informator -sylabus - Instytut Informatyki UPH

Transkrypt

AKADEMIA PODLASKA
WYDZIAŁ NAUK ŚCISŁYCH
Kierunek INFORMATYKA
INFORMATOR
-SYLABUS-
studia I stopnia
(inżynierskie)
czas trwania: 7 semestrów
Siedlce 2009/2010
SPIS TREŚCI
JĘZYK ANGIELSKI SEM. 1 FOREIGN LANGUAGE - ENGLISH ......................................................... 5
JĘZYK ANGIELSKI SEM. 2 FOREIGN LANGUAGE - ENGLISH ....................................................... 10
BEZPIECZEŃSTWO I ERGONOMIA PRACY WORKPLACE SAFETY AND ERGONOMICS ......... 15
PODSTAWY ZARZĄDZANIA MANAGEMENT FUNDAMENTALS .................................................... 18
HISTORIA SZTUKI ART HISTORY ........................................................................................................ 20
ANALIZA MATEMATYCZNA MATHEMATICAL ANALYSIS ............................................................ 23
MATEMATYKA DYSKRETNA DISCRETE MATHEMATICS .............................................................. 28
PODSTAWY ELEKTRONIKI ELECTRONICS FUNDAMENTALS ...................................................... 34
FIZYKA DLA INFORMATYKÓW PHYSICS FOR COMPUTER SCIENTIST ..................................... 39
ALGEBRA LINIOWA LINEAR ALGEBRA ............................................................................................. 44
PODSTAWY TECHNIKI CYFROWEJ DIGITAL CIRCUITS FUNDAMENTALS ............................... 49
METODY PROBABILISTYCZNE I STATYSTYKA PROBABILISTIC METHODS AND STATISTICS
....................................................................................................................................................................... 54
PODSTAWY MIERNICTWA ELECTRONIC MEASURING FUNDAMENTALS ................................. 60
PODSTAWY TELEKOMUNIKACJI DLA INFORMATYKÓW INFORMATION AND
COMMUNICATION TECHNOLOGY FUNDAMENTALS FOR COMPUTER SCIENTISTS ............... 64
PODSTAWY SYSTEMÓW TELEINFORMATYCZNYCH INFORMATION AND COMMUNICATION
TECHNOLOGY FUNDAMENTALS .......................................................................................................... 68
PODSTAWY PROGRAMOWANIA PROGRAMMING FUNDAMENTALS .......................................... 72
ALGORYTMY I ZŁOŻONOŚĆ ALGORITHMS AND COMPLEXITY ................................................. 78
ARCHITEKTURA SYSTEMÓW KOMPUTEROWYCH COMPUTER SYSTEM ARCHITECTURE . 84
PROGRAMOWANIE NISKOPOZIOMOWE LOW-LEVEL PROGRAMMING ................................... 90
SYSTEMY OPERACYJNE OPERATING SYSTEMS .............................................................................. 96
TECHNOLOGIE SIECIOWE NETWORKING TECHNOLOGIES ...................................................... 103
TECHNOLOGIE PROGRAMISTYCZNE - SYSTEMY INTERNETOWE PROGRAMMING
TECHNOLOGIES - INTERNET TECHNOLOGIES ............................................................................... 109
TECHNOLOGIE PROGRAMISTYCZNE - SIECIOWE SYSTEMY BIZNESOWE PROGRAMMING
TECHNOLOGIES - NETWORK BUSINESS SYSTEMS......................................................................... 115
MOBILNE SYSTEMY KOMPUTEROWE MOBILE COMPUTER SYSTEMS ................................... 121
SYMULACJA KOMPUTEROWA COMPUTER SIMULATION .......................................................... 126
PROGRAMOWANIE OBIEKTOWE OBJECT-ORIENTED PROGRAMMING ................................. 131
PROGRAMOWANIE DEKLARATYWNE DECLARATIVE PROGRAMMING ................................. 137
PLATFORMY PROGRAMOWANIA PROGRAMMING PLATFORMS.............................................. 144
PODSTAWY PRZETWARZANIA ROZPROSZONEGO DISTRIBUTED COMPUTING
FUNDAMENALS ....................................................................................................................................... 150
2
PODSTAWY PRZETWARZANIA RÓWNOLEGŁEGO PARALLEL COMPUTING FUNDAMENALS
..................................................................................................................................................................... 157
PROGRAMOWANIE FUNKCYJNE FUNCTIONAL PROGRAMMING ............................................. 164
GRAFIKA I KOMUNIKACJA CZŁOWIEKA Z KOMPUTEREM COMPUTER GRAPHICS AND
HUMAN-COMPUTER COMMUNICATION ........................................................................................... 170
MODELOWANIE I WIZUALIZACJA GRAFIKI 3D MODELING AND VISUALISATION 3D
GRAPHICS ................................................................................................................................................. 176
CYFROWE PRZETWARZANIE OBRAZU I DŹWIĘKU DIGITAL IMAGE AND SOUND
PROCESSING ............................................................................................................................................ 182
SZTUCZNA INTELIGENCJA ARTIFICIAL INTELLIGENCE ........................................................... 188
BAZY DANYCH DATABASES ................................................................................................................ 195
ROZPROSZONE BAZY DANYCH DISTRIBUTED DATABASES ....................................................... 202
ŚRODOWISKA PROGRAMOWANIA APLIKACJI WIRTUALNYCH I MULTIMEDIALNYCH
VIRTUAL AND MULTIMEDIA APPLICATION PROGRAMMING ENVIRONMENT ...................... 209
INŻYNIERIA OPROGRAMOWANIA SOFTWARE ENGINEERING ................................................. 215
SYSTEMY WBUDOWANE EMBEDDED SYSTEMS............................................................................. 222
PROBLEMY SPOŁECZNE I ZAWODOWE INFORMATYKI SOCIAL AND PROFESIONAL ISSUES
OF COMPUTER SCIENCE ....................................................................................................................... 227
PODSTAWY BEZPIECZEŃSTWA SYSTEMÓW KOMPUTEROWYCH ............................................. 231
ZINTEGROWANE SYSTEMY INFORMATYCZNE ZARZĄDZANIA INTEGRATED
MANAGEMENT INFORMATION SYSTEMS ........................................................................................ 238
KOMPUTEROWE SYSTEMY WSPOMAGANIA DECYZJI COMPUTER-AIDED DECISION
SYSTEM ..................................................................................................................................................... 244
PROJEKT ZESPOŁOWY TEAM PROJECT.......................................................................................... 250
PROGRAMOWANIE ZAAWANSOWANE ADVANCED PROGRAMMING ...................................... 254
SYSTEMY BAZ DANYCH DATABASE SYSTEMS ............................................................................... 260
APLIKACJE INTERNETOWE I ROZPROSZONE INTERNET AND DISTRIBUTED APPLICATIONS
..................................................................................................................................................................... 267
ZAAWANSOWANE SYSTEMY GRAFIKI KOMPUTEROWEJ ADVANCED COMPUTER
GRAPHICS SYSTEMS .............................................................................................................................. 274
ROZPROSZONE SYSTEMY OPERACYJNE DISTRIBUTED OPERATING SYSTEMS ................... 280
ZAAWANSOWANE SIECI KOMPUTEROWE ADVANCED COMPUTER NETWORKING ............ 287
PROJEKTOWANIE I ADMINISTROWANIE SIECIAMI KOMPUTEROWYMI COMPUTER
NETWORKS DESIGN AND ADMINISTRATION .................................................................................. 293
ZAAWASOWANE TECHNOLOGIE INTERNETOWE ADVANCED INTERNET TECHNOLOGIES
..................................................................................................................................................................... 299
SYSTEMY INFORMATYCZNE W BIZNESIE I ADMINISTRACJI INFORMATION SYSTEMS IN
BUSINESS AND ADMINISTRATION ...................................................................................................... 306
METODY I NARZĘDZIA MODELOWANIA SYSTEMÓW INFORMATYCZNYCH METHODS AND
TOOLS FOR INFORMATION SYSTEMS DESIGN ............................................................................... 313
3
PROJEKTOWANIE INFORMATYCZNYCH SYSTEMÓW ZARZĄDZANIA MANAGEMENT
INFORMATION SYSTEMS DESIGN ...................................................................................................... 319
ZARZĄDZANIE PROJEKTEM INFORMATYCZNYM SOFTWARE PROJECT MANAGING ........ 326
ELEMENTY KRYPTOGRAFII I SYSTEMÓW KRYPTOGRAFICZNYCH CRYPTOGRAPHY AND
CRYPTOGRAPHIC SYSTEMS FUNDAMENTALS ............................................................................... 334
BEZPIECZEŃSTWO ROZPROSZONYCH SYSTEMÓW OPERACYJNYCH SECURITY OF
DISTRIBUTED OPERATING SYSTEMS ................................................................................................ 341
BEZPIECZEŃSTWO SIECI KOMPUTEROWYCH COMPUTER NETWORKS SECURITY ........... 347
ADMINISTROWANIE BEZPIECZEŃSTWEM SYSTEMU KOMPUTEROWEGO COMPUTER
SYSTEM SECURITY ADMINISTRATION ............................................................................................. 354
4
Kierunek: Informatyka
Przedmiot:
Język angielski sem. 1
Foreign Language - English
Czas trwania: semestr 1
Przedmiot: ogólny
Język wykładowy: polski
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Punkty
ECTS
Ćwiczenia
mgr Joanna Madej
60
zaliczenie na ocenę
5
POZIOM
Student przystępujący do kursu powinien posiadać określone umiejętności językowe na
poziomie B1 wg poziomów biegłości językowej [ESOKJ]. Test diagnostyczny
przeprowadzany na pierwszych zajęciach ma pomóc studentom zorientować się we własnym
poziomie językowym i wskazać braki do nadrobienia we własnym zakresie.
ZAŁOŻENIA I CELE
Celem nauczania języka obcego jest rozwijanie następujących umiejętności językowych:
•
•
•
•
mówienia
pisania
rozumienia
czytania
umożliwiających posługiwanie się językiem ogólnym i specjalistycznym na poziomie B2
[ESOKJ].
ĆWICZENIA
1. Skróty i słownictwo specjalistyczne
•
•
wprowadzenie podstawowych skrótów z dziedziny informatyki
test diagnostyczny
2. Czasy teraźniejsze
•
•
forma twierdząca, przecząca i pytająca -powtórzenie
porównanie zastosowania czasu Present Simple i Present Continuous - ćwiczenia
5
3. Food - fuel or pleasure
•
•
powtórzenie słownictwa związanego z odżywnianiem i artykułami żywnościowymi
dyskusja nt. nawyków żywieniowych i diety.
4. Czasy przeszłe
•
•
forma twierdząca, przecząca i pytająca -powtórzenie i ćwiczenia
porównanie zastosowania czasów Past Simple, Past Continuous i Past Perfect Simple ćwiczenia
5. Sport
•
•
wprowadzenie i utrwalenie słownictwa związanego ze sportem, czytanie tekstu
dyskusja nt. wydarzeń sportowych i roli sportu w życiu człowieka, zainteresowań
sportowych
6. Czasy przyszłe
•
•
•
porównanie zastosowania czasów Future Simple i zwrotu going to,
uzyskiwanie i udzielanie informacji odnośnie planów zamiarów i wydarzeń przyszłych
7. Rodzina
•
•
Słownictwo nt rodziny i cech charakteru - ćwiczenia
Wyrażenie opinii nt zmian zachodzących w modelu rodziny, oraz wypowiedź nt cech
danego członka rodziny
8. Sieci komputerowe
•
•
•
topologie sieciowe oraz ich wady i zalety - podanie słownictwa, dyskusja
sieci komputerowe - warstwy i ich zadania,
bezpieczeństwo w sieciach - dyskusja
9. Zwroty grzecznościowe
•
•
zwroty grzecznościowe stosowane w miejscu pracy, zawieranie znajomości w pracy dialogi
redagowanie krótkich e-mailów prywatnych i zawodowych
10. Past Simple vs Present Perfect
•
•
omówienie różnic w zastosowaniu czasów Past Simple i Present Perfect
ćwiczenia utrwalające
11. świat pieniądza i finansów
•
Podanie słownictwa dot finansów - ćwiczenia
6
•
•
rola pieniądza w świecie, sposobów gospodarowania środkami finansowymi - analiza
tekstu i dyskusja
powtórzenie liczebników głównych, porządkowych, ułamków dziesiętnych i zwykłych
12. czasy Present Perfect Simple i Present Perfect Continuous
•
•
porównanie zastosowania czasów Present Prefect Simple i Present Perfect Continuous
- ćwiczenia utrwalające
13. zmiany w życiu
•
•
przymiotniki (strong adjectives) - omówienie i ćwiczenia
opisywanie zmian w życiu, procesów - analiza tekstu i dyskusja
14. powtórzenie czasów
•
•
powtórzenie konstrukcji
15. opisywanie wydarzeń z życia osobistego i z pracy
•
•
•
omówienie słownictwa
omówienie struktur gramatycznych
dyskusja
16. Urządzenia peryferyjne
•
•
charakterystyka i podział urządzeń peryferyjnych - wprowadzenie słownictwa
analiza tekstu i dyskusja nt. urządzeń peryferyjnych i ich zastosowań
17. Strona bierna
•
•
Strona bierna - omówienie konstrukcji w różnych czasach i z czasownikami
modalnymi
18. Strona bierna - c.d.
•
•
Różnice między stroną bierną i czynną, czasowniki, które nie mają strony biernej
Strona bierna i czynna - ćwiczenia
19. Film i kino
•
•
•
wprowadzenie u utrwalenie słownictwa związanego z typami filmów i światem filmu
słuchanie relacji z planu filmu
analiza tekstu i dyskusja nt ulubionych filmów, reżyserów
20. Zdania podrzędne
7
•
•
zdania podrzędne (definiujące i niedefiniujące) - analiza, omówienie
zdania podrzędne - cwczenia utrwalające
21. Bohaterowie i idole
•
•
analiza tekstu nt. współczesnych bohaterów - ćwiczenia, dyskusja
słowotwórstwo - tworzenie nazw zawodów
22. Rozmowy telefoniczne
•
•
•
wyrażanie uprzejmych próśb oraz ich odrzucanie bądź przyjmowanie - dialogi
urzielanie i odmawianie pozwolenia z podaniem przyczyny - dialogi
redagowanie notatek służbowych
23. Internet i www
•
•
•
analiza tekstu nt. ewolucji internetu -ćwiczenia
dyskusja nt. wad, zalet, zastosowań i przyszłości internetu,
zasady projektowania stron internetowych
24. Mowa zależna
•
•
zdania oznajmujące i przeczące - omówienie
mowa zależna - ćwiczenia utrwalające
25. Mowa zależna - cd
•
•
zdania pytające, rozkazy i zakazy - omówienie
26. Zakupy
•
•
wprowadzenie u utrwalenie słownictwa związanego z zakupami i typami sklepów
analiza tekstu i dyskusja nt różnych form robienia zakupów (m.in. przez internet),
reklamacje wadliwych produktów
27. stopniowanie przymiotników i przysłówków
•
•
tworzenie stopnia wyższego i najwyższego przymiotników i przysłówków, formy
nieregularne, wyjątki - omówienie i ćwiczenia
przymiotniki z końcówką -ed i -ing - omówienie i ćwiczenia utrwalające
28. Transport i podróżowanie
•
•
środki transportu i podróżowanie - wprowadzenie słownictwa, ćwiczenia utrwalające
udzielanie i uzyskiwanie informacji nt. sposobów podróżowania, ich wad i zalet,
bezpieczeństwa, analiza tekstu, słuchanie, dyskusja
29. Aplikacje komputerowe
8
•
•
podział i charakterystyka aplikacji komputerowych - omówienie i wprowadzenia
słownictwa
analiza tekstu - dyskusja nt. aplikacji komputerowych ich wad i zalet
30. Zaliczenie przedmiotu
•
•
omówienie ocen końcowych
zaliczenie ćwiczeń
ZALICZENIE ĆWICZEŃ
Zajęcia laboratoryjne są obowiązkowe. Trzy nieusprawiedliwione nieobecności na zajęciach
wykluczają możliwość ich zaliczenia. Na zajęciach student jest zobowiązany posiadać książkę
oraz ćwiczenia podane przez prowadzącego. Łączna ocena punktowa zajęć laboratoryjnych
jest sumą punktów uzyskanych z kolokwiów (2 w semestrze). Ocena końcowa zajęć zależy od
sumy uzyskanych punktów i wynosi (w nawiasach ocena wg skali ECTS):
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
Gramatyki
Repetytorium jęz. angielskiego - B. Jaślan, A. Mańczak
English grammar in Use Intermediate - R. Murphy - Cambridge
Słowniki
Oxford Wordpower – słownik angielsko-polski z indeksem polsko – angielskim
Wielki Słownik Angielsko- Polski wyd. Oxford –PWN
Wielki Słownik Polsko – Angielski wyd. Oxford - PWN
Macmillan Essential Dictionary z CD-ROM wyd. Macmillan
Słownik skrótów komputerowych, Szaniawski, Arskom
Słownik komputerów i internetu, WILGA
9
wyd. OUP
Język angielski sem. 2
Foreign Language - English
Przedmiot: ogólny
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Punkty
ECTS
Ćwiczenia
mgr Joanna Madej
60
5
POZIOM
Student przystępujący do kursu powinien mieć zaliczony semestr pierwszy języka
angielskiego.
ZAŁOŻENIA I CELE
Celem nauczania języka obcego jest rozwijanie następujących umiejętności językowych:
•
•
•
•
mówienia
pisania
rozumienia
czytania
umożliwiających posługiwanie się językiem ogólnym i specjalistycznym na poziomie B2
[ESOKJ].
ĆWICZENIA
1. czasowniki modalne
•
•
czasowniki: have to, must, should - omówienie konstrukcji oraz użycia, ćwiczenia
utrwalające
nowoczesne technologie - dyskusja nt. telefonów komórkowych
2. kultura i dobre maniery
•
•
•
analiza tekstu nt. manier - ćwiczenia,
słuchanie wypowiedzi nt. dobrych manier - ćwiczenia
dobre i złe maniery, uwarunkowania i różnice kulturowe - dyskusja
3. architektura komputera
•
omówienie, zapoznanie ze słownictwem - ćwiczenia
10
•
analiza tekstu - ćwiczenia
4. czasowniki modalne w dedukcji odnośnie zdarzeń teraźniejszych
•
•
czasowniki must, may, might, can't - omówienie konstrukcji
5. wygląd zewnętrzny
•
•
•
wprowadzenie słownictwa, ćwiczenia utrwalające
analiza tekstu nt. wyglądu - ćwiczenia
dyskusja nt. oceniania po wyglądzie
6. sukces i porażka w życiiu człowieka
•
•
czasowniki modalne - can could, be able to - omówienie, ćwiczenia
dyskusja nt. umiejętności, znaczenia sukcesu i porażki,
7. bezpieczeństwo w sieci
•
•
wprowadzenie słownictwa związanego z bezpieczeństwem, wirusami komp. itp,
ćwiczenia
analiza tekstu nt. bezpieczeństwa w sieci
8. Wynajmowanie mieszkania
•
•
•
słuchanie - omówienie słownictwa
dialogi
redagowanie ogłoszenia prasowego odn. wynajęcia mieszkania
9. Pierwszy okres warunkowy i zdania czasowe
•
•
omówienie konstrukcji z podaniem przykładów
10. Wykształcenie i system szkolnictwa
•
•
•
wprowadzenie słownictwa, ćwiczenia utrwalające
analiza tekstu nt. systemu szkolnictwa - ćwiczenia
słuchanie audycji nt. metod kształcenia - ćwiczenia
11. Grafika i multimedia
•
•
•
wprowadzenie słownictwa
analiza tekstu nt. grafiki - ćwiczenia,
dyskusja nt. technik multimedialnych i ich możliwości
12. idealny świat
11
•
•
•
drugi okres warunkowy: omówienie konstrukcji, ćwiczenia
słownictwo związane z domem, wyposażeniem - wprowadzenie i utrwalenie
dyskusja nt. idealnego domu
13. konstrukcja used to
•
•
analiza tekstu nt. przyjaźni - ćwiczenia
omóienie struktury used to - ćwiczenia utrwalające
14. systemy operacyjne
•
•
wprowadzenie słownictwa - ćwiczenia
analiza tekstu nt. systemów operacyjnych - ćwiczenia, dyskusja
15. problemy w pracy w zawodzie informatyka
•
•
poszerzenie i utrwalenie słownictw
dyskusja
16. Praca zawodowa a życie osobiste
•
•
analiza tekstu - ćwiczenia, dyskusja nt. współczesnego stylu życia
wyrażenia określające ilość - omówienie, ćwiczenia
17. Programowanie
•
•
•
wprowadzenie słownictwa związanego z programowaniem
analiza tekstu nt. programowania - ćwiczenia, dyskusja nt. języków programowania
tworzenie prostych schematów blokowych w j. ang.
18. Kobiety i mężczyźni
•
•
czytanie tekstu - ćwiczenia
dyskusja nt. preferencji kobiet i mężczyzn oraz ich roli we współczesnym świecie
19. Przedimki, czasowniki i przymiotniki z przyimkami
•
•
przedimek określony a, an, określony the oraz tzw zerowy - zasady stosowania omówienie
ćwiczenia utrwalające konstrukcje czasownik lub przymiotnik + przyimek
20. Konstrukcje gerundialne i bezokolicznikowe
•
•
omówienie
21. Praca i kariera
•
wprowadzenie słownictwa i ćwiczenia utrwalające
12
•
•
czytanie i słuchanie relacji z przygotowania do programu bądź dziennikarzem w 1
miesiąc - ćwiczenia
dyskusja nt. kariery w branży informatycznej oraz wad i zalet zawodów
informatycznych
22. Czasowniki modalne w dedukcji zdarzeń przeszłych
•
•
omówienie, ćwiczenia utrwalające
dedukcja dot. zdarzeń teraźniejszych i przeszłych z użyciem czasowników modalnych
- ćwiczenia
23. Sztuczna inteligencja
•
•
wprowadzeni słownictwa
analiza tekstu nt. sztucznej inteligencji - ćwiczenia, dyskusja nt. zadań i celów szt. int.
24. Szczęście i pech
•
•
czytanie i słuchanie - ćwiczenia
słowotwórstwo - przymiotniki i przysłówki
25. Trzeci okres warunkowy
•
•
omówienie konstrukcji, ćwiczenia
porównanie trzech okresów warunkowych - ćwiczenia
26. Roboty i rzeczywistość wirtualna
•
•
wprowadzenie słownictwa, utrwalenie
analiza tekstu i dyskusja nt. przyszłości i zastosowań robotów oraz rzeczywistości
wirtualnej
27. Tworzenie pytań pośrednich i question tags
•
•
omówienie konstrukcji, podanie wyjątków
28. Nawyki telewizyjne
•
•
czasowniki frazalne - omówienie, ćwiczenia
dyskusja nt. roli TV w naszym życiu
29. List motywacyjny i CV
•
•
omówienie struktury CV i LM na przykładzie
tworzenie własnych CV i LM
13
•
•
omówienie ocen końcowych
wpisanie zaliczeń
ZALICZENIE ĆWICZEŃ
wykluczają możliwość ich zaliczenia. Na zajęciach student jest zobowiązany posiadać książkę
oraz ćwiczenia podane przez prowadzącego. Łączna ocena punktowa zajęć laboratoryjnych
jest sumą punktów uzyskanych z kolokwiów (2 w semestrze). Ocena końcowa zajęć zależy od
sumy uzyskanych punktów i wynosi (w nawiasach ocena wg skali ECTS):
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
Gramatyki
Repetytorium jęz. angielskiego - B. Jaślan, A. Mańczak
English grammar in Use Intermediate - R. Murphy - Cambridge
Słowniki
Oxford Wordpower – słownik angielsko-polski z indeksem polsko – angielskim
Wielki Słownik Angielsko- Polski wyd. Oxford –PWN
Wielki Słownik Polsko – Angielski wyd. Oxford - PWN
Macmillan Essential Dictionary z CD-ROM wyd. Macmillan
Słownik skrótów komputerowych, Szaniawski, Arskom
Słownik komputerów i internetu, WILGA
14
wyd. OUP
Przedmiot:
Bezpieczeństwo i ergonomia pracy
Workplace Safety and Ergonomics
Przedmiot: ogólny
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Punkty
ECTS
Wykład
dr inż. Tadeusz Sydoruk
15
1
POZIOM
Nie ma żadnych szczególnych wymagań.
ZAŁOŻENIA I CELE
Zgodnie z wytycznymi dla studiów pierwszego stopnia zawartymi w standardzie kształcenia
dla kierunku studiów Informatyka, program tych studiów powinien obejmować treści
kształcenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii. Biorąc pod uwagę
najważniejsze z potrzeb zawodowych absolwenta informatyki w w/w zakresie przyjęto, że
celem głównym przedmiotu jest zapoznanie z zasadniczymi zagadnieniami prawnymi i
organizacyjnymi oraz normami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii, zarówno w
aspekcie obowiązków pracodawcy, jak i praw i obowiązków pracownika.
Jako cel dodatkowy przyjęto zapoznanie z zagrożeniami porażenia prądem elektrycznym oraz
ze szczególnymi warunkami ochrony przeciwporażeniowej w warunkach pracy z
komputerami, a także zagrożeniami w pracy biurowej związanymi z promieniowaniem
świetlnym (podczerwień i nadfiolet)
WYKŁAD
1. Wprowadzenie do problematyki bhp. Podstawy prawne i system ochrony pracy w
Polsce
•
•
•
Rys historyczny ochrony pracy.
Podstawy prawne w dziedzinie bhp.
System ochrony pracy w Polsce.
2. Obowiązki pracodawcy i organizacja bezpiecznej pracy
•
Podstawowe obowiązki pracodawcy.
15
•
•
•
•
Procesy pracy.
Służba BHP.
Organizacja bezpiecznej pracy w kontakcie z urządzeniami elektrycznymi.
Kwalifikacje pracowników i sprzęt ochronny.
3. Warunki bhp w nowoczesnym biurze
•
•
•
•
Nowoczesne biuro i jego wyposażenie.
Procesy pracy i zagrożenia.
Informatyka i telekomunikacja w nowoczesnym biurze.
Praca z komputerem stscjonarnym i przenośnym.
4. Zagrożenia porażenia prądem elektrycznym i ochrona przeciwporażeniowa cz. 1
•
•
•
•
Zagrożenia od elektryczności statycznej.
Zagrożenia porażenia prądem z sieci energetycznej.
Czynniki wpływające na stopień porażenia.
Ochrona przeciwporażeniowa i stopnie ochrony.
5. Zagrożenia porażenia prądem elektrycznym i ochrona przeciwporażeniowa cz. 2
•
•
•
•
Środki ochrony dodatkowej.
Warunki środowiskowe.
Stopnie ochrony obudów.
Klasy ochronności i zakresy napięć.
6. Ochrona przed promieniowaniem w pracy biurowej
•
•
•
Aspekty bezpieczeństwa przy obsłudze urządzeń laserowych.
Ochrona przed promieniowaniem nadfioletowym.
Ochrona przed promieniowaniem podczerwonym.
7. Ergonomia w pracy biurowej
•
•
•
•
•
Powstanie, rozwój i zadania ergonomii.
Ergonomia w dyrektywach i normach.
Problemy ergonomii w relacji - człowiek-maszyna.
Ergonomia a materialne środowisko pracy.
Ergonomia w pracy umysłowej.
8. Kolokwium zaliczeniowe
•
•
Pisemne kolokwium zaliczeniowe.
Wystawienie ocen i wpisy do indeksów.
ZALICZENIE WYKŁADU
Przedmiot kończy się zaliczeniem na ocenę. Ocena jest wystawiana na podstawie
pisemnego kolokwium zaliczeniowego. Zagadnienia do opracowania i odpowiedzi na pytania
są punktowane. Maksymalna liczba możliwych do uzyskania punktów wynosi 100. Ocena
16
końcowa zaliczenia, w zależności od liczby uzyskanych punktów może być następująca (w
nawiasach ocena wg skali ECTS):
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. Barczak A., Leszczyński A., Mamcarz K., Sydoruk T.: Informatyka i telekomunikacja
w nowoczesnym biurze. Wyd. PWE, Warszawa 1998
2. Rosner J.: Ergonomia. Wyd. PWE, Warszawa 1985.
3. Ustawa "Kodeks Pracy"
4. Rozporządzenie RM w sprawie służby bhp (z 1997 r., zmiany w 2004 i 2005 r.)
17
Przedmiot:
Podstawy zarządzania
Management Fundamentals
Przedmiot: ogólny
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Punkty
ECTS
Wykład
prof. dr hab. Yury Pauliuchuk
30
2
POZIOM
ZAŁOŻENIA I CELE
Program wykładu obejmuje następujące zagadnienia:
•
•
•
•
•
•
•
•
zarządzanie i jego istota
organizacja jako obiekt zarządzania, jej składowe i cele i cechy
procesy (funkcje) zarządzania i przedsiębiorstwa
struktury organizacyjne i ich projektowanie - procesy informacyjno – decyzyjne,
decyzje właścicielskie i menedżerskie
planowanie i podejmowanie decyzji na poziomie strategicznym, taktycznym i
operacyjnym
istota pracy kierowniczej: role kierownicze, style kierowania, umiejętności
kierownicze, składniki kierowania
etyczny i humanistyczny kontekst zarządzania
otoczenie organizacji, a skuteczność zarządzania.
Cele kształcenia i kompetencje jakie powinien osiągnąć student:
•
•
poznanie istoty zarządzania i organizacji
nabycie umiejętności i kompetencji polegających na uwzględnianiu zasad zarządzania
w różnych formach aktywności.
WYKŁAD
1. Geneza nauk o zarządzaniu
2. Szkoły i kierunki w naukach o zarządzaniu
3. Prawo gospodarcze w Polsce
18
4. Kierowanie i kierownicy
5. Planowanie w organizacji
6. Struktury organizacyjne
7. Motywowanie
8. Kontrola i controlling
9. Zarządzanie strategiczne – biznesplan
10. Zarządzanie potencjałem społecznym organizacji
11. Systemy informacyjne w organizacji
12. Prognozy w procesie zarządzania
13. Zarządzanie organizacjami publicznymi.
14. Zarządzanie zmianami.
15. zmian w organizacjach i zarządzaniu.
ZALICZENIE WYKŁADU
Przedmiot kończy się egzaminem testowym, w którym można uzyskać maksymalnie 100
punktów. Ocena końcowa z egzaminu, w zależności od liczby uzyskanych punktów może być
następująca (w nawiasach ocena wg skali ECTS):
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. red. A. K. Koźmiński, W. Piotrkowski: Zarządzanie. Teoria i praktyka. PWN,
Warszawa 1999
2. R.B. Tucker: Zarządzanie z przyszłością. Prószyński i S-ka
3. Strategor: Zarządzanie firmą. PWE, Warszawa 1997
4. J. Stoner, R. Freeman, D. Gilbert: Kierowanie. PWE, Warszawa 1999
5. Z. Martyniak: Nowe metody I koncepcje zarządzania. Wyd AE w Krakowie, Kraków
2002
6. K. Obłój: Strategia organizacji, PWE, Warszawa 1999
7. M. Bednarczyk: Organizacje publiczne. Zarządzabnie konkurencyjnością, PWN,
Kraków 2001
8. J. Kisielnicki, H. Sroka: Systemy informacyjne biznesu, AW Placet, Warszawa 2001
9. A. Stabryła: Zarządzanie strategiczne w teorii i praktyce, PWN Warszawa – Kraków
2002
10. L. Krzyżanowski: O podstawach zarządzaniaa, kierowania inaczej: paradygmaty,
filozofia, dylematy, modele, metodologia, metafory, trendy. PWN , Warszawa 1999
11. Z. Pierścionek: Strategie konkurencji i rozwoju przedsiębiorstwa. PWE, Warszawa
2003
12. M. J. Hatch: Teoria organizacji. PWN Warszawa 2002
13. Y Allare, M. Firsirotu: Myślenie strategiczne. PWN Warszawa 2000
14. Leksykon zarządzania. Difin. Warszawa 2004
15. Z.. Martyniak: Metody organizowania procesów pracy. PWE, Warszawa 1996
16. S. Robbins, D. DeCenzo: Podstawy zarządzania. PWE, Warszawa 2002
17. R. W. Griffin: Podstawy zarządzania organizacjami. PWN, Warszawa 2005
19
Przedmiot:
Historia sztuki
Art History
Przedmiot: ogólny
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Punkty
ECTS
Wykład
dr hab. Mikołaj Bieluga
30
2
POZIOM
ZAŁOŻENIA I CELE
Celem ogólnym jest przekazanie wiedzy o różnych koncepcjach sztuki. Cele szczegółowe
przedmiotu obejmują następujące zagadnienia:
•
•
•
•
Korelacja sztuki i kultury.
Postawy artystyczne wybranych osobowości ze świata sztuki.
Współczesne prądy i zjawiska w sztuce.
Zaznajomienie z językiem sztuki.
WYKŁAD
1. Historyczny przekrój koncepcji sztuki.
•
•
Kulturowe tło zmian zachodzących w sztuce
Koncepcja klasyczna.
2. Historyczny przekrój koncepcji sztuki.
•
•
Kulturowe tło zmian zachodzących w
Koncepcja modernistyczna.
3. Historyczny przekrój koncepcji sztuk.
•
Kulturowe tło zmian zachodzących w sztuce
20
•
Koncepcja postmodernistyczna.
4. Różnorodne koncepcje sztuki w oparciu o wybranych artystów (1).
•
•
Analiza życiorysów artystycznych
Jackson Pollock.
5. Różnorodne koncepcje sztuki w oparciu o wybranych artystów (2).
•
•
Nikifor Krynicki.
6. Różnorodneodne koncepcje sztuki w oparciu o wybranych artystów (3).
•
•
Jerzy Nowosielski.
7. Sztuki plastyczne.
•
•
Dyscypliny.
Podstawy kompozycji.
8. Kompozycja przestrzeni.
•
•
Historia perspektywy.
Perspektywy linearne zbieżne.
9. Teoria barw.
•
•
Barwa w kompozycji
Powstawanie i klasyfikacja barw..
10. Wstęp do analizy dzieł sztuki.
•
•
Forma a treść.
Ikonografia a ikonologia.
11. Sztuka użytkowa.
•
•
Celowość formy.
Antroposfera
12. Wizualizacja kultury.
•
•
Ikonosfera.
Przestrzenie sztuki.
13. Intermedia w sztuce.
•
Instalacje.
21
•
Sztuka akcji.
14. Multimedia.
•
•
Grafika komputerowa.
Sztuka wideo.
15. Od mistycyzmu do skandalu.
•
•
Rynek sztuki.
Galerie autorskie
ZALICZENIE WYKŁADU
Przedmiot kończy się zaliczeniem na ocenę. Ocena jest wystawiana na podstawie pisemnego
referatu zaliczeniowego. Maksymalna liczba możliwych do uzyskania punktów wynosi 100.
Ocena końcowa zaliczenia, w zależności od liczby uzyskanych punktów może być
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1.
2.
3.
4.
5.
M. Ałpatow, Historia sztuki, W-wa 1982
B. Kowalska, Od impresjonizmu do konceptualizmu, Arkady, Wa-wa 1986
J. M. Parramon, Kolor w malarstwie, WSiP, W-wa 1995
J. Gage, Kolor i kultura, Universitas, Kraków 2008
D. Hornung, Kolor. Kurs dla artystów i projektantów, Universitas, Kraków 2009
22
Przedmiot:
Analiza matematyczna
Mathematical Analysis
Przedmiot: podstawowy
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
dr Agnieszka Gil - Świderska
21
egzamin
Ćwiczenia
mgr Sergiusz Kęska
dr Agnieszka Gil - Świderska
24
Punkty
ECTS
6
POZIOM
Do studiowania analizy matematycznej na kierunku informatyka zalecana jest dobra
znajomość kursu matematyki na poziomie szkoły średniej. Zakłada się, że student zna
podstawowe pojęcia z teorii funkcji, teorii zbiorów i opanował w dobrym stopniu techniki
rachunkowe matematyki.
ZAŁOŻENIA I CELE
Celem wykładu jest przekazanie wiedzy z zakresu z teorii ciągów, szeregów liczbowych
i funkcyjnych, zapoznanie z rachunkiem różniczkowym funkcji jednej i wielu zmiennych oraz
rachunkiem całkowym (całką oznaczoną i nieoznaczoną). Wprowadza się także elementy
równań różniczkowych.
Ćwiczenia prowadzone są według programu wykładów.
WYKŁAD
1. Ciągi liczb rzeczywistych.
•
•
•
•
•
Wartość bezwzględna liczby rzeczywistej i jej własności,
Definicja ciągu liczbowego, ciągu monotonicznego, ciągu ograniczonego,
Granica ciągu, własności ciągów zbieżnych,
Przykłady ciągów zbieżnych, liczba e,
Podciągi.
2. Szeregi liczbowe.
•
Definicja szeregu liczbowego, szereg zbieżny i szereg rozbieżny,
23
•
•
•
Szereg geometryczny, szereg harmoniczny,
Kryteria zbieżności szeregów o wyrazach nieujemnych (porównawcze, Cauchy’ego,
d’Alemberta),
Szeregi zbieżne bezwzględnie i warunkowo, szeregi naprzemienne, kryterium
Leibniza.
3. Funkcje jednej zmiennej rzeczywistej.
•
•
•
•
Własności funkcji rzeczywistych jednej zmiennej (funkcje różnowartościowe, „na”,
monotoniczne, okresowe, parzyste, nieparzyste)
Superpozycja funkcji,
Funkcje odwrotne,
Przegląd funkcji elementarnych.
4. Granica funkcji.
•
•
•
•
Granica funkcji jednej zmiennej rzeczywistej w sensie Heinego i w sensie
Cauchy’ego,
Granice niewłaściwe i granice w punktach niewłaściwych,
Granice jednostronne,
Ważniejsze przykłady granic funkcji.
5. Funkcje ciągłe.
•
•
Definicja funkcji ciągłej w punkcie,
Własności funkcji ciągłych w przedziale domkniętym (tw. Weierstrassa).
6. Pochodna funkcji.
•
•
•
•
•
Definicja pochodnej funkcji w punkcie i jej interpretacja geometryczna i fizyczna,
Funkcje różniczkowalne, różniczka funkcji,
Własności funkcji różniczkowalnych,
Pochodne funkcji elementarnych,
Funkcje n-krotnie różniczkowalne.
7. Zastosowanie rachunku różniczkowego funkcji jednej zmiennej.
•
•
•
•
•
•
Twierdzenia: Rolle’a, Lagrange’a i Cauchy’ego,
Reguła de l’Hospitala,
Funkcje wypukłe i wklęsłe,
Ekstrema lokalne funkcji,
Asymptoty funkcji,
Przebieg zmienności funkcji.
8. Rachunek różniczkowy funkcji wielu zmiennych.
•
•
•
•
Funkcje wielu zmiennych,
Pochodna kierunkowa, pochodne cząstkowe, gradient,
Różniczka funkcji wielu zmiennych,
Ekstrema lokalne funkcji.
24
9. Całka nieoznaczona.
•
•
•
Funkcja pierwotna i całka nieoznaczona,
Twierdzenie o całkowaniu przez części i przez podstawienie,
Całkowanie funkcji wymiernych, niewymiernych i trygonometrycznych.
10. Całka oznaczona i niewłaściwa
•
•
•
•
•
Definicja całki oznaczonej i jej własności,
Związek całki oznaczonej z nieoznaczoną,
Zastosowanie geometryczne całki oznaczonej (pole obszaru płaskiego, długość łuku
krzywej, objętość i pole bryły obrotowej)
Definicja całki niewłaściwej,
Związek całki z szeregami.
11. Równanie różniczkowe
•
•
•
Równanie różniczkowe zwyczajne, rozwiązanie ogólne, szczególne,
Zagadnienie początkowe Cauchy’ego,
Przykłady równań różniczkowych,
ZALICZENIE WYKŁADU
Przedmiot kończy się egzaminem, w którym można uzyskać maksymalnie 100 punktów.
Ocena końcowa z egzaminu, w zależności od liczby uzyskanych punktów może być
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Ciągi liczb rzeczywistych.
•
•
•
•
•
Wartość bezwzględna liczby rzeczywistej i jej własności,
Definicja ciągu liczbowego, ciągu monotonicznego, ciągu ograniczonego,
Granica ciągu, własności ciągów zbieżnych,
Przykłady ciągów zbieżnych, liczba e,
Podciągi.
2. Szeregi liczbowe.
•
•
•
Definicja szeregu liczbowego, szereg zbieżny i szereg rozbieżny,
Szereg geometryczny, szereg harmoniczny,
Kryteria zbieżności szeregów o wyrazach nieujemnych,
25
•
Szeregi zbieżne bezwzględnie i warunkowo, szeregi naprzemienne, kryterium
Leibniza,
3. Funkcje jednej zmiennej rzeczywistej.
•
•
•
•
Własności funkcji rzeczywistych jednej zmiennej (funkcje różnowartościowe, „na”,
monotoniczne, okresowe, parzyste, nieparzyste)
Superpozycja funkcji,
Funkcje odwrotne,
Przegląd funkcji elementarnych.
4. Granica funkcji.
•
•
•
•
Granica funkcji jednej zmiennej rzeczywistej w sensie Heinego i w sensie
Cauchy’ego,
Granice niewłaściwe i granice w punktach niewłaściwych,
Granice jednostronne,
Ważniejsze przykłady granic funkcji.
5. Funkcje ciągłe.
•
•
Definicja funkcji ciągłej w punkcie,
Własności funkcji ciągłych w przedziale domkniętym (tw. Weierstrassa).
6. Pochodna funkcji.
•
•
•
•
•
Definicja pochodnej funkcji w punkcie i jej interpretacja geometryczna i fizyczna,
Funkcje różniczkowalne, różniczka funkcji,
Własności funkcji różniczkowalnych,
Pochodne funkcji elementarnych,
Funkcje n-krotnie różniczkowalne.
7. Zastosowanie rachunku różniczkowego funkcji jednej zmiennej.
•
•
•
•
•
•
Twierdzenia: Rolle’a, Lagrange’a i Cauchy’ego,
Reguła de l’Hospitala,
Funkcje wypukłe i wklęsłe,
Ekstrema lokalne funkcji,
Asymptoty funkcji,
Przebieg zmienności funkcji.
8. Rachunek różniczkowy funkcji wielu zmiennych.
•
•
•
•
Funkcje wielu zmiennych,
Pochodna kierunkowa, pochodne cząstkowe, gradient,
Różniczka funkcji wielu zmiennych,
Ekstrema lokalne funkcji.
9. Całka nieoznaczona.
•
Funkcja pierwotna i całka nieoznaczona,
26
•
•
•
Twierdzenie o całkowaniu przez części i przez podstawienie,
Wzory rekurencyjne,
Całkowanie funkcji wymiernych, niewymiernych i trygonometrycznych.
10. Całka oznaczona.
•
•
•
Definicja całki oznaczonej i jej własności,
Związek całki oznaczonej z nieoznaczoną,
Zastosowanie geometryczne całki oznaczonej.
11. Całki niewłaściwe.
•
•
Definicja całki niewłaściwej,
Związek z szeregami.
12. Równania różniczkowe.
•
•
•
Równanie różniczkowe zwyczajne, rozwiązanie ogólne, szczególne, osobliwe,
Zagadnienie początkowe Cauchy’ego,
Przykłady równań różniczkowych,
ZALICZENIE LABORATORIUM
Zaliczenie ćwiczeń będzie przeprowadzone na podstawie wyników uzyskanych w jednym
kolokwium. Maksymalnie można uzyskać 100 punktów. Ocena końcowa z ćwiczeń, w
zależności od liczby uzyskanych punktów może być następująca (w nawiasach ocena wg skali
ECTS):
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
G.M. Fichtenholz - Rachunek różniczkowy i całkowy, 3 tomy, PWN, 1966,
M. Gewert, Z. Skoczylas Analiza matematyczna 1+2 (W sumie sześć tomów)
M. Gewert, Z. Skoczylas Równania różniczkowe zwyczajne, G i S Wrocław 2001
F. Leja - Rachunek różniczkowy i całkowy, PWN, 1959, W. Kołodziej - Analiza
matematyczna, PWN, 1978,
5. W. Krysicki, L. Włodarski - Analiza matematyczna w zadaniach, cz.I i cz. II, PWN,
1994
6. W. Rudin Podstawy analizy matematycznej, PWN 2000
7. R. Sikorski Rachunek różniczkowy i całkowy funkcji wielu zmiwnnych, PWN 1977
8. W. P. Minorski Zbiór zadań z matematyki wyższej WNT Warszawa 1966
9. W. Żakowski, W. Leksiński Matematyka Części1 +2+4 WNT 1999-2002
10. G. Berman Zbiór zadań z analizy matematycznej PWN 1955
1.
2.
3.
4.
27
Przedmiot:
Matematyka dyskretna
Discrete Mathematics
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
dr hab. Sergiej Nowikow
30
egzamin
Ćwiczenia
dr hab. Sergiej Nowikow
30
Punkty
ECTS
6
POZIOM
Wymagana jest znajomość matematyki na poziomie szkoły średniej.
ZAŁOŻENIA I CELE
Celem zajęć z przedmiotu Matematyka dyskretna jest rozwój myślenia algorytmicznego oraz
opanowanie podstawowych pojęć, modeli, metod i algorytmów potrzebnych programistom.
Efektami kształcenia są następujęce umiejętności:
•
•
interpretowanie pojęć z zakresu informatyki w terminach funkcji i relacji;
stosowania aparatu logiki,technik dowodzenia twierdzeń, teorii grafów i rekurencji do
rozwiązywania problemów o charakterze informatycznym
Opanowanie podstawowych modeli, metodów i zlgorytmów matematyki dyskretnej.
Umiejętnośc rozwiązywania zagadnień praktycznych za pomocą algorytmów matematyki
dyskretnej.
WYKŁAD
1. Wstęp
•
•
•
•
•
Matematyka ciągła a dyskretna
Treść matematyki dyskretnej
Modele dyskretne do rozwiązywania zagadnień za pomocą komputerów
Cechy algorytmów: dyskretność, ścisłość, elementarność kroków, skuteczność
O złożoności obliczeniowej algorytmów
2. Algebra zbiorów
28
•
•
•
•
•
Sposoby wyznaczenia elementów zbiorów Suma, iloczyn, różnica, uzupełnianie
zbiorów
Operacje na zbiorach
Prawa algebry zbiorów
Dowody za pomocą diagramów Venna
Analityczne dowody twierdzeń algebry zbiorów
3. Relacje
•
•
•
•
•
Pary uporządkowane, iloczyn kartezjański
Relacje dwuczłonowe i wielu członowe
Relacje równoważności
Funkcje jako relacje
Zbiory uporządkowane
4. Indukcja matematyczna i rekurencja
•
•
•
•
•
•
Ciągi
Zasada indukcji matematycznej
Dowody indukcyjne
Twierdzenie (z dowodem) o liczbie dwójkowych słów o długości n
Zależności i równania rekurencyjne
Algorytmy rekurencyjne (TEST, sortowanie, wieże Hanoi)
5. Kombinatoryka (podstawowe modele)
•
•
•
•
•
•
Kombinacje z n elementów po k bez powtórzeń
Kombinacje z n elementów po k z powtórzeniami
Wariacje bez powtórzeń i z powtórzeniami
Permutacje z n elementów (Pn), dowód że Pn = n!
Zasada właczania-wyłączania
Zasada szufladowa Dirichleta
6. Kombinatoryka (algorytmy)
•
•
•
•
•
Algorytmy generacji kombinacji, wariacji, permutacji
Formuła binoma Newtona i inne ważne formuły analizy kombinatorycznej
Dowody podstawowych twierdzeń
Przykłady zastosowań modeli kombinatorycznych
Funkcje tworzące
7. Grafy
•
•
•
•
•
•
Sposoby zapisywania grafów
Grafy a relacje
Izomorfizm a homomorfizm grafów
Twierdzenia o stopniach wierzchołków grafu
Regularność, pełność, dwudzielne grafy
Spójność, składowe grafu
8. Drogi i cykli w grafie
29
•
•
•
•
•
•
•
Twierdzenia o drogach
Twierdzenia o cyklach i drodze Eulera
Algorytm Fleury’ego konstruowania drogi Eulera
Cykl Hamiltona
Twierdzenia o grafach hamiltonowskich
Algorytm konstruowania drogi Hamiltona
Przykłady zagadnień znalezienia cyklów Eulera i Hamiltona
9. Planarność grafów. Wymalowanie grafów
•
•
•
•
•
•
•
•
Twierdzenie o możliwości realizacji dowolnego skończonego grafu w 3D przestrzeni
(z dowodem)
Twierdzenie Eulera o płanarnych grafach (z dowodem)
Twierdzenie Kuratowskiego-Pontrjagina (bez dowodu)
Mapa i graf oporny
Problem wymalowania mapy z minimalną liczbą kolorów
Twierdzenie o czterech barwach
Malowanie wierzchołków i żeber grafu
Algorytm malowania wierzchołków grafu
10. Grafy skierowane
•
•
•
•
•
•
Podstawowe definicje
Algorytm Robertsa i Floresa znalezienia cyklu Hamiltona
Najkrótsze drogi w grafie
Algorytm Forda-Bellmana
Algorytm Dijkstry
Grafy z etykietkami
11. Drzewa i lasy. Oszacowania liczby grafów
•
•
•
•
•
•
Algorytm TEST DRZEWA
Twierdzenie o istnieniu drzewa spinającego (z dowodem)
Drzewa z wyróżnionym korzeniem
Algorytmy przeszukiwania wierzchołków grafu
Oszacowanie liczby drzew i lasów (z dowodem)
Oszacowania liczby grafów
12. Algebra Boole’a
•
•
•
•
•
•
Obiekty i operacje
Tablicy prawdy
Funkcje Boole'a jako modeli
Prawa logiczne i formuły
Podstawowe tautologie
Przetwarzania formuł do postaci normalnej (PNAK, PNKA)
13. Funkcje Boole’a (FB)
•
•
Problem zupełności układów FB
Klasy zamknięte
30
•
•
•
•
Twierdzenie Posta o zupełności układu FB
Metoda Kuajna-McKlaski budowania minimalnej PNAK
Realizacja FB sieciami z bramek ({NOT, OR, AND}, {NOR} i tp)
Schemat porównania (komparator) i sumator
14. Kodowanie optymalne
•
•
•
•
Kody alfabetyczne.
Optymalny kod Huffmana
Metoda Shannona-Fano
Specjalne metody kodowania do redukcji plików
15. Kody wykrywające i korygujące błędy
•
•
•
•
•
•
Kod z kontrolą parzystości liczby jedynek
Kody ze stałą liczbą jedynek
Kodowanie przez powtarzanie
Kod Hamminga
Twierdzenie Shannona (bez dowodu)
Kody do korygowania kilku błędów
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Wstępne zajęcie
•
•
•
Język matematyki dyskretnej
Omówienie typów zadań na ćwiczeniach
Rozwiązywanie zagadnień za pomocą modeli zbiorowych
2. Algorytmy
•
•
•
Obliczenie wartości ciągu za pomocą algorytmu
Generowania prostych algorytmów, algorytm generowania liczb losowych
Porównania algorytmów
3. Algebra zbiorów
31
•
•
•
Formuły algebry zbiorów, prawa algebry zbiorów
Diagramy Venna
Dowody twierdzień algebry zbiorów
4. Relacje
•
•
•
•
Iloczyn kartezjański, charakterystyki relacji
Relacja równoważności
Relacje porządku
Funkcje
5. Indukcja matematyczna ( dowody)
•
•
•
Zasady skończonei i nieskończonej indukcji
Dowody indukcylne (równości, nierówności)
Dowód twierdzenia o liczbe słów dwójkowych
6. Modele rekurencyjne
•
•
•
Definicje rekurencyjne, równania rekurencyjne, wzór na n-ty wyraz
Generowanie definicji rekurencyjnych dla wybranych ciągów
Algorytmy rekurencyjne (TEST, wieże Hanoi)
7. Analiza kombinatoryczna
•
•
•
Podstawowe modele kombinatoryczne (kombinacje, wariacje, permutacje)
Współczynniki Newtona, trójkąt Paskala
Rozwiąsywanie praktycznych zagadnień
8. Kombinatoryka (podstawowe techniki zliczania)
•
•
•
Algorytmy generowania kombinacji
Algorytmy generowania permutacji
Ważne formuły analizy kombinatorycznej
9. Grafy (sposoby zapisywania, właściwości), izomorfizm a homomorfizm
•
•
•
Podstawowe sposoby zapisywania grafów
Ustalenie izomorficzności grafów
Homomorficzność grafów
10. Znalezienie dróg i cyklów Eulera
•
•
•
Zastosowania twierdzenia Eulera
Drogi i cykli Eulera
Algorytm Fleury’ego do znalezienia dróg Eulera
11. Znalezienie dróg i cyklów Hamiltona
•
•
Twierdzenia o cyklach Hamiltona
Algorytm znalezienia drogi Hamiltona
32
•
Przykłady rozwiązywania problemu komiwojażera
12. Malowanie wierzchołków grafu
•
•
Sprowadzienie problemu wymalowania mapy i krawiędzi do problemu wymalowania
wierzchołków grafu
Algorytm (pełnych podgrafów) wymalowania wierzchołków grafu
13. Minimalizacja funkcji Boole'a (FB)
•
•
•
Sposoby zapisu FB (tablicowe, analityczne. gemetryczne), podstawowe prawa
rachunku zdań
Przekształcenia formuł do PNAK i PNKA, absolutna, skrócona i minimalna PNAK
Metoda Kuajna-McKlaski budowania MAK
14. Znalezienie optymalnego nakrycia macierzy Boole’a
•
•
•
•
Budowanie macierzy Bool’a (MB)
Istotne wiersze
Nakrycie wiersza wierszem, nakrycie kolumny wierszem
Algorytmy (Petrik, Zakrewski) minimalnego nakrycia kolumn MB wierszami
15. Kodowanie.
•
•
•
Algorytm Huffmana optymalnego kodowania słów w {0,1}
Algorytm dekodowania
Zaliczenie ćwiczeń (test kontrolny).
ECTS):
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1.
2.
3.
4.
Kenneth A. Ross, Charles R.B.Wright.: Matematyka dyskretna. W-wa 2000, PWN.
Michal Marczak.: Matematyka dyskretna dla finansistów. Siedlce 2003, AP.
W.Lipski: Kombinatoryka dla programistów. WNT.
Новиков Ф.А. Дискретная математика для программистов.Учебник для вузов.
СПб. Питер 2004.
5. Andrzej Szepietowski. Matematyka dyskretna. W-wo GU. Gdańsk, 2004.
33
Przedmiot:
Podstawy elektroniki
Electronics Fundamentals
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
dr Wiaczesław Szamow
30
egzamin
Laboratorium
prof. dr hab. Teresa Tymieniecka
30
Punkty
ECTS
5
POZIOM
Wymagana jest znajomość matematyki i fizyki na poziomie szkoły średniej.
ZAŁOŻENIA I CELE
Celem głównym wykładu jest omówienie podstawowych pojęć teoretycznych stosowanych w
elektronice takich jak : aktywne i pasywne elementy elektroniczne, prawa teorii obwodów,
elementy półprzewodnikowe, filtry, wzmacniacze, generatory .
Celem laboratorium jest nauka obsługi typowych urządzeń elektronicznych, zdobycie
umiejętności łączenia prostych układów i utrwalanie pojęć wprowadzonych podczas wykładu.
WYKŁAD
1. Pola i prądy elektryczne.
•
•
•
ładunki elektryczne, wektor natężenia pola elektrycznego,
praca w polu elektrycznym, potencjał i napięcie elektryczne,
pochodna funkcji, natężenie prądu
2. Przebiegi elektryczne.
•
•
•
napięcia przemienne, przebiegi prostokątny, trójkątny i impulsowy,
parametry kształtu,
moc prądu, wartość średnia i skuteczna napięcia
3. Liniowe elementy elektroniczne.
34
•
•
•
sieci elektryczne i prawa Kirchhoffa,
dwójniki i czwórniki,
opornik, kondensator i cewka
4. Łączenie elementów. Źródła napięciowe i źródła prądowe.
•
•
•
szeregowe i równoległe łączenie elementów, dzielnik napięcia,
transformator,
źródła napięciowe i źródła prądowe
5. Rachunek wskazowy.
•
•
•
liczby zespolone i działania na nich,
postać wskazowa przebiegów harmonicznych,
moc czynna i moc bierna
6. Filtry RC.
•
•
•
impedancja, admitancja i zawada,
transmitancja widmowa i pasmo przenoszenia,
filtry RC
7. Półprzewodniki.
•
•
•
półprzewodnictwo samoistne,
półprzewodniki domieszkowane typu p i n,
złącze p-n
8. Diody prostownicze i prostowniki.
•
•
•
diody prostownicze i ich parametry,
prostownik jednopołówkowy
prostownik dwupołówkowy
9. Inne typy diod półprzewodnikowych.
•
•
•
dioda Zenera,
dioda tunelowa,
dioda LED
10. Tranzystory i układy scalone.
•
•
•
tranzystory warstwowe,
tranzystory polowe,
układy scalone
11. Tranzystor jako wzmacniacz sygnałów.
•
•
•
charakterystyki i parametry tranzystora warstwowego
dobór punktu pracy tranzystora,
wzmacniacze klasy A, B, C
35
12. Typy wzmacniaczy.
•
•
•
układy pracy WE, WB, WK,
wzmacniacz przeciwsobny,
wzmacniacze różnicowe i operacyjne
13. Sprzężenie zwrotne.
•
•
•
sprzężenie zwrotne ujemne i dodatnie,
funkcja przenoszenia układu ze sprzężeniem zwrotnym,
stabilizacja napięcia
14. Analogowe układy realizujące operacje matematyczne.
•
•
•
wzmacniacz operacyjny ze sprzężeniem zwrotnym,
układy realizujące dodawanie i odejmowanie,
układy różniczkujący i całkujący
15. Generatory i przerzutniki.
•
•
generacja przebiegów sinusoidalnych, generator Meissnera,
przerzutniki astabilny, monostabilny i bistabilny
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-15 pkt.
16-28 pkt.
19-21 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
22-24 pkt.
25-27 pkt.
28-30 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Wprowadzenie do laboratorium podstaw elektroniki
•
•
zapoznanie z przepisami BHP i systemem jednostek SI
metody szacowania błędu, działanie amperomierza i woltomierza analogowego
2. Badanie zjawiska rozładowania kondensatora i układu różniczkującego RC
•
•
Badanie przy pomocy zestawu komputerowego Coach procesu rozładowania
kondensatora
Badanie działania układu różniczkującego RC
3. Badanie dolnoprzepustowego filtru RC
36
•
•
Wyznaczanie charakterystyki amplitudowej filtru RC przy użyciu oscyloskopu
dwukanałowego
Wyznaczanie charakterystyki fazowej filtru RC przy użyciu oscyloskopu
dwukanałowego
4. Badanie obwodu rezonansowego RLC
•
•
•
Wyznaczanie krzywej rezonansowej,
Wyznaczanie częstotliwości rezonansowej
Wyznaczanie dobroci obwodu RLC.
5. Wyznaczanie charakterystyk i parametrów diod półprzewodnikowych
•
•
Pomiar charakterystyk prądowo-napięciowych w kierunku przewodzenia i zaporowym
różnych diód półprzewodnikowych.
Wyznaczanie oporności statycznej i dynamicznej badanych diód.
6. Wyznaczanie charakterystyk i parametrów tranzystora warstwowego
•
•
Pomiar charakterystyki przejściowej i wyjściowej tranzystora pnp.
Obliczanie wzmocnienia prądowego i oporności statycznej zależnie od wysterowania
tranzystora.
7. Badanie prostowników jedno- i dwupołówkowego
•
•
Mierzenie przebiegów napięciowych na wyjściu prostowników jedno- i
dwupołówkowego z włączonym i wyłączonym filtrem RC
Wyznaczanie współczynnika tętnień.
8. Badanie generatora funkcyjnego za pomocą oscyloskopu cyfrowego
•
•
Mierzenie przebiegów napięciowych o różnych kształtach
Wyznaczanie parametrów przebiegu: wartość średnia, wartość skuteczna, amplituda,
napięcie międzyszczytowe itd.
9. Badanie wzmacniacza operacyjnego za pomocą programu komputerowego PSpice
•
•
Badanie wzmacniacza operacyjnego przy użyciu programu komputerowego Pspice
Wyznaczanie wzmocnienia, pasma przenoszenia i odpowiedzi przejściowej LM324 z
ujemnym sprzężeniem zwrotnym.
10. Zaliczenie laboratorium
•
•
Odrabianie zaległych ćwiczeń
Poprawa niezaliczonych laboratoriów
wykluczają możliwość ich zaliczenia. Wszystkie zajęcia laboratoryjne (za wyjątkiem
37
pierwszego) są oceniane. Zaliczenie zajęć laboratoryjnych następuje na podstawie ocen
uzyskanych za sprawozdania z poszczególnych zajęć oraz kolokwium. W przypadku
nieobecności studenta na laboratorium sposób ich odpracowania określa osoba
odpowiedzialna za kurs i jest on podany na pierwszych zajęciach. Zakres zadań dla studentów
do przygotowania i wykonania na zajęciach określone są w instrukcjach do poszczególnych
ćwiczeń.
Maksymalnie można uzyskać 50 punktów. Ocena końcowa z ćwiczeń, w zależności od liczby
uzyskanych punktów może być następująca (w nawiasach ocena wg skali ECTS):
Zakres
0-25 pkt.
26-30 pkt.
31-35 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
36-40 pkt.
41-45 pkt.
46-50 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. P.Horowitz, W.Hill,Sztuka elektroniki,tom1 i 2,WKiŁ, W-wa, 1993
2. S.Osowski, K.Siwek, M.Śniałek,Teoria obwodów,OWPW, W-wa, 2006
3. M.Rusek, J.Pasierbiński,Elementy i układy elektroniczne w pytaniach i
odpowiedziach WN-T, W-wa, 2007
4. D.Halliday, R.Resnick, J.Walker,Podstawy fizykitom3 i 5, PWN, W-wa 2003
5. S. Bolkowski, Teoria obwodów elektrycznych, Wydawnictwa Naukowo Techniczne,
Warszawa 1995
6. P. Kaźmierkowski, J. Matysik, Wprowadzenie do elektroniki i energoelektroniki,
Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa, 2005
38
Przedmiot:
Fizyka dla informatyków
Physics for Computer Scientist
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
prof. Michael Ałania
21
egzamin
Laboratorium
mgr Barbara Wybraniec
prof. dr hab. Teresa Tymieniecka
24
Punkty
ECTS
5
POZIOM
Wymagana jest znajomość matematyki i fizyki na poziomie szkoły średniej.
ZAŁOŻENIA I CELE
Celem przedmiotu Fizyka dla informatyków jest powtórzenie i rozszerzenie znajomości
podstawowych pojęć praw fizyki klasycznej i kwantowej oraz nabycie następujących
umiejętności
•
•
•
•
rozwiązywanie różnych problemów fizycznych;
analizowanie i wyjaśnianie obserwowanych zjawisk;
tworzenie i weryfikacja modeli świata rzeczywistego oraz posługiwanie się nimi w
celu predykcji zdarzeń i stanów.
pomiar różnych wielkości fizycznych z uwzględnieniem rachunku błędów.
