78 Zębowo-szkieletowe skutki rozszerzania górnego łuku zębowego

78 Zębowo-szkieletowe skutki rozszerzania górnego łuku zębowego

Przeglądy, streszczenia
Reviews and abstracts
Tom 4 nr 3 2008
Volume 4 no 3 2008
Zębowo-szkieletowe skutki rozszerzania górnego łuku zębowego aparatem
zdejmowanym; analiza P-A zdjęć cefalometrycznych
Dentoskeletal effects of a removable appliance for expansion of the maxillary
arch: a postero – anterior cephalometric study
Defraia E, Marinelli A, Baroni G, Tollaro I.
European Journal of Orthodontics 2008; 30: 57-60
Obustronny zgryz krzyżowy boczny jest częstą wadą zgryzu w uzębieniu mlecznym i wczesnym mieszanym z częstością
występowania od 8 do 16%.Wada rzadko ulega samoistnej poprawie i zwykle pogarsza się wraz z wiekiem ograniczając
rozwój szczęki, dlatego autorzy badania zalecają wczesne wkroczenie z leczeniem już w okresie uzębienia mlecznego. Analiza P-A zdjęć cefalometrycznych jest doskonałą metodą obrazującą zębowo-szkieletowe zmiany w płaszczyźnie poprzecznej, dlatego zaskakującym jest fakt, iż tylko niewielu badaczy porównywało wyniki rozszerzania górnego łuku zębowego
na tego typu zdjęciach.
Celem pracy było określenie zębowo-szkieletowych skutków wczesnego leczenia aparatami zdejmowanymi ze sprężynami rozszerzającymi zastosowanymi u pacjentów z obustronnym zgryzem krzyżowym bocznym w uzębieniu mlecznym
i wczesnym mieszanym. Uzyskane wyniki oceniano na zdjęciach cefalometrycznych P-A i porównywano z grupą kontrolną.
Materiał stanowiły dwie grupy pacjentów wybranych z Katedry Ortodoncji Uniwersytetu we Florencji. Wszyscy badani
pacjenci spełniali następujące kryteria: obecność obustronnego zgryzu krzyżowego bocznego, brak anomalii rozwojowych
i zębowych, brak dotychczasowego leczenia ortodontycznego oraz ujemna poprzeczna tylna rozbieżność międzyłukowa
(PTID - Posterior Transverse Interarch discrepancy) PTID jest różnicą między tylną szerokością łuku zębowego górnego
(odległość mierzona między centralnymi bruzdami prawego i lewego pierwszego zęba trzonowego mlecznego) oraz tylną
szerokością łuku zębowego dolnego (odległość mierzona między szczytami dystalnych guzków policzkowych prawego i lewego pierwszego zęba trzonowego mlecznego). Zgodnie z normami okluzji guzek policzkowy dystalny pierwszego trzonowca mlecznego żuchwy wpada w bruzdę centralną pierwszego trzonowca mlecznego szczęki, więc szerokość tylna górnego łuku zębowego powinna być równa szerokości tylnej dolnego łuku zębowego, a PTID powinna być równa zero.
Grupa leczona aparatami zdejmowanymi składała się z 23 pacjentów (8 chłopców i 15 dziewcząt). Aktywne leczenie
trwało w przybliżeniu 10 miesięcy, po którym następowała roczna retencja, kiedy aparat był użytkowany w nocy. Średnia
wieku na początku leczenia wynosiła 6 lat i 2±17 miesięcy (T1), a na końcu aktywnego leczenia i retencji 8 lat i ± 18miesiecy (T2). Okres całego leczenia trwał w przybliżeniu 22±7 miesięcy. 20-osobowa grupa pacjentów, która nie zgodziła się
na proponowane wczesne leczenie stanowiła grupę kontrolną. Średnia wieku tej grupy na początku badania wynosiła 5 lat
i 9±15 miesięcy, natomiast w czasie drugiej wizyty 7 lat i 4±16 miesięcy. Przerwa pomiędzy dwiema wizytami trwała
w przybliżeniu 18±7 miesięcy.
