Biznes plan, Marcin Skonieczka 1 Biznes plan

Biznes plan, Marcin Skonieczka
1
Biznes plan
Pojęcie biznes plan jest bezpośrednim tłumaczeniem angielskiego określenia
business plan, które składa się z dwóch słów:
− business – oznaczającego interes, firma, problem, sprawę, rzecz, zadanie, zawód,
− plan – oznaczającego plan, program, projekt, zamierzenie.
Biznes plan można zdefiniować jako długofalowy i kompleksowy plan działalności
gospodarczej lub realizacji przedsięwzięcia gospodarczego sporządzony o wszechstronną
ocenę sytuacji strategicznej firmy.
Każda działalność gospodarcza obarczona jest ryzykiem niepowodzenia. Aby
ryzyko to zminimalizować należy przeprowadzić dokładny biznes plan. W dokumencie tym
powinniśmy dokładnie przeanalizować naszą sytuację oraz otoczenie zewnętrzne.
Zebrane dane w dużej mierze dadzą nam odpowiedź na podstawowe pytanie, które zadaje
sobie każdy przedsiębiorca: "Czy nasz biznes będzie opłacalny?". Tak, więc planując
jakiekolwiek przedsięwzięcie gospodarcze w pierwszej kolejności stwórzmy biznes plan, a
dopiero później przejdźmy do etapu rejestracji. Biznes plan nie jest potrzebny przy
rejestracji Spółdzielni Socjalnej, lecz dane w nim zawarte będą potrzebne do pozyskania
środków finansowych np. kredytów, dotacji, pożyczek.
Rodzaje biznes planu:
Biznes plan przedsiębiorstwa,
Biznes plan przedsięwzięcia gospodarczego.
Wybrane okoliczności opracowywania biznes planów :
Uruchamianie nowej działalności gospodarczej ,
Zarządzanie przedsięwzięciami inwestycyjnymi,
Pozyskiwanie zewnętrznych środków na finansowanie działalności.
Biznes plan tworzony może być na potrzeby odbiorców wewnętrznych i
zewnętrznych. W pierwszym wypadku pomaga w poruszaniu się zgodnie z wyznaczoną
"trasą" działalności gospodarczej w taki sposób, by w każdej chwili można było
zweryfikować na jakim etapie prowadzonej działalności się znajdujemy a na jakim zgodnie
z planem powinniśmy się znaleźć. W drugiej sytuacji jest potrzebny do jak najbardziej
korzystnego zaprezentowania naszej działalności gospodarczej zainteresowanym
podmiotom np. bankom czy Powiatowemu Urzędowi Pracy.
Podstawowe elementy biznes planu:
1. Wprowadzenie
1.1. Streszczenie
1.2. Charakterystyka przedsiębiorstwa
2. Plan strategiczny
2.1. Analiza strategiczna
2.2. Podstawowe cele działalności przedsiębiorstwa i/lub cele przedsięwzięcia
3. Plany szczegółowe
Biznes plan, Marcin Skonieczka
2
3.1. Plan marketingowy
3.2. Plan techniczny
3.3. Plan organizacyjny
3.4. Plan finansowy
4. Załączniki
1.1. Streszczenie
Ta część biznes planu powinna zostać napisana po zakończeniu wszystkich
pozostałych części. Streszczenie powinno być krótkie (1-3 strony A4), zwięzłe i napisane w
sposób przejrzysty. Należy pamiętać, że jest to bardzo ważna część biznes planu, część,
od której zaczyna lekturę każda osoba oceniająca działalność gospodarczą. Często
zdarza się, że na podstawie tych kilku stron czytający wyrabia sobie opinię o
przedsięwzięciu, czy to pozytywną czy negatywną, która warunkuje dalszą analizę.
Streszczenie powinno zawierać przede wszystkim:
Cele sporządzenia biznes planu ,
Krótki opis i uzasadnienie przedsięwzięć i zamierzeń będących przedmiotem biznes
planu ,
Przewidywaną wielkość nakładów finansowych potrzebnych osiągnięcia celów ,
Sposoby finansowania zamierzeń ,
Główne wnioski końcowe, w tym syntetyczną ocenę przewidywanych wyników
finansowych i opis spodziewanych korzyści.
