docSOBÓR KONSTANTYNOPOLITAŃSKI II (553)
download 
Reklamacja Transkrypt
SOBÓR KONSTANTYNOPOLITAŃSKI II (553)
SOBÓR KONSTANTYNOPOLITAŃSKI II (553) 263 [WYROK PRZECIWKO «TRZEM ROZDZIAŁOM»] 1 1. Według przypowieści przekazanej w Ewangeliach, wielki B ó g i nasz Zbawiciel Jezus Chrystus rozdawał talenty w e d ł u g zdolności k a ż d e g o czło wieka i w y m a g a ł , aby w o d p o w i e d n i m czasie przynosiły o w o c e uczynków. Jeżeli ten, który, p o w i e r z o n y sobie j e d e n talent, z a c h o w a ł , a nie utracił go, został potępiony 2 , p o n i e w a ż n i m nie obracał i nie p o m n o ż y ł j e g o wartości, o ile większemu i straszniejszemu wyrokowi potępienia podlega człowiek, który nie tylko zlekceważył to, co od N i e g o otrzymał, lecz co więcej, stał się przy czyną zgorszenia i niepokoju dla innych. 2. G d y rozważa się zagadnienia wia ry, dla wszystkich ludzi wierzących oczywiste jest to, że na potępienie zasłu guje nie tylko sam bezbożnik, ale także i ten, który zaniedbuje udzielenia prze strogi bliźniemu, gdy m o ż e nie dopuścić do powstania bezbożności. 3. Przeto my, k t ó r y m p o w i e r z o n e zostało k i e r o w a n i e K o ś c i o ł e m P a n a 3 , w obawie przed p o t ę p i e n i e m , które zagraża w y k o n u j ą c y m n i e d b a l e dzieła Pańskie 4 , staramy się ze wszystkich dzieł z a c h o w a ć d o b r e ziarno wiary, czyste od kąkolu b e z b o ż n o ś c i , który r o z s i e w a nieprzyjaciel 5 . 4. P o n i e w a ż widzieliśmy, że z w o l e n n i c y Nestoriusza spróbowali przeniknąć do K o ś c i o ł a B o ż e g o ze swą b e z b o ż n ą n a u k ą za p o ś r e d n i c t w e m w y s t ę p n e g o Teodora, który był biskupem Mopsuestii, i j e g o nieprawomysinych pism, ponadto przez świętokradzkie p i s m a Teodoreta oraz b e z b o ż n y list, o k t ó r y m m ó w i się, że napisany został przez Ibasa [biskupa E d e s s y ] do P e r s a M a r i n a , powstali śmy przeto, aby naprawić, co t a m c i w y w o ł a l i i w e z w a n i r o z k a z e m najpobożniejszego imperatora [Justyniana] oraz dzięki woli Bożej, zebraliśmy się w tym cesarskim mieście. 1 Zachowany fragment grecki podajemy za: Msi 9,368. Podział na poszczególne sekcje zaznaczony liczbami wyróżnionymi tłustym drukiem pochodzi od wydawców obecnego wydania. 2 Por. Mt 25,14-30. 3 Por. Dz 20,28. 4 Por. Jr 48,10. 5 Por. Mt 13,36-43. Wyrok przeciwko «Trzem rozdziałom» 265 5. Szczęśliwie się zdarzyło, że najpobożniejszy [biskup R z y m u ] Wigiliusz, obecny w t y m ż e cesarskim mieście, z a j m o w a ł się j u ż w s z y s t k i m , o c z y m napisano w «Trzech rozdziałach)) i j u ż je potępiał, tak ustnie, j a k i w pismach. Zgodził się także na piśmie, że przybędzie na sobór i przedyskutuje z n a m i sprawę «Trzech rozdziałów)), abyśmy mogli wszyscy wydać wspólne oświad czenie, z g o d n e z p r a w d z i w ą wiarą. 