Recepta na pokój

Recepta na pokój
1. CELE KATECHEZY:
♦ Ukazanie nauczania Ojca Świętego na temat pokoju;
♦ Uświadomienie, co stanowi fundament pokoju na świecie;
♦ Kształtowanie postawy modlitwy o pokój na świecie.
2. SŁOWA KLUCZE:
pokój, fundament
3. UWAGI METODYCZNE:
a. pomoce dydaktyczne
materiały do pracy w grupach (materiały pomocnicze A, B); tekst modlitwy (materiały
pomocnicze C)
b. metody
praca z tekstem, inscenizacja, metody sytuacyjne
c. literatura i środki audiowizualne
♦ Jan Paweł II, Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 1980 r.
♦ Jan Paweł II, Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 1981 r.
♦ Jan Paweł II, Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 1994 r.
♦ Jan Paweł II, Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 1997 r.
♦ Jan Paweł II, Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 2002 r.
♦ http://www.opoka.org.pl/nauczanie/papiez/jan_pawel_ii/
przemowienia.php
4. PLAN KATECHEZY:
A. WSTĘP
Ćwiczenie Wiadomości
– czas ok. 10 min.
B. ROZWINIĘCIE
Ćwiczenie Fundament pokoju
– czas ok. 30 min.
C. ZAKOŃCZENIE
Ćwiczenie Deklaracja
– czas ok. 5 min.
5. PRZEBIEG KATECHEZY:
A. WSTĘP
Katechezę rozpoczynamy ćwiczeniem Wiadomości, w którym wybrany uczeń wciela się w
rolę prezentera telewizyjnego, ukazującego bieżące konflikty zbrojne (czas ok. 2 min).
Następnie wybieramy trzy osoby. Każda z nich próbuje określić, czym jest pokój, na
podstawie podanych poniżej sytuacji:
I. Twój dom został zniszczony przez pożar spowodowany przez sąsiadów… Jak się
czujesz? Czym jest dla Ciebie pokój?
II. Twoi rodzice kłócą się o niedoprasowaną koszulę… Jak się czujesz? Czym jest dla
Ciebie pokój?
III. Właśnie uciekł Ci ostatni autobus… Ja się czujesz? Czym dla Ciebie jest pokój?
Zbieramy wypowiedzi uczniów i stawiamy pytanie, które zapisujemy na tablicy:
♦ Jaka jest recepta na pokój?
B. ROZWINIĘCIE
Katecheta wprowadza uczniów w ćwiczenie Fundament pokoju. Krótko opowiada o tym,
że Ojciec Święty Jan Paweł II, co roku wydawał 1 stycznia Orędzie na Światowy Dzień
Pokoju. Ukazywał w nim różne drogi prowadzące do pokoju, zagrożenia płynące z braku
pokoju na świecie oraz apele do ludzi dobrej woli wyrażające troskę o pokój.
Następnie dzieli klasę na cztery grupy. Każda otrzymuje tekst z wybranym fragmentem
Orędzia na Światowy Dzień Pokoju (materiały pomocnicze A). Uczniowie odszukują w
tekście wskazania, które Ojciec Święty czynił fundamentami pokoju.
Na podstawie tych tekstów – jako podsumowanie pracy w grupach – wybrany uczeń z
każdej grupy formułuje wiadomość, którą podaje w formie newsa w Wiadomościach
(podobnie, jak na początku katechezy), w której przekazuje informacje, jak Ojciec Święty
rozumiał pokój i co czynił fundamentem pokoju.
Wiadomości rozpoczyna prowadzący, który informuje, że zbliża się beatyfikacja papieża,
który cały swój pontyfikat głosił niezłomnie ORĘDZIE POKOJU.
Podsumowanie ćwiczenia stanowi poniższy diagram, który uczniowie przepisują do
zeszytu:
C. ZAKOŃCZENIE
Ćwiczenie Deklaracja kończy katechezę. Wybrani uczniowie odczytują deklarację, w
której na zakończenie Dnia Modlitwy o Pokój (Asyż, 24.01.2002 r.) przywódcy religii
zobowiązali się do działania na rzecz budowania i umacniania pokoju w rodzinie ludzkiej.
Deklarację odczytało 12 przedstawicieli zgromadzenia. Ostatnie słowa wypowiedział Jan
Paweł II. Po odczytaniu deklaracji przechodzimy do modlitwy np. słowami:
Panie, uczyń ze mnie narzędzie Twego pokoju (materiały pomocnicze C).
