Andrzej Jajszczyk - Katedra Telekomunikacji AGH

12.03.2005
Prof. dr hab. inż. Andrzej Jajszczyk
Katedra Telekomunikacji
Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie
E-mail: [email protected]
Praca dyplomowa  uwagi dotyczące redakcji pracy
A. Części pracy dyplomowej
1. Strona tytułowa zawierająca następujące informacje:
• określenie rodzaju pracy (np. praca dyplomowa magisterska),
• imię i nazwisko autora,
• tytuł pracy,
• imię i nazwisko promotora (wraz z tytułami i stopniami naukowymi),
• nazwę uczelni i nazwę wydziału,
• miejsce (nazwa miasta) i rok opracowania.
2. Spis treści.
3. Wykaz ważniejszych oznaczeń.
4. Wprowadzenie zawierające następujące elementy:
• krótkie wprowadzenie do tematyki pracy opisujące jej znaczenie,
• cel i zakres pracy,
• krótkie omówienie treści pracy (jedno do trzech zdań na temat każdego z
głównych rozdziałów pracy.
5. Rozdział stanowiący bardziej dokładne omówienie stanu wiedzy w zakresie tematyki
pracy (np. stanowiący przegląd literatury na dany temat).
6. Rozdziały przedstawiające istotę pracy.
7. Podsumowanie zawierające:
• krótki opis uzyskanych wyników,
• ich krytyczna ocenę (co się udało uzyskać, a czego nie osiągnięto),
• kierunki dalszych badań w zakresie tematyki pracy.
8. Spis literatury.
9. Ewentualne dodatki zawierające treści pomocnicze (np. wybrane wyprowadzenia
wzorów, tabele wyników, kody programów komputerowych, instrukcje korzystania z
opracowanych w pracy programów itp.).
10. Streszczenia pracy w języku polskim i języku angielskim (każde na ok. pół strony).
B. Sposób numeracji
W pracy należy używać numeracji dziesiętnej (czyli rozdziały 1, 2, 3,...; w ramach rozdziału 1
podrozdziały 1.1, 1.2, 1.3,..., a następnie 1.1.1, 1.1.2, 1.1.3,... itd.). Rysunki i tabele powinny
być numerowane kolejno, w ramach każdego głównego rozdziału. Czyli, na przykład, w
rozdziale 2: rys. 2.1, rys. 2.2, rys. 2.3,...; tab. 2.1, tab. 2.2, tab. 2.3,... Wzory powinny być
numerowane podobnie jak rysunki i tabele. Numery wzorów powinny znajdować się w
nawiasach okrągłych po prawej stronie wzoru, na przykład:
m ≥ 2n − 1
(3.2)
Praca dyplomowa  uwagi dotyczące redakcji pracy
C. Spis literatury
Spis literatury powinien zawierać wszystkie pozycje cytowane w pracy. Każda z pozycji
znajdujących się w spisie literatury musi zawierać co najmniej jedno powołanie w treści
pracy. Należy unikać cytowania stron www, poza stronami o uznanej stabilności (np. strony
IEEE Communications Surveys and Tutorials). Spis literatury powinien być alfabetyczny,
według nazwisk autorów, a w przypadku braku informacji o autorach, według nazwy
dokumentu (np. ITU-T Recommendation) bądź pierwszych liter tytułów pracy. Sposób zapisu
wszystkich pozycji literatury danego typu powinien być jednolity. Pozycje literatury powinny
zawierać pełne dane bibliograficzne umożliwiające ich zidentyfikowanie.
Zalecane wzory zapisywania pozycji literatury (na przykładach).
W przypadku artykułu w czasopiśmie:
[1] Ahmadi H., Denzel W. E.: „A survey of modern high-performance switching
techniques“, IEEE Journal on Selected Areas in Communications, 1989, vol. 7,
no. 7, s. 1091-1103.