W leczeniu autorzy zastosowali płytę zdejmowaną górną z dwoma sprężynami rozszerzającymi położonymi w linii środkowej podniebienia. Sprężyny wykonano z twardego drutu ze stali nierdzewnej o średnicy 0,6 mm. Przednia sprężyna wykonana z drutu o długości 5 cm składała się z dwóch pętli, natomiast tylna o długości 6 cm z trzech pętli. Końce sprężyn zostały zatopione w akryl. Klamry Adamsa w uzębieniu mlecznym zastosowano na drugie zęby trzonowe, natomiast w mieszanym na pierwsze zęby trzonowe stałe. W niektórych przypadkach w celu zwiększenia stabilności i zdolności retencyjnej
płyty dodatkowo zastosowano klamry kulkowe. Sprężyny aktywowano co 3-4 tyg. kleszczami Angle-Tweeda. Na skutek leczenia ujemna PTID została skorygowana z niewielką nadkorektą, która była wskazana w celu zminimalizowania ewentualnego nawrotu w okresie retencji. W okresie T1 i T2 pacjentom wykonano dwa zdjęcia cefalometryczne P-A dobrej jakości,
na których zaznaczono 9 szkieletowych i 2 zębowe punkty cefalometryczne. W okresie T1 u wielu pacjentów punkty zębowe znajdowały się na zębach mlecznych z powodu braku zębów stałych. Ręczne pomiary zostały wykonane przez jedną
FORUM
ORTODONTYCZNE
78
ORTHODONTIC
FORUM
Przeglądy, streszczenia
Reviews and abstracts
Tom 4 nr 3 2008
Volume 4 no 3 2008
osobę, a następnie zweryfikowane przez innego badacza. Aby uniknąć możliwych błędów przy lokalizacji punktów referencyjnych 20 losowo wybranych zdjęć oceniono powtórnie po okresie 2 tygodni. Średni metodyczny błąd pomiaru obliczony
wg wzoru Dahlberga wynosił 0,31±0,13 mm.
Wyniki dwóch badanych grup poddano analizie statystycznej przy użyciu testu t-Studenta dla zmiennych niezależnych
(P<0,05). Rozrzut wartości wykonanych pomiarów przedstawiono w postaci krzywej Gaussa. Zarówno pacjenci z grupy leczonej jak i kontrolnej w okresie T1 nie wykazywali istotnej statystycznie różnicy dla każdego z wykonywanych pomiarów.
W okresie T2 odnotowano pozytywne zębowe i szkieletowe skutki leczenia. Poprzeczny wymiar górnego łuku zębowego
(mierzony między najbardziej wystającymi punktami powierzchni policzkowej drugich trzonowców mlecznych) oraz podstawy kostnej szczęki (mierzony między prawą i lewą wklęsłością powierzchni bocznej szczęki w okolicy grzebienia jarzmowo-zębodołowego) uległ znacznemu powiększeniu. Wzrost szerokości górnego łuku zębowego w grupie pacjentów leczonych wyniósł 4,94±1,55mm, tymczasem w grupie kontrolnej tylko 1,45±1,24mm. Wzrost szerokości podstawy kostnej
szczęki dla grupy leczonej wynosił 4,48±1,96mm, a dla grupy kontrolnej 2,15±1,54mm. Nie stwierdzono istotnych zmian
dla innych wykonywanych pomiarów.
W uzębieniu mlecznym nawet niewielkie zwężenie górnego łuku zębowego stwarza przeszkody zgryzowe, które powodują boczne przemieszczenie żuchwy podczas maksymalnego zaguzkowania. Szlifowanie kłów mlecznych w celu wyeliminowania przeszkody i wynikającego z niej bocznego przemieszczenia żuchwy w kierunku zgryzu krzyżowego może być
skuteczne w niektórych przypadkach, zwłaszcza jeśli nie występuje ujemna PTID. Przy braku poprawy po zabiegu szlifowania wskazane jest leczenie aparatem zdejmowanym powodującym obustronną rozbudowę szczęki. Aparaty zdejmowane
stosowane przez autorów badania okazały się skuteczne w leczeniu zgryzu krzyżowego obustronnego w okresie uzębienia
mlecznego i mieszanego. Brak widocznych elementów aparatu zwiększał estetykę, a jego niewielkie wymiary zwiększały
komfort ciągłego noszenia. Młody wiek leczonych pacjentów był prawdopodobnie istotny dla uzyskanych wyników badania. Ponieważ nie wykonywano zgryzowych zdjęć rentgenowskich, niesłuszne byłoby stwierdzenie, że wzrost szerokości
podstawy kostnej szczęki spowodowany był rozsuwaniem szwu podniebiennego, jednak jest to możliwe, kiedy leczenie jest
przeprowadzone wcześnie, a aparat z rozszerzającymi sprężynami użytkowany jest przez wiele godzin.
Wyniki badań autorów wykazały skuteczność zastosowanego aparatu zdejmowanego w leczeniu zgryzu krzyżowego
obustronnego w okresie uzębienia mlecznego i mieszanego, ale konieczne są badania nad długoterminową trwałością skutków leczenia.
opracowała
lek. dent. A. Korvel
FORUM
ORTODONTYCZNE
79
ORTHODONTIC
FORUM