systemy

systemy
14
Jan Raczyñski
TGV Méditerranée
– pi¹ta linia
du¿ej prêdkoœci
we Francji
Fot. 1. Sk³ad poci¹gu TGV nr 531, który dokona³ rekordowego
przejazdu.
Fot. J. Raczyñski
26 maja br. poci¹g TGV Reseau nr 531 ustanowi³
nowy rekord w jeŸdzie non-stop na licz¹cej 1067 km
trasie z Calais do Marsylii pokonuj¹c j¹ w 3 godzinny i 29 minut ze œredni¹ prêdkoœci¹ 305 km/h. Na
wybranych odcinkach osi¹ga³ prêdkoœæ 360 km/h.
Ostatnim odcinkiem jego podró¿y by³a najnowsza
linia du¿ej prêdkoœci LN5 z Valence do Marsylii, d³ugoœci 250 km, na której poci¹g osi¹gn¹³ maksymaln¹ prêdkoœæ – 366,6 km/h.
zytowych poci¹gów TGV jad¹cych w kierunku po³udniowym
do Marsylii i Montpellier. Na linii TGV Mediterranée zosta³y
wybudowane wraz z ni¹ tak¿e stacje TGV Avignon i TGV Aix
de Provence. Wszystkie trzy s¹ zlokalizowane poza miastami. Do ich centrów ze stacji mo¿na dojechaæ autobusami.
W za³o¿eniach budowy nowej linii przyjêto, ¿e rozbudowa
tych trzech miast bêdzie postêpowa³a w kierunku nowych
stacji. Dworce te, wraz dworcem w Lyonie, charakteryzuj¹
siê nowatorsk¹ architektur¹ (fot. 2, 3).
Przed stacj¹ Avignon, w dolinie Rodanu, linia rozga³êzia
siê. Zasadnicza odnoga prowadzi w kierunku Marsylii, a dru-
TGV 531 zosta³ wyprodukowany 8 lat temu. Dotychczas
przejecha³ 2,5 mln km. Do rekordowej jazdy nie przeprowadzano w nim ¿adnej modyfikacji. W wagonach zainstalowano jedynie aparaturê pomiarow¹ i kamery, rejestruj¹ce przebieg jazdy.
Nowa linia LN5 z Valence do Marsylii
Oficjalne otwarcie nowej linii odby³o siê 7 czerwca 2001 r.
Ten sam poci¹g rekordzista TGV 531 z oficjalnymi goœæmi
i dziennikarzami z ca³ego œwiata wyruszy³ z dworca Paris
Gare de Lyon o godz. 12.55. Na dworzec w Marsylii wjecha³ dok³adnie po 3 godzinach jazdy.
Linia LN5 ma 250 km d³ugoœci i jest przed³u¿eniem
linii LN1 i LN4 z Pary¿a na po³udnie w kierunku Morza Œródziemnego. Jej budowa trwa³a 5 lat i kosztowa³a 3,7 mld
euro. Nowa linia przebiega w bardzo trudnym geologicznie
terenie, w znacznej czêœci biegnie ona wzd³u¿ rzeki Rodan.
Ogromne zró¿nicowanie ukszta³towania terenu wymaga³o
budowy ponad 500 obiektów in¿ynieryjnych, ponad 17 km
wiaduktów i prawie 13 km tuneli. Jeden z nich, przebijaj¹cy siê przez wzgórza otaczaj¹ce Marsyliê od pó³nocy, jest
najd³u¿szym we Francji tunelem kolejowym i ma d³ugoœæ
7835 m. W kierunku Marsylii tunel ten opada ponad 500 m
w dó³ do wysokoœci 50 m npm. Przy budowie linii TGV Méditerranée w ci¹gu 5 lat zatrudnionych by³o 11,5 tys. pracowników.
Linia LN5 rozpoczyna siê 2 km przed stacj¹ TGV Valence, która zosta³a wybudowana od podstaw do obs³ugi tran-
Fot. 2. Nowy dworzec TGV Avignon
Fot. J. Raczyñski
6 / 2001
15
ga w kierunku Montpellier. W tym ostatnim kierunku nowa
linia ma tylko 27 km d³ugoœci, po czym ³¹czy siê z istniej¹c¹ ju¿ lini¹ do Nimes i dalej w kierunku granicy z Hiszpani¹. Budowa w tym kierunku bêdzie kontynuowana a¿ do
granicy hiszpañskiej i do po³¹czenia siê z – bêd¹c¹ tak¿e
w budowie – hiszpañsk¹ sieci¹ du¿ych prêdkoœci.
