 kg z ula. Kiedyś miałem 15 uli. -Co Pan robi z taką ilością miodu? -Teraz jestem na emeryturze, dzieci są na swoim, mam czworo wnuków i troje prawnucząt, więc dużą ilość swojego miodu rozdaję rodzinie i przyjaciołom, bo mam wielu przyjaciół. Niewielką ilość miodu sprzedaję tak aby zwrócił się koszt prowadzenia pasieki . Teraz mogę pozwolić sobie na to, aby być pszczelarzem dla rodziny i przyjaciół a nie dla zysku. -Czyli pszczelarstwo to Pana hobby? -O tak, bardzo lubię obserwować pracę pszczół, jak noszą pyłek i rosną w siłę. To nie jest moje jedyne zainteresowanie, ponieważ jestem zagorzałym wędkarzem. Łowię karpia na białego robaka. -A co na to żona ? -Moja żona Zyta i ja w tym roku, 2 kwietnia obchodzimy 60- lecie naszego ślubu. -To wspaniale Panie Kazimierzu. Zapewne i żona podziela Pana pasje. Proszę przyjąć od redakcji Kuriera Pszczelarskiego najserdeczniejsze życzenia Błogosławieństwa Bożego na dalsze lata życia dla pani Zyty i dla Pana z okazji DIAMENTOWYCH GODÓW. P. Kazimierz Bieba Kurier Pszczelarski Wiedza i praktyka Pasieka Melissa Szanowni Państwo! Chcielibyśmy krótko przedstawić Państwu działalność Pasieki Melissa. Nasza pasieka to pasieka specjalistyczna, w której wyodrębniliśmy trzy działy: Hodowlany, w którym zajmujemy się doskonaleniem pogłowia pszczół dla linii Melissa. Wychowujemy matki pszczele o znanej jakości użytkowej i hodowlanej. Do tego celu przeznaczamy rodziny o najwyższej jakości. Okresowe zwiększenie produkcji wychowu matek pozwala zaspokajać potrzeby pasiek towarowych, amatorskich i przydomowych, które stanowią dodatkowe źródło dochodu pszczelarzy. Szkoleniowy, w którym prowadzimy zajęcia szkoleniowe adresowane głównie do osób zajmujących się amatorsko pszczelarstwem, traktujących to zajęcie jako relaks, miły sposób spędzania wolnego czasu, a jednocześnie chcących rozwinąć swoje umiejętności. Organizujemy grupy 35 osobowe i stopniowo przekazujemy uczestnikom wiedzę. Do ś w i a d c z a l ny, w k tó r y m s p rawd z a my i rozwiązujemy różne problemy badawcze oraz testujemy funkcjonalność wielu rozwiązań, które ułatwiają pracę w pszczelarstwie. Współpracujemy z ośrodkami naukowo-badawczymi zajmującymi się różnymi dziedzinami np. medycyną. Prowadzimy szczegółowe notatki i analizujemy wyniki. Pasieka Melissa 9 Agnieszka Wójtowicz 32-422 Stadniki, Kędzierzynka 80 tel. 786 286 015 MATKI PSZCZELE RASY KRAIŃSKIEJ LINII: MELISSA, CELLE,CT46 Preferujemy nowoczesną gospodarkę charakteryzującą się wysokowydajnymi rodzinami pszczelimi, uzyskanymi przez odpowiedni dobór materiału hodowlanego uzupełniony odpowiednią stymulacją rodzin. Zachęcamy do współpracy. Oto adres naszej strony: Z wyrazami szacunku Pasieka Melissa 10 Wieści samorządowe Kurier Pszczelarski Ciekawostki Wkrótce miodobranie Już czas przygotować swoje pracownie do nowego sezonu. Pamiętajmy o zmywalnej posadzce i zapewnieniu maksimum higieny. Należy umyć i sprawdzić sprzęt, uruchomić miodarkę, w razie potrzeby zakupić nowe sita czy widelce do odsklepiania. Przypominamy też o najistotniejszych zasadach: - wycofujemy stare ramki z czarną woszczyną, przez które nic nie widać i zastępujemy je nowymi ramkami z węzą, -w razie braku odpowiedniej pogody wiosną, pamiętamy o dokarmianiu pszczół ciastem, - w miarę możliwości co roku wprowadzamy nowe ule i ramki - dążymy do tego aby nasze pracownie były czyste, posiadały bieżącą wodę i kanalizacją - po każdym przeglądzie myjemy narzędzia i rękawice - co sezon warto zakupić nowy kapelusz, rękawice i nowy sprzęt ( dłuto, widelec ) - sprawdzamy zawór w wiadrze i miodarce -nowe słoiki także należy myć i wyparzać przed użyciem. Jeśli z taką dbałością