Biologia - Home.pl

Kod ucznia
Liczba punktów
WOJEWÓDZKI KONKURS BIOLOGICZNY
DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2013/2014
STOPIEŃ WOJEWÓDZKI – 7.03.2014 R.
1. Test konkursowy zawiera 41 zadań. Są to zadania zamknięte i otwarte. Na ich rozwiązanie
masz 90 minut. Sprawdź, czy test jest kompletny.
2. Zanim udzielisz odpowiedzi, uważnie przeczytaj treść zadania.
3. Wszystkie odpowiedzi czytelnie i wyraźnie wpisuj w wyznaczonych miejscach.
4. Przy rozwiązywaniu zadań zamkniętych wyboru wielokrotnego wybierz jedną,
prawidłową odpowiedź i zaznacz ją krzyżykiem, np.:
A
B
X
C
D
Jeżeli się pomylisz i zechcesz wybrać inną odpowiedź, to złe zaznaczenie otocz kółkiem
XB , po czym skreśl właściwą literę, np.:
A
XB
C
X
D
5. W innych zadaniach samodzielnie sformułuj odpowiedź i wpisz ją lub wykonaj zadanie
zgodnie z instrukcją zawartą w poleceniu. Przedstaw tok rozumowania prowadzący do
wyniku.
6. Test wypełniaj długopisem, nie używaj korektora, ołówka ani gumki. Nie komunikuj się z
innymi uczestnikami konkursu.
7. Sprawdź wszystkie odpowiedzi przed oddaniem testu.
8. Nie podpisuj testu, zostanie on zakodowany.
9. Brudnopis, dołączony do testu, nie podlega ocenie.
1
Zadanie 1. (0 – 1)
Plamka ślepa to miejsce
A. najlepszego widzenia.
B. wyjścia nerwu wzrokowego z gałki ocznej.
C. przejścia źrenicy w tęczówkę.
D. największego skupienia pręcików.
Zadanie 2. (0 – 1)
Zaznacz sekwencję zreplikowanej nici DNA komplementarnej do podanej poniżej nici DNA:
AAGCGATCT
A. UUCGCUAGA
B. TTCGCTUGU
C. TTCGCTAGA
D. UUCGCTAGA
Zadanie 3. (0 – 1)
Do wiciowców pasożytniczych należą:
A. rzęsistek jelitowy i pełzak czerwonki.
B. świdrowiec gambijski i rzęsistek pochwowy.
C. euglena zielona i lamblia jelitowa.
D. pełzak czerwonki i rzęsistek pochwowy.
Zadanie 4. (0 – 1)
Liście przystosowane do gromadzenia wody występują u:
A. agawy, lipy, cebuli.
B. aloesu, rozchodnika, agawy.
C. rojnika, sosny, wilczomlecza.
D. aloesu, irysa, kapusty.
Zadanie 5. (0 – 1)
Zaznacz prawidłowy kariotyp komórek somatycznych mężczyzny.
A. 2n = 44 + XY
B. 2n = 44 + XX
C. 2n = 46 + XX
D. 2n = 46 + XY
Zadanie 6. (0 – 1)
Wskaż błędne stwierdzenie dotyczące grzybów.
A. To heterotroficzne organizmy będące saprofitami lub pasożytami.
B. Mają chitynową ścianą komórkową, a ich materiałem zapasowym jest glikogen.
C. Rozmnażają się płciowo przez pączkowanie lub bezpłciowo.
D. Wytwarzają różne rodzaje owocników.
Zadanie 7. (0 – 1)
Naskórek ludzki jest zbudowany z
A. jednowarstwowego nabłonka płaskiego rogowaciejącego.
B. wielowarstwowego nabłonka płaskiego rogowaciejącego.
C. jednowarstwowego nabłonka płaskiego nierogowaciejącego.
D. wielowarstwowego nabłonka płaskiego nierogowaciejącego.
2
Zadanie 8. (0 – 1)
Który odcinek przewodu pokarmowego człowieka jest miejscem działania naturalnych
detergentów?