6. Najpobożniejszy i m p e r a t o r - za na szą aprobatą - w e z w a ł i j e g o i nas do zebrania się r a z e m , p o n i e w a ż godzi się, aby kapłani wspólnie położyli kres w s p ó l n y m p r o b l e m o m . D l a t e g o byli śmy z m u s z e n i prosić j e g o czcigodność, aby spełnił swoje obietnice d a n e na piśmie. N i e jest b o w i e m rzeczą usprawiedliwioną pozwolić, aby j e s z c z e bar dziej rosło zgorszenie z p o w o d u «Trzech rozdziałów)), a K o ś c i ó ł B o ż y nara żony był n a niepokoje. 7 . D l a tych p o w o d ó w p r z y p o m n i e l i ś m y m u wielkie przykłady A p o s t o ł ó w i tradycje Ojców. C h o c i a ż k a ż d y z A p o s t o ł ó w prze pełniony był łaską D u c h a Świętego i nie p o t r z e b o w a l i oni radzić się j e d e n drugiego, co należy czynić, to j e d n a k w sprawie, która b y ł a w ó w c z a s przed m i o t e m dyskusji, mianowicie, czy jest konieczne, aby p o g a n i e poddawali się obrzezaniu, nie chcieli niczego ustalać, z a n i m nie zbiorą się r a z e m i nie p o twierdzą swoich opinii ś w i a d e c t w a m i świętych P i s m . Dlatego wydali w tej sprawie w s p ó l n e orzeczenie, pisząc do p o g a n : „ P o stanowiliśmy b o w i e m , D u c h Święty i my, nie n a k ł a d a ć na w a s ż a d n e g o cię żaru oprócz tego, co konieczne. Powstrzymajcie się od ofiar s k ł a d a n y c h b o ż k o m , od krwi, od tego, co u d u s z o n e i od n i e r z ą d u " 6 . 8. Święci Ojcowie, którzy - wzorując się na starożytnych przykładach - na przestrzeni minionych wieków zbierali się na czterech świętych zgromadze 7 niach , również wspólnie podejmowali decyzje w sprawie powstających here zji i w innych aktualnych kwestiach. Uważali b o w i e m za rzecz pewną, że kiedy razem rozważa się problemy, którymi zainteresowane są dwie strony i które mają być zbadane z obu stron, światło prawdy rozpędza mroki kłamstwa. 9. Kiedy p r o w a d z o n a jest debata o zagadnieniach wiary, p r a w d a nie m o ż e objawiać się w inny sposób, p o n i e w a ż k a ż d y potrzebuje w ó w c z a s w s p a r c i a ze strony swego bliźniego, j a k to m ó w i w Księdze P r z y s ł ó w S a l o m o n : „Brat udzielający p o m o c y bratu, będzie w y w y ż s z o n y j a k m i a s t o w a r o w n e , silny jest j a k królestwo d o b r z e u m o c n i o n e " 8 . R a z j e s z c z e p o t w i e r d z a t e słowa 6 Dz 15,28-29. Aluzja do czterech poprzednich soborów. 8 Por.Przl8,19. 7 Wyrok przeciwko «Trzem rozdziałom» 267 w Księdze Eklezjastesa: „Lepiej j e s t d w o m niż j e d n e m u , gdyż mają d o b r y 9 zysk z e swojej p r a c y " . Także s a m P a n m ó w i : „ Z a p r a w d ę p o w i a d a m w a m : Jeśli dwaj z w a s z g o d n i e o coś prosić będą, to w s z y s t k i e g o u ż y c z y im mój Ojciec, który jest w Niebie. Bo gdzie są dwaj albo trzej zebrani w i m i ę Moje, t a m i Ja j e s t e m p o ś r ó d n i c h " 1 0 . 1 0 . Wiele razy z a p r a s z a n y p r z e z nas wszyst kich, w z y w a n y też za p o ś r e d n i c t w e m p r z e ś w i e t n y c h p o s ł a ń c ó w p r z e z najpobożniejszego cesarza, Wigiliusz obiecał w końcu, że osobiście w y d a orze czenie o tych s a m y c h «Trzech r o z d z i a ł a c h » . 