poprowadzimy nawet hobbistyczną pasiekę to zapewniamy naszym klientom wysokiej jakości produkt . Pamiętajmy też o etykietach na których należy zapisać wagę i nazwę oraz dane pszczelarza. Często spotykamy się z napisami typu : „pasieka wędrowna „ bez imienia i nazwiska pszczelarza .Wędrując mamy także nazwisko i imię. Dobry pszczelarz nie wstydzi się swojego produktu, bierze odpowiedzialność za jego jakość i bez oporu podpisuje się na słoikach z miodem. Porady Pszczelarskie Co zrobić, kiedy na ramce skrystalizuje się miód rzepakowy ? Jest to problem, do którego pszczelarze nie chcą dopuścić. Kiedy odbierają ramki z poszytym miodem po odsklepieniu okaże się, że miód jest skrystalizowany należy tę ramkę dokładnie zrosić wodą, stosując ręczny opryskiwacz i ponownie podać ją do ula. Pszczoły przerobią skrystalizowany miód, uzyska on właściwą konsystencję i będzie można go odwirowywać. Jak odkazić i odnowić ramki po wytopieniu suszu ? Jeden z naszych kolegów pszczelarzy proponuje taką oto metodę na odkażenie i odnowienie ramek : należy namoczyć ramki w sodzie kaustycznej po czym dokładnie wypłukać je w wodzie z octem i osuszyć. Nasz kolega gwarantuje, że po takiej kąpieli ramki są jak nowe i dokładnie odkażone. Metoda ta wydaje się godna wiary i zastosowania. Spróbujmy go zastosować zamiast tradycyjnego palnika gazowego . Kurier Pszczelarski UWAGA PSZCZOŁY GROŹBA POŻĄDLENIA !!! WSTĘP NA PASIEKĘ WYŁĄCZNIE W OBECNOŚCI PSZCZELARZA Kurier Pszczelarski UWAGA PSZCZOŁY GROŹBA POŻĄDLENIA !!! WSTĘP NA PASIEKĘ WYŁĄCZNIE W OBECNOŚCI PSZCZELARZA 12 Wieści samorządowe Kurier Pszczelarski Ciekawostki Zabłąkane roje i inne przypadki Jak co roku na przełomie miesiąca maja i czerwca nadchodzi czas na rojenie się pszczół. Jest to naturalna kolej rozwoju każdej rodziny pszczelej i trzeba się z nią liczyć. Straż Pożarna jak co roku otrzymuje zgłoszenia o roju pszczół. Zgłaszający czasem mylą je z gniazdem os czy szerszeni. Użądlenia pszczół , os i szerszeni bywają groźne i należy zachować szczególną ostrożność. Kiedy wokół nas latają pszczoły powstrzymujmy się od machania rekami , choć jest to odruch typowy dla przestraszonego człowieka. Pszczoły odbierają to jako sygnał o niebezpieczeństwie, czują się zagrożone i atakują. Widziałem raz rowerzystę, który podczas naprawy dętki zauważył pszczołę i ze strachu przed nią odganiał się tą dętką. Skutek był oczywisty. Zabrałem go z tego miejsca a na użądlone miejsce pomogła cebula. Użądlenie pszczół jest bolesne. My pszczelarze z czasem uodparniamy się na jad i nie jest on już dla nas tak dokuczliwy. Ma on też istotne plusy. Naukowcy zauważyli, że jad pszczeli podany w pobliże komórek rakowych zabija je, zaś w apiterapi stosuje się go do leczeniu stawów. Inaczej ma się sprawa z uczuleniami. Osoby uczulone na jad pszczeli nie zawsze wiedzą o tym i dopiero użądlenie im to uświadamia. Dlatego też lepiej unikać użądleń w ogóle.Według przepisów pszczelarze powinni oznakowywać swoje pasieki tabliczkami informującymi o zagrożeniu użądleniem a przede wszystkim ubezpieczyć pasiekę. Pszczelarz, który jest rolnikiem i opłaca obowiązkową składkę OC z tego tytułu, jest ubezpieczony jednocześnie od odpowiedzialności za ew. użądlenia i ich skutki. Jeszcze kilka słów o szerszeniach. Trzeba wiedzieć, że są one pod ochroną i broniąc się przed nimi zachować szczególną ostrożność. Zaobserwowałem kiedyś w moim domu na strychu wielkie budowanie . Szerszenie budowały swoje niepowtarzalne gniazdo. Nie chciałem takich lokatorów. Doczekałem momentu kiedy wszystkie wyfrunęły na zewnątrz i zamknąłem okno. Nie wróciły. Obeszło się bez chemii i innych drastycznych