A. Dwunastnica.
B. Przełyk
C. Jelito grube
D. Żołądek
Zadanie 9. (0 – 1)
Do tkanek merystematycznych wtórnych zaliczamy:
A. stożek wzrostu i tkankę miękiszową.
B. miazgę i fellogen.
C. korek i kambium.
D. stożek wzrostu i miazgę.
Zadanie 10. (0 – 1)
Wspólną cechą aparatów szparkowych, komórek miękiszu palisadowego i komórek
kolenchymy jest
A. znaczna odporność mechaniczna.
B. udział w wymianie gazowej rośliny.
C. gruba warstwa kutykuli.
D. możliwość przeprowadzania fotosyntezy.
Zadanie 11. (0 – 1)
Do utrwalania zapachu perfum stosuje się
A. płucnicę islandzką.
B. mąklę tarniową.
C. brodaczkę nadobną.
D. orselkę barwierską.
Zadanie 12. (0 – 1)
Ptakiem objętym w Polsce ochroną częściową jest
A. bielik zwyczajny.
B. cietrzew zwyczajny.
C. kania ruda.
D. czapla siwa.
Zadanie 13. (0 – 1)
Rezerwatem biosfery UNESCO jest
A. Biebrzański Park Narodowy.
B. Wigierski Park Narodowy.
C. Białowieski Park Narodowy.
D. Narwiański Park Narodowy.
Zadanie 14. (0 – 1)
Gatunkiem wymarłym z winy człowieka jest
A. żółw błotny.
B. gołąb wędrowny.
C. ropucha szara.
D. bocian czarny.
3
Zadanie 15. (0 – 1)
Wśród ptaków zagrożonych wyginięciem w skali kraju na terenie Parku Krajobrazowego
Puszczy Knyszyńskiej gniazduje
A. łabędź niemy.
B. perkoz rdzawoszyi.
C. bocian biały.
D. dzięcioł średni.
Zadanie 16. (0 – 1)
Całkowitą (ścisłą) ochroną prawną w Polsce objęty jest
A. żółw błotny.
B. gawron zwyczajny.
C. bóbr europejski.
D. kruk zwyczajny.
Zadanie 17. (0 – 1)
Dolina Biebrzy została uznana za ostoję ptaków o randze światowej. Jest ona najważniejszą
ostoją m.in. dla:
A. bociana białego, gawrona, bekasa i mewy białogłowej.
B. dubelta, orlika grubodziobego, rybitwy białoskrzydłej i derkacza.
C. czapli siwej, bataliona, sroki i gęsi zbożowej.
D. żurawia, błotniaka stawowego, kawki i wrony siwej.
Zadanie 18. (0 – 1)
Rośliną występującą na terenie Suwalskiego Parku Krajobrazowego i podlegającą całkowitej
ochronie jest
A. kalina koralowa.
B. porzeczka czarna.
C. przylaszczka pospolita.
D. bluszcz pospolity.
Zadanie 19. (0 – 1)
W tabeli umieszczono nazwy parków narodowych województwa podlaskiego.
Do każdego parku narodowego dopisz zwierzę będące symbolem (logo) danego parku.
Nazwa parku
narodowego
Narwiański
Logo parku
Wigierski
Białowieski
Biebrzański
4
Zadanie 20. (0 – 1)
Ssakiem występującym w Wigierskim Parku Narodowym i objętym ochroną częściową jest
A. ryjówka aksamitna.
B. wydra europejska.
C. wiewiórka pospolita.
D. wilk szary.
Zadanie 21. (0 – 1)
Poniżej przedstawiono wybrane odcinki przewodu pokarmowego człowieka.
A.
B.
C.
D.
E.
F.
żołądek
jama ustna
przełyk
jelito grube
dwunastnica
jelito cienkie
Wybierz oznaczenia literowe tych odcinków przewodu pokarmowego człowieka,
w których nie przebiegają procesy trawienne.
…………………………………………………………………………………………………...
Zadanie 22. (0 – 3)
Przyporządkuj niżej wymienione zwierzęta do odpowiednich kryteriów podziałowych.
pstrąg potokowy, anakonda zielona, sowa śnieżna, żaba wodna, jaszczurka zwinka, wydra morska
Zapłodnienie wewnętrzne:………………………………………………………………………
Wytwarzanie błon płodowych: …………………………………………………………………
Zmiennocieplność: ……………………………………………………………………………...
Zadanie 23. (0 – 2)
Oceń prawdziwość poniższych zdań wpisując znak „+” w odpowiedniej rubryce tabeli
(P – prawda, F – fałsz).
