Wyróżniona praca w formacie pdf

STRESZCZENIE
Moje badania polegały na ocenie wpływu emitowanych przez telefony
komórkowe fal elektromagnetycznych na organizmy żywe na przykładzie wstężyka
gajowego. Celem pracy było określenie działania tych fal na migracje i rozrodczość
ślimaków. W próbach migracji na grupie liczącej 20 osobników średnio 14,2
ślimaków przemieszczało się na stronę terrarium o minimalnym działaniu fal
decymetrowych, co świadczy o ich negatywnym działaniu. Ślimaki wykazywały też
zjawisko desensytyzacji. Badanie rozrodczości wykazało, że umiarkowanej długości
ekspozycja na fale wpływa pozytywnie na rozmnażanie populacji, natomiast po
osiągnięciu wartości progowej (ok. 14 tyg. po 1h) działa hamująco.
Prace innych autorów z tej dziedziny potwierdzają moje wnioski. Fale podobne do
emitowanych przez telefony komórkowe zwiększają płodność nicieni [4]. Badania
wpływu tych fal na ludzi również wykazują ich niekorzystne oddziaływanie na
czynności psychofizyczne [5].
Wnioskując, fale elektromagnetyczne decymetrowe wpływają negatywnie na
funkcjonowanie organizmów żywych.
WSTĘP
Według najnowszych doniesień, z telefonów komórkowych korzysta już ok. 3 mld
ludzi na całym świecie [2]. Używanie „komórek” naraża nas na działanie fal
elektromagnetycznych decymetrowych. Fale te należą do fal poprzecznych o
częstotliwościach 300MHz-3 GHz [7], z czego w Polsce wykorzystywany jest
standard GSM 900/1800 o częstotliwościach 880-960MHz i 1710-1880 MHz [1]. Jaki
wpływ wywierają na organizmy żywe fale stosowane w telefonii komórkowej?
Eksperymenty przeprowadzone przez wiele zespołów badawczych w krajach wysoko
rozwiniętych wykazują, że powodują one bóle głowy, zmęczenie, a także zmiany
psychofizyczne u ludzi korzystających z telefonów komórkowych [5]. Według
niektórych, fale emitowane przez telefony komórkowe mogą mieć wpływ na
zwiększoną zachorowalność na nowotwory [2]. Jednak wyniki te nie są jednoznaczne.
Badano również wpływ fal decymetrowych na bezkręgowce – nicienie [4]. Celem
moich badań jest ocena wpływu fal decymetrowych na populację wstężyka gajowego.
1
MATERIAŁ I METODY
Obiektem moich badań były ślimaki z gatunku Cepaea nemoralis. W
doświadczeniu wykorzystałam wyłącznie osobniki dorosłe o średnicy muszli 21-25
mm [9]. Wstężyki pochodziły z położonego na obrzeżach Tczewa ogrodu. Grupa
poddana próbie migracji liczyła 20 osobników. Przy ocenie rozrodczości
obserwowałam trzy liczące po 6 wstężyków grupy, z czego dwie wyodrębniłam
losowo spośród użytych wcześniej przy badaniu migracji, a trzecia – kontrolna nie
miała kontaktu z falami.
Doświadczenie zostało przeprowadzone w terrariach adaptujących środowisko
życia wstężyków. Badanie migracji przeprowadziłam w terrarium o wymiarach
60/20/20 cm, natomiast rozrodczości w trzech identycznych zbiornikach o wymiarach
31/14/22 cm. Przykryte przepuszczalnym materiałem (siatką) naczynia znajdowały się
w zacienionym miejscu. Temperatura w pomieszczeniu wahała się w zakresie 2427°C. Wilgotność wynosiła ok. 70%. Dno terrarium było wyłożone
kilkucentymetrową warstwą ziemii o pH lekko kwaśnym porośnietej trawą. Pokarm
ślimaków stanowiły liście sałaty i mniszka lekarskiego, w postaci sproszkowanej
kredy uzupełniano węglan wapnia [3]. Stworzenie różnym grupom ślimaków we
wszystkich próbach identycznych warunków służyło eliminacji czynnika
ograniczającego.