W czasie ćwiczeń laboratoryjnych wykonywane są eksperymenty fizyczne z różnych działów
fizyki (niektóre ze wspomaganiem komputerowym).
WYKŁAD
1. Mechanika klasyczna: Kinematyka i Dynamika (1)
•
•
•
•
•
Ruch, Wektor, Prędkość, przyspieszenie, przemieszenie
I prawo Newtona, II prawo Newtona,
Rodzaje sił. III prawo Newtona
Masa i pęd ciała, Jednostki i wymiary wielkości fizycznych ( Układ SI )
Prawo zachowania, Wielkości zachowawcze( siły wewnętrzne i zewnętrzne)
39
2. Mechanika klasyczna: Kinematyka i Dynamika (2)
•
•
•
•
Energia kinetyczna i potencjalna, Praca, Prawo zachowania energii,
Prawo zachowania pędu i momentu pędu
Powszechna grawitacja, Prędkości kosmiczne,
Drgania mechaniczne
3. Mechanika relatywistyczna
•
•
•
Szczególna teoria względności
Przekształcenia Lorentza, Wnioski z przekształceń Lorentza
Pęd i energia cząstki w mechanice klasycznej
4. Mechanika statystyczna i termodynamika (1)
•
•
•
•
•
•
Fizyka cząsteczkowa, Masa i rozmiary cząstek
Energia wewnętrzna układu
Praca wykonana przez ciało w przypadku zmiany objętości
Ciśnienie gazu, Temperatura, Stan układu, przemiana
Mikrostany i mikrostany, prawdopodobieństwo termodynamiczne,
Rozkład Maxwella, Entropia.
5. Mechanika statystyczna i termodynamika (2)
•
•
•
•
Termodynamika; Zerowa zasada termodynamiki, I zasada termodynamiki
II zasada termodynamiki, III zasada termodynamiki
Maszyna cieplna, Proces odwracalny i nieodwracalny,
Cykl Carnota, sprawność Maszyny cieplnej , Perpetuum mobile
6. Elektro-magnetyzm (1)
•
•
•
•
•
•
Pole elektryczne w próżni
Ładunek elektryczny, Prawo Coulomba, Pole elektryczne,
Natężenie pola Potencjał pola elektrycznego,
Związek pomiędzy natężeniem pola i potencjałem
Pole elektryczne w dielektrykach, Przewodniki w polu elektrycznym
Przewodniki w zewnętrznym polu elektrycznym, Pojemność elektryczna
•
•
•
•
Kondensatory, Energia naładowanego kondensatora, Energia pola elektrycznego
Prąd elektryczny, Siła elektromotoryczna, Prawo Ohma, opór przewodników
Prawa Kirchhoffa, Moc prądu, Prawo Joule’a- Lenza.Pole magnetyczne w próżni
Oddziaływanie prądów, Pole magnetyczne poruszającego się ładunku
•
•
•
Prawo Biota- Savarta, Siła Lorenza, Prawo Ampere’a, Praca wykonywana przy
przemieszczeniu prądu w polu magnetycznym
Dywergencja i rotacja pola magnetycznego
Pole solenoidu i toroidu, Pole magnetyczne materii, rodzaje magnetyków
40
•
•
•
Indukcja elektromagnetyczna, Samoindukcja
Równanie Maxwella, drgania elektryczne
Prąd zmienny, Fala elektromagnetyczna
10. Optyka, Promieniowanie cieplne
•
•
•
•
•
Światło. Optyka geometryczna
dyspersja, interferencja, dyfrakcja, polaryzacja światła
Soczewka cienka, Lupa, okulary
Prawo Kirchhoffa, Prawo Stefana _Boltzmanna i Prawa Wiena.
Prawo Rayleigh-Jeansa. Prawo Planka
11. Model atomu Bohra, elementy fizyki kwantowej
•
•
•
•
Model atomu Thomsona. Jąndrowy model atomu,
Postulaty Bobra. Model atomu wodoru Bohra
Hipoteza de Broglie'a, Zasada nieoznachonności,
Zasada superpozycji, Zakaz Pauliego
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Wykonywanie ćwiczeń w pracowni Mechanika
•
•
•
•
Wyznaczanie gęstości ciał
Pomiar natężenia pola grawitacyjnego w Siedlcach przy pomocy modelu wahadła
matematycznego
Zapoznanie z regulaminem pracowni i przepisami BHP
Omówienie sposobu opracowanie danych w formie sprawozdania. Omówienie
rachunku błędów
2. Wykonywanie ćwiczeń w pracowni Mechanika (2)
•
•
Pomiar momentu bezwładności przy pomocy wahadła fizycznego
Wyznaczanie modułu Younga przez zginanie.
41
3. Wykonywanie ćwiczeń w pracowni Mechanika (3)
•
•
Badanie fal akustycznych.
Wahadło sprężynowe. Pomiar pola elipsy energii
4. Wykonywanie ćwiczeń w pracowni Ciepło
•
•
•
Sprawdzenie słuszności I zasady termodynamiki
Wyznaczanie entalpii układu.
Wyznaczanie zależności temperatury wrzenia wody od ciśnienia
5. Wykonywanie ćwiczeń w pracowni Ciepło (2)
•
•
Wyznaczanie objętości przepływającej krwi metodą kalorymetryczną.
Wyznaczanie gęstości powietrza metod± Regnaulta.
6. Wykonywanie ćwiczeń w pracowni Ciepło (3)
•
•
•
Wyznaczanie stosunku Cp/Cv metodą Clementa - Desormesa.
Wyznaczanie ciepła topnienia lodu.
Sprawdzanie prawa Boyla-Mariotte'a
7. Wykonywanie ćwiczeń w pracowni Elektryczność
•
•
Wyznaczanie charakterystyki żarówki
Wyznaczanie sprawności grzejnika elektrycznego
8. Wykonywanie ćwiczeń w pracowni Elektryczność (2)
•
•
•
Pomiar indukcji magnetycznej przy pomocy teslomierza.
Wyznaczanie współczynnika indukcji własnej cewki.
Badanie zmian ładunku elektrycznego zgromadzonego na okładkach kondensatora
9. Wykonywanie ćwiczeń w pracowni Elektryczność (3)
•
•
•
Drgania relaksacyjne
Badanie transformatora
Pomiar mocy czynnej biernej i pozornej jednofazowego prądu zmiennego.
10. Wykonywanie ćwiczeń w pracowni Optyka
•
•
•
Badanie współczynnika załamania
Wyznaczanie ogniskowej soczewki cienkiej.
Badanie mikroskopu. Pomiary małych długości.
11. Wykonywanie ćwiczeń w pracowni Optyka (2)
•
•
Badanie dyspersji
Pomiary przy wykorzystaniu zjawiska interferencji
42
12. Wykonywanie ćwiczeń w pracowni Optyka (3)
•
•
•
Dyfrakcja. Polaryzacja
Lasery.
Zewnętrzne zjawisko fotoelektryczne
pierwszego) są oceniane. Student zobowiązany jest wykonać 12 ćwiczeń (3 z mechaniki, 3 z
ciepła, 3 z elektryczności i 3 z optyki).
Zaliczenie zajęć laboratoryjnych następuje na podstawie ocen cząstkowych uzyskanych z
odpowiedzi ustnych z zagadnień teoretycznych dotyczących danego ćwiczenia, za poprawne
wykonanie ćwiczenia i opracowania sprawozdania z uwzględnieniem dyskusji błędów. W
przypadku usprawiedliwionej nieobecności studenta na laboratorium sposób ich
odpracowania określa osoba odpowiedzialna za kurs i jest on podany na pierwszych
zajęciach.
Na pierwszych ćwiczeniach prowadzący podaje zakres zagadnień teoretycznych dla
studentów do przygotowania na każde ćwiczenie.
LITERATURA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Sawieliew I.W. Kurs Fizyki t.1,2,3
Halliday D.,R. Resnick, Fizyka t1 i t2
Orear J, Fizyka t.1 i2.
Januszajtis A, Fizyka t.1 i 2.
Dryński T., Ćwiczenia laboratoryjne z fizyki
A. Wróblewski i J. Zakrzewski, Wstęp do Fizyki, t. I-II, PWN.
K. Wódkiewicz i in., Problemy i zadania z fizyki, PWN.
43
Przedmiot:
Algebra liniowa
Linear Algebra
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
dr hab. Mikołaj Trusz
21
egzamin
Ćwiczenia
mgr Beata Medak
24
Punkty
ECTS
6
POZIOM
Do studiowania algebry na kierunku informatyka wystarczająca jest wiedza matematyczna na
poziomie szkoły średniej.
ZAŁOŻENIA I CELE
Podstawowym celem wykładu jest zapoznanie studentów ze strukturami algebraicznymi
takimi jak: grupa, pierścień, ciało, przestrzeń wektorowa, operacjami macierzowymi,
przekształceniami liniowymi, układami równań liniowych, arytmetyką modularną.
Wprowadza się również elementy geometrii analitycznej oraz rozwiązuje wybrane problemy
obliczeniowe.
WYKŁAD
1. Podstawowe struktury algebraiczne. Ciało liczb zespolonych.
•
•
•
•
Definicja grupy, pierścienia, ciała. Przykłady.
Definicja ciała liczb zespolonych.
Sprzężenie, moduł, argument liczby zespolonej.
Pierwiastki n-tego stopnia z liczb zespolonych.
2. Pierścień wielomianów. Macierze.
•
•
Zasadnicze twierdzenie algebry. Pierwiastki wielomianu. Schemat Hornera.
Definicja macierzy. Działania na macierzach. Transponowanie macierzy.
3. Wyznacznik macierzy kwadratowej.
44
•
•
•
Permutacje, rozkład permutacji na cykle rozłączne, znak permutacji.
Definicja wyznacznika macierzy, podstawowe własności.
Rozwinięcie Laplace’a.
4. Macierze odwracalne.
•
•
•
Odwracanie macierzy.
Definicja rzędu macierzy.
Przykłady.
5. Układy równań liniowych.
•
•
•
•
Twierdzenie Kroneckera – Capellego.
Układy Cramera.
Układy jednorodne.
Metoda eliminacji Gaussa.
6. Przestrzeń liniowa.
•
•
•
Definicja przestrzeni liniowej.
Definicja podprzestrzeni liniowej.
Przykłady.
7. Baza przestrzeni liniowej.
•
•
•
Kombinacja liniowa wektorów.
Liniowa zależność i niezależność wektorów.
Baza i wymiar przestrzeni liniowej.
8. Przekształcenia liniowe.
•
•
•
•
Definicja przeksztalcenia liniowego.
Jądro i obraz przekształcenia liniowego.
Macierz przekształcenia liniowego w bazie.
Macierz przejścia od bazy do bazy.
9. Elementy geometrii analitycznej.
•
•
Iloczyn skalarny, wektorowy i mieszany.
Proste i płaszczyzny w R3.
10. Wektory i wartości własne.
•
•
Definicja wektorów i wartości własnych.
Macierz przekształcenia liniowego w bazie złożonej z wektorów własnych.
11. Arytmetyka modularna.
•
•
•
Grupy i pierścienie Zn, podgrupy i podpierścienie.
Twierdzenie Lagrange'a.
Konstrukcja grupy ilorazowej.
45
•
Małe twierdzenie Fermata.
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Ciało liczb zespolonych.
•
•
•
Sprzężenie, moduł.
Argument liczby zespolonej.
Interpretacja geometryczna.
2. Obliczenia związane z liczbami zespolonymi. Macierze.
•
•
•
•
Pierwiastki n-tego stopnia z liczb zespolonych.
Rozkład wielomianu na czynniki, krotność pierwiastka.
Schemat Hornera.
Podstawowe działania macierzowe. Transponowanie macierzy.
3. Wyznacznik macierzy kwadratowej.
•
•
•
Wyznaczniki macierzy 3 x 3.
Podstawowe własności wyznaczników.
Rozwinięcie Laplace’a.
4. Macierze odwracalne.
•
•
Wzór na macierz odwrotną.
Rząd macierzy.
5. Układy równań liniowych.
•
•
Twierdzenie Kroneckera – Capellego,
Układy Cramera.
6. Układy równań liniowych c.d.
•
•
Układy jednorodne.
Metoda eliminacji Gaussa.
46
7. Przestrzeń liniowa.
•
•
Przykłady przestrzeni liniowych.
Podprzestrzenie liniowe.
8. Baza przestrzeni liniowej.
•
•
•
Kombinacja liniowa wektorów.
Liniowa zależność i niezależność wektorów.
Baza i wymiar przestrzeni liniowej.
9. Przekształcenia liniowe.
•
•
•
•
Definicja przekształcenia liniowego.
Jądro i obraz przekształcenia liniowego.
Macierz przekształcenia liniowego w bazie.
Macierz przejścia od bazy do bazy.
10. Elementy geometrii analitycznej.
•
•
Iloczyn skalarny, wektorowy i mieszany.
Proste i płaszczyzny w R3.
11. Wektory i wartości własne.
•
•
Obliczanie wektorów i wartości własnych,
Macierz przekształcenia liniowego w bazie złożonej z wektorów własnych.
12. Arytmetyka modularna.
•
•
•
Grupy i pierścienie Zn, podgrupy i podpierścienie,
Twierdzenie Lagrange’a,
Konstrukcja grupy ilorazowej.
ECTS):
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
LITERATURA
47
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
1. J. Klukowski, I. Nabiałek , Algebra dla studentów, Wydawnictwa NaukowoTechniczne, Warszawa 1999.
2. S. Przybyło, A. Szlachtowski, Algebra i wielowymiarowa geometria analityczna w
zadaniach,Wydawnictwa Naukowo – Techniczne, Warszawa 1993.
3. W. Dubnicki, L. Filus, H. Sosnowska, Algebra liniowa w zadaniach, PWN, Warszawa
1985.
4. G. Banaszak, W. Gajda, Elementy algebry liniowej, cz. I, II, Wydawnictwa NaukowoTechniczne, Warszawa 2002.
5. A. Białynicki Birula. Algebra, PWN, Warszawa 1976.
6. B. Gleichgewicht, Algebra – Podręcznik dla kierunków nauczycielskich studiów
matematycznych, PWN, Warszawa 1983.
7. E. Kącki, D. Sadowska, L. Siewierski, Geometria analityczna w zadaniach, PWN,
Warszawa 1975.
8. W. Stankiewicz, Zadania z matematyki dla wyższych uczelni technicznych, cz. I.A,
PWN, Warszawa 1986.
48
Przedmiot:
Podstawy techniki cyfrowej
Digital Circuits Fundamentals
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
dr Marek Siłuszyk
30
egzamin
Laboratorium
mgr Arkadiusz Wysokiński
dr Marek Siłuszyk
30
Punkty
ECTS
5
POZIOM
Warunkiem uczestnictwa w zajęciach jest wcześniejsze uzyskanie zaliczenia z następujących
przedmiotów:
•
•
•
Fizyka dla informatyków
lub znajomość literatury obowiązującej w tych przedmiotach.
ZAŁOŻENIA I CELE
Celem głównym wykładu jest przekazanie podstawowego zasobu wiedzy z zakresu Techniki
Cyfrowej. Treści wykładu obejmują następujące zagadnienia:Systemy liczbowe i kody.
Arytmetyka dwójkowa. Algebra Boole’a. Układy kombinacyjne. Układy sekwencyjne.
Cyfrowe układy scalone. Praktyka projektowania układów kombinacyjnych. Praktyka
projektowania układów sekwencyjnych. Układy programowalne. Pamięci półprzewodnikowe.
Wstęp do mikroprocesorów. Konwersja ac i ca.
Zakres minimalnych wymagań odnośnie wiedzy i umiejętności po ukończeniu przedmiotu
przez studenta: Znajomość podstawowych kodów logicznych i operacji arytmetycznych.
Znajomość podstawowych układów logicznych i projektowania prostych układów
kombinacyjnych i sekwencyjnych. Znajomość podstawowych cyfrowych układów scalonych,
pamięci półprzewodnikowych oraz podstaw organizacji mikroprocesora.
Zajęcia laboratoryjne mają na celu praktyczną weryfikację, ugruntowanie i poszerzenie
nabytej wiedzy teoretycznej oraz kształtowanie umiejętności praktycznych łączenia układów
pomiarowych, poprawnego odczytywania wyników i prowadzenia odpowiedniej
49
dokumentacji pomiarów. Kształtowanie umiejętności metrologicznych, takich jak:
prawidłowe zaplanowanie pomiarów celem przeprowadzenia doświadczenia, poprawna
organizacja stanowiska pomiarowego i właściwa eksploatacja aparatury oraz ocena i dyskusja
wyników pod względem ich wiarygodności. Zapoznanie studentów z układami cyfrowymi
klasy TTLS, stosowanymi strukturami układów cyfrowych, a także metodyką projektowania
urządzeń cyfrowych na poziomie stosowania bloków funkcjonalnych. Oczekuje się, że
uczestnictwo w zajęciach pozwoli studentom na wykonywanie samodzielnych projektów z
użyciem cyfrowych układów scalonych oraz interpretację i dyskusję otrzymanych w trakcie
badań wyników.
WYKŁAD
1. Wprowadzenie do wykładu
•
•
Program, wymagania, literatura, zaliczenie
Aplikacja PSpice – podstawowe dane, składnia, praca z programem
2. Systemy liczbowe
•
•
Informacja, sygnał analogowy i sygnał cyfrowy,
Systemy: dziesiętny, dwójkowy,
3. Arytmetyka dwójkowa
•
•
Kody naturalne, kod BCD,
Kodowanie tekstów (kod ASCII),
4. Dwuelementowa algebra Boole’a
•
•
•
Funkcje i wyrażenia boolowskie,
Zmienne i operacje logiczne,
Aksjomaty algebry Boole’a i prawa de Morgana,
5. Minimalizacja funkcji logicznych
•
•
Funkcje logiczne, tablice Karnaugha,
Realizacja funkcji logicznych,
6. Elementarne układy logiczne: bramki
•
•
Podział układów logicznych,
Układy iteracyjne,
7. Układy sekwencyjne: struktury i metody opisu
•
•
Synchroniczne układy sekwencyjne,
Automaty asynchroniczne,
8. Logika przerzutników
50
•
•
Przerzutniki asynchroniczne,
Przerzutniki synchroniczne, parametry dynamiczne,
9. Podstawy syntezy sekwencyjnych układów synchronicznych
•
•
Przerzutniki monostabilne,
Układy uzależnień czasowych, wyzwalające
10. Przykładowe realizacje układów sekwencyjnych
•
•
Programowalny układ czasowy,
Rejestry, liczniki, minimalizacja liczby układów scalonych
11. Układy komutacyjne i konwersji kodów
•
•
Multipleksery i demultipleksery,
Przetworniki kodów,
12. Rejestry scalone
•
•
Rejestry równoległe,
Rejestry przesuwające
13. Liczniki i układy zliczające: struktura i zastosowania
•
•
Scalone liczniki asynchroniczne,
Scalone liczniki synchroniczne
14. Układy arytmetyczne
•
•
Sumatory, subtraktory i komparatory
Funkcje arytmetyczne
15. Układy programowalne
•
•
Urządzenia wykorzystujące układy cyfrowe
Czasomierz
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
51
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Zajęcia wstępne – wprowadzenie do ćwiczeń laboratoryjnych
•
•
•
•
•
Zapoznanie z Regulaminem Pracowni oraz Zasadami BHP
Wprowadzenie do Programu PSpice
Modelowania układów cyfrowych
Platforma - Instrukcja obsługi
Sprawdzenie poprawności działania podstawowych bramek logicznych: NOT, AND,
OR
2. Tworzenie układów – sieci kombinacyjnych zbudowanych z bramek logicznych: NOT,
AND, OR, NAND, NOR, XOR
•
•
Wirtualne zaprojektowanie układu w Programie PSpice
Sprawdzenie poprawności działania układu cyfrowego na Platformie
3. Sprawdzenie poprawności działania przerzutników
•
•
Wirtualne zaprojektowanie przerzutników w Programie PSpice
Sprawdzenie poprawności działania przerzutników na Platformie
4. Projektowanie i badanie koderów i dekoderów
•
•
Wirtualne zaprojektowanie koderów i dekoderów w Programie PSpice
Sprawdzenie poprawności działania koderów i dekoderów na Platformie
5. Projektowanie i badanie multiplekserów i demultiplekserów
•
•
Wirtualne zaprojektowanie (de)/multiplekserów w Programie PSpice
Sprawdzenie poprawności działania (de)/multiplekserów na Platformie
6. Projektowanie i badanie rejestrów równoległych i przesuwających
•
•
Wirtualne zaprojektowanie rejestrów równoległych i przesuwających w Programie
PSpice
Sprawdzenie poprawności działania rejestrów równoległych i przesuwających na
Platformie
7. Projektowanie i badanie liczników synchronicznych i asynchronicznych
•
•
Wirtualne zaprojektowanie liczników a/synchronicznych w Programie PSpice
Sprawdzenie poprawności działania a/synchronicznych na Platformie
8. Projektowanie i badanie układów arytmetycznych: sumatorów i komparatorów
•
•
Wirtualne zaprojektowanie sumatorów i komparatorów w Programie PSpice
Sprawdzenie poprawności działania sumatorów i komparatorów na Platformie
9. Zajęcia demonstracyjne oraz sprawdzające całość materiału
52
•
•
Demonstracje ciekawych, złożonych układów cyfrowych
Kolokwium zaliczające Laboratorium z Podstaw Techniki Cyfrowej
10. Podsumowanie. Zaliczenie przedmiotu
•
•
•
Termin dodatkowy umożliwiający wykonanie zaległego ćwiczenia
Termin dodatkowy na Poprawkowe Kolokwium zaliczające
Podsumowanie wyników, wpisy do indeksu
Zaliczenie odbywa się na podstawie ocenianych sprawozdań z ćwiczeń, wyników z
kolokwium (obowiązują również treści omawiane na wykładzie) i oceny zaangażowania
studentów na zajęciach.
Z każdych ćwiczeń można uzyskać maksymalnie 5 pkt, student musi wykonać przynajmniej 6
ćwiczeń (jeżeli wykona więcej oceny z 2 najgorszych nie będą brane pod uwagę), z
kolokwium można uzyskać do 15 pkt i do 5 pkt za zaangażowanie na zajęciach. Można więc
uzyskać maksymalnie 50 pkt, ocena pozytywna (zaliczenie przedmiotu) od 26 pkt.
Łączna ocena punktowa zajęć laboratoryjnych zawiera się w granicach 0-50 pkt. Ocena
końcowa zajęć zależy od sumy uzyskanych punktów i wynosi (w nawiasach ocena wg skali
ECTS):
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. 1. Gajewski P., Turczyński J., Cyfrowe układy scalone CMOS, WKiŁ, Warszawa
1990.
2. Kalisz J., Podstawy elektroniki cyfrowej, WKiŁ, Warszawa 2002.
3. Łakomy M., Zabrodzki I., Cyfrowe układy scalone, PWN, Warszawa 1980.
4. Majewski W., Układy logiczne, WNT, Warszawa 1999.
5. Misiurewicz P., Podstawy techniki cyfrowej, WNT, Warszawa 1992.
6. Pieńkos J., Turczyński: J. „Układy cyfrowe TTL w systemach cyfrowych". WKiŁ, Wwa, 1986.
7. Skorupski A., Podstawy budowy i działania komputerów, WKiL 1998.
8. Willkinson B., Układy cyfrowe, WKiL 2000
9. Traczyk W., Układy cyfrowe. Podstawy teoretyczne i metody syntezy, WNT,.
Warszawa 1982.
53
Przedmiot:
Metody probabilistyczne i statystyka
Probabilistic Methods and Statistics
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
30
egzamin
Ćwiczenia
30
Punkty
ECTS
5
POZIOM
przedmiotów:
•
lub znajomość literatury obowiązującej w tym przedmiocie.
ZAŁOŻENIA I CELE
Celem głównym wykładu jest zapoznanie studenta z zagadnieniami związanymi z
rachunkiem
prawdopodobieństwa,
statystyki
matematycznej
i
procesami
stochastycznymi.Efektami kształcenia są następujęce umiejętności:
•
•
•
•
•
obliczanie prawdopodobiestwa zdarzeń, wartości oczekiwanej, wariancji i odchylenia
standardowego;
analiza algorytmów pod względem średniego zachowania;
obliczanie niezawodności prostych układów sprzętowych i systemów programowych;
zastosowanie koncepcji procesów stochastycznych do analizy wydajności prostych
układów sprzętowo-programowych;
przeprowadzanie prostego wnioskowania statystycznego.
Ćwiczenia będą dotyczyły treści przedstawionych na wykładzie.
WYKŁAD
1. Zdarzenia losowe.
•
Przestrzeń zdarzeń elementarnych.
54
•
•
•
•
Działania na zdarzeniach.
Układ zupełny zdarzeń.
Zdarzenia losowe w skończonej przestrzeni zdarzeń elementarnych.
Zdarzenia losowe w n-wymiarowej przestrzeni euklidesowej.
2. Rozkład prawdopodobieństwa.
•
•
•
Aksjomaty rachunku prawdopodobieństwa.
Prawdopodobieństwo zdarzeń.
Własności prawdopodobieństwa.
3. Przestrzeń probabilistyczna.
•
•
•
Klasyczna definicja prawdopodobieństwa.
Prawdopodobieństwo geometryczne.
Rozkład prawdopodobieństwa w przestrzeni euklidesowej Rn.
4. Prawdopodobieństwo warunkowe.
•
•
•
Zdarzenia niezależne.
Twierdzenie o prawdopodobieństwie zupełnym.
Wzór Bayesa.
5. Zmienna losowa.
•
•
•
•
Rozkład prawdopodobieństwa zmiennej losowej.
Dystrybuanta.
Zmienne losowe typu skokowego i typu ciągłego.
Funkcje zmiennej losowej.
6. Charakterystyki liczbowe zmiennych losowych.
•
•
Wartość oczekiwana.
Momenty.
•
•
Wariancja, odchylenie standardowe.
Kwantyle. Mediana.
8. Funkcje charakterystyczne.
•
•
Własności funkcji charakterystycznej.
Twierdzenie Levy’ego.
9. Niektóre zmienne losowe typu skokowego.
•
•
•
•
Rozkład dwumianowy.
Rozkład hipergeometryczny.
Rozkład geometryczny.
Rozkład Poissona.
55
10. Niektóre zmienne losowe typu ciągłego.
•
•
•
•
Rozkład jednostajny.
Rozkład normalny.
Rozkład wykładniczy.
Rozkład Gamma.
11. Zmienne losowe wielowymiarowe.
•
•
•
•
Rozkład prowdopodobieństwa.
Dystrybuanta.
Wielowymiarowa zmienna losowa typu skokowego.
Wielowymiarowa zmienna losowa typu ciągłego.
12. Przypadek dwuwymiarowy.
•
•
•
•
•
•
•
Rozkłady brzegowe.
Rozkłady warunkowe.
Kowariancja.
Współczynnik korelacji.
Zmienne losowe niezależne.
Charakterystyki liczbowe.
Funkcja charakterystyczna.
13. Ciągi zmiennych losowych.
•
•
•
Rodzaje zbieżności ciągów losowych.
Prawa wielkich liczb.
Centralne twierdzenia graniczne.
14. Elementy statystyki matematycznej.
•
•
•
•
•
Parametry empiryczne zmiennej losowej.
Rozkłady prawdopodobieństwa występujące w statystyce.
Estymatory nieobciążone.
Estymatory zgodne.
Metody uzyskiwania estymatorów.
15. Elementy procesów stochactycznych.
•
•
Wartość przeciętna. Wariancja. Funcja kowariancyjna
Proces Poissona. Proces Wienera. Procesy Markowa.
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
Ocena
Zakres
56
Ocena
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Zdarzenia losowe.
•
•
•
•
•
Przestrzeń zdarzeń elementarnych.
Działania na zdarzeniach.
Układ zupełny zdarzeń.
Zdarzenia losowe w skończonej przestrzeni zdarzeń elementarnych.
Zdarzenia losowe w n-wymiarowej przestrzeni euklidesowej.
2. Rozkład prawdopodobieństwa.
•
•
•
Aksjomaty rachunku prawdopodobieństwa.
Prawdopodobieństwo zdarzeń.
Własności prawdopodobieństwa.
3. Przestrzeń probabilistyczna.
•
•
•
Klasyczna definicja prawdopodobieństwa.
Prawdopodobieństwo geometryczne.
Rozkład prawdopodobieństwa w przestrzeni euklidesowej Rn.
4. Prawdopodobieństwo warunkowe.
•
•
•
Zdarzenia niezależne.
Twierdzenie o prawdopodobieństwie zupełnym.
Wzór Bayesa.
5. Zmienna losowa.
•
•
•
•
•
Rozkład prawdopodobieństwa zmiennej losowej.
Dystrybuanta.
Gęstość prawdopodobieństwa.
Zmienne losowe typu skokowego i typu ciągłego.
Funkcje zmiennej losowej.
•
•
Wariancja, odchylenie standardowe.
Kwantyle. Mediana.
7. Funkcje charakterystyczne.
•
Własności funkcji charakterystycznej.
57
•
Twierdzenie Levy’ego.
8. Niektóre zmienne losowe typu skokowego.
•
•
•
•
Rozkład dwumianowy.
Rozkład hipergeometryczny.
Rozkład geometryczny.
Rozkład Poissona.
9. Niektóre zmienne losowe typu ciągłego.
•
•
•
•
Rozkład jednostajny.
Rozkład normalny.
Rozkład wykładniczy.
Rozkład Gamma.
10. Zmienne losowe wielowymiarowe.
•
•
•
•
Rozkład prowdopodobieństwa.
Dystrybuanta.
Wielowymiarowa zmienna losowa typu skokowego.
Wielowymiarowa zmienna losowa typu ciągłego.
11. Przypadek dwuwymiarowy.
•
•
•
•
•
•
•
Rozkłady brzegowe.
Rozkłady warunkowe.
Kowariancja.
Współczynnik korelacji.
Zmienne losowe niezależne.
Charakterystyki liczbowe.
Funkcja charakterystyczna.
12. Ciągi zmiennych losowych.
•
•
•
Rodzaje zbieżności ciągów losowych.
Prawa wielkich liczb.
Centralne twierdzenia graniczne.
13. Elementy statystyki matematycznej.
•
•
•
•
•
Parametry empiryczne zmiennej losowej.
Rozkłady prawdopodobieństwa występujące w statystyce.
Estymatory nieobciążone.
Estymatory zgodne.
Metody uzyskiwania estymatorów.
14. Elementy procesów stochactycznych.
•
•
Wartość przeciętna. Wariancja. Funcja kowariancyjna.
Gęstość spektralna.
58
•
Proces Poissona. Proces Wienera. Procesy Markowa.
15. Zaliczenie zajęć
•
•
Kolokwium
Praca indywidualna
ECTS):
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. A. Plucińska, E. Pluciński. Rachunek prawdopodobieństwa. Statystyka matematyczna.
Procesy stochastyczne . WNT, Warszawa, 2002.
2. M. Krzyśko. Statystyka matematyczna.Wydanie II poprawione, Wyd. Nayk. UAM.
Poznań, 2004.
3. A.D. Wentzell. Wykłady z teorii procesów stochastycznych. Warszawa, PWN, 1980.
4. H. Cramer. Metody matematyczne w statystyce. PWN, Warszawa, 1958.
5. W. Feller. Wstęp do rachunku prawdopodobieństwa, PWN, Warszawa, 2006.
6. L. Gajek, M. Kałuszka. Wnioskowanie statystyczne. Modele i metody.. WNT,
Warszawa, 2000.
7. G.E.R. Box, G.M. Jenkins. Analiza szeregów czasowych. Warszawa, PWN, 1983.
59
Przedmiot:
Podstawy miernictwa
Electronic Measuring Fundamentals
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
21
egzamin
Laboratorium
mgr Arkadiusz Wysokiński
24
Punkty
ECTS
5
POZIOM
przedmiotów:
•
•
podstawy elektroniki
podstawy techniki cyfrowej
ZAŁOŻENIA I CELE
Celem głównym wykładu jest omówienie podstawowych technik pomiarowych wielkości
elektrycznych i nieelektrycznych stosowanych w miernictwie elektronicznym.
Celem laboratorium jest nauka metod pomiarowych oraz opanowanie obsługi nowoczesnych
mierników analogowych i cyfrowych.
WYKŁAD
1. System jednostek SI
•
•
•
układ jednostek SI, jednostki pochodne, krotność jednostek,
wzorce jednostek elektrycznych i czasu,
organizacja działania GUM
2. Elementy teorii błędów.
•
źródła i rodzaje błędów,
60
•
•
statystyczna metoda szacowania błędów, rozkład błędów Gaussa,
szacowanie błędów metodą różniczki zupełnej,
3. Podstawowe mierniki analogowe.
•
•
•
zakres pomiarowy, rozdzielczość i klasa przyrządu,
mierniki elektromechaniczne,
inne typy mierników analogowych
4. Mostki i układy kompensacyjne.
•
•
•
mostek stało i zmiennoprądowy,
układy kompensacyjne,
układy komparacyjne
5. Pomiary cyfrowe.
•
•
•
przetwarzanie analogowo-cyfrowe,
przetwarzanie cyfrowo-analogowe,
woltomierz cyfrowy i multimetr
6. Mierniki częstotliwości i generatory funkcyjne.
•
•
•
pomiary wielkości nieelektrycznych,
pomiary czasu,
generatory funkcyjne
7. Oscyloskopy.
•
•
•
działanie oscyloskopu analogowego,
oscyloskop cyfrowy,
analiza matematyczna zarejestrowanych przebiegów
8. Czujniki klasyczne.
•
•
•
pomiary wielkości nieelektrycznych,
tensometry,
czujniki akustyczne i temperaturowe
9. Detektory.
•
•
•
fale akustyczne i elektromagnetyczne,
detektory ultradźwiękowe,
detektory optyczne
10. Komputerowe systemy pomiarowe.
•
•
•
czujniki inteligentne,
rejestratory,
interfejsy
61
11. Komputerowe systemy pomiarowe c.d.
•
•
karty komputerowe
programy pomiarowe
ZALICZENIE WYKŁADU
Przedmiot kończy się kolokwium zaliczającym, na którym można uzyskać maksymalnie 30
punktów. Ocena końcowa z egzaminu, w zależności od liczby uzyskanych punktów może być
Zakres
0-15 pkt.
16-18 pkt.
19-21 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
22-24 pkt.
25-27 pkt.
28-30 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Cechowanie multimetra miernikami analogowymi.
•
•
Cechowanie multimetra miernikami klasy 0.2
Badanie wpływu oporności wewnętrznej na wyniki pomiarów
2. Pomiary statystyczne serii oporników
•
•
Badanie wpływu częstotliwości na pojemność i impedancję kondensatorów
Badanie rozkładu Gaussa dla serii oporników
3. Badanie przebiegów napięciowych za pomocą multioscyloskopu
•
•
Badanie zjawiska dudnień
Badanie krzywych Lissajous
4. Badanie tranzystorowego wzmacniacza różnicowego
•
•
Wyznaczanie podstawowych parametrów wzmacniacza
Opracowanie charakterysktyk wzmacniacza
5. Badanie propagacji mikrofal
•
•
Określanie polaryzacji fali elmg.
Badanie wpływu przeszkód na propagację sygnału
6. Badanie fal akustycznych przy użyciu programu Coach
•
•
Badanie dudnień i tłumienia fal akustycznych
Analiza widmowa dźwięków
62
7. 7. Pomiary z ultradźwiękowym detektorem ruchu
•
•
Cechowanie ultradźwiękowego detektora ruchu
Rejestracja ruchów mechanicznych przy użyciu ultradźwiękowego detektora ruchu
8. Zaliczenie laboratorium
•
•
Odrabianie zaległych ćwiczeń,
Poprawa niezaliczonych laboratoriów
uzyskanych za sprawozdania z poszczególnych ćwiczeń oraz końcowego kolokwium.
W przypadku nieobecności studenta na laboratorium sposób ich odpracowania określa osoba
odpowiedzialna za kurs i jest on podany na pierwszych zajęciach. Zakres zadań i zagadnienia
teoretyczne do przygotowania określone są w instrukcjach do ćwiczeń.
Sprawozdania z ćwiczeń są oceniane w skali od 0 do 5 pkt, z kolokwium można uzyskać do
15p. Maksymalna łączna nota wynosi 50p. Ocena końcowa zajęć zależy od sumy uzyskanych
punktów i wynosi (w nawiasach ocena wg skali ECTS):
Zakres
0-25 pkt.
26-30 pkt.
31-35 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
36-40 pkt.
41-45 pkt.
46-50 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1.
2.
3.
4.
A.Marczyński, Podstawy miernictwa elektrycznego, Wyd. Pol. Śl., Gliwice 2002
J.Taylor, Wstęp do analizy błędu pomiarowego, PWN, Warszawa 1995
W.Nawrocki, Komputerowe systemy pomiarowe, WkiŁ, Warszawa 2007
S.Tumański, Technika pomiarowa, WNT, Warszawa 2007
63
Przedmiot:
Podstawy telekomunikacji dla informatyków
Information and Communication Technology
Fundamentals for Computer Scientists
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Punkty
ECTS
Wykład
30
3
POZIOM
przedmiotów:
•
•
•
Analiza matematyczna,
Algebra liniowa,
ZAŁOŻENIA I CELE
Celem głównym wykładu jest zapoznanie z przekrojem wybranych zagadnień wchodzących
w zakres podstaw telekomunikacji, koniecznych do uwzględnienia podczas omawiania
zagadnień związanych z funkcjonowaniem sieci komputerowych, w tym zarówno sieci
rozległych, jak i zagadnień dostępu do intersieci za pośrednictwem abonenckich sieci
telekomunikacyjnych i systemów radiowych – głównie komórkowych i radiowych sieci
dostepowych.
Celem dodatkowym jest zapoznanie studentów z zagadnieniami standaryzacji i normalizacji
w szerokopasmowych traktach przesyłowych oraz sieciach telekomunikacyjnych, a także
wspólnej transmisji tradycyjnych sygnałów telekomunikacyjnych i cyfrowych sygnałów
informacyjnych i sterujących między systemami komputerowymi.
WYKŁAD
1. Telekomunikacja a teleinformatyka
64
•
•
•
Podstawowe definicje i klasyfikacja telekomunikacji.
Klasyfikacja i właściwości sygnałów - sygnał ciągły i dyskretny.
Model systemu telekomunikacyjnego.
2. Sygnały analogowe – przetwarzanie i transmisja
•
•
•
•
Pojęcie i właściwości sygnału analogowego.
Parametry sygnałów analogowych.
Modulacje: amplitudy, częstotliwości i fazy.
Demodulacja.
3. Sygnał mowy w telekomunikacji
•
•
•
•
•
Wytwarzanie mowy – model procesu.
Opis sygnału w dziedzinie czasu.
Opis sygnału w dziedzinie częstotliwości.
Parametryczny opis sygnału mowy.
Metody kompresji.
4. Kanały telekomunikacyjne i ich wykorzystanie
•
•
•
•
Pojęcia toru i kanału.
Kanały naturalne.
Parametry transmisyjne kanału.
Objętość informacyjna sygnału a pojemność informacyjna kanału.
5. Kanały telekomunikacyjne i ich wykorzystanie
•
•
•
•
•
Zwielokrotnienie.
Analogowe systemy wielokrotne.
Kanały radiowe – właściwości i wykorzystanie.
Kanały światłowodowe – właściwości i wykorzystanie.
Kanały satelitarne – właściwości i wykorzystanie.
6. Sygnał dyskretny i cyfrowy
•
•
•
•
Sygnał dyskretny – parametry, przykłady.
Sygnał cyfrowy – parametry, przykłady.
Przetwarzanie A/C i C/A.
Modulacje impulsowe i cyfrowe.
7. Modulacja kodowo-impulsowa
•
•
•
•
Próbkowanie.
Kwantowanie.
Kodowanie liniowe.
Szum kwantyzacji – kompresja i kodowanie nieliniowe.
8. Systemy teletransmisyjne
•
Systemy analogowe.
65
•
•
•
Trakty analogowe kablowe, radiowe i światłowodowe.
Krotnice analogowe.
Transmisja sygnałów cyfrowych w systemach analogowych.
9. 9. Systemy teletransmisyjne
•
•
•
•
Systemy cyfrowe
Trakty cyfrowe – kablowe, radiowe i światłowodowe.
Krotnice cyfrowe – multipleksery i demultipleksery.
Transmisja sygnałów analogowych w systemach cyfrowych.
10. Systemy teletransmisyjne - transmisja danych
•
•
•
Sygnał naturalny, binarny i wielowartościowy.
Transmisja synchroniczna i asynchroniczna.
Zniekształcenia i zakłócenia transmisji danych.
11. Systemy teletransmisyjne - transmisja danych
•
•
•
•
Metody zabezpieczeń przed błędami kodowanie nadmiarowe
Kody detekcyjne. Kody korekcyjne.
Kody liniowe.
Kody Hamminga. Kody cykliczne.
12. Systemy komutacyjne
•
•
•
Systemy z komutacją łączy (kanałów).
Systemy z komutacją wiadomości.
Komutacja pakietów.
13. Systemy komutacyjne
•
•
•
Sygnalizacja i sterowanie.
Współpraca systemów – normalizacja.
Sieć zintegrowana.
14. Sieci zintegrowane
•
•
•
•
Sieci telefoniczne stacjonarne.
Sieci telefoniczne mobilne.
Usługi podstawowe w sieciach telefonicznych.
Usługi dodatkowe w sieciach telefonicznych.
15. Sieci zintegrowane
•
•
•
Sieci teleinformacyjne.
Etapy integracji.
Sieci ISDN.
66
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
Baran Z. (red.): Podstawy transmisji danych. Wyd. KiŁ, Warszawa 1992.
Haykin S.: Systemy telekomunikacyjne. t. 1 i 2. Wyd. KiŁ, Warszawa 2000.
Molski M.: Wstęp do techniki cyfrowej. Wyd. KiŁ, Warszawa 1989.
Richard R.: Telekomunikacja. Wyd. KiŁ, Warszawa 2000.
Kościelniak D.: ISDN cyfrowe sieci zintegrowane usługowo. Wyd. KiŁ, Warszawa
2001.
6. Kowalski A.: Podstawy optotelekomunikacji. Oficyna Wyd. Politechniki
Warszawskiej, Warszawa 2001.
7. Majewski A.: Podstawy techniki światłowodowej. Zagadnienia wybrane. Oficyna
Wyd.
8. Norris M.: Teleinformatyka. Wyd. KiŁ, Warszawa 2002.
1.
2.
3.
4.
5.
67
Przedmiot:
Podstawy Systemów Teleinformatycznych
Information and Communication Technology
Fundamentals
Przedmiot: obieralny
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Punkty
ECTS
Wykład
30
3
POZIOM
przedmiotów:
•
•
•
Algebra liniowa,
ZAŁOŻENIA I CELE
Celem głównym wykładu jest zapoznanie z przekrojem wybranych zagadnień wchodzących
w zakres podstaw teleinformatyki, koniecznych do uwzględnienia podczas omawiania
zagadnień związanych z funkcjonowaniem sieci komputerowych, w tym zarówno sieci
rozległych, jak i zagadnień dostępu do intersieci za pośrednictwem abonenckich sieci
telekomunikacyjnych i systemów radiowych – głównie komórkowych i radiowych sieci
dostepowych.
Celem dodatkowym jest zapoznanie studentów z zagadnieniami standaryzacji i normalizacji
w szerokopasmowych traktach przesyłowych oraz sieciach teleinformatycznych, a także
wspólnej transmisji typowych sygnałów telekomunikacyjnych oraz cyfrowych sygnałów
informacyjnych i sterujących między systemami komputerowymi.
WYKŁAD
1. TELEKOMUNIKACJA A TELEINFORMATYKA
68
•
•
•
•
•
Powstanie i rozwój telekomunikacji
Podstawowe pojęcia, definicje oraz klasyfikacja telekomunikacji
Podstawowe pojęcia, definicje oraz klasyfikacja telekomunikacji
Model systemu telekomunikacyjnego
Ewolucja systemów telekomunikacyjnych: integracja i konwergencja, systemy
teleinformatyczne
2. TORY, ŁĄCZA I KANAŁY TELEKOMUNIKACYJNE
•
•
•
•
Media transmisyjne. Tory i kanały naturalne
Tory i kanały radiowe, satelitarne i światłowodowe
Charakterystyki i parametry transmisyjne kanałów
Wielokrotne wykorzystanie torów, łączy i kanałów
3. SYGNAŁY ANALOGOWE
•
•
•
•
Pojęcie, właściwości i parametry sygnału analogowego
Modulacje analogowe: amplitudy, częstotliwości i fazy
Odtwarzanie informacji – demodulacja
Sygnał mowy w teleinformatyce
4. SYGNAŁY DYSKRETNE I CYFROWE
•
•
•
•
Sygnał dyskretny – właściwości, parametry, przykłady
Sygnał cyfrowy – właściwości, parametry, przykłady
Modulacje impulsowe i cyfrowe
Modulacja kodowo-impulsowa PCM
5. SYSTEMY TELETRANSMISYJNE
•
•
•
•
Systemy analogowe kablowe, radiowe i światłowodowe
Systemy cyfrowe kablowe, radiowe i światłowodowe
Krotnice cyfrowe – multipleksery i demultipleksery
Kody transmisyjne
6. TRANSMISJA DANYCH
•
•
•
•
Pojęcie i istota transmisji danych
Zniekształcenia i zakłócenia transmisji danych
Metody zabezpieczeń transmisji danych przed błędami
Kody detekcyjne i korekcyjne
7. SYSTEMY KOMUTACYJNE I SIECI PUBLICZNE
•
•
•
•
•
Systemy komutacyjne – rodzaje i właściwości
Publiczna sieć telefoniczna PSTN
Dostęp do sieci i usług
Integracja usług – sieci ISDN
Internet i Intranety
8. TOPOLOGIE SIECI KOMPUTEROWYCH I ALGORYTMY WYBORU DROGI
69
•
•
•
•
Pojęcie sieci komputerowych. Rodzaje sieci
Topologie sieci komputerowych
Media transmisyjne i komponenty sieci komputerowych
Algorytmy wyboru drogi transmisyjnej
9. WARSTWOWA ARCHITEKTURA SIECI KOMPUTEROWYCH
•
•
•
•
Architektura logiczna sieci i operacje elementarne
Model ISO/OSI
Protokoły, ramki, pakiety
Model TCP/IP
10. WARSTWA FIZYCZNA
•
•
•
Media transmisyjne i kody liniowe
Normy i protokoły warstwy fizycznej
Złącza i interfejsy
11. WARSTWA ŁĄCZA DANYCH
•
•
•
•
•
Protokoły warstwy łącza danych
Standardy IEEE 802.x
Standardy IEEE 802.11 (WLAN)
Sieci ARCnet i ETHERNET
Sieci WIFI i Bluetooth
12. WARSTWA SIECIOWA
•
•
•
•
•
Komunikacja bezpołączeniowa i połączeniowa
Protokoły IP
Protokoły ARP, RARP i ICMP
Protokoły TCP i UDP
Badanie i konfigurowanie sieci oraz monitorowanie serwerów: ping, VisualPulse,
ifconfig, netstat
13. WARSTWA SESJI - RODZAJE USŁUG
•
•
•
•
•
Protokół http
Usługi WWW i FTP
Poczta elektroniczna – protokoły SMTP, POP3 i IMAP4
Protokół DNS
Telefonia VoIP
14. DOSTĘP DO SIECI TELEKOMUNIKACYJNYCH I
TELEINFORMATYCZNYCH
•
•
•
•
Dostęp analogowy i cyfrowy ISDN
Dostęp szerokopasmowy xDSL i BISDN
Telefonia komórkowa
Dostęp i komunikacja satelitarna VSAT
70
15. KOMUNIKACJA WIZYJNA I MULTIMEDIALNA
•
•
•
•
Zasady przekazu obrazu
Telewizja analogowa, kablowa CATV i cyfrowa DVB
Telewizja wysokiej jakości HDTV
Wideotelefonia i wideokonferencja. Komunikacja multimedialna
ZALICZENIE WYKŁADU
Przedmiot kończy się zaliczeniem, w którym można uzyskać maksymalnie 100 punktów.
Ocena końcowa z zaliczenia, w zależności od liczby uzyskanych punktów może być
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. Baran Z. (red.): Podstawy transmisji danych. Wyd. KiŁ, Warszawa 1992.
2. Barczak A., Florek J., Sydoruk T.: Podstawy telekomunikacji dla informatyków. Wyd.
Akademii Podlaskiej, Siedlce 2009
3. Haykin S.: Systemy telekomunikacyjne. t. 1 i 2. Wyd. KiŁ, Warszawa 2000.
4. Molski M.: Wstęp do techniki cyfrowej. Wyd. KiŁ, Warszawa 1989.
5. Richard R.: Telekomunikacja. Wyd. KiŁ, Warszawa 2000.
6. Kościelniak D.: ISDN cyfrowe sieci zintegrowane usługowo. Wyd. KiŁ, Warszawa
2001.
7. Kowalski A.: Podstawy optotelekomunikacji. Oficyna Wyd. Politechniki
Warszawskiej, Warszawa 2001.
8. Majewski A.: Podstawy techniki światłowodowej. Zagadnienia wybrane. Oficyna
Wyd.
9. Norris M.: Teleinformatyka. Wyd. KiŁ, Warszawa 2002.
10. Vademecum Teleinformatyka. t. 1, 2, 3. Wyd. IDG, Warszawa 1999, 2002, 2004
71
Przedmiot:
Podstawy programowania
Programming Fundamentals
Przedmiot: kierunkowy
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
dr inż. Mirosław Barański
30
egzamin
Laboratorium
mgr Ewa Szczepanik
dr Anna Wawrzyńczak-Szaban
30
Punkty
ECTS
6
POZIOM
Nie ma żadnych założen dotyczacych poziomu ponad wiadomości uzyskane w szkole
średniej.
ZAŁOŻENIA I CELE
Celem głównym wykładów jest zapoznanie studenta z podstawowymi konstrukcjami
programistycznymi, pojęciem algorytmu i implementacją algorytmów w języku
programowania C, typami danych i zmiennymi, funkcjami, podstawowymi strukturami
danych oraz mechanizmem dynamicznej alokacji pamięci. Rozwiniętymi celami
szczegółowymi są:
•
•
przedstawienie podstawowych metod wykorzystywanych w konstrukcji algorytmów i
programów
przedstawienie podstawowych metod weryfikacji poprawności programów.
Celem laboratorium jest nabycie i opanowanie praktycznych umiejętności w rozwiązywaniu
problemów wyjaśnianych w czasie wykładu, w oparciu o dostępne oprogramowanie (C /
C++). Efektami kształcenia w zakresie podstaw programowania będą następujące
umiejętności praktyczne:
•
•
•
konstrukcja algorytmów,
kodowanie w języku imperatywnym
czytanie i rozumienie gotowych programów.
WYKŁAD
72
1. Wstęp do programowania.
•
•
•
•
Pojęcia podstawowe.
Fazy powstawania programu (koncepcja, algorytm, kodowanie).
Jednostki leksykalne.
Struktura programu.
2. Typy danych i zmienne.
•
•
Standardowe typy danych.
Zmienne i ich deklaracje.
3. Wyrażenia.
•
•
•
Operatory.
Konwersje
Wyrażenia arytmetyczne i logiczne.
4. Instrukcje
•
•
•
•
•
Instrukcje decyzyjne.
Instrukcje iteracyjne.
Instrukcja wyboru.
Instrukcje sterujące.
Instrukcja grupująca.
5. Funkcje
•
•
•
•
•
Definicje funkcji.
Specyfikatory funkcji
Parametry funkcji.
Funkcje przeciążone.
Funkcje biblioteczne.
6. Statyczne struktury danych
•
•
•
Tablice
Struktury.
Unie.
7. Zasięg i widoczność zmiennych w programie
•
•
Zmienne statyczne
Zmienne automatyczne
8. Metoda rekurencyjna w programowaniu
•
•
Definicja rekurencji.
Rozwiązywanie problemów programistycznych metodą rekurencyjna.
9. Metody wstępujaca i zstępujaca w programowaniu strukturalnym.
73
•
•
Metoda zstępujaca.
Metoda wstępujaca.
10. Języki programowania i notacje.
•
•
Aspekty definicji języka programowania
Metody opisu składni języka programowania.
11. Generacje języków programowania.
•
•
•
•
•
Języki maszynowe i asemblerowe.
Języki wyższego poziomu.
Języki 4-ej generacji.
Języki sztucznej inteligencji.
Historia rozwoju języka C++
12. Wskaźniki
•
•
•
•
•
•
Definicja wskaźnika.
Zmienne wskaźnikowe i wskazywane.
Tablice a wskaźniki
Przekazywanie parametrów do funkcji przez wskaźnik.
Wskaźniki do funkcji i struktur (unii).
Wskaźniki a referencje.
13. Zmienne dynamiczne.
•
•
•
Przydzielanie i zwalnianie pamięci.
Zagrożenia wynikające ze stosowania zmiennych dynamicznych.
Dynamiczne struktury danych
14. Pliki.
•
•
Podejście proceduralne do przetwarzania plików.
Algorytm przetwarzania operacji wejścia - wyjścia.
15. Wprowadzenie do obiektowych struktur danych. Klasy i obiekty.
•
•
•
Elementy analizy obiektowej.
Klasy.
Obiekty.
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
Ocena
ndst (F)
Zakres
71-80 pkt.
74
Ocena
db (C)
51-60 pkt.
61-70 pkt.
dst (E)
dst+ (D)
81-90 pkt.
91-100 pkt.
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Środowisko programistyczne
•
•
•
•
•
Edytor programów.
Kompilator.
Biblioteki.
Struktura programu.
Podstawowe funkcje wejścia i wyjścia.
2. Typy danych i zmienne.
•
•
•
Programy wykorzystujace różne typy danych.
Deklarowanie zmiennych.
Wprowadzanie i wyprowadzanie wartości zmiennych.
3. Konstruowanie wyrażeń arytmetycznych i logicznych
•
•
•
Posługiwanie się operatorami.
Konstrukcje wyrażeń arytmetycznych i logicznych.
Zadania z arytmetyki, statystyki i fizyki.
4. Instrukcje
•
•
•
Rozgałęzianie programu.
Kontrolowanie danych wejściowych.
Rozwiązywanie problemów przy pomocy metody iteracyjnej.
5. Funkcje
•
•
•
•
Przekazywanie parametrów do funkcji.
Funkcje przeciążone.
Parametry domyślne funkcji.
Posługiwanie sie funkcjami bibliotecznymi.
6. Statyczne struktury danych
•
•
•
Tablice.
Struktury.
Unie.
7. Zasięg i widoczność zmiennych w programie
•
•
•
Zmienne statyczne i automatyczne.
Łańcuchy znakowe.
Metody weryfikacji poprawności programów (debugger).
75
8. Metoda rekurencyjna
•
•
Rozwiązywanie problemów programistycznych przy zastosowaniu metody
rekurencyjnej.
Rekurencyjne funkcje obliczające silnię i NWD.
9. Metoda rekurencyjna
•
•
Rozwiązywanie problemów programistycznych przy zastosowaniu metody
rekurencyjnej
Obliczanie wyrazów ciągów liczbowych metodą rekurencyjną.
10. Metody wstępująca i zstępująca w programowaniu strukturalnym.
•
•
Programowanie z użyciem metody wstępującej.
Programowanie z użyciem metody zstępującej.
11. Wykorzystanie bibliotek w programowaniu.
•
•
Programowanie z użyciem wybranych bibliotek funkcji.
Tworzenie własnych bibliotek funkcji.
12. Wskaźniki i zmienne dynamiczne
•
•
Deklarowanie wskaźników.
Tworzenie i usuwanie zmiennych dynamicznych.
13. Zmienne dynamiczne.
•
•
Wykorzystanie wskaźników i zmiennych dynamicznych.
Budowa stosu i kolejki.
14. Pliki.
•
•
•
Odczyt i zapis plików tekstowych,
Odczyt i zapis plików binarnych.
Wykorzystanie bibliotek funkcji.
15. Elementy programowania obiektowego.
•
•
•
•
Klasy, pola, metody,
Instancje klas, czyli obiekty,
Konstruktory i destruktory.
Zaliczenie przedmiotu
76
cząstkowych uzyskanych za poszczególne zajęcia oraz obronionego indywidualnego projektu.
odpowiedzialna za kurs i jest on podany na pierwszych zajęciach.
Na każdych ćwiczeniach prowadzący podaje zakres zadań dla studentów do przygotowania na
następne zajęcia (o charakterze praktycznym lub teoretycznym) i wytyczne do ich realizacji.
Przygotowanie do zajęć oraz realizacja zadań każdego ćwiczenia są oceniane w skali od 0 do
10 pkt. Łącznie student za 14 zajęć może uzyskać od 0 do 140 pkt.
Temat i zakres projektu indywidualnego student otrzymuje najpóźniej na trzecim zajęciu. Za
projekt może on otrzymać ocenę punktową mieszczącą się w zakresie 0 - 60 pkt. Zaliczenie
projektu następuje po uzyskaniu co najmniej 31 pkt. i jest możliwe najpóźniej na ostatnich
zajęciach. Jest ono także warunkiem koniecznym do uzyskania zaliczenia ćwiczeń
laboratoryjnych.
Łączna ocena punktowa zajęć laboratoryjnych jest sumą punktów uzyskanych za
poszczególne zajęcia oraz za indywidualny projekt i zawiera się w granicach 0-200 pkt.
Ocena końcowa zajęć zależy od sumy uzyskanych punktów i wynosi (w nawiasach ocena wg
skali ECTS):
Zakres
0-100 pkt.
101-120 pkt.
121-140 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
141-160 pkt.
161-180 pkt.
181-200 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
B.W.Kerningham, D.M.Ritchie - Język C. WNT.
N. Wirth, Wstęp do programowania systematycznego, WNT, Warszawa 1987.
N. Wirth, Algorytmy + Struktury Danych = Programy, WNT 1980
Jerzy Grebosz - Symfonia C++ (wszystkie semestry); Edition 2000, 2005.
Bjorne Stroustrup - Język C++ ; WNT 2002.
E. W. Dijkstra, Umiejętność programowania, WNT, Warszawa 1985.
A.Alagic, M.A.Arbib, Projektowanie programów poprawnych i dobrze zbudowanych,
WNT 1982,
8. W.M. Turski, Metodologia programowania, WNT, Warszawa 1982.
9. A.V. Aho, J.E. Hopcroft, J.D. Ullman, Projektowanie i analiza algorytmów
komputerowych, PWN, Warszawa 1983.
10. Dennie van Tassel - Praktyka programowania. WNT 1982.
11. S.B.Lippman, Podstawy jezyka C++, WNT 1995. Zalewski A., Programowanie w
językach C i C++ z wykorzystaniem pakietu Borland C++, Poznan 1995.
12. J.Rusek - ABC programowania w C++, Helion 2001
13. Kent Reisdorph - C++ Builder 6 dla każdego, Helion 2003
14. A. Majczak - C++, przykłady praktyczne, MIKOM 2003
15. Andrew Koenig, Barbara E. Moo - C++. Potęga języka. Od przykładu do przykładu,
Helion 2004
16. A. Daniluk - C++ Builder 6. Ćwiczenia, Helion 2003
17. Steve Oualline - Język C. Programowanie, Helion 2003
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
77
Przedmiot:
Algorytmy i złożoność
Algorithms and complexity
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
prof. dr hab. inż. Wojciech Penczek
30
egzamin
Laboratorium
mgr Artur Niewiadomski
mgr Ewa Szczepanik
30
Punkty
ECTS
6
POZIOM
przedmiotów:
•
•
ZAŁOŻENIA I CELE
Celem głównym wykładu jest nabycie wiedzy o najważniejszych „klasycznych” algorytmach
opracowywania danych i metodach tworzenia złożonych struktur danych. Rozwiniętymi
celami szczegółowymi są następujące umiejętności:
•
•
•
•
•
•
Konstruowanie algorytmów
Analiza złożoności algorytmów ·
Tworzenie konstrukcji programowych
Reprezentacja programowa danych pojedynczych, zbiorów danych, grafów, drzew i
sieci z dziedziny przedmiotowej
Programowanie operacji na danych, grafach, drzewach i sieciach
Implementacja algorytmów obliczeniowych, sortowania, wyszukiwania, ze strukturą
drzewiastej
Celem zajęć laboratoryjnych jest nabycie i opanowanie umiejętności programowania i
korzystania z algorytmów opracowywania danych. Rozwiniętymi celami szczegółowymi są
następujące umiejętności praktyczne:
•
•
Wykonanie operacji na zbiorach, listach, grafach, sieciach
Sortowanie w tablicach i plikach
78
WYKŁAD
1. Algorytmy komputerowe
•
•
•
•
własności algorytmu
metody układania algorytmów
porównanie i ocena złożoności algorytmów
pomiar czasu wykonania algorytmu
2. Konstrukcje języków programowania
•
•
typy danych
tablice, klasy, interfejsy, struktury
3. Konstrukcje programowe
•
•
•
•
struktury dowiązane
listy, operacje na listach
stos
kolejka
4. Drzewa
•
•
•
drzewa kopcowe i spadowe
drzewa AVL, RST, TRIE, PATRICIA, 2-3 drzewa
drzewa katalogowe
5. Reprezentacja danych
•
•
•
•
dane liczbowe
dane specjalne
dane tekstowe
dane czasowe
6. Reprezentacja zbiorów danych
•
•
•
•
tablicowa
bitowa
listowa
drzewiasta
7. Reprezentacja grafów
•
•
•
•
reprezentacja tablicą par wierzchołków
reprezentacja macierzą sąsiedztwa wierzchołków
reprezentacja macierzą incydencji
reprezentacja listami incydencji
8. Operacje na grafach
79
•
•
•
•
•
przeszukiwanie grafu w głąb
przeszukiwanie grafu wszerz
znajdowanie drogi między wierzchołkami
obliczenie spójnych składowych
obliczenie drzewa rozpinającego
9. Operacje na sieciach
•
•
•
znajdowanie najmniejszej odległości
znajdowanie wszystkich najmniejszych odległości
obliczenie maksymalnego przepływu w sieci
10. Algorytmy obliczeniowe
•
•
•
•
algorytmy kombinatoryki (obliczenie permutacji, silni, wariacji, kombinacji)
algorytmy operacji na macierzach
algorytmy przekształcenia liczb
algorytm znajdowania najmniejszego lub największego elementu
11. Proste algorytmy sortowania w tablicach
•
•
•
sortowanie metodą wstawiania, wybierania, zamiany
sortowanie bąbelkowe
sortowanie metodą Shella
12. Skomplikowane algorytmy sortowania w tablicach
•
•
•
sortowanie kopcowe
sortowanie przez podział (sortowanie
sortowanie rzędowe (pozycyjne)
13. Algorytmy sortowania w plikach
•
•
•
sortowanie na trzech plikach
sortowanie przez łączenie proste i naturalne
sortowanie wielofazowe
14. Algorytmy wyszukiwania
•
•
•
•
wyszukiwanie w tablicy elementu o podanej wartości
dopasowywanie wzorca i wyszukiwanie naiwne
drzewo sufiksowe i graf podsłów
automat do rozpoznawania podsłów
15. Algorytmy ze strukturą drzewiastą (z nawrotami)
•
•
algorytm ustawiania 8 hetmanów
algorytm znalezienia drogi skoczka szachowego
80
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Powtórzenie podstaw programowania w C++
•
•
•
podstawowe konstrukcje języka, składnia, funkcje, pliki nagłówkowe
funkcje rekurencyjne
struktury i klasy
2. Operacje na zbiorach przy tablicowej reprezentacji zbioru
•
•
•
tablicowa reprezentacja zbioru
implementacja obliczania części wspólnej, sumowania, odejmowania i różnicy
symetrycznej zbiorów
kontrola niepowtarzalności elementów zbioru
3. Stosy. Proste algorytmy wykorzystujace stosy.
•
•
implementacja stosu jako klasy w języku C++
implementacja prostych algorytmów z wykorzystaniem stosu
4. Listy jednokierunkowe
•
•
implementacja podstawowych operacji na liście jednokierunkowej
proste implementacje z wykorzystaniem listy jednokierunkowej
5. Listy dwukierunkowe
•
•
•
implementacja podstawowych operacji na liście dwukierunkowej
implementacja dodatkowych operacji na liście dwukierunkowej
proste implementacje z wykorzystaniem listy dwukierunkowej
6. Grafy. Macierzowa reprezentacja grafów.
•
•
implementacja klasy reprezentującej grafy w postaci macierzy sąsiedztwa
przeszukiwanie grafu wszerz
7. Grafy. Listowa reprezentacja grafów.
81
•
•
•
•
implementacja klasy reprezentującej grafy w postaci list sąsiedztwa
transpozycja grafu
przeszukiwanie grafu wgłąb
znajdowanie silnie spójnych składowych
8. Grafy. Algorytmy grafowe.
•
•
grafy ważone
znajdowanie najkrótszej drogi w grafie ważonym. Algorytm Bellmana-Forda,
algorytm Dijkstry, algorytm Floyda-Warshalla.