11. Skoro usłyszeliśmy taką o d p o w i e d ź - biorąc sobie do serca ostrze żenie Apostoła, że „ k a ż d y z nas o sobie s a m y m z d a s p r a w ę B o g u " 1 1 , drżąc z obawy, pamiętając o w y r o k u j a k i grozi tym, którzy są p o w o d e m zgorsze nia dla j e d n e g o z najmniejszych 1 2 , a t y m bardziej dla cesarza tak bardzo chrze ścijańskiego, dla l u d ó w i dla całego Kościoła, w s p o m i n a j ą c też, co B ó g p o wiedział do P a w ł a : „Przestań się lękać, a przemawiaj i nie milcz, bo Ja j e stem z tobą i nikt nie targnie się na ciebie, aby cię s k r z y w d z i ć " 1 3 - 12. my, razem zgromadzeni, w y z n a j e m y p r z e d e wszystkim, ż e w e wszystkich p u n k tach z a c h o w u j e m y tą Wiarę, którą P a n nasz Jezus Chrystus, p r a w d z i w y Bóg, przekazał s w o i m ś w i ę t y m A p o s t o ł o m , a p r z e z n i c h ś w i ę t y m K o ś c i o łom, a którą ci, co byli po nich, święci Ojcowie i Nauczyciele Kościoła, prze kazali wierzącym sobie ludom. 13. O z n a j m i a m y też, że zachowujemy, strze ż e m y i głosimy świętym K o ś c i o ł o m to Wyznanie wiary, które w sposób peł ny w y ł o ż y ł o trzystu o s i e m n a s t u świętych O j c ó w z g r o m a d z o n y c h w N i c e i oni n a m przekazali święte n a u c z a n i e albo S y m b o l wiary. R ó w n i e ż stu pięć dziesięciu Ojców z e b r a n y c h w K o n s t a n t y n o p o l u ogłosiło, że przyjmują to samo Wyznanie wiary - oni też dokonali j e g o wyjaśnienia. Na ten sam Symbol wiary, który i my przyjmujemy, wyraziło swoją z g o d ę d w u s t u świętych Oj c ó w zebranych po raz pierwszy w Efezie. Przyjmujemy też i to, co sześciu set trzydziestu Ojców, z g r o m a d z o n y c h w C h a l c e d o n i e , ustaliło o jednej i tej samej wierze; postanowili oni b o w i e m podążać za rozporządzeniami powzię tymi przez p o p r z e d n i k ó w i tego s a m e g o n a u c z a ć , co oni. 14. O z n a j m i a m y p o n a d t o , że z g a d z a m y się u w a ż a ć za p o t ę p i o n y c h i w y ł ą c z o n y c h ze wspól noty w i e r n y c h tych wszystkich, którzy w s t o s o w n y c h o k o l i c z n o ś c i a c h zo stali potępieni i wyłączeni przez Kościół katolicki i cztery w y m i e n i o n e wyżej święte z g r o m a d z e n i a 1 4 . 9 10 11 Koh4,9. Mt 18,19-20. Rz 14,12. 13 Por. Mt 18,6. Dz 18,9-10. 14 Aluzja do czterech poprzednich soborów wymienionych w punkcie 13. 