Zdanie
Odczyn Biernackiego to wskaźnik procentowej zawartości komórek
we krwi.
P
F
Osocze różni się od surowicy krwi m.in. obecnością fibrynogenu.
Heparyna jest naturalną substancją ułatwiającą krzepnięcie krwi w
naczyniach krwionośnych.
Limfocyty T syntetyzują interferon i warunkują grupy krwi u
człowieka.
5
Zadanie 24. (0 – 2)
Spośród podanych poniżej wybranych cech roślin jednoliściennych i dwuliściennych
wskaż te, które dotyczą klonu zwyczajnego i żyta zwyczajnego, po czym wpisz je do
odpowiednich kolumn w tabeli.
owoc typu skrzydlak, jeden liścień, liść z ogonkiem, korzeń palowy, owoc typu ziarniak, wiązki
przewodzące w łodydze zamknięte, liść bez ogonka, nerwacja liścia równoległa, dwa liścienie,
otwarte wiązki przewodzące w łodydze, dłoniasta nerwacja liścia, korzeń wiązkowy
żyto zwyczajne
klon zwyczajny
Zadanie 25. (0 – 3)
W komórce eukariotycznej występują różnorodne struktury, które możemy zaklasyfikować
jako: nieobłonione, jednobłonowe lub dwubłonowe.
Wpisz podane poniżej struktury we właściwe miejsca na schemacie.
jądro komórkowe, rybosomy, wakuola, ściana komórkowa, chloroplasty, aparat Golgiego
Struktury
nieobłonione
jednobłonowe
dwubłonowe
-
-
-
-
-
-
Zadanie 26. (0 – 1)
Jeżeli każda komórka somatyczna myszy zawiera 40 chromosomów, to:
a) każda wytwarzana przez mysz komórka jajowa posiada ……… chromosomów.
b) podczas mitozy, w każdej komórce somatycznej powstaje (podczas profazy)
po……….chromatyd.
6
Zadanie 27. (0 – 2)
Schemat przedstawia budowę woreczka zalążkowego rośliny okrytonasiennej przed
zapłodnieniem.
I) Nazwij element w budowie woreczka zalążkowego oznaczony na schemacie literą X.
…………………………………………………………………………………………………
II) Po zapłodnieniu powyższa struktura będzie
A. haploidalna.
B. diploidalna.
C. triploidalna.
Zadanie 28. (0 – 1)
Przyporządkuj niżej wymienionym chorobom układu krążenia (A-D) odpowiednie
opisy (1-5).
Choroby układu krążenia
Opisy chorób układu krążenia
A. Nadciśnienie tętnicze
1. To choroba naczyń krwionośnych polegająca na
odkładaniu się wewnątrz ścian tętnic złogów
cholesterolu.
B. Tętniak aorty
2. Choroba ta związana jest z przerwaniem
dopływu krwi do pewnego obszaru mięśnia
sercowego i z jego martwicą.
C. Zawał serca
3. Jest to obrzęk tkanek wywołany zastojem limfy,
prowadzący do przewlekłego stanu zapalnego oraz
związany z wrodzonym lub nabytym uszkodzeniem
naczyń chłonnych.
D. Miażdżyca tętnic
4. To przewlekła choroba polegająca na
długotrwałym utrzymywaniu się zwiększonego
ponad normę ciśnienia tętniczego krwi.
5. Jest to najczęściej uszkodzenie tkanki łącznej
zespalającej ściany aorty.
…………………………………………………………………………………………………...
7
Zadanie 29. (0 – 1)
Rysunki przedstawiają wybrane organy roślin nasiennych.
winorośl
kosaciec
ziemniak
Organy roślin wskazane strzałkami na powyższych rysunkach
A. to wyspecjalizowane liście.
B. służą do rozmnażania płciowego.
C. są zmodyfikowanymi łodygami.
D. powstały z przekształcenia korzenia.
Zadanie 30. (0 – 2)
W świecie zwierząt spotykamy ogromną różnorodność larw.
Połącz w pary poniżej wymienione larwy (I-VI) z odpowiednimi zwierzętami (A-G).