1.2. Charakterystyka przedsiębiorstwa
W tej części należy zamieścić podstawowa dane o przedsiębiorstwie, krótką historię
przedsiębiorstwa oraz obecną sytuację na rynku. Podstawowe dane o przedsiębiorstwie :
nazwa przedsiębiorstwa, forma prawna prowadzonej działalności , przedmiot i obszar
działalności, numer NIP i REGON, dane tele-adresowe , właściciele, udziałowcy i struktura
kapitału, władze zarządzające. W przypadku spółdzielni warto rozważyć przedstawienie
dotychczasowego doświadczenia członków spółdzielni (ewentualnie) i zarządu (zalecane).
Krótka historia przedsiębiorstwa i jej obecne miejsce na rynku: data założenia firmy i
rozpoczęcia działalności, najistotniejsze osiągnięcia firmy , ogólną charakterystykę
dotychczasowej działalności , syntetyczną ocenę aktualnych i przyszłych wyników
finansowych przedsiębiorstwa.
2.1 Analiza strategiczna
Analiza strategiczna jest działaniem mającym na celu wielopłaszczyznową ocenę
aktualnej sytuacji przedsiębiorstwa i realizowanej przez przedsiębiorstwo strategii
zarządzania oraz wskazanie możliwych kierunków dalszej działalności firmy.
Analiza ta może dotyczyć następujących obszarów – makrootoczenia, mikrootoczenia
(otoczenia konkurencyjnego) oraz przedsiębiorstwa.
Biznes plan, Marcin Skonieczka
3
Źródło: G. Gierszewska, M. Romanowska, Analiza strategiczna przedsiębiorstwa, Polskie
Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1997, s. 33
Jedną z najczęściej stosowanych analiz w biznes planie, jest analiza SWOT.
Określa się w niej mocne i słabe strony przedsiębiorstwa oraz płynące z zewnątrz szanse i
zagrożenia.
Czynniki
wewnętrzne
pozytywne
negatywne
Mocne strony
Słabe strony
-
Szanse
zewnętrzne
-
Zagrożenia
-
Analiza SWOT pozwala oceniającemu biznes plan na weryfikację umiejętności
krytycznego postrzegania działalności gospodarczej przedsiębiorców. W związku z tym
powinno unikać się przedstawiania samych mocnych stron i szans przy braku zagrożeń i
słabych stron. Im bardziej rzetelnie zostanie przygotowana analiza SWOT tym lepsze
wrażenie wywoła na osobie oceniającej.
2.2. Podstawowe cele działalności przedsiębiorstwa i/lub cele przedsięwzięcia
Biznes plan, Marcin Skonieczka
4
Misja – określa cel istnienia firmy, wyrażający jej tożsamość organizacyjną. Wskazuje ona
kierunek działania organizacji, określa jej charakterystyczną rolę do spełnienia oraz
definiuje czyje potrzeby i w jaki sposób chce zaspokajać. Jest zobowiązaniem firmy do
respektowania głoszonych przez siebie wartości i haseł.
Cele – formalnie ustalone i przewidywane przedsięwzięcia, wynikające z potrzeb własnych
firmy lub otoczenia, w którym firma funkcjonuje . Zasada SMART:
Specyficzne,
Konkretne ,
Mierzalne,
Akceptowane,
Realne ,
Określone w czasie.
3.1. Plan marketingowy
Podstawą do przygotowania planu działalności marketingowej powinna być analiza rynku.