Nowa linia ma ogromne znaczenie i otwiera nowe perspektywy dla rozwoju przewozów pasa¿erskich we Francji.
Powsta³ bowiem wiod¹cy z pó³nocy na po³udnie Francji nowy
ci¹g komunikacyjny, ³¹cz¹cy najwa¿niejsze oœrodki miejskie
i przemys³owe tego kraju. W ci¹gu kilku godzin bêdzie mo¿na
dojechaæ z nich do Pary¿a po stosunkowo niskim koszcie.
Cena biletu 2. klasy z Marsylii do Pary¿a w taryfie normalnej wynosi 76 euro (przy zakupie drugiego biletu 25%
zni¿ki) – ponad dwa razy taniej ni¿ bilet lotniczy. Czas przejazdu poci¹giem wynosi 3 godz., a przelotu samolotem –
1 godz. 20 min, do czego nale¿y doliczyæ czas dojazdów na
lotniska i odprawy.
Poci¹gi miêdzy najwiêkszymi miastami bêd¹ kursowaæ
zasadniczo co godzinê. Czêœæ poci¹gów z po³udnia Francji
bêdzie koñczyæ tradycyjnie bieg na dworcu Gare du Lyon,
a czêœæ zostanie skierowana na zachodni¹ obwodnicê Pary¿a – TGV Jonction do portu lotniczego Charles de Gaulle,
i dalej w kierunku Lille i Brukseli. Docelowo jest te¿ przewidziane bezpoœrednie po³¹czenie Marsylii z Londynem –
6 godz., a po wybudowaniu nowej linii od Eurotunelu do Londynu tylko 5 godz. jazdy.
Na ca³ej sieci po³¹czeñ Méditerranée bêdzie jeŸdzi³o:
– 89 poci¹gów TGV Sud-Est,
– 49 poci¹gów TGV Reseau,
– 30 poci¹gów TGV Duplex (piêtrowe) oraz zamówionych
dodatkowo 34 poci¹gów (19 mln euro za jeden).
Rozwój sieci poci¹gów TGV
Decyzja o budowie pierwszej w Europie linii du¿ej prêdkoœci z Pary¿a do Lyonu, przeznaczonej tylko dla poci¹gów pasa¿erskich, zosta³a podjêta w 1976 r. W ca³oœci oddano j¹
do eksploatacji w 1983 r. Pocz¹tkowo zak³adano, ¿e prêdkoœæ maksymalna poci¹gów wyniesie 260 km/h, jednak jeszcze w tym samym roku zdecydowano siê na jej zwiêkszenie do 270 km/h, obecnie wynosi ona 300 km/h. W 1981 r.
Fot. 3. Dworzec w Lyonie
Fot. SNCF
ustanowiono na niej nowy œwiatowy rekord prêdkoœci –
380 km/h.
Sukces komercyjny nowej linii du¿ej prêdkoœci, nazwanej TGV Sud-Est (obecnie nr LN1), sta³ siê impulsem do budowy kolejnych. W 1989 r. otwarto liniê TGV Atlantique
(LN2) z Pary¿a do Le Mans i do Tours. Na linii tej zosta³
ustanowiony, nie pobity do dziœ, œwiatowy rekord prêdkoœci
na szynach. Na 167 kilometrze od Pary¿a w kierunku Tours
na zjeŸdzie przed mostem na Loarze, skrócony do 5 wagonów sk³ad poci¹gu TGV
Tablica 1
Atlantique osi¹gn¹³ prêdCzasy podró¿y z PPary¿a
ary¿a do Marsylii
koϾ 515,3 km/h.
Rok
Czas przejazdu
Gdy w 1994 r. otwierano Eurotunel pod kana1867
16 godz. 15 min
³em La Manche, ukoñczo1895
13 godz. 00 min
na by³a ju¿ linia TGV Nord
1914
11 godz. 58 min
(LN3), która umo¿liwi³a
1938
9 godz. 45 min
szybkie po³¹czenia z Pary1950
10 godz. 17 min
¿a do Londynu, Brukseli,
1960
7 godz. 33 min
Amsterdamu i Kolonii.