9. Drzewa. Drzewa Binarne.
•
•
•
budowanie drzewa binarnego
przeszukiwanie drzewa
wprowadzenie do programowania generycznego - implementacja z wykorzystaniem
szablonów
10. Drzewa BST, algorytmy iteracyjne
•
•
wyszukiwanie elementu w drzewie BST
usuwanie elementów z drzew BST
11. Drzewa AVL
•
•
obliczanie współczynników wyważenia drzewa
wstawianie i usuwanie elementów w drzewach AVL
12. Algorytmy sortowania
•
•
sortowanie przez selekcję
sortowanie przez wstawianie
•
•
sortowanie szybkie
zastosowanie algorytmu sortowania szybkiego w zadaniach wykorzystujących tablice
z rekordami
•
•
Sortowanie kopcowe, kolejki priorytetowe
wykorzystanie w zadaniach kolejek priorytetowych dostępnych w bibliotece STL
15. Algorytmy tekstowe
•
•
•
Proste algorytmy wyszukiwania wzorca. Algorytm naiwny
Algorytm Knutha-Morrisa-Pratta z przesunięciem większym niż 1
Zaliczenie
82
ECTS):
Zakres
0-70 pkt.
71-84 pkt.
85-98 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
99-112 pkt.
113-126 pkt.
127-140 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. Timofiejew A. Algorytmy i struktury danych w językach programowania. Siedlce,
Wydawnictwo Akademii Podlaskiej, 2006.
2. Kisilewicz J., Język C++: programowanie obiektowe, Wrocław: Oficyna Wydawnicza
Politechniki Wrocławskiej, 2002.
3. Niklaus Wirth, Algorytmy + struktury danych = programy, WNT Warszawa 1999
4. Banachowski L., Diks K., Rytter W., Algorytmy i struktury danych, WNT
Warszawa,1999
5. Aho A.V., Hopcroft J.E., Ullman J.D., Projektowanie i analiza algorytmów
komputerowych, PWN, Warszawa 2003
6. Lipski W., Kombinatoryka dla programistów. Warszawa: WNT, 1982
7. Harel David, Rzecz o istocie informatyki. Algorytmika, WNT Warszawa 2001
8. C++ Builder 5. Vademecum profesjonalisty. Tom 1,2, Wydawnictwo HELION 2001.
9. Simon R., Koorhan L., Cox K. Programowanie obiektowe w Visual Basic .NET dla
każdego. Wydawnictwo HELION, Gliwice, 2003
83
Przedmiot:
Architektura systemów komputerowych
Computer System Architecture
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
dr inż. Jacek Florek
30
egzamin
Laboratorium
mgr Wojciech Nabiałek
mgr Andrzej Salamończyk
30
Punkty
ECTS
5
POZIOM
przedmiotów:
•
•
•
•
•
Podstawy techniki cyfrowej
ZAŁOŻENIA I CELE
Zasadniczym celem wykładu jest zaznajomienie studentów ze strukturą i budową klasycznego
systemu komputerowego komputerowych zarówno w aspekcie teoretycznym jak i
praktycznym. Rozwiniętymi celami szczegółowymi są:
•
•
•
•
•
podstawy teoretyczne, związane z technikami reprezentacji danych i układami
cyfrowymi
maszynowa reprezentacja danych i realizacja operacji arytmetycznych
organizacja komputera na poziomie asemblera
organizacji i architektury systemów pamięci oraz interfejsów
komunikacja oraz organizacja jednostki centralnej komputera.
Celem laboratorium jest nabycie i opanowanie umiejętności w rozwiązywaniu problemów
obejmujących treści merytoryczne wyjaśniane w czasie wykładu. Cele szczegółowe
laboratorium obejmują następujące umiejętności praktyczne:
84
•
•
•
•
posługiwanie się zapisami binarnymi i heksadecymalnymi
wykonywanie podstawowych operacji arytmetycznych na liczbach binarnych
analizowanie zachowania się elementów komputera podczas wykonywania
podstawowych instrukcji maszynowych
realizowanie prostych programów w debugerze
WYKŁAD
1. Systemy liczbowe
•
•
•
•
informacja i sygnał cyfrowy
systemy liczenia
system dwójkowy i system heksadecymalny
zasady konwersji liczb w różnych systemach
2. Kodowanie liczb i tekstów
•
•
•
określenie kodów
kody liczbowe
kodowanie tekstów
3. Podstawy architektury komputera
•
•
•
system mikrokomputerowy a specjalizowany układ cyfrowy
architektura systemu mikroprocesorowego
bloki funkcjonalne - ich organizacja i architektura
4. Architektura procesora
•
•
•
•
schemat blokowy
rejestry
jednostka arytmetyczno-logiczna
układ sterowania
5. Cykl rozkazowy i tryby adresowania
•
•
cykl rozkazowy
tryby adresowania
6. Lista i format rozkazu
•
•
•
format rozkazu
sposób prezentowania rozkazu
przykładowe rozkazy
7. Organizacja i realizacja rozkazów (1)
•
•
rozkazy przesłań
rozkazy arytmetyczne i logiczne
85
8. Organizacja i realizacja rozkazów (2)
•
•
rozkazy sterujące,
operacje na łańcuchach
9. Pamięci
•
•
•
•
podstawowe definicje i klasyfikacja
hierarchia pamięci
pamięci dynamiczne i statyczne RAM
pamięci ROM
10. Układy i operacje wejścia/wyjścia
•
•
•
•
układy współadresowane i izolowane
operacje z bezpośrednim sterowaniem przez mikroprocesor
operacje z pośrednim sterowaniem przez mikroprocesor (DMA)
operacje z przerwaniem programu
11. Charakterystyka podstawowych interfejsów systemu komputerowego
•
•
•
•
określenie interfejsu i ogólna architektura interfejsu
klasyfikacja interfejsów
standardy interfejsu szeregowego
standardy interfejsu równoległego
12. Praca procesora w trybie rzeczywistym i chronionym
•
•
•
•
układ generacji adresu fizycznego
pamieć wirtualna
wspomaganie pracy wielozadaniowej i ochrony zasobów
stronicowanie
13. Koncepcja pamięci podręcznej (cache)
•
•
•
architektura komputera z pamięcią cache
elementy systemu pamięci cache
organizacja pamięci cache
14. Realizacje współczesnych procesorów
•
•
•
•
przetwarzanie potokowe i równoległe
procesory CISC i RISC
potok
optymalizacja wykonywania funkcji
15. Współczesne wersje procesorów
•
•
•
ewolucja komputera jednoprocesorowego
procesory rodziny Intel 80x86
Pentium P54C, Pentium Pro
86
•
•
Pentium II, Pentium III
Celeron, Pentium IV
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Zapisy binarne i heksadecymalne
•
•
•
podstawy zapisu dwójkowego i szesnastkowego
zamiana liczb z systemu dziesiętnego na dwójkowy i szesnastkowy,
zamiana liczb z systemu dwójkowego i szesnastkowego na dziesiętny,
2. Kodowanie liczb i tekstów
•
•
•
wykorzystanie kodu naturalnego
wykorzystanie kodu BCD i kodu ASCII
działania w kodzie naturalnym i BCD
3. Reprezentacja binarna liczb ujemnych
•
•
zapis liczb w kodach ZM, U1, U2,
działania arytmetyczne na liczbach ze znakiem
4. Reprezentacja binarna liczb ułamkowych
•
•
zapis stałopozycyjny i zmiennoprzecinkowy
działania arytmetyczne na liczbach ułamkowych
5. Projektowanie podstawowych komponentów architektury komputera
•
•
•
•
realizacja sumatora szeregowego i równoległego
realizacja multipleksera i demultipleksera
realizacja licznika
realizacja układów pamietających
6. Zapoznanie z programem DEBUG
•
sposób uruchamiania
87
•
•
możliwe funkcje systemu
skróty i sposoby realizacji poleceń
7. Rejestry procesora
•
•
•
identyfikacja i przeznaczenie rejestrów procesora
modyfikacja wartosci rejestrów przy pomocy rozkazów procesora
wykorzystywanie rozkazów operujacych na znacznikach PUSHF, POPF, LAHF,
SAHF
8. Korzystanie ze stosu
•
•
używanie rozkazów PUSH, POP, i innych związanych ze stosem
stos jako miejsce w pamięci, podgląd stosu
9. Podstawowe operacje na pamięci RAM
•
•
podgląd i modyfikacja wybranych obszarów pamięci
kopiowanie wybranych fragmentów pamięci, debugowanie prostych programów
10. Realizacja funkcji dodawania i odejmowania w procesorze (ADD)
•
•
zasady wykorzystania programu DEBUG
instrukcje dodawanie i odejmowanie liczb, interpretacja wyników programu
11. Realizacja funkcji mnożenia w procesorze i dzielenia w procesorze
•
•
•
mnożenie liczb (MUL, IMUL, AAM), interpretacja wyników programu
dzielenie liczb (DIV, IDIV, AAD), interpretacja wyników programu
wykorzystanie rozkazów CBW i CWD
12. Realizacja operacji logicznych w procesorze
•
•
•
negacja bajtu lub słowa
suma logiczna, iloczyn logiczny
porównywanie logiczne
13. Realizacja operacji rotacji i przesunięć w procesorze
•
•
rotacja w lewo (ROL, RCL) i w prawo (ROR, RCR) bajtu lub słowa
przesunięcie arytmetyczne i logiczne w lewo (SHL/SAL) i w prawo
14. Realizacja prostych programów w dubugerze (część I)
•
•
analiza zadań
konstruowanie prostych programów z użyciem instrukcji warunkowych
15. Realizacja prostych programów w dubugerze (część II)
•
konstruowanie prostych programów z użyciem pętli
88
•
sprawdzanie działania programu w debugerze
cząstkowych uzyskanych za poszczególne zajęcia. W przypadku nieobecności studenta na
laboratorium sposób ich odpracowania określa osoba odpowiedzialna za kurs i jest on podany
na pierwszych zajęciach.
ECTS):
Zakres
0-70 pkt.
71-84 pkt.
85-98 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
99-112 pkt.
113-126 pkt.
127-140 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1.
2.
3.
4.
Clark S.H.A.: W sercu PC. Wyd. HELION. Gliwice 2003
Florek J.: Systemy komputerowe, Wyd.Akademii Podlaskiej, Siedlce 2001
Kruk S., Asembler - podrecznik uzytkownika. Wyd. MIKOM. Warszawa 1999
Kruk S., Asembler. Kurs programowania dla srednio zaawansowanych. MIKOM.
Warszawa 2001.
5. Kruk S., Turbo Asembler. Idee. Polecenia. Rozkazy procesora Pentium. MIKOM .
Warszawa 2000
6. Kruk S.: Cwiczenia z asemblera, Wyd. MIKOM. Warszawa 1999
7. Metzger P. Anatomia PC. Wydanie X. HELION 2006
8. Patterson D., Hennessy J.: Computer Organizatin and design. Elsevier 2005.
9. Skorupski A.: Podstawy budowy i działania komputerów.WKŁ.Warszawa 1997
10. Wojtuszkiewicz K.: Jak działa komputer. Wyd. MIKOM. Warszawa 1999
89
Przedmiot:
Programowanie niskopoziomowe
Low-level Programming
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
dr hab. Aleksander Timofiejew
21
egzamin
Laboratorium
24
Punkty
ECTS
5
POZIOM
przedmiotów:
•
•
ZAŁOŻENIA I CELE
Celem głównym wykładu jest pogłębienie wiedzy w zakresie zasad działania i architektury
systemów komputerowych oraz zapoznanie z asemblerami. Rozwiniętymi celami
szczegółowymi są następujące umiejętności: ·
•
•
•
•
Posługiwanie się językiem asemblera
Programowanie operacji na danych pojedynczych oraz na tablicach, w tym z użyciem
instrukcji warunkowych, pętli.
Programowanie wstawek asemblerowych w języku wysokiego poziomu.
Programowanie aplikacji działających w trybach konsolowym oraz graficznym.
Zajęcia laboratoryjne mają na celu nabycie praktycznych umiejętności w programowaniu na
asemblerze i w pracy na komputerach. Rozwiniętymi celami szczegółowymi są następujące
•
•
•
•
Posługiwanie się językiem MASM
Programowanie operacji w języku asemblera
Programowanie aplikacji działających w trybie konsolowym i graficznym
Napisanie wstawki asemblerowej
90
WYKŁAD
1. Podstawy języka asembler
•
•
•
•
•
rola i znaczenie asemblerów,
systemy komputerowe a asemblery,
narzędzia programowania (asembler, konsolidator (linker), organizator (maker) i
wykrywacz usterek (debugger)),
tworzenie programu w języku asemblera,
reguły zapisu programu w języku asemblera
2. Systemy komputerowe (komputery) na bazie procesorów firmy Intel
•
•
•
•
•
struktury procesorów Intel,
rejestry dostępne programowo,
kodowanie rozkazów,
adresowanie operandów,
znaczniki wyników operacji
3. Język Macro Assembler (MASM)
•
•
•
•
elementy języka MASM,
instrukcje,
wyrażenia,
alokacja (rozmieszczenie) danych
4. Język Macro Assembler (MASM) (c.d.)
•
•
•
•
dyrektywy,
adresowanie operandów,
podprogramy,
makrodefinicje
5. Programowanie operacji
•
•
•
•
przesyłanie danych,
porównania, skoki i pętle,
porównania, skoki i pętle,
manipulacja znacznikami
6. Stosowanie jednostki zmiennoprzecinkowej
•
•
•
•
alokacja i przesyłanie danych,
operacje arytmetyczne,
operacje trygonometryczne,
operacje porównania
7. Stosowanie jednostki MMX
•
pakowanie danych,
91
•
•
•
operacje porównawcze,
operacje bitowe
8. Programowanie z zastosowaniem funkcji API Win32
•
•
•
•
funkcje API Win32,
programowanie aplikacji konsolowej,
operacje na wierszach,
operacje na plikach
9. Programowanie aplikacji graficznych
•
•
współdziałanie aplikacji graficznej z systemem Windows,
procedura okna
10. Programowanie aplikacji graficznych (c.d.)
•
•
standardowe obiekty graficzne,
kontekst urządzenia
11. Programowanie wstawek asemblerowych w języku C (C++)
•
•
•
wstawki asemblerowe w języku C (C++),
wywoływanie w języku C (C++) funkcji napisanych w języku asemblera,
wywoływanie w asemblerze funkcji napisanych w języku C (C++)
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
LABORATORIUM
1. Tworzenie i uruchamianie programów asemblerowych
•
•
•
•
przejście do trybu konsolowego,
kompilacja, opcje kompilatora,
konsolidacja, opcje konsolidatora,
opracowanie aplikacji konsolowej
2. Przesyłanie i zarządzanie danymi
92
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
•
•
przesyłanie danych, praca z łańcuchami, operacje na stosie
tryby adresowania,
3. Instrukcje arytmetyczne i logiczne
•
•
•
instrukcje logiczne,
przesuwanie i rotacje bitów,
4. Sterowanie przebiegiem wykonania programu
•
•
porównania i skoki warunkowe,
pętle
5. Procedury i makrodefinicje
•
•
procedury
• makrodefinicje
6. Operacje na plikach i katalogach
•
•
•
tworzenie plików i katalogów,
otwieranie i zapisywanie,
ustawianie atrybutów plików
7. Obsługa sprzętu
•
•
klawiatura i mysz,
porty
8. Koprocesor i jednostka MMX (Manager Memory Extended)
•
•
•
instrukcje koprocesora,
sprawdzanie na obecność jednostki MMX,
instrukcje MMX
9. Tryb graficzny w systemie Windows
•
•
•
tworzenie okna,
przewinięcie okna,
obiekty graficzne,
10. Korzystanie z zasobów
•
•
•
ikony, kursory, bitmapy,
ciągi znaków,
okna dialogowe i menu
11. Współpraca asemblera i C++
93
•
•
•
wstawki asemblerowe w programie napisanym w języku C++,
wywoływanie w języku C++ funkcji napisanych w języku asemblera,
wywoływanie w asemblerze funkcji napisanych w języku C++
12. Biblioteki dynamiczne (DLL)
•
•
•
tworzenie biblioteki,
łączenie z biblioteką,
wywołanie funkcji bibliotecznej
cząstkowych uzyskanych za poszczególne zajęcia oraz obronionego zadania indywidualnego.
Zadanie indywidualne dotyczy opracowania aplikacji konsolowych lub graficznych
implementujących algorytmy sortowania i wyszukiwania danych w plikach lub tablicach.
Temat i zakres zadania indywidualnego student otrzymuje najpóźniej na trzecim zajęciu. Za
zadanie może on otrzymać ocenę punktową mieszczącą się w zakresie 0 - 80 pkt. Zaliczenie
zadania następuje po uzyskaniu, co najmniej 41 pkt. i jest możliwe najpóźniej na ostatnich
laboratoryjnych.
poszczególne zajęcia oraz za zadanie indywidualne i zawiera się w granicach 0-200 pkt.
Ocena końcowa ćwiczeń zależy od sumy uzyskanych punktów i wynosi (w nawiasach ocena
wg skali ECTS):
Zakres
0-100 pkt.
101-120 pkt.
121-140 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
141-160 pkt.
161-180 pkt.
181-200 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. 1. Pirogov V., Asembler. Podręcznik programisty, Wydawnictwo HELION, 2005,
ISBN 83-7361-797-3.
2. Kip R. Irvine, Assembler dla procesorów INTEL. Vademecum profesjonalisty.
Warszawa: Wydawnictwo HELION, 2003, ISBN 83-7197-970-X
3. Eugeniusz Wróbel. Praktyczny kurs asemblera. Wydawnictwo Helion 2004, ISBN 837361-433-8
4. Metzger P., Anatomia PC, wyd. VIII, Helion, 2003
94
5. Florek J.: Systemy komputerowe. Wyd. Akademii Podlaskiej, Siedlce 2001
95
Przedmiot:
Systemy operacyjne
Operating Systems
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
dr hab. Franciszek Seredyński
30
egzamin
Laboratorium
mgr Zbigniew Młynarski
mgr Piotr Świtalski
30
Punkty
ECTS
6
POZIOM
przedmiotów:
•
•
Architektura Systemów Komputerowych
Podstawy Programowania
ZAŁOŻENIA I CELE
Celem wykładu jest przedstawienie ogólnych zasad budowy i funkcjonowania współczesnych
systemów operacyjnych, a także zapoznanie sie z najbardziej popularnymi systemami
operacyjnymi.
Rozwiniętymi celami szczegółowymi są:
•
•
•
•
•
•
Struktura systemów komputerowych i operacyjnych,
Procesy i wątki oraz zarządzanie nimi,
Synchronizacja procesów,
Zarządzanie pamięcią,
Pamięć wirtualna,
System plików.
Celem laboratorium jest poszerzenie wiadomości nabytych w ramach wykładu oraz nabycie
praktycznych umiejętności w zakresie obsługi i konfiguracji systemów operacyjnych.
Cele szczegółowe laboratorium obejmują następujące umiejętności praktyczne:
96
•
•
•
•
•
Posługiwanie się interpreterem poleceń w systemie Linux,
Wykonywanie operacji na obiektach systemu plików,
Zarządzanie procesami,
Pisanie i uruchamianie skryptów powłoki,
Wykorzystywanie programów narzędziowych systemu Linux
WYKŁAD
1. Wprowadzenie
•
•
Podstawowe definicje
Ewolucja systemów operacyjnych
2. Struktury systemów komputerowych
•
•
•
•
Ogólna architektura systemu
Struktura wejścia-wyjścia
Struktura i hierarchia pamieci
Ochrona sprzętowa
3. Struktury systemów operacyjnych (1)
•
•
•
•
Składowe systemu
Usługi systemu operacyjnego
Funkcje systemowe
Programy systemowe
4. Struktury systemów operacyjnych (2)
•
•
•
•
Struktura systemu
Maszyny wirtualne
Projektowanie i implementacja systemu
Generowanie systemu
5. Procesy
•
•
•
•
Koncepcja procesu
Stan procesu
Blok kontrolny procesu
Planowanie procesów
6. Wątki
•
•
•
Struktura watku
Watki w systemach Solaris 2, Mach 2, Windows NT
Komunikacja miedzyprocesowa
7. Planowanie przydziału procesora
•
Pojęcia podstawowe
97
•
•
•
Cykl faz procesora i wejścia-wyjścia
Planista i planowanie
Kryteria planowania
8. Algorytmy szeregowania
•
•
•
•
•
Planowanie metoda FCFS
Planowanie metodą ”najpierw najkrótsze zadanie”
Planowanie priorytetowe
Planowanie rotacyjne
Ocena algorytmów
9. Zarządzanie pamiecią
•
•
•
•
Wiązanie adresów, ładowanie i konsolidacja
Logiczna i fizyczna przestrzeń adresowa
Wymiana
Przydział ciągły
10. Zarządzanie pamiecią (2)
•
•
•
Stronicowanie
Segmentacja
Segmentacja ze stronicowaniem
11. Pamięc wirtualna
•
•
•
Koncepcja pamięci wirtualnej
Stronicowanie na zadanie
Zastępowanie stron
12. Algorytmy zastępowania stron
•
•
•
•
Algorytm FIFO
Algorytm optymalny
Algorytm LRU
Szamotanie
13. ISynchronizowanie procesów
•
•
•
•
Zagadnienie producenta-konsumenta
Problem sekcji krytycznej
Semafory i monitory
Klasyczne problemy synchronizacji i ich rozwiązania
14. Implementacja systemu plików
•
•
Budowa systemu plików
Metody przydziału miejsca na dysku
15. Implementacja systemu plików (2)
98
•
•
Implementacja katalogu
Metody dostępu do katalogów
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Omówienie zasad realizacji ćwiczen laboratoryjnych. Model warstwowy systemu
operacyjnego (SO), jadro SO, powłoka.
•
•
•
•
•
wstęp do systemu operacyjnego
wprowadzenie do interpretatorów powłoki
omówienie pojęcia jądra systemu operacyjnego
podstawowe polecenia powłoki
edytor vi
2. System plików. Struktura katalogowa systemu Linux. Prawa dostępu do plików /
katalogów.
•
•
•
•
•
rodzaje systemów plików
struktura katalogowa systemu Linux
montowanie urządzeń
operacje na plikach i katalogach: tworzenie, kopiowanie
zmiana praw dostepu do plików / katalogów
3. Procesy i shell. Polecenia zwiazane z procesami w systemie operacyjnym. Polecenia
wbudowane w powłokę i zewnętrzne.
•
•
•
•
•
wyjaśnienie pojęcia proces, identyfikator procesu
przedstawienie działania procesów w powłoce bash
proces w tle, zmiana stanu procesu
status wyjścia wykonania polecenia
dowiązania miękkie i twarde
4. Polecenia filtrujace strumień danych. Porównywanie zawartości plików. Używanie
skrótów w poleceniach.
•
•
polecenia filtrujace grep, head, tail, clear, wc
porównywanie zawartości plików
99
•
•
kopiowanie katalogów
używanie skrótowych nazw scieżek
5. Operacje na plikach, problem nadpisywania plików. Przeszukiwanie struktury
katalogowo-plikowej.
•
•
•
•
•
•
problem nadpisywania plików
zmienna noclobber i noglob
polecenie tee
potoki
przeszukiwanie katalogów i plików przy pomocy polecenia find
filtry i metaznaki
6. Cytowania, proste skrypty. Polecenia tr i mail
•
•
•
•
metaznaki używane podczas cytowania
pierwszy skrypt powłoki bash, zmiana praw, uruchomienie
polecenie tr
obsługa poczty elektronicznej za pomoca polecenia mail
7. Zmienne środowiskowe i definiowane przez użytkownika. Polecenia umask, set, env,
unset, export, stty, alias, unalias.
•
•
•
•
•
zmienne środowiskowe systemu operacyjnego
zmienne definiowane przez użytkownika
modyfikacja zmiennych i zakres zmiennych
edycja parametrów początkowych powłoki
zmienne jako skrótowe nazwy scieżek
8. Modyfikatory zmiennych, zakres zmiennych, zmienne specjalne i pozycyjne. Funkcje.
•
•
•
•
•
zasady używania modyfikatorów zmiennych
zmienne specjalne i pozycyjne
zmienne tylko do odczytu
polecenie eval
funkcje
9. Deskryptory plików, standardowe wejście, wyjście i błąd. Dokument ”odtąd - dotąd”.
Arytmetyka stałoprzecinkowa.
•
•
•
•
•
wyjaśnienie pojęcia deskryptora plików
przykłady działania deskryptorów
ćwiczenia z deskryptorami plików
dokument ”odtąd - dotąd”
polecenia exec, read, expr
10. Wyrażenia warunkowe i testowanie plików. Struktury ”if...then...fi”, ”if/else”
•
•
•
polecenie test, exit
struktury warunku ”if...then...fi”, ”if/else”
ćwiczenia z użyciem powyższych struktur
100
11. Struktura warunkowa ”if/elif/else”. Instrukcja case.
•
•
•
struktura warunkowa ”if/elif/else”
instrukcja case i jej użycie
12. Struktury pętli for, while oraz until.
•
•
•
struktura pętli for i jej użycie
struktury pętli while oraz until i ich użycie
13. Polecenia shift, brake, true, continue, line, sort.
•
•
•
•
argumenty skryptu a polecenie shift
polecenia sterujące skryptem
skierowanie wyjścia z pętli do pliku, polecenie line
skierowanie wyjścia z pętli do polecenia, polecenie sort
14. Język przetwarzania tekstów awk
•
•
•
•
składnia polecenia awk
mechanizm działania awk
wybieranie wierszy do przetwarzania - wzorce
wzorce z wyrażeniami regularnymi
15. Program zarządzajacy make
•
•
•
zagadnienie wielu plików zródłowych
składnia plików makefile
opcje i parametry polecenia makefile
ECTS):
101
Zakres
0-70 pkt.
71-84 pkt.
85-98 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
99-112 pkt.
113-126 pkt.
127-140 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
A. Silberschatz, P. B. Galvin, Podstawy systemów operacyjnych, WNT, 2000
E. Quigley, UNIX Shells by Examples, Prentice Hall PTR, 1997
D. Gilly, UNIX in a Nutschell, O’Reilly, 1998
S. Strobel, T. Uhl, Linux, WNT, 1997
W. Stallings, Operating Systems, Prentice Hall, 1995
M. J. Rochkind, Programowanie w systemie UNIX dla zaawansowanych, WNT,
Warszawa, 1993
7. M. Kaniewski, K. Wieremejczyk, Po Prostu UNIX, Mikom, 1992
102
Przedmiot:
Technologie sieciowe
Networking technologies
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
dr hab. Stanisław Ambroszkiewicz
30
egzamin
Laboratorium
mgr Grzegorz Terlikowski
30
Punkty
ECTS
6
POZIOM
przedmiotów:
•
•
ZAŁOŻENIA I CELE
Zasadniczym celem przedmiotu ”Technologie sieciowe" jest wprowadzenie do problematyki
współczesnych sieci komputerowych. Rozwiniętymi celami szczegółowymi sa:
•
•
•
•
•
•
zapoznanie z podstawowymi pojęciami i dziedzina sieci komputerowych,
zapoznanie z warstwami sieci komputerowych występującymi w modelu OSI,
zapoznanie z protokołami komunikacyjnymi wykorzystywanymi w sieciach
komputerowych,
zapoznanie
ze
struktura,
adresowaniem,
protokołami
i
standardami
wykorzystywanymi powszechnie w Internecie
wprowadzenie do programowania sieciowego w oparciu o język Java,
wprowadzenie do projektowania i zarządzania sieci komputerowych WAN i LAN.
Celem laboratorium jest nabycie umiejętności instalowania i obsługi sprzętu i
oprogramowania w sieciach komputerowych. Cele szczegółowe laboratorium obejmują to
•
realizacja prostych aplikacji sieciowych
103
•
•
•
•
•
•
realizacja prostych interakcyjnych aplikacji internetowych działąjcych w oparciu o
bazę danych,
przygotowanie, testowanie i instalacja okablowania strukturalnego,
korzystanie z mierników i sprzętu testującego,
projektowanie, budowanie i zarządzania sieciami LAN i WAN,
konfigurowanie routerów, realizacja prostej sieci (routery, serwery, hosty) z
wykorzystaniem DHCP.
przygotowywanie dokumentacji sieci.
WYKŁAD
1. Podstawowe pojęcia
•
•
•
•
•
•
Definicje zwiazane z komunikacją w sieciach
Przesyłanie danych pomiedzy procesami na (odległych) komputerach
Przełączanie pakietów kontra przełączanie łączy
Pojęcie protokołu, warstwy protokołów na przykładzie transportu lotniczego
Warstwy protokołów w sieciach komputerowych
Budowa modelu OSI, porównanie modelu OSI i TCP/IP
2. Warstwa aplikacji - wprowadzenie
•
•
Model programowanie sieciowego klient-server.
Gniazda (sockety) TCP.
3. Warstwa aplikacji - adresacja i nazewnictwo.
•
•
Adresacja IP
Omówienie DNS
4. Warstwa aplikacji - zastosowania internetowe.
•
•
Omówienie protokołu HTTP, adresacji URL, i HTML.
Omówienie protokołów SMTP i POP3, telnet, ftp.
5. Warstwa transportu - wprowadzenie
•
•
•
Zasady pewnego przesyłania danych w sieciach komputerowych
Algorytm Go-Back-N
Algorytm Selective Repeat
6. Warstwa transportu
•
•
Protokół TCP oraz struktura segmentu TCP.
Protokół UDP.
7. Warstwa sieci - wprowadzenie
•
•
Zasady routingu
Algorytm routingu Link State
104
8. Warstwa sieci
•
•
Algorytm routingu Distance Vector
Routing hierarchiczny
9. Technologie Internetowe - sieci TCP/IP
•
•
Rys historyczny Internetu
Rola aplikacji takich jak email a zwłaszcza WWW.
10. Warstwa łącza danych - dostęp do medium
•
•
•
Kodowanie sygnałów w sieci
Rodzaje protokołów dostepu do medium (MAC), adresowanie fizyczne MAC
Techniki wykrywania błędów.
11. Warstwa łącza danych - technologie
•
•
•
•
Prekursor Ethernetu - ALOHA net
Protokół CSMA/CD.
Ethernet oraz protokół ARP.
Token Ring oraz FDDI.
12. Warstwa łącza danych - urządzenia oraz elementy projektowania sieci lokalnych
•
•
•
Karty sieciowe, modemy.
Koncentratory, mostki, przełaczniki.
Topologie sieci lokalnych oraz zasady projektowania.
13. Bezpieczeństwo sieci komputerowych.
•
•
•
Zagrożenia bezpieczeństwa,
Techniki właman, metody zapewniania bezpieczeństwa,
Zarys technologii DES, RSA, podpis cyfrowy oraz PGP
14. Elementy administrowania i zarządzania sieciami
•
•
Serwery proxy oraz ściany ogniowe.
Protokół SNMP
15. Elementy projektowania sieci komputerowych.
•
•
Analiza wymagań uzytkownika,
Wybrane zagadnienia projektowania sieci w warstwach 1 2 i 3 modelu OSI
ZALICZENIE WYKŁADU
105
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Przegląd podstawowych aplikacji i protokołów sieciowych: ftp, telnet, ssh, email,
WWW.
•
•
•
Konfiguracja interfejsu TCP/IP stacji roboczej,
Obsługa protokołów HTTP, SMTP, i POP3 za pomoca prostego klienta,
Realizacja prostego klienta TCP do ręcznej komunikacji z serwerami HTTP, SMTP,
POP3.
2. Podstawowe urządzenia sieciowe.
•
•
Identyfikacja podstawowych urządzeń sieciowych: hubów, routerów, interfejsów/
portów, kabli połączeniowych, urzadzeń nadawczo-odbiorczych
Weryfikacja ustawien sieciowych (adres IP, konfiguracja DNS, WINS, bramy),
wyjaśnienie znaczenia tych ustawień dla właściwego funkcjonowania sieci
3. Programowanie aplikacji klient/serwer w Javie - elementy architektury aplikacji.
•
•
•
•
Narzędzia javadoc.exe i jar.exe - Tworzenie dokumentacji i samo-uruchamiajacych sie
archiwów Java,
Elementy implementacji aplikacji sieciowej typu klient/serwer,
Realizacja czatu na gniazdach TCP w jezyku Java,
Rozdanie tematów projektów indywidualnych. Przykładowe tematy: ”gra rozproszona
typu kółko-krzyżyk”, ”nim”, etc.
4. Standardy i technologie okablowania.
•
•
Wykonanie i testowanie kabla prostego, krosowego, odwrotnego, standardy i
technologie okablowania, rozwiazywanie problemów związanych z warstwą fizyczną
Budowa sieci LAN złożonej z kilku komputerów, testowanie i monitorowanie sieci.
5. Programowanie aplikacji klient/serwer w Jawie - wielowatkowość
•
•
•
Asynchroniczna transmisja danych w Javie,.
Separacja logiki watku od logiki wykonania,
Implementacja wielowątkowego serwera TCP,
6. Podstawy konfigurowania routerów Cisco
•
•
Weryfikacja i modyfikacja plików konfiguracyjnych routera,
Instalacja, konfiguracja i umiejetność wykorzystania serwera TFTP do wysyłania i
odbierania plików.
106
7. Zaawansowane mechanizmy transmisji danych
•
•
•
Klasy strumieniowe,
Dzielenie i łączenie strumieni,
Buforowanie i formatowanie przesyłanych danych,
8. Adresowanie IP - adresacja routerów w zadanej topologii.
•
•
Znaczenie klas adresów IP, podsieci, masek podsieci,
Konfiguracja adresu IP na interfejsach routera.
9. Przesyłanie obiektów w Javie
•
•
•
Serializacja obiektów - interfejs Serializable,
Wykrywanie typów w czasie wykonania - RTTI (run-time type identification),
Przesyłanie obiektów przez sieć.
10. Protokoły routingu
•
•
Konfiguracja i weryfikacja działania protokołu RIP w sieciach LAN,
Konfiguracja i weryfikacja działania protokołu OSPF w sieciach LAN,
11. Zdalne uruchamianie programów w Javie
•
•
•
Wykorzystanie klasy Runtime i Process,
Realizacja zdalnych poleceń środowiskowych,
Przekazywanie poleceń do aplikacji w czasie ich działania.
12. Projektowanie i symulacja sieci
•
•
Adresowanie sieci, majac ”nie zaadresowana” topologie,
Symulacja zaprojektowanej sieci
13. Programowanie aplikacji sieciowych wykorzystujących bazy danych
•
•
Interfejs JDBC do połączeń z bazami danych,
Przykład prostej aplikacji sieciowej wykorzystującej bazę danych.
14. Praktyczna realizacja zadanej topologii sieci przy pomocy routerów Cisco.
•
•
•
Realizacja prostej sieci (routery, serwery, hosty) z wykorzystaniem DHCP
Sprawdzanie ruchu w czasie rzeczywistym za pomoca polecenia ”debug”,
Diagnozowanie i usuwanie uszkodzen w sieci.
15. Troubleshooting
•
•
Diagnozowanie i rozwiązywanie problemów w sieciach LAN
Obrona projektów końcowych.
107
laboratoryjnych.
skali ECTS):
Zakres
0-100 pkt.
101-120 pkt.
121-140 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
141-160 pkt.
161-180 pkt.
181-200 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. V. Amato. Akademia Sieci Cisco. Pierwszy rok nauki, wydanie drugie rozszerzone.
Mikom, Warszawa 2002
2. Kurose J. F., Ross K. W., Sieci komputerowe. Od ogółu do szczegółu z Internetem w
tle, Wydawnictwo Helion, Gliwice 2006
3. K. Krysiak. Sieci Komputerowe - Kompendium. Wydawnictwo Helion 2003
4. Leinwand, B. Pinsky. Konfiguracja Routerów Cisco. Podstawy. Mikom, Warszawa
2002.
5. T. Sheldon. Wielka Encyklopedia Sieci Komputerowych. Wydawnictwo Robomatic
s.c. 1999.
6. M. Sportack. Routing IP - podstawowy podrecznik. Mikom, Warszawa 2000.
7. M. Sportack. Sieci komputerowe. Wydawnictwo Helion 1999,
8. R. Wright. Elementarz routingu IP. Mikom, Warszawa 1999.
108
Przedmiot:
Technologie programistyczne - systemy internetowe
Programming Technologies - Internet Technologies
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Wykład
prof. dr hab. inż. Mieczysław
Kłopotek
Laboratorium
mgr Mariusz Kujawiak
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
30
zaliczenie na
ocenę
30
zaliczenie na
ocenę
Punkty
ECTS
5
POZIOM
przedmiotów:
•
ZAŁOŻENIA I CELE
Zasadniczym celem przedmiotu "Technologie programistyczne - systemy internetowe" jest
przekazanie wiedzy z zaawansowanych technologii do budowania systemów internetowych w
aspekcie zarówno teoretycznym jak i praktycznym. Rozwiniętymi celami szczegółowymi są:
•
•
•
Przedstawienie języków programowania po stronie klienta: html, javascript, aplety
Przedstawienie języków programowania po stronie serwera: php, servlety, jsp,
DotNET;
Metody dostępu do baz danych po stronie serwera;
Celem laboratorium jest nabycie umiejętności tworzenia aplikacji internetowych i
instalowania aplikacji na serwerach oraz mechanizmy testowania aplikacji. Cele szczegółowe
laboratorium obejmują następujące umiejętności praktyczne:
•
•
•
•
Projektowanie i implementacja internetowej gry towarzyskiej,
Implementacje części aplikacji internetowej po stronie serwera,
Implementacje części aplikacji internetowej po stronie klienta,
Przesyłanie danych poprzez protokół HTML do serwera i utrwalanie w bazie danych
109
•
Utrwalanie i prezentacja danych z repozytorium XML
WYKŁAD
1. HTTP i architektura klient-serwer w aplikacjach internetowych
•
•
Cechy charakterystyczne protokołu HTTP
Wykorzystanie protokołu HTTP w aplikacjach klient-serwer
2. JavaScript
•
•
•
•
JavaScript jako język programowania
Model DOM dokumentu HTML i dostep w JavaScript
Obsługa zdarzeń w JavaScript
Obsługa formularzy
3. Aplety
•
•
•
Możliwości i ograniczenia apletu
Cykl życia apletu
Transformacja aplikacji Swingowej do apletu Javy
4. Kooperacja JavaScript z Apletami, JavaScript i Apletów z serwerami
•
•
•
•
Komunikacja apletu z serwerem
Komunikacja Javascript z serwerem
Współpraca programów w JavaScript i apletów
Cookies jako medium komunikacji między programami po stronie klienta
5. Technologie CGI i servlety
•
•
•
•
•
Zdalna obsługa zadań w architekturze klient-serwer - zasady
Definicja interfejsu CGI
Motywacja i koncepcja serwletów
Cykl życia serwletów
Osadzanie programów CGI i serwletów na serwerze
6. JSP
•
•
•
Dynamiczne strony WWW - koncepcja JSP, PHP, ASP itd.
Osadzanie STRON jsp na serwerze
JSP a programowanie serwletów
7. PHP
•
•
•
Język programowania
Interfejs do usług serwera
Wykorzystanie ciasteczek
8. Metody dostępu do baz danych po stronie serwera
110
•
•
•
•
Model dla serwletów
Model dla JSP
Model dla PHP
Nie-SQLowe bazy danych
9. DotNET
•
•
•
Zintegrowane środowisko tworzenia aplikacji rozproszonych
Wprowadzenie do jezyków ”szarp”
Koncepcja komunikacji w dotNET
10. Problemy kompresji informacji
•
•
•
Rodzaje kompresji
Metody kompresji bezstratnej
Metody kompresji stratnej
11. Zdalne uruchamianie aplikacji
•
•
•
•
RPC
RMI
CORBA
ADO, .NET
12. Koncepcje bezpieczeństwa komunikacji w Internecie
•
•
•
•
•
•
zagrożenia
cele polityki bezpieczeństwa
kryptografia
bezpieczne połączenia
bezpieczeństwo kodu
Zaufanie w sieci
13. Technologie i zastosowania pająków
•
•
•
•
zadania stawiane pająkom
koordynacja pracy zespołu pająków
ukierunkowanie przeszukiwania przestrzeni dokumentów
prognostyka odwiedzin
14. Technologie analizy kolekcji dokumentów hipertekstowych
•
•
•
rozpoznawanie języka
analiza językowa (stemming, model wektorowy)
konstrukcja list inwersyjnych
15. Technologie oceny wartości dokumentów w Internecie
•
•
•
statyczna ocena wartości dokumentu
dynamiczna ocena wartości dokumentu
ocena wartości a listy inwersyjne
111
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Projektowanie i implementacja internetowej gry towarzyskiej w trybie tekstowym
(szachy, warcaby, kółko i krzyzyk, wilk i owce)
•
•
rozdanie zadań ”bazowych” dla ciągu laboratoriów
implementacja gry w trybie jednego stanowiska
2. Projektowanie i implementacja internetowej gry towarzyskiej c.d.
•
•
Tworzenie zdalnego interfejsu dla dwóch uczestników
Tworzenie ”serwisu” dla wielu par graczy
3. Interfejs graficzny do gry towarzyskiej (Swing standalone lub aplet)
•
•
Swing standalone
Transformacja do apletu
4. Współpraca JavaScript i apletów Javy
•
•
•
Gra w postaci apletu bez interfejsu graficznego
Interfejs poprzez JavaScript
Współpraca
5. Gry w technologii serwletów
•
•
•
Gra w postaci serwletu
Interfejs w postaci apletu
Współpraca
6. Gry w technologii JSP
•
•
Interfejs w postaci czystego tekstu HTML + pliki graficzne
Gra w technologii JSP / grafika serwletowa
7. Internacjonalizacja (getLocale) gier w technologii JSP i serwletów
112
•
•
Przygotowanie wielojęzycznych tekstów do komunikacji w grze
Internacjonalizacja przez przekierowanie
8. Gry w technologii PHP
•
•
Interfejs w postaci czystego tekstu HTML + pliki graficzne
Gra i generowanie grafiki w PHP
9. Gry w technologii DotNET
•
•
Implementacja gry w trybie jednego stanowiska
Rozproszenie interfejsu
10. Gry w technologii JSP, z pamiętaniem wyników w bazie danych
•
•
Zdalny dostęp do bazy danych
Problem separacji transakcji (pojedyncza scieżka)
11. Zdalne uruchamianie aplikacji przez RMI
•
•
Interfejs w postaci samodzielnej aplikacji Swing
Obsługa gry przez zdalny moduł RMI
12. Domykanie luk bezpieczeństwa dla wybranych serwletów
•
•
Kontrola wyboru języka
Kontrola parametrów przekazywanych przxez użytkownika
13. Programowanie pajaków do ”brand monitoring”
•
•
•
•
Pająk internetowy
Obsługa listy adresów startowych
Obsługa listy słów kluczowych
Ewaluacja zagrożenia w brand monitoring
14. Obliczanie tf-idf dla dokumentów z kolekcji
•
•
•
•
Ekstrakcja listy słów z kolekcji dokumentów i z każdego dokumentu
Zastosowanie stemera i usuwania słów ze stop-listy
Charakteryzacja histogramowa kolekcji i indywidualnych dokumentów
Obliczanie tf i idf.
15. Liczenie PageRank dla kolekcji dokumentów
•
•
•
Ekstrakcja struktury linków z kolekcji dokumentów
Implementacja algorytmu PageRank
Prezentacja listy dokumentów wg pagerank
113
laboratoryjnych.
skali ECTS):
Zakres
0-100 pkt.
101-120 pkt.
121-140 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
141-160 pkt.
161-180 pkt.
181-200 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. M.A.Kłopotek: Inteligentne wyszukiwarki internetowe. Akademicka Oficyna
Wydawnicza Exit, Warszawa 2001, 332 strony, ISBN 83-87674-31-1
2. M. A. Kłopotek: Java dla kursantów niecierpliwych i odpornych. Opracowanie.
3. S. T. Wierzchon Sztuczne Systemy Immunologiczne. Teoria i Zastosowania,
Akademicka Oficyna Wydawnicza Exit, Warszawa 2001
4. Strona serwera WWW jo!
5. Strona serwera WWW bj
6. Strona serwera aplikacji foxserv
7. B. Eckel: Thinking in Java Prentice-Hall, December 2002 lub nowsze (poprawione)
8. Dokumentacja Javy jdk 1.4.2
9. Dokumentacja pakietu atomiki i polskieznaki
114
Przedmiot:
Technologie programistyczne - sieciowe systemy biznesowe
Programming Technologies - Network Business Systems
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
30
Laboratorium
30
Punkty
ECTS
5
POZIOM
Warunkiem udziału w zajęciach jest ogólna znajomość zagadnień związanych z
funkcjonowaniem instytucji gospodarczych i ich zarządzaniem oraz projektowania systemów
informatycznych, a ponadto wcześniejsze uzyskanie zaliczenia z następujących przedmiotów:
•
•
ZAŁOŻENIA I CELE
Zasadniczym celem przedmiotu ” Technologie programistyczne - sieciowe systemy
biznesowe” jest wprowadzenie do problematyki architektury zorientowanej na usługi
(Service-Oriented Architecture, SOA). Rozwiniętymi celami szczegółowymi przedmiotu są:
•
•
•
•
zapoznanie z podstawowymi pojęciami SOA
zapoznanie z metodami wdrażania metodologie SOA
zapoznanie z narzędziami SOA
zapoznanie z standardami i praktykami SOA
Celem laboratorium jest zapoznanie z technikami architektury zorientowanej na usługi. Cele
szczegółowe laboratorium obejmują następujące umiejętności praktyczne:
•
•
•
Modelowanie, projektowanie i implementowanie architektury zorientowanej na usługi
Service-Oriented Architecture (SOA),
Korzystanie ze standardów SOA,
Automatyzowanie procesów biznesowych poprzez mapowanie ich na model
architektoniczny,
115
•
Identyfikowanie i wdrażanie scenariusze biznesowe w oparciu architekturę
zorientowaną na usługi.
WYKŁAD
1. Wprowadzenie do architektury SOA
•
•
•
Koncepcja systemów w architekturze opartej o usługi
Przesłanki biznesowe do stosowania architektury SOA
Przesłanki technologicznee do stosowania architektury
2. Warstwy architektury SOA
•
•
•
Warstwy tworzące architekturę zorientowaną na usługi
Korzyści z wdrożenia SOA
Cykl życia SOA
3. 3. Zasady projektowania SOA
•
•
•
•
Charakterystyka architektury zorientowanej na usługi
Zasady projektowania stosowane podczas budowy serwisów
Jak SOA jest powiązane z tradycyjnymi stylami architektonicznymi
Definiowanie SOI (service-oriented integration) i wyjaśnienie roli ESB w
ustanawianiu SOI
4. Standardy w architekturze SOA
•
•
•
•
Usługi sieciowe (Web services) i ich podstawowe standardy
Wyjaśnienie związków między WS a SOA
Budowanie rozwiązań interoperacyjnych.
Lista standardów i identyfikacja ról w budowaniu rozwiązań z wykorzystaniem WS
5. Wsparcie narzędziowe IBM dla cyklu rozwojowego opartego o SOA
•
•
•
Identyfikacja zmiennych i standardów stosowanych w poszczególnych fazach cyklu
życiowego SOA
Faza modelowania: Rational RequisitePro , Rational Software ,WebSphere Business
Modeler
Faza montażu: WebSphere Integration Deweloper, WebSphere Developer for System
z, Rational Application Deweloper
6. Wsparcie narzędziowe IBM dla cyklu rozwojowego opartego o SOA
•
•
Faza Konfiguracji: WebSphere Application Serwer ,WebSphere Process Serwer,
WebSphere Portal, WebSphere DataPower
Faza zarządzania : WebSphere Business Monitor and Tivoli Performance Viewer,
ITCAM for WebSphere and ITCAM for SOA
7. Zarządzanie w SOA
116
•
•
•
Wsparcie dla zarządzania SOA
Lista faz w cyklu życiowym SOA
Identyfikacja oferty zarządzania cyklem życiowym w SOA
8. Założenia i modelowanie
•
•
•
Korzyści z modelowania w SOA
RUP dla modelowania architektury zorientowanej na usługi (RUP for SOMA)
Profile UML 2.0 dla tworzenia oprogramowania usług
9. Założenia i modelowanie
•
•
•
Specyfikacja ról w modelowaniu biznesowym (modelowanie procesów, analiza i
optymalizacja)
Identyfikacja przepływów prac, aktywności i przewodników oferowanych w RUP dla
SOMA (identyfikacja serwisów, ich specyfikacja i realizacja)
Wsparcie narzędzi CASE dla projektowania SOA
10. Scenariusz
•
•
Definiowanie punktów wejść do tworzenia scenariuszy dla SOA
Realizacje scenariuszy szybkiego rozwoju projektów SOA
11. Wzorce
•
•
•
Wzorce rozwiązań dla scenariuszy tworzenia serwisów i identyfikacja ich produktów
(do realizacji tego wzorca)
Wzorce rozwiązań dla połączeń serwisów i identyfikacji ich produktów (do realizacji
tego wzorca)
Wzorzec scenariusza dla BPM i identyfikacja jego produktów
12. Założenia montażu
•
•
•
Kreowanie potrzeb dla programowania w modelu SOA
Definiowanie komponentów architektury zorientowanej na usługi (Service Component
Architecture - SCA)
Komponenty SCA: moduły serwisu, pośrednicy, komponenty serwisu i komponenty
pośrednika
13. Założenia konfiguracji
•
•
•
Modele programowania klienta
Integracja platform architektonicznych
Integracja narzędzi do wytwarzania serwisów
14. Zarządzanie serwisów
•
•
•
Środowisko zarządzania w SOA
Odkrywanie wymagań w zakresie zarządzania
Identyfikacja oferty dostarczenia tych możliwości
117
15. Bezpieczeństwo serwisów
•
•
•
Bezpieczeństwo w środowisku SOA
Cykl życia dla budowania aspektu bezpieczeństwa serwisów
Oferta dostarczenia wymaganych cech serwisu w zakresie jego bezpieczeństwa
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Studium przypadku z na przykładzie JK Enterprise I
•
•
Identyfikacja serwisu
identyfikacja procesów biznesowych
2. Studium przypadku z na przykładzie JK Enterprise II
•
•
•
Specyfikacja serwisu
Wybór scenariusza SOA
Identyfikacja wzorca
3. Modelowanie procesu z użyciem WebSphere Business Modeler
•
•
•
Przeprowadzenie symulacji
Analiza wyników symulacji
Export modelu procesu do WebSphere Integration Developer
4. Rozwój architektury komponentów serwisu z użyciem WebSphere Integration
Deweloper
•
•
•
Podstawowe możliwości środowiska WebSphere Integration Deweloper
Tworzenie komponentów
Tworzenie i walidacja interfejsu
5. Wsparcie rozwoju BPEL w WebSphere Integration Deweloper
•
•
•
Analiza projektu wygenerowanego na podstawie procesów biznesowych
Diagram modułu SCA
Analiza diagramu procesu w Prosecc Editor
118
6. Debuggowanie modułu procesu biznesowego
•
•
Przygotowanie środowiska oraz Process Serwer
Zastosowanie Integration Developer’s
7. Dodawanie reguł biznesowych do procesu biznesowego
•
•
Ustanawianie kolejności zdarzeń
Ustanawianie reguł biznesowych dla komponentu SCA
8. Dodawanie zadań do procesu biznesowego
•
•
Konfiguracja zadań
Ustanawianie zachowań transakcyjnych
9. Debuggowanie modułu procesu biznesowego
•
•
Typy narzędzi debugujących dla modułu mediacji
Debuggowanie modułu mediacji
10. Rozwój usług mediacyjnych mediacyjnych celu integracji procesów biznesowych z
zewnętrznymi usługami
•
•
Tworzenie biblioteki dla usług Webowych
Rozbudowa modułu mediacji
11. Rozwój usług mediacyjnych mediacyjnych celu integracji procesów biznesowych z
zewnętrznymi usługami II
•
•
•
Implementacja przepływu dla mediacji
Konfiguracja importu SCA
Testowanie kolejności procesów modułu mediacji
12. Rozwój mediacji systemu informacyjnego
•
•
Tworzenie UpdateShipmentStatus modułu mediacji
Implementacja JDBC systemu informacyjnego
13. Rozwój mediacji systemu informacyjnego
•
•
Implementacja komponentu UpdateStatusMediation
Testowanie nowego modułu mediacji
14. Rozmieszczanie i zarządzanie procesem biznesowym i usługami mediacyjnymi w
WebSphere Process Serwer
•
•
Tworzenie zdarzeń CEI
Monitorowanie zdarzeń CEI
15. Zarządzanie aplikacją i zasobami
119
•
•
Charakterystyka Process Server Administrative Konsole
Zarządzanie w Process Server Administrative Konsole
ECTS):
Zakres
0-70 pkt.
71-84 pkt.
85-98 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
99-112 pkt.
113-126 pkt.
127-140 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. Thomas Erl, "SOA Principles of Service Design", Prentice Hall Service-Oriented
Computing Series, 2007
2. Thomas Erl, „Service-Oriented Architecture (SOA): Concepts, Technology, and
Design”, Prentice Hall Service-Oriented Computing Series, 2005
3. Norbert Bieberstein, Robert G. Laird, Keith Jones, Tilak Mitra „Executing SOA: A
Practical Guide for the Service-Oriented Architect”, IBM Press, 2008
4. Jim Brennan „IBM WebSphere DataPower SOA Appliance Handbook”, IBM Press,
2009
120
Przedmiot:
Mobilne systemy komputerowe
Mobile Computer Systems
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
21
egzamin
Laboratorium
24
Punkty
ECTS
5
POZIOM
przedmiotów:
•
•
•
•
ZAŁOŻENIA I CELE
Zasadniczym celem przedmiotu jest poznanie podstaw programowania mobilnych robotów, a
w tym w szczególności:
•
•
•
•
•
Teorie systemów mobilnych robotów i ich weryfikacja na rzeczywistych robotach
poprzez realizacje kolejnych coraz bardziej zaawansowanych projektów.
Kontrola zachowania robota.
Interpretacja danych pochodzących od sensorów.
Modelowanie środowiska oraz nawigacja.
Modelowanie i realizacja współdziałania robotów.
Celem laboratorium jest praktyczna umiejętność programowania robota do realizacji zadań
przedstawionych na wykładach. Tak, więc podczas laboratorium będą realizowane szereg
projektów cząstkowych skorelowanych z wykładami oraz projekt główny. Studenci będą
mieli do dyspozycji dwa mobilne roboty Pioneer 3 DX (firmy ActivMedia) każdy z
chwytakiem P3 2-DOF oraz z notebookiem na pokładzie do wykonywania programu
kontrolującego zachowanie robota. Do tworzenia programów używana będzie platforma
121
Saphira, specjalny język zwany Colbert, oraz język programowania C++. Projekty będą
wykonywane w grupach 2-3 osobowych. Projekt główny dotyczyć będzie współdziałania
wielu robotów w celu realizacji pewnego zadania. Takim zadaniem może być wspólne
przenoszenie belki przez dwa roboty, lub np. gra w piłkę jako drużyna przeciwko innej
drużynie.
WYKŁAD
1. Wprowadzenie do mobilnych kognitywnych robotów
•
•
•
Mobilność robota
Sensory
Współdziałanie sensorów oraz ruchu robota
2. Architektura robota
•
•
Architektura reaktywna, deliberatywna, hybrydowa, hierarchiczna
Zachowanie robota
3. Wprowadzenie do architektury Saphira oraz jezyka Colbert
•
•
•
Podstawowe warstwy
Struktura jezyka
Omówienie prostych przykładów
4. Podstawy nawigacji
•
•
Kontrola ruchu
Wykrywanie i omijanie przeszkód
5. Reprezentacja swiata
•
•
Wybór sposobu reprezentacji
Tworzenie map otoczenia
6. Lokalizacja na podstawie sensorów oraz map
•
•
Wykrywanie punktów charakterystycznych
Śledzenie kierunku oraz pomiar przebytej odległości
7. Planowanie trasy
•
•
Metody wyznaczania punktów charakterystycznych
Wyznaczanie trasy na podstawie mapy
8. Podstawy współdziałania robotów
•
•
Istota współdziałania
Ustalanie wspólnego planu oraz wykonanie
122
9. Komunikacja pomiedzy robotami
•
•
Wykorzystanie komunikacji bezprzewodowej:WLAN IEEE 802.11b, Bluetooth,
podczerwień
Format wiadomosci oraz wspólny protokół konwersacyjny
10. Współdziałanie na poziomie semantycznym
•
•
•
Wspólna reprezentacja świata
Język opisujacy środowisko oraz zadania i sposoby wykonywania zadań
Przekazywanie intencji, zobowiazań, celów, wiedzy pomiędzy robotami
11. Przegląd i porównanie architektur robotów
•
•
•
•
Saphira, RUINO
Dervish, Xavier
The Animate Agent Architecture
Kamera jako sensor, czyli źródło danych o środowisku
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Wprowadzenie do środowiska ARIA
•
•
•
Przypomnienie podstawowych wiadomości z zakresu programowania w jezyku C/C++
Konfiguracja symulatora
Uruchamianie przykładowych programów
2. Architektura systemu ARCOS
•
•
•
Komponenty systemu ARCOS
Komunikacja z robotem
Programowanie ruchu robota
3. Realizacja wielozadaniowosci w ARIA
•
•
Mechanizmy ”akcji” - klasa ArAction
Priorytety zadań
123
•
Rozdanie projektów
4. Sensory zasięgu i podstawy nawigacji
•
•
•
Sonary, lasery, zderzaki
Odczytywanie danych z sensorów
Wykrywanie i omijanie przeszkód
5. Analiza danych z sensorów i tworzenie map środowiska
•
•
Tworzenie modelu otoczenia
Budowa map
6. Analiza map środowiska
•
•
Wyszukiwanie obiektów charakterystycznych w mapach
Lokalizacja robota na podstawie utworzonej mapy
7. Planowanie trasy
•
•
•
Wyznaczanie celu podróży robota
Wyznaczanie optymalnej scieżki na podstawie mapy otoczenia
Realizacja trasy
8. Manipulatory robota
•
•
•
Przeglad manipulatorów - gripper, P2Arm
Programowanie grippera
Realizacja zadania podnoszenia przedmiotu
9. Kamera jako źródło informacji o otoczeniu
•
•
•
•
Konfiguracja interfejsu kamery
Odczytywanie danych
Analiza danych z kamery
Wyszukiwanie elementów charakterystycznych - znaczników
10. Realizacja zadania wyszukiwania i przenoszenia przedmiotu
•
•
Planowanie ruchu robota na podstawie danych z kamery
Chwytanie i przenoszenie przedmiotu
11. Komunikacja bezprzewodowa z robotem
•
•
•
WLAN IEEE 802.11b,
Bluetooth
Zdalne sterowanie robotem
12. Podsumowanie i zaliczenie przedmiotu
124
•
•
Prezentacja i obrona projektów
ECTS):
Zakres
0-55 pkt.
56-66 pkt.
67-77 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
78-88 pkt.
89-99 pkt.
100-110 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. Robin Murphy. Introduction to AI Robotics. MIT Press (2000) ISBN 0-262-13383-0
2. David Kortenkamp, R. Peter Bonasso, and Robin Murphy (eds.) ArtificialIntelligence
and Mobile Robots, MIT Press (1998) ISBN 0-262-61137-6
3. Saphira User’s Manual (version 6.2c), Pioneer II User’s Manual
4. G. D. Hager, H. I. Christensen, H. Bunke, and R. Klein (Eds.) Sensor Based Intelligent
Robots. Springer LNCS 2238, 2002, ISBN 3-540-43399-6
5. R. C. Arkin. Behavior-Based Robotics. MIT Press (1998) ISBN 0-262-01165-4
6. R. A. Brooks. Cambrian Intelligence: The Early History of the New AI. Bradford
Publishing, ISBN 0-262-52263-2
7. J. Borenstein, H. R. Everett, and L. Feng. Navigating Mobile Robots: Sensors and
Techniques A. K. Peters, Ltd., Wellesley, MA (1998)
8. H. R. Everett. Sensors for Mobile Robots. A. K. Peters, Ltd. ISBN 1-56881-048-2
9. J. L. Jones and A. M. Flynn. Mobile Robots: Inspiration to Implementation. A. K.
Peters, Ltd., Wellesley, Massachusetts (1993)
10. Jean-Claude Latombe. Robot Motion Planning. Kluwer Academic Publishers ISBN 07923-9206-X
125
Przedmiot:
Symulacja komputerowa
Computer Simulation
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
dr Tengiz Boczoriszwili
21
egzamin
Laboratorium
24
Punkty
ECTS
5
POZIOM
przedmiotów:
•
•
•
Programowanie obiektowe
ZAŁOŻENIA I CELE
Celem głównym wykładu jest przekazanie wiedzy z zakresu:
•
•
•
metodyki realizacji modeli symulacyjnych,
teoretycznych podstaw symulacji komputerowej,
oraz teorii budowy komputerowych modeli symulacyjnych.
Celem laboratorium jest nabycie i opanowanie praktycznych umiejętności tworzenia modeli
symulacyjnych sieci komputerowych. Zasadniczym elementem praktycznym ćwiczeń
laboratoryjnych jest zadanie indywidualne o charakterze projektu. W ramach projektu
studenci przygotowują cele symulacji, model symulacyjny sieci komputerowej, opracowują
dane wejściowe, przeprowadzają replikacje i opracowują wyniki symulacji. Ocenie podlega
cały proces i jego zgodność z metodyką realizacji modeli symulacyjnych.