6. MATERIAŁY POMOCNICZE:
WYKORZYSTANE:
A. Orędzie na Światowy Dzień Pokoju
♦ Grupa I:
Konieczna jest odnowa prawdy, jeżeli się nie chce, żeby jednostki, grupy i narody nie
wątpiły w siłę pokoju i nie zgadzały się na nowe formy przemocy. Przywrócić prawdę
oznacza przede wszystkim nazwać po imieniu każdy akt przemocy, w jakiejkolwiek formie
on się przejawia. Trzeba określić zabójstwo jego własnym mianem – zabójstwo jest zawsze
zabójstwem, natomiast motywacje polityczne i ideologiczne, niezdolne zmienić jego natury,
tracą swoją powagę. Trzeba nazwać po imieniu masową zagładę mężczyzn i kobiet bez
względu na ich przynależność narodową, wiek i stanowisko. Trzeba nazwać po imieniu
tortury i określić właściwym mianem wszelkie formy ucisku i wyzysku człowieka przez
człowieka, człowieka przez państwo, jednego narodu przez drugi naród. Należy to uczynić nie
po to, aby uspokoić własne sumienie, oskarżając głośno wszystkich bez różnicy – w takim
wypadku nie nazywa się rzeczy po imieniu – a także nie po to, żeby piętnować jednostki i
narody, lecz aby przyczynić się do zmiany postępowania i myślenia oraz żeby przywrócić
pokojowi jego szanse (1980 r.).
♦ Grupa II:
Wolność jest miarą dojrzałości człowieka i narodu. Nie mogę więc zakończyć tego
orędzia, nie ponawiając gorącego apelu, od którego wyszedłem: pokój i wolność oznaczają
wysiłek, który należy nieustannie ponawiać, ażeby dać człowiekowi jego pełne
człowieczeństwo. Nie oczekujmy pokoju od równowagi pochodzącej ze wzajemnego
zagrożenia. Nie akceptujmy przemocy jako drogi do pokoju. Zacznijmy raczej od
poszanowania prawdziwej wolności: pokój zeń zrodzony spełni oczekiwania świata, będzie
on bowiem zbudowany ze sprawiedliwości i oparty na niezrównanej godności człowieka
wolnego (1981 r.).
♦ Grupa III:
Rodzina, jako podstawowa i niezastąpiona wspólnota wychowawcza, jest środowiskiem
stwarzającym najlepsze warunki do przekazywania wartości religijnych i kulturowych, które
pomagają człowiekowi w ukształtowaniu własnej tożsamości. Zbudowana na miłości i
otwarta na dar życia, rodzina nosi w sobie przyszłość społeczeństwa: jej niezwykle doniosłe
zadanie polega na tym, że ma ona skutecznie przyczyniać się do budowania przyszłości
opartej na pokoju. Cnoty rodzinne, oparte na głębokim poszanowaniu życia i godności
ludzkiej istoty, a wyrażające się w konkretnych sytuacjach przez wyrozumiałość, cierpliwość,
moralne wsparcie i wzajemne przebaczenie, pozwalają wspólnocie rodzinnej przeżyć
pierwsze i podstawowe doświadczenie pokoju (1994 r.).
♦ Grupa IV:
Istnieje zapewne wiele czynników, które mogą się przyczynić do przywrócenia pokoju
poprzez spełnienie wymogów sprawiedliwości i ludzkiej godności. Nie można jednak
rozpocząć żadnego procesu pokojowego, jeżeli nie dojrzeje w ludziach postawa szczerego
przebaczenia. Bez niego stare rany będą nadal krwawić, podsycając w kolejnych pokoleniach
zawziętą nienawiść, która jest źródłem zemsty i wciąż nowych zniszczeń. Udzielenie i
przyjęcie przebaczenia to nieodzowny warunek wspólnego dążenia do prawdziwego i
trwałego pokoju (1997 r.).
Ogromne cierpienia narodów i jednostek, wśród nich także niemałej liczby moich
przyjaciół i znajomych, spowodowane przez totalitaryzm nazistowski i komunistyczny,
rodziły zawsze w mojej duszy pytania i pobudzały do modlitwy. Wiele razy zatrzymywałem
się nad pytaniem: jaka droga prowadzi do przywrócenia pełnego porządku moralnego i
społecznego, tak barbarzyńsko pogwałconego? Rozważając rzecz w świetle Objawienia
biblijnego, doszedłem do przekonania, że pogwałcony porządek można przywrócić w pełni
jedynie wtedy, gdy złączymy ze sobą sprawiedliwość i przebaczenie. Filarami prawdziwego
pokoju są sprawiedliwość i ten szczególny rodzaj miłości, jakim jest przebaczenie (2002 r.).