W przypadku artykułu w materiałach konferencyjnych:
[2] Aramaki T., Suzuki H., Hayano S. Takeuchi T.: „Parallel ATOM switch architecture
for high-speed ATM networks”, Proc. IEEE International Conference on
Communications ICC ’92, Chicago, USA, 1992, s. 311-315.
W przypadku książki:
[3] Beneš V. E.: Mathematical theory of connecting networks and telephone traffic.
Academic Press, New York 1965.
W przypadku zalecenia ITU-T:
[4] ITU-T Recommendation Q.2120: B-ISDN meta-signalling protocol, 02/1995.
D. Rysunki i tabele
Wszystkie rysunki w pracy powinny być wykonane w jednolitym stylu (grubości linii, krój
pisma i sposób opisywania elementów rysunku itd.). Podpisy pod rysunkami powinny być
wyczerpujące (tzn. pozwalające na zidentyfikowanie znaczenia rysunku i wszystkich jego
elementów bez zaglądania do treści pracy). Opisy na rysunku (np. oznaczenia osi, jednostki,
oznaczenia poszczególnych bloków) powinny być czytelne (czyli być opisane pismem
odpowiedniej wielkości). Wszystkie opisy na rysunkach powinny być wykonane w języku
polskim (o ile praca jest napisana w tym języku). Pola tekstowe umieszczane na rysunkach
należy rozpoczynać z dużej litery. Podpisy powinny znajdować się pod rysunkami, a tytuły
tabel należy umieszczać nad tabelami. Do wszystkich rysunków i tabel zawartych w pracy
powinny pojawić się powołania w tekście.
2
Praca dyplomowa  uwagi dotyczące redakcji pracy
E. Jednostki
W pracy należy używać jednostek SI i standardowych rozszerzeń, np.:
k (103)
M (106)
G (109)
T (1012)
W szczególności należy zwrócić uwagę, że jednostką przepływności jest bit na sekundę,
zapisywany jako bit/s (a nie, na przykład, bps lub b/s). Jednostka powinna być oddzielona od
opisywanej liczby odstępem (czyli, na przykład: 10 kbit/s, a nie 10kbit/s). Wyjątkami od tej
reguły są znaki: % (czyli, np. 10%), ° (np. 15°C), ′ (minuta), ′′ (sekunda).
Należy pamiętać o tym, że inaczej piszemy jednostki przy liczbach (np. 12 kg,
10 kbit/s), a inaczej przy zmiennych (np. M [kg], C [kbit/s]).
Stosujemy „twardą spację” (tzw. nierozdzielającą) pomiędzy tymi elementami, które nie
powinny znaleźć się w dwóch różnych wierszach bądź w procesie dwustronnego
wyrównywania wierszy nie mogą być nadmiernie oddzielone. Dotyczy to na przykład liczb
z jednostkami (np. 12 kg, 10 kbit/s).
F. Zmienne i liczby
Wszystkie zmienne literowe powinny być pisane kursywą (czyli pismem pochylonym).
Cyfry, natomiast, pisze się zawsze pismem prostym. Reguły te dotyczą zarówno opisów w
tekście, jak i wzorów.
Pismem prostym piszemy również nazwy standardowych funkcji (np. log, ln, sin, cos,
tg, ctg, ...) oraz indeksy nie będące zmiennymi (np. PL , f c ; L = loss, c = carrier).
Litery greckie mogą być pochylane lub nie, ale przyjętą regułę należy stosować
konsekwentnie.