WYKŁAD
1. Wstęp do symulacji sieci komputerowych.
126
•
•
•
Cele symulacji.
Korzyści wynikające z symulacji sieci.
Metodologia symulacyjnego modelowania sieci.
2. Metodyka realizacji modelu symulacyjnego.
•
•
•
Elementy modelu symulacyjnego.
Parametry modelu symulacyjnego.
Etapy realizacji modelu.
3. Teoretyczne podstawy symulacji.
•
•
•
•
Symulacja sterowana zdarzeniami.
Czas symulacji.
Dane wejściowe i dane wynikowe.
Symulacja równoległa.
4. Koncepcje modelowania.
•
•
•
•
•
•
Moduły hierarchiczne.
Typy modułów.
Modele elementów sieciowych.
Metody opisu topologii sieci.
Modelowanie transmisji danych.
Parametry symulacji.
5. Język symulacyjny NED.
•
•
•
•
•
Podstawy leksykalne języka NED.
Definicja kanału.
Definicje modułów.
Definicje sieci.
Wyrażenia.
6. Modelowanie obiektów i protokołów sieciowych.
•
•
•
•
Istota modelowania struktury sieci.
Modele węzłów.
Modele łączy międzywęzłowych.
Modele protokołów sieciowych.
7. Konfiguracja i przeprowadzanie symulacji.
•
•
•
•
Konfiguracja symulacji.
Konfiguracja wektorów wyjściowych.
Konfiguracja generatorów liczb losowych.
Przebieg symulacji.
8. Analiza wyników symulacji.
•
Wektory wyjściowe.
127
•
•
Statystyka skalarna
Poziom ufności wyników symulacji i najczęściej popełniane błędy.
9. Analiza wyników symulacji.
•
•
Narzędzia do analizy symulacji.
Narzędzia do obrazowania wyników symulacji.
10. Komercyjne i badawcze symulatory sieci komputerowych i ich możliwości (1).
•
•
Symulator OPNET.
Symulator COMNET.
11. Komercyjne i badawcze symulatory sieci komputerowych i ich możliwości (2).
•
•
•
Symulator ns-2.
Symulator OMNeT++
Symulator cnet.
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Obsługa symulatora sieci komputerowych OMNET++
•
•
•
Składniki pakietu OMNET++
Możliwości środowiska.
Wprowadzenie prostego modelu sieci i przeprowadzenie symulacji.
2. Przygotowanie danych wejściowych do symulacji - modele elementów sieci.
•
•
•
•
Modele węzłów.
Modele łączy.
Modele protokołów.
Wykorzystywanie języka programowania NED.
3. Przygotowanie danych wejściowych do symulacji - model struktury sieci.
•
Modelowanie struktury sieci.
128
•
4. Przygotowanie danych wejściowych do symulacji - model użytkowników sieci.
•
•
•
Modele użytkowników sieci.
Modele generowanego ruchu przez użytkowników sieci.
5. Konfiguracja symulacji (1).
•
•
Przygotowanie celów symulacji.
Przygotowanie scenariuszy symulacyjnych.
6. Konfiguracja symulacji
•
•
Pliki konfiguracyjne.
Parametry konfiguracyjne.
7. Konfiguracja symulacji
•
•
Konfiguracja generatorów liczb losowych.
Konfiguracja wektorów wyjściowych.
8. Symulacja przygotowanego modelu sieci (1).
•
•
Przygotowanie procesu symulacji.
Przeprowadzanie replikacji.
9. Symulacja przygotowanego modelu sieci (2).
•
•
Przeprowadzanie replikacji.
Zmiana parametrów symulacji w zależości od przyjętych celów.
10. Analiza wyników symulacji (1).
•
•
Analiza i wizualizacja wyników symulacji.
Narzędzia do analizowania (Grace, Root, Gnuplot).
11. Analiza wyników symulacji (2).
•
•
•
Opracowanie statystyk skalarnych.
Wykresy wektorów wyjściowych.
Opracowanie wniosków z przeprowadzonych symulacji.
12. Przedstawienie i ocena projektu.
•
•
Prezentacja projektu.
Zaliczenie projektu.
129
ECTS):
Zakres
0-55 pkt.
56-66 pkt.
67-77 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
78-88 pkt.
89-99 pkt.
100-110 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. M. Zhou, K. Venkatesh., Modeling, Simulation and Control of FMS, Word scientific
publishing, 1999
2. Fishman G. S.: Symulacja komputerowa, pojecia i metody. PWE, Warszawa 1981.
3. Tyszer J.: Symulacja cyfrowa. WNT, Warszawa 1990.
4. Peterson J.L.: Petri net theory and the modeling of systems, Prentice-Hall, Inc.,
Englewood Cliffs, 1981.
5. Tyszer J.: Object-oriented computer simulation of discrete-event systems,
6. Kluwer Academic Publishers, 1999 6. Symulator cnet http://www.csse.uwa.edu.au/cnet/
7. Platform Independent Petri Net Editor - http://pipe2.sourceforge.net/
8. OMNeT++ Manual
9. OMNeT++ Tutorial
130
Przedmiot:
Object-Oriented Programming
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
dr hab. Andrzej Wiśniewski
30
egzamin
Laboratorium
dr Anna Kołkowicz
30
Punkty
ECTS
6
POZIOM
przedmiotów:
•
Podstawy programowania.
lub znajomość literatury obowiązującej w tym przedmiocie oraz umiejętność programowania
w jednym z języków wysokiego poziomu.
ZAŁOŻENIA I CELE
Podstawowym celem wykładów jest przekazanie wiedzy o:
•
•
•
paradygmatach programowania ze szczególnym uwzględnieniem paradygmatów
obiektowego i zdarzeniowego,
modelowaniu obiektowym w jezyku UML,
oraz projektowaniu i programowaniu aplikacji okienkowych zgodnie z paradygmatami
obiektowym i zdarzeniowym.
Celem dodatkowym jest zapoznanie studentów z językiem programowania Java.
Celem zajęć laboratoryjnych jest nabycie i opanowanie umiejetności w projektowaniu i
programowaniu aplikacji konsolowych i okienkowych w języku Java. Po wprowadzeniu w
środowisko programistyczne studenci powinni opanować praktycznie:
•
•
•
podstawowe konstrukcje w języku Java,
obiektowe tytpy danych, w tym tablice, strumienie i klasy,
dziedziczenie i polimorfizm,
131
•
pakiety graficzne AWT oraz swing.
WYKŁAD
1. Języki i paradygmaty programowania.
•
•
•
•
•
Historyczne paradygmaty programowania: programowanie liniowe, proceduralne,
modularne, strukturalne
Paradygmat programowania obiektowego i zdarzeniowego. Języki zorientowane
obiektowo.
Paradygmat programowania deklaratywnego. Języki deklaratywne.
Paradygmat programowania logicznego. Języki logiki.
Paradygmat programowania funkcyjnego. Języki funkcyjne.
2. Główne koncepcje języka Java.
•
•
•
•
•
•
Obiektowość. Idea programowania obiektowego.
Niezależność od architektury.
Sieciowość i obsługa programowania rozproszonego.
Niezawodność i bezpieczeństwo.
Dystrybucje jezyka Java.
Struktura programu.
3. Jednostki leksykalne języka Java.
•
•
•
Słowa kluczowe, identyfikatory, komentarze, literały.
Nieobiektowe typy danych.
Wyrażenia i operatory.
4. Instrukcje w języku Java
•
•
•
Instrukcje decyzyjne
5. Klasy i obiekty
•
•
•
•
•
Definiowanie klas.
Konstruktory.
Statyczne składowe klasy.
Tworzenie i niszczenie obiektów.
Przeciążanie metod i konstruktorów.
6. Tablice i łańcuchy znakowe jako obiektowe typy danych
•
•
•
•
Sposoby deklaracji tablic.
Tablice wielowymiarowe.
Przekazanie tablicy do metody jako parametr.
Łańcuchy znakowe. Klasa String.
132
7. Wyjątki. Asercje
•
•
•
•
Implementacja wyjątków w języku Java.
Przechwytywanie wyjątków.
Rzucanie wyjątkami.
Asercje
8. Strumienie
•
•
•
•
•
•
Podstawowe klasy strumieniowe.
Standardowe strumienie danych.
Pliki - klasa File.
Odczyt danych tekstowych i binarnych ze strumienia wejsciowego.
Zapis danych tekstowych i binarnych do strumienia wyjsciowego.
Potoki.
9. Dziedziczenie
•
•
•
•
Kompozycja a dziedziczenie
Istota dziedziczenia jednobazowego.
Referencje this i super.
Reguły dziedziczenia.
10. Polimorfizm
•
•
•
•
Implementacje polimorfizmu w języku Java.
Przeciążanie, przesłanianie i dynamiczne wiązanie metod.
Klasy i metody abstrakcyjne.
Klasy i metody finalne.
11. Projektowanie obiektowe
•
•
•
•
•
•
Identyfikacja obiektów.
Analiza przestrzeni przedmiotowej.
Język UML (Unified Modeling Language) do modelowania obiektowego.
Elementy języka UML (komentarze, nazwy, interfejsy, aktor, pakiety).
Diagramy języka UML (przypadków uzycia, klas, obiektów, stanów, działalnosci,
przebiegu, kooperacji, komponentów, zastosowan).
Język ograniczeń obiektowych.
12. Paradygmat programowania zdarzeniowego.
•
•
•
Istota programowania zdarzeniowego.
Delegacyjny model obsługi zdarzeń.
Hierarchia klas zdarzeniowych.
13. Programowanie aplikacji okienkowych - pakiet AWT
•
•
•
Hierarchia klas AWT.
Właściwości komponentów.
Kontenery.
133
14. Programowanie aplikacji okienkowych - pakiet Swing (1)
•
•
•
•
Hierarchia komponentów pakietu Swing.
Okna aplikacji i ich architektura.
Właściwości komponentów.
Kontenery.
15. Programowanie aplikacji okienkowych - pakiet Swing (2).
•
•
•
•
Okna wewnętrzne.
Okna dialogowe.
Panele.
Zaliczenie.
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
LABORATORIUM
1. Środowisko programistyczne.
•
•
•
•
•
Obsługa edytora tekstowego.
Tworzenie aplikacji w jezyku Java.
Kompilacja programu źródłowego do kodu bajtowego.
Uruchamianie programu.
Interpretacja kodu bajtowego
2. Środowisko programistyczne.
•
•
Tworzenie prostych aplikacji w języku Java.
Posługiwanie się specyfikacją języka Java.
3. Nieobiektowe typy danych
•
•
Tworzenie prostych aplikacji w języku Java.
Wykorzystanie typów danych.
4. Instrukcje w języku Java.
•
Instrukcje decyzyjne.
134
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
•
•
5. Klasy i obiekty.
•
•
Definiowanie klas.
Tworzenie obiektów.
6. Tablice i łańcuchy znakowe jako obiektowe typy danych.
•
•
Przetwarzanie danych w tablicach.
Przetwarzanie obiektów klasy String.
7. Wyjątki
•
•
Obsługa wyjatków w wyrażeniach arytmetycznych.
Przechwytywanie wyjątków. Rzucanie wyjątkami.
8. Strumienie
•
•
•
Wprowadzenie danych wejściowych - obsługa wyjątków.
Odczyt danych tekstowych i binarnych ze strumienia.
Zapis danych tekstowych i binarnych do strumienia.
9. Dziedziczenie
•
•
Definiowanie podklas.
Referencje this i super.
10. Polimorfizm
•
•
•
Przeciążanie, przesłanianie i dynamiczne wiązanie metod.
Klasy i metody abstracyjne.
Klasy i metody finalne.
11. Projektowanie obiektowe.
•
•
Praktyczne wykorzystanie języka UML.
Projektowanie aplikacji obiektowych.
12. Programowanie aplikacji okienkowych - pakiet AWT.
•
•
Wykorzystanie komponentów i ich właściwości.
Obsługa zdarzeń myszy.
13. Programowanie aplikacji okienkowych - pakiet AWT
•
•
Komponenty i kontenery.
Obsługa zdarzeń klawiatury.
135
•
•
Pakiet Swing - komponenty podstawowe: przyciski, etykiety, opcje, grupy opcji, listy,
pola z przewijaniem.
Obsługa zdarzeń
•
•
•
•
Komponenty tekstowe, formularze, tabele, grafika.
Okna wewnętrzne. Okna dialogowe.
Dyskusja i ocena projektów.
laboratoryjnych.
skali ECTS):
Zakres
0-100 pkt.
101-120 pkt.
121-140 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
141-160 pkt.
161-180 pkt.
181-200 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1.
2.
3.
4.
P. Miemeyr, J. Knudsen - Java wprowadzenie. Helion 2003
Krzysztof Barteczko - Java, wykłady i cwiczenia, MIKOM 2000
Marek Wierzbicki - Java, programowanie obiektowe, Helion 2006
Specyfikacja jezyka Java - http://java.sun.com
136
Przedmiot:
Programowanie deklaratywne
Declarative Programming
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
dr Wacław Bejtan
30
egzamin
Laboratorium
dr Wacław Bejtan
30
Punkty
ECTS
5
POZIOM
przedmiotów:
•
•
ZAŁOŻENIA I CELE
Celem głównym wykładu jest przedstawienie zasad programowania deklaratywnego na
przykładzie języka PROLOG. Rozwiniętymi celami szczegółowymi są:
•
•
•
wprowadzenie do pdogramowania deklaratywnego
Przekazanie wiedzy dotyczącej programowania w języku PROLOG
zapoznanie z podstawami programowania w innych językach deklaratywnych takich
jak LISP, CLIPS, ICON
Celem laboratorium jest nabycie i opanowanie praktycznych umiejętności w programowaniu
w jezyku PROLOG, a także poszerzenie wiadomości nabytych w dotychczasowym procesie
dydaktycznym. Cele szczegółowe laboratorium obejmują następujące umiejętności
praktyczne:
•
•
•
•
Wprowadzenie do programowania deklaratywnego
propgramowania "Prolog".
Programowanie silników reguł.
Implementacja złożonego algorytmu RETE .
Implementacja drzewa w programach typu Eclipse.
137
w
oparciu
o
jezyk
•
Wykorzystywanie języka DSL w złożonych zadaniach heurystycznych.
WYKŁAD
1. Wstęp do programowania deklaratywnego:
•
•
•
•
•
•
podstawowe pojęcia logiki w jezyku Prolog,
wprowadzenie do języków deklaratywnych,
przykład prostego programu w języku Prolog,
relacje pokrewieństwa,
reguły prologowe,
interpretacje programu prologowego.
2. Wprowadzenie do języka Prolog:
•
•
•
•
•
typy danych w Prologu,
mechanizm zadawania pytań,
interpretacja odpowiedzi
rekurencyjna definicja reguły prologowej,
definiowanie klauzul.
3. Składania i notacja programu w jezyku Prolog:
•
•
•
•
•
•
•
podstawowe formy deklaratywnej reprezentacji danych,
mechanizm unifikacji (dopasowania),
strategie wnioskowania w Prologu (porządek klauzul i celów),
mechanizmy sterowania wnioskowaniem,
interpretacje formalne programów prologowych,
klauzule i termy - rozszerzenie pojęć,
Logika formalna i metalogika jako metody reprezentacji wiedzy w języku Prolog.
4. Technologia tworzenia programu w języku Prolog:
•
•
•
•
•
•
•
•
Reprezentacja listowa w Prologu,
wybrane operacje na listach,
notacje i priorytet operatorów,
- operatory i wyrażenia arytmetyczne,
mechanizm nawrotów,
mechanizm odcięć,
negacja przez niepowodzenie,
operacje wejścia/wyjścia w Prologu.
5. Metapredykaty, czyli systemowe predykaty prologowe:
•
•
•
•
•
•
termy i metody sprawdzania typów termów,
kompozycja i dekompozycja termów,
operacje równości w Prologu,
manipulacje bazą danych,
złożone struktury danych,
manipulowanie przepływem sterowania.
138
6. Operacje wejścia wyjścia w Prologu:
•
•
•
•
•
operacje na plikach,
przetwarzanie plików termów,
manipulowanie danymi znakowymi,
kompozycja i dekompozycja atomów,
wczytywanie programów prologowych.
7. Style programowania deklaratywnego:
•
•
•
•
•
•
styl programowania w jezyku Prolog,
styl programowania w jezyki Lisp,
styl programowania w języku Clips,
styl programowania w języku Icon,
inne style programowania deklaratywnego,
jak interpretować programy deklaratywne.
8. Efektywność programów prologowych:
•
•
•
ogólne zasady poprawnego programowania deklaratywnego,
debugowanie programu prologowego,
układ sterowania.
9. Silniki reguł:
•
•
•
silniki reguł typu JSR-94,
mechanizm dostępu do reguł z poziomu programu,
interfejs do komunikacji z silnikiem reguł.
10. Przykładowe środowiska umożliwiajace programowanie prologowe:
•
•
•
•
•
•
•
JTP,
Drools - Boss,
ILog Rulet,
Mandarax,
OFBiz Rule Engine,
OpenLexicon,
TyRuBa.
11. Budowa aplikacji wykorzystujących silnik reguł:
•
•
•
•
•
algorytm RETE jako algorytm drzewiasty,
podstawowe typy węzłów: root, 1-input, 2-input, terminal,
generacja drzewa w programie Eclipse,
tablica decyzyjna,
opis reguł za pomocą zbioru wzorców.
12. DSL - tworzenie własnego jezyka zapisu reguł:
•
•
mapowanie reguł,
DSL - warstwa posrednia pomiedzy twórcami reguł a silnikiem reguł,
139
•
•
tłumaczenie tekstu DSL na język zrozumiały dla silnika reguł,
kształt reguł,
13. Język DSL:
•
•
•
•
pliki tekstowe reguł DSL,
przykład pliku DSL,
wykorzystywanie reguł w pliku,
zapisy reguł.
14. Zapytania składajace się ze struktury LHS:
•
•
•
•
Query - bez bloków
Query w działaniu,
przykłady programów prologowych,
testowanie programów prologowych.
15. Współczesne języki programowania deklaratywnego:
•
•
•
•
nowe rozwiązania,
programy zorientowane,
kierunki rozwoju programowania deklaratywnego,
wiedza deklaratywna i wiedza proceduralna oraz obiektowa.
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
LABORATORIUM
1. Wstęp do programowania deklaratywnego:
•
•
•
deklarowanie faktów,
zapis reguł (klauzul),
prosty program w języku Prolog.
2. Elementy języka programowania Prolog:
•
•
realizacja obliczeń w języku Prolog,
wykorzystanie obliczeń przy budowie klauzul.
140
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
3. Złożone struktury danych:
•
•
konstrukcja list,
przetwarzanie list, wyszukiwanie elementów.
4. Logiczny opis zagadnienia:
•
•
•
•
formułowanie logicznego opisu problemu,
zapis opisu problemu w języku programowania deklaratywnego,
wieże
arytmograf.
5. Komunikacja programów prologowych z zewnętrznymi źródłami danych:
•
•
mechanizmy importu danych,
eksport danych do zasobów zewnetrznych,
6. Podstawowe elementy systemów ekspertowych:
•
•
•
reprezentacja wiedzy w systemie ekspertowym,
konstrukcja reguł decyzyjnych,
prosty system ekspertowy.
7. Implementacje struktur złożonych:
•
•
implementacja struktur dwuczęściowych jako reguł Drools,
dodatkowe atrybuty Drools.
8. Implementacja drzewa w programach typu Eclipse:
•
•
generacja drzewa,
modyfikacje reguł.
9. Prosta implementacja algorytmu RETE:
•
•
•
•
dopasowywanie obiektów do pewnych reguł,
kompilacja reguł,
wykonywanie reguł,
postać drzewiasta algorytmu.
10. Implementacja złożonego algorytmu RETE:
•
•
•
implementacja podstawowych typów wezłów,
implementacja szczegółowych typów wezłów,
implementacja węzłów typu terminal.
11. Tworzenie własnego języka zapisu reguł DSL:
•
•
zapis DSL,
kompilacja tekstu DSL w język zrozumiały dla silnika reguł.
141
12. Wykorzystywanie języka DSL w złożonych zadaniach heurystycznych:
•
•
plik DSL (LHS, RHS),
budowa zapytań poszukującychobiekty spełniające zadane kryteria.
13. Wykorzystywanie języka DSL w pliku reguł:
•
•
zapis reguł,
mapowanie wyrażeń warunkowych za pomoca plików DSL.
14. Implementacja zapytań:
•
•
zapytania składające się ze struktury LHS,
przykład zapisu i programu wykorzystującego silnik reguł.
15. Zaliczenie laboratorium:
•
•
samodzielna implementacja zadania,
omówienie wyników uzyskanych w trakcie zajęć laboratoryjnych.
laboratoryjnych.
skali ECTS):
Zakres
0-100 pkt.
101-120 pkt.
121-140 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
142
Zakres
141-160 pkt.
161-180 pkt.
181-200 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. Clocksin W. F., Mellish C. S.: Prolog. Programowanie (tłumaczenie z j.. ang.
Zmijewski T.). Hellion. Warszawa 2002
2. Roy P. V., Haridi S.: Programowanie. Koncepcje, techniki i modele. Helion.
Warszawa 2005
3. Tchórzewski J.: Programowanie deklaratywne. Instrukcje do ćwiczen laboratoryjnych,
Wyd. Akademii Podlaskiej, Siedlce 2008 (w przygotowaniu)
143
Przedmiot:
Platformy programowania
Programming Platforms
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Wykład
Laboratorium
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
dr Dariusz Mikułowski
30
egzamin
mgr Waldemar Bartyna
30
Punkty
ECTS
5
POZIOM
przedmiotów:
•
•
•
ZAŁOŻENIA I CELE
Celem głównym wykładu jest przekazanie wiedzy dotyczącej platform programistycznych na
przykładzie platform Java i .NET. Celami szczegółowymi są:
•
•
•
przekazanie ogólnej wiedzy na temat platform i stosowanych mechanizmów,
uszczegółowienie wiedzu na przykłądzie platform Java i .NET,
wprowadzenie do programowania w środowisku platform programistycznych na
przykładzie języków programowania C# oraz Visual Basic .NET.
Celem laboratorium jest nabycie i opanowanie praktycznych umiejętności realizacji
projektów programistycznych w środowisku platform programistycznych Java i .NET. Cele
szczegółowe zajęć laboratoryjnych obejmują:
•
•
•
rozpoznanie możliwości środowisk platform programistycznych,
nabycie umiejętności posługiwania się mechanizmami platform programistycznych,
realizację projektów programistycznych w językach Java, C# oraz Visual Basic .NET.
144
WYKŁAD
1. Platforma programowania, podstawowe pojęcia
•
•
•
•
•
•
UI, API, ABI, protokół
Technologia Grid
Połączenia ”ad hoc”
Sieci wewnętrzne
Sieci trwałe
Sieci dynamiczne
2. Formułowanie założeń projektowych aplikacji (internetowej lub sieciowej)
•
•
•
•
•
Określanie celów projektowania aplikacji
Architektura kierowana modelami (MDA)
Computation Independent Model (CIM)
Platform Independent Model (PIM)
Platform Specific Model (PSM)
3. Platforma Java
•
•
•
•
•
Maszyna wirtualna Javy - JVM
Podstawowe kategorie platform
Integracja Javy z innymi językami - Java Native Interface
Programowanie sieciowe - kod bajtowy
Serwlety
4. Platforma .NET
•
•
•
•
•
Praktyka wykorzystania .NET
Klienci
XML Web services
Serwery
Narzędzia (CLR, IL, CLS, assembly)
5. Podstawy języka C# 1
•
•
•
Jednostki leksykalne
Elementarne typy danych
Instrukcje proste
6. Podstawy języka C# 2
•
•
•
Strukturalne instrukcje języka C#
Strukturalne typy danych
Wyrażenia
7. Programowanie obiektowe w języku C#
145
•
•
•
Klasy
Obiekty
Klasy a struktury
8. Formularze w języku C#
•
•
•
Programowanie wizualno-obiektowe
Podstawowe elementy formularzy
Formularze a programowanie obiektowe
9. Obsługa wyjątków w jezyku C#
•
•
•
Rola wyjątków
Sytuacje wyjątkowe w języku C#
Zaawansowane metody programowania wyjatków.
10. Obsługa zdarzeń w języku C#
•
•
•
Programowanie sterowane zdarzeniami
Delegacyjny model obsługi zdarzeń
Przykłady aplikacji sterowanych zdarzeniami
11. Środowisko Visual Basic .Net
•
•
•
Elementy środowiska Visual Basic .Net
Konfigurowanie środowiska Visual Basic .Net
Programowe zarządzanie środowiskiem Visual Basic .Net
12. Programowanie obiektowe w Visual Basic .Net
•
•
•
Ważniejsze obiekty w Visual Basic .Net
Zarządzanie obiektami podczas projektowania aplikacji
Programowane zarządzanie obiektami
13. Formularze w Visual Basic .Net
•
•
Formularze jako obiekty
Zarządzanie formularzami
14. Projektowanie aplikacji WebServices w języku Visual Basic
•
•
Charakterystyka obiektów wykorzystywanych podczas tworzenia aplikacji
WebServices
Przykłady
15. Obsługa wyjatków i usuwanie błędów w programach w jezyku VisualBasic
•
•
•
Wyjątki w VisualBasic .Net
Debugowanie, śledzenie programu
Inne metody badania poprawności programów
146
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Zapoznanie ze środowiskiem .Net
•
•
•
Charakterystyka elementów środowiska
Zapoznanie z elementarnymi typami danych w środowisku .NET
Rozwiązania prostych problemów algorytmicznych w środowisku .NET
2. Praca z intefejsem graficznym 1
•
•
•
Zasady tworzenia intefejsu graficznego
Ważniejsze obiekty formularza: formularze, etykiety, pola tekstowe, przyciski poleceń
Przykłady prostych interfejsów graficznych
•
•
•
Zaawansowane elementy interfejsu graficznego
Praca z wieloma formularzami
Przykłady zaawansowanych interfejsów graficznych
•
•
•
Praca z elementarnymi obiektami graficznymi
Właściwosci obiektów graficznych
Przykłady prostych aplikacji graficznych - animacja
5. Podstawy Języka C# 1
•
•
•
Problemy wymagające pracy z pojedynczym modułem
Zapis prostych problemów algorytmicznych w języku C#
Problemy algorytmiczne z elementarnymi typami danych
6. Podstawy Języka C# 2
•
•
•
Problemy wymagające pracy z wieloma modułami
Zapis złożonych problemów w języku C#
Problemy algorytmiczne z zaawansowanymi typami danych
147
7. Obiektowość w jezyku C# 1
•
•
•
Wybrane obiekty standardowe i ich właściwosci
Programowanie metod i ich związek z formularzami
Manualne i programowe zarządzanie właściwosciami obiektów
8. Obiektowość w jezyku C# 2
•
•
•
Podstawowe zasady pracy z własnymi obiektami w C#
Tworzenie własnych obiektów w jezyku C#
Przykładowe zadania wymagajace zarządzania własnymi obiektami
9. Wyjątki w języku C#
•
•
•
Podstawowe zasady tworzenia wyjątków
Problemy algorytmiczne wymagające wykorzystania wyjątków,
Przykłady aplikacji z wyjątkami - kalkulator
10. Programowanie zdarzeniowe w języku C#
•
•
Metody a zdarzenia w języku C#
problemy algorytmiczne wymagające wykorzystania zdarzeń
11. Środowisko Visual Basic .Net
•
•
•
Środowisko Visual Basic .Net a .NET
Elementarne typy danych w języku Visual Basic .NeT
Rozwiązywanie prostych zadań w środowisku Visual Basic .Net
12. Zaawansowane elementy środowiska Visual Basic
•
•
•
Zarządzanie zaawansowanymi obiektami w Visual Basic
Strukturalne typy danych w Visual Basic .Net
Rozwiązywanie złożonych zadań i ich implementacja środowisku Visual Basic .Net
13. Programowanie obiektowe w środowisku Visual Basic .Net
•
•
Tworzenie własnych obiektów
Zarządzanie wieloma obiektami w aplikacjach Visual Basic .Net
14. Zaawansowane obiekty w Visual Basic .Net
•
•
Obiekty do tworzenia aplikacji WebServices
Wykorzystanie obiektów do tworzenia aplikacji WebServices w prostych aplikacjach
15. Prezentacja projektu. Zaliczenie przedmiotu
•
•
Prezentacja wyników prac zespołów
Dyskusja i ocena projektów
148
laboratoryjnych.
skali ECTS):
Zakres
0-100 pkt.
101-120 pkt.
121-140 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
141-160 pkt.
161-180 pkt.
181-200 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. Burke B., Monson-Haefel R.; Enterprise JavaBeans 3.0.; Wydawnictwo HELION,
2007
2. Dyche J.; CRM Relacje z klientami, Helion, Gliwice 2002
3. Essam A.; JScript .NET - programowanie. Biblia; Wydawnictwo Helion, 2002
4. Graham I., O’Callaghan A., Wills A.; Metody obiektowe w teorii i w praktyce;
Wydawnictwa Naukowo Techniczne, 2004
5. McManus J.; Visual Basic .NET. Bazy danych. Ksiega eksperta; Wydawnictwo
Helion, 2005
6. Mueller J. P.; Poznaj Soap; Wydawnictwo Mikom, 2002
7. Payne Ch.; ASP.NET dla kazdego; Wydawnictwo Helion, 2002
8. Platt D. S.; Podstawy Microsoft .NET; Wydawnictwo Read Me, 2001
9. Poe V.; Tworzenie hurtowni danych; Wydawnictwo Naukowo Techniczne, 2000.
10. Shaffer S., Simon A.R.; Hurtownie danych i systemy informacji gospodarczej.
Zastosowanie w handlu elektronicznym; Oficyna Ekonomiczna, 2002.
11. Tyagi S., McCammon K., Vorburger M., Bobzin H.; Java Data Objects;
Wydawnictwo Helion, 2004
12. Worley S.; ASP.NET. - Vademecum profesjonalisty; Wydawnictwo Helion, 2003
149
Przedmiot:
Podstawy przetwarzania rozproszonego
Distributed Computing Fundamenals
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
dr inż. Zbigniew Wesołowski
30
egzamin
Laboratorium
30
Punkty
ECTS
6
POZIOM
przedmiotów:
•
•
•
podstawy programowania równoległego
programowanie obiektowe
algorytmy i złożoność
ZAŁOŻENIA I CELE
Celem przedmiotu jest przedstawienie podstawowych modeli i problemów przetwarzania
rozproszonego oraz przykładów ich zastosowań. Celem wykładu jest wprowadzenie
podstawowych pojęć, modeli i technik systemów rozproszonych i przetwarzania
rozproszonego. Omówione są biblioteki MPI i PVM stosowane do wytwarzania aplikacji
rozproszonych. Przedstawione sa architektury systemów rozproszonych. Omówione są
najważniejsze aspekty zarządzania prosem rozproszonym, tj. zarządzanie stanem globalnym,
zarządzanie czasem oraz zarządzanie komunikacja.
Celem laboratorium jest nauczenie studentów praktycznych umiejętności w konstruowaniu i
implementowaniu aplikacji rozproszonych w środowiskach MPI i PVM. W ramach zajęć
studenci instalują, konfigurują i testują wymienione środowiska w systemach MS Windows
XP i Linux. Rozwiązują i praktycznie implementują typowe problemy przetwarzania
rozproszonego.
WYKŁAD
1. Wprowadzenie do systemów rozproszonych
150
•
•
•
•
•
•
•
Definicja systemu rozproszonego.
Cele tworzenia systemów rozproszonych.
Główne cechy systemów rozproszonych: przeźroczystość, otwartość, skalowalność.
Przykładowe systemy rozproszone: Internet, GRID.
Istota przetwarzania rozproszonego.
Przykładowe środowiska przetwarzania rozproszonego: MPI, PVM.
Przykładowe projekty przetwarzania rozproszonego: Seti@Home, Cure-Cencer,
Google
2. Wprowadzenie do środowiska MPI.
•
•
•
•
•
Podstawowe elementy środowiska MPI.
Predefiniowane typy danych MPI.
Operatory MPI.
Wybrane predefiniowane funkcje MPI.
Etapy tworzenia aplikacji równoległej w MPI.
3. Podstawy programowania rozproszonego w MPI.
•
•
•
Komunikacja dwupunktowa w MPI.
Komunikacja kolektywna w MPI.
Mechanizmy rozsyłania i zbierania danych.
4. Wprowadzenie do środowiska PVM.
•
•
•
•
Historia PVM.
Podstawowe elementy środowiska PVM.
Etapy tworzenia aplikacji równoległej w PVM.
Podstawowe polecenia konsoli PVM.
5. Podstawy programowania rozproszonego w PVM
•
•
•
Komunikacja między procesami w PVM.
Rozgłaszanie w środowisku PVM.
Mechanizmy rozsyłania i zbierania danych.
6. Architektury systemów rozproszonych.
•
•
•
Sieci komputerowe.
Homogeniczne i heterogeniczne systemy komputerowe.
Klastry
7. Rozproszone oprogramowanie systemowe.
•
•
•
•
Protokoły komunikacyjne.
Gniazda.
Sieciowe systemy operacyjne.
Rozproszone systemy operacyjne.
8. Procesy
151
•
•
•
•
•
Wątki.
Klienci.
Serwery.
Migracja kodu.
Agenci programowi.
9. Procesy sekwencyjne i procesy rozproszone.
•
•
•
•
Definicja procesu sekwencyjnego.
Model procesu sekwencyjnego: stan procesu, zdarzenia, funkcja tranzycji.
Definicja procesu rozproszonego.
Model procesu rozproszonego: stan globalny, zdarzenia, globalna funkcja tranzycji
10. Wykonywanie procesów rozproszonych
•
•
•
•
•
•
Wykonanie procesu rozproszonego
Rodzaje przetwarzań: przetwarzanie deterministyczne, niedeterministyczne, quasideterministyczne
Niedeterminizm przetwarzania rozproszonego
Diagramy przestrzenno-czasowe,
Graf stanów osiągalnych
Mechanizm monitora procesu rozproszonego
11. Zarządzanie procesami rozproszonymi.
•
•
•
•
Migracja procesów.
Zarządzanie rozproszonym stanem globalnym.
Zarządzanie czasem.
Zarządzanie komunikacją.
12. Modele architektur środowisk przetwarzania rozproszonego.
•
•
•
Modele bazujące na protokołach komunikacyjnych.
Model klient-serwer.
Model trójwarstwowy.
13. Zarządzanie czasem - 1.
•
•
•
•
•
•
Zegary fizyczne.
Synchronizacja zegarów fizycznych.
Znaczniki czasu Lamparta.
Czas logiczny i zegary logiczne.
Skalarne i wektorowe znaczniki czasu.
Algorytmy realizacji skalarnych i wektorowych zegarów logicznych
14. Zarządzanie czasem - 2.
•
•
Rozproszony stan globalny.
Algorytmy elekcji: algorytm tyrana, algorytm pierścieniowy
15. Zarządzanie komunikacją.
152
•
•
•
•
•
Komunikacja oparta na wymianie komunikatów: dwupunktowa, grupowa
Komunikacja strumieniowa.
Programowanie gniazd.
Zdalne wywołanie procedury.
Wywołanie obiektu zdalnego: CORBA, DCOM/COM, Java RMI
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Tworzenie prostych aplikacji rozproszonych w środowisku MPI w systemie
operacyjnym MS Windows XP.
•
•
Instalacja środowiska MPICH w systemie operacyjnym MS Windows XP
Utworzenie prostej aplikacji rozproszonej
2. Tworzenie prostych aplikacji rozproszonych w srodowisku MPI w systemie
operacyjnym Linux.
•
•
•
Instalacja środowiska MPICH w systemie operacyjnym Linux.
Uruchomienie i przetestowanie menedżera procesów MPD.
Uruchomienie przykładowego zadania na wielu procesach.
3. Komunikacja dwupunktowa w środowisku MPI.
•
Opracowanie aplikacji przesyłającej komunikaty wykorzystując mechanizmy
nadawania i odbioru blokującego i nieblokującego.
4. Komunikacja kolektywna w środowisku MPI.
•
•
Konfiguracja grupy przy pomocy komunikatora.
Opracowanie aplikacji rozsyłającej komunikaty w obrębie utworzonej grupy.
5. Tworzenie zaawansowanych aplikacji rozproszonych w środowisku MPI
•
•
Opracowanie aplikacji rozproszonej obliczajacą macierz B=AAT, gdzie A jest dana
macierza kwadratowa liczb całkowitych stopnia n.
Opracowanie aplikacji rozproszonej implementujacą algorytm sortowania przez
scalanie n-elementowej tablicy liczb całkowitych.
153
6. Tworzenie prostych aplikacji rozproszonych w srodowisku PVM w systemie
operacyjnym MS Windows XP.
•
•
•
Instalacja środowiska PVM w systemie MS Windows XP.
Weryfikacja poprawności instalacji PVM.
Konfiguracja maszyny wirtualnej.
7. Tworzenie prostych aplikacji rozproszonych w środowisku PVM w systemie
operacyjnym Linux.
•
•
•
Instalacja środowiska PVM w systemie Linux.
Weryfikacja poprawności instalacji PVM.
8. Tworzenie, testowanie i uruchamianie aplikacji rozproszonej w środowisku PVM - 1.
•
•
•
Przygotowanie kodów źródłowych aplikacji w C.
Uruchomienie aplikacji rozproszonej.
9. Tworzenie, testowanie i uruchamianie aplikacji rozproszonej w środowisku PVM - 2.
•
•
•
•
Przygotowanie kodów źródłowych aplikacji w C.
Uruchomienie aplikacji rozproszonej.
Dynamiczna zmiana początkowej konfiguracji maszyny wirtualnej.
10. Zegary logiczne - 1.
•
•
Opracowanie aplikacji wykorzystującej zegary rozproszone.
Opracowanie aplikacji implementujacej zegar logiczny w oparciu o algorytm
Lamparta
11. Zegary logiczne - 2.
•
•
Skonstruowanie topologii pierścienia maszyny wirtualnej.
Opracowanie aplikacji rozsyłającej komunikaty z etykietami czasu logicznego w
topologii pierścienia maszyny wirtualnej.
12. Komunikacja grupowa w PVM - 1.
•
•
Opracowanie aplikacji implementującej mechanizm komunikacji grupowej w PVM
Wykonywanie podstawowych operacji w grupie: dołączanie do grupy, opuszczanie
grupy, określanie rozmiaru grupy
•
•
Opracowanie aplikacji tworzącej topologie pierścienia maszyny wirtualnej w oparciu
o mechanizm komunikacji grupowej.
Opracowanie aplikacji rozsyłającej komunikaty w topologii pierścienia maszyny
wirtualnej.
154
•
•
Opracowanie aplikacji rozproszonej obliczającą macierz B = AAT , gdzie A jest dana
a kwadratowa liczb całkowitych stopnia n.
Opracowanie aplikacji rozproszonej rozwiazującą problem producenta i konsumenta
15. Zaawansowane mechanizmy komunikacji grupowej w PVM.
•
•
Opracowanie aplikacji rozproszonej implementującą algorytm sortowania przez
scalanie n-elementowej tablicy liczb całkowitych.
Zaliczenie laboratorium
ECTS):
Zakres
0-70 pkt.
71-84 pkt.
85-98 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
99-112 pkt.
113-126 pkt.
127-140 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. Coulouris G., Dollimore J., Kindberg T. (1998): Systemy rozproszone. Podstawy i
projektowanie. WNT, Warszawa.
2. Geist A., Beguelin A., Dongarra J., Jiang W., Manchek R., Sunderam V. (1994):
Parallel Virtual Machine A Users’ Guide and Tutorial for Networked Parallel
Computing, MIT Press.
3. Snir M., William Gropp W. (1998): MPI: The Complete Reference. MIT Press.
4. Stallings W. (2006). Systemy operacyjne. Struktura i zasada budowy. PWN,
Warszawa.
5. Tanenbaum A., van Steen M. (2006): Systemy rozproszone. Zasady i paradygmaty.
WNT, Warszawa.
6. Ben-Ari M. (1996): Podstawy programowania współbieżnego i rozproszonego. WNT,
Warszawa.
155
7. Gropp W., Lusk E., Thakur R. (1999). Using MPI-2: Advanced Features of the
Message Passing Interface (Scientific and Engineering Computation). MIT Press.
8. Raynal M. (1988): Distributed Algorithms and Protocols. John Wiley & Sons.
9. Tanenbaum A. S. (1997): Rozproszone systemy operacyjne, PWN, Warszawa.
10. Weiss Z., Gruzlewski T. (1993): Programowanie współbieżne i rozproszone w
przykładach i zadaniach. WNT, Warszawa.
156
Przedmiot:
Podstawy przetwarzania równoległego
Parallel Computing Fundamenals
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
30
Laboratorium
mgr Mirosław Szaban
30
Punkty
ECTS
5
POZIOM
przedmiotów:
•
•
•
ZAŁOŻENIA I CELE
Celem przedmiotu jest przedstawienie podstawowych modeli i problemów przetwarzania
równoległego oraz przykładów ich zastosowań.
Celem wykładu jest wprowadzenie podstawowych pojęć, modeli i technik przetwarzania
równoległego i współbieżnego. Przedstawione są modele architektur komputerów
wykorzystywanych w obliczeniach równoległych. Omówione są paradygmaty
programowania współbieżnego dla maszyn z pamięcią lokalną i wspólną. Następnie są
omawiane najważniejsze problemy programowania współbieżnego: problem wzajemnego
wykluczania, problem producenta i konsumenta, problem czytelników i pisarzy, problem
ucztujących filozofów. Dalej są omawiane równoległe algorytmy sortujące wykorzystujące
sieci sortujące oraz równoległe algorytmy porządkowania i wykonywania obliczeń
prefiksowych na listach.
Celem laboratorium jest nauczenie studentów praktycznych umiejętności w konstruowaniu i
implementowaniu aplikacji równoległych i współbieżnych w środowisku Aonix ObjectAda
157
95 i GLADE. W ramach zajęć studenci implementują najważniejsze algorytmy omówione
podczas wykładów.
Cele poszczególnych zajęć laboratoryjnych:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Celem ćwiczenia nr 1 jest nauczenie studentów podstaw programowania w języku
Ada poprzez tworzenie i implementację algorytmu przeszukiwania liniowego z
wartownikiem i algorytmu przeszukiwania binarnego.
Celem ćwiczenia nr 2 jest nauczenie studentów podstaw programowania w języku
Ada poprzez implementację algorytmów sortowania Bubble-Sort i Merge-Sort.
Celem ćwiczenia nr 3 jest nauczenie studentów programowania w języku Ada z
użyciem typów dostępowych poprzez implementację list dwukierunkowych.
Celem ćwiczenia nr 4 jest implementacja drzewa list złączonych.
Celem ćwiczenia nr 5 jest implementacja w Adzie algorytmów Dekkera i Petersona
wzajemnego wykluczania dla dwóch procesów.
Celem ćwiczenia nr 6 jest implementacja i wykorzystanie semaforów binarnych do
rozwiązania zadania obliczanie różnicy symetrycznej dwóch zbiorów liczb
całkowitych.
Celem ćwiczenia nr 7 jest implementacja rozwiązania problemu producenta i
konsumenta z użyciem semaforów binarnych.
Celem ćwiczenia nr 8 jest nauczenie studentów zasad synchronizowania dwóch
procesów obliczeniowych na przykładach równoległego obliczanie wartości
dwumianu Newtona i problemu lotniskowca.
Celem ćwiczenia nr 9 jest nauczenie studentów zasad wzajemnego wykluczania n
procesów obliczeniowych na przykładzie problemu czytelników i pisarzy.
Celem ćwiczenia nr 10 jest nauczenie studentów zasad synchronizowania n procesów
obliczeniowych na przykładzie problemu ucztujących filozofów.
Celem ćwiczenia nr 11 jest implementacja równoległego algorytmu Merge-Sort.
Celem ćwiczenia nr 12 jest implementacja jest sieci sortująco- scalającej.
Celem ćwiczenia nr 13 jest implementacja równoległego algorytmu porządkowania
listy dwukierunkowej.
Celem ćwiczenia nr 14 jest implementacja równoległego algorytmu wyszukiwania
elementów w złączonych listach dwukierunkowych.
Celem ćwiczenia nr 15 jest nauczenie studentów zasad projektowania aplikacji
rozproszonych w środowisku GLADE oraz implementacja równoległego algorytmu
obliczania różnicy symetrycznej zbiorów liczb całkowitych.
WYKŁAD
1. Podstawy programowania w języku Ada 95 - 1.
•
•
•
•
•
Struktura programu
System typów danych
Wejście i wyjście
Instrukcje.
Podprogramy.
2. Podstawy programowania w języku Ada 95 - 2.
•
•
Pakiety
Wskaźniki
158
•
Dynamiczne struktury danych – listy dwukierunkowe.
3. Typy zadaniowe i chronione w Adzie 95
•
•
Obiekty i typy zadaniowe.
Obiekty i typy chronione.
4. Mechanizmy komunikacji i synchronizacji w języku Ada 95
•
•
Spotkania asynchroniczne.
Instrukcja select i jej formy.
5. Wprowadzenie do przetwarzania równoległego
•
•
•
•
•
Cele i najważniejsze zagadnienia przetwarzania równoległego.
Zalety i wady równoległego wykonywania obliczeń.
Pojęcia podstawowe: proces, program a proces, rodzaje procesów, wątek,
synchronizacja.
Rodzaje równoległego wykonywania obliczeń.
Obliczenia równoległe, rozproszone a współbieżne.
6. Wprowadzenie do przetwarzania współbieżnego
•
•
•
•
•
Cele i najważniejsze zagadnienia przetwarzania współbieżnego.
Definicje pojęć podstawowych: procesy współbieżne, programy współbieżne,
zdarzenia synchroniczne i asynchroniczne, jednoczesność, komunikacja i
synchronizacja, współpraca, współzawodnictwo, zasoby współdzielone i sekcje
krytyczne, techniki czekania: czekanie pasywne, czekanie aktywne.
Abstrakcja programowania współbieżnego.
Techniki programowania współbieżnego: przeplot, instrukcje atomowe.
Problem wzajemnego wykluczania.algorytmiczna
7. Modele architektur komputerów równoległych
•
•
•
•
•
Klasyfikacja architektur komputerów - taksonomia Flynna.
Zalety i wady architektur SIMD i MIMD.
Klastry.
Podział maszyn równoległych wg kryterium dostępu do pamięci: maszyny z pamięcią
wspólną, maszyny z pamięcią lokalną (rozproszoną).
Teoretyczne modele komputerów równoległych. Model PRAM.
8. Problemy równoległego rozwiązywania zadań obliczeniowych
•
•
•
•
•
•
•
Sekwencyjność właściwa problemu.
Stała a rozszerzająca się równoległość.
Równoległość explicitimplicit.
Równoległość danych .
Równoległość algorytmiczna.
Mechanizmy synchronizacji: zamki, semafory, monitory, bariery.
Mechanizmy synchronizacji i komunikacji: przestrzenie krotek, potoki, kanały, zdalne
wywołanie procedury, spotkania.
159
•
Komunikacja synchroniczna i asynchroniczna.
9. Poprawność programów równoległych i współbieżnych
•
•
•
•
•
•
•
Przeplot.
Własność bezpieczeństwa.
Własność żywotności.
Własność sprawiedliwości.
Inne pożądane własności programów współbieżnych.
Blokada i zagłodzenie.
Zakleszczenia. Sposoby unikania zakleszczeń.
10. Techniki programowania równoległego dla maszyn z pamięcią wspólną
•
•
Wykorzystanie typów zadaniowych i chronionych do rozwiązania do rozwiązania
klasycznych problemów współbieżności.
Problem producenta i konsumenta.
11. Techniki programowania równoległego dla maszyn z pamięcią lokalną
•
•
•
Wykorzystanie mechanizmu spotkań asynchronicznych do rozwiązania klasycznych
problemów współbieżności.
Problem czytelników i pisarzy.
Problem ucztujących filozofów.
12. Podstawowe algorytmy równoległe - 1
•
•
Sieci przetwarzania równoległego: sieci sortujące, sieci scalające.
Sieci systologiczne.
13. Podstawowe algorytmy równoległe - 2
•
•
Równoległe porządkowanie list dwukierunkowych.
Równoległe obliczenia prefiksowe na listach dwukierunkowych.
14. Metody oceny efektywności algorytmów i systemów równoległych
•
•
•
•
Miary wydajności.
Skalowalność systemów równoległych
Prawo Amdhal’a
Prawo Gustafsona
15. Przyszłość przetwarzania równoległego.
•
•
•
•
Inteligentne pamieci.
Systemy rekonfigurowane.
Asynchroniczne systemy obliczeniowe.
Sieciowe systemy obliczeniowe.
ZALICZENIE WYKŁADU
160
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Programowanie w Ada 95 - 1
•
•
Tworzenie i implementacja algorytmu przeszukiwania liniowego z wartownikiem.
Tworzenie i implementacja algorytmu przeszukiwania binarnego.
•
•
Tworzenie i implementacja algorytmu sortowania Bubble-Sort.
Tworzenie i implementacja algorytmu sortowania Merge-Sort.
•
•
Tworzenie i implementacja listy dwukierunkowej nieposortowanej.
Tworzenie i implementacja listy dwukierunkowej posortowanej.
4. Podstawowe algorytmy równoległe
•
•
Tworzenie i implementacja drzewa list złączonych.
Uruchamianie stworzonej aplikacji.
5. Wzajemne wykluczanie dla dwóch procesów
•
•
Implementacja w Adzie algorytmu Dekkera dla dwóch procesów.
Implementacja w Adzie algorytmu Petersona dla dwóch procesów.
6. Semafory binarne i ogólne
•
•
•
Implementacja w Adzie semaforów binarnych i ogólnych przy użyciu typów
chronionych.
Symulacja semaforów ogólnych przy pomocy semaforów binarnych.
Równoległe obliczanie różnicy symetrycznej dwóch zbiorów liczb całkowitych.
7. Problem producenta i konsumenta
•
•
Rozwiązanie problemu wzajemnego wykluczania dla dwóch procesów z użyciem
semaforów binarnych.
Problem producenta i konsumenta – rozwiązanie z użyciem semaforów binarnych.
161
8. Problemy synchronizacji dwóch procesów
•
•
Równoległe obliczanie wartości dwumianu Newtona dla dwóch procesów z użyciem
Problem lotniskowca – rozwiązanie z użyciem semaforów binarnych.
9. Wzajemne wykluczanie dla n procesów
•
•
Rozwiązanie problemu wzajemnego wykluczania dla n (n>2) procesów z użyciem
Problem czytelników i pisarzy.
10. Synchronizacja n procesów
•
•
Tworzenie i implementacja aplikacji rozwiązującej problem ucztujących filozofów.
11. Sortowanie równoległe
•
•
Tworzenie i implementacja równoległego algorytmu Merge-Sort.
12. Sieć sortująca i scalająca
•
•
Tworzenie i implementacja sieci sortująco- scalającej.
13. Równoległe przetwarzanie list - 1
•
•
Tworzenie i implementacja równoległego algorytmu porządkowania listy
dwukierunkowej.
14. Równoległe przetwarzanie list - 2
•
•
Tworzenie i implementacja równoległego algorytmu wyszukiwania elementów w
złączonych listach dwukierunkowych.
15. Rozpraszanie programów w środowisku GLADE
•
•
•
Projektowanie środowiska przetwarzania rozproszonego w GLADE.
Tworzenie i implementacja równoległego algorytmu obliczania różnicy symetrycznej
zbiorów liczb całkowitych.
162
laboratoryjnych.
skali ECTS):
Zakres
0-100 pkt.
101-120 pkt.
121-140 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
141-160 pkt.
161-180 pkt.
181-200 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. Ben-Ari M. (1996): Podstawy programowania współbieznego i rozproszonego. WNT,
Warszawa.
2. Cormen T.H., Leiserson Ch. E., Rivest R.L. (2002): Wprowadzenie do algorytmów.
WNT, Warszawa.
3. Pautet L., Tardieu S. (2006): GLADE User Guide.
http://www.math.unipd.it/˜tullio/SCD/2006/Materiale/glade ug.pdf
4. Porebski W. (2003): ADA 95. Wprowadzenie do programowania. Help, Michałowice.
5. Tanenbaum A., van Steen M. (2006): Systemy rozproszone. Zasady i paradygmaty.
WNT, Warszawa.
6. Weiss Z., Gruzlewski T. (1993): Programowanie współbieżne i rozproszone w
przykładach i zadaniach. WNT, Warszawa.
7. Banachowski L., Diks K., Ryter W.(2003): Algorytmy i struktury danych. WNT,
Warszawa.
8. Cohen H. N. (1996). Ada as a second language. McGraw-Hill, New York.
9. Coulouris G., Dollimore J., Kindberg T. (1998): Systemy rozproszone. Podstawy i
projektowanie. WNT, Warszawa
10. Gebala G. (1999): Programowanie współbiezne w Adzie. Wydawnictwo Stachurski,
Kielce.
11. Iszkowski W., Maniecki M. (1982): Programowanie współbieżne. WNT, Warszawa.
163
Przedmiot:
Programowanie funkcyjne
Functional Programming
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
dr Wacław Bejtan
30
Laboratorium
dr Wacław Bejtan
30
Punkty
ECTS
5
POZIOM
przedmiotów:
•
•
ZAŁOŻENIA I CELE
Zasadniczym celem przedmiotu jest przedstawienie programowania funkcyjnego –
paradygmatu i stylu programowania, oraz towarzyszących mu technik programistycznych.
Wykłady obejmują wprowadzenie do wybranego języka funkcyjnego (Ocaml) oraz
podstawowe pojęcia i techniki programowania funkcyjnego.
Celem laboratorium jest nabycie praktycznej umiejętności programowania funkcyjnego.
Celem zajęć laboratoryjnych jest praktyczne zapoznanie sie z elmentami programowania
funkcyjnego. Zajecia laboratoryjne prowadzone są z wykorzystaniem deykowanego, do
zastosowań programowania funkcyjnego, języka programowania "Ocaml'.
WYKŁAD
1. Podstawowe konstrukcje wybranego funkcyjnego języka programowania „Ocaml”.
•
•
przyrostowy tryb pracy, wyrażenia, definicje stałych, definicje procedur,
procedury rekurencyjne, definicje lokalne, wyrazenia logiczne i wyrażenia
warunkowe.
164
2. Typy danych.
•
•
deklaracje typów, wzorce i konstruktory,
produkty kartezjańskie, rekordy, warianty.
3. Procedury wyższych rzędów.
•
•
typy procedur i pliformizm,
zastosowanie procedur wyższych rzedów.
4. Model obliczeń programów funkcyjnych.
•
•
•
środowiska i ramiki.
semantyka definicji globalnych oraz lokalnych,
aplikacja priocedur.
5. Programowanie imperatywne w języku Ocaml
•
•
•
modyfikowalne struktury danych,
referencje, poliformizm,
struktury sterowania.
6. System typów dla fragmentu języka
•
•
•
typy i schematy typów,
podstawowe reguły typowania,
słabe zmienne typowe.
7. Moduły i funktory.
•
•
•
sygnatury i funktory,
sygnatury i zależności między strukturami i sygnaturami,
funktory wyższych rzędów.
8. Konstrukcje imperatywne.
•
•
referencje, tablice, petle,
sekwencyjne złożenia instrukcji.
9. Uleniwianie i spamiętywanie.
•
•
uleniwianie obliczeń,
technika spamietywania.
10. Strumienie.
•
•
•
paradygmat programowania strumieniowego,
implementacja strumieni,
uwikłane definicje strumieni.
165
11. Programowanie dynamiczne.
•
•
uogólnienie problemu i tablicowanie wyników,
wykorzystanie różnych struktór danych - przykłady.
12. Programowanie zachłanne.
•
•
zasady programowania zachłannego,
kody Hoffmana.
13. Przeszukiwanie przestrzeni rozwiązań.
•
•
•
przeszukiwanie z nawrotwami,
obcinanie gałązi przeszukiwania.
drzewa
14. Analiza złożoności algorytmów.
•
•
•
rzedy funkcji,
asymptotyczny koszt pesymistyczny,
koszt czasowy i pamięciowy.
15. Dekompozycja problemu, specyfikacja i weryfikacja programów funkcyjnych.
•
•
•
warunek poczatkowy i końcowy,
zasady dowodzenia poprawności,
funkcja miary dla wywołań rekurencyjnych i własności stosu.
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
LABORATORIUM
1. Podstawowy języka programowania „Ocaml”:
•
•
podstawowe symbole,
składnia wyrażeń i obliczanie wartości wyrażeń.
2. Podstawowy języka programowania „Ocaml”:
166
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
•
•
definicje procedur,
procedury rekurencyjne.
3. Struktury danych:
•
•
typy wbudowane, konstruktory, wzorce,
listy, rekordy.
4. Procedury wyższych rzędów:
•
•
typy proceduralne,
poliformizm.
5. Listy:
•
•
fold_left, fold_right,
procedury: map, filtr.
6. Modele wykonywania obliczeń:
•
•
definicje globalne,
wartości proceduralne.
7. Zastosowanie procedury (obliczanie jej wartości):
•
•
środowisko i ramki,
rekurencja ogonowa.
8. Moduły:
•
•
łączenie struktur i sygnatur,
zasady tworzenia modułów.
9. Funktory:
•
•
funktory proste,
funktory wyższych rzędów.
10. Techniki uleniwiania i spamiętywania:
•
•
uleniwianie z odroczeniem obliczenia wartości,
uleniwianie ze spamiętywaniem.
11. Procedury jeszcze wyższych rzędów:
•
•
wartości logiczne,
listy nieskończone.
12. Strumienie:
167
•
•
implementacja strumieni,
operacje na strumieniach.
13. Scheme:
•
•
kombinacje i wyrażenia,
definicje i struktury danych.
14. Programowanie imperatywne:
•
•
bloki instrukcji, tablice, referencje,
pętle, instrukcje we/wy.
15. Zaliczenie laboratorium:
•
•
samodzielna implementacja zadania,
omówienie wyników uzyskanych w trakcie zajęć laboratoryjnych.
laboratoryjnych.
skali ECTS):
Zakres
0-100 pkt.
101-120 pkt.
121-140 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
141-160 pkt.
161-180 pkt.
181-200 pkt.
LITERATURA
168
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
1. 1. H. Abelson, G. J. Sussman, Struktura i interpretacja programów komputerowych,
WNT 2002.
2. L. Banachowski, A. Kreczmar, Elementy analizy algorytmów, WNT 1987.
3. T. H. Cormen, Ch. E. Leiserson, R. L. Rivest, Wprowadzenie do algorytmiki, WNT
2004.
4. W. Lipski, Kombinatoryka dla programistów, WNT 2004.
5. N. Wirth, Algorytmy+Struktury danych=Programy, WNT 2001.
6. G. Hutton, Programming in Haskell; Camebridge University Press 2007
169
Przedmiot:
Grafika i komunikacja człowieka z komputerem
Computer Graphics and Human-Computer
Communication
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
21
Laboratorium
mgr Tomasz Pachecki
24
Punkty
ECTS
5
POZIOM
przedmiotów:
•
•
•
Podstawy programowania,
Języki i paradygmaty programowania
ZAŁOŻENIA I CELE
Zasadniczym celem przedmiotu "Grafika i komunikacja człowieka z komputerem" jest
przedstawienie podstawowych zagadnień związanych z grafiką komputerową oraz
omówienie wybranych zagadnień związanych z komunikacją człowieka z komputerem w
aspekcie zarówno teoretycznym jak i praktycznym.
•
•
•
•
prezentacja algorytmów rastrowych i wektorowych,
omówienie przekształceń geometrycznych,
prezentacja funkcji API Windows,
tworzenie interfejsów webowych w oprciu o dostępne narzędzia (Flash).
170
Celem laboratorium jest nabycie umiejętności tworzenia aplikacji z rozbudowanymi
intefejsami graficznymi oraz umiejętność adaptacji algorytmów grafiki do prezentacji danych.
•
•
•
wykorzystanie funkcji graficznych dostępnych w C++ Builder i API Winows,
umiejętność implementacji wybranych algorytmów grafiki komputerowej,
znajomość aplikacji Flash i języka Action Script na poziomie podstawowym.
WYKŁAD
1. Wstęp. Prezentacja dziedziny. Podstawowe wiadomośći i pojęcia grafiki
•
•
•
•
formy przetwarzania danych obrazowych, grafika, przetwarzanie obrazów,
rozpoznawanie obrazów,
formy danych obrazowych, grafika wektorowa i rastrowa,
przekształcenia form danych obrazowych,
urządzenia graficzne,
2. Algorytmy rastrowe 1
•
•
•
Rodzaje wnętrz i brzegów
Wypełnianie obszaru przez
Algorytm Bresenhama rysowania odcinka.
3. Geometria na płaszczyźnie 1
•
•
przekształcania punktu na płaszczyźnie: translacja, obrót, skalowanie, jednokładnosc,
składanie przekształceń: obrót wzgledem dowolnego punktu, skalowanie wzgledem
dowolnego punktu,
4. Geometria na płaszczyźnie 2
•
•
•
okienkowanie i obinanie
wyznaczanie powłoki wypukłej zbioru punktów,
triangulacja wielokatów,
5. Geometria w przestrzeni R3
•
•
•
Podstawowe pojęcia i obiekty przestrzeni R3
przekształcanie punktu w R3: translacja, obrót, skalowanie,
rzutowanie perspektywiczne,
6. Modelowanie krzywych:
•
•
•
•
Reprezentacje krzywych,
Wielomiany i funkcje sklejane,
gładka interpolacja przedziałami wielomianami 3-go stopnia,
krzywe Beziera i B-sklejane
171
7. Modelowanie powierzchni:
•
•
•
•
Reprezentacje powierzchni, podstawowe pojecia,
powierzchnie Beziera i B-sklejane,
powierzchnie Coonsa i Gordona
powierzchnie oparte o płaty trójkątne
8. Wprowadzenie do barwy
•
•
•
•
Fizyka barw
Modele baw
Operacje na barwach
Tekstury
9. Podstawy kompozycji obrazu, zasady tworzenia interfejsów
•
•
Podsatwy kompozycji obrazu
Graficzne środowiska programistyczne (C++ Builder, Java)
10. Tworzenie własnych elementów interfejsu z wykorzytsaniem dostępnych narzędzi
•
•
Apliakcje do tworzenia grafiki rastrowej - Adobe PhotoShop
Apliakcje do tworzenia grafiki wektorowej- Corel Drwa
11. Wprowadzenie do animacji
•
•
Cel stosowania animacji
Zasady tworzenia animacji
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Wizualne środowiska programistyczne:
•
•
•
Przegląd wybranych wizualnych środowisk programistycznych.
Obiekty graficzne w C++ Builder.
Zarządzanie obiektami graficznymi w C++ Builder.
172
2. Procedury graficzne w C++ Builder:
•
•
•
Wykorzystanie procedur: ellipse, rectangle, line.
Ustawianie własności obiektów graficznych.
Przykładowe zadania uwzględniające procedury graficzne w środowisku C++ Builder.
3. Algorytmy rastrowe:
•
•
•
Algorytm rysowania odcinka.
Algorytm rysowania okręgu i dowolnych krzywych.
Wypełnianie dowolnych obszarów.
