W£A DY S£AW FIN DE I SEN

INSTYTUT AUTOMATYKI I INFORMATYKI STOSOWANEJ
findeisen
W£ADYS£AW
FINDEISEN
W³adys³aw Findeisen urodzi³ siê 28 stycznia
1926 roku w Poznaniu. Szko³ê powszechn¹
ukoñczy³ w Warszawie. Podczas okupacji kontynuowa³ naukê w ramach tajnego nauczania
w Liceum im. Stanis³awa Staszica, otrzymuj¹c
maturê w maju 1944 roku. Wst¹pi³ wówczas
do Armii Krajowej, wzi¹³ udzia³ w Powstaniu
Warszawskim, uczestniczy³ w walkach w Œródmieœciu i na Mokotowie. Po upadku Powstania
przebywa³ w obozie jenieckim w Niemczech.
Po zakoñczeniu wojny rozpocz¹³ studia na
Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej, które ukoñczy³ w grudniu 1949 roku.
W 1948 roku podj¹³ pracê jako asystent w Katedrze Miernictwa Elektrycznego. W latach
1949 –1951 by³ asystentem w Katedrze Techniki £¹czenia i pracowa³ równolegle w Wydziale Telekomunikacji Ministerstwa Kolei.
Nastêpnie odby³ pod kierunkiem profesora
Stanis³awa Kuhna studia aspiranckie, zakoñczone w grudniu 1954 roku obron¹ rozprawy
doktorskiej. W 1957 roku zosta³ docentem,
w 1962 roku profesorem nadzwyczajnym,
a w 1971 roku profesorem zwyczajnym. Na
cz³onka korespondenta Polskiej Akademii
Nauk wybrano go w 1971 roku, na cz³onka
rzeczywistego w 1986 roku. W 1982 roku
zosta³ cz³onkiem Towarzystwa Naukowego
Warszawskiego.
Jeszcze jako adiunkt zorganizowa³ na Wydziale £¹cznoœci Katedrê Automatyki i Telemechaniki, któr¹ kierowa³ od 1955 roku. Katedra
zosta³a przekszta³cona w 1971 roku w Instytut
Automatyki, a W³adys³aw Findeisen kierowa³
nim do 1981 roku. W latach 1966 –1967 przebywa³ na sta¿u naukowym w Case Western
Reserve University w Cleveland w USA. Przez
rok (1977/1978) pracowa³ w Miêdzynarodowym Instytucie Stosowanej Analizy Systemowej w Laxenburgu w Austrii. W latach 1974 –
–1976 odby³ kilka d³u¿szych wyjazdów naukowych. Goœci³ wówczas w Politechnice
w Darmstadt, Uniwersytecie „La Sapienza”
w Rzymie oraz Uniwersytecie Stanowym
w Minneapolis.
W dniu 11 kwietnia 1981 roku W³adys³aw
Findeisen zosta³ wybrany na rektora Politechniki Warszawskiej. By³y to pierwsze, po wieloletniej przerwie, wolne wybory w³adz uczelni.
Kadencja 1981–1984 przypad³a na trudny
okres w historii kraju i œrodowisk akademickich. Rektor Findeisen odegra³ istotn¹ rolê
w za¿egnywaniu konfliktów zwi¹zanych ze
strajkami studenckimi jesieni¹ 1981 roku, a nastêpnie przeprowadzi³ uczelniê przez okres
stanu wojennego. Przyczyni³ siê m.in. do
udzielenia przez Politechnikê Warszawską
schronienia i pomocy by³ym studentom Wy¿szej Oficerskiej Szko³y Po¿arniczej, rozwi¹zanej przez w³adze w represji za strajk na pocz¹tku grudnia 1981 roku.
Słowa kluczowe
n teoria sterowania
n sterowanie hierarchiczne
n układy wielopoziomowe
n układy wielowarstwowe
INSTYTUT AUTOMATYKI I INFORMATYKI STOSOWANEJ
F
W 1984 roku wybrano W³adys³awa Findeisena na nastêpn¹ kadencjê rektorsk¹ mimo
oporu uczelnianych i pozauczelnianych organów PZPR. W listopadzie 1985 roku minister
szkolnictwa wy¿szego odwo³a³ go ze stanowiska rektora, odwo³uj¹c równoczeœnie 7 osób
ze stanowisk dziekanów i prodziekanów. Dobrowoln¹ rezygnacjê z³o¿y³ wtedy Prorektor
ds. Studenckich profesor Wies³aw Kawecki.
Studenci i pracownicy zgotowali W³adys³awowi Findeisenowi manifestacyjne po¿egnanie
w Du¿ej Auli, a Senat Politechniki Warszawskiej na posiedzeniu w dniu 30 listopada 1985
roku da³ wyraz przekonaniu, ¿e rektor Findeisen odegra³ znaczn¹ rolê w kszta³towaniu w³aœciwych szkole akademickiej postaw i stosunków wœród pracowników i studentów.
W³adys³aw Findeisen pe³ni³ tak¿e liczne
funkcje naukowe poza Politechnik¹ Warszawsk¹. W latach 1963 –1967 by³ przewodnicz¹cym Komitetu Edukacji Miêdzynarodowej Federacji Automatyki, a w latach 1966 –1979
— przewodnicz¹cym Rady Naukowej Przemys³owego Instytutu Automatyki i Pomiarów.