Wkrótce po jej otwar1980
6 godz. 40 min
ciu rozpoczê³y siê prace
1983
4 godz. 50 min
nad przed³u¿eniem linii
1990
4 godz. 10 min
z Lyonu na po³udnie w kie2001
3 godz. 00 min
Rys. 1. Schemat linii TGV Méditerranée
6 / 2001
16
Fot. 4. Wiadukt nad Rodanem
Fot. SNCF
Tablica 3
Sieæ linii TGV we Francji
Trasa
Rok
D³ugoœæ
[km]
budowy
LN1 Sud-Est
Pary¿ – Lyon/Montbard
1981–1983
409
LN2 Atlantique
Pary¿ – Le Mans/Tours
1989–1990
282
LN3 Nord Europe Pary¿ – Eurotunel/granica belgijska
1993
333
LN3 Jonction
Wschodnia obwodnica Pary¿a
1994–1996
107
LN4 Rhône-Alps
Obwodnica Lyonu do Valence
1992–1994
149
2001
250
LN5 Méditerranée Valence – Marsylia/Nimes
runku Morza Œródziemnego – TGV Rhone Alps. Pierwszy jej
odcinek wybudowano do okolic Valence (linia LN4). Oddana w czerwcu do eksploatacji linia LN5 jest tylko kolejnym
etapem dalszej ekspansji sieci poci¹gów du¿ych prêdkoœci
w kierunku po³udniowym. W pobli¿u Awignon linia LN5 rozwidla siê w kierunku Montpellier. Planowane jest przed³u¿enie linii TGV Méditerranée z Nimes do Narbonne. Bêdzie
to linia dla ruchu mieszanego, a wiêkszoœæ poci¹gów TGV
bêdzie siê zatrzymywa³a w Montpellier. Jednak planowane
dalsze przed³u¿enie linii z Narbonne do Perpignan i granicy
hiszpañskiej (dla po³¹czenia z now¹ hiszpañsk¹ lini¹ du¿ej
prêdkoœci do Barcelony i Madrytu) ma byæ ju¿ tylko dla ruchu pasa¿erskiego. Koszt budowy ca³ej linii z Nimes do granicy hiszpañskiej, d³ugoœci 236 km, zosta³ oszacowany na
2,74 mld euro. Linia Perpignan – Barcelona mo¿e byæ otwarta w 2006 r.
Podjêta zosta³a te¿ decyzja o budowie linii TGV Est Européen z Pary¿a do Strasburga i dalej do granicy niemieckiej, która umo¿liwi po³¹czenie francuskich i niemieckich sieci
linii du¿ych prêdkoœci.
Pierwszym etapem bêdzie budowa linii du¿ej prêdkoœci,
d³ugoœci 310 km, z Pary¿a do Baudrecourt, gdzie bêdzie siê
ona ³¹czy³a z istniej¹c¹ lini¹ biegn¹c¹ z Pary¿a do Strasburga i po³udniowych Niemiec. Jednoczeœnie zostan¹
zbudowane odga³êzienia du¿ej prêdkoœci do Reims, Metz
i Nancy, a tak¿e do Luksemburga oraz do Saarbrücken
i Frankfurtu/M. Ca³kowity koszt realizacji
tego etapu jest szacowany na 3,125 mld
euro. Planuje siê otwarcie linii na pocz¹tku 2006 r.
Linia TGV Est Européen zostanie zbudowana na prêdkoœæ maksymaln¹ 350 km/h
(tak jak TGV Nord Europe oraz TGV Méditerranée), ale niektóre odcinki mog¹ dopuszczaæ prêdkoœæ 400 km/h. Poci¹gi TGV
Est Européen bêd¹ jeŸdzi³y z prêdkoœci¹
maksymaln¹ 320 km/h, wobec prêdkoœci
tylko 300 km/h na innych liniach. Linia
bêdzie mog³a byæ tak¿e u¿ywana przez
konwencjonalne poci¹gi du¿ej prêdkoœci.
