Ożywienie i recesja w gospodarce

2012-05-21
Akademia Młodego Ekonomisty
Wahania koniunktury gospodarczej
Ożywienie i recesja w gospodarce
Dr Joanna Czech-Rogosz
Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
16.04.2012
1. Co to jest koniunktura gospodarcza?
2. W jaki sposób można ją mierzyć?
3. Dlaczego w gospodarce nie występują same
wzrosty?
4. W jaki sposób państwo może wpływać na
koniunkturę gospodarczą?
5. Czy kryzys gospodarczy może być szansą?
Warsztat: Sposoby na kryzys gospodarczy
1
2012-05-21
Wahania cykliczne w gospodarce
• to falowe wahania działalności gospodarczej, których
cechą charakterystyczną są powtarzające się fazy
rozkwitu i kurczenia się działalności gospodarczej w
okresie dłuższym niż rok. Odmianą wahań cyklicznych
są wahania koniunkturalne, czyli takie które
odbywają się wokół długookresowego trendu.
Koniunktura to stan aktywności gospodarczej
charakteryzowany poprzez całokształt
zmieniających się w czasie wskaźników życia
gospodarczego.
POPYT W GOSPODARCE NARODOWEJ
Konsumpcja
gospodarstw
domowych
Wydatki i zakupy
rządowe
Inwestycje
przedsiębiorstw
Eksport i import
2
2012-05-21
PKB
Recesja
BOOM
Depresja
Ożywienie
czas
Źródło: Analiza sytuacji gospodarczej Polski w 2011r. . Ministerstwo Gospodarki,
Warszawa 2012, s. 7; http://www.mg.gov.pl/files/upload/8436/4q2011_pol.pdf
3
2012-05-21
Źródło: Analiza sytuacji gospodarczej Polski w 2011r. . Ministerstwo Gospodarki,
Warszawa 2012, s. 15; http://www.mg.gov.pl/files/upload/8436/4q2011_pol.pdf
WSKAŹNIKI KONIUNKTURY
(wskaźniki poziomu aktywności gospodarczej)
1. Wskaźniki wyprzedzające (wczesnego
ostrzegania)
2. Wskaźniki współbieżne (równoczesne)
3. Wskaźniki opóźnione
4
2012-05-21
Wskaźniki wyprzedzające
(wczesnego ostrzegania)
– liczba i wartość sprzedanych akcji
– ilość osób zwolnionych z pracy
– ilość nowo otwartych i ilość upadających
firm
– liczba pozwoleń na budowę domów i innych
obiektów
– wartość/liczba zamówień na budowę fabryk
i ich wyposażeń
Wskaźniki współbieżne
(równoczesne)
–
–
–
–
–
–
–
stopa wzrostu PKB
obroty w handlu
produkcja przemysłowa
dochody osobiste ludności
inwestycje
liczba bezrobotnych
Stopa bezrobocia
5
2012-05-21
Wskaźniki opóźnione
–
–
–
–
sprzedaż detaliczna
nowe kredyty konsumpcyjne
stopa procentowa
średni czas pozostawania bez pracy
Zmienne w cyklu koniunkturalnym
• zmienna procykliczna - zmienna wykazująca
dodatnią korelację z PKB, np. produkcja przemysłowa,
konsumpcja, inwestycje, zakupy rządowe, płace, inflacja, kursy
akcji
• zmienna antycykliczna - zmienna wykazująca
ujemną korelację z PKB, np. bezrobocie
• zmienna acykliczna - zmienna wykazująca
brak korelacji z PKB
6
2012-05-21
Przyczyny cykliczności rozwoju:
• działanie czynników egzogenicznych (wojny,
rewolucje, wydarzenia polityczne, innowacje
techniczne, zjawiska przyrodnicze)
• plamy na słońcu (W.S. Jevons)
• pojawianie się innowacji oraz zmiany techniki
i technologii
• zmiany w polityce (tzw. cykl polityczny/cykl
wyborczy)
• działanie czynników endogenicznych
(związanych z daną gospodarką)
Oddziaływanie państwa
Interwencjonizm antykryzysowy, oznaczający
podejmowanie działań w celu łagodzenia skutków
zaistniałego już kryzysu.