Terrarium przeznaczone do badania migracji podzieliłam (rysując linię) na
połowy, część A i B. Przed rozpoczęciem próby migracji umieszczałam grupę w „polu
środkowym” - 2-3cm od linii oddzielającej obie części. Telefon komórkowy
umieściłam na jednym z końców terrarium, w części A. Energia fali kulistej
emitowanej przez „komórkę” maleje z kwadratem odległości, więc oddziaływanie w
części B jest minimalne [8]. Czas próby wynosił 15 min. od momentu nawiązania
połączenia. Po jego upływie liczyłam osobniki znajdujące się w części A i B. Przez 13
dni przeprowadzałam codziennie po 4 próby. Przed rozpoczęciem badania migracji
wykonałam próbę kontrolną, otrzymując równomierne rozmieszczenie ślimaków w
terrarium.
Badanie rozrodczości wstężyków w zależności od ekspozycji na fale
decymetrowe przeprowadziłam w trzech terrariach. W każdym ze zbiorników
umieściłam liczące po 6 osobników grupy: jedną nie mającą kontaktu z falami - A,
dwie następne wyodrębniłam z grupy poddanej próbie migracji. Na grupę B fale
decymetrowe działały po 1h przez 13 dni. Grupa C była na nie eksponowana podczas
próby migracji (1h przez 13 dni) i próby rozrodczości - 1h przez 5 tygodni. Co 7 dni
liczyłam młode osobniki znajdujące się w poszczególnych zbiornikach.
Analizę statystyczną wyników prób migracji przeprowadziłam za pomocą testu t
Studenta dla par wiązanych. Wartość statystyki t większa od krytycznej dla poziomu
istotności 0,001 nakazuje odrzucenie hipotezy zerowej [6].
2
WYNIKI
W 50 przeprowadzonych próbach migracji w części B, o minimalnym działaniu
fal decymetrowych znajdowało się średnio 14,2 osobników, czyli prawie 75% grupy.
W przeważającej liczbie prób w części terrarium bez generatora znajdowało się
12 – 17 wstężyków, co przedstawia wykres nr 1. Odchylenie standardowe wyniosło
6,38. Wykres nr 2 ilustruje wyniki otrzymane w kolejnych próbach. Istotnym
zjawiskiem jest stopniowe zmniejszanie się amplitudy między częściami A i B w
kolejnych próbach od 14-16 jednostek w początkowych do 0 w dwóch ostatnich.
Ciekawy jest również wynik próby 26. i 27., w których zdecydowanie więcej
osobników znalazło się po stronie A, co było prawdopodobnie efektem zmiany strony
umieszczenia generatora. W serii prób migracji hipoteza zerowa zakładająca
równomierne rozmieszczenie osobników w obu częściach terrarium została odrzucona
przy poziomie istotności 0,001. Wartość statystyki t była większa o ponad 5,8 od
wartości krytycznej, co jest ważne statystycznie.
Po przeprowadzeniu 5 prób rozrodczości w terrarium B znajdowały się w sumie
82 skupiska jaj i młode osobniki, w przybliżeniu dwukrotnie więcej niż w pozostałych
zbiornikach. W terrarium C obserwujemy stopniowe zmniejszenie aktywności
rozrodczej ślimaków pod wpływem działania fal decymetrowych od 12 nowych
osobników w pierwszej próbie do 4 w ostatniej. Grupa kontrolna – zbiornik A w
początkowych próbach o małej liczbie młodych ślimaków rozmnożyła się w sumie
prób do 46 osobników, wyprzedzając grupę C.
30
25
Ilośd prób
20
15
10
5
0
0-2
3-5
6-8
9-11
12-14
15-17
18-20
Liczba osobników w cz. B
Wykres nr 1. Ilośd prób a liczba ślimaków przemieszczających się do części B o minimalnym działaniu fal
decymetrowych
3
WYNIKI c.d.