Tablica 2
Udzia³owcy budowy
linii TGV Est Européen
Rz¹d francuski
1220
Unia Europejska
320
Rz¹d luksemburski
117
Region Ile-de-France
76
Region Szampanii-Ardenów
124
Region Lotaryngii
254
Region Alzacji
282
Ogólny wk³ad pañstwowy
RFF i SNCF
Rys. 2. Sieæ linii du¿ych prêdkoœci we Francji
Mln euro
K oszt ogó³em
2393
731
5517
6 / 2001
17
Linia TGV Est Européen bêdzie w pe³ni interoperacyjna, nek TGV Aquitaine, z Angouleme do Bordeaux ma szansê
tzn. bêdzie zbudowana zgodnie z dyrektyw¹ Unii Europejskiej byæ zbudowany jako pierwszy, poniewa¿ znacznie skróci³by
nr 96/48/EC z 1995 r. Jest to wa¿ne ze wzglêdu na to, ¿e czas podró¿y, ze wzglêdu na to, ¿e istniej¹ca linia Angoulelinia bêdzie prawdopodobnie u¿ywana równie¿
przez niemieckie zespo³y ICE.
Kolejn¹ inwestycj¹ bêdzie po³udniowy odcinek nowej linii TGV Rhône-Alps (Ren – Rodan), ³¹cz¹cy Dijon i Besançon z Lyonem. Bêdzie on tworzy³ czêœæ wa¿nej arterii towarowej
pó³noc-po³udnie. Jednak jest to projekt odleg³y w czasie i bêdzie prawdopodobnie realizowany dopiero w latach 2015–2020. Rz¹d wybra³ w³aœnie do szczegó³owych analiz pierwszy
etap wschodniego odcinka tej linii, d³ugoœci
140 km. Bêdzie on przebiega³ z Auxonne na
wschód od Dijon do Petit Croix, na wschód od
Belfortu, a tak¿e zostanie do niego w³¹czone
po³udniowe obejœcie dooko³a Dijon. Koszt projektu jest oceniany na 1,4 mld euro. Po jego
ukoñczeniu podró¿ z Pary¿a do Miluzy, która siê
odbywa obecnie przez Troyes, by³aby skrócona z 4 godz. 20 min do 2 godz. 36 min tras¹
przez Dijon.
Planowane jest te¿ przed³u¿enie linii TGV
Atlantique poprzez budowê TGV Aquitaine,
z Tours do Bordeaux i TGV Bretangne-Pays de
la Loire z Le Mans do Rennes. Obie linie bêd¹
tylko do ruchu pasa¿erskiego i mog¹ byæ budowane etapami. Linia TGV Aquitaine mia³aby d³ugoœæ 343 km i kosztowa³aby szacunkowo 2,73 mld euro. Skróci³aby ona podró¿
z Pary¿a do po³udniowo-zachodniej Francji
o 48 min, co oznacza³oby, ¿e podró¿ z Pary¿a
do Bordeaux trwa³aby tylko 2 godz. 8 min,
a do Tuluzy 4 godz. 12 min. Po³udniowy odciRys. 3. Schemat wêz³a paryskiego TGV
Tablica 4
Poci¹gi TGV
Typ
Liczba
poci¹gów
Rozpoczêcie
eksploatacji
Liczba
miejsc
Zestawienie poci¹gu
D³ugoœæ
[m]
P rêdk
oϾ
rêdkoœæ
max [km/h]
Moc
[kW]
Napiêcia zasilania
TGV Sud-Est
117
1981
368
2 lokomotywy + 8 wagonów
200
270 *
6450
25 kV 50 Hz, 1,5 kV DC,
15 kV 16 2/3 Hz (czêœæ)
TGV Atlantique
105
1989
485
2 lokomotywy + 10 wagonów
238
300
8800
25 kV 50 Hz,
1,5 kV DC
AVE (Hiszpania)
24
1991
329
2 lokomotywy + 8 wagonów
200
300
8800
25 kV 50 Hz, 3 kV DC
TGV Reseau
80
1993
377
2 lokomotywy + 8 wagonów
200
300
8800
25 kV 50 Hz, 1,5 kV DC,
3 kV DC
Eurostar
38
1993
794
2 lokomotywy + 18 wagonów
294
300
12 240
Thalys
27
1995
377
2 lokomotywy + 8 wagonów
200
300
8800
25 kV 50 Hz, 1,5 kV DC,
3 kV DC, 15 kV 16 2/3 Hz
TGV Duplex
30 **
1996
516
2 lokomotywy + 8 wagonów
200
300
8800
25 kV 50 Hz, 1,5 kV DC
TGV Korea
46 ***
2003
935
2 lokomotywy + 18 wagonów
388
300
25 kV 50 Hz, 3 kV DC,
750 V DC
25 kV 60 Hz
* Po modernizacji 300 km/h.