4. Algorytmy wektorowe i operacje na wielokątach:
•
•
•
•
Wektorowe algorytmy wypełniania dla klasycznych figur: okrąg, trójkąt.
Wypełnianie wielokątów za pomocą algorytmu podziału wielokąta na trapezy.
Triangulacja wielokątów.
Algorytm wyznaczania powłoki wypukłej.
5. Przekształcenia w R2 i R3:
•
•
•
Podstawowe przekształcenia w R2: obrót, skalowanie, translacja - przykłady,
składanie przekształceń.
Podstawowe przekształcenia w R3: obrót, skalowanie, translacja - przykłady,
składanie przekształceń.
Przekształcenia 3D w układzie obserwatora.
6. Przekształcenia w R3 - rzutowanie:
•
•
•
Wprowadzenie od rzutowania.
Analiza rzutów równoległych i perspektywicznych.
Implementacja algorytmów rzutowania.
7. Programowanie w WinApi:
•
•
•
•
•
Zasady działanie WinApi.
Obsługa klawiatury i myszy.
Okna dialogowe.
Tworzenie Menu.
Kontrolki WinApi.
8. Tworzenie aplikacji w WinApi:
•
•
•
•
Implementacja przeglądarki plików.
Implementacja przeszukiwania dysku.
Implementacja wygaszacza ekranu.
Implementacja zegara analogowego.
9. Tworzenie animacji Flash MX:
•
Obiekty i ich własności.
173
•
•
•
•
Tworzenie animacji metodą poklatkową.
Efekty ruchu, zmiany kształtu, ruchu po torze.
Użycie symboli, instancji, scen i warstw.
Przyciski animacji i nawigacji.
10. Programowanie w ActionScript:
•
•
•
•
Zmienne i funcje.
Komponenty i własności.
Kontrola animacji.
Sterowanie animacją za pomocą klawiatury lub myszy.
11. Animacje ActionScript:
•
•
•
•
Implementacja Banera.
Tworzenie kontrolera mapy.
Tworzenie animacji losowo spadającego śniegu.
Tworzenie odtwarzacza muzycznego plików MP3.
12. Wybrane zasady tworzenia interfejsów:
•
•
•
•
Elementy środowsik programistycznych wspmagających tworzenie interfejsu w
aplikacjach graficznych.
Tworzenie własnych aplikacji ze szczególnym zwróceniem uwagi na interfejs.
Tworzenie własnych elementów intefejsu za pomocą apliakcji graficznych.
Zaliczenie przedmiotu.
ECTS):
Zakres
0-55 pkt.
56-66 pkt.
67-77 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
78-88 pkt.
89-99 pkt.
100-110 pkt.
174
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Michał Jankowski: Elementy grafiki komputerowej. WNT 2006.
Theo Pavlidis: Grafika i przetwarzanie obrazów. WNT 1987.
Jan Zabrodzki i inni: Grafika komputerowa, metody i narzędzia. WNT 1994.
Ian Angel: Wprowadzenie do grafiki komputerowej. WNT 1988.
James D. Foley: Wprowadzenie do grafiki komputerowej. WNT 2001.
Internet: np. www.cs.fit.edu.
Shirley P.: Fundamentals of Computer Graphics, sec. ed., A K Peters, 2005.
175
Przedmiot:
Modelowanie i wizualizacja grafiki 3D
Modeling and Visualisation 3D Graphics
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
30
egzamin
Laboratorium
30
Punkty
ECTS
5
POZIOM
Warunkiem uczestnictwa w zajęciach jest znajomość podstawowych zagadnień związanych z
grafiką komputerową. Dotyczy to zarówno algorymów jak i wybranych środowisk
graficznych.
ZAŁOŻENIA I CELE
Zasadniczym celem przedmiotu "modelowanie i wizualizacja grafiki 3D" jest przedstawienie
podstawowych zagadnień związanych z modelowaniem podstawowych obiektów
graficznych i ich wizualizacją.zarówno teoretycznym jak i praktycznym.
Rzowiniętymi celami szczegółowymi są:
•
•
•
•
omówienie reprezentacji podstawowych obiektów graficznych,
charakterystyka zagadnień związanych ze światłem,
przedstawienie stosowanych modeli scen,
omówienie wybranych systemów grafiki komputerowej w kontekście omawianych
zagadnień modelowania i wizualizacji.
Celem laboratorium jest nabycie umiejętności pracy z aplikacjami umożliwiającymi
wizualizację wybranych danych. Cele szczegółowe laboratorium obejmują następujące
•
•
•
umiejętność implementacji podstawowych obiektów w grafice komputerowej oraz
zarządzania nimi,
umiejętność implemetacji podstawowych operacji na barwach,
znajomość biblioteki OpenGL i podobnych funkcjonalnie (np. Java3D),
176
•
znajomość języków programowania umożliwiających pracę w środowiskach
graficznych (PovRay, Flash) na poziomie zaawansowanym..
WYKŁAD
1. Modelowanie podstawowych obiektów grafiki komputerowej 1
•
•
Podstawowe obiekty w grafice komputerowej (bryły i powierzchnie).
Metody reprezentacji podstawowych obiektów za pomocą struktur dynamicznych
(drzewa).
•
•
Metody reprezentacji podstawowych obiektów za pomocą siatek.
Metody reprezentacji podstawowych obiektów za pomocą wielościanów i wokseli.
•
•
Podstawowe operacje na strukturach dynamicznych
Podstawowe operacje na obiektach wielościennych.
4. Wybrane zagadnienia dotyczące światła i barw.
•
•
Fizyka światła i jej wpływ na modele kolorów
Podstawowe zagadnienia związane z percepcją postrzegania barw przez człowieka
5. Modele kolorów
•
•
•
Model RGB i CMY
Model HSV
Obliczenia w przestrzeni barw
6. Modelowanie scen 1
•
•
Podstawowe elementy sceny: obiekty, obserwator i oświetlenie
Proste modele scen
•
•
Modele scen uwzględniające wybrane efekty oświetlenia: własne oświetlenie, odbicie,
odbicie zwierciadlane, załamanie,
Łaczenie wybranych efektów oświetlenia w jeden model
8. Modelowanie scen 3 - metoda ray-tracingu
•
•
Podstawy matematyczne metody ray-tracingu
uwzględnianie wybranych efektów geometrycznych w metodzie ray-tracingu
9. Modelowanie scen 3 - metoda energetyczna
177
•
•
Podstawy matematyczne i fizyka metody energetycznej
uwzględnianie wybranych efektów geometrycznych w metodzie energetycznej
10. Tekstura - podstawowe zagadnienia
•
•
Pojęcie tekstury
metody generowania tekstury
11. Systemy grafiki komputerowej implemnetujące wybrane metody modelowania scen aplikacja Pov-Ray 1
•
•
Efekty spacjalne dostępne w Pov-Ray
programowanie scen w aplikacji Pov-Ray - ogólna charakterystyka języka
•
•
Podstawowe i złożone obiekty w Pov-Ray
Operacje na obiektach
•
•
Tekstury w programie Pov-Ray
Efekety specjalne w programie Pov-Ray
14. Przegląd wybranych systemów wspomagających modelowanie scen
•
•
Modelowanie scen za pomocą
Modelowanie scen w Auto-Cad
15. Standardy w grafice komputerowej
•
•
Przegląd podstawowych standardów wykorzystywanych w grafice komputerowej
Cechy charakterystyczne systemów grafiki komputerowej
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
LABORATORIUM
178
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
1. Drzewa czwórkowe
•
•
Tworzenie drzew czwórkowych
Operacje na drzewach czwórkowych
2. Konstruktywna geometria brył
•
•
Opis złożonych obiektów za pomocą konstruktywnej geometrii brył
Operacje na złożonych obiektach i ich zapis za pomocą konstruktywnej geometrii brył
3. Reprezentacje wielościenne
•
•
Opis wybranych prostych obiektów za pomocą wielościanów
Złożone obiekty wielościenne.
4. Oblicznia w przestrzeni kolorów
•
•
Podstawowe operacje arytmetyczne w przestrzeni kolorów
Złożone obliczenia w przesrzeni kolorów
5. Modele kolorów w wybranych systemach grafiki komputerowej
•
•
Kolory w Adobe PhotoShop
Kolory w Auto-Cad
6. Proste modele scen
•
•
Wyznaczanie punktów przecięcia półprostej z płaszczyzną, powierzchnią
Wyznaczanie punktów przecięcia ze złożonymi obiektami
7. Obliczenia dla prostych modeli scen
•
•
Model uwzględniający odbicie zwierciadlane światła
Model uwzględniający załamanie światła
8. Obliczenia dla złożonych modeli scen
•
•
Model uwzględniający odbicie zwierciadlane światła i załamanie światła
Model uwzględniający rozpraszanie światła i załamanie światła
9. Implementacja wybranych modeli w środowisku graficznym 1
•
•
Implemnetacja modelu odbicia światła
Implemnetacja modelu załamania światła
10. Implementacja wybranych modeli w środowisku graficznym 2
•
•
Implemnetacja modelu rozroszenia światła
Implemnetacja złożonych modeli
179
11. Aplikacja Pov-Ray 1
•
•
Praca w środowisku Pov-Ray 1
Tworzenie prostych scen
12. Praca w środowisku Pov-Ray 2
•
•
Tworzenie złożonych scen
Określanie właściwości tworzonych obiektów (tektury)
13. Praca w środowisku Pov-Ray 3
•
•
Powierzchnie w programie Pov-Ray
Efekty specjalne w programie Pov-Ray
14. Tekstury
•
•
Tworzenie tekstur w wybranych aplikacjach
Implemnetacja wybranych metod tworzenia tekstur w środowiskach
programistycznych
15. Standardy w grafice komputerowej
•
•
Standardy BMP i GIF
Implemnetacja wybranych standardów
ECTS):
Zakres
0-70 pkt.
71-84 pkt.
85-98 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
99-112 pkt.
113-126 pkt.
127-140 pkt.
180
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. Shirley P.: Fundamentals of Computer Graphics, sec. ed., A K Peters, 2005
2. FoleyJ.D., van Dam A., Feiner St.K., Hughes J.F.: Computer Graphics, Principles and
Practice. Addison-Wesley Publ.Co.1996
3. Hearn D., Baker P.: Computer Graphics. Prentice Hall 1997
4. Zabrodzki J. i inni : Grafika komputerowa, metody i narzedzia. WNT 1994
5. Jankowski M.: Elementy grafiki komputerowej. WNT 1990
181
Przedmiot:
Cyfrowe przetwarzanie obrazu i dźwięku
Digital Image and Sound Processing
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
30
egzamin
Laboratorium
30
Punkty
ECTS
5
POZIOM
przedmiotów:
•
•
ZAŁOŻENIA I CELE
Zasadniczym celem przedmiotu "Cyfrowe przetwarzanie obrazu i dźwięku" jest
przedstawienie podstawowych zagadnień związanych z przetwarzaniem obrazów oraz
dźwięku w aspekcie zarówno teoretycznym jak i praktycznym.
•
•
•
•
rola transformaty Fouriera w przetwarzaniu sygnałów,
metody przetwarzania obrazów,
operacje na plikach dźwiękowych,
omówienie standardów stosowanych w przetwarzaniu obrazów i dźwięku.
Celem laboratorium jest nabycie umiejętności tworzenia aplikacji umożliwiających
przetwarzanie obrazów i dźwięku. Cele szczegółowe laboratorium obejmują następujące
•
znajomość podstawowych algorytmów związanych z przetwarzaniem obrazów
i umiejętność ich implementacji,
182
•
•
•
wykorzystanie znanych systemów grafiki komputerowej do realizacji zadań
związanych z przetwarzaniem obrazów,
znajomość podstawowych algorytmów związanych z przetwarzaniem dźwięku i
umiejętność ich implementacji.
poznanie popularnych aplikacji do przetwarzania dźwięku.
WYKŁAD
1. Przypomnienie podstawowych zagadnień związanych z grafiką
•
•
•
•
•
Co to jest grafika komputerowa
Formy danych obrazowych
Przekształcenia form danych obrazowych,
Podstawowe przekształcenia geometryczne
Barwa, modelowanie, animacja
2. Dyskretyzacja obrazów z gradacją kontrastu
•
•
•
•
•
Wprowadzenie
Transformaty Fouriera
Próbkowanie
Intermodulacja
Kwantowanie
3. Przetwarzanie obrazów z gradacją kontrastu
•
•
•
•
Histogram i korekcja histogramu
Macierze sąsiedztwa
Filtrowanie obrazów
Filtry kierunkowe, dwuczęściowe, aproksymacji funkcyjnej
4. Segmentacja
•
•
•
Progowanie
Wykrywanie krawędzi
Rodzaje i algorytmy segmentacji
5. Obrazy dwupoziomowe
•
•
•
•
Próbkowanie i topologia
Znajdowanie konturu
Przeglądanie wszystkich konturów obrazu
Wprowadzenie do analizy kształtu
6. Algorytmy ścieniania 1
•
•
Klasyczne algorytmy ścieniania
Asynchroniczne algorytmy ścieniania
7. Algorytmy ścieniania 2
183
•
•
Szybki algorytm ścieniania
Przekształcanie obrazów dwupoziomowych w rysunki liniowe
8. Podstawy akustyki 1
•
•
Fizyczne podstawy akustyki
Zjawiska związane z percepcją sygnału akustycznego przez człowieka
9. Podstawy akustyki 2
•
•
Metody analizy sygnałów dźwiękowych
Metody kodowania sygnałów dźwiękowych
10. Operacje na plikach dźwiękowych 1
•
•
Algorytmy odtwarzania i zapisu plików dźwiękowych
Sprzęt i oprogramowanie do zarządzania plikami dźwiękowymi (studia nagrań)
11. Operacje na plikach dźwiękowych 2
•
•
edycja i przetwarzanie plikó dźwiękowych
Aranżacja, miksowanie i misterin
12. Przesyłanie plików dźwiekowych przez Internet 1
•
•
Języki programowania wspierające przesyłanie plików dźwiękowych
Wybrane funkcje wspomagające przesyłanie dźwięku przez Interent 1
13. Przesyłanie plików dźwiekowych przez Internet 2
•
•
Wybrane funkcje wspomagające przesyłanie dźwięku przez Interent 2
Wybrane aspekty aplikacji wspomagających przesyłanie plików dźwiękowych
14. Techniki poprawiające jakość dźwieku
•
•
Poprawianie jakości dźwięku za pomocą wybranych aplikacji
Poprawianie jakośći dźwięku za pomoca blibliotek dostępnych w językach
programowania
15. Przegląd wybranych aplikacji umożliwiających operacje na dżwiękach
•
•
Standardy zapisu dżwięku
Architektura systemów służacych do przetwarzania dźwięku
ZALICZENIE WYKŁADU
184
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Zapoznanie z poznanymi wcześniej metodami grafiki komputerowej
•
•
Zapoznanie z potrzebnym oprogramowaniem,
Rozdanie projektów
2. Algorytmy dyskretyzacji obrazów z gradacją kontrastu
•
•
•
Transformaty Fouriera
Próbkowanie
Kwantowanie
3. Przetwarzanie obrazów z gradacją kontrastu
•
•
Algorytmy macierzy sasiedztwa
Algorytmy filtrowanie obrazów
4. Segmentacja
•
•
Algorytmy segmentacji
Segmentacja dwupoziomowa i wieloziomowa
5. Obrazy dwupoziomowe
•
•
Algorytmy znajdowania konturu
Algorytmy analizy kształtu
6. Algorytmy ścieniania
•
•
•
•
Klasyczne algorytmy ścieniania
Asynchroniczne algorytmy ścieniania
Szybki algorytm scieniania
Przekształcanie obrazów dwupoziomowych w rysunki liniowe
7. Wybrane zagadnienia związane z obsługą dzwięku w popularnych środowiskach
programistycznych
•
•
Dźwięki w języku Java
Dźwięki w języku C++
8. Wybrane algorytmy przetwarzania plików dźwiękowych
185
•
•
Metody kompresji
Odczytywanie, modyfikacja i zapis plików dźwiękowych w wybranych formatach
9. Format MP3 i DIV X
•
•
Podstawowe operacje na plikach dźwiękowych zapisanych w formacie MP3 i DIV X
Konwersje plików dźwiękowych na wybrane formaty i zwybranych formatów
10. Wynrane narzędzia do obróbki sygnałów audio 1
•
•
Uruchamianie i obsługa wybranych urządzeń
Nagrywanie instrumentów i dźwięków
•
•
Wykonywanie podstawowych efektów dźwiękowych
instrumenty wirtualne 1
12. Przesyłanie plików dźwiękowych przez Interent 1
•
•
Język Java jako język wspomagający przesyłanie dźwięku
Ważniejsze biblioteki języka Java wspomagające przesyłanie dźwięku 1
•
•
Przesyłanie plików dźwiękowych przez Interent 2
Język HTML wspomagający przesyłanie dźwięku
•
•
Zapoznanie z podstawowymi narzędziami wspomagającymi przesyłanie dźwięku
Przykłady wykorzystania narzędzi wspomagających przesyłanie dźwieku
•
•
instrumenty wirtualne 2
Przygotowanie plików audio do formatu wideo
186
ECTS):
Zakres
0-55 pkt.
56-66 pkt.
67-77 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
78-88 pkt.
89-99 pkt.
100-110 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. Theo Pavlidis, Grafika i przetwarzanie obrazów, WNT, 1987.
2. Christopher D. Watkins, Alberto Sadun, Stephen Marenka, Nowoczesne metody
przetwarzania obrazu, WNT Warszawa 1995
3. William K. Pratt, Digital image processing, JOHN WILEY & SONS, New York /
Chichester / Brisbane / Toronto / Singapure, 1991
4. Peter Kirn, Real World Digital Audio, Helion, 2007
5. Piotr Kołodziej. Komputerowe studio muzyczne i nie tylko, Przewodnik, Helion,
2007.
187
Przedmiot:
Sztuczna inteligencja
Artificial Intelligence
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
dr inż. Jerzy Tchórzewski
21
Laboratorium
24
Punkty
ECTS
4
POZIOM
przedmiotów:
•
•
•
Logika dla informatyków
ZAŁOŻENIA I CELE
Zasadniczym celem przedmiotu "Sztucznej inteligencji" jest jest omówienie podstawowych
metod i narzędzi sztucznej inteligencji oraz sposobów implementacji systemów sztucznej
inteligencji w środowisku MATLAB i SIMULINK oraz w środowisku SPHINX.
•
•
•
•
•
Projektowanie i programowanie systemów ekspertowych,
Przedstawienie różnych typów sieci nuronowych,
Przedstawienie algorytmy genetyczne i systemy ewolucyjne,
Omówienie zagadnienia algorytmu immunologicznego
Poznanie problematyki projektowania wielkich systemów sztucznej inteligencji
problemów przy wykorzystaniu metod sztucznej inteligencji. Cele szczegółowe laboratorium
obejmują następujące umiejętności praktyczne:
•
Projektowanie i implementacja systemu ekspertowego z wykorzystaniem AI CAKE
188
•
•
•
Projektowanie prostych sieci neuronowych w środowisku NEURONIX
Projektowanie algorytmu ewolucyjnego przy wykorzystanie Control System Toolbox i
Fuzzy Logic Toolbox,
Projektowanie sieci neuronowej przy wykorzystanie Neural Toolbox,
WYKŁAD
1. Wstęp do sztucznej inteligencji
•
•
•
•
•
•
•
•
Inteligencja a sztuczna inteligencja, algorytmika a heurystyka
Logika a metalogika, wiedza a baza wiedzy, życie a sztuczne zycie
Kod genetyczny a kod informacyjny
Test Turinga
Automatyka, cybernetyka, informatyka a sztuczna inteligencja
Metody, języki i narzędzia sztucznej inteligencji
Projektowanie i implementacja systemów sztucznej inteligencji
Zastosowania systemów sztucznej inteligencji
2. Inżynieria wiedzy i systemy ekspertowe
•
•
•
•
•
•
Projektowanie i programowanie systemów ekspertowych
Metody akwizycji wiedzy
Języki systemów ekspertowych
Inżynieria wiedzy i architektura systemów ekspertowych,
Zastosowania systemów ekspertowych
Systemy ekspertowe czasu rzeczywistego
3. Metody reprezentacji wiedzy
•
•
•
•
•
•
•
Rachunek zdań
Stwierdzenia
Regułowa reprezentacja wiedzy
Rachunek predykatów
Sieci semantyczne
Reprezentacja wiedzy za pomoca ram
Inne metody reprezentacji wiedzy
4. Metody wnioskowania
•
•
•
•
•
•
•
•
Wnioskowanie w przód
Sterowanie wnioskowaniem
Wnioskowanie wstecz
Wnioskowanie mieszane
Wnioskowanie rozmyte
Podstawowe zagadnienia uczenia się maszyn
Metody pozyskiwania wiedzy
Metodyka tworzenia i badania poprawności bazy wiedzy
5. Sieci neuronowe I
189
•
•
•
•
•
•
•
Idea sieci neuronowych
Charakterystyka sztucznego neuronu
Proste modele neuronu
Rodzaje sieci neuronowych
Struktura sieci
Podstawowe metody uczenia sieci
Reguły uczenia sieci neuronowych
6. Sieci neuronowe II
•
•
•
•
•
•
•
Działanie najprostszej sieci
Sieci liniowe i nieliniowe
Jednowarstwowe klasyfikatory neuronowe
Wielowarstwowe sieci jednokierunkowe
Jednowarstwowe sieci ze sprzezeniem zwrotnym
Inne modele sieci neuronowych
Zastosowania sieci neuronowych
7. Algorytmy genetyczne i systemy ewolucyjne I
•
•
•
•
•
Istota algorytmu genetycznego
Model klasycznego algorytmu genetycznego
Metody poszukiwania i strategie ewolucyjne
Działanie algorytmu genetycznego
Reprezentacja danych a algorytmie genetycznym
8. Algorytmy genetyczne i systemy ewolucyjne II
•
•
•
•
•
•
Podstawy matematyczne algorytmów genetycznych
Implementacja komputerowa algorytmu genetycznego
Programy i systemy ewolucyjne
Cybernetyka życia i rozwoju systemów
Uczenie maszynowe
Zastosowania algorytmów genetycznych
9. Algorytmy genetyczne i systemy ewolucyjne III
•
•
•
•
•
•
Genetyczne systemy uczace się
Zarządzanie populacją
Kodowanie i operatory genetyczne
Zapobieganie przedwczesnej zbieżnosci
Modyfikacje algorytmów ewolucyjnych
Algorytmy ewolucyjne w środowisku dynamicznym
10. Sztuczne systemy immunologiczne
•
•
•
•
•
Uczące sie układy idiotypowe
Imunologiczne rozpoznawanie obrazów
Eksploracyjna analiza danych
Immunologiczna kompresja danych
Immunologiczne algorytmy genetyczne
190
•
•
Immunologiczna optymalizacja
Detekcja anomalii
11. Od sztucznej inteligencji ku sztucznemu życiu
•
•
•
•
•
•
•
•
Sztuczne życie i laboratorium złożoności
Automaty komórkowe i systemy wieloagentowe
Fraktale i obiektowe algorytmy ich wizualizacji
Stabilność, złożonosć i chaos w systemach sztucznej inteligencji
Algorytmy i komputery kwantowe
Wstęp do filozofii przyrody i matematyczność przyrody
Podstawy teorii sterowania i systemów, podstawy robotyki i fabryk bezludnych
Rozproszone systemy sztucznej inteligencji
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Wprowadzenie do środowiska SPHINX. Poznanie budowy i funkcjonowania
przykładów systemów ekspertowych.
•
•
•
Budowa bazy wiedzy,
Podstawy języka SPHINX,
Maszyna wnioskująca w SPHINX-ie,
2. Projektowanie prostych systemów ekspertowych z wykorzystaniem AI CAKE
•
•
•
Komputerowe wspomaganie inżynierii wiedzy,
Rodzaje zródeł wiedzy, faset, itp.,
Automatyzacja akwizycji wiedzy,
3. Projektowanie złożonego systemu ekspertowego w środowisku AITECH.
Przygotowanie bazy wiedzy.
•
•
•
Opracowanie bazy wiedzy z użyciem języka SPHINX,
Inteligentny mechanizm uzgadniania,
Parametryzacja bazy wiedzy,
191
4. Projektowanie złożonego systemu ekspertowego II w środowisku AITECH.
Przygotowanie mechanizmu wnioskowania.
•
•
•
Opracowanie własnych rozwiazań w zakresie mechanizmu wnioskowania z użyciem
języka SPHINX,
Łączenie podsystemów,
Wnioskowanie rozmyte,
5. Poznanie budowy i sposobów projektowania prostych sieci neuronowych w
środowisku NEURONIX. Uczenie i testowanie sieci.
•
•
•
Parametry i struktura sieci neuronowej,
Tworzenie pliku uczącego i testującego,
Uruchamianie nauczonej sieci neuronowej,
6. Projektowanie złożonej sieci neuronowej w środowisku NEURONIX rozpoznającej
znaki.
•
•
•
Sposoby projektowania wejść i wyjść sieci neuronowej,
Inicjalizacja wag,
Hybrydowe sieci neuronowe,
7. Poznanie środowiska MATLAB i Simulink oraz podstawowych Toolbox’ów służacych
do projektowania systemów sztucznej inteligencji
•
•
•
Środowisko MATLAB i Simulink,
System Identification Toolbox,
Model systemu w Simulinku z wykorzystaniem zidentyfikowanych przykładowych
modeli,
8. Projektowanie sieci neuronowej przy wykorzystanie Neural Toolbox.
•
•
•
Środowisko Neural Network Toolboxa,
Dostępne struktury i parametry sieci neuronowej,
Uczenie i testowanie sieci neuronowej,
9. Projektowanie systemu ekspertowego przy wykorzystaniu Simulink, Symbolic Math
Toolbox i języka C++ w środowisku MATLAB
•
•
•
Opracowanie bazy wiedzy,
Model w Simulinku złożonego systemu ekspertowego,
Program komputerowy w języku Matlak prostej bazy wiedzy,
10. Projektowanie algorytmu ewolucyjnego przy wykorzystanie Control System Toolbox
i Fuzzy Logic Toolbox.
•
•
•
Klasyczny algorytm ewolucyjny,
Populacja początkowa opracowana z wykorzystaniem CST,
Rozmyty algorytm ewolucyjny,
192
11. Projektowanie systemu rozpoznawania obrazów przy wykorzystaniu Image
Procesing Toolbox, Mapping Toolbox i Neural Network Toolbox
•
•
Środowisko Neural Network Toolboxa,Image Processing Tolbox, Mapping Toolbox,
Przykład rozpoznawania obrazów,
12. Projektowanie systemu hybrydowego w środowisku MATLAB i Simulink
•
•
•
Sposoby tworzenia systemów hybrydowych,
Integracja metod z wykorzystaniem Simulinka,
Przykład systemu hybrydowego,
laboratoryjnych.
skali ECTS):
Zakres
0-100 pkt.
101-120 pkt.
121-140 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
141-160 pkt.
161-180 pkt.
181-200 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. Arabas J..: Wykłady z algorytmów ewolucyjnych. WNT. Warszawa 2001
2. Rutkowski L.: Metody i techniki sztucznej inteligencji. WN PWN. Warszawa 2005
3. Kaminska A., Pinczyk B.: Cwiczenia z MATLAB. Przykłady i zadania. MIKOM.
Warszawa 2002
193
4. Tchórzewski J.: Inteligentne systemy działania. Cz. 1. Wykłady z metod sztucznej
inteligencji. Cz. 2. Cwiczenia laboratoryjne w srodowisku PC SHELL’a oraz
MATLAB’a i Simulink’a. Cz. 1 dostepna dla studentów kierunku informatyka w
postaci prezentacji w Power Point’ie. Ostatnia aktualizacja: wrzesien 2008. Cz. 2
dostepna w postaci instrukcji cwiczeń laboratoryjnych w wersji z września 2008.
5. Kaczorek T. , Dzielinski A., Dabrowski W., Łopatka R.: Podstawy teorii sterowania.
WNT. Warszawa 2005
6. Kłopotek M.: Inteligentne przegladarki internetowe. EXIT.Warszawa 2005 Osowski
S.: Sieci neuronowe do przetwarzania informacji. WNT.Warszawa 2002
7. Wierzchon S.: Sztuczne systemy immunologiczne. Teoria i zastosowania. AOW
EXIT. Warszawa 2001
194
Przedmiot:
Bazy danych
Databases
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
prof. dr hab. inż. Andrzej Barczak
30
egzamin
Laboratorium
mgr Dariusz Zacharczuk
30
Punkty
ECTS
6
POZIOM
przedmiotów:
•
•
•
•
•
•
•
Algebra liniowa
Algorytmy i złożoność.
ZAŁOŻENIA I CELE
Zasadniczym celem przedmiotu ”Bazy danych” jest wprowadzenie do problematyki baz
danych, zarówno w zakresie podstaw teoretycznych jak i projektowania relacyjnych baz
danych. Rozwiniętymi celami szczegółowymi przedmiotu są:
•
•
•
•
•
zapoznanie z podstawowymi pojęciami i dziedzina relacyjnych baz danych
zapoznanie z podstawowymi pojęciami i dziedzina relacyjnych baz danych,
zapoznanie z relacyjnym modelem danych na tle innych modeli,
zapoznanie z właściwościami relacyjnych baz danych oraz wprowadzenie do
normalizacji,
wprowadzenie do języka SQL oraz zapoznanie ze strukturą i zasadami użycia
podstawowych jego instrukcji.
WYKŁAD
195
1. Podstawowe pojęcia
•
•
•
•
•
•
definicja i rodzaje baz danych
obiekty i związki, system bazy danych
modele danych, model danych jako architektura
funkcje zarządzania bazą danych, system zarządzania bazą danych
projektowanie baz danych, języki baz danych
właściwości baz danych, korzyści stosowania baz danych
2. Relacyjny model danych
•
•
•
•
•
•
definicja relacji, atrybuty/dziedzina i schemat relacji
właściwości relacji, przykłady relacji
klucze relacji, typy związków (relacji)
typy i stopień uczestnictwa, diagramy związków
pułapki połączeń
przekształcanie diagramu E - R w schemat relacji
3. Relacyjny model danych
•
•
•
•
•
•
integracja schematu relacji
integracja danych
reguły integralności wewnętrznej
więzy propagacji
integralność dodatkowa
postulaty Codda
4. Hierarchiczny i sieciowy model danych
•
•
•
•
•
•
struktura danych
relacje/powiązania
operowanie danymi
integralność danych
wady i zalety
porównanie klasycznych modeli danych
5. Obiektowy model danych(OMD)
•
•
•
•
•
•
pojęcie obiektowości, składniki OMD
mechanizmy uogólniania i agregacji
procesy dziedziczenia
integralność wewnętrzna
notacje diagramów E - R dla OMD
ujednolicony język modelowania UML
6. Rozproszone bazy danych
•
•
•
•
zadania i zalety rozproszenia
systemy zarządzania rozproszoną bazą danych
systemy klient-serwer
jednorodna i niejednorodna rozproszona baza danych
196
•
federacyjny system baz danych
7. Normalizacja bazy danych
•
•
•
•
•
•
pojęcie normalizacji
typy zależności 1 NF, wady 1 NF
pełna zależność funkcyjna - 2 NF, wady 2 NF
przechodnie zależności funkcyjne - 3 NF, wady 3NF
akomodacja zależności funkcyjnych i niefunkcyjnych
diagramy zależności, 4 NF i 5NF
8. Interfejs SZBD - język SQL
•
•
•
•
•
podstawowe pojęcia SQL
klauzula SELECT
wyrażenia z kilkoma operatorami
wyrażenia w klauzuli WHERE
wyrażenia w klauzuli ORDER BY
9. SQL - funkcje sumaryczne
•
•
•
•
•
konstrukcje GROUP BY i HAVING
tabele sumaryczne
procent całości
użycie indeksu
metody złączenia zewnętrznego
10. SQL - podzapytania
•
•
•
•
•
zapytania złożone
podzapytania
ANY i ALL
podzapytania skorelowane
EXISTS i NOT EXISTS
11. SQL - złączenia
•
•
•
•
•
•
przegląd złączeń
zastępowanie podzapytań złączeniami
złączenia z tabelami sterującymi
złączenia z podzapytaniami
UNION
perspektywy ze złączeniami
12. SQL - perspektywy
•
•
•
•
•
perspektywy ze złożonymi zapytaniami
modyfikowanie danych za pomocą perspektyw
stosowanie perspektyw w celu zwiększenia bezpieczeństwa danych
usuwanie perspektyw
stosowanie tabel słownikowych do badania perspektyw
197
13. SQL - wstep do sterowania transakcjami
•
•
•
•
•
•
transakcje
COMMIT, AUTOCOMMIT, ROLLBACK
współdziałanie COMMIT, AUTOCOMMIT, ROLLBACK
CREATE TABLE ... AS SELECT, DESCRIBE
tabele słownikowe
COMMENT ON, ALTER TABLE
14. Fizyczne projektowanie bazy danych
•
•
•
•
•
•
proces projektowania
definiowanie parametrów systemu
definiowanie procesów działania
model pojęciowy danych
schemat bazy danych
dokumentowanie projektu
15. Projektowanie aplikacji bazy danych
•
•
•
•
•
strategia (analiza wstępna problemu)
analiza szczegółowa problemu
projektowanie systemu
implementacja systemu
wdrażanie systemu
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Zapoznanie ze srodowiskiem MySQL i MS Access 2003
•
•
przegląd głównych funkcji i struktury aplikacji pracującej w środowisku MS Access
analiza przykładowych aplikacji
2. Definiowanie struktur danych w MS Access 2003
•
•
typy danych
relacje
198
•
klucze i indeksy
3. Zapytania wybierające cz. I
•
•
kryteria, operatory logiczne
parametryzacja zapytań
4. Zapytania wybierające cz. II
•
•
wyrażenia, operator LIKE
wykorzystanie funkcji wbudowanych
5. Struktury danych w MySQL
•
•
•
typy danych
relacje
klucze i indeksy
6. Zapytania wybierające cz. III
•
•
•
wykonywanie obliczeń
funkcje agregujące
klauzule GROUP BY, HAVING
7. Kwerendy funkcjonalne cz. I
•
•
•
aktualizacja danych
dołączanie danych
usuwanie danych
8. Kwerendy funkcjonalne cz.II
•
•
tworzenie nowych tabel
przenoszenie danych między tabelami
9. Projektowanie formularzy cz. I
•
•
•
typy formularzy i ich podstawowe elementy
własności formularza, powiązanie z danymi
przegląd formantów formularza, listy wyboru, pola kombi
10. Projektowanie formularzy cz. II
•
•
•
grupy opcji
elementy języka JavaScript
kontrola poprawności danych, tworzenie formantów obliczeniowych
11. Projektowanie raportów i zestawień
•
omówienie sekcji
199
•
•
tworzenie grup danych
formatowanie warunkowe
12. Autoryzacja dostępu do danych
•
•
mechanizmy autoryzacji za pomocą Cookies
obsługa sesji
13. Aplikacja w środowisku sieciowym
•
•
współdzielenie aplikacji i danych
grupy, użytkownicy, blokowanie rekordów
14. Praca z danymi zewnętrznymi
•
•
eksport/import danych
źródła danych ODBC
15. Prezentacja projektu. Zaliczenie przedmiotu
•
•
prezentacja wyników prac zespołów
dyskusja i ocena projektów
laboratoryjnych.
skali ECTS):
Zakres
0-100 pkt.
Ocena
ndst (F)
200
Zakres
141-160 pkt.
Ocena
db (C)
101-120 pkt.
121-140 pkt.
dst (E)
dst+ (D)
161-180 pkt.
181-200 pkt.
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. Banachowski L., Mrówka-Matejewska E., Stencel K.; Systemy baz danych. Wykłady i
ćwiczenia; Wydawnictwo PJWSTK, 2006
2. Beynon-Davies P.; Systemy baz danych; Wydawnictwa Naukowo Techniczne, 2003
3. Colby J., Wilton P.; SQL od podstaw; Wydawnictwo Helion, 2005
4. Date C.J.; Relacyjne bazy danych dla praktyków; Wydawnictwo Helion, 2005
5. Irwin M. R., Prague C.N., Reardon J.; Access 2003 PL. Biblia; Wydawnictwo Helion,
2004
6. Marklyn B., Whitehorn M.; Relacyjne bazy danych; Wydawnictwo Helion, 2003
7. Coburg R.; SQL dla każdego; Wydawnictwo Helion, 2001
8. Ullman J.D., Widom J.: Podstawowy wykład z systemów baz danych. Wydawnictwa
Naukowo Techniczne, 2001
9. Hernandez M. J., Viescas J. L.; Zapytania SQL dla zwykłych śmiertelników;
Wydawnictwo MIKOM; 2001 r.
10. Hernandez M. J.; Bazy danych dla zwykłych śmiertelników; Wydawnictwo MIKOM,
2004 r.
11. Kowalski P.; Podstawowe zagadnienia baz danych i procesów przetwarzania;
Wydawnictwo MIKOM, 2005
12. Riordan R.M.; Projektowanie systemów relacyjnych baz danych. Wyd. RM,
Warszawa 2000
13. Steven R.; Access. Bazy danych. Projektowanie i programowanie. Wyd. Helion 2001
201
Przedmiot:
Rozproszone bazy danych
Distributed Databases
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
21
egzamin
Laboratorium
mgr Michał Wolski
24
Punkty
ECTS
5
POZIOM
przedmiotów:
•
•
•
•
Bazy danych
Podstawy przetwarzania równoległego
Platformy programowania
Systemy operacyjne.
ZAŁOŻENIA I CELE
Zasadniczym celem wykładu "Rozproszone bazy danych" jest wprowadzenie do problematyki
projektowania baz danych, dedykowanych współczesnym zastosowaniom sieciowym.
•
•
•
współdzielenie danych w systemach wielodostępnych
współbieżność i rozproszenie danych w rozproszonych, sieciowych systemach baz
danych
aktualne tendencje rozwojowe systemów rozproszonych baz danych
Podstawowym celem zajęć laboratoryjnych jest pozyskanie praktycznych umiejętności w
zakresie projektu dedykowanej bazy danych na przykładzie rozwiązań firmy ORACLE.
WYKŁAD
1. Wprowadzenie do systemów rozproszonych
202
•
•
•
•
•
•
podstawowe pojęcia związane z rozproszeniem
rozproszenie zasobów
główne aspekty rozproszenia baz danych
przezroczystość rozproszenia
współdziałanie
heterogeniczność
2. Rozproszona baza danych - podstawowe pojęcia, cele i zalety rozproszenia
•
•
•
•
•
•
komunikacja: aplikacja - baza danych, dostęp do zbioru nazw usług,
lokalny zbiór nazw usług, katalogowa baza danych LDAP,
serwer nazw, adresowanie serwera,
zewnętrzny serwis katalogowy,
konfigurowanie lokalnego zbioru nazw usług
konfigurowanie środowiska klienta
3. Typy i reguły rozproszonych baz danych
•
•
•
•
•
•
•
•
homogeniczność i heterogeniczność oprogramowania
stopień lokalnej autonomii
federacyjny system baz danych i zarządzanie nim
relacyjno-obiektowe bazy danych
techniki sterowania współbieżnego
reguły Date
fragmentacja pozioma, pionowa i mieszana
kryteria poprawności fragmentacji
4. Architektura rozproszonych baz danych
•
•
•
•
•
•
•
•
architektura rozproszonej bazy danych
specjalizowane oprogramowanie sieciowe
łącznik bazy danych, perspektywa, synonim, migawka
nazewnictwo baz danych w sieci, domena i nazwa globalna
architektura klient - serwer, mechanizm komunikacji między klientem a serwerem
określenie jednostki komunikacji klient-serwer, funkcje po stronie klienta i po stronie
serwera
architektura klient - broker - serwer, broker - pośrednik w dostępie do odległych
zasobów
architektura odniesienia ANSI
5. Federacyjne systemy baz danych
•
•
•
•
•
zarządzanie hierarchiami elementów baz danych
protokół drzewiasty
sterowanie współbieżnością za pomocą znaczników czasowych
sterowanie współbieżnością za pomocą walidacji
tryby integrowania danych
6. Podejścia do projektowania rozproszonych baz danych
•
podejście top-down, bottom-up, ad-hoc
203
•
•
•
•
•
podział schematu logicznego, metody
podejście oparte o globalny schemat
problem alokacji
problematyka replikacji
określanie jednostki replikacji, ilości replikowanych danych, momentu i sposobu
odświeżania
7. Komunikacja: aplikacja - baza danych
•
•
•
•
•
szeregi i plany szeregowane
szeregowalność kolizyjna
zapewnienie atomowości rozproszonej
zatwierdzanie dwufazowe
odtwarzanie transakcji rozproszonych
8. Przetwarzanie i optymalizacja zapytań rozproszonych
•
•
•
•
•
•
•
•
transakcja rozproszona
architektura zarządzania transakcjami rozproszonymi
protokół 2PC, scentralizowany, zdecentralizowany i liniowy
rodzaje optymalizacji poleceń, wybór optymalizatora i celu optymalizacji
generowanie statystyk i algorytmy łączenia tabel
wykonywanie zapytań rozproszonych
filtrowanie, grupowanie i sortowanie danych z tabeli zdalnej
łączenie tabel, wykorzystanie wskazówek w łączeniu tabel
9. Replikacje
•
•
•
•
•
•
odświeżanie replik
migawka - perspektywa zmaterializowana, typ migawki
dziennik migawki , definiowanie dziennika
implementacja dziennika, fizyczne parametry składowania dziennika
modyfikowanie i usuwanie dziennika
grupa odświeżania
10. Przetwarzanie transakcji
•
•
•
•
•
szeregowalność i odtwarzalność
szeregowalność perspektywiczna
rozwiązywanie problemu zakleszczeń
zatwierdzanie rozproszone
transakcje o długim czasie trwania
11. Partycjonowanie tabel i indeksów
•
•
•
•
•
•
algorytmy partycjonowania danych, partycjonowanie tabel
partycjonowanie bazujące na wartości, haszowe i hybrydowe
fizyczne parametry składowania tabel partycjonowanych
zarządzanie tabelami partycjonowanymi
partycjonowanie indeksów, typy indeksów
zarządzanie indeksami partycjonowanymi
204
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
LABORATORIUM
1. Dostęp do zdalnej bazy danych
•
•
•
•
•
dostęp do zdalnej bazy danych - łącznik bazy danych
definiowanie łącznika
przykład wykorzystania łącznika
informacje słownikowe
migawka
2. Tworzenie migawki
•
•
•
•
•
•
klauzula BUILD
klauzula REFRESH
klauzula STARTWITH
klauzula NEXT
odświeżanie
klauzula WITH
3. Odświeżanie przyrostowe
•
•
•
•
•
odświeżanie przyrostowe migawki złożonej
tworzenie dziennika migawki
modyfikowanie migawki
modyfikowanie dziennika migawki
usuwanie migawki i jej dziennika
4. Grupa odświeżania
•
•
•
•
tworzenie grupy odświeżania
dodawanie migawki do grupy
usuwanie migawki z grupy
usuwanie grupy
5. Transakcja rozproszona
•
podstawowe cechy transakcji
205
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
•
•
•
•
określanie uczestników transakcji
protokół 2PC
koordynatorzy
węzły zatwierdzania
•
•
•
•
•
•
2PC - faza przygotowania (Koordynator Globalny)
2PC - faza przygotowania (uczestnik)
2PC - faza zatwierdzania (zatwierdzanie)
2PC - faza zatwierdzania (wycofanie)
Faza zatwierdzania (uczestnik)
2PC - podsumowanie
•
•
•
•
•
problemy sprzętowo-programowe
blokowanie przez transakcję rozproszoną
graf wywołań transakcji
procedury
podstawowe przypadki
8. Programowe symulowanie awarii
•
•
•
•
1 - Awaria węzła zatwierdzania po odebraniu przez koordynator globalny
komunikatów prepared.
2 - Awaria węzła uczestnika po odebraniu przez koordynator globalny komunikatów
prepared.
3 - Awaria węzła uczestnika przed przygotowaniem się do zatwierdzania. : Crash
before prepare (non-commit point site)
4 - Awaria węzła uczestnika po przygotowaniu się do zatwierdzania.: Crash after
prepare (non-commit point site)
•
•
•
•
5 - Awaria węzła zatwierdzania przed zatwierdzeniem transakcji. : Crash commit
point site before commit
6 - Awaria węzła zatwierdzania po zatwierdzeniu transakcji. : Crash commit point site
after commit
7 - Awaria węzła uczestnika przed zatwierdzeniem transakcji. : Crash non-commit
point site before commit
8 - Awaria węzła uczestnika po zatwierdzeniu transakcji. : Crash non-commit point
site after commit
•
•
9 - Awaria węzła zatwierdzania przed przejściem do fazy zakończenia. : Crash commit
point site before forget
10 - Awaria węzła uczestnika przed przejściem do fazy zakończenia. : Crash noncommit point site before forget10
206
11. Zapytanie rozproszone
•
•
•
plan wykonania zapytania
polecenie EXPLAIN PLAIN
dyrektywa AUTOTRACE
12. Gromadzenie statystyk
•
•
•
narzędzie SQLTRACE i program tkprof
uaktywnienie SQLTRACE na poziomie bazy danych
uaktywnienie SQLTRACE na poziomie sesji użytkownika
ECTS):
Zakres
0-70 pkt.
71-84 pkt.
85-98 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
99-112 pkt.
113-126 pkt.
127-140 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. Allen S.; Modelowanie danych; Wydawnictwo Helion, 2006
2. Bębel B., Wrembel R.; Oracle. Projektowanie rozproszonych baz danych;
3. Connolly T., Begg C.; Systemy baz danych - Praktyczne metody projektowania,
implementacji i zarządzania. Tom 1, 2, Wydawnictwo RM,
4. Elmasri R., Navathe S. B., Wprowadzenie do systemów baz danych; Wydawnictwo
Helion, 2005
5. Garcia-Molina H., Ullman J. D., Widom J.; Systemy baz danych Pełny wykład;
6. Mueller J. P.; Poznaj Soap; Wydawnictwo Mikom, 2002
7. Di Stefano M.; Distributed Data Management For Grid Computing; John Wiley &
Sons, Inc., 2005
207
8. Durbin J., Creekbaum W., Bobrowski S., Vasterd P.; Oracle8i Distributed Database
Systems; Oracle Corporation.1999
9. Tyagi S., McCammon K., Vorburger M., Bobzin H.; Java Data Objects;
208
Przedmiot:
Środowiska programowania aplikacji wirtualnych i
multimedialnych
Virtual and Multimedia Application Programming
Environment
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Wykład
Laboratorium
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
21
egzamin
24
Punkty
ECTS
5
POZIOM
Warunkiem dopuszczenia do udziału w zajęciach jest wcześniejsze uzyskanie zaliczenia z
następujących przedmiotów:
•
•
•
•
Projektowanie aplikacji
Bazy danych,
Multimedialne i obiektowe bazy danych
lub znajomość literatury z tych przedmiotów.
ZAŁOŻENIA I CELE
Celem głównym wykładu jest przedstawienie środowisk programowania aplikacji
wirtualnych i multimedialnych poprzez prezentację technologii wirtualizacji, środowisk
uruchomieniowych, specyfikacji platform wirtualizacyjnych i multimedialnych, w tym także
wybranych aspektów funkcjonalności multimedialnych baz danych Oracle 10g/11g.
Celem laboratorium jest nabycie i opanowanie praktycznych umiejętności tworzenia aplikacji
wirtualnych i multimedialnych, a także poszerzenie wiadomości nabytych w dotychczasowym
procesie dydaktycznym.
WYKŁAD
209
1. Technologia wirtualizacji
•
•
•
pojęcia podstawowe; maszyna wirtualna, wirtualna aplikacja
kryteria klasyfikacji: wirtualizacja zasobów, kryterium izolacji oprogramowania:
emulacja, wirtualizacja natywna, parawirtualizacja, wirtualizacja aplikacji
porównanie platform wirtualnych maszyn oraz implementujących koncepcję
wirtualnych aplikacji
2. Środowisko uruchomieniowe JVM
•
•
•
Charakterystyka i zastosowania platformy oprogramowania Java
Koncepcja Java Virtual Machine, kompilacja do postaci kodu bajtowego
Platformy podobne do JVM (.NET, Adobe AIR)
3. Standard ECMA - środowisko uruchomieniowe Microsoft .NET Framework
•
•
•
Charakterystyka i zastosowania platformy Microsoft .NET Framework
Architektura platformy .NET (m.in. Common Language Infrastructure – CLI,
metadane zarządzanie pamięcią)
Porównanie platform Java oraz .NET
4. Platformy wirtualizacyjne
•
•
•
Pełna wirtualizacja (FreeVPS, OpenVZ)
Parawirtualizacja (PowerVM – IBM APV)
Wirtualizacja na poziomie systemu operacyjnego (VMWare Server, Microsoft Virtual
Server)
5. Wirtualizacja JVM w środowisku Oracle VM
•
•
•
Charakterystyka i komponenty oprogramowania Oracle VM
Funkcje i składniki maszyny Java JRockit JVM
Zalety i wady dedykowanego OS
6. Wirtualizacja aplikacji
•
•
•
Aplikacje przenośne (Ceedo Personal, VMWare ThinApp)
Cross-platform virtualization (MS SoftGrid),
Virtual appliance, zastosowania obrazów wirtualnej maszyny (VMWare tools: rMake,
rBuilder)
7. Charakterystyka danych multimedialnych
•
•
•
♣ Komputerowe przetwarzanie obrazów, modele przestrzeni barw, formaty zapi-su
obrazów
♣ Charakterystyka sygnałów: audio, wideo, metody i formaty zapisu
♣ Metadane w multimediach
8. Koncepcja Rich Internet Application (RIA)
210
•
•
•
Ograniczenia technologii HTML, funkcjonalność oprogramowania komputero-wego
opartego na modelu RIA
Opis działania typowej aplikacji RIA
Zasady projektowania aplikacji typu RIA
9. Platformy Adobe AIR, MS Silverlight oraz Java FX
•
•
•
Koncepcja RIA oraz podejście multiplatformowe jako podstawa propagacji platform
do tworzenia aplikacji internetowych
Charakterystyka właściwości platform Adobe AIR, MS Silverlight oraz Java FX
Kierunki rozwoju platform do tworzenia aplikacji internetowych
10. Multimedialne bazy danych: środowisko Oracle 11g Multimedia
•
•
•
Typy obiektowe, metadane w Oracle 11g Multimedia
Środowisko tworzenia aplikacji - Oracle JDeveloper, EJB, JSF, Java Persistence
Podstawy tworzenia aplikacji multimedialnej w środowisku Oracle Multimedia
PL/SQL, Oracle Multimedia Java Servlet, Oracle Multimedia Java Server Pa-ges
11. Analiza tendencji w dziedzinie wirtualizacji oraz multimediów
•
•
•
Procesy wirtualizacji a systemy operacyjne
Prognozy rozwoju technologii wirtualizacyjnej
Kierunki rozwoju technologii przetwarzania danych multimedialnych oraz rodzajów
typów danych multimedialnych
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Uwierzytelnienie i autoryzacja aplikacji webowej
•
•
•
Zestawienie środowiska programistycznego (NetBeans IDE 6.7, Spring Framework,
Spring Security) i projekt prostej aplikacji (definicja serwera uruchomieniowego
GlassFish V2)
Testowanie aplikacji bez mechanizmów bezpieczeństwa
Wdrożenie (ewentualne) mechanizmów bezpieczeństwa z Spring Security oraz
uruchomienie aplikacji
211
2. Aplikacja konsolowa uruchamiana w środowisku JVM
•
•
•
Utworzenie pliku .Java z dwoma klasami z definicją metody main()
Uruchomienie kompilatora javac składnika pakietu JDK
Uruchomienie aplikacji w środowisku uruchomieniowym JVM
3. Przykład aplikacji dla urządzeń mobilnych na platformie .NET Framework
•
•
•
Stworzenie projektu aplikacji w Visual Studio
Konfiguracja emulatora (Windows Mobile 6 Classic Emulator)
Uruchomienie aplikacji na emulatorze
4. Uruchamianie starszych aplikacji w środowisku Virtual PC 2007
•
•
•
Instalacja w SO Windows XP programu Virtual PC 2007
Utworzenie i uruchomienie maszyny wirtualnej
Instalacja np. SO Windows 2000 oraz instalacja wybranej aplikacji
5. Test wirtualnego serwera Oracle JRockit
•
•
•
Instalacja Oracle JRockit Real Time 3.1.2 (platforma Windows x86)
Opracowanie prostej aplikacji testowej w języku Java (m.in. operacje
usuwania/dodawania/ modyfikacji, wykonywanie iteracji)
Wykonanie testów obejmujących odpowiednie dla aplikacji skrypty lub wskaź-niki
(benchmark
6. Wirtualizacja aplikacji z wykorzystaniem pakietu VM Microsoft SoftGrid
•
•
•
Instalacja aplikacji App-V (SoftGrid) składnika pakietu MDOP (Microsoft Desk-top
Optimization Pack)
Tworzenie pakietu i konfiguracja aplikacji klienckiej
Uruchamianie aplikacji (konsola SoftGrid), modyfikacje aplikacji zawartych w
kontenerze Applications
7. Instalacja i konfiguracja aplikacji przenośnej
•
•
•
Instalacja programu ThinApp (wersja trial 60-dni), instalacja pakietu Extentrix Turbo
Access Toolbar
Wybór pliku .exe aplikacji (w ćwiczeniu np. plik .exe Opera przeglądarki
internetowej), definicja ścieżek, wskazanie miejsca uruchomienia aplikacji (USB),
tworzenie pakietu MSI dla wirtualnej aplikacji
Zapisanie końcowego projektu, test aplikacji uruchamianej z USB na dowolnym
stanowisku komputerowym (wymagany SO Windows)
8. Prototyp aplikacji w Silverlight
•
•
•
Instalacja pakietów: SDK do pracy z Silverlight (MS Silverlight 3 Tools for Visual
Studio 2008) oraz do tworzenia prototypu (Expression Blend 3 oraz SketchFlow RC)
Opracowanie prototypu interfejsu aplikacji z funkcją nawigacji między oknami
Uruchomienie aplikacji, wprowadzanie modyfikacji
212
9. Wyświetlania oraz obsługa obrazów w Java FX Script
•
•
•
Instalacja pakietów: Java SE 6.0 Development Kit (JDK) oraz NetBeans IDE 6.1 z
Java FX
Wykorzystanie pakietu javafx.scene.image
Uruchomienie funkcji aplikacji Zoom in/out, Reset
10. Projekt prostej aplikacji w Adobe AIR
•
•
•
Instalacja Web application Aptana Studio, Adobe AIR_SDK oraz Adobe AIR for
JavaScript
Definicja konfiguracji aplikacji (deskrytptor) w pliku XML (Aptana Studio)
Uruchomienie aplikacji, przygotowanie jej formatu (paczka) do instalacji w systemie
operacyjnym
11. Technologia EJB 3.0 w tworzeniu aplikacji dla Oracle Application Server 10g
•
•
•
Aplikacja wyświetlająca dane o pracownikach (Oracle - przykładowa tabela relacyjna
EMP), podział aplikacji na trzy projekty (Model, Web, Klient), tworzenie encji JPA,
sesyjnego komponentu EJB
Utworzenie interfejsu zdalnego, wygenerowanie testowego klienta konsolowego,
testowanie aplikacji
Z pomocą kreatora tworzenie strony JSF projektu Web, wskazanie lokalizacji kolekcji
wszystkich pracowników, uruchomienie aplikacji
12. Tworzenie aplikacji multimedialnej w środowisku Oracle interMedia PL/SQL
•
•
•
Definiowanie środowiska dla PL/SQL, tworzenie tabeli obrazy z definicją
metadanych, tworzenie typów CONTEXT oraz CTXXPATH indeksów, procedur
zapytań oraz importu plików z systemu plików do bazy danych
Utworzenie pakietu (np. pn. Album foto)
Zastosowanie PL/SQL Web Toolkit w celu utworzenia stron HTML i prezentacji
zawartości medialnej bazy danych
213
laboratoryjnych.
skali ECTS):
Zakres
0-100 pkt.
101-120 pkt.
121-140 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
141-160 pkt.
161-180 pkt.
181-200 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. Price J., Oracle Database 11g i SQL. Programowanie, Gliwice 2009
2. Elmarsi R., Navathe S.B., Wprowadzenie do systemow baz danych, Gliwice 2005
3. Tworzenie Aplikacji dla Oracle Database 11g, white paper,
ftp://lead.download.idg.pl/lead/Oracle/tworzenie_aplikacji_dla_Oracle_11g.pdf
4. Oracle interMedia !0g/11g, user’s guide, http://technet.oracle.com
5. Singh A., An Introduction to Virtualization,
http://kernelthread.com/publications/virtualization
6. Virtual environments, upgrade the European Journal for the Infromatics Professional,
http:/WWW.upgrade-cepis.org
7. Application Virtualization Comparison Chart, 2008;
WWW.convergemag.com/etech/Education-Goes-Virtual.html
8. definicje wirtualizacji, platform, maszyn wirtualnych; http://en.wikipedia org
9. Understanding Full Virtualization, Paravirtualization, and Hardware
Assit,http://www.wmware.com/files/pdf/VMWare_paravirtualization.pdf
10. Oracle VM, http://wiki.oracle.com/page/Oracle+VM
214
Przedmiot:
Inżynieria oprogramowania
Software Engineering
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
30
egzamin
Laboratorium
mgr Marek Pilski
mgr Michał Wolski
30
Punkty
ECTS
5
POZIOM
przedmiotów:
•
•
•
Bazy danych
ZAŁOŻENIA I CELE
Celem zajęć jest zapoznanie słuchaczy z podstawowymi zagadnieniami inżynierii
oprogramowania, w tym z fazami rozwoju oprogramowania oraz metodami podwyższenia
jakości oprogramowania. Studenci poznają najważniejsze fazy wytwarzania oprogramowania:
strategiczna, określania wymagań, analizy, projektowania, konstrukcji, testowania, instalacji i
pielęgnacji. Omówione sa także zagadnienia wspólne dla wielu faz, takie jak:
dokumentowanie wyników prac analitycznych, projektowych, implementacyjnych oraz
wdrożeniowych,
zarządzanie
przedsięwzięciami
programistycznymi,
zarządzanie
konfiguracjami oprogramowania.
Studenci poznaja również organizacje pracy grupowej przy tworzeniu oprogramowania. Uczą
sie również metod szacowania kosztów realizacji przedsięwzięć programistycznych.
WYKŁAD
1. Wprowadzenie do inżynierii oprogramowania
215
•
•
•
•
•
Cele i najważniejsze zagadnienia inżynierii oprogramowania
Kryzys oprogramowania
Metody walki z kryzysem oprogramowania
Złożonosc oprogramowania: istota i metody jej zmniejszania
Zasada skutecznego działania w inżynierii oprogramowania
2. Modele cyklu życia oprogramowania 1
•
•
•
Model kaskadowy
Realizacja kierowania dokumentami
Model spiralny
•
•
•
•
Realizacja przyrostowa
Prototypowanie
Programowanie ekstremalne
Model piłki basebollowej
4. Faza strategiczna
•
•
•
•
•
•
•
•
Cele fazy strategicznej
Zadania wykonywane w fazie strategicznej
Studium wykonalnosci
Techniki szacowania kosztów przedsięwzieć informatycznych
Ocena rozwiązań i wybór rozwiązania
Szacowanie kosztów oprogramowania
Podstawowe rezultaty fazy strategicznej
Diagramy czynności
5. Faza określenia wymagań
•
•
•
•
•
•
•
•
Cele fazy określenia wymagań
Zadania wykonywane w fazie okreslenia wymagań
Metody rozpoznania wymagań: wymagania funkcjonalne, niefunkcjonalne
Modelowanie wymagań przez przypadki użycia
Diagramy przypadków użycia
Słownik terminów
Kluczowe czynniki sukcesu w fazie okreslenia wymagań
Podstawowe rezultaty fazy określenia wymagań
6. Faza analizy
•
•
•
•
•
•
•
Cele fazy analizy
Zadania wykonywane w fazie analizy
Model logiczny systemu informatycznego
Modele i diagramy przepływu danych
Modele i diagramy przejść stanów
Kluczowe czynniki sukcesu w fazie analizy
Podstawowe rezultaty fazy analizy
216
7. Faza projektowania 1
•
•
•
•
•
•
Cele fazy projektowania
Zadania wykonywane w fazie projektowania
Diagramy zwiazków encji
Diagramy klas
Diagramy interakcji
Diagramy komponentów
•
•
•
•
•
Organizacja interakcji z uzytkownikiem
Projektowanie interfejsu uzytkownika
Modelowanie fizycznej struktury systemu
Kluczowe czynniki sukcesu w fazie projektowania
Podstawowe rezultaty fazy projektowania
9. Faza implementacji
•
•
•
•
•
•
•
•
Cele fazy implementacji
Zadania wykonywane w fazie implementacji
Niezawodność oprogramowania
Unikanie błędów, tolerancja błędów
Zasada ograniczonego dostepu
Optymalizacja projektu: optymalizacja czasowa i pamięciowa programów
Środowiska implementacyjne
Kluczowe czynniki sukcesu w fazie implementacji i podstawowe rezultaty fazy
implementacji
10. Testowanie oprogramowania
•
•
•
•
•
•
•
•
Cel testowania oprogramowania
Testowanie wzgledem specyfikacji i kodu
Etapy testowania
Dane testowe
Dokumentowanie wyników testowania oprogramowania
Środki pomocne w testowaniu
Kluczowe czynniki sukcesu w fazie testowania oprogramowania
Podstawowe rezultaty fazy testowania oprogramowania
11. Uruchamianie oprogramowania
•
•
•
•
•
•
Cel uruchamiania oprogramowania
Rodzaje błędów popełnianych w tworzeniu oprogramowania
Metody wykrywania błędów oprogramowania
Dobry styl programowania
Zasady postepowania przy uruchamianiu oprogramowania
Środki pomocne w uruchamianiu oprogramowania
12. Faza instalacji i pielęgnacji oprogramowania
217
•
•
•
•
•
•
•
•
Cel i problemy instalacji oprogramowania oraz kluczowe czynniki sukcesu w fazie
instalacji oprogramowania
Podstawowe rezultaty fazy instalacji oprogramowania
Cel, problemy i koszty pielegnacji oprogramowania
Modyfikowanie oprogramowania
Analiza potrzeb wprowadzania modyfikacji
Metody i narzędzia pielęgnacji oprogramowania
Kluczowe czynniki sukcesu w fazie pielęgnacji oprogramowania
Podstawowe rezultaty fazy konserwowania oprogramowania
13. Zarządzanie konfiguracją oprogramowania
•
•
•
•
Cel zarządzania konfiguracją oprogramowania
Problemy wynikajace z równoległej pracy wielu osób nad oprogramowaniem
Narzędzia wspomagające zarządzanie konfiguracją oprogramowania (Eclipse, CVS,
MS SourceSafe)
Operacje systemu CVS: pobieranie artefaktów, wysyłanie zmian, aktualizacja,
nadawanie etykiet, rozgałęzianie i łączenie gałęzi
14. Zarządzanie przedsiębiorstwem programistycznym
•
•
•
•
•
•
•
Zadania kierownictwa przedsięwziecia
Cechy dobrego inżyniera oprogramowania
Ogólne zasady zarządzania przedsiebiorstwem programistycznym
Podstawowe funkcje osób zarządzajacych przedsiębiorstwem programistycznym
Organizacja zespołu programistycznego
Diagramy Ganta
Diagramy czynności
15. Zarządzanie ryzykiem w przedsięwzieciach programistycznych
•
•
•
•
•
•
•
•
Cel zarządzania ryzykiem w przedsięwzieciach programistycznych
Specyficzne cechy oprogramowania
Specyficzne cechy przedsięwzieć programistycznych
Przyczyny porażek w realizacji przedsięwziec programistycznych
Definicja ryzyka w realizacji przedsięwziec programistycznych
Identyfikacja ryzyka
Strategie postepowania w zarządzaniu ryzykiem
Zarządzanie przedsięwzieciem programistycznym poprzez zarządzanie ryzykiem
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
218
Ocena
db (C)
db+ (B)
61-70 pkt.
dst+ (D)
91-100 pkt.