20
18
Liczba osobników
16
14
12
10
Część A
8
Część B
6
4
2
0
1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45 47 49
Numer próby
Wykres nr 2. Ilośd osobników w częściach A i B w 50 kolejnych próbach migracji
90
80
Liczba osobników
70
60
Próba nr 5
50
Próba nr 4
40
Próba nr 3
Próba nr 2
30
Próba nr 1
20
10
0
Grupa A
Grupa B
Grupa C
Wykres nr 3. Liczba młodych osobników w poszczególnych terrariach po kolejnych, tygodniowych próbach badania
rozrodczości
4
DYSKUSJA
Przeprowadzone próby migracji pokazały, że w części terrarium o
minimalnym działaniu fal decymetrowych znajdowała się większość ślimaków –
średnio 70% grupy. Wnioskuję, iż bodziec był dla populacji negatywny. Porównanie
pomiarów uzyskanych w kolejnych próbach doświadczenia wskazuje też na
występowanie zjawiska adaptacji sensorycznej ujemnej, w którym ślimaki stopniowo
przystosowują się do bodźca w postaci fal elektromagnetycznych do tego stopnia, że
w ostatnich staje się on prawie obojętny. O wyuczonej odpowiedzi populacji na
negatywny bodziec świadczą wyniki dwóch prób bezpośrednio po zmianie strony
położenia generatora. W próbach rozrodczości zdecydowanie wyższe pomiary
odnotowałam w terrarium B. Wynika z tego, że umiarkowany czas ekspozycji na fale
decymetrowe wpływa korzystnie na rozrodczość wstężyków, zaś po osiągnięciu
krytycznej wartości (2 tyg.) staje się czynnikiem hamującym.
Opisane warunki środowiskowe, jak i wybór terrariów oraz izolowanie
pozostałych grup w czasie ekspozycji jednej na fale zastosowałam, aby uzyskać
wiarygodne wyniki, wyeliminować czynnik ograniczający. Wykorzystanie telefonu
komórkowego jako powszechnie dostępnego generatora fal decymetrowych, a
wstężyka gajowego jako pospolitego gatunku czyni doświadczenie łatwo
powtarzalnym. Czas trwania prób – 1 h dziennie odzwierciedla średnią ekspozycję
człowieka na te fale. Dokładność prób i powtarzalność wyników gwarantuje
przeprowadzenie doświadczenie na dużej populacji oraz przeprowadzenie 50 serii
migracji, a 5 pomiarów rozrodczości.
Wyniki badań przeprowadzonych przez zespół Davida De Pomerai z
University of Nottingham w Wielkiej Brytanii na nicieniach prowadzą do podobnych
wniosków. Wykorzystane w tym doświadczeniu fale decymetrowe zwiększają
płodność nicieni, w przeciwieństwie do zwykłego ogrzania, powodującego
bezpłodność osobników dorosłych [4]. Przeprowadzone przez grupy badawcze z USA
w ostatnim dziesięcioleciu badania nad wpływem fal decymetrowych na człowieka
również wskazują na ich niekorzystne skutki. Wynika z nich, że fale te zaburzają
naturalne biopole organizmu przez dodatkową polaryzację. Efekt termiczny fal
powoduje bóle głowy, zmęczenie, zmiany hormonalne, immunologiczne i
psychofizyczne [2].
Podsumowując, przeprowadzone przeze mnie badania potwierdzają
przedstawioną we wstępie hipotezę o negatywnym działaniu fal decymetrowych na
organizmy żywe.
5
DYSKUSJA c.d.
Wnioski:
1. Fale elektromagnetyczne decymetrowe wpływają negatywnie na aspekty
behawioralne organizmów żywych.
2. Długotrwała ekspozycja na fale emitowane przez telefon komórkowy zmniejsza
aktywność rozrodczą populacji.
3. Organizmy wykazują względem bodźca – fal decymetrowych zjawisko
desensytyzacji.
Piśmiennictwo:
1. Dackiewicz A.: Pola elektromagnetyczne a środowisko
2. Derkacz M.,Chmiel-Perzyńska I. : Szkodliwe komórki. Służba zdrowia nr 67-71,
13.09.2010
3. Gorazdowski M. J., Kaczorowski M.: Leksykon zwierząt terraryjnych. Wyd. Multico.
Warszawa 2006
4. Graham-Rowe D.: “Mobile phone emissions increase worm fertility”. “New Scientist”.
luty 2002
5. Kuciński S.: Wpływ telefonii komórkowej na zdrowie człowieka – Krajowa konferencja
naukowo-techniczna „Ekologia w elektronice”. Warszawa 2002
6. Łomnicki A.: Wprowadzenie do statystyki dla przyrodników. Wyd. PWN. Warszawa
2007
7. Mizerski W.: Tablice fizyczno-astronomiczne. Warszawa 2005
8. „Ten Świat – Biuletyn Polskiego Klubu Ekologicznego” – Okręg Wielkopolski 2006
9. Wąsowski R., Penkowski A.: Ślimaki i małże Polski. Wyd. Multico. Warszawa 2003
6
7