środków. Spokój, rozsądek i wiedza ułatwia życie… w zgodzie z naturą. Bywają jednak sytuacje, kiedy trudno o zdrowy rozsądek, bo chodzi o zdrowie a czasem i życie. Któregoś ranka zobaczyłem za oknem dużego szerszenia. Koniecznie chciał wejść i szukał sposobu. Widocznie nie znalazł i poszedł szukać gdzie indziej. To musiał być jakiś szczególny dzień urodzajny w szerszenie, bo kilka godzin później dostrzegłem na oknie innego przedstawiciela gatunku ale dwa razy większego. Umaszczony ciemnobrązowo , robił niesamowite wrażenie. W obronie własnej chwyciłem wiadro z wodą .Pomogło. Był unieszkodliwiony. Jakie było moje zdziwienie kiedy w Internecie znalazłem tego dnia informację o takim właśnie brązowym olbrzymie z odległych stron, z komentarzem : ” dobrze że u nas takich nie ma bo jak taki użądli to śmierć”. Zastanowiło mnie, jak ten skrzydlaty zabójca dotarł na Śląsk ? Jedyna możliwa odpowiedź jaka mi się nasunęła to … pobliska baza z tirami i niebezpieczny „pasażer na gapę”. Kto wie, co „wsiądzie” pod plandekę następnym razem? Adam Prusaczyk Kurier Pszczelarski 13 Rozrywka Krzyżówka z nagrodą 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. i a” k s ol skich p ko elar l e i cz w ca psz i n k j „r o iotełe 5m Podpowiedzi do krzyżówki: 1. z wodą 2. wykluwa się z jaja w czwartym dniu 3. część świecy 4. pusta ramka 5. służy nie tylko do produkcji świec 6. wysyłkowa dla matek 7. miód pitny 8. pokarm wiosenny fot. Adam Prusaczyk Nagrodę wygrał pan Bartosz Wojciechowski . Nagroda do odebrania w firmie Sułkowski . Do pozostałych osób, które brały udział w losowaniu zostały wysłane nagrody pocieszenia :"drobny sprzęt pszczelarski." NAGRODAMI W MAJU JEST: 5 MIOTEŁEK PSZCZELARSKICH I 1 ROJNICA WIELKOPOLSKA Zapraszam do zabawy! 14 Wieści samorządowe Kurier Pszczelarski Ogłoszenia drobne 1. Do sprzedania pokarm pszczeli ciasto cukrowe idealne na wiosenne podkarmianie i rozczerwianie matek cena 65 zł za15 kg. Telefon 602 571 761. 2. Do sprzedania węza pszczela wielkopolska na sztuki cena 3,50 zł/sztuka lub po 5 kg w cenie 250 zł .Kontakt: 602 571 761 3. Sprzedam ramkę hodowlaną do wychowu matek pszczelich i 30 izolatorów cena 100 zł. Telefon 602571761. 4. Sprzedam izolator wielkopolski jedno ramkowy do podawania matek unasiennionych 100% skuteczny w cenie 30 zł tel. : 60257161. miodzie Chałwa na ło w Pszczelarzy ko Polski Związek odek Kultury Bolkowie i Ośr : zapraszają na i produktu "Święto miodu regionalnego " roku. 16 12 czerwca 20 iele atrakcji W programie w zapraszamy. Biuro ogłoszeń i przyjmowania reklam m rzepakowy mu, Składniki :asion łuskanego seza wego, o n k . a r p g e z 0 r u - 25 łyżki miod -2 stołoweorzechy włoskie . zamu, - wanilia, oździerzu nasiona seproszek Utrzeć w mkładnie aby powstał ju. niezbyt do łe a nie wytłoczyć ole st i ziarna ca u rzepakowego bo je d c Dodać mio z miodów, mieszają w najsłodszy łyżką dodać orzechó ch. drewnianą cześniej pokruszony asa. włoskich w utworzy się gęsta m ość. Na Mieszać aż du reguluje się gęstyć do Ilością miożyć w foremkę i włoż koniec uło gata w lodówki. zdrowa i bo o z d r a b t s Chałwa je ń, żelazo i magnez. białko, wap Kurier Pszczelarski Adam Prusaczyk ul. Bystrzycka 33A, 58-100 Świdnica nr konta: 27 1750 0012 0000 0000 3291 6082 e-mail: [email protected] tel: 604 286587 ZakładAktywności AktywnościZawodowej Zawodowej Zakład Świerzawie wwŚwierzawie poligrafia reklama wizytówki nadruki na ch gadżeta plakaty roll up katalogi i ulotki bannery [email protected] ZAKŁAD AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ /zazswierzawa ul. Skowronia Góra 3, 59-540 Świerzawa www.zazswierzawa.pl [email protected] tel +48 75 71 34 890