ewaluacja projektu

GDY ZOSTANĘ MAMĄ / TATĄ
... będę kochać nad życie
jest projektem z zakresu pomocy społecznej, w tym
pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej
oraz wyrównywania szans tych rodzin i osób,
wspierającym inicjatyw na rzecz wielkopolskich rodzin.
Projekt realizowany przez Fundację po DRUGIE
współfinansowany ze środków Samorządu Województwa
Wielkopolskiego
Cele projektu:
 nabycie kompetencji wychowawczych przez uczestników,
 nabycie umiejętności z zakresu pielęgnacji noworodka,
 zapoznanie się z zagrożeniami związanymi z niewłaściwym postępowaniem w
czasie ciąży (organizacja pogadanki, emisja filmu dokumentalnego o FAS
sygnowanego przez PARPA oraz dyskusja, wykorzystanie specjalnej lalki
pokazującej cechy charakterystyczne dla noworodka z płodowym zespołem
alkoholowym),
 zapoznanie się z zagrożeniami wynikającymi z zażywania narkotyków w czasie
ciąży (demonstracja konsekwencji odbywa się za pomocą specjalnej lalki, która
trzęsie się i płacze i różni się wyglądem od zdrowego dziecka, trzymanie lalki na
rękach jest bardzo nieprzyjemnym uczuciem i budzi refleksję),
 nabycie wiedzy na temat odpowiedzialności jaka wynika z faktu bycia rodzicem,
 promowanie filozofii i idei wychowawczej stworzonej przez Janusza Korczaka,
 promowanie i poznanie praw dziecka,
 podniesienie świadomości grupy z zakresu ryzykownych zachowań seksualnych i
wczesnego rodzicielstwa.
EWALUACJA PRZEPROWADZONA PO I CZĘŚCI PROJEKTU
Miejsce i termin prowadzenia projektu:
Pierwsza część projektu odbyła się w Młodzieżowym Ośrodku Wychowawczym w
Jastrowiu w terminie: 6 czerwca - 6 lipca 2016.
Organizacja przebiegu projektu:
Projekt składał się z dwu części:
1.
Teoretycznej 26-godzinnej, podzielonej na 6 części obejmującej zagadnienia z
zakresu:
 przebiegu ciąży,
 opieki nad dzieckiem (warsztat z położną)




2.
odpowiedzialnego rodzicielstwa
praw dziecka
ryzykownych zachowań seksualnych
nastoletniego rodzicielstwa
Praktycznej: każda z uczestniczek przez 3 dni opiekowała się fantomem
niemowlęcia.
Zarówno część teoretyczna, jak i praktyczna w dużym stopniu opierały się o metody
edukacji pozaformalnej.
Opis grupy
W pierwszej części projektu wzięło udział 26 dziewcząt w wieku od 15 do 18 lat.
Wszystkie uczestniczki są uczennicami gimnazjum. Z przeprowadzonego na początku
projektu badania ankietowego wynika, iż średni wiek ich matek w momencie urodzenia
pierwszego dziecka wynosił 19,7 lat (min. 15, max. 28). Większość dziewcząt rozpoczęła
już współżycie seksualne (21 dziewcząt: 84%, z czego 9 w wieku 13-15: 35%, 12 w
wieku 15-16: 46%), 5 dziewcząt nie rozpoczęło współżycia. 24% aktywnych seksualnie
dziewcząt zawsze stosuje antykoncepcję, 78% zdarza się niestosowanie antykoncepcji,
12% rzadko ją stosuje, a 47% nie stosuje żadnych metod zapobiegania ciąży. Jedyną
używaną metodą antykoncepcyjną w grupie jest prezerwatywa. Wiedzę na temat
seksualności czerpią głównie od rodziców (32% odpowiedzi), 21% od rówieśników,
15% z internetu, 17% ze szkoły, 15% od wychowawców w placówce.
Początkowo dziewczęta jako najbardziej niepokojące wymieniły obawy związane z
macierzyństwem takie jak: trudności w prawidłowym wypełnianiu roli matki,
odpowiedzialnością, kompetencjami wychowawczymi; fizyczną opieką nad dzieckiem:
brakiem umiejętności, spowodowaniem niezamierzonych urazów, finansami, a także
związane ze zdrowiem swoim: ciążą, porodem, depresją poporodową oraz zdrowiem
dziecka - w szczególności niepełnosprawności / wymagającej przewlekłej choroby.
Wśród ich obaw ważną rolę grają także te związane z relacjami z ojcem dziecka np.
opuszczenia/ samotnego macierzyństwa, niemożności polegania na partnerze;
relacjami z dzieckiem: znienawidzenia / braku możliwości pokochania dziecka,
nienawiści ze strony dziecka. Specyficzne dla tej grupy są obawy związane z historiami
rodzinnymi dziewcząt m.in. konieczność mieszkania z dzieckiem w domu samotnej
matki, odebranie dziecka, odrzucenie go przez rówieśników ("bo ma taką matkę"), pobyt
dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej, trafienia przez nie do placówki
resocjalizacyjnej. Dziewczęta obawiały się także dalszej przyszłości w relacji z dzieckiem
m.in. okresu buntu, czy "złego charakteru dziecka".