12 Wyrok przeciwko «Trzem rozdziałom» 269 15. Po uczynieniu tego w y z n a n i a wiary r o z p o c z ę l i ś m y b a d a n i e «Trzech rozdziałów» i na pierwszym miejscu rozpatrzyliśmy sprawę Teodora z M o p suestii. P o d c z a s o d c z y t y w a n i a j e g o p i s m zawierających tak straszne bluźnierstwa byliśmy pełni p o d z i w u dla Bożej cierpliwości, że boski ogień na tychmiast nie spalił głowy i języka, który takie rzeczy wypluwał. N i e p o z w o liliśmy, aby nadal czytano w s p o m n i a n e bluźnierstwa w obawie, że s a m a tyl ko p a m i ę ć o nich m o ż e w y w o ł a ć g n i e w B o ż y - j a k o że k a ż d e b l u ź n i e r s t w o rozmiarem bezbożności przewyższa poprzednie i wywołuje głęboki niepokój w u m y s ł a c h słuchaczy - i nie w i d z i e l i ś m y p o t r z e b y z a w s t y d z a n i a tych, któ rzy chlubią się rozgłaszaniem takich bluźnierstw, przez ujawnianie ich treści. 16. Te bluźnierstwa w y g ł a s z a n e p r z e c i w k o B o g u w z b u d z i ł y w n a s taką zapalczywość, że z a r ó w n o w trakcie czytania j e g o pism, j a k i po u k o ń c z e n i u ich lektury okrzykami potępienia ogłosiliśmy odrzucenie Teodora j a k gdyby ciągle żył i był tutaj obecny. Bądź miłosierny, Panie, wołaliśmy, nawet d e m o ny nie m i a ł y śmiałości m ó w i ć p r z e c i w k o Tobie takich r z e c z y ! 17. Co za m o w a nie do zniesienia! Co za zbrodniarz! O ręko podniesiona przeciw swojemu Stwórcy! Ów nieszczęśnik zaklina się, że zna Pisma, a nie pamięta co powiedział prorok Ozeasz: „Biada im, że uciekli daleko ode Mnie, stali się sławni, ponieważ byli wobec M n i e bezbożni, mówili przeciwko M n i e rzeczy niegodziwe i przeciwko Mnie zamyślali, mówili rzeczy najgorsze. Dlate go zginą od włóczni z p o w o d u złośliwości swojego języka. Stąd wzgardę dla siebie będą mieli w swych umysłach: ponieważ przekroczyli Moje przymierze i zbuntowali się przeciwko Mojemu p r a w u " 1 5 . 1 8 . Na te same groźby słusznie naraził się bezbożny Teodor. Odrzucając b o w i e m proroctwa, które odnosiły do Chrystusa, usiłował też znieważać, tam, gdzie się tym zajmował, wielką tajem nicę ekonomii naszego zbawienia. Na wiele sposobów próbował wykazać, że Boże słowa Pisma świętego są niczym więcej, j a k tylko baśniami ułożonymi dla wywołania śmiechu u ludzi, zlekceważył przy tym i inne wypowiedzi prorockie, które zostały skierowane przeciwko bezbożnikom - między innymi słowa bo skiego Habakuka o fałszywych nauczycielach: „Biada temu, który każe pić swojemu bliźniemu, czyniąc u niego spustoszenie, i upija go, aby oglądać ich zakamarki" 1 6 , to znaczy jego nauki ciemne i dalekie od światła. 19. C z y ż trzeba m ó w i ć więcej? K t o c h c e n i e c h bierze do rąk p i s m a b e z b o ż n e g o Teodora i przeczyta p e ł n e bluźnierstw rozdziały, które wyjęte z j e g o p i s m zostały p r z e z nas z b a d a n e i w ł ą c z o n e do akt s o b o r o w y c h 1 7 , a w ó w c z a s będzie m ó g ł stwierdzić, j a k b e z m i e r n e szaleństwo i b e z b o ż n a 15 17 16 Por. Oz 7,13-16; 8,1. Ha2,15. Zob. poniżej Anatematyzmy przeciwko «Trzem rozdziałom)), 12. 271 Wyrok przeciwko «Trzem rozdziałom» niegodziwość zawiera się w j e g o w y p o w i e d z i a c h . My sami l ę k a m y się dalej p o s t ę p o w a ć w tych b a d a n i a c h i j e s z c z e raz w r a c a ć p a m i ę c i ą do tak b a r d z o grzesznych i n i e g o d z i w y c h treści! 