B. Deklaracja na zakończenie dnia modlitwy o pokój (Asyż, 24.01.2002)
Zobowiązujemy się głosić nasze niezłomne przekonanie, że przemoc i terroryzm są
sprzeczne z autentycznym duchem religijnym; a potępiając wszelkie użycie przemocy i wojny
w imię Boga czy religii, zobowiązujemy się uczynić wszystko, co w naszej mocy, by
zlikwidować przyczyny terroryzmu (pastor Konrad Raiser, sekretarz generalny Ekumenicznej
Rady Kościołów).
Zobowiązujemy się wychowywać ludzi we wzajemnym szacunku i uznaniu, tak aby
należąc do różnych grup etnicznych, kulturowych i religijnych, mogli oni współżyć w pokoju
i solidarności (Bhai Sahibji Mohinder Singh, przedstawiciel sikhów z Wielkiej Brytanii).
Zobowiązujemy się rozwijać kulturę dialogu, aby rosło wzajemne zrozumienie i zaufanie
pomiędzy jednostkami i narodami, bo są to przesłanki autentycznego pokoju (metropolita
Wołokołamska i Jurjewa Pitirim, przedstawiciel prawosławnego Patriarchatu Moskwy).
Zobowiązujemy się bronić prawa każdego człowieka do godnego życia, zgodnie z własną
tożsamością kulturową, oraz do swobodnego tworzenia własnej rodziny (metropolita
Zagrzebia i Lublany Jovan, przedstawiciel prawosławnego Patriarchatu Serbii).
Zobowiązujemy się prowadzić szczery i cierpliwy dialog, nie traktując tego, co nas różni,
jako muru nie do przebycia, lecz przeciwnie, uznając, że konfrontacja z ludźmi o odmiennych
zapatrywaniach może stać się okazją do lepszego wzajemnego zrozumienia (Szejk Abdel
Salam EH Abushukhaidem, muzułmanin z Jerozolimy).
Zobowiązujemy się przebaczyć sobie nawzajem błędy i uprzedzenia przeszłe oraz
teraźniejsze i wspierać się we wspólnych wysiłkach zmierzających do przezwyciężenia
egoizmu i chęci dominacji, nienawiści i przemocy, aby nauczyć się, na podstawie
doświadczeń z przeszłości, że pokój bez sprawiedliwości nie jest prawdziwym pokojem
(biskup Trimithus Vasilios, Przedstawiciel prawosławnego Kościoła Cypru).
Zobowiązujemy się być po stronie tych, którzy cierpią z powodu nędzy i opuszczenia;
użyczać swego głosu tym, którzy są pozbawieni głosu, oraz podejmować konkretne działania,
aby zaradzić tym sytuacjom, kierując się przeświadczeniem, że nikt nie może być szczęśliwy
sam (Chang-Gyou Choi, konfucjanista z Korei).
Zobowiązujemy się przyłączyć do wołania tych, którzy nie godzą się na przemoc i zło;
pragniemy wykorzystać wszystkie nasze siły, by dać ludziom naszych czasów prawdziwą
nadzieję na sprawiedliwość i pokój (Hodżatoleslam Gromi, muzułmanin z Iranu).
Zobowiązujemy się popierać każdą inicjatywę sprzyjającą przyjaźni między narodami, w
przekonaniu, że gdy nie ma solidarności i porozumienia między narodami, postęp
technologiczny wystawia świat na coraz większe niebezpieczeństwo zniszczenia i śmierci
(Nichiko Niwano, przedstawiciel szkoły buddyjskiej Rissho Koseikai z Japonii).
Zobowiązujemy się prosić rządzących narodami o dołożenie wszelkich starań, aby na
płaszczyźnie narodowej i międzynarodowej budowali i umacniali świat oparty na
sprawiedliwości, w którym będą panowały solidarność i pokój (Wielki Rabin Samuel-René
Sirat, przedstawiciel wspólnoty żydowskiej we Francji).
My, ludzie należący do różnych tradycji religijnych, będziemy nieustannie głosić, że pokój
i sprawiedliwość są nierozdzielne i że pokój oparty na sprawiedliwości jest jedyną drogą,
która poprowadzi ludzkość ku przyszłości pełnej nadziei. Jesteśmy przekonani, że w świecie,
w którym coraz łatwiej pokonuje się granice, w którym zmniejszają się odległości, a kontakty
stają się coraz łatwiejsze dzięki sieci środków przekazu, gwarancją bezpieczeństwa, wolności
i pokoju nie może być siła, lecz wzajemne zaufanie. Niech Bóg pobłogosławi tym naszym
postanowieniom i obdarzy świat sprawiedliwością i pokojem (pastor Mesach Krisetya,
Przewodniczący Światowej Konferencji Menonitów).