I. Gąsienica
A. Pasikonik zielony
II. Pędrak
B. Żaba moczarowa
III. Czerw
C. Nereida różnobarwna
IV. Wągier
D. Jelonek rogacz
V. Trochofora
E. Mucha domowa
VI. Kijanka
F. Paź królowej
G. Tasiemiec uzbrojony
……………………………………………………………………………………………….......
Zadanie 31. (0 – 1)
Wskaż poprawne opisy dotyczące układu szkieletowego człowieka.
1. Podczas ruchu kończyny górnej kość promieniowa i strzałkowa krzyżują się ze sobą.
2. Żebra prawdziwe to żebra I – VII pary łączące się z mostkiem.
3. Do twarzoczaszki zaliczamy kości: jarzmowe, podniebienne i kość potyliczną.
4. Odcinek szyjny kręgosłupa człowieka liczy 8 kręgów, a piersiowy 12 kręgów.
5. Przykładem stawu kulistego jest staw biodrowy.
6. Krąg szczytowy kręgosłupa szyjnego człowieka posiada masywny trzon kręgu.
…………………………………………………………………………………………………..
8
Zadanie 32. (0 – 3)
Poniżej przedstawiono opisy dotyczące wybranych pasożytów człowieka.
1. Zarażenie następuje przez zjedzenie brudnych warzyw i owoców z zapłodnionymi
jajami tego pasożyta.
2. Żywicielem pośrednim tego pasożyta jest świnia.
3. Jest to pasożyt występujący głównie w jelicie grubym człowieka.
4. Pasożyt ten jest charakterystyczny wyłącznie dla człowieka i w postaci dorosłej bytuje
w jego jelicie cienkim.
5. Pasożyt ten jest obojnakiem dokonującym samozapłodnienia.
6. Zarażenie tym pasożytem następuje przez zjedzenie mięsa niezbadanego
weterynaryjnie.
7. Objawami choroby wywoływanej przez tego pasożyta jest m. in. świąd odbytu, utrata
łaknienia, nerwowość, niepokój, czasem zgrzytanie zębów.
8. Larwy tego pasożyta z jelita cienkiego, po przedostaniu się do naczyń krwionośnych
rozpoczynają wędrówkę do płuc, gdyż, do dalszego rozwoju potrzebują tlenu.
9. To pasożyt głównie dzieci, które zarażają się nim kiedy nie przestrzegają zasad
higieny osobistej.
Uszereguj powyższe zdania (wpisując do tabeli tylko odpowiednie cyfry), tak, aby
poprawnie charakteryzowały wskazane pasożyty.
tasiemiec uzbrojony
glista ludzka
owsik ludzki
Zadanie 33. (0 – 2)
U człowieka chorego na grypę wystąpił kaszel i kichanie. Choremu, przez trzy dni, zawsze o
tej samej porze (dwa razy dziennie) mierzono też temperaturę ciała. Wyniki pomiarów
przedstawiono w tabeli.
Czas pomiaru
(dzień i godzina)
8.00
dzień 1
18.00
dzień 1
8.00
dzień 2
18.00
dzień 2
8.00
dzień 3
18.00
dzień 3
Temperatura ciała (oC)
38(oC)
39,5(oC)
(37,5oC)
38,5(oC)
38(oC)
37,3(oC)
I) Podaj nazwę rodzaju odporności, z którą związane są przedstawione powyżej procesy.
…………………………………………………………………………………………………...
II) W XVIII wieku w Anglii Edward Jenner zaszczepił ośmioletniemu chłopcu wirus ospy
krowiej, a następnie sześć tygodni później wirus ospy prawdziwej. Chłopiec wykazał
odporność.
Określ, jaką odporność (czynną czy bierną) uzyskał chłopiec?
………………………………………………………………………………………………….
9
Zadanie 34. (0 –1)
Retinoblastoma jest nowotworem złośliwym siatkówki oka, uwarunkowanym genetycznie
oraz związanym z mutacją genu RB1 znajdującego się na chromosomie 13. Do wystąpienia
choroby konieczna jest mutacja obu alleli.
Wyjaśnij, posługując się jednym argumentem, czy choroba ta jest sprzężona z płcią?
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
Zadanie 35. (0 – 3)
Włosy rude to barwa recesywna w stosunku do innych barw, zdeterminowana przez allele
(bb) znajdujące się na chromosomach autosomalnych.