W jej wyniku możemy stwierdzić, czy na badanym rynku nasza spółdzielnia socjalna ma
szanse bytu. Pierwszym etapem analizy jest ocena pięciu sił działających na rynek
naszego produktu (tzw. Model pięciu sił Porter'a):
1) Siła konkurencji na danym rynku - liczba konkurentów, ich wielkość, w jaki sposób
konkurują ze sobą;
2) Zagrożenie podobnymi produktami - należy odpowiedzieć na pytanie czy i w jaki
Biznes plan, Marcin Skonieczka
5
sposób nasze produkty są możliwe do wprowadzenia przez inne firmy;
3) Zagrożenie wejściem nowych konkurentów - w tym miejscu odpowiadamy na
pytanie czy i jak może na naszym rynku pojawić się konkurencja, czy istnieją
bariery wejścia na rynek (barierą wejścia jest np. konieczność kupienia licencji,
wysokich inwestycji, itd.);
4) Siła przetargowa dostawców - produkcja dóbr i usług wymaga zakupu produktów, w
tym miejscu odpowiadamy na pytanie jaka jest siła dostawców, jeżeli np. jest jeden
dostawca półproduktów należy liczyć się z tym, że będzie on dyktował swoje
warunki co do których będziemy musieli się zgodzić, jeżeli jest wielu dostawców
(nie zrzeszonych) mamy szansę na narzucanie im swoich wymagań;
5) Siła przetargowa nabywców - nasz produkt musi znaleźć nabywcę, kim jest
potencjalny konsument, czy jest jeden silny (np. firma dla której świadczymy usługi)
czy jest ich wielu (np. wielu klientów na produkowane kanapki). Im słabsi są klienci
tym dogodniejsze warunki możemy im dyktować.
Drugim etapem analizy powinna być ocena rynku na którym zamierzamy działać:
Rozmiary potencjalnego rynku (liczba klientów, ich dochody); Tendencje rozwojowe rynku
(rynek rosnący, malejący); Prognozy sprzedaży naszych wyrobów (usług) na tym rynku.
Informacje do powyższych analiz można uzyskać z następujących źródeł: roczniki
statystyczne, wydawnictwa ministerstw i urzędów, publikacje izb handlowoprzemysłowych, biblioteki, czasopisma, za pośrednictwem wyspecjalizowanych firm i
agencji, książki telefoniczne, własne obserwacje, rozmowy i kontakty, ankiety, Internet, itp.
Po zebraniu informacji należy przygotować plan marketingowy. Punktem wyjścia
jest wybór konsumentów. Musimy zdecydować, czy będziemy obsługiwać masowego
odbiorcę (sprzedaż wyrobów i usług wszystkim) czy też określonego typu konsumenta.
Przy tworzeniu planu marketingowego można skorzystać z koncepcji marketingumix. Marketing-mix
określa się jako kombinację czterech zmiennych, kontrolowanych przez przedsiębiorstwo,
w działaniu zmierzającym do realizacji wybranych celów strategicznych. Najbardziej
popularne ujęcie zakłada czteroczynnikową klasyfikację narzędzi marketingu zwaną 4P:
Produkt,
Cena,
Dystrybucja,
Promocja.
Produkt to cokolwiek, co może znaleźć się na rynku, zyskać uwagę, zostać nabyte,
użyte lub skonsumowane, zaspokajając czyjeś pragnienie lub potrzebę.
Struktura produktu:
Istota korzyści produktu,
Produkt rzeczywisty (marka, znak handlowy, opakowanie, jakość, kształt, kolor),
Produkt
rozszerzony (gwarancja, rękojmia, kredyt, dostawa, instrukcja,
instalowanie, naprawy, konserwacja).
Cena może być traktowana jako społecznie zweryfikowany efekt pieniężnych
nakładów i zaangażowanych zasobów. Ceny są jednym z podstawowych elementów
rynku, odgrywają istotną rolę w jego funkcjonowaniu. Tylko one tworzą przychody.
Wszystkie inne elementy marketingu są dla firmy kosztami. W marketingu-mix cena opiera
Biznes plan, Marcin Skonieczka
6
się na założeniu, że nie koszty, a popyt jest punktem wyjścia przy jej ustalaniu. Istotną
przesłanką decyzji cenowych jest więc ustalenie, po jakich cenach i w jakiej ilości
potencjalni nabywcy byliby skłonni nabyć określone dobra.
Dystrybucja stanowi konsekwencję wytwarzania produktów, mają one bowiem
wartość tylko wtedy, kiedy konsument może je otrzymać w odpowiednim miejscu i czasie.
Oznacza to doprowadzenie towarów z miejsc ich wytworzenia do miejsc ich konsumpcji.
Należy dokonać wyboru kanału dystrybucji oraz określić sposoby fizycznej dystrybucji
(logistyki).
Promocja to zespół środków, za pomocą których firma komunikuje się z rynkiem,
przekazując informacje o swojej działalności, produktach i usługach.
Promotion-mix:
Reklama,
Sprzedaż osobista,
Promocja sprzedaży,
Propaganda marketingowa (public relations).