Interwencjonizm antycykliczny przynosi rozszerzenie
interwencji na wszystkie fazy cyklu. Oznacza to
przeciwdziałanie bieżącym wahaniom koniunktury,
zwłaszcza poziomu zatrudnienia. Polityka gospodarcza
ma na celu łagodzenie fluktuacji i zmniejszenie
amplitudy wahań koniunkturalnych.
Państwo może oddziaływać stabilizująco na gospodarkę, przede
wszystkim za pomocą polityki
fiskalnej i pieniężnej.
7
2012-05-21
• Ekspansywna polityka fiskalna = zmniejszenie
przychodów budżetu (np. jako skutek obniżki stopy
podatkowej) oraz wzrost wydatków, w wyniku
czego wzrasta zazwyczaj deficyt budżetowy.
Tego rodzaju polityka prowadzi do wzrostu wydatków konsumpcyjnych
i inwestycyjnych. Jej rezultatem jest zwiększenie poziomu produkcji i
zatrudnienia, przy czym procesom tym towarzyszy zwykle wzrost
cen.
• Restrykcyjna polityka fiskalna = zwiększenie
przychodów budżetu oraz ograniczenie wydatków,
co przyczynia się do zmniejszenia konsumpcji i
inwestycji. W rezultacie obniża się poziom
zatrudnienia i produkcji oraz zmniejsza się tempo
wzrostu cen.
8
2012-05-21
Ekspansywna polityka pieniężna = wzrost podaży
pieniądza.
Rosną możliwości udzielania kredytów przez banki,
co prowadzi do wzrostu inwestycji i
zagregowanego popytu, a następnie do
zwiększenia zatrudnienia i produkcji oraz
zwiększenia tempa wzrostu cen.
Restrykcyjna polityka pieniężna = zmniejszenie
podaży pieniądza.
Następuje zmniejszenie rozmiarów kredytów, a
następnie także inwestycji, zagregowanego
popytu, poziomu zatrudnienia i produkcji oraz
tempa wzrostu cen.
W praktyce znacznie łatwiej jest za pomocą
narzędzi fiskalnych prowadzić politykę
pobudzającą (ekspansywną) niż politykę
restrykcyjną.
Odwrotnie jest przy stabilizacji przez
politykę pieniężną (monetarną). Lepsze
rezultaty daje oddziaływanie restrykcyjne
(polityka drogiego pieniądza).
9
2012-05-21
Czy kryzys gospodarczy może być szansą?
-
dla konsumentów?
dla przedsiębiorstw?
dla administracji rządowej?
dla gospodarki narodowej?
Kryzys gospodarczy:
-
zmniejszenie popytu w gospodarce
wzrost zapasów
spadek produkcji
zwolnienia, spadek zatrudnienia, wzrost bezrobocia
zmniejszenie dochodów ludności, dalsze ograniczanie popytu
obniżenie poziomu życia ludności
mniejsze przychody do budżetu państwa z podatków
dochodowych (PIT, CIT) i konsumpcyjnych (VAT)
- wzrost wydatków budżetowych , m. in. na świadczenia socjalne
dla bezrobotnych
- wzrost deficytu budżetowego i długu publicznego
10
2012-05-21
Warsztat
Sposoby na kryzys gospodarczy
Kto może pomóc?
• Państwo, tj. rząd
Komu ?
• Gospodarstwom domowym
• Przedsiębiorstwom
Jak? Propozycje prowadzenia polityki
gospodarczej (decyzji rządu) w sytuacji
wystąpienia kryzysu gospodarczego?
11