2 0 . Z o s t a ł y n a m także o d c z y t a n e niektó re p i s m a świętych O j c ó w s k i e r o w a n e p r z e c i w k o n i e m u i j e g o szaleństwu, którym przewyższa wszystkich innych heretyków, a p o n a d t o kroniki i edykty cesarskie, które od początku ogłaszały p u b l i c z n i e j e g o b e z b o ż n o ś ć . 2 1 . Po t y m w s z y s t k i m znaleźli się j e s z c z e o b r o ń c y j e g o niegodziwości - ludzie, którzy mają za p o w ó d do chluby swoje słowa znieważające Stwórcę. M ó wili oni, że nie p o w i n n o się ogłaszać w y ł ą c z e n i a Teodora po j e g o śmierci. My j e d n a k w i e m y z tradycji kościelnej, że jest dozwolone, aby heretycy pod legali potępieniu r ó w n i e ż p o ś m i e r t n i e . 2 2 . U z n a l i ś m y m i m o w s z y s t k o z a konieczne i tę s p r a w ę z b a d a ć . Jest p o t w i e r d z o n e w d o k u m e n t a c h , w j a k i sposób różni heretycy byli e k s k o m u n i k o w a n i po śmierci; po z b a d a n i u wielu tych d o k u m e n t ó w j e s t e ś m y w p e ł n i p r z e k o n a n i , że ci, którzy twierdzą coś przeciwnego i takiej e k s k o m u n i c e się sprzeciwiają, nie biorą p o d u w a g ę ani B o ż y c h sędziów, ani n a u c z a n i a apostolskiego ani tradycji Ojców. 2 3 . Chęt nie więc zapytujemy ich, co by powiedzieli na to, że P a n tak m ó w i o sobie s a m y m : „ K t o wierzy w N i e g o , nie p o d l e g a potępieniu; a kto nie wierzy, j u ż został potępiony, bo nie u w i e r z y ł w i m i ę J e d n o r o d z o n e g o Syna B o ż e g o " 1 8 . A także na to, co w o ł a Apostoł: „Ale g d y b y ś m y n a w e t my lub anioł z n i e b a głosił w a m E w a n g e l i ę r ó ż n ą od tej, którą w a m ogłosiliśmy - n i e c h b ę d z i e przeklęty! Już to p r z e d t e m powiedzieliśmy, a teraz j e s z c z e m ó w i ę : G d y b y w a m kto głosił E w a n g e l i ę r ó ż n ą od tej, którą [od nas] otrzymaliście - n i e c h będzie p r z e k l ę t y " 1 9 . 2 4 . Skoro P a n m ó w i , ż e [niewierzący] j u ż został p o t ę piony, a Apostoł wyklina nawet aniołów, jeśliby głosiły n a u k ę wiary różną od nauki zawartej w Ewangeliach, to ci, którzy odważają się to czynić, na jakiej podstawie mają śmiałość twierdzić, że słowa p o w y ż s z e o d n o s z ą się tylko do żywych? 2 5 . A l b o nie w i e d z ą albo tylko udają n i e ś w i a d o m y c h faktu, że wyrok ekskomuniki jest niczym innym jak odłączeniem od Boga? Bezboż nik, c h o ć b y n a w e t nie o t r z y m a ł od n i k o g o w y r o k u w y r a ż o n e g o s ł o w e m , to przecież i tak p o d l e g a wyłączeniu, p o n i e w a ż p r z e z s a m grzech b e z b o ż n o ś c i odłączył s a m e g o siebie od p r a w d z i w e g o życia. 26. C ó ż więc p o w i e d z ą n a j e s z c z e j e d n ą w y p o w i e d ź A p o s t o ł a : „Sekciarza po j e d n y m lub po d r u g i m u p o m n i e n i u wystrzegaj się, w i e d z ą c , że c z ł o wiek taki jest p r z e w r o t n y i grzeszny, p r z y c z y m s a m na siebie wydaje wy r o k " 2 0 ? Cyryl, świętej p a m i ę c i , w s w o i c h p i s m a c h p r z e c i w k o Teodorowi, 18 J3,18. 