Rekrutacja
Założeniem projektu była dobrowolność uczestnictwa młodzieży w zajęciach
warsztatowych. Miesiąc przed pierwszymi zajęciami wychowawcy MOW zorganizowali
spotkania dla dziewcząt, podczas których rozmawiali o wczesnym rodzicielstwie, ich
oczekiwaniach dotyczących życia rodzinnego, wyobrażeniach i marzeniach. Przedstawili
także projekt oraz Fundację po DRGIE (dziewczęta miały także możliwość zapoznania
się ze stroną organizacji). Podczas zajęć wychowawczych dziewczęta przygotowały
plakaty dotyczące tematyki projektu. Te działania zapewniły wysoką motywację
uczestniczek do brania udziału w projekcie - większość dziewcząt podeszła do nich
chętnie i z otwartością.
Ewaluacja
Metoda
Ewaluacja odbywała się na podczas wszystkich aktywności związanych z projektem.
Poszczególne zadania i zajęcia podsumowywane były przez uczestników na bieżąco, co
było ważnym elementem prowadzonych zajęć. Do ewaluacji części teoretycznej
posłużono się dwoma technikami: metodą kwestionariuszową - na wstępie i
zakończeniu projektu uczestnicy poproszeni zostali o wypełnienie kwestionariuszy
dotyczących ich wiedzy, sytuacji rodzinnej i osobistej, przekonań na tematy związane z
projektem. Użyto także pozaformalnych metod ewaluacji, opierając się głównie na
swobodnych dyskusjach z uczestniczkami. Na zakończenie projektu dodatkowo
uczestniczki wypełniły ankietę oceniającą projekt. Część praktyczna - opieka nad
fantomami niemowląt oceniana jest przez system komputerowy monitorujący wszelkie
aktywności dotyczące zajmowania się "dzieckiem" (czas reakcji, trafność reakcji przewijanie, karmienie, tulenie, umiejętność bezpiecznego trzymania lalki itp.).
Praktyczna część projektu oceniana była także poprzez kwestionariusze i dyskusje.
Wyniki - część teoretyczna i praktyczna
Poniższa tabela ilustruje stan przed i po projekcie - w oparciu zarówno o metodę
kwestionariuszową, jak i metody pozaformalne.
PRZED PROJEKTEM
Dziewczęta nie mają podstawowej wiedzy na temat
przebiegu ciąży
Dziewczęta mają ogólną wiedzę na temat
konieczności badań podczas ciąży
Część uczestniczek uważa, iż alkohol w niewielkich
ilościach nie zagraża przebiegowi ciąży - może
wręcz poprawić zdrowie matki
Część uczestniczek uważa, że papierosy w
niewielkich ilościach są mało szkodliwe /
nieszkodliwe dla płodu
Uczestniczki mają niewielką wiedzę na temat
zdrowych, higienicznych zachowań podczas ciąży
Kilka dziewcząt uważa, że opieka nad małym
dzieckiem jest wyłącznym obowiązkiem matki
PO PROJEKCIE
Dziewczęta znają główne etapy przebiegu ciąży i
połogu
Dziewczęta wiedzą jakie badania powinny być
wykonywane - nie pamiętają jednak ich
szczegółowych terminów
Dziewczęta rozumieją przyczyny i następstwa FAS,
a także inne konsekwencje związane z używaniem
alkoholu i innych substancji psychoaktywnych
Część dziewcząt uważa, że rzucenie palenia może
być zbyt trudne dla kobiety w ciąży, wie jednak iż
dym może mieć wpływ na przebieg ciąży i zdrowie
urodzonego dziecka
Uczestniczki lepiej rozumieją konieczność opieki
lekarskiej, badań, diety i innych aspektów
higienicznego trybu życia
Dziewczęta lepiej rozumieją rolę ojca / partnera
kobiety we wczesnym okresie życia dziecka
Dziewczęta nie w pełni zdają sobie sprawę z
konsekwencji z opieką nad dzieckiem pod
wpływem środków odurzających
Uczestniczki nie wiedzą jaki jest koszt utrzymania
niemowlęcia / dziecka
Dziewczęta nie w pełni rozumieją czym jest
przemoc wobec dziecka: wiedzą iż należy do nich
głównie gwałtowna przemoc fizyczna: bicie,
rzucanie.