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Wprowadzenie do inżynierii oprogramowania
•
•
Ugruntowanie wiedzy i umiejętności z zakresu programowania strukturalnego
Ugruntowanie wiedzy i umiejętności z zakresu programowania zorientowanego
obiektowo
•
•
Omówienie zasady skutecznego działania w zakresie realizacji przedsięwziecia
programistycznego zgodnie z metodologia klasyczną
Model kaskadowy
•
•
Omówienie opracowania systemu informatycznego
Model programowania ekstremalnego
4. Faza strategiczna
•
•
Opracowanie studium wykonalnosci oraz oszacowanie kosztów i wybór wersji
projektu systemu informatycznego.
Określanie zakresu i kontekstu przedsięwziecia.
5. Faza określenia wymagań
•
•
•
Opracowanie specyfikacji wymagań..
Modelowanie wymagań przez przypadki użycia.
Konstruowanie diagramu kontekstowego systemu informatycznego.
6. Faza analizy
•
•
Opracowanie modelu logicznego systemu informatycznego.
Konstruowanie diagramu przepływu danych.
•
•
Opracowanie ogólnego projektu systemu informatycznego.
Konstruowanie diagramów: zwiazków encji, klas, interakcji i komponentów.
•
•
Opracowanie ogólnego modelu interakcji systemu informatycznego z użytkownikami.
Konstruowanie projektów interfejsów uzytkowników. Opracowuje sie model fizycznej
struktury systemu.
219
9. Faza implementacji
•
Implementowanie, przy pomocy wybranych narzędzi, najważniejszych składowych
systemu informatycznego
10. Testowanie oprogramowania
•
•
Testowania wytworzonych składowych systemu informatycznego względem
specyfikacji
Testowania wytworzonych składowych systemu informatycznego względem kodu
wykorzystując uprzednio opracowane dane testowe
11. Uruchamianie oprogramowania
•
•
Uruchomienie przetestowanych składowych systemu informatycznego
Wykorzystywanie technik programowania defensywnego, komunikaty kontrolne i
uruch interaktywne
12. Faza instalacji i pielęgnacji oprogramowania
•
•
Instalowanie wytworzonych komponentów programowych.
Przeprowadzanie analizy potrzeb wprowadzania modyfikacji i ocena podatność
stworzonych komponentów programowych na modyfikacji.
13. Zarządzanie konfiguracją oprogramowania
•
•
Wykonywanie następujących operacji: pobierania artefaktów, wysyłania zmian,
aktualizacji, nadawania etykiet
Rozgałęziania i łączenia gałezi operacji w środowisku Eclipse i CVS.
14. Zarządzanie przedsiębiorstwem programistycznym
•
•
•
Określenie struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa programistycznego
Określenie zadań dla osób uczestniczacychw realizacji przedsięwziecia
informatycznego.
Konstruowanie diagramu Ganta i diagramu czynności.
15. Zarządzanie ryzykiem w przedsięwzieciach programistycznych.
•
•
Oszacowanie ryzyka w realizacji przedsięwziecia informatycznego oraz opracowanie
strategii postępowania
Opracowanie strategii postępowania zmniejszajacego to ryzyko
220
ECTS):
Zakres
0-70 pkt.
71-84 pkt.
85-98 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
99-112 pkt.
113-126 pkt.
127-140 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. Modelowanie systemów informatycznych w języku UML 2.1 Włodzimierz Dąbrowski,
Andrzej Stasiak, Michał Wolski 2007/2009, Wydawnictwo Naukowe PWN/MIKOM
ISBN: 978-83-01-15251-2
2. Język UML 2.0 w modelowaniu systemów informatycznych Stanisław Wrycza, Bartosz
Marcinkowski, Krzysztof Wyrzykowski 2006, ISBN: 83-7361-892-9 Helion
3. Stosowanie przypadków użycia Schneider Geri, Winters Jason P Tłum. z ang. Ł. S
ISBN: 83-204-2943-9 WNT 2004
4. Rational Unified Process v. 7.5
221
Przedmiot:
Systemy wbudowane
Embedded Systems
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
30
egzamin
Laboratorium
mgr Wojciech Nabiałek
30
Punkty
ECTS
5
POZIOM
przedmiotów:
•
•
Programowanie niskopoziomowe
ZAŁOŻENIA I CELE
Celem głównym wykładu jest przygotowanie do efektywnego projektowania i
programowania systemów wbudowanych, zapoznanie z nowoczesnymi zastosowaniami
systemów wbudowanych w przemyśle, biznesie i administracji. Rozwiniętymi celami
szczegółowymi są następujące umiejętności:
•
•
•
•
•
•
Programowanie prostego systemu wbudowanego
Ocena i podnoszenie parametrów i charakterystyk systemu wbudowanego
Praca z dokumentacją systemu wbudowanego
Wybór platformy sprzętowej dla systemu wbudowanego
Wybór interfejsu systemu wbudowanego
Opracowanie protokołu transmisji danych
Zajęcia laboratoryjne mają na celu nabycie praktycznych umiejętności w projektowaniu i
programowaniu systemów wbudowanych. Rozwiniętymi celami szczegółowymi są
•
Opracowanie struktury systemu wbudowanego
222
•
•
•
Programowanie systemu wbudowanego
Podłączenie do interfejsy systemu wbudowanego
Znajomość systemów i asemblerów mikrokontrolerów na bazie RISC - procesorów
WYKŁAD
1. Systemy wbudowane
•
•
•
•
definicje,
zastosowania,
konstrukcje,
funkcje, parametry, właściwości i charakterystyki
2. Mikrokontrolery
•
•
struktury i zakresy parametrów mikrokontrolerów PIC firmy Microchip,
struktury i zakresy parametrów mikrokontrolerów firmy Intel
3. Mikrokontrolery (c.d.)
•
•
•
struktury i zakresy parametrów mikrokontrolerów firmy ZiLOG,
struktury i zakresy parametrów mikrokontrolerów firmy Atmel,
struktury i zakresy parametrów mikrokontrolerów firmy Infineon
4. Moduły interfejsowe
•
•
•
•
model OSI (Open System Interconnection),
interfejsy ISA, EISA, PCI, PCI Express, IEEE 1284,
interfejsy RS232 (SCI), RS485,
interfejsy Wiegand
5. Moduły interfejsowe (c.d
•
•
•
•
interfejsy IIC, SPI,
interfejs USB,
interfejs CAN,
sieć Ethernet
6. Moduły peryferyjne
•
•
•
moduły POR, PWRT, OST, BOR, WDT,
moduły ICSP, ICD, JTAG,
moduły CRC, RTCC
7. Moduły peryferyjne (c.d.)
•
•
•
•
moduły analogowe,
konwertery ADC i DAC,
moduł CCP,
oscylatory i tryb zasypiania
223
8. Układy dla zastosowania w systemach wbudowanych
•
•
•
pamięci szeregowe FLASH i FRAM,
zegary - kalendarze,
wyświetlacze LCD
9. Narzędzia programowania systemów wbudowanych
•
•
•
•
narzędzia programowe i sprzętowe,
środowisko MPLAB IDE,
programatory,
formaty plików INHX
10. Asembler MPASM
•
•
•
elementy języka asemblera (liczby, literały, zmienne, wyrażenia)
dyrektywy i instrukcje,
przykład programu
11. Asembler ASEM-51
•
•
•
elementy języka asemblera (liczby, literały, zmienne, wyrażenia)
dyrektywy i instrukcje,
przykład programu
12. Systemy sterujące z mikrokontrolerami Microchip
•
•
•
•
cykl wykonania rozkazu,
organizacja pamięci,
rozkazy,
system przerwań
13. Systemy sterujące na bazie mikrokontrolerów MCS-51
•
•
•
•
cykl wykonania rozkazu,
organizacja pamięci,
rozkazy,
system przerwań
14. Zastosowania systemów wbudowanych w tzw. inteligentnych budynkach
•
•
•
historię i definicję pojęcia inteligentnego budynku,
strukturę i cechy systemu zarządzania budynkiem,
sieci komunikacyjne w inteligentnych budynkach (HART, ASI, ZigBee itp.)
15. Projektowanie systemów wbudowanych
•
•
•
•
wybór mikrokontrolera,
cykl główny,
liczenia czasu reakcji na zdarzenie,
opracowanie protokółu transmisji danych
224
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. System sterujący (terminal) na bazie mikrokontrolera PIC18F6720
•
•
•
praca z systemem,
wykonanie operacji
montaż imitatora urządzenia zewnętrznego
2. Środowisko MPLAB
•
•
•
praca z MPLAB,
obsługa programatora,
struktura i rozkazy mikrokontrolera PIC18F6720
3. Urządzenia wejściowe
•
obsługa klawiatury
4. Urządzenia wyjściowe
•
obsługa wyświetlacza LCD
5. 5. Urządzenia wyjściowe (c.d.)
•
obsługa wyświetlacza LCD (c.d.)
6. Przerwania sprzętowe
•
•
obsługa przerwań sprzętowych
obsługa głośnika
7. 7. Przerwania od czasomierza
•
stosowanie czasomierzy
8. 8. Tablice rozmieszczone w pamięci programowej
225
•
rozmieszczenie tablicy w pamięci programowej
9. Tablice rozmieszczone w pamięci parametrów
•
rozmieszczenie tablicy w pamięci parametrów
10. 10. Interfejs IIC
•
•
implementacja interfejsu IIC (Inter - Integrated Circuit, I2C),
łączenie z zegarem - kalendarzem
11. Interfejs SPI
•
•
implementacja interfejsu SPI (Serial Peripheral Interface),
łączenie z pamięcią typu ferroelectric RAM (FRAM)
12. Interfejs RS-485
•
•
implementacja interfejsu RS-485,
stosowanie bloku peryferyjnego USART
13. Projektowanie cyklu głównego
•
•
programowanie cyklu głównego oraz wprowadzenia i wyprowadzenia danych według
zadania indywidualnego,
stosowanie znaczników zdarzeń (przerwań)
14. Opracowanie operacji zadania indywidualnego
•
sprawdzanie procedur zadania indywidualnego
15. Sprawdzanie funkcjonowania zadania
•
•
sprawdzanie funkcjonowania zadania indywidualnego,
demonstracja i zaliczenie zadania indywidualnego
pierwszego) są oceniane.
Wszystkie zajęcia laboratoryjne (za wyjątkiem 1., 14. i 15.) są oceniane. Zaliczenie zajęć
laboratoryjnych następuje na podstawie ocen cząstkowych uzyskanych za poszczególne
zajęcia oraz obronionego zadania indywidualnego. Na każdych ćwiczeniach prowadzący
podaje zakres zadań dla studentów do przygotowania na następne zajęcia (o charakterze
praktycznym lub teoretycznym) i wytyczne do ich realizacji. Przygotowanie do zajęć oraz
realizacja zadań każdego ćwiczenia są oceniane w skali od 0 do 10 pkt. Łącznie student za 12
zajęć może uzyskać od 0 do 120 pkt.
226
Temat i zakres zadania indywidualnego student otrzymuje najpóźniej na trzecim zajęciu. Za
zadanie indywidualne może on otrzymać ocenę punktową mieszczącą się w zakresie 0 - 80
pkt. Zaliczenie zadania indywidualnego następuje po uzyskaniu, co najmniej 41 pkt. i jest
możliwe najpóźniej na ostatnim zajęciu. Jest ono także warunkiem koniecznym do uzyskania
zaliczenia ćwiczeń laboratoryjnych.
poszczególne zajęcia oraz za zadanie indywidualne i zawiera się w granicach 0-200 pkt.
Ocena końcowa przedmiotu zależy od sumy uzyskanych punktów i wynosi (w nawiasach
ocena wg skali ECTS):
Zakres
0-100 pkt.
101-120 pkt.
121-140 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
141-160 pkt.
161-180 pkt.
181-200 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. Daca W., Mikrokontrolery - od układów 8-bitowych do 32-bitowych, Wydawnictwo
MI-KOM, Warszawa 2001.
2. Jabloński T., Mikrokontrolery PIC16F8x w praktyce. Wydawnictwo BTC, 2002,
ISBN: 83-910067-1-9
3. Petraszek S., Mikroprocesory jednoukładowe PIC, Wydawnictwo HELION 2002
4. Gook Michael, Interfejsy sprzętowe komputerów PC. Wydawnictwo HELION 2005
5. Florek J.: Systemy komputerowe. Wyd. Akademii Podlaskiej, Siedlce 2001
6. Daniluk A., RS-232C – praktyczne programowanie. Od Pascala i C++ do Delphi i
Builde-ra. Wyd.2, Wydawnictwo HELION 2002
Przedmiot:
Problemy społeczne i zawodowe informatyki
Social and Profesional Issues of Computer Science
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Punkty
ECTS
Wykład
15
1
POZIOM
przedmiotów:
227
•
ZAŁOŻENIA I CELE
Celem głównym wykładu jest przedstawienie istniejących problemów społecznych oraz
zawodowych z zakresu metod informatyki, użytkowania komputera, wykorzystywania w
domu i w pracy systemów komputerowych i informacyjnych. Dla zrealizowania powyższego
celu niezbędne jest również zapoznanie z podstawami chorób zawodowych, zagrożeń od
słabych prądów, uzależnień od komputera i programów oferowanych w dostępie
internetowym i telerozrywki.
WYKŁAD
1. Wprowadzenie do systemów bezpieczeństwa człowieka, społeczeństwa, ludzkości w
ramach społeczeństwa informacyjnego i wirtualnego
•
•
•
•
•
•
•
•
Systemy ochrony medycznej
Technologie cyfrowe, technologie kwantowe, ku okularom mózgu
Intelektualne i etyczne meandry Internetu
Przemiany wnoszone przez Internet na tle wcześniejszych przemian cywilizacyjnych
Społeczeñstwo informacyjne a społeczność Internetu
Elektroniczna gospodarka, elektroniczne biuro, społeczeństwo informacyjne,
Informacja w Internecie, a wiedza w umyśle Internautów,
Cyfrowa rozpadlina,
2. Problemy społeczne i zawodowe wynikające z projektowania układów logicznych
•
•
•
•
•
•
•
•
realizacja funkcji logicznych układów kombinacyjnych,
Układy logiczne a myślenie logiczne,
realizacja układu sekwencyjnego,
cyfrowe układy arytmetyczne a potrzeby analogowe człowieka
zagrożenia bezpieczeñstwa niesione przez współczesne technologie elektroniczne
predyspozycje i uwarunkowania fizjologiczne człowieka,
wady współczesnych interfejsów i innych urządzeñ pośredniczących,
układy kombinacyjne i sekwencyjne, układy synchroniczne i asynchroniczne a
oczekiwania człowieka ma wyniki obliczeń
3. Problemy wynikające z niedostosowanej do potrzeb człowieka architektury
komputera i sieci komputerowej
•
•
•
•
•
•
•
•
system mikrokomputerowy a specjalizowany układ cyfrowy,
architektura systemu mikroprocesorowego,
bloki funkcjonalne – ich organizacja i architektura i kodowanie problemów,
kompilatory a maszyny wnioskujące,
układ sterowania wnioskowaniem i oczekiwania na odpowiednią akwizycję wiedzy,
współczesne problemy zawodowe Internetu jako medium komunikacyjnego,
sygnały i procesy komunikacyjne w sieci a miernictwo informatyczne
kodowanie, dekodowanie i szyfrowanie sygnałów
228
4. Ustawodawstwo polskie a problemy społeczne i zawodowe w praktyce administracji,
gospodarki, nauki, …
•
•
•
•
•
•
•
•
kodeksy etyczne oraz kodeksy postępowania administracyjnego
ustawa o informatyzacji i wynikające z niej delegacje,
finansowanie informatyki: dział gospodarki informatyzacja, programy pomocowe, itp.
ryzyko i odpowiedzialność związane z systemami informatycznymi: Internet i prawo,
polityka, itp.
problemy i zagadnienia prawne dotyczace własności intelektualnej
propaganda w Internecie i inzynieria manipulacji a formy i sposoby czerpania
zasobów z sieci
system patentowy i prawne podstawy ochrony prywatności
prawo człowieka do komputera czy do ochrony przed komputerem?
5. Odpowiedzialność zawodowa i etyczna we współczesnym świecie systemów
informatycznych
•
•
•
•
•
•
•
•
przestrzeń komunikacyjna Internetu,
systemy programowe oraz systemy mikroprocesorowe,
systemy języków logiki,
słabe strony metod wyszukiwania danych, informacji, wiedzy,
sposoby rozliczania i kontrolowania Internetu,
nauka właściwego korzystania z Internetu,
studenci i pracownicy w sieci,
smog informacyjny,
6. Elektronika, informacja a gospodarka, społeczeñstwo, administracja
•
•
•
•
•
•
•
•
dpołeczność Internetu a informacja,
dposoby pobudzania rozwoju Internetu i Społeczeństwa Informacyjnego,
techniki informacyjne a kultura,
użytkowanie Internetu jako dostęp do dóbr kultury,
rodzaje elektronicznej działalności gospodarczej,
stan i perspektywy działalności gospodarczej w polskim Interecie,
formy internetowego biznesu,
reklamy w sieci a eHandel,
7. Mikro-model Społeczeństwa Informacyjnego
•
•
•
•
•
•
•
•
powszechny dostęp do Internetu oraz prywatność w sieci,
strategie pozyskiwania uwagi Internautów, telekonferencje,
narzędzia do nauczania za pomocą Internetu, Internet a konflikt pokoleń,
korzyści wynikające z komputerów, sieci, systemów, Internetu
ochrona prywatności w bazach i hurtowniach danych: PESEL, REGON, KEP, KIP,
POLTAX, itp.
pamięć wirtualna oraz wspomaganie pracy wielozadaniowej i ochrony zasobów,
sklepy internetowe oraz korzyści z elektronicznego obiegu pieniądza
procesy komunikacyjne w społeczeństwie informacyjnym, elektronicznej gospodarce i
wirtualnej administracji państwowej,
8. Przestrzeń komunikacyjna Internetu a problem wystąpienia socjopatologii w sieci
229
•
•
•
•
•
•
•
•
Uzależnienie od Internetu oraz granice tworzenia barier w dostępie do sieci.
Systemy wartości w środowisku Internautów, Grupy dyskusyjne
Typowe zainteresowania Internautów, w tym Internetowe przyjaźnie i sympatie
Futurystka Internetu i ludzkie obawy, Kryteria doboru internetowych przyjaciół,
Uzależnienie od Internetu,Odchylenia psychiczne,
Reklamy, swatki i wszechobecna pornografia,
Internet jako narzędzie autoekspresji,
Psychologia i typy osobowości Internautów,
ZALICZENIE WYKŁADU
Przedmiot kończy się egzaminem, w którym można uzyskaćmaksymalnie 100 punktów.
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. Boyce J., Young M. J.: Po prostu Outlook 2003 PL. Helion. Warszawa 2007
2. Cieciura M.: Wybrane problemy społeczne i zawodowe informatyki. Vizja Press@IT
Sp. z o. o., Warszawa 2008
3. Cieciura M.: Podstawy technologii informacyjnych z przykładami zastosowañ.
Opolgraf S.A. Warszawa 2006
4. Kociak W., Przeliorz K.: Jak założyć skuteczny i dochodowy sklep internetowy.
Helion. Warszawa 2007
5. Tadeusiewicz R.: Społeczność Internetu. EXIT. Warszawa 2002
6. Wróblewski P.: MS Office 2007 PL w biurze i nie tylko. Helion. Warszawa 2007
7. Ustawy o informatyzacji i podpisie elektronicznym i wynikające z nich
rozporządzenia i zarządzenia
230
Przedmiot:
Podstawy bezpieczeństwa systemów komputerowych
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
30
Laboratorium
dr Jarosław Skaruz
30
Punkty
ECTS
5
POZIOM
przedmiotów:
•
•
•
Architektura systemów komputerowych,
Systemy operacyjne,
ZAŁOŻENIA I CELE
Celem głównym wykładu jest zapoznanie z przekrojem wszystkich zagadnień wchodzacych
w zakres bezpieczeństwa systemów informatycznych, koniecznych do uwzględnienia podczas
projektowania polityki bezpieczeństwa systemów informatycznych w organizacjach, firmach i
korporacjach, a także w indywidualnych instalacjach powiązanych z intersiecią: zagrożeniami
oraz przeciwdziałaniem zagrożeniom. Celami dodatkowymi jest wskazanie na formalnoprawne uwarunkowania polityki bezpieczeństwa oraz zakres odpowiedzialności
administratorów systemów i poszczególnych uzytkowników za bezpieczeństwo systemu
informatycznego, a tarze kierunki rozwoju zabezpieczeń systemów informatycznych.
Celem ćwiczeń laboratoryjnych jest rozszerzenie i utrwalenie zagadnień teoretycznych oraz
nabycie i opanowanie praktycznych umiejętności w rozwiązywaniu wybranych problemów
wskazanych w toku wykładu
WYKŁAD
1. Ochrona danych - zakres i charakterystyka
•
Podstawowe zasady,
231
•
•
Minimalne standardy bezpieczeństwa,
Właściwości i klasyfikacja informacji: poprawność, integralność, dostepność,
poufność
2. Przestępczość komputerowa
•
•
•
•
Przestępstwa ujawnione i nieujawnione
Obiekty, typy i sprawcy przestępstw,
Piractwo komputerowe, sabotaż, wywiad gospodarczy, szpiegostwo, przestępstwa
bankowe
Organizacje przeciwdziałające przestępczosci komputerowej.
3. Aspekty prawne ochrony informacji i normalizacja
•
•
•
•
Stan prawny ochrony informacji w Polsce, w Europie i na świecie.
Ochrona danych osobowych.
Prawo autorskie a programy komputerowe.
Normalizacja w zakresie bezpieczeństwa systemów informatycznych.
4. Charakterystyka zagrożeń w systemach informatycznych
•
•
•
•
Specyfika systemów informatycznych.
Klasyfikacja zagrożeń: zagrożenia losowe wewnętrzne, zagrożenia losowe
zewnętrzne, zagrożenia działań zamierzonych
Statystyka typowych zagrożeń.
Przeciwdziałanie zagrożeniom bezpieczeństwa systemów informatycznych.
5. Zabezpieczenia kryptograficzne
•
•
•
•
•
Dziedzina kryptografii i podstawowe pojecia.
Podstawowe techniki szyfrowania: podstawienie, XOR i one-time pad, S-boxy
Algorytm symetryczny DES,
Algorytm asymetryczny RSA,
Algorytm ElGamala.
6. Podpis cyfrowy
•
•
•
•
•
Idea podpisu cyfrowego.
Certyfikacja i dystrybucja kluczy.
Aspekt prawny podpisu elektronicznego.
Przykłady podpisów cyfrowych: ElGamala i DSA (DSS).
Protokoły związane z podpisami: slepy podpis, kanał podprogowy, podpis
niezaprzeczalny
7. Kontrola dostępu - uwierzytelnianie
•
•
•
Pojęcie uwierzytelniania.
Protokoły uwierzytelniania: protokół challenge and response, dowód interakcyjny
uwierzytelniania, dowód z wiedzą zerowa.
Uwierzytelnianie użytkowników.
232
8. Techniki kontroli dostępu do obiektów systemu informatycznego
•
•
•
•
•
Systemy kontroli dostępu fizycznego.
Hasła - zasady wyboru i użytkowania haseł.
Identyfikacja przy użyciu klucza współdzielonego.
Identyfikacja przy użyciu kryptografii klucza publicznego,
System uwierzytelniania Kerberos.
9. Ochrona usług w Internecie
•
•
•
•
•
Protokół TCP/IP a bezpieczeństwo.
Protokoły: SET, PEM, PGP, SSL, S-HTTP.
Bezpieczny protokół IP.
Usługi ochrony danych i ich umiejscowienie w warstwach sieci.
Szyfrowanie w łączu a szyfrowanie na całej drodze przesyłania danych.
10. Ochrona antywirusowa i zapory ograniczające
•
•
•
•
•
Ogólna charakterystyka programów destrukcyjnych.
Charakterystyka i klasyfikacja wirusów komputerowych.
Diagnostyka wirusów i profilaktyka antywirusowa.
Zabezpieczenia dostępu typu firewall (zapora ogniowa),
Systemy IDS.
11. Systemy przeciwdziałania włamaniom
•
•
•
•
Systemy IDS a systemy IPS,
Architektura systemów IPS
Inspekcja pakietów - metody i technologie,
System IDS a warstwy modelu TCP
12. Zapewnianie dostępności: ciagłość zasilania i archiwizacja informacji
•
•
•
•
•
•
Problemy zasilania systemów komputerowych.
Sposoby zapobiegania problemom zasilania.
Metody organizacyjne archiwizacji informacji.
Aspekt sprzętowy archiwizacji.
Macierze RAID.
Oprogramowanie archiwizacyjne.
13. Model bezpieczeństwa
•
•
•
Klasyfikacja zabezpieczeń.
Ogólny model bezpieczeństwa systemów informatycznych.
Kryteria bezpieczeństwa.
14. Projektowanie zabezpieczeń systemu informatycznego
•
•
•
Charakterystyka i specyfikacja systemu informatycznego.
Wymagania i środowisko bezpieczeństwa SI
Przedsięwziecia i środki bezpieczeństwa SI.
233
•
•
Zarządzanie bezpieczeństwem SI.
Procedury bezpieczeństwa.
15. Ocena i zarządzanie bezpieczeństwem systemu informatycznego
•
•
•
•
•
Miedzynarodowe standardy ochrony systemów informatycznych.
Miedzynarodowe kryteria oceny bezpieczeństwa,
Audyt bezpieczeństwa SI.
Monitorowanie stanu bezpieczeństwa SI.
Model zarządzania bezpieczeństwem SI.
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Programy antywirusowe
•
•
Procedura testowania,
Ocena możliwości wybranych programów antywirusowych,
2. Archiwizacja informacji
•
•
wybrane strategie kopii zapasowej przy użyciu programu kopia zapasowa,
ocena możliwosci wybranych programów archiwizujacych
3. Szyfrowanie danych
•
•
•
Zaawansowane możliwosci PGP,
Szyfry podstawieniowe i przestawieniowe,
Funkcja haszująca,
4. Instrumentarium administratora
•
•
•
bezpieczne hasła,
narzędzia monitorujace ruch sieciowy
identyfikacja intruza
5. Bezpieczeństwo w systemie Linuks I
234
•
•
bezpieczna instalacja systemu operacyjnego,
”łatanie” domyślnej konfiguracji Linuksa
6. Bezpieczeństwo w systemie Linuks II
•
•
•
•
instalacja oprogramowania OpenSSL,
utworzenie urzędu certyfikujacego (ang. Certificate Authority),
wygenerowanie certyfikatu dla urzędu certyfikujacego,
wygenerowanie certyfikatu dla klienta
7. Bezpieczeństwo w systemie Windows I
•
•
•
•
zarządzanie kontami i grupami użytkowników,
zarządzanie systemem haseł,
inspekcja,
zarządzanie zasobami
8. Bezpieczeństwo w systemie Windows II
•
•
•
Encryption File system,
Konfiguracja usług SMTP, POP3, IMAP4
Filtrowanie ruchu
9. Firewall
•
•
•
zagrożenia, zasady tworzenia reguł, metody filtrowania pakietów,
tworzenie reguł w Zone Alarm,
tworzenie reguł w iptabl
10. Testy penetracyjne
•
•
•
narzędzia do pozyskiwania informacji,
analiza podatności na atak,
zautomatyzowane skanery luk
11. System wykrywania włamań Snort
•
•
•
•
budowa i działanie programu SNORT,
zasady tworzenia reguł,
możliwosci reagowania na naruszenie bezpieczeństwa,
instalacja i konfiguracja
12. System wykrywania włamań Snort II
•
•
•
•
możliwości alarmowania,
możliwości reakcji na naruszenie bezpieczeństwa,
tworzenie własnych reguł wykrywajacych ataki,
graficzne narzędzia do zarządzania SNORTEM
13. Pułapki I
235
•
•
instalacja i konfiguracja pułapki
analiza logów z zapisem prób włamania
14. Pułapki II
•
•
Realizacja prostych scenariuszy włamań,
reakcje pułapki
15. Bezpieczeństwo baz danych na przykładzie Access 2000
•
•
•
•
struktura zabezpieczeń,
ustawianie hasła dostępu,
zabezpieczenia na poziomie użytkownika,
zarządzanie hasłami, używanie kreatora zabezpieczeń
ECTS):
Zakres
0-70 pkt.
71-84 pkt.
85-98 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
99-112 pkt.
113-126 pkt.
127-140 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. Barczak A., Sydoruk T.: Bezpieczeństwo systemów informatycznych. Wyd.Akademii
Podlaskiej, Siedlce 2002.
2. Barczak A., Sydoruk T.: Bezpieczeństwo systemów informatycznych zarządzania.
Wyd. Bellona, Warszawa 2003.
3. Chestwick W., Bollovin S., Rubin A.: Firewalle i bezpieczeństwo w sieci.
Vademecum profesjonalisty. Wyd. Helion, Gliwice 2003
4. Czarny P.: Bezpieczeństwo w Windows NT/2000. Ćwiczenia praktyczne.Wyd.
Helion, Gliwice 2002.
236
5. Czarny P.: PGP. Szyfrowanie informacji. Ćwiczenia praktyczne. Wyd. Helion,
Gliwice 2002.
6. W. Chestwick, S. Bellovin, A. Rubin: ”Firewalle i bezpieczeństwo w sieci.
Vademecum profesjonalisty”, Wyd. Helion, Gliwice 2003.
7. T. J. Klevinsky, S. Laliberte, A. Gupta: ”Hack I.T. Testy bezpieczeństwa danych”,
Wyd. Helion, Gliwice 2003.
8. J. Stanger, T. Lane, E. Danielyan: ”Hack Proofing Linux. Edycja polska”, Wyd.
Helion, Gliwice 2003.
9. Praca zbiorowa: IPS. Zapobieganie i aktywne przeciwdziałanie intruzom.Wyd.
10. Zabezpieczenia systemu Microsoft Windows 2000. Przewodnik Techniczny, Wyd.
Promise, 2002
11. Amoroso E.: Wykrywanie intruzów. Wyd. Oficyna Wydawnicza RM,Warszawa 1999.
12. Hontanon R. J.: ”Bezpieczeństwo systemu Linux”, Wyd. Mikom, Warszawa 2002.
237
Przedmiot:
Zintegrowane Systemy Informatyczne Zarządzania
Integrated Management Information Systems
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
21
Laboratorium
24
Punkty
ECTS
4
POZIOM
funkcjonowaniem instytucji gospodarczych i ich zarządzaniem, a ponadto wcześniejsze
uzyskanie zaliczenia z następujących przedmiotów:
•
•
•
•
•
ZAŁOŻENIA I CELE
Podstawowym celem wykładów jest przedstawienie zasad tworzenia i eksploatacji systemów
informatycznych zarządzania, ze szczególnym uwzględnieniem systemów zintegrowanych.
Rozwiniętymi celami szczegółowymi sa:
•
•
•
•
określenie roli zasobów informacyjnych w organizacji oraz uzasadnienie biznesowe
wdrażania SIZ w przedsiębiorstwie
określenie zasadniczych cech systemów informatycznych zarządzania, w tym ich
typologii oraz ewolucji
określenie zasad podejścia procesowego w zarządzaniu i tworzeniu ZSI oraz
metodologicznych podstaw tworzenia zintegrowanych systemów informatycznych
zarządzania ze szczególnym uwzględnieniem scenariusza wyboru i wdrożenia
gotowego SIZ
zapoznanie z typowymi rozwiązaniami eksploatowanych na rynku krajowym
systemami informatycznymi zarządzania
238
Celem laboratorium jest zapoznanie z techniką wspomagania zarządzania w różnych
obszarach aktywności społecznej człowieka. Cele szczegółowe laboratorium obejmują
•
•
•
zapoznanie praktyczne z działaniem wybranych systemów branżowych m.in. Abra
Gold czy Optima
zapoznanie się z zasadami użytkowania wybranych modułów zintegrowanego systemu
informatycznego m.in.SAP/R3
prezentaqcja przez grupy studenckie wybranych systemów dedykowanych do
zarządzania małymi i średnimi firmami
WYKŁAD
1. Rola zasobów informacyjnych w przedsiębiorstwie
•
•
•
•
systemy organizacji
zasoby informacyjne w przedsiębiorstwie
procesy informacyjno-decyzyjne
informacja a procesy podejmowania decyzji
2. Model zastosowań technologii informatycznej w organizacji
•
•
•
•
•
zastosowanie pojedynczych aplikacji IT
wewnętrzna integracja
reorganizacja procesów biznesowych
reorganizacja sieci gospodarczej
zmiana zakresu działalności gospodarczej
3. Typologia i ewolucja informatycznych systemów zarządzania
•
•
•
systemy informatyczne zarządzania
typologia SIZ
standardy SIZ
4. Struktury i architektura SIZ
•
•
struktury SIZ
architektury SIZ
5. Podejście procesowe w zarządzaniu i jego wpływ na kierunki rozwoju SIZ
•
•
•
istota podejścia procesowego w zarządzaniu
związek podejścia procesowego z koncepcjami współczesnych SIZ
podejście procesowe w systemach jakości
6. Złożoność realizacyjna SIZ
•
•
czynniki występujących podczas realizacji systemu
składniki systemu jako produktu końcowego
239
7. Scenariusze realizacji SIZ
•
•
•
tworzenie ZSI od podstaw przez służby informatyczne przedsiębiorstwa
tworzenie ZSI od podstaw przez zewnętrzne firmy informatyczne
wybór, zakup i wdrożenie wyrobu gotowego
8. Procedura wyboru gotowego ZSI
•
•
•
kryteria wyboru ZSI
opis procedury
fazy procedury wyboru gotowego ZSI
9. Organizacja prac wdrożeniowych ZSI
•
•
•
•
model i etapy wdrażania ZSI
realizacja ZSI
działania integrujące (integrator wdrożeniowy)
przykładowy model integracji działań
10. Współczesne zintegrowane systemy informatyczne zarządzania
•
•
•
klasyfikacja i podział współczesnych zintegrowanych SIZ
przegląd dostępnych na rynku polskim SIZ
tendencje rozwojowe współczesnych SIZ
11. Charakterystyka funkcjonalna przykładowego SIZ
•
•
•
modułowa budowa SIZ i jej odmiany
moduły bazowe
moduły uzupełniające
ZALICZENIE WYKŁADU
Przedmiot kończy się zaliczeniem na ocenę na podstawie pisemnego sprawdzianu
przeprowadzanego w ustalonym terminie podczas zajęć. Sprawdzian jest oceniany systemem
punktów pomocniczych. Student łącznie może uzyskać maksymalnie 100 punktów. Ocena
końcowa z przedmiotu, w zależności od liczby uzyskanych punktów może być następująca (w
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
LABORATORIUM
1. Praca z systemem Abra Gold firmy AKTIS
240
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
•
•
•
•
zapoznanie się z obsługą gospodarki magazynowej
definiowanie danych i struktury organizacyjnej firmy (magazyn, oddziały, węzły, itp)
definiowanie kart menu magazynu
obsługa zamówień własnych i obcych
2. Praca z systemem CDN OPT!MA firmy Comarch
•
•
•
•
rozpoczecie pracy z programem CDN OPT!MA
konfiguracja systemu
definiowanie słowników
praca z wybranym modułem
3. Praca z systemem CDN OPT!MA firmy Comarch (c.d.)
•
•
•
praca z modułem Faktury
praca z modułem Magazyn
praca z modułem Place i Kadry
4. Praca z systemem SAP
•
•
•
•
zapoznanie się z systemem i techniką pracy w systemie
uruchamianie, korzystanie z programu
definiowanie mandanta, konfiguracja użytkownika
zapoznanie się ze strukturą systemu i koncepcją modelu referencyjnego IDES
5. Praca z systemem SAP (c.d.)
•
•
monitorowanie zasobów serwera SAP
komunikacja użytkowników w systemie SAP
6. Praca z systemem SAP - moduł Rachunkowość Finansowa
•
•
wykorzystanie modułu Rachunkowosc Finansowa FI do zarządzania informacją o
gospodarowaniu finansami,
wykorzystanie modułu Rachunkowość Finansowa FI - tworzenie danych
podstawowych i definiowanie Miejsc Powstawania Kosztów
7. Praca z systemem SAP - moduł Rachunkowość Finansowa (c.d.)
•
•
•
opracowanie danych podstawowych kont Księgi Głównej
opracowanie danych dostawców i odbiorców
praca z kontami
8. SAP R/3 - Moduł Controllingu
•
•
•
•
rekordy danych podstawowych odbiorców
rekordy danych podstawowych banków
rekordy danych podstawowych składników majatku trwałego
sprawozdawczość do rekordów danych podstawowych
9. SAP R/3 - moduł Zarządzanie Kadrami
241
•
•
•
prowadzenie ewidencji
nadzór czasu pracy
planowanie urlopów i szkolen pracowników - podmoduł MP
10. SAP R/3 - moduł Planowanie Produkcji
•
•
•
BOM - opis struktury wyrobu
rekordy danych planistycznych
technika planowania produkcji w SAP R/3
11. Przegląd wybranych infromatycznych systemów zarządzania
•
•
prezentacja wybranej aplikacji (systemu) przez grupę studentów - wspomaganie
zarządzania instytucją oświatową
zarządzania jednostką administracji państwowej
12. Przegląd wybranych infromatycznych systemów zarządzania (c.d.)
•
•
zarządzania jednostką administracji gospodarczej
zarządzania jednostką służby zdrowia
wykluczają możliwość ich zaliczenia. Wszystkie zajęcia laboratoryjne są oceniane. Zaliczenie
zajęć laboratoryjnych następuje na podstawie ocen cząstkowych uzyskanych za poszczególne
zajęcia. W przypadku nieobecności studenta na laboratorium sposób ich odpracowania
określa osoba odpowiedzialna za kurs i jest on podany na pierwszych zajęciach.
5 pkt. Łącznie student za 10 zajęć (zajęcia 1-10) może uzyskać od 0 do 50 pkt. Dalsze 50 pkt.
może otrzymać za przygotowanie prezentacji SIZ prezentowanego na zjęciach 11-12.
ECTS):
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
LITERATURA
242
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
1. Mazzullo J., Wheatley P. - SAP R/3. Podrecznik uzytkownika. HELION, Gliwice
2006.
2. Wrycza S. - Analiza i projektowanie systemów informatycznych zarzadzania. Metody,
techniki, narzedzia. PWN. Warszawa, 1999.
3. Kisielnicki J., Sroka H. - Systemy informacyjne biznesu. Informatyka dla zarzadzania.
Agencja Wydawnicza PLACET, Warszawa 2005.
4. Jerzy G. Isajew - Systemy informacyjne. Expertus, Warszawa 2001
5. Adamczewski P.- Zintegrowane systemy informatyczne w praktyce. MIKOM,
Warszawa 2000
6. Chmielarz W. - Systemy informatyczne wspomagajace zarzadzanie. Aspekt
modelowy w budowie systemów. Elipsa, Warszawa 1996
7. Barczak A., Florek J., Sydoruk T. - Projektowanie zintegrowanych systemów
informatycznych zarzadzania. Wydawnictwo Akademii Podlaskiej, Siedlce 2006
8. Vivek Kale – SAP R/3. Przewodnik dla menadzerów. HELION, Gliwice 2001
243
Przedmiot:
Komputerowe Systemy Wspomagania Decyzji
Computer-Aided Decision System
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
21
Laboratorium
24
Punkty
ECTS
4
POZIOM
•
•
•
•
•
ZAŁOŻENIA I CELE
Podstawowym celem wykładu jest wprowadzenie studentów w tematykę komputerowych
systemów wspomagania decyzji. Rozwiniętymi celami szczegółowymi sa:
•
•
•
przedstawienie podstaw teoretycznych wspomagania decyzji
omówienie roli systemów komputerowych we wspomaganiu procesów decyzyjnych
oraz elementów składowch takich systemów
przedstawienie najbardziej reprezentatywnych technik wykorzystywanych we
wspomaganiu decyzji oraz zagadnień budowy modeli rzeczowych i preferencji
sytuacji decyzyjnej.
Podstawowym celem zajęć laboratoryjnych jest uzyskanie praktycznych umiejętności
posługiwania sie zestawem narzędziowym wykorzystywanym w procesach analizy danych i
wspomagania decyzji. Cele szczegółowe laboratorium obejmują następujące umiejętności
praktyczne:
244
•
•
•
posługiwanie się pakietem MS Access w problemach związanych raportowaniem i
analizą danych
wykorzystanie metod hierarchii analitycznej do rozzwiązywania wielokryterialnych
problemów
wyboru
z
dyskretnego
zbioru
decyzji
dopuszczalnych
samodzielnego anlizowania informacji o prostych i złożonych systemach
analitycznych i wspomagania decyzji
WYKŁAD
1. Wprowadzenie do przedmiotu
•
•
•
•
transformacja gospodarki przemysłowej
wizje modelu przedsiebiorstw XXI wieku
wyzwania nowej gospodarki stojace przed menedżerami
stan zaawansowania w zakresie wdrożen nowych technologii informacyjnych
zarządzania
2. Podstawy wspomagania decyzji
•
•
•
•
•
•
rola decyzji w nowoczesnym przedsiebiorstwie
charakterystyka sytuacji decyzyjnej
zakres podejmowania decyzji
horyzont czasowy podejmowanych decyzji
charakter problemów, decydent
schematy podejmowania decyzji i analityczne podejście do podejmowania decyzji
3. Informacyjne systemy zarzadzania i modele podejmowania decyzji
•
•
•
•
pojecie informacyjnego systemu zarządzania
informacyjne systemy zarzadzania i poziomy organizacyjne
decyzje podejmowane w zale,nosci od poziomu zarzadzania
modelowanie rzeczywistosci, baza modelu
4. Wprowadzenie do komputerowych systemów wspomagania decyzji
•
•
•
•
systemy wspomagania decyzji a współczesne systemy informacyjne MIS, EIS, ES itd.
definicja systemu wspomagania decyzji
struktura systemu wspomagania decyzji
charakterystyka elementów składowych
5. Analityczne modelowanie sytuacji decyzyjnej
•
•
•
•
sytuacja decyzyjna a model
modelowanie analityczne sytuacji decyzyjnej
elementy składowe modelu sytuacji decyzyjnej
model rzeczowy sytuacji decyzyjnej
6. Modelowanie preferencji decydenta
245
•
•
•
•
•
koncepcja specyfikacji preferencji za pomocą funkcji realizacji celu
decydenci indywidualni i grupowi, tworzenie efektywnych zespołów
wspomaganie komputerowe decydenta indywidualnego i grupowego
przykłady modelowania sytuacji decyzyjnej
metody rozwiązywania zadań analizy wielokryterialnej
7. Analiza wielokryterialna
•
•
podstawowe definicje
przegląd metod rozwiązywania zadań analizy wielokryterialnej
8. Metody reprezentacji niepewności
•
•
•
modele probabilistyczne
logika rozmyta i zbiory rozmyte
zbiory rozmyte i przybliżone
9. Zarządzanie i analiza danych
•
•
•
hurtownie danych i technologia OLAP
cechy hurtowni danych, architektura, modele danych, analiza wielowymiarowa
eksploracja i analiza danych jako narzedzia wspomagania decyzji
10. Implementacja systemów wspomagania decyzji
•
•
problematyka implementacji systemów wspomagania decyzji
przykłady wykorzystania systemów wspomagania decyzji
11. Systemy ekspertowe
•
•
•
•
baza wiedzy i metody reprezentacji wiedzy w bazie wiedzy
maszyna wnioskująca
algorytmy wnioskowania (do przodu, wstecz, mieszane, heurystyki)
przykład systemu ekspertowego w systemie wspomagania decyzji
ZALICZENIE WYKŁADU
Przedmiot kończy się zaliczeniem na ocenę na podstawie pisemnego sprawdzianu
przeprowadzanego w ustalonym terminie podczas zajęć. Sprawdzian jest oceniany systemem
punktów pomocniczych. Student łącznie może uzyskać maksymalnie 100 punktów. Ocena
końcowa z przedmiotu, w zależności od liczby uzyskanych punktów może być następująca (w
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
246
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Wykorzystanie MS Access do analizy danych (1)
•
•
tworzenie formularza, formularz jako arkusz danych, formularz jako okno dialogowe
tworzenie raportu
•
•
•
•
makra , tworzenie makra
uruchamianie makra
edytor języka Visual Basic
obsługa edytora VBA
•
•
•
•
wykresy i makra
formularz Wykres
modyfikacje wykresu
konstrukcja makropoleceń
•
•
•
•
programowe przetwarzanie danych
import i eksport danych
obliczenia biznesowo-finansowe
obliczenia statystyczne
5. Wykorzystanie pakietu ExpertChoice (1)
•
•
•
zapoznanie z metodą AHP hierarchii analitycznej (Analityc Hierarchy Process)
zapoznanie z programem
budowa przykładowego modelu
•
•
•
realizacja przykładowego, wielokryterialnego wyboru z dyskretnego zbioru decyzji
dopuszczalnych
synteza ocen
analiza ocen
•
•
realizacja przykładowego, wielokryterialnego wyboru z dyskretnego zbioru decyzji
dopuszczalnych
analiza wrażliwości
8. Wykorzystanie AHPproject (1)
•
rejestracja na www.AHPproject.com
247
•
•
zapoznanie z aplikacją
zapoznanie się z bibliotekami
9. Wykorzystanie AHPproject (2)
•
•
stworzenie własnego problem
rozwiązanie problemu zgodnie z instrukcją postępowania
10. Przegląd wybranych informatycznych systemów zarządzania (1)
•
•
Prezentacje (grupowe) studenckie wybranych SWD (Statistica, SPSS Clementine,
Oracle Data Mining)
Prezentacje (grupowe) studenckie wybranych SWD (Oracle Text , Insightful Miner,
R)
•
•
Prezentacje (grupowe) studenckie wybranych SWD (Weka, Oracle Discoverer)
Prezentacje (grupowe) studenckie wybranych SWD (Cognos /Applix/ TM1)
•
•
Prezentacje (grupowe) studenckie wybranych SWD (SAS)
ocena prezentacji
wykluczają możliwość ich zaliczenia. Wszystkie zajęcia laboratoryjne są oceniane. Zaliczenie
zajęć laboratoryjnych następuje na podstawie ocen cząstkowych uzyskanych za poszczególne
zajęcia. W przypadku nieobecności studenta na laboratorium sposób ich odpracowania
określa osoba odpowiedzialna za kurs i jest on podany na pierwszych zajęciach.
5 pkt. Łącznie student za 9 zajęć (zajęcia 1-9) może uzyskać od 0 do 45 pkt. Dalsze 55 pkt.
może otrzymać za przygotowanie prezentacji realizowanej na zjęciach 10-12.
ECTS):
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
LITERATURA
248
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
1. Kwiatkowska A. M.: Systemy wspomagania decyzji, PWN, Warszawa 2007.
2. Sirpińska M., Jachna T.: Metody podejmowania decyzji finansowych, PWN,
Warszawa 2007.
3. Turban, E.: Decision Support and Expert Systems. Prentice-Hall. London. 1995
4. Adamczewski P., Zintegrowane systemy informatyczne w praktyce, Wydawnictwo
5. Czerminski J., Systemy wspomagania decyzji w zarzadzaniu przedsiebiorstwem, Dom
Organizatora, TNOiK, Torun-Gdansk 2002
6. Sroka H.: Inteligentne systemy wspomagania decyzji w zarządzaniu, AE Katowice
1996
7. Wierzbicki A.P., Granat J.: Optymalizacja we wspomaganiu decyzji, Preskrypt,
Instytut Automatyki i Informatyki Stosowanej, Politechnika Warszawska, 2003
8. Bolesta-Kukułka K.: Decyzje menedżerskie, Wyd. PWE Warszawa 2003
249
Przedmiot:
Projekt zespołowy
Team Project
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Laboratorium
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Punkty
ECTS
45
5
POZIOM
Warunkiem dopuszczenia do zajęć jest zaliczenie przedmiotów:
•
•
•
•
•
Bazy danych
Inżynieria oprogramowania.
ZAŁOŻENIA I CELE
Realizacja projektu grupowego obejmuje zagadnienia występujące w przedmiotach:
Analiza systemów zarządzania,
Systemy informatyczne w biznesie i administracji,
Projektowanie informatycznych systemów zarządzania,
Metody i narzędzia modelowania systemów informacyjnych.
Celem podstawowym „Projektu grupowego” jest:
1.
2.
3.
4.
wykorzystanie wiedzy zdobytej w dotychczasowym procesie kształcenia oraz
zagadnień nauczanych w bieżącym semestrze do realizacji złożonych przedsięwzięć
informatycznych o charakterze projektowym,
• zdobycie umiejętności poszukiwania, porządkowania i wykorzystywania w pracach
projektowych informacji pochodzących z różnych źródeł.
Dodatkowym celem „Projektu grupowego” jest:
•
•
•
•
doskonalenie umiejętności algorytmicznego myślenia,
zdobycie umiejętności efektywnego współdziałania i pracy w zespole,
zdobycie umiejętności podejmowania indywidualnych i grupowych decyzji.
250
PROJEKT
1. Zajęcia wstępne
• przedstawienie celu i zakresu przedmiotu,
• omówienie sposobu zaliczania,
• podział na grupy,
• omówienie tematyki projektów i ustalenie realizatorów
2. Wstępne określenie zakresu projektów
• prezentacja propozycji rozwiązań,
• dyskusja zagadnień do szczegółowego rozwiązania,
• uszczegółowienie wymagań
3-13. Samodzielna praca studentów w grupach projektowych
•
•
realizacja projektów z wykorzystaniem metod i narzędzi uzgodnionych z
prowadzącym,
wykonywanie dokumentacji projektowej
14 Prezentacja wyników prac projektowych
•
•
•
przedstawienie wyników prac,
prezentacja rozwiązań praktycznych,
przedstawienie dokumentacji projektowej
15 Omówienie i zaliczenie projektów
ROLA NAUCZYCIELA AKADEMICKIEGO
Przed rozpoczęciem zajęć:
•
•
•
sformułowanie tematów i zakresów projektów w formie pisemnej (na podstawie
analizy zakresu merytorycznego przedmiotów realizowanych w bieżącym semestrze),
przygotowanie zagadnień do szczegółowego rozwiązania,
określenie literatury podstawowej i uzupełniającej (lub innych źródeł).
W trakcie realizacji zajęć:
•
•
•
•
•
•
•
uszczegółowienie i zatwierdzenie zakresu merytorycznego projektu,
określenie metod i narzędzi niezbędnych do realizacji projektu,
nadzorowanie i pomoc w realizacji projektu,
zatwierdzanie zmian w projekcie,
uzgodnienie zakresu i zawartości dokumentacji projektowej,
uzgodnienie zakresu i formy prezentacji wyników prac projektowych,
ocena projektów
ZALICZENIE PROJEKTU
Przedstawiony do oceny projekt powinien zawierać:
251
•
•
•
wyniki merytoryczne prac projektowych (aplikację informatyczną zapisaną na
odpowiednim nośniku /dyskietka, CD ROM lub/i na wskazanym przez prowadzącego
serwerze/ lub opracowanie pisemne1)
dokumentację projektową (zawartość merytoryczną i formalną ustala prowadzący
indywidualnie dla każdego projektu)
prezentację graficzną (lub multimedialną) wskazującą na istotne zagadnienia
poruszane w projekcie oraz sposoby ich realizacji
Podczas zaliczenia projektu prowadzący uwzględnia:
• kompletność, spójność i unikalność projektu
• wartości merytoryczne i praktyczne przyjętych w projekcie
rozwiązań
• kompletność dokumentacji
-
30%
• prezentację projektu
-
10%
60%
1 Postać prezentująca wyniki merytoryczne uzależniona jest od konkretnego projektu
252
Specjalność: PROGRAMOWANIE SYSTEMÓW I BAZ DANYCH
253
Przedmiot:
Programowanie zaawansowane
Advanced Programming
Przedmiot: specjalnościowy
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Wykład
Laboratorium
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
30
egzamin
mgr Artur Niewiadomski
45
Punkty
ECTS
5
POZIOM
przedmiotów:
•
•
•
Podstawy programowania,
Algorytmy i złożoność.
lub znajomość literatury obowiązującej w tych przedmiotach oraz znajomość języków
programowania Java i C++ w zakresie podstawowym.
ZAŁOŻENIA I CELE
Przedmiot jest obowiązkowy w ramach specjalizacji Programowanie systemów i baz danych.
Podstawowym celem wykładów jest przekazanie wiedzy o zaawansowanych technikach
programistycznych oraz rozszerzenie wiedzy dotyczącej zagadnień związanych z
paradygmatem programowania obiektowego. Treści przedmiotu są kontynuacją zagadnień
omawianych na wykładach z przedmiotów Podstawy Programowania i Języki i paradygmaty
programowania. Celami szczegółowymi są następujące dotyczące przekazania wiedzy o
zaawansowanych mechanizmach programistycznych w językach C# i Java:
•
•
dziedziczeniu,
metodach wirtualnych i polimorfizmie,
254
•
•
•
metodach kontroli poprawności kodu,
interfejsach, pakietach i modyfikatorach dostępu w języku Java,
pakiecie NIO w języku Java.
Celem zajęć laboratoryjnych jest nabycie i opanowanie umiejętności programowania w
zakresie zaawansowanym. Cele szczegółowe zajęć laboratoryjnych obejmują następujące
mechanizmy:
•
•
•
•
dziedziczenie ,
metody wirtualne i polimorfizm,
metody kontroli poprawności kodu,
pakietu NIO (Java).
Językami programowania wykorzystywanymi na zajęciach są Java i C#.
WYKŁAD
1. C#. Mechanizmy warunkowego naruszania enkapsulacji klasy.
•
•
Enkapsulacja a dziedziczenie.
Mechanizm zaprzyjaźniania funkcji z klasą i klasy z klasą.
2. C#. Kompozycja i dziedziczenie.
•
•
•
Kompozycja.
Dziedziczenie jednobazowe.
Dziedziczenie wielobazowe.
3. C#. Metody wirtualne i polimorfizm.
•
•
•
•
Metody wirtualne
Klasy abstrakcyjne
Polimorfizm dynamiczny
Konstruktory i destruktory w środowisku polimorficznym
4. C#. Przestrzenie nazw.
•
•
•
Tworzenie przestrzeni nazw
Przestrzenie nazw bez nazwy
Wykorzystanie przestrzeni nazw
5. C#. Mechanizm obsługi wyjątków.
•
•
•
•
Przechwytywanie wyjątków
Rzucanie wyjątkiem
Obsługa wyjątków
Wyjątki standardowe
6. C#. Pliki i strumienie - podejście obiektowe.
255
•
•
•
•
•
Strumienie predefiniowane
Operatory wprowadzania i wyprowadzania
Klasy obsługujące strumienie
Flagi formatujące strumienie
Manipulatory ustawieniami strumieni
7. C#. Asercje.
•
•
•
•
Niezmienniki klasy
Warunki wstępne i warunki końcowe
Używanie asercji do implementowania niezmienników i warunków
Efektywne korzystanie z asercji
8. C#. Dyrektywy preprocesora.
•
•
•
•
Istota preprocesora
Makrodefinicje
Dołączanie bibliotek
Kompilacja warunkowa
9. Java. Interfejsy.
•
•
•
Definicja interfejsu
Zastosowanie interfejsów
Dziedziczenie interfejsu
10. Java. Klasy anonimowe.
•
•
Jawna klasa anonimowa
Konstruktor klasy anonimowej
11. Java. Obiekty refleksyjne.
•
•
Mechanizm refleksji
Obiekty refleksyjne
12. Java. Pakiety
•
•
Tworzenie pakietów
Zastosowanie pakietów
13. Java. Modyfikatory.
•
•
•
•
•
•
Modyfikatory dostępu
Metody i pola statyczne
Pola finalne
Metody synchronizowane
Pola ulotne
Metody rodzime
14. Java. Pakiet NIO.
256
•
•
•
Asynchroniczne wejście - wyjście.
Kanały.
Bufory.
•
•
•
Kodowanie i dekodowanie znaków
Klasa FileChannel.
Skalowalne wejście - wyjście.
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. C#. Mechanizmy warunkowego naruszania enkapsulacji klasy.
•
•
Zaprzyjaźnianie funkcji z klasą
Zaprzyjaźnianie klasy z klasą
2. C#. Kompozycja i dziedziczenie.
•
•
•
Zawieranie obiektów klas istniejących w nowych klasach
Dziedziczenie 1-bazowe
Dziedziczenie wielobazowe
3. C#. Metody wirtualne i polimorfizm dynamiczny.
•
•
Tworzenie rodziny funkcji wirtualnych
Wykorzystanie klas abstrakcyjnych
4. C#. Przestrzenie nazw.
•
•
Tworzenie przestrzeni nazw
Wykorzystanie przestrzeni nazw
5. C#. Mechanizm obsługi wyjątków.
•
•
Przechwytywanie wyjątków
Rzucanie wyjątkiem
257
•
Obsługa wyjątków
6. C#. Pliki i strumienie - podejście obiektowe.
•
•
Algorytm przetwarzania plików
Wykorzystanie klas standardowych
7. C#. Asercje.
•
•
•
•
Niezmienniki klasy
Warunki wstępne i warunki końcowe
Używanie asercji do implementowania niezmienników i warunków
Efektywne korzystanie z asercji
8. C#. Dyrektywy preprocesora.
•
•
•
Makrodefinicje
Dołączanie bibliotek
Kompilacja warunkowa
9. Java. Interfejsy.
•
•
Zastosowanie interfejsów
Dziedziczenie interfejsu
10. Java. Klasy anonimowe.
•
•
Jawna klasa anonimowa
Konstruktor klasy anonimowej
11. Java. Obiekty refleksyjne.
•
•
Obiekty refleksyjne
Przykłady wykorzystania refleksji
12. Java. Pakiety.
•
•
Tworzenie pakietów
Zastosowanie pakietów
13. Java. Modyfikatory.
•
•
Modyfikatory dostępu.
Wykorzystanie modyfikatorów w projektowaniu klas
•
•
•
Asynchroniczne wejście - wyjście.
Kanały.
Bufory.
258
•
•
Kodowanie i dekodowanie znaków.
Klasa FileChannel.
laboratoryjnych.
skali ECTS):
Zakres
0-100 pkt.
101-120 pkt.
121-140 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
141-160 pkt.
161-180 pkt.
181-200 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Krzysztof Barteczko - Java, wykłady i ćwiczenia, MIKOM 2000
Jesse Liberty - C#. Programowanie, Helion 2005
Wei-Meng Lee - C# 2008. Warsztat programisty, Helion 2010
Steven John Metsker - C#. Wzorce projektowe, Helion 2005
Andrew Troelsen - Pro C# 2008 and the .NET 3.5 Platform, Fourth Edition, . Apress
2007
Bruce Eckel - Thinking in Java. Helion 2006
Herbert Schildt - Java. Kompendium programisty. Helion 20052.
Marek Wierzbicki - Java, programowanie obiektowe, Helion 2006
Specyfikacja języka Java - http://java.sun.com
259
Przedmiot:
Systemy baz danych
Database Systems
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
30
egzamin
Laboratorium
mgr Michał Wolski
mgr Dariusz Zacharczuk
45
Punkty
ECTS
5
POZIOM
przedmiotów:
•
•
•
•
•
Bazy danych
Systemy operacyjne
Algebra liniowa
ZAŁOŻENIA I CELE
Zasadniczym celem przedmiotu ”Systemy baz danych” jest wprowadzenie do problematyki
zaawansowanych systemów baz danych zarówno w zakresie podstaw teoretycznych jak i
praktyki projektowania w wybranym środowisko programowania (ORACLE). W
szczególności cele przedmiotowe obejmują:
•
•
•
•
zapoznanie ze składnia, podstawowymi poleceniami i funkcjami jezyka PL/SQL
zapoznanie z istota i funkcjonowaniem rozproszonych oraz inteligentnych baz danych
zapoznanie z systemem zaradzania baza danych
zapoznanie z architektura, konfiguracja, układem logicznym i fizycznym bazy danych
ORACLE
Celem laboratorium jest nabycie i opanowanie umiejetnosci w zarzadzaniu i projektowaniu
złożonych systemów bazodanowych na przykładzie systemu ORACLE. Pierwsza cześć
obejmuje zagadnienia związane z programowaniem w jezyku PL/SQL - nieodłącznym
260
elementem systemu ORACLE. Druga cześć poswięcona jest poznaniu technik projektowania
aplikacji pracujacych w środowisku WEB.