G. Język pracy
1. Terminologia obcojęzyczna
W przypadku pisania pracy dyplomowej w języku polskim należy unikać używania terminów
obcojęzycznych. Terminy takie powinny być przetłumaczone na język polski (jakkolwiek
często nie jest to zadanie łatwe). W przypadku stosowania powszechnie przyjętych w naszym
języku terminów o brzmieniu angielskim należy konsekwentnie stosować pisownię polską
(czyli np. ruter, a nie router, podobnie jak pisze się komputer, a nie computer). Ten typ
adaptacji słów do języka polskiego należy stosować z umiarem, np. zamiast słicz (ang.
switch), należy raczej użyć słowa przełącznik bądź komutator, czy węzeł komutacyjny. Gdy
wprowadzamy po raz pierwszy tłumaczenie terminu obcojęzycznego, warto w nawiasie
zamieścić oryginalne słowo pisane kursywą, np. ... przełącznica (ang. cross-connect)...
Należy unikać zastępowania dobrze znanych słów polskich kalkami z języka obcego. Na
przykład:
• nie alokacja (ang. allocation), a przydział,
• nie bazować (ang. to be based), a być opartym na
• nie dystans (ang. distance), a odległość,
• nie dystrybucja (ang. distribution), a rozsyłanie bądź przydzielanie,
3
Praca dyplomowa  uwagi dotyczące redakcji pracy
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
nie forma (ang. form), a postać,
nie formuła (ang. formula), a wzór,
nie generalizować (ang. generalize), a uogólniać,
nie lokowanie (ang. location), a umieszczanie,
nie mapowanie (ang. mapping), a odwzorowywanie,
nie multicasting (ang. multicasting), a rozgałęzianie,
nie redundancja (ang. redundancy), a nadmiarowość,
nie rekomendacja (ang. recommendation), a zalecenie,
nie token (ang. token), a znacznik,
nie transfer (ang. transfer), a przesyłanie
itd.
Należy pamiętać, że niektóre słowa angielskie znaczą coś innego niż najbardziej do nich
zbliżone wymową słowa polskie. Na przykład, angielskie słowo control w języku polskim
oznacza najczęściej sterowanie (odnoszące się do aktywnego działania), a nie kontrolę
(odnoszącą się do pasywnego obserwowania stanu). Angielskie słowo technology, to
najczęściej, po polsku technika, a nie technologia. To ostatnie słowo odnosi się do procesów
wytwarzania, czyli np. technologia produkcji światłowodów, ale technika ATM.
„Słownikowe” tłumaczenie niektórych słów też może prowadzić do błędów. Na
przykład, wyrażenie shared memory powinno być przetłumaczone jako pamięć
współdzielona, a nie pamięć dzielona (te dwa tłumaczenia mają dokładnie przeciwne
znaczenie).
Niektóre, często używane w telekomunikacji, terminy angielskojęzyczne można
tłumaczyć następująco:
• best effort service
usługa niegwarantowana
• policing
egzekwowanie
• bursty traffic
ruch paczkowy (a nie wybuchowy)
W wyjątkowych przypadkach, na przykład gdy obcojęzyczny termin jest w pracy
rzadko używany, a trudno znaleźć polski odpowiednik, można go użyć w brzmieniu i pisowni
oryginalnej (ale wtedy powinien być zapisany kursywą).
2. Niektóre, często popełniane, błędy bądź niezręczności językowe
•
•
•
•
•
Słowo liczba odnosi się do rzeczowników policzalnych (czyli liczba jest pojęciem,
którego treścią jest wynik liczenia, np. liczba osób, komutatorów, bitów), a słowo ilość
 do rzeczowników niepoliczalnych (czyli ilość jest miarą tego co może być mierzone
lub ważone, np. ilość informacji, powietrza, płynu).
Zamiast słowa poprzez należy używać słowa przez. To pierwsze słowo ma jedynie sens
w odniesieniu do przestrzeni (np. przepłynął poprzez ocean), ale i w tym znaczeniu nie
należy go nadużywać.
Należy unikać nadużywania przyimka dla. Na przykład materiały do badań, a nie
materiały dla badań.
Raczej przyłączać, a nie podłączać.
Raczej przypadek, a nie wypadek. Czyli w tym przypadku. Słowo wypadek oczywiście w
kontekście wypadku np. komunikacyjnego.