Oblicz, po rozwiązaniu odpowiedniej krzyżówki genetycznej, prawdopodobieństwo
urodzenia się dziecka o rudych włosach (w %) w przypadku, kiedy mąż i żona mają
włosy ciemne, ale ojciec żony – podobnie jak i matka jej męża - byli rudzi.
P:
…………………
♀
X
……………………
♂
F1:
♀
♂
Odpowiedź:
…………………………………………………………………………………….......................
Zadanie 36. (0 –1)
Wypisz wszystkie możliwe rodzaje gamet powstające z zygoty: AaBbCC.
…………………………………………………………………………………………………...
10
Zadanie 37. (0 –2)
Z podanych poniżej cech wskaż oznaczenia literowe cech typowych dla człowieka oraz
oznaczenia literowe cech typowych dla szympansa.
A.
B.
C.
D.
E.
F.
Myślenie abstrakcyjne.
Kły znacznie wystające poza linię zgryzu.
Esowato wygięty kręgosłup.
Twarzoczaszka większa od mózgoczaszki.
Chód dwu - i czworonożny.
Wysklepiona stopa.
człowiek:………………………………..
szympans:…………………………………
Zadanie 38. (0 – 3)
Poniżej przedstawiono opisy dotyczące wybranych grup krwi człowieka.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Może być biorcą od grup krwi: 0, A, B, AB.
Zawiera w osoczu przeciwciała anty-A i anty-B.
Może być biorcą tylko od grupy 0.
Zawiera w osoczu przeciwciała anty-A.
Jest dawcą krwi tylko dla grupy AB.
Może być biorcą tylko od grup krwi: 0 i B.
Na powierzchni erytrocytów zawiera antygeny A i B.
Jest dawcą krwi dla grupy B i AB.
Jest dawcą krwi dla grup: 0, A, B, AB.
Uszereguj powyższe zdania (wpisując do tabeli tylko odpowiednie cyfry), tak, aby
poprawnie charakteryzowały wskazane grupy krwi człowieka.
Grupa krwi B
Grupa krwi 0
Grupa krwi AB
Zadanie 39. (0 – 2)
I) W przyrodzie istnieje bardzo wiele przypadków, gdy jeden gatunek jest bardziej
agresywny od innych. Na przykład gawrony odpędzają gołębie, a gołębie odganiają
wróble od ziarna wysypywanego przez ludzi.
Podkreśl, którą zależność międzypopulacyjną ilustruje podany przykład.
pasożytnictwo, symbioza, drapieżnictwo, konkurencja, protokooperacja
II) Poniżej przedstawiono pary organizmów, które zależą wzajemnie od siebie.
Zaznacz te pary, których relacje są konieczne do przeżycia obu organizmów.
A. Lew i sęp.
B. Bakterie brodawkowe i koniczyna.
C. Rak pustelnik i ukwiał.
D. Krowa i bakterie rozkładające celulozę.
E. Nosorożec i bąkojad.
F. Glon i grzyb w poroście.
11
Zadanie 40. (0 – 3)
U człowieka autosomalny gen odpowiadający za typ uszu ma dwa allele. Allel warunkujący
odstające uszy (A) jest dominujący względem allelu – a odpowiadającego za wytworzenie
uszu przylegających. Heterozygotyczna kobieta o odstających uszach oczekuje dziecka,
którego ojcem jest mężczyzna mający uszy przylegające.
Zapisz genotypy rodziców i przedstaw odpowiednią krzyżówkę genetyczną.
Określ prawdopodobieństwo (w %), że dziecko tej pary będzie miało odstające uszy.
P:
…………………
♀
X
……………………
♂
F1:
♀
♂
Odpowiedź: Prawdopodobieństwo urodzenia się dziecka z odstającymi uszami wynosi
…………%.
Zadanie 41. (0 - 1)
Przyporządkuj każdemu z przykładów (A-D) właściwe źródło degradacji gleby (1-5).
A. Transport
1. Pestycydy i nawozy sztuczne
B. Rolnictwo
2. Wycinanie lasów, wypalanie traw
C. Erozja gleby
3. Pyły i gazy przemysłowe
D. Przemysł energetyczny
4. Ścieki z gospodarstw domowych
5. Związki siarki i ołowiu ze spalin
…………………………………………………………………………………………………
12
BRUDNOPIS
13