W Polskiej Akademii Nauk, w latach 1972–
–1974, sprawowa³ funkcjê zastêpcy sekretarza
Wydzia³u IV, w kadencji 1990 –1992 wiceprezesa Polskiej Akademii Nauk. W latach
1956 –1985 by³ zastêpc¹ redaktora i redaktorem naczelnym „Archiwum Automatyki i Telemechaniki”. By³ te¿ przewodnicz¹cym (1975 –
–1987) Komitetu Automatyki Polskiej Akademii Nauk i cz³onkiem (1973 –1981) Centralnej
Komisji do Spraw Kadr Naukowych.
W swojej dzia³alnoœci naukowej W. Findeisen zajmowa³ siê pocz¹tkowo teori¹ i technik¹
regulacji automatycznej, a od pocz¹tku lat siedemdziesi¹tych — wielopoziomowymi i wielowarstwowymi uk³adami sterowania. Wraz
z zespo³em rozwin¹³ w latach 1970–1980 teoriê sterowania hierarchicznego w stanach ustalonych, maj¹c¹ m.in. znaczenie dla systemów
sterowania procesami technologicznymi przemys³u chemicznego i pokrewnych. W szczególnoœci opracowane zosta³y struktury i algorytmy sterowania pos³uguj¹ce siê sprzê¿eniami
zwrotnymi, skuteczne przy istnieniu ró¿nic
miêdzy procesem rzeczywistym a jego modelem matematycznym. Prowadzone by³y tak¿e
prace studialne nad zastosowaniami. W szerszym zakresie podjêta zosta³a — kontynuowana póŸniej przez nastêpców — tematyka sterowania w systemach wodno-gospodarczych.
W³adys³aw Findeisen jest autorem lub
wspó³autorem oko³o 80 artyku³ów naukowych
oraz 6 ksi¹¿ek. S¹ to w szczególności podrêczniki b¹dŸ monografie: Technika regulacji automatycznej (PWN, Warszawa 1965, wydanie
2 zm. — 1969, wydanie 3 popr. i uzup. —
1978; t³um. niem. Grundlagen des Entwurfs
von Regelungssystemen, Verlag Technik Berlin
1973); Wielopoziomowe uk³ady sterowania
(PWN, Warszawa 1974; t³um. niem. Hierarchische Steuerungssysteme, Verlag Technik, Berlin
1977); W. Findeisen, F.N. Bailey, M. Brdyœ,
K. Malinowski, P. Tatjewski, A. WoŸniak, Control and Coordination in Hierarchical Systems
(J. Wiley, London 1980); Struktury sterowania
dla z³o¿onych systemów (Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 1997).
W³adys³aw Findeisen by³ promotorem 37
doktorów. Siedmiu spoœród nich uzyska³o
tytu³ naukowy profesora, a jeden jest ponadto
cz³onkiem korespondentem Polskiej Akademii
Nauk.
W³adys³aw Findeisen otrzyma³ cztery doktoraty honoris causa: City University w Londynie (1984), Politechniki Warszawskiej (1996),
Politechniki Gdañskiej (1997) i Technische
Universität Ilmenau (1998).
Dzia³alnoœæ dydaktyczna W³adys³awa Findeisena splata³a siê z tematyk¹ naukow¹. Wyk³ada³ pocz¹tkowo technikê serwomechanizmów i uk³adów regulacji, przechodz¹c stopniowo do bardziej systemowych ujêæ problematyki sterowania procesami z³o¿onymi; na
tym w³aœnie tle powstawa³y koncepcje struktur
i teorii hierarchicznych. Pe³nienie funkcji rektora w latach 1981–1985 mia³o wiele cech
s³u¿by publicznej; w konsekwencji W³adys³aw
Findeisen zosta³ przewodnicz¹cym Prymasowskiej Rady Spo³ecznej (1986–1990), a w latach
1988 –1990 cz³onkiem Komitetu Obywatelskiego przy przewodnicz¹cym „Solidarnoœci” Lechu Wa³êsie. W 1989 roku uczestniczy³
w obradach Okr¹g³ego Sto³u i by³ wspó³przewodnicz¹cym (z Aleksandrem Gieysztorem)
obrad plenarnych. W latach 1989 –1993 by³
senatorem RP i przewodnicz¹cym Senackiej
Komisji Kultury, Œrodków Przekazu, Nauki
i Edukacji Narodowej.
W latach 1991–2009 W³adys³aw Findeisen
by³ prezesem reaktywowanej Kasy im. Józefa
Mianowskiego (rok za³o¿enia 1881), pozosta³
jej cz³onkiem honorowym. Przyczyni³ siê do
rozwiniêcia programu stypendiów na sta¿e
w Polsce dla naukowców z zagranicy, zw³aszcza z krajów Europy Œrodkowo-Wschodniej.
W³adys³aw Findeisen jest odznaczony m.in.
Orderem Orła Białego, Krzy¿em Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem
Edukacji Narodowej, Krzy¿em Armii Krajowej,
Warszawskim Krzy¿em Powstañczym i Medalem „Zas³u¿onemu dla Koœcio³a i Narodu”.
W 1976 roku otrzyma³ Nagrodê Pañstwow¹
II stopnia.
Jest ¿onaty, ma troje dzieci.