4
Praca dyplomowa  uwagi dotyczące redakcji pracy
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Raczej obecnie, a nie aktualnie. To drugie słowo ma sens jedynie w znaczeniu „będący
na czasie” (np. „aktualne problemy”) lub w znaczeniu „ważny” (np. „to zaświadczenie
nie jest już aktualne”).
Raczej wynik, a nie rezultat.
Raczej że, a nie iż.
Raczej chwila, a nie moment.
Raczej zagadnienie, a nie kwestia.
Przesyłanie, a nie transmitowanie bądź przesył.
Raczej obliczanie, a nie wyliczanie.
Zupełnie bez sensu jest wyrażenie typu: „na dzień dzisiejszy” (lepiej użyć słowa
„obecnie”).
Podobnie z określeniem „okres czasu” (lepiej użyć słowa „czas” lub „okres”).
W zastosowaniach telekomunikacyjnych mówimy najczęściej o łączu, a nie linii. To
ostatnie to pojęcie geometryczne. Czyli np. łącze abonenckie, a nie linia abonencka.
Dopełniacz liczby mnogiej od słowa łącze, to łączy, a nie łącz.
Raczej być opartym na czymś, a nie być opartym o coś. To drugie sformułowanie tylko
w przypadku opierania się o coś pionowego, na przykład oparł się o ścianę.
Nie należy nadużywać słowa wykorzystywać, a raczej stosować sformułowania typu:
korzystać z, stosować, używać itd. Może, że w znaczeniu jak w następującym
fragmencie zdania: „...wykorzystał kolegę, a później zerwał z nim wszelkie kontakty.”
Nie należy nadużywać strony biernej. Często zamiast np. sformułowania „zostało
wykonane” wystarczy napisać „wykonano” bądź „wykonałem”.
Nie należy nadużywać inwersji typu „używany jest” i podobnych. Raczej należy użyć:
„jest używany”.
W bierniku liczny pojedynczej (kogo, co widzę?) używamy tę, a nie tą.
Należy unikać odmieniania nazw obcojęzycznych, czyli na przykład, nie użycie
Matlaba, a użycie programu Matlab.
3. Wybrane znaki
Należy rozróżniać użycie łącznika (-), znaku odejmowania (−) i myślnika (). Czyli, np.
Akademia Górniczo-Hutnicza, ale −5. Myślnik oznacza inaczej pauzę, np. w zdaniu:
„komutatory optyczne  pisze autor  wchodzą dopiero do użycia”. Pojedynczy myślnik
może oznaczać również początek każdego składnika wyliczenia, np.
Komutator zawiera:
 wejścia,
 wyjścia.
Nie należy używać litery „x” zamiast znaku mnożenia „×”.
H. Zagadnienia własności intelektualnej
Pracę należy pisać samodzielnie. Nie jest dopuszczalne dosłowne przepisywanie bądź
dosłowne tłumaczenie nawet pojedynczych akapitów. Dosłowne zacytowanie cudzego zdania
jest możliwe jedynie przy wyraźnym zaznaczeniu tego faktu w tekście. Samodzielnie
napisany fragment pracy zawierający cudzą myśl powinien zawierać odnośnik do
odpowiedniej pozycji literatury. Podobnie jest z rysunkami oraz tabelami zaczerpniętymi z
cudzych prac.
Naruszenie powyższych zasad może stanowić podstawę oskarżenia o plagiat
i spowodować konsekwencje prawne.
5
Praca dyplomowa  uwagi dotyczące redakcji pracy
I. Długość pracy i jej poszczególnych części
Długość pracy powinna być właściwa. W praktyce, prace magisterskie z zakresu
telekomunikacji mają najczęściej około stu stron. Dłuższe prace są zmorą dla promotorów,
recenzentów i czytelników. Bardzo krótkie prace mają uzasadnienie jedynie w przypadku
zamieszczenia bardzo skondensowanych wyników, np. typu matematycznego. Jednak i w tym
przypadku praca musi zawierać wstępną część opisową dokumentującą wiedzę dyplomanta w
określonym obszarze.