Między produktem, ceną, dystrybucją i promocją zachodzą liczne związki i
wzajemne uwarunkowania, wobec czego nie mogą one być rozpatrywane indywidualnie,
lecz w kategoriach zintegrowanego systemu oddziaływania na zjawiska rynkowe. Istnienie
współzależności między poszczególnymi elementami powoduje, że zmiana jednego z nic
wywołuje potrzebę dalszych zmian.
3.2. Plan techniczny
Na tym etapie opisujemy techniczną stronę naszej działalności. Opisujemy
następujące elementy:
proces i technologia wytworzenia wyrobów lub realizacji usług,
infrastruktura techniczna,
niezbędne inwestycje,
nakłady i źródła finansowania inwestycji,
zakupy materiałów i usług,
zdolności produkcyjne i usługowe oraz plan ilościowy,
specyfikację kosztów produkcji i usług.
3.2. Plan organizacyjny
W tej części biznes planu przedstawić należy informacje o:
organizacji przedsiębiorstwa (w przypadku spółdzielni wyszczególniając główne
kompetencje organów),
posiadanych zasobach ludzkich i kosztach ich zatrudnienia (podając liczbę
członków spółdzielni zatrudnionych na podstawie spółdzielczej umowy o pracę oraz
osób dodatkowo zatrudnionych w spółdzielni na podstawie umów o pracę),
zasady, metody i systemy zarządzania w przedsiębiorstwie (podkreślając zakres
odpowiedzialności poszczególnych osób),
harmonogram głównych zamierzeń.
Termin rozpoczęcia działalności spółdzielni zależy od następujących czynników:
Biznes plan, Marcin Skonieczka
7
Przewidywanego popytu na nasz wyrób (usługę) w najbliższych miesiącach;
Gotowość pod względem organizacyjnym naszej spółdzielni do podjęcia
działalności;
Potrzebny czas na reklamę i promocję żeby przyciągnęły do spółdzielni
potencjalnych klientów.
3.4 Plan finansowy
Plan finansowy jest bardzo ważną częścią biznes planu. W przypadku planu
finansowego pomocne jest przyjęcie pewnych, realnych założeń dotyczących działalności
gospodarczej, np. założenia dotyczące rozwoju rynku, popytu na produkty, kosztów
użytkowania lokalu, ubezpieczeń, itp.
Plan finansowy składa się z następujących planów:
a) Plan przychodów - przedstawiający zakładane przychody związane ze sprzedażą
produktów lub usług;
b) Plan kosztów - przedstawiający w tabeli koszty związane z rozpoczęciem
działalności (zakres planowanej inwestycji) i koszty związane z bieżącym
prowadzeniem działalności;
c) Plan rachunku zysków i strat - przygotowany w oparciu o plan kosztów i
przychodów, przedstawiający kalkulacje zysku;
d) Plan bilansu - przewidywane zmiany w bilansie.
Ad. a)
Przychody ze sprzedaży
= Cena x Ilość
p*x
Prognoza przychodów ze sprzedaży. Należy oszacować przewidywane przychody ze
sprzedaży podstawowych produktów/usług:
Produkt / usługa
Miesięcznie
1
2
3
4
1.
...
Razem:
Ad. b)
Koszty związane z rozpoczęciem działalności – zakres planowanej inwestycji:
Rodzaj kosztów
Uzasadnienie
Wartość
1.
...
Razem:
Koszty związane z bieżącym prowadzeniem działalności:
Biznes plan, Marcin Skonieczka
8
Koszty zmienne - zależą od wielkości produkcji, ilości świadczonych usług:
Płace pracowników produkcyjnych,
Koszty surowców, materiałów, półproduktów,
Koszty energii, wody.
Koszty stałe:
Płace pracowników administracji i obsługi,
Koszty zużywania się budynków, maszyn, urządzeń,
Koszty użytkowania ziemi, wynajmu lokalu,
Koszty kredytów, niektóre podatki.
Rodzaj kosztów
Miesięcznie
1
2
3
4
Koszty zmienne
1.
...
Razem:
Koszty stałe
1.
...
Razem:
Łącznie:
Na podstawie danych z opracowanych tabeli można wyliczyć próg rentowności.