WYKŁAD
1. Jezyk PL/SQL
•
•
•
•
•
system menu, polecenia
edycja w wierszu poleceń
polecenie DESCRIBE, COLUMN
polecenie SAVE, GET, START, EDIT
rodzaje deklaracji SQL
2. Język PL/SQL
•
•
•
•
•
polecenie SELECT
typy danych
wyrażenia i operatory, funkcje
polecenia INSERT, UPDATE, DELETE
transakcje
3. Język PL/SQL
•
•
•
•
•
bloki PL/SQL, struktury sterujące
polecenia SQL w programie PL/SQL, wyzwalacze
przechowywane procedury i funkcje
pakiety
kursory
4. System zarządzania bazą danych
•
•
•
•
zarządzanie plikami, wyszukiwanie informacji
jądro SZBD, model pamięci zewnętrznej
pliki nieuporządkowane, pliki sekwencyjne
pliki haszowane, pliki indeksowe ,indeks a struktura B-drzewa
5. System zarządzania bazą danych (cz. 1)
•
•
•
•
•
zarządzanie transakcjami
współbieżność transakcji - sytuacje konfliktowe
metody zapewniajace współbiezność transakcji
metody blokowania
zarządzanie integralnością bazy danych
6. System zarządzania bazą danych (cz. 2)
•
•
•
•
niezawodność i odtwarzanie baz danych po awarii
obrazy przed i po transakcji, uaktualnianie segmentów pamieci
zarządzanie słownikiem - tabele słownikowe
zarządzanie zapytaniami, optymalizacja zapytań
261
7. Rozproszone bazy danych
•
•
•
•
•
zadania
zalety rozproszenia
typy rozproszonych baz danych
system zarządzania rozproszoną bazą danych
systemy klient - serwer
8. Inteligentne bazy danych (cz. 1)
•
•
•
inteligencja a bazy danych
logika i bazy danych
definicja danych w Katalogu, operowanie danymi w Datalogu
9. Inteligentne bazy danych (cz. 2)
•
•
•
Datalog i relacyjny model danych
różnice miedzy Datalogiem i Prologiem
systemy hipermedialne, geograficzne systemy informacyjne
10. Architektura bazy danych ORACLE (cz. 1)
•
•
•
baza danych i instancje
wewnętrzna struktura bazy danych
wewnętrzne obszary pamieci
11. Architektura bazy danych ORACLE (cz. 2)
•
•
•
procesy drugoplanowe
podstawowa konfiguracja bazy danych
model danych i tworzenie bazy danych;
12. Konfiguracja sprzętowa bazy danych ORACLE
•
•
•
•
•
•
połączone bazy danych
zdalna modyfikacja danych
serwery klastrowe, konfiguracje wieloprocesorowe
aplikacje typu klient-serwer
architektura trójwarstwowa
bazy danych typu standy, replikowanie bazy danych
13. Logiczny układ bazy danych ORACLE
•
•
•
•
•
optymalna elastyczna architektura (OFA)
przestrzenie tabel SYSTEM i DATA
przestrzenie tabel INDEX i TOOLS
przestrzenie tabel RBS, TEMP i USERS
przestrzenie tabel poza struktura OFA
14. Fizyczny układ bazy danych ORACLE (cz. 1)
262
•
•
•
fizyczny układ plików bazy danych
weryfikacja wartości obciążenia przez operacje we-wy
problemy małej liczby dysków
15. Fizyczny układ bazy danych ORACLE (cz. 2)
•
•
•
położenie plików, wykorzystanie przestrzeni przez bazę danych
zmiana rozmiarów plików, przenoszenie plików
zwalnianie przestrzeni w segmentach danych
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Wstęp do programowania w PL/SQL
•
•
•
tworzenie podprogramu i kompilacja,
definiowanie procedur i funkcji,
uruchamianie składowanych procedur i funkcji;
2. Tworzenie bloków PL/SQL
•
•
•
•
deklarowanie zmiennych i stałych, zakres zmiennej,
złożone typy danych, atrybut %TYPE, %ROWTYPE,
reguły składniowe PL/SQL,
tryby IN, OUT, INOUT parametrów formalnych;
3. Przegląd funkcji wbudowanych
•
•
•
funkcje konwersji typów danych,
funkcje czasu i daty,
funkcje obsługi błędów.
4. Transakcje
•
•
•
instrukcje COMMIT, ROLLBACK
tworzenie punktów zachowania (SAVEPOINT, ROLLBACK TO ...)
instrukcje SELECT ... FOR UPDATE, LOCK TABLE
263
5. Kursory PL/SQL
•
•
•
•
deklaracja kursora (kursory jawne i niejawne)
atrybuty kursora
otwarcie, zamknięcie, sprowadzanie danych z kursora,
pętle kursorowe;
6. Sterowanie przepływem w PL/SQL
•
•
•
pętle FOR, WHILE
instrukcje IF, EXIT
logika trójwartościowa SQL
7. Wyjątki w PL/SQL
•
•
•
obsługa wyjątków predefiniowanych
tworzenie własnych wyjątków
przechwytywanie własnych wyjątków;
8. Obsługa DDL w PL/SQL. Obsługa pakietów PL/SQL
•
•
wykonanie instrukcji DDL przy zastosowaniu EXECUTE IMMEDIATE
CREATE/DROP PACKAGE, CREATE/DROP PACKAGE BODY – tworzenie i
usuwanie własnych pakietów, ustawianie praw dostępu do pakietów;
9. Omówienie zasad budowy i działania aplikacji pracującej w architekturze
trójwarstwowej
•
•
•
podstawowe funkcje i procedury pakietów htf i htp
tworzenie deskryptora dostępu do aplikacji – DAD
tworzenie prostej procedury prezentującej wynik zapytania w postaci strony html
10. Zasady budowy formularzy i przetwarzania wprowadzonych danych
•
•
elementy formularza WEB: pola tekstowe, listy, pola kombi, pola wyboru, przyciski
itp.
wypełnianie formularzy domyślnymi wartościami
11. Procedury WEB wywołanie i parametry wywołania
•
•
•
metody GET i PUT protokółu HTTP
konwersja typów oraz znaków specjalnych przy przetwarzaniu formularzy
obsługa niewypełnionych pól formularza;
12. Autoryzacja w aplikacji WEB
•
•
•
mechanizmy SSO Oracle Application Server
funkcje pakietów owa_sec i owa_util dotyczące kontroli dostępu
mechanizm cookie’s - kontrola przesyłanych informacji;
13. Operacje sieciowe z użyciem wbudowanych pakietów
264
•
•
•
odczyt i przetwarzanie danych z podanego adresu URL z autoryzacją i bez autoryzacji
wysyłanie poczty elektronicznej z wykorzystaniem pakietu utl_smtp
uzyskiwanie informacji o przyłączonym kliencie (adresy, rodzaj oprogramowania itp.)
14. Przetwarzanie danych binarnych
•
•
•
struktura tabel do przechowywania danych binarnych
tworzenie procedur dostępu do dokumentów
alias ścieżki dostępu i metody pobierania danych binarnych
15. Eksport, import i archiwizacja danych
•
•
•
ustalenie atrybutów importu i eksportu – wybór obiektów bazy danych do transferu
kopie do plików tekstowych
kopie binarne - programy imp oraz exp
laboratoryjnych.
skali ECTS):
Zakres
0-100 pkt.
101-120 pkt.
121-140 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
141-160 pkt.
161-180 pkt.
181-200 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. Allen S.; Modelowanie danych; Wydawnictwo Helion, 2006
265
2. Bebel B., Wrembel R.; Oracle. Projektowanie rozproszonych baz danych;
3. Connolly T., Begg C.; Systemy baz danych - Praktyczne metody projektowania,
implementacji i zarządzania. Tom 1, 2; Wydawnictwo RM, 2004
4. Darwen H., Date C.J.; SQL. Omówienie standardu języka; Wydawnictwa Naukowo
Tech-niczne, 2000
5. Elmasri R., Navathe S. B., Wprowadzenie do systemów baz danych; Wydawnictwo
Helion, 2005
6. Garcia-Molina H., Ullman J. D., Widom J.; Systemy baz danych Pełny wykład;
7. Graham I., O’Callaghan A., Wills A.; Metody obiektowe w teorii i w praktyce;
8. Marzec M.; JBuilder i bazy danych; Wydawnictwo Helion, 2005
9. Dokumentacja Oracle: Application Developer’s Guide - Fundamentals, PL/SQL
User’s Guide and Reference, PL/SQL Web Toolkit Reference, Using the PL/SQL
Gateway.
10. Bulusu Lakshman: Oracle9i PL/SQL. Poradnik programisty, Tytuł oryginału: Oracle9i
PL/SQL A Developer?s Guide, ISBN: 83-7279-333-6, Mikom 2003
266
Przedmiot:
Aplikacje internetowe i rozproszone
Internet and Distributed Applications
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Wykład
prof. dr hab. inż. Mieczysław
Kłopotek
Laboratorium
mgr Ewa Szczepanik
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
30
egzamin
45
zaliczenie na
ocenę
Punkty
ECTS
5
POZIOM
przedmiotów:
•
ZAŁOŻENIA I CELE
Celem głównym wykładu jest zapoznanie studentów z koncepcjami leżącymi u podstaw
infrastruktury Internetu i struktury aplikacji internetowych i rozproszonych, oraz z paletą
narzędzi niezbędnych do tworzenia aplikacji internetowych. Rozwiniętymi celami
szczegółowymi są:
•
•
•
•
•
Infrastruktura i architektura dla aplikacji internetowych,
Przedstawienia zagadnień związanych z językiem HTML oraz serwerami WWW,
Zagadnienia zawiązane z językiem XML (eXtensible MarkUp Language),
Web-Serwisy - tworzenie usług sieciowych.
koncepcja mobilnego agenta oraz architektura koleżeńska
Celem laboratorium jest nabycie umiejętności instalowania i tworzenia oprogramowania
internetowego. Cele szczegółowe laboratorium obejmują następujące umiejętności
praktyczne:
•
•
instalowanie i testowanie serwerów WWW
praktyczne wykorzystanie języka HTML, XML oraz formatowanie CSS
267
•
•
•
wykorzystanie mechanizmów wyszukiwania w repozytoriach XML
zdalne wykonywanie zadań oraz tworzenie usług w sieci (Web-serwisy)
tworzenie architektury gridowe
WYKŁAD
1. Infrastruktura i architektury dla aplikacji internetowych
•
•
•
•
model wielowarstwowy ISO-OSI sieci komputerowych
infrastruktura Internetu
popularne aplikacje internetowe
architektury aplikacji rozproszonych
2. Język HTML
•
•
•
•
Koncepcja hipertekstu
Strukturalizacja tekstu
Zdobnictwo tekstu i CSS
Multimedia w HTML
3. Infrastruktura dla HTML
•
•
•
•
HTTP
serwery WWW
przeglądarki WWW
wyszukiwarki WWW
4. Język XML (eXtensible MarkUp Language) jako język wymiany informacji między
aplikacjami
•
•
•
•
•
XML jako szczególny przypadek SGML
budowa dokumentu
przestrzenie nazw
wizualizacja XML za pomocą CSS
zastosowania XML
5. Metainformacje dla XML
•
•
DTD
XSchema
6. Języki zapytań do dokumentów XML
•
•
•
Xpath
Xquery
SBQL
7. Język transformacji dokumentów XML
•
Koncepcja transformacji XSL (XML Stylesheet Language)
268
•
•
Budowa wzorców XSLT
Środki programistyczne dostępne w XSLT
8. Interfejsy programistyczne do przetwarzania XML
•
•
•
•
•
DOM
SAX
JAXP
JAXB
JDOM
9. Migracja kodu
•
•
•
Zdalne ładowanie modułów
zdalne uruchamianie zadań
rozproszona trwałość obiektów
10. Web-Serwisy
•
•
•
•
Oprogramowanie pośredniczące
SOAP
WSDL
ebXML
11. Mobilni agenci
•
•
•
•
koncepcja agenta
mobilność
platformy
zastosowania
12. Architektury ``koleżeńskie``
•
•
•
•
architektura P2P
wymagania technologiczne
JXTA
zastosowania w biznesie
13. Architektury gridowe
•
•
•
koncepcja gridu i wymagania biznesowe
przykłady architektur gridowych
gridowe języki zapytań
14. Smart dust
•
•
TinyOS
TinyDB
15. Architektury mobilne
269
•
•
mobilni agenci
mobilne sieci ad hoc
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Infrastruktura i architektury dla aplikacji internetowych
•
•
•
•
Instalowanie i testowanie serwera www Apache
Instalowanie i testowanie serwera aplikacji Jboss
Instalowanie i testowanie serwera Serwletów
Instalowanie i testowanie kontenera EJB
2. Język HTML
•
•
•
•
Koncepcja hipertekstu
Strukturalizacja tekstu
Zdobnictwo tekstu i CSS
Multimedia w HTML
3. Infrastruktura dla HTML
•
•
•
Instalacja i konfiguracja serwera
Instalacja i konfiguracja przeglądarki
Instalacja i konfigurowanie wyszukiwarki
4. Język XML (eXtensible MarkUp Language) jako język wymiany informacji między
aplikacjami
•
•
•
Edycja dokumentu XML (lokalnego / z przestrzenią nazw)
Edycja stylu wyświetlania dokumentu (CSS) dokumentu
Kreowanie rysunków w graficznym podjęzyku XML
5. Metainformacje dla XML
•
•
Tworzenie schematu DTD i kontrola poprawności dokumentu XML
Tworzenie schematu XSchema i kontrola poprawności dokumentu XML
270
6. Języki zapytań do dokumentów XML
•
•
Tworzenie zapytań w języku Xpath
Tworzenie zapytań w języku Xquery
7. Język transformacji dokumentów XML
•
•
Przetwarzanie dokumentu XML do postaci HTML za pomocą XSLT
Przetwarzanie dokumentu XML do postaci CSV za pomocą XSLT
8. Interfejsy programistyczne do przetwarzania XML
•
•
•
Kontrola poprawności dokumentu XML z wnętrza programu w Javie
Wczytywanie parametrów w XML za pomocą środowiska SAX / JAXP
Emitowanie zapytań Xpath i Xquery z programu w języku Java
9. Zdalne ładowanie modułów i zdalne uruchamianie zadań
•
•
Zdalne ładowanie modułów (sieciowe klasy ClassLoader Javy)
Zdalne uruchamianie zadań (RMI)
10. Web-Serwisy
•
•
Przygotowanie zdalnych procedur SOAP pod Apache Web Server
Zdalne wołanie procedury za pomocą SOAP
11. Web-Serwisy
•
•
•
Projektowanie usług
Rejestracja usług
Korzystanie z usług
12. Mobilni agenci
•
•
Instalacja platformy
Proste przesyłanie agentów
13. Architektury
•
Zastosowanie JXTA w systemie o koncepcji P2P
•
•
•
Instalowanie systemu gridowego
Projektowanie zapytań lokalnych w SBQL
Projektowanie perspektyw
•
Projektowanie rozproszonej bazy danych
271
•
•
Zakładanie rozproszonej bazy danych
Tworzenie zapytań rozproszonych w języku SBQL
laboratoryjnych.
skali ECTS):
Zakres
0-100 pkt.
101-120 pkt.
121-140 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
141-160 pkt.
161-180 pkt.
181-200 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. M.A.Kłopotek: Inteligentne wyszukiwarki internetowe. Akademicka Oficyna
Wydawnicza Exit, Warszawa 2001, 332 strony, ISBN 83-87674-31-1
2. M. A. Kłopotek: Java dla kursantów niecierpliwych i odpornych. Opracowanie.
3. S. T. Wierzchoń Sztuczne Systemy Immunologiczne. Teoria i Zastosowania,
Akademicka Oficyna Wydawnicza Exit, Warszawa 2001
4. Strona serwera WWW
5. Strona serwera aplikacji foxserv
6. B. Eckel: Thinking in Java Prentice-Hall, December 2002 lub nowsze (poprawione)
7. Dokumentacja Javy jdk 1.4.2
8. Dokumentacja pakietu atomiki i polskieznaki
9. Java 1.5 Tiger. Zapiski programisty Autorzy: Brett McLaughlin, David Flanagan
Tłumaczenie: Jaromir Senczyk ISBN: 83-246-0048-5 Tytuł oryginału: Java 1.5 Tiger
A Developers Notebook Format: B5, stron: 224 Data wydania: 01/2006
272
10. XSLT dla każdego Autor: Michiel van Otegem Tłumaczenie: Tomasz Żmijewski
ISBN: 83-7197-785-9 Tytuł oryginału: TY XSLT in 21 Days Format: B5, stron: 576
Data wydania: 05/2003
11. Head First Servlets & JSP. Edycja polska Autorzy: Bryan Basham, Kathy Sierra, Bert
Bates Tłumaczenie: Piotr Rajca, Mikołaj Szczepaniak ISBN: 83-7361-810-4 Tytuł
oryginału: Head First Servlets & JSP Data wydania: 07/2005
12. Java Servlet i JavaServer Pages. Tom 1. Wydanie II Autorzy: Marty Hall, Larry
Brown Tłumaczenie: Piotr Rajca ISBN: 83-246-0032-9 Tytuł oryginału: Core Servlets
and JavaServer Pages, Vol. 1: Core Technologies, Second Edition Data wydania:
11/2005
273
Przedmiot:
Zaawansowane systemy grafiki komputerowej
Advanced Computer Graphics Systems
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
30
egzamin
Laboratorium
30
Punkty
ECTS
4
POZIOM
Wymagana jest znajomość podstawowych zagadnień związanych z grafiką komputerową i
programowania.
ZAŁOŻENIA I CELE
Głowym celem wykładu jest omówienie wybranych złożonych systemów grafiki
komputerowej. Systemy te umożliwiają rozwiązywanie głównych problemów grafiki
komputerowej. Są to: modelowanie scen, animacja i wspomaganie projektowania. .
Dodatkowym celem jest charakterystyka systemów grafiki komputerowej na przykładzie
systemów dostęnych na rynku oprogramowania.
Celem ćwiczeń jest praktyczne poznanie popularnych systemów grafiki komputerowej oraz
rozwiązywanie wybranych zagadnień z grafiki komputerowej za ich pomocą.Zagadnienia te
obejmują: modelowanie scen, animację oraz zagadnienia projektowania.
Aplikacje ilustrujące omawiane zagadnienia to: PovRay, Flash i AutoCad.
WYKŁAD
1. Podstawowe informacje o barwach
•
•
Fizyka światła
Wybrane zagadnienia percepcji barw
274
•
•
Wybrane zagadnienia modelowania scen
Proste modele scen
3. Złożone modele scen
•
•
Metoda Ray-Tracingu
Metoda energetyczna
4. Efekty specjalne w modelowaniu scen
•
•
Tekstury
Modelowanie różnych rodzajów pokryć obiektów za pomocą tekstur
5. Aplikacja Pov-Ray jako program do modelowania scen
•
•
Obiekty w programie Pov-Ray
Operacje na obiektach w programie Pov-Ray
6. Animacja 1 - podstawy
•
•
Zastosowanie animacji
Podstawowe metody animowania obiektów
7. Animacja 2 - Wybrane zagadnienia mechanicy w animacji
•
•
Zderzenia sprężyste
Zderzenia plastyczne
8. Animacja 2 - Wybrane zagadnienia behawioralne w animacji
•
•
Modele zachowań
Podstawowe zagadnienia występujące w animacji stada ptaków lub ławicy ryb
9. Aplikacja Flash jako przykład aplikacji wspomagającej tworzenie animacji 1
•
•
Środowski Flash
Język Action-Script - podstawy
•
•
Język Action-Script - obiekty
Język Action-Script - instrukcje
•
•
Język Action-Script jako język obiektowy
Język Action-Script - biblioteki
12. Zagadnienia związane z systemami wspomagającymi projektowanie
275
•
•
Podstawowe obiekty wsytępujące w aplikacjach wspomagająych projektowanie
Operacje na podstawowych obiektach
13. Aplikacja Auto-Cad jako przykłąd aplikacji wspomagającej projektowanie 1
•
•
Środowisko Auto-Cad
Język AutoLisp - podstawy
14. Aplikacja Auto-Cad jako przykłąd aplikacji wspomagającej projektowanie 2
•
•
Język AutoLisp - obiekty, instrukcje
Język AutoLisp - fukcje, biblioteki
15. Wybrane zagadnienia związane z projektowaniem zaawansowanych systemów
grafiki komputerowej na podstawie omówionych aplikacji
•
•
Stadnardy przechowywania danych
Architektura systemów grafiki komputerowej
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Obliczenia geometryczne w grafice komputerowej
•
•
Wyznaczanie przecięć prostej z wybranymi figurami geometrycznymi.
Odwzorowania wybranych onszarów w inne (przeksztalcenie 3-punktowe i inne)
2. Obliczenia w przestrzeni barw
•
•
Implementacja wybranych modeli barw
Obliczenia w przestrzeni barw (dodawanie kolorów, odejmowanie i inne)
3. Obliczenia dla wybranych modeli scen
•
•
Modele uwzględniające odbiciae zwierciadlane
Modele uwzględniające załamanie światła
4. Tekstury
276
•
•
Implementacja wybranych modeli tekstur
Tektury w wybranych systemach grafik komputerowej (Corel Draw, Adobe Photo
Shop)
5. Aplikacja Pov-Ray jako aplikacja do modelowania scen 1
•
•
Środowisko Pov-Ray
Proste sceny w Pov-Ray
6. Aplikacja Pov-Ray jako aplikacja do modelowania scen 2
•
•
Wybrane efekty specjalne w Pov-Ray
Tekstury w Pov-Ray
7. Wprowadzenie do animacji
•
•
Proste techniki uzyskiwania animacji
Implamentacja animacji w wybranym środowisku programistycznym (C++ Builder)
8. Animacja komputerowa
•
•
Animacja w aplikacji Pov-Ray
Kolizje i ich wykrywanie.
9. Aplikacja Flash
•
•
Środowisko Flash - proste animacje
Zaawansowane metosy animacji - tor animacji, animacja tekstu
10. Język Action Script w animacji 1
•
•
Język Action Script - podstawy
Implementacja wybranych problemów animacji za pomocą języka ActionScript
11. Język Action Script w animacji 2
•
•
Tworzenie własnych obiektów w języku ActionScript
Korzystanie z bibliotek
12. AutoCad jako program wspomagający projektowanie
•
•
Środowisko AutoCad
Praca w podstawowymi obiektami w AutoCad
13. Zaawansowane operacje w środowisku AutoCad
•
•
Konstruktywna geometia brył w AutoCad, rendering
Wymiarowanie, podstawowe obliczenia w środowisku AutoCad
14. Języ AutoLisp - podstawy
277
•
•
Programowanie prostych obiektów w środowisku AutoCad
Operacje zaawansowane na obiektach programowane za pomocą języka AutoLisp
15. Języ AutoLisp - podstawy
•
•
Praca ze złożonymi obiektami w języku AutoLisp
Biblioteki języka AutoLisp
laboratoryjnych.
skali ECTS):
Zakres
0-100 pkt.
101-120 pkt.
121-140 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
141-160 pkt.
161-180 pkt.
181-200 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. Shirley P.: Fundamentals of Computer Graphics, sec. ed., A K Peters, 2005
2. FoleyJ.D., van Dam A., Feiner St.K., Hughes J.F.: Computer Graphics, Principles and
Practice. Addison-Wesley Publ.Co.1996
3. Hearn D., Baker P.: Computer Graphics. Prentice Hall 1997
4. Zabrodzki J. i inni : Grafika komputerowa, metody i narzedzia. WNT 1994
5. Jankowski M.: Elementy grafiki komputerowej. WNT 1990
278
Specjalność: SYSTEMY I SIECI KOMPUTEROWE
279
Przedmiot:
Rozproszone systemy operacyjne
Distributed Operating Systems
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
dr hab. Franciszek Seredyński
30
egzamin
Laboratorium
45
Punkty
ECTS
5
POZIOM
przedmiotów:
•
Systemy operacyjne
lub znajomość literatury z tego przedmiotu.
ZAŁOŻENIA I CELE
Celem wykładu jest przedstawienie podstawowych koncepcji funkcjonowania systemów
rozproszonych, mechanizmów synchronizacji i komunikacji w systemach rozproszonych oraz
zasad dostępu i użytkowania rozproszonych zasobów systemu.
•
•
•
•
•
•
•
Struktury sieci LAN i modele sieci ISO oraz TCP/IP,
Sieciowe systemy operacyjne,
Mechanizm zdalnego wywoływania procedur RPC,
Interfejs systemu plików,
Rozproszone systemy plików,
Zakleszczenia,
Ochrona i bezpieczeństwo systemów operacyjnych.
praktycznych umiejętności w zakresie administrowania sieciowymi systemami operacyjnymi.
280
•
•
•
•
•
Konfigurowanie interfejsów i usług sieciowych,
Tworzenie aplikacji z wykorzystaniem RPC i XDR,
Instalacja i konfiguracja sieciowego systemu plików NFS,
Uruchamianie usług katalogowych NIS,
Implementacja sieci o topologii pierścienia.
WYKŁAD
1. Struktury sieci (1)
•
•
Podstawy: sieciowe systemy operacyjne i rozproszone systemy operacyjne
Motywy: dzielenie zasobów, przyspieszanie obliczeń, niezawodność
•
•
•
Topologia: sieci całkowicie i częściowo połączone, sieci hierarchiczne i gwiaździste,
Topologia: sieci pierścieniowe i z szynami wielodostępnymi, sieci mieszane
Typy sieci: sieci lokalne i rozległe
•
•
•
Komunikacja: nazewnictwo i tłumaczenie nazw, strategie wyboru trasy, postępowanie
z pakietami
Strategie projektowe: model ISO, model TCP/IP
Przykłady działania sieci
4. Struktury systemów rozproszonych (1)
•
•
Sieciowe systemy operacyjne: zdalna rejestracja, przesyłanie odległych plików
Rozproszone systemy operacyjne: wędrówka danych, wędrówka obliczeń, wędrówka
procesów
5. Struktury systemów rozproszonych (2)
•
•
•
Usługi zdalne: zdalne wywołania procedur, wątki
Odporność: wykrywanie uszkodzeń, rekonfiguracja
Zagadnienia projektowe
6. Interfejs systemu plików
•
•
•
Pliki: atrybuty, operacje, typy, struktury
Metody dostępu: sekwencyjny, bezpośredni, inne
Struktura katalogu: katalog jednopoziomowy, dwupoziomowy, o strukturze
drzewiastej
7. Rozproszone systemy plików (1)
•
Nazewnictwo i przeźroczystość: struktury i schematy nazewnicze, techniki
implementacji
281
•
Zdalny dostęp do plików: przechowywanie podręczne, uaktualnianie, spójność,
obsługa zdalna
8. Rozproszone systemy plików (2)
•
•
Obsługa doglądana i niedoglądana
Zwielokrotnianie pliku
9. Rozproszone systemy plików (3) - analiza wybranych systemów
•
•
•
•
•
UNIX United
Sieciowy system plików komputera SUN
System Andrew
System Sprite
System Locus
10. Zakleszczenia
•
•
•
•
Charakterystyka zakleszczenia
Metody postępowania z zakleszczeniami
Zapobieganie zakleszczeniom
Unikanie zakleszczeń
11. Koordynacja rozproszona (1)
•
•
•
Porządkowanie zdarzeń
Wzajemne wykluczanie
Niepodzielność
12. Koordynacja rozproszona (2) - sterowanie współbieżnością
•
•
Protokoły blokowania zasobów
Zastosowanie znaczników czasu
13. Koordynacja rozproszona (3) - postępowanie z zakleszczeniami
•
•
•
•
Zapobieganie zakleszczeniom
Wykrywanie zakleszczenia
Algorytmy elekcji
Osiąganie porozumienia
14. Ochrona i bezpieczeństwo (1)
•
•
Domeny ochrony
Macierz dostępu i jej implementacja
15. Ochrona i bezpieczeństwo (2)
•
•
Uwierzytelnianie hasła
Zagrożenia programowe: robaki, wirusy
282
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Konfiguracja interfejsów i usług sieciowych w systemie operacyjnym (1)
•
•
•
•
konfiguracja interfejsów sieciowych
konfiguracja resolvera nazw
konfiguracja serwerów i usług sieciowych
demony systemowe
2. Konfiguracja interfejsów i usług sieciowych w systemie operacyjnym (2)
•
•
•
•
badanie lokalnej sieci komputerowej
badanie usług sieci komputerowej
demony systemu operacyjnego
badanie zawartości tablicy translacji ARP
3. Zdalne wywołanie procedur RPC (1)
•
•
proste wywołanie zdalnej procedury
przykład aplikacji RPC
4. Zdalne wywołanie procedur RPC (2)
•
•
•
standard reprezentacji danych XDR
potoki i filtry XDR
implementacja aplikacji RPC
5. Sieciowy system plików NFS
•
•
•
instalacja pakietu NFS
konfiguracja klienta
konfiguracja serwera
6. Usługa katalogowa NIS
283
•
•
•
•
instalacja pakietu NIS
konfiguracja klienta
współpraca NIS i NFS
7. Pakiet Samba
•
•
•
•
•
instalacja pakietu Samba
klient protokołu SMB, konfiguracja
uwierzytelnianie użytkowników
współpraca systemów Linux i Windows
8. Programowanie interfejsu szeregowego RS232 (1)
•
•
•
typy połączeń
asynchroniczna transmisja szeregowa
rejestry portu szeregowego
9. Programowanie interfejsu szeregowego RS232 (2)
•
•
•
przygotowanie portu szeregowego do transmisji danych
przesyłanie danych z/do bufora portu szeregowego
realizacja ćwiczeń z użyciem portu szeregowego
10. Sieci o topologii pierścienia Token Ring, IEEE 802.5, FDDI (1)
•
•
•
•
wprowadzenie do sieci o topologii pierścienia
struktura sieci
model sieci ze znacznikiem
format ramki FDDI
11. Sieci o topologii pierścienia Token Ring, IEEE 802.5, FDDI (2)
•
•
•
struktura sieci wykonywanej w ramach ćwiczeń
implementacja sieci o topologii pierścienia z użyciem portów szeregowych
komputerów
ustalenie formatu znacznika
12. Implementacja algorytmów sieci o topologii pierścienia (1)
•
•
algorytm czasowego posiadania znacznika
implementacja algorytmu
13. Implementacja algorytmów sieci o topologii pierścienia (2)
•
•
algorytm procesu uzgadniania znacznika
implementacja algorytmu
14. Tworzenie aplikacji w oparciu o zbudowaną sieć Token Ring
284
•
•
tworzenie aplikacji realizującej przesyłanie danych przy pomocy zaimplementowanej
sieci
włączenie zaimplementowanych algorytmów do tworzonej aplikacji
15. Testowanie aplikacji
•
•
badanie poprawności działania aplikacji w sytuacji usunięcia znacznika
testowanie aplikacji
laboratoryjnych.
skali ECTS):
Zakres
0-100 pkt.
101-120 pkt.
121-140 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
141-160 pkt.
161-180 pkt.
181-200 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. A. Silberschatz, P. B. Galvin, Podstawy systemów operacyjnych, WNT, 2000
2. E. Nemeth, G. Snyder, S. Seebass, Przewodnik administratora systemu UNIX, WNT,
1998
3. D. Gilly, UNIX in a Nutshell, O Reilly, 1998
4. W. Stallings, Operating Systems, Prentice Hall, 1995
5. W. Richard Stevens, UNIX - programowanie usług sieciowych - tom 1 API: gniazda i
XTI, WNT, Warszawa, 2000
285
6. Andrzej Daniluk, RS 232C - praktyczne programowanie. Od Pascala i C++ do Delphi
i Buildera, 2002
286
Przedmiot:
Zaawansowane sieci komputerowe
Advanced Computer Networking
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
30
egzamin
Laboratorium
45
Punkty
ECTS
5
POZIOM
przedmiotów:
•
•
Technologie Sieciowe
ZAŁOŻENIA I CELE
Zasadniczym celem przedmiotu ”Zaawansowane sieci komputerowe” jest zaznajomienie z
zaawansowanymi technologiami sieci komputerowych w aspekcie zarówno teoretycznym jak
i praktycznym. Rozwiniętymi celami szczegółowymi są:
•
•
•
•
•
•
Zaawansowane protokoły komunikacyjne,
Przełączanie w sieciach LAN, VLANy,
Listy dostępu ACL,
Projektowanie sieci WAN, PPP, ISDN, Frame Relay.
Zaawansowane programowania sieciowe w oparciu o język Java,
Bezpieczeństwo sieci komputerowych.
Celem laboratorium jest nabycie umiejętności instalowania i obsługi sprzętu i
oprogramowania w sieciach komputerowych. Cele szczegółowe laboratorium obejmują
•
•
Realizacja aplikacji sieciowych w zespołach,
Projektowanie, budowanie i zarządzania sieciami VLAN i WAN,
287
•
•
Zaawansowane konfigurowanie routerów (OSPF, ACL).
Diagnozowanie i usuwanie problemów.
WYKŁAD
1. Warstwa aplikacji - programowanie w oparciu o gniazda UDP.
•
•
•
Gniazda (sockety) UDP.
Zastosowania protokołu UDP,
Programowanie na socketach UDP,
2. Warstwa aplikacji - programowanie w oparciu o URL.
•
•
Protokół HTTP, adresacja URL, HTML,
Model programowania na URL-ach.
3. Zaawansowane technologie sieci lokalnych
•
•
•
•
Segmentacja sieci lokalnych
Rozpinanie LAN-u na wielu switchach
Protokół STP (Spanning Tree Protocol)
Wirtualne LAN-y, czyli technologia VLAN: statyczne sieci wirtualne, dynamiczne
sieci wirtualne
4. Bezpieczeństwo w warstwie transportu
•
•
•
Bezpieczeństwo na WWW
Secure Socket Layer (SSL) oraz Transport Layer Security (TLS)
Secure Electronic Transaction (SET)
5. Bezprzewodowe technologie w sieciach lokalnych
•
•
WLAN IEEE 802.11
Bezpieczeństwo i protokół WEP
6. Zarządzanie sieciami, cześć 1
•
•
•
•
•
•
Wprowadzenie do zarządzania sieciami
Motywacje
Główne komponenty
Infrastruktura do zarzadzania sieciami (internetowymi)
MIB: management information base
SMI: Structure of Management Information - jezyk do definiowania struktur danych
7. Zarządzanie sieciami, cześć 2
•
•
•
•
SNMP: protokół do zarzadzania sieciami
Bezpieczeństwo i administrowanie sieciami
Zdalny nadzór sieci - RMON
Uniwersalne sposoby prezentacji danych: ASN.1 - Abstract Syntax Notation
288
8. Bezpieczeństwo w warstwie sieci
•
•
•
IP Security,
Wirtualne sieci prywatne VPN
IP Mobile
9. Zaawansowane technologie w warstwie Sieci
•
•
•
Multicasting
Adresacja
Routing
10. ATM - kompletna technologia sieciowa w roli sieci szkieletowej Internetu
•
•
•
Warstwy w ATM,
Struktura komórki ATM
IP nad ATM
11. Sieci rozległe
•
•
Technologie stosowane w sieciach WAN, urządzenia wykorzystywane w WAN
Korelacja pomiędzy WAN a modelem OSI/ISO, protokoły enkapsulacji w WAN
12. ISDN
•
•
•
Wprowadzenie do ISDN
Korelacja z modelem OSI/ISO, Tryby BRI i PRI
Konfiguracja ISDN, Routing Dial-on-Demand
13. Frame Relay
•
•
•
Wprowadzenie do Frame Relay, definicje podstawowych pojęć zwiazanych z FR
Omówienie LMI (implementacji FR firmy Cisco)
Podstawowa konfiguracja i weryfikacja FR
14. Pozostałe protokoły w sieciach WAN
•
•
•
•
PPP
xDSL
SDLC (HDLC)
X.25
15. Omówienie najnowszych technologii sieciowych i podsumowanie
•
•
Przegląd nowych rozwiazań i technologii w sieciach komputerowych
Zakreślenie trendów i perspektyw rozwoju w sieciach komputerowych
ZALICZENIE WYKŁADU
289
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Programowanie na protokole UDP
•
•
Realizacja aplikacji w oparciu o protokół UDP
Pewne przesyłanie w oparciu o protokół UDP
2. Przełączanie w sieciach LAN
•
•
•
Segmentacja w sieciach LAN, tworzenie sieci VLAN
Sposoby przełączania, protokół Spanning Tree
Konfiguracja usług DHCP na routerach
3. Programowanie na protokole HTTP
•
•
Programowanie aplikacji w oparciu o adresy URL
Programowa obsługa Internetowej bramki SMS
4. WLAN
•
•
•
Konfiguracja bezprzewodowych urządzeń sieciowych
Realizacja bezpieczeństwa w sieciach bezprzewodowych
Konfigurowanie NAT
5. Programowanie na gniazdach SSL - cz. 1
•
•
Generowanie kluczy, magazynów i certyfikatów
Realizacja prostej aplikacji klient serwer z wykorzystaniem gniazd SSL (przy
ustawieniach domyślnych)
6. Protokoły routingu (cz. 1)
•
•
Właściwosci protokołów wektora odległości
Konfiguracja protokołów RIP v 2, EIGRP
7. Programowanie na gniazdach SSL - cz. 2
•
•
Konstruowanie gniazd SSL w sposób jawny
Realizacja aplikacji z uwierzytelnianiem klienta i serwera
290
•
Realizacja aplikacji z wykorzystaniem protokołu HTTPS
8. Protokoły routingu (cz. 2)
•
•
Właściwosci protokołów stanu łącza
Konfiguracja protokołu OSPF, redystrybucja
9. Aplety - cz. 1
•
•
Architektura apletu
Budowa prostego apletu, proste metody wyświetlania składników apletu
10. Listy dostępu
•
•
Używanie, przetwarzanie i wykorzystanie list dostępu do filtrowania pakietów IP
Konfigurowanie standardowych i rozszerzonych list dostępu w routerach
11. Aplety - cz. 2
•
•
Obsługa zdarzeń, klasy obsługi zdarzeń, interfejsy nasłuchujace zdarzeń
Wprowadzenie do AWT (Abstract Window Toolkit)
12. PPP
•
•
Komunikacja w protokole PPP, konfiguracja DDR
Wykorzystanie ramek LCP i NCP w protokole PPP
13. Programowanie z wykorzystaniem protokołu SNMP
•
•
•
Realizacja aplikacji odpytującej urządzenia w sieci poprzez agentów SNMP
Realizacja aplikacji wprowadzajacej zmiany dla wartości wybranych identyfikatorów
obiektów bazy MIB
Prosta aplikacja wysyłająca i odbierajaca pułapki
14. Frame Relay
•
•
Podstawowe urządzenia w połączeniach Frame Relay
Funkcje Frame Relay DLCI i LMI
15. Troubleshooting
•
•
Testowanie poprawności działania sieci, diagnozowanie i usuwanie usterek w sieciach
komputerowych
Prezentacja i obrona projektów końcowych
291
laboratoryjnych.
skali ECTS):
Zakres
0-100 pkt.
101-120 pkt.
121-140 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
141-160 pkt.
161-180 pkt.
181-200 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. V. Amato. Akademia Sieci Cisco. Drugi rok nauki, wydanie drugie rozszerzone.
2. Kurose J. F., Ross K. W., Sieci komputerowe. Od ogółu do szczegółu z Internetem w
tle, Wydawnictwo Helion, Gliwice 2006
3. H. Schildt. Java - Kompendium programisty. Wydawnictwo Helion 2005.
4. A. Leinwand, B. Pinsky. Konfiguracja Routerów Cisco. Podstawy. Mikom, Warszawa
2002.
5. T. Sheldon. Wielka Encyklopedia Sieci Komputerowych. Wydawnictwo Robomatic
s.c. 1999.
6. M. Sportack. Routing IP - podstawowy podrecznik. Mikom, Warszawa 2000.
7. M. Sportack. Sieci komputerowe. Wydawnictwo Helion 1999,
8. R. Wright. Elementarz routingu IP. Mikom, Warszawa 1999.
9. Roland W. McCarty, Jr. Cisco WAN od podstaw
10. Merike Kaeo Tworzenie bezpiecznych sieci
11. Paul L. Della Maggiora, Christopher E. Elliott, Robert L. Pavone, Jr., Kent J. Phelps,
James M. Thompson Zarzadzanie wydajnoscia i błedami w sieciach Cisco. Mikom,
Warszawa 2001
12. D. Hook. Kryptografia w Javie. Od podstaw. Wydawnictwo Helion 2006
292
Przedmiot:
Projektowanie i administrowanie sieciami komputerowymi
Computer Networks Design and Administration
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
30
egzamin
Laboratorium
45
Punkty
ECTS
5
POZIOM
przedmiotów:
•
•
•
Architektura komputerów,
Systemy operacyjne
ZAŁOŻENIA I CELE
Celem przedmiotu jest wprowadzenie w problematyke i nauczenie projektowania
i administrowania sieciami komputerowymi, a w szczególnosci projektowania
i administrowania sieciami TCP/IP.
•
•
•
•
•
•
•
Fizyczny i logiczny projekt sieci kampusowych,
Administrowanie hostami,
Monitorowanie sieci komputerowych,
Administrowanie siciowymi systemami plików NFS i CIFS,
Usługi nazewnicze i katalogowe w systemach heterogenicznych,
Sieci pamięci masowych SAN,
Platformy wirtualizacji hostów i serwerów.
problemów wyjaśnianych w czasie wykładu, a także zdobycie umiejętności w zakresie
samodzielnego projektowania i administrowania siecią komputerową.
293
•
•
•
•
•
•
Sporządzanie projektów logicznych i fizycznych sieci
wykorzystaniem narzędzi projektowych,
Administrowanie sieciami TCP/IP,
Konfiguracja routingu,
Wykorzystywanie narzędzi SNMP w zarządzaniu sieciami,
Konfigurowanie serwerów usług sieciowych,
Administrowanie heterogenicznymi sieciami komputerowymi.
WYKŁAD
1. Fizyczny projekt sieci
•
•
wybór technologii i urządzeń dla sieci kampusowych,
wybór technologii i urządzeń dla sieci przedsiębiorstwa
2. Logiczny projekt sieci
•
•
•
•
projektowanie topologii sieci,
opracowywanie modeli adresowania i nazewnictwa
wybieranie protokołów przełączania i routingu,
tworzenie strategii bezpieczeństwa sieciowego
3. Testowanie, optymalizacja i dokumentowanie projektu sieci
•
•
•
testowanie projektu sieci
optymalizacja projektu sieci,
dokumentowanie projektu sieci
4. System operacyjny jako komponent administrowanej sieci
•
•
•
sieciowe systemy operacyjne
systemy plików
procesy i sterowanie zadaniami
5. Administrowanie hostami
•
•
•
•
proces instalowania oprogramowania,
projektowanie infrastruktury serwerowni i centrum danych,
uruchamianie i zamykanie systemów,
konfiguracja i personalizacja stacji roboczych.
6. Zarządzanie i monitorowanie sieci
•
•
•
zarządzanie desktopami,
zarządzanie adaptacyjne,
zdalne sterowanie.
7. Zarządzanie tożsamością
294
komputerowych
z
•
•
polityka obsługi kont,
środowisko rejestrowania się w systemie,
8. Administrowanie rozproszonymi systemami plików
•
•
sieciowy system plików NFS,
system plików CIFS,
9. Usługi nazewnicze i katalogowe
•
•
•
modele i zasady administrowania sieciami,
usługa nazewnicza DNS,
model informacyjny a usługi katalogowe.
10. Zarządzanie konfiguracją oraz utrzymanie sieci
•
•
•
konfiguracja sieci i reguły polityk,
zarządzanie zmianami konfiguracyjnymi,
narzędzia do automatyzacji administrowania.
11. Zarządzanie awariami
•
•
•
tolerowania awarii i propagacja uszkodzeń,
analiza schematu zdarzeń,
monitorowanie sieci komputerowych.
12. Zabezpieczanie i archiwizacja danych
•
•
backup i archiwizacja,
rodzaje pamięci masowych,
13. Administrowanie sieciami bezprzewodowymi
•
•
standaryzacja bezprzewodowych sieci WLAN,
bezprzewodowe sieci metropolitalne
14. Sieci pamięci masowych
•
•
•
architektury pamięci masowych,
przełączniki SAN,
zarządzanie w sieciach SAN
15. Emulacja i wirtualizacja
•
•
•
•
platformy wirtualizacji hostów,
wykorzystanie wirtualizacji w administrowaniu sieciami,
technologie wirtualizacji serwerów,
mechanizmy ochrony wirtualizowanych zasobów
ZALICZENIE WYKŁADU
295
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Narzędzia do planowania i projektowania sieci komputerowych
•
•
•
oprogramowanie Microsoft Visio,
biblioteki urządzeń sieciowych (Netformx DesignXpert),
alternatywne rozwiązania Open Source (Dia)
2. Projekt fizyczny sieci kampusowej
•
•
•
przykład projektu sieci kampusowej,
charakterystyka ruchu aplikacji sieciowych,
przeprojektowanie sieci kampusowej
3. Logiczny projekt sieci
•
•
przygotowanie topologii projektu sieci kampusowej,
projektowanie modelu nazewnictwa,
4. Dokumentowanie projektu sieci
•
•
odpowiadanie na zapytanie ofertowe klienta,
przygotowywanie zawartości dokumentacji projektu
5. Wprowadzenie do administrowania sieciami TCP/IP
•
•
•
podstawowe polecenia administracyjne,
monitorowanie protokołów za pomoca analizatora Wireshark,
polecenia ifconfig oraz ip,
6. Konfiguracja routowania
•
•
podstawowe konfiguracje routowania,
budowanie statycznej tablicy routowania,
7. Technologie zarządzania sieciami komputerowymi
•
•
czynności pomiarowe w sieciach komputerowych,
pakiety wykorzystujace narzędzia SNMP
296
8. Usługa przesyłania plików
•
•
•
klient FTP,
instalacja i podstawowa konfiguracja serwera FTP,
zaawansowana konfiguracja serwera proFTPd
9. Konfiguracja serwera DHCP
•
•
konfiguracja klienta DHCP,
konfiguracja serwera DHCP,
10. Dzielenie plików
•
•
instalacja NFS,
konfiguracja serwera i klienta NFS,
11. Administrowanie usługami nazewniczymi
•
•
konfiguracja hosta,
opcje konfiguracyjne programu nslookup,
12. Konfiguracja serwera nazw DNS
•
•
konfiguracja BINDa,
konfiguracja demona named
13. Konfiguracja serwera pocztowego
•
•
•
•
konfiguracja programu sendmail,
konfiguracja POP i IMAP,
uruchamianie demonów POP i IMAP,
wykorzystywanie fetchmaila
14. Administrowanie heterogenicznymi sieciami komputerowymi
•
•
•
narzędzia do zarządzania w środowiskach systemów UNIX, Linux i Windows,
jednorodny dostęp do zasobów,
zaliczenie projektu .
15. Prezentacja indywidualnego projektu. Zaliczenie przedmiotu
•
•
prezentacja wyników prac,
dyskusja i ocena projektów indywidualnych.
297
ECTS):
Zakres
0-70 pkt.
71-84 pkt.
85-98 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
99-112 pkt.
113-126 pkt.
127-140 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. Bauer K., Automating UNIX and Linux Administration, Apress, 2003
2. Bruno A., Kim J., CCDA. Certyfikat projektanta sieci Cisco, Wydawnictwo MIKOM,
Warszawa 2004
3. Burgess M., Principles of Network and System Administration, Wiley, 2004
4. Hunt C.: TCP/IP - Administracja sieci, Wydawnictwo RM, Warszawa 2003
5. Oppenheimer P., Projektowanie sieci metoda Top-Down, Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa 2006
6. Davies J., Whittaker R., von Hagen W.,SUSE Linux 10 Bible, Wiley 2006
7. Krysiak K.,: Sieci komputerowe. Kompendium, Wydawnictwo Helion, Gliwice 2005
8. Pawlak R., Okablowanie strukturalne sieci, Wydawnictwo Helion, Gliwice 2006
9. TanenbaumA. S., Van Steen M., Systemy rozproszone. Zasady i paradygmaty, WNT,
Warszawa 2006
298
Przedmiot:
Zaawasowane technologie internetowe
Advanced Internet Technologies
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Wykład
Laboratorium
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
30
egzamin
Punkty
ECTS
4
30
POZIOM
przedmiotów:
•
•
Aplikacje internetowe i rozproszone
Technologie programistyczne - systemy internetowe
ZAŁOŻENIA I CELE
Zasadniczym celem wykładu "Zaawansowane technologie internetowe" jest wprowadzenie do
problematyki technologii i narzędzi związanych z XML.Rozwiniętymi celami szczegółowymi
są:
•
•
zapoznanie z możliwościami i ograniczeniami standardów technologii XML,
zapoznanie z wykorzystaniem narzędzi XML w tworzeniu zaawansowanych aplikacji
internetowych
zakresie wykorzystania technologii XML w aplikacjach internetowych.
zakresie technologii i narzędzi XML. Zakres treści realizowanych na laboratorium przewiduje
zapoznanie się z wykonywaniem zadań związanych z transformacją danych XML oraz
różnych technik przetwarzania dokumentów.
299
WYKŁAD
1. Język XML
•
•
Specyfikacja i składnia języka XML
Dokumenty XML
2. Dokumenty DTD
•
•
Schematy XML
Specyfikacja DTD
3. Arkusze stylów XSL
•
•
XSL FO - prezentacja danych
Budowa arkusza
4. XML Schema Definition
•
•
Język definicji danych dla XML
Schematy dokumentów
5. Parsowanie dokumentów w technologii XML
•
•
•
Interfejsy analizatorów skladniowych
API oparte na obsłudze zdarzeń - parser SAX
API oparte na drzewach - parser DOM
6. Arkusze stylów XSLT
•
•
Szablon XSLT
Konstruowanie węzłów
7. Stosowanie języka XML Query
•
•
Składowe XQuery
Model danych
8. Mechanizm XPath i pozostałe elementy XQuery
•
•
Wyrażenia ścieżkowe
Wyrażenie FLWOR
9. Parsowanie XML za pomocą parsera JDOM
•
•
Podstawy JDOM
Klasy PropsToXML i XMLProperties
300
10. Technologie służace do publikowania dokumentów
•
•
Publikowanie specjalistycznych dokumentów w sieci WWW
Specjalizowane dialekty XML: MathML, XHTML, SMIL, CML, AML, BSML,
XBRL
11. Technologie powiązane z XML
•
•
Język opisu interfejsów usług - WSDL
Organizacja rejestru usług UDDI
12. Języki opisu wiedzy
•
•
Semantic Web - sieci semantyczne
RDF - struktura opisu zasobów
13. Obsługa dokumentów XML w języku JavaScript
•
•
Rozszerzanie XSLT za pomocą JavaScriptu
Walidacja i edycja dokumentów XML w przeglądarkach internetowych
14. Technologie XML wspierane przez Microsoft
•
•
Technologia Active Server Pages
Język znaczników grafiki wektorowej VML
15. Technologia DAISY
•
•
Standard Digital Talking Books
Wykorzystanie dokumentów SMIL w technologii DAISY
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
LABORATORIUM
1. Specyfikacja i składnia języka XML
•
•
Konwersja XML na tekst
Eksportowanie XML
301
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
2. Dokumenty DTD
•
•
Poprawność strukturalna dokumentu
Deklarowanie elementów, podelementów, atrybutów i encji
3. Arkusze stylów XSL
•
•
Przetwarzanie XSL
Struktura i zawartość strony
4. XML Schema Definition
•
•
Łączenie schematu z dokumentem XML
Sprawdzanie poprawności dokumentu XML
5. Parser SAX
•
•
•
•
Instalacja SAX
Programowanie przy użyciu SAX
Obsługa treści
Obsługa błedów
6. Zaawansowane właściwości i cechy SAX
•
•
•
•
Tłumaczenie encji, notyfikacje i nieprzetwarzane encje
Klasa DefaultHandler
Interfejsy rozszerzeń
Filtry i generatory
7. Parser DOM
•
•
•
Serializacja
Modyfikacja i tworzenie XDOM
Przestrzenie nazw
8. Moduły DOM
•
•
•
Sprawdzanie obsługi modułów
Moduły DOM Level 2
Moduły DOM Level 3
9. Parser JDOM
•
•
•
•
Klasa PropsToXML
Klasa XMLProperties
JDOM i Fabryki
Rozwiązywanie problemów związanych z JDOM
10. JAXP
•
Analiza składniowa
302
•
•
XPath
Walidacja XML
11. Prezentacyjny XML
•
•
Transformacja na HTML za pomocą JSP
Używanie XSLT 1.0
12. Wykorzystywanie XSLT 2.0
•
•
•
Konwersja prostych nazwanych szablonów na funkcje XSLT
Porównanie metody
Przenoszenie aplikacji z XSLT 1.0 na 2.0
13. Technologie powiązane z XML
•
•
Konwersja dokumentów Visio VDX na SVG
Dostarczanie dokumentacji SOAP za pomocą WSDL
14. Technologie XML wspierane przez Microsoft
•
•
Technologia ASP
Język znaczników grafiki wektorowej VML
•
Dyskusja i ocena wyników
ECTS):
Zakres
0-70 pkt.
71-84 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
Zakres
99-112 pkt.
113-126 pkt.
303
Ocena
db (C)
db+ (B)
85-98 pkt.
dst+ (D)
127-140 pkt.
bdb (A)
LITERATURA
1. Ambroszkiewicz S., Mikułowski D., Web serwisy i Semantic Web Idee i Technologie,
Akademicka Oficyna wydawnicza EXIT Warszawa 2006
2. Hunter D., Rafter J., Fawcett J., van der Vlist E., Ayers D., Duckett J., Watt A.,
McKinnon L., Beginnning XML, Wiley Publishing, 2007
3. Kaliszewska M., Pieciukiewicz T., Sobczak A., Stencel K., Technologie internetowe,
Wydawnictwo PJWSTK, Warszawa 2007
4. Kazienko P., Gwiazda K., XML na poważnie, Wydawnictwo Helion, Gliwice 2002
5. Mangano S., XSLT. Receptury, Wydawnictwo Helion, Gliwice 2007
6. McLaughlin B., Edelson J., Java i XML, Wydawnictwo Helion, Gliwice 2007
7. Mikułowski D., XML w programowaniu aplikacji internetowych, Instytut Informatyki
Akademii Podlaskiej, Siedlce 2007
304
Specjalność: SYSTEMY INFORMATYCZNE ZARZĄDZANIA
305
Przedmiot:
Systemy informatyczne w biznesie i administracji
Information Systems in Business and Administration
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
30
egzamin
Laboratorium
mgr Marek Pilski
45
Punkty
ECTS
5
POZIOM
przedmiotów:
•
•
Języki i paradygmaty programowanie
lub znajomość literatury obowiązującej w tych przedmiotach oraz ogólna znajomość
zagadnień związanych z funkcjonowaniem instytucji gospodarczych i administracji
państwowej oraz ich zarządzaniem.
ZAŁOŻENIA I CELE
Podstawowym celem wykładów jest przedstawienie problematyki związanej ze stosowaniem
w praktyce oprogramowania wspomagającego zarządzanie procesami biznesowymi w
organizacjach gospodarczych oraz w administracji. Tresc wykładów obejmuje następujące
grupy zagadnień: miejsce, rola i funkcje systemu informatycznego w organizacji gospodarczej
i jednostce administracyjnej, ewolucja i stan obecny rozwoju systemów dla biznesu i
administracji, współczesne koncepcje zarządzania i ich związki z architektura systemów
informatycznych, problematyka zarządzania systemem informatycznym, przegląd i
porównanie dostępnych w Polsce systemów dla biznesu i administracji, prezentacja
wybranych, najbardziej zaawansowanych systemów informatycznych na przykładzie
systemów SAP R/3 i SAS.
Celem ćwiczeń jest zapoznanie sie w sposób praktyczny z technika wspomagania zarządzania
procesami biznesowymi i administracji z wykorzystaniem nowoczesnego oprogramowania.
W ramach ćwiczeń przewiduje się pracę z programem SAP R/3 i SAS oraz polskimi
systemami dedykowanymi do zarządzania jednostkami administracji państwowej.
306
WYKŁAD
1. Informatyka w biznesie i administracji jako dziedzina nauki i dydaktyki
•
•
•
przedmiot i obszar zainteresowań
relacje między informatyka a biznesem i administracją
systemy informatyczne dla biznesu i administracji jako wyodrębnione grupy
systemów informatycznych
2. Miejsce i rola systemu informatycznego w organizacji
•
•
•
problemy integracji przetwarzania informacji w przedsiębiorstwach i w administracji
modele i architektury systemów informacyjnych i przedsiębiorstw
ewolucja systemów informatycznych zarządzania dla biznesu i administracji
3. Funkcje systemu informatycznego w jednostce gospodarczej lub administracyjnej
•
•
•
funkcje zarządzania
funkcje administrowania
korzyści i zagrożenia użytkowania systemu informatycznego
4. Aspekty wdrażania technologii informatycznych w przedsiębiorstwach
•
•
•
metody i techniki wdrażania
modele referencyjne
specyfika wdrażania systemów informatycznych w administracji
5. Nowe koncepcje i techniki organizacyjne a technologie informatyczne
•
•
•
•
•
•
•
Business Process Reengineering
lean management
zarządzanie wiedzą
organizacje wirtualne
e-business
organizacje współpracujace
inne
6. Problematyka zarządzania systemem informatycznym w organizacji
•
•
•
•
•
organizacja i zarządzanie służbami informatycznymi i infrastrukturą
efektywność i miary efektywności użytkowania systemów informatycznych
czynniki efektywnego użytkowania systemu informatycznego
bezpieczeństwo systemów informatycznych
branżowa specyfika bezpieczeństwa
7. Informatyka w przedsiębiorstwie
•
koncepcja „zinformatyzowanego” zarządzania biznesem w przedsiębiorstwie
307
•
•
modele systemu informatycznego przedsiębiorstwa
odzwierciedlenie obszarów i dziedzin przedsiębiorstwa w architekturach systemów
informatycznych
8. Architektury systemów informatycznych
•
•
•
•
budowa modułowa systemów
zintegrowane systemy informatyczne
systemy skalowalne
systemy dedykowane dla branż
9. Charakterystyka i architektura systemów dla branży
•
•
•
•
•
przemysłu maszynowego
budowlanego, energetyki, transportu
handlu
instytucji finansowych
usługowych
10. Informatyka w administracji
•
•
•
wspólne i specyficzne cechy systemów informatycznych dla administracji
modele systemów informatycznych dla administracji
systematyka systemów informatycznych dla biznesu i administracji
11. Charakterystyka i architektura systemów dla jednostek administracyjnych
•
•
•
•
•
•
administracji państwowej poszczególnych szczebli
organizacji społecznych
służby zdrowia
szkolnictwa
jednostek uzytecznosci publicznej
formacji obronnych
12. Przegląd współcześnie dostępnych systemów wspomagających zarządzanie biznesem
•
•
•
pochodzenia zagranicznego
pochodzenia krajowego
analiza porównawcza
13. Przegląd współczesnych systemów dla administracji
•
•
•
pochodzenia zagranicznego
pochodzenia krajowego
charakterystyka i porównanie możliwości
14. Prezentacja wybranych zaawansowanych systemów informatycznych
•
•
•
system SAS, charakterystyka ogólna
przetwarzanie danych w systemie SAS
jezyk 4GL i jego możliwosci wykorzystania
308
•
zaawansowane możliwosci rozbudowy systemu i dostosowania do potrzeb
użytkownika
15. Prezentacja wybranych zaawansowanych systemów informatycznych (c.d.)
•
•
•
•
system SAP R/3, charakterystyka ogólna
struktura systemu SAP R/3, koncepcja przedsiębiorstwa IDES
możliwosci konfiguracji, rozbudowy systemu i dostosowania do potrzeb użytkownika
język ABAP, model referencyjny, rozwiązania branżowe
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Praca z systemem SAS firmy SAS Instytute
•
•
•
zapoznanie się z interfejsem systemu
tworzenie biblioteki, import zbiorów
tworzenie prostych raportów
2. Praca z systemem SAS (c.d.)
•
•
•
tworzenie wykresów dwuwymiarowych i blokowych
tworzenie wykresów trójwymiarowych
tworzenie wykresów geograficznych
3. Praca z systemem SAS (c.d.) - praca z modułem SAS/EIS
•
•
•
•
•
•
tworzenie wielowymiarowych raportów i wykresów z użyciem obiektów EIS
tworzenie prostych aplikacji informacyjnych
Multidimensional Pie Chart
3D Business Graph
tworzenie interaktywnej mapy
użycie Application Screen Buildera
4. Zapoznanie z modułem SAS AF – tworzenie aplikacji użytkownika końcowego w SAS
•
•
zasady posługiwania się modułem AF
tworzenie okna menu graficznego aplikacji
309
•
pierwsze proste obiekty zdefiniowane w AF – okno, przycisk, obraz
5. Tworzenie prostej aplikacji w SAS AF (c.d.): język SCL
•
•
•
•
•
tworzenie nowego okna
uruchamianie nowego okna po naciśnięciu przycisku lub ikony
definiowanie menu
wywoływanie metod obiektów w SCL
pierwszy program w SCL
6. Aplikacja SAS AF (c.d.): listy elementowe
•
tworzenie interaktywnych okien z elementami tekstowymi i graficznymi
7. Praca z systemem SAP R/3
•
•
•
•
zapoznanie się z systemem i techniką pracy w systemie
uruchamianie, korzystanie z programu
definiowanie mandanta, konfiguracja użytkownika
zapoznanie się ze strukturą systemu i koncepcją modelu referencyjnego IDES
8. Praca z systemem SAP R/3 (c.d.)
•
•
wykorzystanie modułu Rachunkowosc Finansowa FI do zarządzania informacją o
gospodarowaniu finansami,
wykorzystanie modułu Rachunkowość Finansowa FI - tworzenie danych
podstawowych i definiowanie Miejsc Powstawania Kosztów
9. Praca z systemem SAP R/3 (c.d.) - moduł Rachunkowość Finansowa FI (c.d.)
•
•
•
opracowanie danych podstawowych kont Księgi Głównej
opracowanie danych dostawców i odbiorców
praca z kontami
10. SAP R/3 - Moduł Controllingu
•
•
•
•
rekordy danych podstawowych odbiorców
rekordy danych podstawowych banków
rekordy danych podstawowych składników majatku trwałego
sprawozdawczość do rekordów danych podstawowych
11. SAP R/3 - moduł Planowanie Produkcji PP
•
•
•
BOM - opis struktury wyrobu
rekordy danych planistycznych
technika planowania produkcji w SAP R/3
12. SAP R/3 - moduł Zarządzanie Kadrami HR
•
•
prowadzenie ewidencji
nadzór czasu pracy
310
•
planowanie urlopów i szkolen pracowników - podmoduł MP
13. Prezentacja innych wybranych aplikacji i systemów wspomagających zarządzanie
procesami biznesowymi dostępnych na polskim rynku
•
•
prezentacja obszaru zastosowania i funkcjonalności wybranej aplikacji przez grupę
studentów
wspomaganie zarządzania instytucją oświatową
14. Prezentacja innych wybranych aplikacji i systemów wspomagających zarządzanie w
administracji dostępnych na polskim rynku
•
•
studentów
wspomaganie zarządzania jednostką administracji państwowej
15. Prezentacja innych wybranych aplikacji i systemów wspomagających zarządzanie w
administracji dostępnych na polskim rynku
•
•
studentów
wspomaganie zarządzania jednostką administracji gospodarczej
ECTS):
Zakres
0-70 pkt.
71-84 pkt.
85-98 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
99-112 pkt.
113-126 pkt.
127-140 pkt.
311
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. U. Zwierz - Wstep do systemu SAS (wersja 8.1). Szkoła Główna Handlowa w
Warszawie 2001.
2. Fratczak Ewa, Peczkowski Marek, Sienkiewicz Kamil, Skaskiewicz Krzysztof –
Statystyka od podstaw z systemem SAS. Wersja 9.1. Szkoła Główna Handlowa w
Warszawie 2005.
3. Jim Mazzullo, Peter Wheatley - SAP R/3. Podrecznik uzytkownika. HELION, Gliwice
2006.
4. Wrycza Stanisław - Analiza i projektowanie systemów informatycznych zarzadzania.
Metody, techniki, narzedzia. PWN. Warszawa, 1999.
5. Jerzy Kisielnicki, Henryk Sroka - Systemy informacyjne biznesu. Informatyka dla
zarzadzania. Agencja Wydawnicza PLACET, Warszawa 2005.