Długości rozdziałów i podrozdziałów powinny być zrównoważone, tzn. źle wyglądałaby
praca, w której główne rozdziały bardzo różniłyby się długością. Ale, jak i w innych
sprawach, należy się tu kierować zdrowym rozsądkiem i nie dążyć, za wszelką cenę, do
wyrównania długości rozdziałów.
Najkrótszą jednostką logiczną pracy (poza zdaniem) jest akapit. Należy unikać akapitów
zarówno zbyt długich, jak i zbyt krótkich (w szczególności jednozdaniowych). Jedno i drugie
znacznie utrudnia czytanie i zrozumienie pracy.
Zdania powinny być zrozumiałe. Częstym błędem są zdania zbyt długie. Należy unikać
kalek stylistycznych z języka angielskiego.
J. Format pracy dyplomowej
Praca powinna być napisana na stronach formatu A4. Najczęściej używa się następujących
ustawień:
Czcionka
Times New Roman
Wielkość czcionki
12 pkt
Marginesy
2,5 cm
Dodatkowo na oprawę
1 cm
Akapity powinny być rozpoczynane od wcięcia (jednakowego w całej pracy).
Wyjątkiem może być akapit rozpoczynający rozdział bądź podrozdział, który na ogół
rozpoczyna się bez wcięcia.
K. Oceniane elementy pracy dyplomowej
Dla przypomnienia podaję punkty formularza oceny pracy dyplomowej stosowanego w AGH.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Czy treść pracy odpowiada tematowi określonemu w tytule?
Merytoryczna ocena pracy.
Ocena struktury pracy, kolejność rozdziałów itp.
Charakterystyka doboru i wykorzystania źródeł.
Ocena formalnej strony pracy (poprawność języka, strona edytorska itp.).
Ocena indywidualnego wkładu pracy dyplomanta.
Uwagi dodatkowe (końcowe).
Ocena końcowa pracy.
L. Dokumenty robocze
Poszczególne fragmenty pracy, przedstawiane promotorowi do korekty, powinny być
dostarczane w postaci wydruku. Wersje elektroniczne fragmentów można dostarczać jedynie
w wyjątkowych przypadkach, za zgodą promotora.
6
Praca dyplomowa  uwagi dotyczące redakcji pracy
Ł. Wybrane znaki korektorskie i redakcyjne
W korekcie dokumentów roboczych stosuje się znaki korektorskie i redakcyjne. Wybrane
znaki przedstawiono poniżej.
przedstawiony jest
zmiana kolejności wyrazów (czyli po korekcie: „jest przedstawiony”)
100km
wprowadzić odstęp (czyli po korekcie: „100 km”)
czerwo ny
usunąć odstęp (czyli po korekcie: „czerwony”)
poprzez
usunąć zaznaczony fragment (czyli po korekcie: „przez”)
Network
wprowadzić kursywę (czyli po korekcie: „Network”)
M. Ostateczna postać pracy dyplomowej
Promotor powinien otrzymać (nie licząc wersji roboczych w trakcie pisania pracy):
•
•
oprawiony egzemplarz wersji papierowej (drugi taki egzemplarz dla dziekanatu);
płytkę CD ze źródłową wersją pracy; na tej samej płytce pożądane jest nagranie
dostępnych w wersji elektronicznej materiałów źródłowych, np. cytowanych artykułów
(dziekanat wymaga też płytki z wersją pdf pracy).
Drodzy Dyplomanci,
Pamiętajcie, że praca dyplomowa ma być Waszą wizytówką, zarówno
dla potencjalnego pracodawcy, jak i, być może, Waszych dzieci.
Andrzej Jajszczyk
7