Oznacza on taką ilość produkowanych wyrobów, przy której następuje zrównoważenie
przychodów ze sprzedaży i kosztów produkcji. Dopiero po przekroczeniu tego progu
produkcja i sprzedaż zaczyna przynosić zysk.
Ilościowy próg rentowności:
p*x=v*x+F
x = F / (p – v)
gdzie: p – cena wyrobu, x – ilość produkcji (sprzedaży)
F – koszt stały produkcji, v – jednostkowy zmienny koszt produkcji
Ad. c)
Uproszczony rachunek zysków i strat (wyników):
Wyszczególnienie
A. Przychody ze sprzedaży
B. Koszty sprzedanych produktów
C. Zysk brutto ze sprzedaży (A-B)
D. Koszty sprzedaży i ogólnego zarządu
1
2
3
4
Biznes plan, Marcin Skonieczka
9
E. Zysk ze sprzedaży (C - D)
F. Pozostałe przychody
G. Pozostałe koszty
H. Zysk brutto (E + F - G)
I. Podatek dochodowy
J. Zysk netto (H - I)
Ad. d)
Uproszczony bilans:
1
2
3
4
AKTYWA
Majątek trwały
Majątek obrotowy
Gotówka
Należności
Zapasy
Razem aktywa:
PASYWA
Kapitał własny
Wynik finansowy
Kapitał obcy
Kredyty długoterminowe
Zobowiązania bieżące
Razem pasywa:
Elementem planu finansowego może być również ocena ekonomiczno-finansowa.
Opiera się ona na analizie dokumentów finansowych oraz analizie wskaźnikowej.
Przykładowe wskaźniki:
Wskaźnik bieżącej płynności
aktywa obrotowe / zobowiązania bieżące
Wskaźnik wypłacalności gotówkowej
środki pieniężne i inne aktywa pieniężne / zobowiązania bieżące
Wskaźnik rentowności sprzedaży
zysk netto / przychody ze sprzedaży netto
Wskaźnik rentowności aktywów
zysk netto / aktywa ogółem
Wskaźnik rentowności kapitałów
zysk netto / kapitał własny ogółem
4. Załączniki
Biznes plan, Marcin Skonieczka
10
Załączniki są odrębnymi dokumentami wykorzystywanymi do prezentacji
dodatkowych szczegółowych informacji dotyczących zagadnień opisywanych w części
głównej biznes planu. Najczęściej zamieszcza się:
schematy organizacyjne,
fotografie, rysunki produktu,
promesy kredytowe,
życiorysy kadry kierowniczej i członków zarządu,
kontrakty,
referencje.
Jeżeli ty lub inni, przyszli członkowie spółdzielni posiadają doświadczenie
zawodowe i zadowolonych (może stałych) klientów, to warto ich poprosić o wystawienie
referencji. Referencje nie są konieczne przy tworzeniu biznesplanu, jednak mogą być mile
widziane, gdyż świadczą o zadowoleniu i zaufaniu, jakim dana osoba (firma) została
obdarzona przez klienta. Z tego też względu warto zbierać listy referencyjne już podczas
prowadzonej działalności.
Przygotowano na podstawie:
Materiałów zamieszczonych na stronie Wrocławskiego Ośrodka Ekonomii
Społecznej, woes.cis.wroclaw.pl opracowanych przez Partnerstwo MUFLON,
www.muflon.org.pl,
M. Ciechan-Kujawa, Biznes plan. Standardy i praktyka, TNOiK Dom organizatora,
Toruń 2007,
H. Mruk, B. Pilarczyk, B. Sojkin, H. Szulce, Podstawy marketingu, Wydawnictwo
Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 1999,
P. Kotler, Marketing – Analiza, planowanie, wdrażanie i kontrola, Wydawnictwo
FELBERG SJA, Warszawa 1999,
G. Gierszewska, Zarządzanie strategiczne, Wydawnictwo WSPiZ im. Leona
Koźmińskiego, Warszawa 2000,
M. Rekowski, Wprowadzenie do mikroekonomii, Poznań 1998.
R. Gasza, Finanse przedsiębiorstwa, Poznań 1997.
Opracował: Marcin Skonieczka
[email protected]
tel. +48 502 206 063
Centrum Technologii Informacyjncyh e-Misja
www.e-misja.org.pl