6. Jerzy G. Isajew - Systemy informacyjne. Expertus, Warszawa 2001
7. Piotr Adamczewski - Zintegrowane systemy informatyczne w praktyce. MIKOM,
Warszawa 2000
8. Witold Chmielarz - Systemy informatyczne wspomagajace zarzadzanie. Aspekt
modelowy w budowie systemów. Elipsa, Warszawa 1996
9. Barczak A., Florek J., Sydoruk T. - Projektowanie zintegrowanych systemów
informatycznych zarzadzania. Wydawnictwo Akademii Podlaskiej, Siedlce 2006
10. Z. Dec, Wprowadzenie do systemu SAS, Edition 2000
11. Vivek Kale – SAP R/3. Przewodnik dla menadzerów. HELION, Gliwice 2001
12. http://www.sas.com/offices/europe/poland/
13. http://www.cyfronet.pl/ ypwitkow/sas/sas.html
14. http://www.sap.com/poland/index.ascx
312
Przedmiot:
Metody i narzędzia modelowania systemów
informatycznych
Methods and Tools for Information Systems Design
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
30
egzamin
Laboratorium
mgr Marek Pilski
45
Punkty
ECTS
5
POZIOM
przedmiotów:
•
•
Inżynieria oprogramowania,
Systemy informatyczne zarządzania
ZAŁOŻENIA I CELE
Zasadniczym celem wykładu jest zapoznanie studentów z problematyka występująca w
trakcie realizacji średnich i dużych projektów informatycznych. Rozwiniętymi celami
szczegółowymi sa:
•
•
zapoznanie z metodami i narzędzi modelowania systemów informacyjnych
zapoznanie z technikami modelowania statyki (danych) oraz dynamiki (zachowania)
systemów informatycznych wykorzystywanymi w metodykach strukturalnych
i obiektowych.
Celem laboratorium jest nabycie umiejętności wykorzystywania w praktyce realizacyjnej
systemów informatycznych podstawowych metod, narzędzi i technik modelowania systemów.
Cele szczegółowe laboratorium obejmują:
•
•
poznanie wybranych narzędzi (np. Posejdon, Star UML, MS Visio)
przeprowadzenie prac analitycznych dla wybranego projektu systemu zarządzania
małą i średnią firmą.
313
WYKŁAD
1. Cele i zadania SI
•
•
•
miejsce SI w organizacji (środowisko, zarządzanie, technologia),
informacje i dane,
”dopasowanie” SI do organizacji
2. Ogólne metody analizy systemowej
•
•
•
podejście strukturalne,
podejście obiektowe
podejście społeczne
3. Podstawowe pojęcia w analizie strukturalnej
•
•
•
Model logiczny i fizyczny
funkcje, encje, związki,
diagramy
4. Modelowanie funkcji
•
•
•
•
Hierarchia, zależność, logika, czas rzeczywisty
Metody modelowania funkcji przedsiębiorstwa i systemów,
Logika i opis funkcji,
przykłady realizacji
5. Hierarchia funkcji
•
•
•
cele,
funkcje elementarne
diagram hierarchii funkcji - tworzenie i przykłady
6. Zależności funkcji
•
•
•
•
wprowadzenie,
powiązania, następstwa funkcji
zależnośsci informacyjne i prawne
diagram zależnosci funkcji - tworzenie i przykłady
7. Modelowanie danych
•
•
cele i metody opisania potrzeb informacyjnych
diagram związków encji - tworzenie i przykłady
8. Modelowanie procesów
•
•
•
określenie zależności pomiędzy procesami w przedsiębiorstwie,
diagramy przepływu danych - elementy, tworzenie i przykłady
klasyfikacja (kontekstowe, zerowe i szczegółowe) - przykłady
314
9. Modelowanie w czasie rzeczywistym
•
•
•
czas rzeczywisty - zasady i pojęcia,
cele i metody,
diagram przejść stanów - tworzenie i przykłady
10. Techniki strukturalne w projektowaniu i implementacji
•
•
•
diagramy strukturalne
projektowanie logiczne danych (normalizacja danych i modelowanie tablic)
przykłady
11. Podstawowe pojęcia w analizie obiektowej
•
•
•
•
•
obiektowość i metodyka obiektowa,
perspektywy (pojęciowa, projektowa i implementacyjna)
model przypadków użycia
model obiektowy (statyczny)
model zachowań (dynamiczny)
12. Modelowanie przypadków użycia (analiza funkcjonalna)
•
•
•
podstawowe pojęcia
strukturalizacja przypadków użycia
diagram przypadków użycia - tworzenie i przykłady
13. Budowa statycznego modelu klas
•
•
•
•
identyfikacja klas i obiektów,
identyfikacja związków klas i obiektów,
identyfikacja i definiowanie pól
diagramy klas i obiektów - tworzenie i przykłady
14. Budowa dynamicznego modelu zachowań
•
•
•
•
identyfikacja i definiowanie metod i komunikatów,
analiza scenariuszy
modelowanie przejść stanów
diagramy stanów, aktywności i interakcji - tworzenie i przykłady
15. Wykorzystanie narzędzi CASE w analizie i modelowaniu
•
•
•
klasyfikacja narzędzi CASE
charakterystyka porównawcza narzędzi CASE (Oracle Designer i Rational Rose)
przykłady realizacji modelowania z wykorzystaniem wybranych narzędzi CASE
ZALICZENIE WYKŁADU
315
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Wybór dziedziny przedmiotowej przedsiębiorstwa (wprowadzenie)
•
•
•
określenie zasad realizacji ćwiczeń,
podział na zespoły,
ustalenie dziedziny przedmiotowej.
2. Analiza dziedziny przedmiotowej przedsiębiorstwa
•
•
rozpoznanie i opracowanie prezentacji firmy,
ustalenie obszaru objętego projektem.
3. Wymagania funkcjonalne
•
•
identyfikacja wymagań funkcjonalnych,
budowa hierarchii funkcji.
4. Specyfikacja wymagań
•
•
opracowanie specyfikacji wymagań funkcjonalnych,
opracowanie wymagań niefunkcjonalnych.
5. Modele zależności (następstwa) funkcji
•
•
identyfikacja zależności pomiędzy funkcjami,
opracowanie diagramu następstw funkcji.
6. Model procesów
•
•
identyfikacja procesów, składnic, obiektów zewnętrznych i strumieni,
budowa diagramów przepływu danych.
7. Model wstępny systemu
•
•
opracowanie diagramu kontekstowego systemu,
zdefiniowanie i opracowanie słownika danych.
8. Model bazy danych
316
•
•
•
identyfikacja encji,
ustalenie powiazań pomiędzy encjami,
budowa diagramu zwiazków encji.
9. Model przypadków użycia
•
•
•
identyfikacja aktorów systemu,
identyfikacja przypadków użycia,
budowa diagramów use-case.
10. Specyfikacja przypadków użycia
•
•
•
•
opisanie scenariuszy realizacji przypadków użycia,
określenie specjalnych wymagań,
zdefiniowanie warunków wstępnych i końcowych,
zdefiniowanie punktów rozszerzeń.
11. Model statyki systemu
•
•
•
•
identyfikacja klas systemu,
określenie atrybutów i operacji klas,
określenie powiazań i relacji pomiędzy klasami,
budowa diagramu klas i obiektów.
12. Model dynamiki systemu
•
•
•
identyfikacja kroków procesu,
identyfikacja punktów podejmowania decyzji i rozgałezień,
budowa diagramów czynnosci.
13. Model dynamiki systemu (c.d.)
•
•
•
identyfikacja możliwych stanów systemu bądz obiektów systemu,
identyfikacja zdarzeń i przejść,
budowa diagramów stanów.
14. Model dynamiki systemu (c.d)
•
•
realizacja wybranych przypadków użycia za pomocą diagramu sekwencji,
budowa diagramu współdziałania.
15. Prezentacja projektu
•
•
prezentacja wyników prac zespołów,
dyskusja i ocena projektów.
317
laboratoryjnych.
skali ECTS):
Zakres
0-100 pkt.
101-120 pkt.
121-140 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
141-160 pkt.
161-180 pkt.
181-200 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. Barker R., Longman C.: Modelowanie funkcji i procesów. WNT.Warszawa 1996
2. Barker R.: Modelowanie zwiazków encji. WNT. Warszawa 2005
3. Dabrowski W., Stasiak A., Wolski M.: ”Modelowanie systemów informatycznych w
jezyku UML 2.1 w praktyce”, PWN, Warszawa 2007
4. Krol P., Kruchten P.: ”Rational Unified Process od strony praktycznej”, WNT,
Warszawa 2006
5. Kruchten P.: ”Rational Unified Process od strony teoretycznej”, WNT, Warszawa
2007
6. Roszkowski J.: Analiza i projektowanie strukturalne, Helion. Warszawa 2002
7. Płodzien J, Stemposz E.: Analiza i projektowanie systemów informatycznych, Wyd.
PJWSTK, Warszawa 2003
8. Wrycza S.: Analiza i projektowanie systemów informatycznych zarządzania.
Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 1999
9. Jaszkiewicz A.: Inżynieria oprogramowania. Wyd. HELION. Warszawa 1997
10. Dokumentacja techniczna firmy Oracle na stronie WWW:
http://www.oracle.com/technology/documentation/designer.html#6i
11. Multimedialne tutoriale konstruowania diagramów na stronie WWW:
http://homepages.uel.ac.uk/D.Bowden/
318
Przedmiot:
Projektowanie informatycznych systemów zarządzania
Management Information Systems Design
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
30
egzamin
Laboratorium
mgr Marek Pilski
45
Punkty
ECTS
5
POZIOM
Warunkiem uczestnictwa w zajęciach jest ogólna znajomość zagadnień związanych z
•
•
Systemy informatyczne zarządzania
ZAŁOŻENIA I CELE
Podstawowym celem wykładów jest przedstawienie zasad obowiązujących podczas tworzenia
systemów informatycznych zarządzania, ze szczególnym uwzględnieniem etapów
planowania, projektowania i wdrażania. Rozwiniętymi celami szczegółowymi sa:
•
•
•
•
określenie zasadniczych cech systemów informatycznych zarządzania
określenie metodologicznych podstaw tworzenia systemów informatycznych
zarządzania
zapoznanie z podstawowymi scenariuszami realizacji systemów informatycznych
zarządzania
zapoznanie z organizacją prac projektowo-wdrożeniowych oraz problematyką
zarządzania przedsięwzięciem informatycznym
Celem laboratorium jest nabycie umiejętności w posugiwaniu się metodami i procedurami
realizacji systemów informatycznych oraz zarządzania przedsięwzięciem informatycznym.
•
opracowywania strategii informatyzacji firmy
319
•
•
•
•
precyzowanie założeń strategicznych dla realizacji wybranego przedsięwzięcia
informatycznego
identyfikacji i realizacji zadań projektowych
prowadzenia postępowania ofertowego i przetargowego
przygotowania i realizacji podstawowych działań związanych z zarządzaniem
przedsięwzięciem informatycznym (głównie w obszarze wymiarowania projektu,
szacowania budżetu i opracowania dokumentacji projektowo-wdrożeniowej
WYKŁAD
1. Systemy informatyczne zarządzania
•
•
•
•
•
istota i rola zasobów informacyjnych w przedsiębiorstwie
procesy informacyjno-decyzyjne
istota informatycznych systemów zarządzania
kryteria klasyfikacji
ewolucja systemów
2. Wykorzystanie IT w zarządzaniu organizacją
•
•
•
•
•
zastosowanie pojedynczych aplikacji
wewnętrzna integracja
reorganizacja procesów biznesowych
reorganizacja sieci gospodarczej
zmiana zakresu działalności gospodarczej
3. Metodologiczne podstawy tworzenia zintegrowanych systemów informatycznych (1)
•
•
zakres i składniki metodyki,
klasyfikacja metodyk (strukturalne, obiektowe, społeczne)
4. Metodologiczne podstawy tworzenia zintegrowanych systemów informatycznych (2)
•
•
•
cykl życia systemu (liniowy, spiralny, prototypowanie, specyfikacji wymagań,...),
modyfikacje tradycyjnego cyklu życia systemu (planowanie i analiza systemu, projekt
systemu, wdrażanie, eksploatacja i rozwój)
system informatyczny jako obiekt techniczny,
5. Planowanie systemów informatycznych zarządzania
•
•
•
•
•
•
cele planowania,
proces planowania,
formułowanie strategii informatycznej (infoplanu)
zawartość i znaczenie infoplanu,
metody i techniki analizy sytuacyjnej,
restrukturyzacja procesów gospodarczych
6. Analiza strukturalna i projektowanie systemów informatycznych
•
analiza systemów informatycznych,
320
•
•
•
zakres projektowania strukturalnego,
projekt ogólny,
projektowanie we/wy, interfejsu użytkownika, plików i baz danych
7. Scenariusze realizacji SIZ
•
•
•
•
•
•
złożoność realizacyjna ZSI,
kategorie ZSI,
przebieg działań w ramach realizacji przedsięwzięcia: inicjowanie, planowanie i
organizowanie, realizowanie i kontrolowanie, zakończenie,
wielobok
metody realizacji ZSI: tworzenie od podstaw własnymi siłami, tworzenie od podstaw
przez zewnętrzną firmę, wdrożenie gotowego ZSI,
zarządzanie realizacją ZSI
8. Procedura wyboru gotowego SIZ (1)
•
•
•
•
•
opis procesu w ramach ZSI,
procesy kierownicze,
procesy wykonawcze,
organizacja przedsięwzięć (poziom strategiczny, taktyczny i operacyjny),
monitorowanie postępu prac,
9. Procedura wyboru gotowego SIZ (2)
•
•
•
•
•
•
•
fazy procedury,
ocena aktualnej technologii,
zdefiniowanie założeń przedsiębiorstwa,
opracowanie zapytania ofertowego,
ocena ofert,
prezentacje i wizyty referencyjne,
negocjacje, wybór ZSI i podpisanie umowy
10. Organizacja prac wdrożeniowych SIZ
•
•
•
•
•
model i etapy wdrażania systemu,
konieczność działań integrujących,
rola i zadania integratora wdrożeniowego,
model integracji działań
praca zespołowa,
11. Jakość i efektywność przedsięwzięcia informatycznego
•
•
•
•
•
kształtowanie jakości specyfikacji wymagań i analizy,
kształtowanie jakości projektowej,
kształtowanie jakości potencjalnej,
kształtowanie jakości eksploatacyjnej
ocena efektywności SI (efekty, koszty i metody oceny)
12. Ryzyko w przedsięwzięciach informatycznych
321
•
•
model zarządzania ryzykiem,
wskaźnik zagrożenia przedsięwzięcia informatycznego
13. Projekt informatyczny i problematyka zarządzania projektem (1)
•
•
•
•
otoczenie zarządzania projektami
co to jest projekt i cele projektu,
cykl życia i unikalność projektu,
plan projektu
14. Projekt informatyczny i problematyka zarządzania projektem (2)
•
•
procesy i obszary zarządzania projektem
organizacja projektu
15. Narzędzia CASE
•
•
•
•
•
istota i generacje,
rodzaje pakietów CASE,
integracja i standaryzacja pakietów,
tendencje rozwojowe,
przykład pakietu
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
LABORATORIUM
1. Określenie tematyki ćwiczeń laboratoryjnych
•
•
•
zapoznanie z programem ćwiczeń,
podział na zespoły robocze,
ustalenie dziedziny przedmiotowej przedsięwzięcia.
2. Rozpoznanie środowiska wdrożenia projektu
•
•
rozpoznanie i opracowanie prezentacji firmy,
ustalenie obszaru objętego projektem.
3. Opracowanie strategii informatyzacji wybranej firmy
322
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
•
•
•
opracowanie charakterystyki obecnego stanu informatyzacji firmy,
identyfikacja potrzeb w zakresie informatyzacji,
opracowanie strategii informatyzacji w kontekście ogólnej strategii rozwoju firmy.
4. Opracowanie celu przedsięwzięcia
•
•
•
określenie tematu, przeznaczenia i zakresu systemu informatycznego dla wybranej
firmy,
opracowanie celów i założeń do projektu,
identyfikacja wymagań użytkownika.
5. Opracowanie zapytania ofertowego
•
•
•
określenie danych do zapytania ofertowego,
utworzenie dokumentacji przetargowej,
ustalenie kryteriów oceny odpowiedzi na ofertę.
6. Identyfikacja zadań projektowych
•
•
ustalenie listy zadań projektowych,
ustalenie zasobów niezbędnych do realizacji projektu.
7. Realizacja zadań projektowych
•
•
analiza zadań projektowych
opracowanie planu szczegółowego realizacji zadań projektowych.
8. Projektowanie bazy danych
•
•
identyfikacja danych wykorzystywanych przez system,
tworzenie modelu bazy danych.
9. Projektowanie interfejsów aplikacji
•
•
opracowanie projektu interfejsów aplikacji,
opracowanie struktury systemu w postaci diagramu komponentów.
10. Opracowanie dokumentacji systemu
•
•
zasady tworzenia dokumentacji
utworzenie instrukcji użytkowania dla odbiorcy systemu.
11. Opracowanie dokumentacji dla fazy wdrożeniowej projektu.
•
•
opracowanie planu testów,
opracowanie raportu podsumowującego testy.
12. Szacowanie budżetu projektu
•
szacowanie kosztów oprogramowania,
323
•
wykorzystanie metody COCOMO.
13. Wymiarowanie projektu
•
•
szacowanie pracochłonności i czasu wykonania projektu,
wykorzystanie metody punktów funkcyjnych.
14. Opracowanie oferty na wykonanie systemu informatycznego
•
•
określenie danych do oferty,
opracowanie oferty.
15. Konsultacja końcowej postaci projektu
•
•
prezentacja wyników prac zespołów,
dyskusja i ocena projektów.
laboratoryjnych.
skali ECTS):
Zakres
0-100 pkt.
101-120 pkt.
121-140 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
141-160 pkt.
161-180 pkt.
181-200 pkt.
LITERATURA
324
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
1. Barczak. A., Florek J., Sydoruk T.: Projektowanie zintegrowanych systemów
informatycznych zarządzania, Wyd. AP, Siedlce 2006
2. Wrycza S.: „Analiza i projektowanie systemów informatycznych zarządzania.
Metody, techniki, narzędzia”. PWN. Warszawa, 1997.
3. Kisielnicki J., Sroka H.: „Systemy informacyjne biznesu. Informatyka dla
zarządzania”. Agencja Wydawnicza PLACET, Warszawa 2000.
4. Isajew J G.: „Systemy informacyjne”. Expertus, Warszawa 2001
5. Chmielarz W.: „Systemy informatyczne wspomagające zarządzanie. Aspekt
modelowy w budowie systemów”. Elipsa, Warszawa 1996
325
Przedmiot:
Zarządzanie projektem informatycznym
Software Project Managing
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
30
egzamin
Laboratorium
30
Punkty
ECTS
4
POZIOM
funkcjonowaniem instytucji gospodarczych i ich zarządzaniem oraz projektowania systemów
informatycznych, a ponadto wcześniejsze uzyskanie zaliczenia z następujących przedmiotów:
•
•
•
Systemy informatyczne w biznesie i administracji
Metody i narzędzia modelowania systemów informatycznych
Projektowanie informatycznych systemów zarządzania
ZAŁOŻENIA I CELE
Podstawowym celem wykładów jest poznanie zasadobowiązujących podczas realizacji
przedsięwzięć informatycznych, a w szczególności z etapami i uwarunkowaniami
organizacyjnymi realizacji tych przedsięwzięć. Rozwiniętymi celami szczegółowymi sa:
•
•
•
zapoznanie z zasadami zarządzania projektem informatycznym w naistotniejszych
obszarach merytorycznych wg metodologi PMI
zapoznanie z metodologią oraz scenariuszami tworzenia zintegrowanych systemów
informatycznych
poznanie roli i zadań głównych uczestników przedsięwzięć informatycznych
Celem laboratorium jest nabycie umiejętności w rozwiązywaniu wybranych problemów
dotyczących organizacji oraz realizacji procesu zarządzania przedsięwzięciem
informatycznym. Cele szczegółowe laboratorium obejmują umiejętności praktyczne
dotyczące:
•
sposobów organizacji zespołów projektowo-wdrożeniowych
326
•
•
•
definiowania i wymiarowania oraz planowania wybranego projektu informatycznego
realizacji prac w istotniejszych etapach projektowania systemów informatycznych
monitorowania i oceny ryzaka projektu
WYKŁAD
1. Współdziałanie systemów informacyjnych z organizacją (przedsiębiorstwem)
•
•
•
•
obszary SI (środowisko, zarządzanie, technologia, opracowanie)
model współdziałania SI/TI
dlaczego organizacje inwestują w SI?
techniki informatyczne a procesy transformacji zarządzania organizacją
2. Problematyka zarządzania projektami
•
•
•
•
•
co to jest projekt?
cele projektu
cykl życia i unikalność projektu
procesy zarządzania projektem
organizacja projektu
3. Metodologiczne podstawy tworzenia systemów informatycznych
•
•
•
zakres i składniki metodyki
modele tworzenia systemu informatycznego
identyfikacja projektu, definicja projektu, realizacja projektu, ukończenie projektu
4. Czynniki krytyczne sukcesu
•
•
•
•
strategia informatyzacji firmy
identyfikacja projektu i ustanowienie projektu
identyfikacja zagrożeń realizacji
znaczenie czynników krytycznych sukcesu
5. Zarządzanie zakresem projektu
•
•
•
•
•
planowanie prac projektowych
elementy planu projektu
struktura prac w projekcie
definiowanie zakresu projektu
plan punktów węzłowych
6. Wymiarowanie projektów informatycznych
•
•
•
•
•
estymacja parametrów projektu
miary stosowane w SI
techniki szacowania
metoda punktów funkcyjnych
inne problemy szacowania projektów
327
7. Zarządzanie czasem w projekcie
•
•
•
•
•
wyznaczanie terminu realizacji
jednostki czasu
technika harmonogramowania
techniki sieciowe harmonogramowania
wymiarowanie sieci
8. Zarządzanie zasobami projektu
•
•
•
•
szacowanie budżetu
sposoby ponoszenia kosztów
monitorowanie kosztów
analiza zasobowa harmonogramów
9. Zarządzanie komunikacją w projekcie
•
•
•
•
•
istota komunikacji
planowanie komunikacji
dystrybucja informacji
sprawozdania
administracja
10. Zarządzanie ryzykiem w projekcie
•
•
•
•
•
•
•
•
ryzyko w projektach informatycznych
identyfikacja ryzyka
ocena ryzyka
analizowanie ryzyka
optymalizacja ryzyka
kontrola ryzyka
metody oceny ryzyka
model zarządzania ryzykiem i wskaźnik zagrożenia przedsięwzięcia informatycznego
11. Zarządzanie jakością w projekcie
•
•
•
•
•
istota jakości
planowanie jakości
zapewnienie jakości
kontrola jakości
typowe narzędzia wspomagające zarządzanie jakością
12. Zarządzanie zmianami w projekcie
•
•
zmiany w projekcie (istota)
proces zarządzania zmianami
13. Rola kierownika projektu
•
•
zarządzanie i proces zarządzania
rola menadżera
328
•
•
zadania menadżera projektu
rozwiązywanie problemów przez menadżera projektu
14. Porównanie standardów (sposobów, metod, modeli) zarządzania projektami
•
•
•
•
standard amerykańskiej organizacji Project Management Institute
metoda PRINCE 2 (Central Computer and Telecommuniocation Agency)
model CMMI (Capability Maturity Model Integration)
Polskie Wytyczne Kompetencji IPMA (International Project Management
Association) opracowane przez Stowarzyszenie Project Manage
15. Efekty wdrażania systemów informatycznych
•
•
•
•
klasyfikacja efektów
bariery informatyzacji
ocena systemowa efektywności
skuteczność komputeryzacji
ZALICZENIE WYKŁADU
następująca:
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Zapoznanie z organizacją i przebiegiem zajęć
•
•
•
zasady organizacji wymiany informacji pomiędzy grupami
zasady dokumentowania prac
wybór i analiza dziedziny przedmiotowej dla prac projektowo-wdrożeniowych
2. Organizacja projektu
•
•
•
identyfikacja założeń i celów projektu
analiza zagrożeń i czynników krytycznych sukcesu
opracowanie dokumentu zawierającego opis przeprowadzonych analiz
3. Definicja projektu (1)
•
•
•
określenie struktury zespołu realizującego projekt
identyfikacja skali zmian organizacyjnych
definicja zakresu projektu
329
•
wyznaczenie punktów węzłowych realizacji projektu
•
•
•
opracowanie zasad organizacji prac projektowych
wstępne określenie kosztów i terminów realizacji projektu
wyznaczenie terminów realizacji prac związanych z zarządzaniem ryzykiem
•
•
•
•
określenie systemu raportowania w zespole projektowym
określenie zasad postępowania w sytuacjach awaryjnych
otwarcie książki projektu
udokumentowanie podjętych zobowiązań
6. Realizacja projektu (1)
•
•
planowanie zadań projektu
przygotowanie planu ogólnego istotnych elementów
7. Realizacja projektu (2)
•
•
przygotowanie planów szczegółowych
przyporządkowanie planów do poszczególnych zadań
•
•
estymacja parametrów projektu
szacowanie liczebności zespołu wykonawczego oraz czasu realizacji programu z
wykorzystaniem metody linii kodu
•
•
szacowanie pracochłonności wykonania projektu z wykorzystaniem metody punktów
funkcyjnych
szacowanie czasu wykonania projektu
10. Wyznaczanie terminu realizacji
•
•
oszacowanie czasu wykonania poszczególnych prac
opracowanie planu realizacji projektu z wykorzystaniem techniki harmonogramów
Gantta
11. Wyznaczanie relacji pomiędzy zadaniami projektowymi za pomocą metod
sieciowych
•
•
model przyczynowo-skutkowy PDM
wyznaczenie czasu realizacji zadania
12. Szacowanie budżetu projektu
330
•
•
•
oszacowanie kosztów z wykorzystaniem oszacowanej liczby punktów funkcyjnych
oszacowanie kosztów metodą COCOMO
porównanie wyników otrzymanych obiema metodami
13. Monitorowanie kosztów projektu
•
•
obliczenie wskaźników wydajności i realizacji kosztów z wykorzystaniem metody
Earned Value
określenie wymaganej sprawności realizacji dalszych prac projektowych
14. Ocena ryzyka
•
•
zbudowanie drzewa zdarzeń
wyliczenie ryzyka wystąpienia zdarzeń
15. Prezentacja projektu i zaliczenie cwiczeń
•
•
•
•
prezentacja wyników prac
ocena zadań indywidualnych
dyskusja i ocena projektów
dokonanie zaliczeń laboratoriów
ECTS):
Zakres
0-70 pkt.
71-84 pkt.
85-98 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
99-112 pkt.
113-126 pkt.
127-140 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. Philips J.: "Zarządzanie projektami IT", Helion. 2005
2. Flasiński M.: "Zarządzanie projektami informatycznymi", PWN. 2006
331
3. Mingus N.: "Zarządzanie projektami", Wyd. OnePress, 2002
4. Szyjewski Z.: Zarządzanie projektami informatycznymi. Metodyka tworzenia
systemów informatycznych. Agencja Wydawnicza Placet. Warszawa 2001
5. Kisielnicki J., Sroka H.: "Systemy informacyjne biznesu. Informatyka dla
zarządzania", Agencja Wydawnicza Placet. Warszawa 2001.
332
Specjalność: BEZPIECZEŃSTWO SYSTEMÓW KOMPUTEROWYCH
333
Przedmiot:
Elementy kryptografii i systemów kryptograficznych
Cryptography and Cryptographic Systems Fundamentals
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
prof. dr hab. inż. Wojciech Penczek
30
egzamin
Laboratorium
45
Punkty
ECTS
5
POZIOM
przedmiotów:
•
•
•
ZAŁOŻENIA I CELE
Zasadniczym celem przedmiotu ”Elementy kryptografii i systemów kryptograficznych” jest
przedstawienie zadań realizowanych przez współczesną kryptografię, podstawowych technik
kryptograficznych, szyfrowania i deszyfrowania danych oraz przedstawienie standardowych
algorytmów kryptograficznych i ich kryptoanaliza. Dla zrealizowania powyższego celu
niezbędne jest również zapoznanie z podstawowymi działaniami matematycznymi z
dziedziny teorii liczb w aspekcie zarówno teoretycznym jak i praktycznym. Rozwiniętymi
celami szczegółowymi są:
•
•
•
•
•
Szyfry klasyczne
Szyfry z kluczem publicznym
Szyfry z kluczem symetrycznym
Metody kryptoanalityczne
Schematy podpisów i identyfikacji.
334
praktycznych umiejętności w zakresie stosowania algorytmów i technik kryptograficznych. W
trakcie laboratoriów studenci podejmą analizę algorytmów szyfrowania i deszyfrowania
danych, oraz wykonają implementacje wybranych algorytmów lub ich najistotniejszych
części. Realizacja zajec oparta będzie na podstawach teoretycznych dotyczacych idei i
przebiegu poszczególnych procesów kryptograficznych wyjaśnionych na wykładzie i w
trakcie laboratorium. Cele szczegółowe laboratorium obejmują następujące umiejętności
praktyczne:
•
•
•
•
•
Implementacja i testowanie szyfrów klasycznych
Budowa i testowanie działania algorytmu DES
Budowa i testowanie działania algorytmu RSA
Budowa systemów kryptograficznych
Schematy podpisów i identyfikacji.
WYKŁAD
1. Wprowadzenie do klasycznej kryptografii
•
•
•
•
•
szyfr z przesunieciem
szyfr podstawieniowy
szyfr afiniczny
szyfr Vigenere’a
szyfr Hilla
2. Kryptoanaliza
•
•
•
•
kryptoanaliza szyfru afinicznego
kryptoanaliza szyfru podsawieniowego
kryptoanaliza szyfru Vigenere’a
ataki na szyfr Hilla
3. Teoria Shannona
•
•
•
•
tajność doskonała
entropia
własności entropii
błędne klucze i długość krytyczna
4. Standard szyfrowania danych - algorytm DES
•
•
•
opis DES
tryby działania DES
wymagania czasowe a wymagania pamięciowe - próba kompromisu
5. Kryptoanaliza różnicowa
•
•
atak na 3-rundowy szyfr DES
atak na 6-rundowy szyfr DES
335
6. Algorytm RSA
•
•
•
•
wprowadzenie do kryptografii z kluczem publicznym
elementy teorii liczb
system kryptograficzny RSA
implementacje RSA
7. Ataki na RSA i system Rabina
•
•
•
wykładnik deszyfrowania
częściowa informacja o bitach tekstu jawnego
system kryptograficzny Rabina
8. Algorytmy faktoryzacji
•
•
•
metoda p - 1
algorytm Dixona i sito kwadratowe
algorytmy faktoryzacji w praktyce
9. Systemy kryptograficzne z kluczem publicznym
•
•
system kryptograficzny ElGamala i logarytmy dyskretne
systemy oparte na ciałach skończonych i krzywych eliptycznych
•
•
•
system plecakowy Merkle’a-Hellmana
system McEliece’a
inne systemy
11. Schematy podpisów
•
•
•
•
schemat podpisu ElGamala
standard podpisu cyfrowego
jednorazowe podpisy
podpisy niezaprzeczalne
12. Funkcje skrótu
•
•
•
•
bezkonfliktowe funkcje skrótu
atak metoda dnia urodzin
funkcja skrótu zwiazana z logarytmem dyskretnym
funkcje skrótu budowane na systemach kryptograficznych
13. Uzgadnianie i dystrybucja klucza
•
•
•
wstępna dystrybucja klucza
kerberos
protokół wymiany kluczy Diffiego Hellmana
14. Schematy identyfikacji
336
•
•
•
•
schemat identyfikacji Schnorra
schemat identyfikacji Okamoto
schemat identyfikacji Guillou-Quisquatera
przekształcenie identyfikacji w schemat podpisu
15. Kody uwierzytelniania
•
•
•
obliczanie prawdopodobienstw oszustwa
ograniczenia kombinatoryczne
ograniczenia związane z entropią
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Szyfry podstawieniowe I (szyfrowanie, deszyfrowanie, kryptoanaliza)
•
•
•
•
•
•
szyfr z przesunięciem (monoalfabetyczne)
szyfr Cazara
szyfr ROT-23
szyfr z dowolnym przesunieciem
szyfr AtBash
szyfr afoniczny
2. Szyfry podstawieniowe II (szyfrowanie, deszyfrowanie, kryptoanaliza)
•
•
•
•
•
szyfr z przesunięciem (polialfabetyczne)
szyfr Vigenere’a
szyfr Kasiskiego-Babbage’a
szyfr przestawieniowy
szyfr macierz kwadratowa
3. Szyfry podstawieniowe III (szyfrowanie, deszyfrowanie, kryptoanaliza)
•
•
•
•
•
szyfr homofoniczny
szyfr poligramowy
szyfr Willa
szyfr Playfair‘a
tablica Polibiusza
337
•
•
metody nihilistycznej
szyfr ADFFGVX
4. Szyfry bitowe (szyfrowanie, deszyfrowanie, kryptoanaliza)
•
•
•
Algorytm XOR
Szyfr One-time pad
Szyfr blokowy oparty o S-box (DES)
5. Standard szyfrowania danych - algorytm DES (analiza algorytmu)
•
•
•
•
•
•
wstępna permutacja
funkcja rozszerzenia
S-boxy: S1, . . . , S8
permutacja
odwrotna wstępna permutacja
3-rundowy szyfr DES
6. Algorytm DES
•
•
•
szyfrowanie wiadomości
deszyfrowanie wiadomości
kryptoanaliza algorytmu
7. International Data Encryption Standard - IDEA
•
•
•
•
własności
szyfrowanie wiadomości
generowanie podkluczy
8. Algorytm RSA - wprowadzenie, elementy teorii liczb
•
•
•
•
•
NWD - algorytm Euklidesa
Funkcja Eulera
Chińskie twierdzenie o resztach
Test pierwszości Fermata
Test Millera-Rabina
9. Algorytm RSA
•
•
•
•
•
system kryptograficzny RSA
implementacje RSA
wybór kluczy
szyfrowanie wiadomosci
10. Ataki na RSA i system Rabina
•
•
wykładnik deszyfrowania
częściowa informacja o bitach tekstu jawnego
338
•
system kryptograficzny Rabina
11. Algorytmy faktoryzacji
•
•
•
metoda p - 1
algorytm Dixona i sito kwadratowe
algorytmy faktoryzacji w praktyce
•
•
•
•
system plecakowy Merkle’a-Hellmana
system kryptograficzny ElGamala i logarytmy dyskretne
system McEliece’a
systemy oparte na ciałach skończonych i krzywych eliptycznych
13. Schematy podpisów
•
•
•
•
schemat podpisu ElGamala
standard podpisu cyfrowego
jednorazowe podpisy
podpisy niezaprzeczalne
14. Uzgadnianie i dystrybucja klucza
•
•
•
wstepna dystrybucja klucza
Kerberos
protokół wymiany kluczy Diffiego Hellmana
15. Schematy identyfikacji
•
•
•
•
schemat identyfikacji Schnorra
schemat identyfikacji Okamoto
schemat identyfikacji Guillou-Quisquatera
przekształcenie identyfikacji w schemat podpisu
339
laboratoryjnych.
skali ECTS):
Zakres
0-100 pkt.
101-120 pkt.
121-140 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
141-160 pkt.
161-180 pkt.
181-200 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1.
2.
3.
4.
Stinson Douglas R., Kryptografia. W teorii i praktyce., WNT
Niels Ferguson, Bruce Schneier, Kryptografia w praktyce, Helion
John Viega, Matt Messier, C i C++. Bezpieczne programowanie. Receptury, Helion
Friedrich L. Bauer, Sekrety kryptografii, Helion
340
Przedmiot:
Bezpieczeństwo rozproszonych systemów operacyjnych
Security of Distributed Operating Systems
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
dr Jarosław Skaruz
30
egzamin
Laboratorium
45
Punkty
ECTS
5
POZIOM
przedmiotów:
•
Systemy operacyjne
ZAŁOŻENIA I CELE
Celem głównym wykładu jest przedstawienie zasad bezpieczeństwa rozproszonych
systemów operacyjnych, opracowanie polityki bezpieczeństwa oraz metod zabezpieczania
usług systemów operacyjnych.
problemów związanych z bezpieczeństwem rozproszonych systemów operacyjnych w tym
konfiguracją i zabezpieczaniem usług systemów operacyjnych.
WYKŁAD
1. Active Directory (AD) - hierarchiczna baza danych obiektów domeny
•
•
•
•
struktura AD
składniki AD
relacje zaufania
replikacja AD
2. Projektowanie Active Directory
341
•
•
•
struktury domen
modele AD
jednostki organizacyjne i grupy
3. Polityka bezpieczeństwa w Windows 2003 Serwer
•
•
•
•
przegląd zagrożeń
planowanie architektury zabezpieczeń
inspekcja zabezpieczeń
mechanizmy zabezpieczeń
4. Bezpieczeństwo usług w Windows 2003 Serwer
•
•
•
system DNS w Windows 2003 serwer
protokoły DHCP i WINS oraz kontrolery domen
internetowe usługi informacyjne
5. Infrastruktura klucza publicznego (PKI)
•
•
•
usługi certyfikatów
Encrypting File System
integracja PKI z obszarami Kerberosa w obcych środowiskach
6. Wirtualne siei prywatne w Windows 2003 Serwer
•
•
•
tunele VPN
zarządzanie VPN za pomocą serwera Internet Authentication Service
tworzenie VPN za pomocą usługi Routing and Remote Access
7. Protokół IPSec
•
•
•
•
podstawowa funkcjonalność IPSec
konfiguracja IPSec pomiędzy serwerami w domenie Windows 2003
monitor zabezpieczeń IP
weryfikacja funkcjonowania IPSec
8. Kerberos w Windows 2003
•
•
•
•
projektowanie architektury Kerberos
konfiguracja zasad grup
współdziałania z innymi środowiskami
zaawansowane techniki obsługi klientów systemu Kerberos
9. Uwierzytelnianie
•
•
•
•
uwierzytelnianie podstawowe
metody biometryczne
systemy żetonowe
karty inteligentne
10. Buforowanie w Windows 2003 Serwer
342
•
•
•
•
buforowanie treści - oprogramowanie
buforowanie treści - urządzenia
skalowanie serwera buforującego
metody i protokoły buforowania
11. Autoryzacja w systemach Unixowych
•
•
•
•
logowanie z prawami roota
uwierzytelnianie z użyciem klucza publicznego
ograniczanie przywilejów
uwierzytelnianie w zadaniach cron
12. Kontrola dostępu do sieci
•
•
•
•
monitorowanie interfejsów sieciowych
włączanie i wyłączanie kart sieciowych
konfiguracja usług
ograniczanie dostępu
13. Instalacja i konfiguracja wirtualnych sieci prywatnych w systemie Linuks
•
•
•
konfiguracja protokołu PPTP
instalacja i konfiguracja serwera FREE/SWAN
potencjalne zagrożenia w sieciach VPN
14. Bezpieczeństwo poczty elektronicznej
•
•
szyfrowanie poczty elektronicznej
zastosowanie protokołu SSL do zabezpieczenia transmisji poczty POP/IMAP
15. Monitorowanie w systemie Linuks
•
•
•
•
testowanie poprawności haseł
obserwacja ruchu sieciowego
rotacja plików dziennika
śledzenie procesów
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
343
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Narzędzia administracji w systemie Windows 2003 Serwer
•
•
•
zarządzanie aplikacjami
inspekcja
zdalne zarządzanie
2. Polityka bezpieczeństwa: Active Directory
•
•
•
•
drzewa i lasy w AD
lokacje AD
planowanie topologii i replikacji
domeny specjalnego przeznaczenia
3. Zarządzanie kontami użytkowników
•
•
•
•
umożliwienie zarządzania założeniami grupowymi
zarządzanie instalowaniem oprogramowania w klientach
przekierowanie folderów
zarządzanie użytkownikami zdalnymi
4. Zabezpieczanie usług: DHCP, DNS, WWW
•
•
•
•
•
bezpieczne aktualizacje składników DNS
autoryzacja DHCP
procedury awaryjne DHCP
uwierzytelnianie w serwerze WWW IIS
certyfikaty SSL
5. Instalacja i konfiguracja usługi certyfikatów
•
•
•
•
instalowanie usługi
konfiguracja urzędu wydawania certyfikatów (CA)
tworzenie szablonów certyfikatów
zgłaszanie żądań certyfikatów
6. Wirtualne sieci prywatne: protokoły L2TP i PPTP
•
•
•
•
konfigurowanie połączenia VPN typu router-router opartego na protokole PPTP
konfigurowanie połączenia VPN typu router-router opartego na protokole L2TP
konfigurowanie połączenia VPN zdalnego dostępu opartego na protokole PPTP
konfigurowanie połączenia VPN zdalnego dostępu opartego na protokole L2TP
7. Administracja serwerem ISA
•
•
•
•
instalowanie serwera ISA
usługa akceleracji
konfiguracja buforowania
mechanizmy raportowania i monitorowania serwera ISA
344
8. Konfiguracja zapory sieciowej
•
•
•
•
•
kreator konfiguracji
filtry
reguły
kontrola ruchu sieciowego
filtry aplikacji
9. Algorytm RSA
•
•
•
tryby działania usługi
funkcje usług terminalowych
planowanie usług terminalowych
10. Autoryzacja w systemie Linux
•
•
•
•
uwierzytelnianie w sudo
uruchamianie programów X z prawami roota
uwierzytelnianie przez mechanizm wiarygodnego hosta
kontrola i monitorowanie plików logowania
11. Konfiguracja i zabezpieczanie usług rozproszonych systemów plików
•
•
Zabezpieczanie serwera NFS
Zarządzanie zasobami i użytkownikami serwera Samba
12. Autoryzacja i szyfrowanie: protokół Kerberos
•
•
•
•
dodawanie użytkowników do domeny
dodawanie hostów do domeny
korzystanie z uwierzytelniania Kerberos w usłudze SSH
zabezpieczenie usługi IMAP technologią Kerberos
13. Wirtualne sieci prywatne
•
•
•
•
VPN z użyciem protokołów SSH, PPP oraz Perla
CIPE - enkapsulacja protokołu IP z szyfrowaniem
zastosowanie FREE/SWAN
zastosowanie protokołu PPTP
14. Ochrona poczty elektronicznej
•
•
zastosowanie protokołu SSL do szyfrowania poczty
otrzymywanie poczty elektronicznej bez udostępniania serwera
15. Kontrola aktywności użytkowników
•
•
•
•
wyszukiwanie kont bez haseł i superużytkowników
sprawdzanie podejrzanych zachowań dotyczących kont
testowanie ścieżki wyszukiwania
efektywne przeszukiwanie systemu plików
345
•
rejestrowanie zdalne
ECTS):
Zakres
0-70 pkt.
71-84 pkt.
85-98 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
99-112 pkt.
113-126 pkt.
127-140 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. Robbie Allen, Alistair G. Lowe-Norris, Active Directory, 2nd Edition, Helion, 2003
2. Blair Rampling, Windows Server 2003. Bezpieczeństwo. Biblia, Helion, 2003
3. Nelson Ruest, Danielle Ruest, Windows Server 2003. Podręcznik administratora,
Helion, 2004
4. Rand Morimoto, Michael Noel, Omar Droubi, Kenton Gardinier, Noel Neal, Windows
Server 2003. Księga eksperta, Helion, 2004
5. James Stanger Ph.D., Patrick T. Lane, Edgar Danielyan, Hack Proofing Linux. Edycja
polska, Helion, 2003
6. Bob Toxen, Bezpieczeństwo w Linuksie. Podręcznik administratora, Helion, 2004
7. Daniel J. Barrett, Richarde Silverman, Robert G. Byrnes, Linux. Bezpieczeństwo
Receptury, Helion, 2003
346
Przedmiot:
Bezpieczeństwo sieci komputerowych
Computer Networks Security
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
30
egzamin
Laboratorium
dr Jarosław Skaruz
45
Punkty
ECTS
5
POZIOM
przedmiotów:
•
•
•
Technologie Sieciowe
Podstawy Bezpieczeństwa Systemów Komputerowych
Podstawy telekomunikacji dla informatyków
ZAŁOŻENIA I CELE
Celem głównym wykładu jest przedstawienie zróznicowanych form zagrożeń wewnętrznych i
zewnętrznych w odniesieniu do sieci komputerowych, także że względu na zróżnicowane
formy działania. Cele szczegółowe są następujące:
•
•
•
•
•
kwestie bezpieczeństwa wirtualnych sieci prywatnych,
metody ataku i ochrony wrażliwych warstw w modelu OSI,
technologie i techniki podsłuchu w sieciach komputerowych,
mechanizmy przełamywania zabezpieczeń sieci,
podstawowe narzędzia i metody ochrony sieci przed atakami.
Celem laboratorium jest uzyskanie umiejętności instalowania i obsługi sprzętu oraz
oprogramowania stosowanych w polityce bezpieczeństwa sieci komputerowych. Celami
szczegółowymi są umiejętności praktyczne obejmujące:
•
rozpoznanie ataku i realizacja obrony w sytuacjach ataku DoS, DNS, spoofingu i in.,
347
•
•
•
stosowanie
narzędzi
przełamywania
bezprzewodowych,
konfiguracja punktu dostępowego,
konfiguracja serwera SMTP.
zabezpieczeń
WYKŁAD
1. Wprowadzenie do bezpieczeństwa w sieciach komputerowych
•
•
•
•
standardy sieci komputerowych
urządzenia sieciowe
zagrożenia wewnętrzne i zewnętrzne
zagrożenia w sieciach bezprzewodowych
2. TCP/IP w obliczu zagrożeń
•
•
•
porywanie sesji
prywatność w sieciach komputerowych
ataki warstw 7, 5, 4, i 3 modelu OSI
3. Firewall w sieciach korporacyjnych
•
•
•
•
komponenty firewalla
konfiguracja dual-home
konfiguracja bastion
konfiguracja screened host
4. Wirtualne sieci prywatne
•
•
•
kwestia bezpieczeństwa VPN
typowe zastosowania VPN
protokoły L2TP i PPTP
5. Podsłuchiwanie oraz przechwytywanie ruchu sieciowego
•
•
•
•
możliwości, technologie i techniki podsłuchu
podsłuchiwanie w sieciach lokalnych
podsłuchiwanie w sieciach rozległych
charakterystyka narzędzi stosowanych do podsłuchu
6. Ataki odmowy usługi
•
•
•
•
•
zasada działania
nadużycia w sieci
amplification attack
fragmentation attack
rozproszone ataki
7. Rozpoznawanie systemów operacyjnych
348
WWW
oraz
sieci
•
•
•
•
•
rozpoznawanie stosu TCP
czas oczekiwania TCP
pasywne rozpoznawanie
nieostre rozpoznawanie
specjalizowane narzędzia
8. Bezpieczeństwo usług internetowych
•
•
•
•
bezpieczeństwo serwera WWW
zabezpieczanie przeglądarki
zabezpieczanie serwera poczty
zabezpieczanie klientów poczty oraz komunikatorów
9. Mechanizmy przełamywania zabezpieczeń
•
•
•
narzędzia analizy ruchu działające w trybie monitorowania
łamanie zabezpieczeń: program TKIP
atak man in the middle oraz wykorzystanie fałszywych punktów dostępowych
10. Ataki na połączenia szyfrowane w sieciach bezprzewodowych
•
•
•
narzędzia łamania szyfrów
narzędzia do generowania ramek sieci komputerowej
wprowadzanie do sieci zaszyfrowanego ruchu
11. Zaawansowane mechanizmy zabezpieczeń
•
•
•
standard 802.11i oraz WPA
filtrowanie danych warstwy łącza danych modelu OSI
stosowanie zabezpieczeń Extended Service Set Identifier - ESSID
12. Protokoły bezpiecznej komunikacji: SSH, SSL, IPSec
•
•
•
•
IPSec: nagłówek AH, enkapsulacja ESP
IPSec a kwestia bezpieczeństwa
zasada działania SSH
zasada działania SSL
13. Usługi poczty i WWW w obliczu zagrożeń
•
•
•
•
serwery open-relay
wykrywanie spamu
ataki SQL-injection
ataki cross-site scripting
14. Podstawy obrony przed atakami
•
•
•
polityka bezpieczeństwa sieci bezprzewodowych
bezpieczeństwo warstwy pierwsze OSI
wzmocniona brama bezprzewodowa
349
15. Pozyskiwanie informacji w sieciach komputerowych
•
•
•
aktywne i pasywne skanowanie
enumeracja
identyfikacja usług
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Firewall - zaawansowane konfiguracje
•
•
•
implementacja firewalla w konfiguracji bastion
implementacja firewalla w konfiguracji screened host
implementacja firewalla w konfiguracji dual-home
2. Utrzymywanie zapór sieciowych
•
•
•
sprawdzanie działania firewalla
testowanie zapory sieciowej przy pomocy: telnet, iptables, netcat i sendip
rejestrowanie blokowanie oraz opcje alarmowe
3. Atak i obrona: sniffing - podsłuchiwanie komunikacji
•
•
•
•
instalacja i konfiguracja programu Etheral
podsłuchiwanie komunikacji sieciowej za pomoca programu Etheral
zastosowanie filtrów
integracja Etheral z innymi snifferami
4. Atak i obrona: spoofing ARP - fałszowanie nagłówka ramki protokołu
•
•
•
metody fałszowania ramek ARP
wykrywanie sfałszowanych ramek
tworzenie statycznych tablic ARP
5. Atak i obrona: DoS i DDoS - ataki odmowy usługi
•
•
zajmowanie przepustowości
ataki na routing i DNS
350
•
•
zdalne ataki DoS
rozproszone ataki odmowy usługi
6. Atak i obrona: usługi DNS i DNSec
•
•
•
przechwytywanie zapytań DNS
modyfikacja transferu stref
zastosowanie szyfrowanych połaczeń DNS
7. Atak i obrona: protokół ICMP
•
•
•
analiza transakcji ICMP w różnych systemach operacyjnych
typy komunikatów ICMP
identyfikacja zdalnych usług za firewallem
8. Bezpieczne tunele
•
•
•
tunelowanie połączeń wewnątrz HTTP
tworzenie tunelu za pomocą programu VTun i protokołu SSH
szyfrowanie i tunelowanie za pomocą protokołu SSL
9. Protokoły zarządzania poufnością e-mail
•
•
•
instalacja, konfiguracja i zastosowanie programu PGP
szyfrowanie usług IMAP i POP za pomocą protokołu SSL
konfiguracja serwera SMTP wykorzystującego szyfrowanie TLS
10. Konfiguracja punktu dostępowego
•
•
•
ogólne bezpieczeństwo punktu dostępowego
konfiguracja punktu dostępowego w linuksie
konfiguracja punktu dostępowego w windows
11. Szyfrowanie algorytmem WEP
•
•
•
•
wykorzystanie możliwości protokołu WEP
łamanie klucza WEP
siłowy atak FMS
udoskonalony atak FMS
12. Ataki na systemy bezpieczeństwa
•
•
ataki na systemu uwierzytelnienia
ataki na sieci VPN
13. Zastosowanie IPSec w sieciach w standardzie 802.11
•
•
•
kompilacja i instalacja FREES/WAN
ustawienia opcji dla topologii VPN
konfiguracja klienta w windows 2000
351
14. Narzędzia przełamywania zabezpieczeń WWW
•
•
zastosowanie aplikacji: netcat, whisker do pozyskiwania informacji o serwerach i
aplikacjach WWW
zastosowanie aplikacji: brutus, achilles, cookie pal do pozyskiwania informacji o
serwerach i aplikacjach WWW
15. Narzędzia przełamywania zabezpieczeń w sieciach bezprzewodowych - AirSnort i
Kismet
•
•
zastosowanie narzędzia AirSnort do włamań do sieci bezprzewodowych
zastosowanie narzędzia Kismet do włamań do sieci bezprzewodowych
laboratoryjnych.
skali ECTS):
Zakres
0-100 pkt.
101-120 pkt.
121-140 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
141-160 pkt.
161-180 pkt.
181-200 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. Schetina,E., Green,K., Carison,J., Bezpieczenstwo w sieci, Helion, 2002
2. William Chestwick, Steven Bellovin, Aviel Rubin, Firewalle i bezpieczenstwo w sieci,
Helion, 2003
352
3. Chris Hare, Karanjit Siyan, Internet Firewalls and Network Security, New Riders,
1996
4. Elizabeth D. Zwicky, Simon Cooper, D. Brent Chapman, Building Internet Firewalls,
Oreily, 2000
5. Angela Orebaugh, Etheral Packet Sniffing, Syngress, 2004
6. Stuart McClure, Joel Scambray, George Kurtz, Hacking Exposed - Network Security
Secrets & Solutions, 2nd Edition, McGraw-Hill Osborne, 2003
7. Daniel, J. Barrett, Richard Silverman, Robert G. Byrnes, Linux Security Cookbook,
O’Reilly, 2003
8. Bradley Dunsmore, Jeffrey W. Brown, Michael Cross, Mission Critical Internet
Security, Syngress, 2001
9. Andrew Lockhart, 100 sposobów na bezpieczenstwo sieci, Helion, 2004
10. Andrew A. Vladimirov, Konstantin V. Gavrilenko, Andrei A. Mikhailovsky, Wi-Foo:
The secrets of Wireless Hacking, Addison Wesley, 2004
11. Jon Edney, William Arbaugh, Real 802.11 Security: Wi-Fi Protected Access and
802.11i, Adisson-Wesley Professional, 2003
12. Cyrus Peikari, Seth Fogie, Maximum Wireless Security, Sams 2002
13. Matt Fearnow, S., Northcutt, M., Cooper, Intrusion Signatures and Analisys, Sams
2001
14. Simson, Garfinkel, Gene Spafford, Practical Unix Internet Security 2nd Edition,
O’Reilly, 1996
15. Anton Chuvakin, Cyrus Peikari, Security Warior, O’Reily, 2004
16. Will Schmied, Victor Chang, Drew Simonis, Building DMZs for Enterprise
Netoworks, Syngress, 2003
17. Will Schmied, Robert J. Shimonski, Dr. Thomas W. Shinder, Comptia Security
Studyguide, Syngress, 2003
353
Przedmiot:
Administrowanie bezpieczeństwem systemu
komputerowego
Computer System Security Administration
Rodzaj zajęć
Prowadzący
Liczba
godzin
Tryb
zaliczenia
Wykład
30
egzamin
Laboratorium
45
Punkty
ECTS
4
POZIOM
przedmiotów:
•
•
Podstawy bezpieczeństwa systemów komputerowych
ZAŁOŻENIA I CELE
Zasadniczym celem przedmiotu jest wprowadzenie studentów do problematyki zarządzania
bezpieczeństwem systemów komputerowych w zakresie administrowania zasobami i
komponentami narzędziowymi systemu bezpieczeństwa poprzez zapoznanie z przekrojem
zasad i metod zabezpieczania systemów komputerowych, w tym m.in. ochroną osobową i
przekrojem metod ochrony fizycznej, oraz mechanizmami bezpieczeństwa i ich powiązaniami
systemowymi.
Celem dodatkowym jest wprowadzenie studentów do problematyki oceny bezpieczeństwa
oraz zapoznanie z zasadami i metodami przeprowadzania audytu bezpieczeństwa.
Celem laboratorium jest zapoznanie studentów z praktyczną realizacją wybranych procesów
projektowania, wdrażania i administrowania metodami, mechanizmami i narzędziami
bezpieczeństwa w typowych rozwiązaniach sieci komputerowych firm, instytucji i korporacji
354
WYKŁAD
1. Administrowanie bezpieczeństwem systemu teleinformatycznego - wprowadzenie
•
•
•
•
Administrowanie a zarządzanie bezpieczeństwem systemu komputerowego
Kształtowanie kultury bezpieczeństwa w miejscu pracy
Gwarantowanie klientowi bezpieczeństwa informacyjnego
System administrowania (zarządzania) bezpieczeństwem informacji
2. Rodzaje ryzyka i żródła zagrożeń
•
•
•
•
•
Bezpieczeństwo sieciowe na przestrzeni ostatnich lat (statystyki)
Ochrona prywatności w sieci. Tożsamość i anonimowość w sieciach rozległych
Zagrożenia i luki bezpieczeństwa.
Odpowiedzialność użytkowników i działania ochronne
Kontrola dostępu. Zdalni użytkownicy
3. Podstawy prawne ochrony informacji w systemach komputerowych
•
•
•
•
•
Klasyfikacja informacji wrażliwych
Zasady ochrony informacji niejawnych
Wymagania wzgledem ochrony danych osobowych
Tajemnica przedsiębiorstwa. Tajemnica bankowa.
Tajemnica zawodowa (lekarska, bankowa, adwokacka)
4. Zabezpieczenia administracyjne systemów komputerowych.
•
•
•
•
•
Ochrona osobowa
Organizacja pionu teleinformatyki
Model organizacyjny zespołu zabezpieczającego
Zabezpieczenia proceduralne
Szkolenia i kształcenie w zakresie bezpieczeństwa systemów komputerowych
5. Metody i standardy ochrony fizycznej systemów komuterowych
•
•
•
•
•
Cele i podstawowe zasady ochrony fizycznej
Podstawy prawne ochrony fizycznej
Zadania i rola pracowników ochrony
Techniczne środki zabezpieczenia systemów i sieci teleinformatycznych
Strefy bezpieczeństwa. Zasady i techniki kontroli
6. Praktyczne zasady administrowania bezpieczeństwem systemów i sieci cz. 1
•
•
•
•
Ogólne zasady zarządzania ryzykiem
Zarządzanie konfiguracją
Zarządzanie systemem
Zarządzanie zmianami
355
•
•
•
•
•
Archiwizacja - cel i metody
Kopie zapasowe danych i oprogramowania. Nośniki
Dokumentowanie archiwizacji
Procedury odtwarzania
Plan archiwizacji
•
•
•
•
Reakcja na incydenty
Planowanie awaryjne
Zarządzanie ciągłością procesów krytycznych
Odzyskiwanie danych
9. Mechanizmy ochrony systemów komputerowych i ich powiązania cz. 1
•
•
•
Zabezpieczanie portów i usług
Zabezpieczanie przed penetracją
Zabezpieczanie urządzeń sieciowych i usług
10. Mechanizmy ochrony systemów komputerowych i ich powiązania cz. 2
•
•
Zasady bezpieczeństwa
Oprogramowanie zabezpieczające
11. Weryfikacja i ocena systemu bezpieczeństwa komputerowego. Audyt bezpieczeństwa
cz. 1
•
•
Standardy oceny bezpieczeństwa
Metody i kryteria oceny bezpieczeństwa
cz. 2
•
•
Audyt bezpieczeństwa - cel, zakres i charakterystyka działań
Skład zespołu, kompetencje i kwalifikacje
cz. 3
•
•
Narzędzia i procesy. Dokumentowanie audytu
Wykorzystanie audytu w administrowaniu bezpieczeństwem systemu komputerowego
14. Zarządzanie działaniami operacyjnymi i dobra praktyka w biznesie cz. 1
•
•
Dobra praktyka bezpieczeństwa w e-biznesie
Bezpieczeństwo handlu w sieci
15. Zarządzanie działaniami operacyjnymi i dobra praktyka w biznesie cz. 2
356
•
•
Bezpieczeństwo płatności internetowych
Umowy zawierane elektronicznie
ZALICZENIE WYKŁADU
Zakres
0-50 pkt.
51-60 pkt.
61-70 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
71-80 pkt.
81-90 pkt.
91-100 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LABORATORIUM
1. Analiza obszaru problemowego – podstawowe definicje
•
•
•
•
•
firma, instytucja, korporacja,
system informacyjny,
system(y) informatyczny(e),
procesy biznesowe,
personel, sprzęt, oprogramowanie;
2. Analiza zagrożeń i ocena ryzyka
•
•
•
•
prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenia,
skutki wystąpienia zagrożenia,
szacowanie ryzyka utraty informacji,
akceptowalność ryzyka;
3. Analiza strat, zysków i kosztów
•
•
•
kryteria decyzyjne akceptowalności ryzyka,
definiowanie wymagań sprzętowych,
definiowanie wymagań programowych;
4. Metody kontroli dostępu do systemu
•
•
•
•
•
•
analiza metod zapewniających bezpieczeństwo fizyczne,
elementy systemów ochrony fizycznej,
integracja systemów ochrony fizycznej – zyski i straty;
kontrola dostępu do systemów operacyjnych Linuks,
kontrola dostępu do systemów operacyjnych Windows a,
kontrola dostępu w systemach sieciowych;
5. Metody monitorowania systemu. Metody reagowania na wykrycie zagrożenia
357
•
•
•
analiza i wybór metod monitorowania chronionego środowiska,
definiowanie procedur obsługi incydentów,
wdrażanie procedur obsługi incydentów;
6. Metody likwidacji skutków realizacji zagrożenia
•
•
wybrane elementy procedur tworzenia kopii zapasowych,
procedury odtwarzania systemów z kopii zapasowych;
7. Projektowanie i wdrażanie polityki bezpieczeństwa
•
•
Tworzenie dokumentu pt. Polityka bezpieczeństwa przedsiębiorstwa” wg wybranej
metodyki,
analiza i planowanie procesu wdrożenia;
8. Projektowanie zabezpieczeń systemu informatycznego I
•
•
•
•
zapewnianie poufności danych,
zapewnianie integralności danych,
zapewnianie kontroli dostępu i identyfikowalności tożsamości,
zapewnianie dostępności;
9. Projektowanie zabezpieczeń systemu informatycznego II
•
•
•
architektura dostępu do Internetu,
architektura zewnętrznego rutera,
architektura zaawansowanej ściany ogniowej;
10. Audyt systemów baz danych I
•
•
zabezpieczanie baz danych: MySQL i PostgreSql,
testy penetracyjne baz danych: MySQL i PostgreSql;
11. Audyt systemów baz danych II
•
•
zabezpieczanie bazy Oracle,
testy penetracyjne bazy Oracle;
12. Audyt systemów operacyjnych I
•
•
zabezpieczanie i testy penetracyjne systemów Linuks,
audyt haseł
13. Audyt systemów operacyjnych II
•
•
zabezpieczanie i testy penetracyjne systemu Windows
audyt haseł
14. Audyt konfiguracji w systemach operacyjnych
358
•
•
testowanie reguł firewalla
analiza konfiguracji usług sieciowych
15. Techniki i infrastruktury uwierzytelnienia
•
•
Kerberos
infrastruktura PAM
ECTS):
Zakres
0-70 pkt.
71-84 pkt.
85-98 pkt.
Ocena
ndst (F)
dst (E)
dst+ (D)
Zakres
99-112 pkt.
113-126 pkt.
127-140 pkt.
Ocena
db (C)
db+ (B)
bdb (A)
LITERATURA
1. Białas A. (red.): Podstawy bezpieczeństwa systemów teleinformatycznych. Wyd. Prac.
Komp. J. Skalmierskiego, Gliwice 2002.
2. Chirillo J.: Hack Wars. Administrator kontratakuje. Wyd. Helion, Gliwice 2002.
3. Gałach A.: Instrukcja zarządzania bezpieczeństwem systemu informatycznego. Wyd.
ODi DK, Gdańsk 2004
4. Kifner T.: Polityka bezpieczeństwa i ochrony informacji. Wyd. Helion, Gliwice 1999
5. Lam K., LeBlanc D., Smith B.: Ocena bezpieczeństwa sieciowego. Wyd. APN
PROMISE, Warszawa2004
6. Liderman K.: Podręcznik administratora bezpieczeństwa teleinformatycznego. Wyd.
MIKOM, Warszawa 2003
7. Noonan W.J.: Ochrona infrastruktury sieciowej. Wyd. Edition 2000, Kraków 2004
8. Reuvid J.: E-biznes bez ryzyka. Zarządzanie bezpieczeństwem w sieci. Wyd. Helion,
Gliwice 2007
359

informator -sylabus - Instytut Informatyki UPH

Transkrypt

Podobne dokumenty