Nigdy więcej nienawiści! Nigdy więcej wojny! Nigdy więcej terroryzmu! Niech każda
religia w imię Boga obdarzy ziemię sprawiedliwością i pokojem, przebaczeniem i życiem,
miłością! (papież Jan Paweł II)
C. Franciszkańska modlitwa o pokój.
Panie, uczyń ze mnie narzędzie Twego pokoju.
Spraw, bym tam, gdzie nienawiść, niósł miłość.
Tam, gdzie zniewaga, niósł wybaczenie.
Tam, gdzie niezgoda, niósł jedność.
Tam, gdzie wątpliwość, niósł wiarę.
Tam, gdzie błąd, niósł prawdę.
Tam, gdzie rozpacz, niósł nadzieję.
Tam, gdzie smutek, niósł radość.
Tam, gdzie ciemności, niósł światło.
Nauczycielu, spraw, bym chciał
nie tyle być pocieszanym, ile pocieszać
nie tyle być rozumianym, ile rozumieć
nie tyle być kochanym, ile kochać
bo właśnie dając – otrzymujemy,
wybaczając – zyskujemy odpuszczenie,
umierając – zmartwychwstajemy do życia wiecznego.
POLECANE:
Tematy kolejnych Światowych Dni Pokoju:
1979: Osiągniemy pokój, wychowując do pokoju
1980: Prawda siłą pokoju
1981: Chcesz służyć sprawie pokoju – szanuj wolność
1982: Pokój – dar Boga powierzony ludziom
1983: Dialog na rzecz pokoju wyzwaniem dla naszych czasów
1984: Pokój rodzi się z serca nowego
1985: Pokój i młodzi idą razem
1986: Pokój jest wartością, która nie zna podziałów. Północ–Południe,
Wschód i Zachód: jest tylko jeden pokój
1987: Rozwój i solidarność: dwie drogi wiodące do pokoju
1988: Wolność religijna warunkiem pokojowego współżycia
1989: Poszanowanie mniejszości warunkiem pokoju
1990: Pokój z Bogiem Stwórcą – pokój z całym stworzeniem
1991: Poszanowanie sumienia każdego człowieka warunkiem pokoju
1992: Wierzący zjednoczeni w budowaniu pokoju
1993: Jeśli pragniesz pokoju, wyjdź naprzeciw ubogim
1994: Rodzina źródłem pokoju dla ludzkości
1995: Kobieta wychowawczynią do życia w pokoju
1996: Zapewnijmy dzieciom przyszłość w pokoju!
1997: Przebacz, a zaznasz pokoju
1998: Sprawiedliwość każdego człowieka źródłem pokoju dla wszystkich
1999: Poszanowanie praw człowieka warunkiem i źródłem prawdziwego
pokoju
2000: Na ziemi pokój ludziom, których Bóg miłuje!
2001: Dialog między kulturami drogą do cywilizacji miłości i pokoju
2002: Nie ma pokoju bez sprawiedliwości, nie ma sprawiedliwości bez
przebaczenia
2003: Encyklika Pacem in terris – nieustanne zobowiązanie
2004: Zawsze aktualne zadanie: wychowywać do pokoju
Ekspresem do nieba.
Konspekty katechez i lekcji wychowawczych o Janie Pawle II + CD
Pod redakcja ks. Tadeusza Panusia
Pomoc katechetyczna, która ma ułatwić katechetom prowadzenie lekcji wychowawczych i
katechez na temat osoby Jana Pawła II. Podręcznik składa się z czterech części. Każda część
to cykl katechez lub godzin wychowawczych. Tytuły ich wywodzą się ze słów tego, który
wskazuje nam, jak ekspresem dostać się do nieba. Część I, Jestem radosny, wy też bądźcie! to
cykl katechez wprowadzających w temat związany z drogą do świętości Jana Pawła II. Część
II, Musicie od siebie wymagać, nawet gdyby inni od was nie wymagali to cykl godzin
wychowawczych, które mogą posłużyć nauczycielom w celu przybliżenia nauczania Jana
Pawła II na temat podstawowych wartości, jakimi są praca, wolność, odpowiedzialność.
Część III, Nie żyje się, nie kocha się, nie umiera się – na próbę to cykl katechez poświęconych
nauczaniu Jana Pawła II. Część IV stanowi propozycję dotyczącą konkursu poświęconego
życiu i działalności Jana Pawła II. Książka z dołączoną płytą z propozycjami siedmiu
prezentacji multimedialnych które mają pomóc zrozumieć naszym uczniom spuściznę
nauczania Jana Pawła.