Dziewczęta nie rozumieją sytuacji prawnej
nieletnich matek
Dziewczęta mają bardzo niską świadomość
związaną z zachorowaniem na choroby weneryczne
i zapobiegania nim
Dziewczęta znają głównie prezerwatywy i środki
zawierające hormony płciowe jako metody
antykoncepcyjne
Dziewczęta uważają stosunek przerywany jako
wystarczająco dobrą metodę antykoncepcji
Dziewczęta uważają, że to głównie partnerka
powinna starać się o to, by nie zajść w ciążę
Część dziewcząt pragnie szybko zostać rodzicem i
założyć własną rodzinę
Dziewczęta lepiej rozumieją jakiego typu
niebezpieczeństwa wiążą się z używaniem
substancji psychoaktywnych podczas opieki nad
dzieckiem
Dziewczęta zdają sobie sprawę z kosztów, a także z
tego, jaka ich część może być pokryta z dostępnych
zasiłków
Dziewczęta lepiej rozumieją konieczność dawania
wsparcia, rozumieją konsekwencje zaniedbania.
Dostrzegają, że pozornie niegroźne używanie siły
fizycznej może mieć duże znaczenie dla zdrowia i
rozwoju (m.in. zespół dziecka potrząsanego)
Dziewczęta wiedzą, że jako niepełnoletnie nie mają
praw rodzicielskich, a ich sytuację dodatkowo
komplikuje pobyt w placówce i częsty brak
wsparcia rodziny pochodzenia
Dziewczęta znają znacznie więcej zagrożeń
zdrowotnych związanych z seksem oraz sposobów
ograniczania ryzyka
Dziewczęta rozróżniają większą gamę środków
antykoncepcyjnych oraz wiedzą, jakie w ich wieku
środki mogą kupić samodzielnie (bez recepty i z
przepisu lekarza). Część uczestniczek uważa, iż w
wielu przypadkach lepszym dla nich rozwiązaniem
jest rezygnacja ze współżycia lub ograniczenie go
do sytuacji mniej ryzykownych.
Dziewczęta znają nieskuteczność stosunku
przerywanego jako metody antykoncepcyjnej oraz
rozumieją, iż nie zabezpiecza on przed chorobami
wenerycznymi
Dziewczęta lepiej rozumieją odpowiedzialność obu
partnerów
Dziewczęta lepiej zdają sobie sprawę z ciężaru
odpowiedzialności związanego z byciem rodzicem,
koniecznością sprawowania opieki, zapewnienia
fizycznego i materialnego bezpieczeństwa dziecku i
sobie; "doszły do wniosku, że decyzja o
macierzyństwie powinna być dobrze przemyślana"
Dodatkowe wnioski z projektu:
 Uczestnicy często podkreślali wartość otwartej, szczerej i pozbawionej
przesadnego dydaktyzmu dyskusji z prowadzącymi. Ważna była możliwość
szczerego wypowiadania się - bez względu na spodziewane oczekiwania
prowadzących dotyczące "prawidłowych odpowiedzi".
 Grupy chętnie korzystają z różnorodnych metod edukacji pozaformalnej,
aktywnie włączającej je w proces edukacyjny - także podczas części teoretycznej.
 Jako szczególnie istotną cechę projektu uczestniczki podkreśliły możliwość
opieki nad fantomem niemowlęcia i doświadczenia "macierzyństwa".
 Jako najtrudniejsze uczestniczki wymieniły (kolejność według częstości
odpowiedzi): nocne wstawanie, prawidłowe trzymanie dziecka / główki,
godzenie opieki z codziennymi obowiązkami, brak wolnego czasu i karmienie.
Wśród informacji, na temat tego, co sprawiło im kłopot znalazły się także: płacz,
trudność w uspokojeniu "dziecka", przewijanie, trudy macierzyństwa,
niecierpliwość.
 Do najbardziej cennych doświadczeń należały: nauka odpowiedzialności i
obowiązkowości, możliwość doświadczenia macierzyństwa, nauka pielęgnacji
(karmienia, przewijania, przytulania), planowanie czasu, praca nad swoją
cierpliwością, a także: przywiązanie do dziecka, brak nudy, zabawę i
przyjemność, lepsze poznanie siebie, zmiana nastawienia do macierzyństwa,
dbanie o inną osobę i zamieszkanie w oddzielnym pokoju podczas opieki nad
lalką.
 Najważniejszym rezultatem według opiekunów i wychowawców jest większa
świadomość odpowiedzialności związanych z byciem rodzicem.
Uczestniczki oceniły projekt na 4,3 punktu (w 5-stopniowej skali, gdzie "1" - to
odpowiedź uczestnictwo w projekcie było dla mnie nieważne, a "5" - uczestnictwo w
projekcie było dla mnie bardzo ważne). W ewaluacji znalazły się także komentarze
doceniające udział w projekcie (np. "super projekt", "chcę, więcej takich działań"), a
także uwagi dotyczące sprzętu ("lalkę trudno uspokoić", "laki się zacinają i ciągle
płaczą"). Nie znalazły się tam jednak komentarze krytyczne wobec projektu jako takiego.
Opracowała: Anna Gradkowska
Warszawa, 27 lipca 2016
Projekt współfinansowany ze środków Samorządu Województwa Wielkopolskiego