** Zamówionych 34.
*** Zamówionych.
6 / 2001
18
Wejœcie na perony dworca TGV w porcie lotniczym Charles de Gaulle
me – Bordeaux ma bardzo niskie parametry techniczne i nie
pozwala na rozwijanie wiêkszych prêdkoœci. Natomiast odcinki œrodkowy i pó³nocny, miêdzy Tours i Angouleme, s¹
prostsze i poci¹gi TGV mog¹ jeŸdziæ na nich nawet obecnie
z prêdkoœci¹ 220 km/h, dlatego zostan¹ zast¹pione now¹
lini¹ w drugiej kolejnoœci.
Francusko-w³oski projekt poprawy komunikacji kolejowej
miêdzy Lyonem a Turynem bêdzie tak¿e wdra¿any etapami
do 2015 r. Rz¹dy francuski i w³oski podjê³y decyzjê o budowie dwóch linii miêdzy obu krajami: du¿ej prêdkoœci dla ruchu pasa¿erskiego i towarowej o du¿ej przepustowoœci.
Linie te miêdzy Lyonem a Turynem bêd¹ mia³y ³¹cznie
280 km, a koszt ich realizacji wyniesie oko³o 9 mld euro.
Wspó³finansowaæ projekt bêdzie tak¿e UE. Na potrzeby nowych linii zostanie wybudowany tunel pod Alpami d³ugoœci
52 km.
Nowa linia du¿ej prêdkoœci skróci czas przejazdu na trasie Turyn – Lyon, z prawie 4 godz. obecnie, do 1 godz.
30 min. Z Pary¿a do Turynu bêdzie mo¿na dojechaæ w 3 godz.
30 min – obecnie podró¿ trwa 6 godz. 54 min.
Wed³ug opinii SNCF w latach 2010–2015 powinno zostaæ te¿ zbudowane po³¹czenie centrum Pary¿a z lotniskiem
Orly za pomoc¹ linii kolejowej du¿ej prêdkoœci.
Lotnisko Orly jest drugim pod wzglêdem wielkoœci lotniskiem Pary¿a. Jest ono po³o¿one na po³udniowych przedmieœciach miasta, i w odró¿nieniu od lotniska Charles de
Gaulle, nastawione jest g³ównie na ruch krajowy. Tylko oko³o
1/3 ruchu stanowi¹ loty miêdzynarodowe. Bardzo dobre wyniki handlowe z eksploatacji linii TGV przebiegaj¹cej przez lotnisko Charles de Gaulle s¹ podstaw¹ pozytywnych prognoz
tak¿e dla lotniska Orly. Lotnisko Charles de Gaulle ma obecnie rozbudowan¹ sieæ po³¹czeñ poci¹gami TGV z najwiêkszymi miastami Francji, a tak¿e z Bruksel¹.
V Miêdzynarodowa Konferencja Naukowa Europy Œrodkowej i Wschodniej
Kolejowe zestawy kołowe
Projektowanie. Wytwarzanie. Eksploatacja. Naprawa
Tematyka:
Trwa³oœæ i niezawodnoœæ zestawów ko³owych. Ekonomiczne aspekty wytwarzania
i eksploatacji zestawów ko³owych
Nowe technologie wytwarzania zestawów ko³owych
Eksploatacja i naprawa zestawów kolejowych
Zestaw ko³owy w systemie ko³o – szyna – hamulec
Dynamika pojazdów szynowych i ich wp³yw na trwa³oœæ zestawów ko³owych
Standaryzacja i certyfikacja zestawów ko³owych oraz obrady okr¹g³ego sto³u:
Transport szynowy. Dydaktyka i nauczanie
Informacje – organizator:
Politechnika Œl¹ska, Instytut Transportu
40-019 Katowice, ul. Krasiñskiego 8
e-mail: [email protected]
tel./fax (32) 255 43 71, tel. (32) 255 48 85 w. 148, tel. kolejowy 17 07
http:\\www.polsl.katowice.pl\zts
6 / 2001