19 Ga 1,8-9. 20 Tt3,10-11. Wyrok przeciwko «Trzem rozdziałom» 273 wyraził myśl podobną: „Trzeba unikać tych, którzy są uwikłani w tak ciężkie grzechy; czy są oni w ś r ó d żywych, czy też nie. K o n i e c z n i e trzeba z a w s z e uciekać od tego, który przynosi s z k o d ę i nie n a l e ż y m i e ć w z g l ę d u na osobę, 21 ale raczej na to, co p o d o b a się B o g u " . 27. Ten s a m Cyryl, świętej p a m i ę c i , pisząc do Jana, biskupa Antiochii i do z e b r a n e g o t a m synodu, w ten oto spo sób w y p o w i a d a się raz j e s z c z e o Teodorze, w y ł ą c z o n y m r a z e m z Nestoriuszem: „Trzeba b y ł o urządzić wielkie święto, p o n i e w a ż z całą p e w n o ś c i ą od rzucone zostały wszystkie twierdzenia, w y p o w i e d z i a n e przez kogokolwiek, które brzmiały p o d o b n i e do bluźnierczych w y p o w i e d z i Nestoriusza. Wystą piono b o w i e m p r z e c i w k o wszystkim, którzy m y ś l ą lub niegdyś myśleli tak samo j a k on, p o n i e w a ż my i Wasza świętość p o w i e d z i e l i ś m y j a s n o : «Wyłą czamy ze w s p ó l n o t y w i e r n y c h tych, którzy twierdzą, że j e s t d w ó c h s y n ó w i dwóch Chrystusów. B o w i e m jeden, j a k j u ż powiedziano, jest Chrystus, gło szony przez nas i przez was, Syn i Pan, J e d n o r o d z o n y j a k o c z ł o w i e k w e d ł u g słów najmądrzejszego P a w ł a » 2 2 " 2 3 . 2 8 . Także w liście do Aleksandra, M a r tyniana, Jana, Paregoriusza i M a k s y m a , k a p ł a n ó w i O j c ó w m n i c h ó w , i do tych, którzy dzielili z n i m życie pustelnicze, pisze tak: „ J u ż n a w e t święty sobór zebrany w Efezie z woli Boga, po ogłoszeniu sprawiedliwego i wnikli w e g o orzeczenia p r z e c i w k o p r z e w r o t n o ś c i nestoriańskiej, r a z e m z n i m sa m y m potępił i n a ł o ż y ł taki s a m w y r o k potępienia, na p r ó ż n e teorie wszyst kich innych, z a r ó w n o tych, którzy b ę d ą p ó ź n i e j , j a k tych, którzy byli w c z e śniej, a którzy myśleli tak samo j a k Nestoriusz i ośmielali się głosić albo spi sywać p o d o b n e nauki. 2 9 . Z tego wynika, że gdy j e d e n c z ł o w i e k został p o tępiony za swoje świętokradzkie i czcze doktryny, p o t ę p i e n i e obejmuje nie tylko j e g o j e d n e g o , lecz, że tak p o w i e m , całą herezję czy fałszerstwo uczy nione przeciwko świętym d o g m a t o m Kościoła; m i a n o w i c i e wszystkich, któ rzy oddają cześć d w ó m synom, dzielą to, co jest niepodzielne, a także obra żają niebo i z i e m i ę o d d a w a n i e m czci boskiej c z ł o w i e k o w i . Święte b o w i e m zastępy d u c h ó w niebiańskich r a z e m z n a m i wielbią j e d n e g o P a n a J e z u s a Chrystusa"24. 30. O d c z y t a n e zostały r ó w n i e ż niektóre listy A u g u s t y n a , p o b o ż n e j pa mięci, jaśniejącego wśród biskupów afrykańskich 2 5 .1 on potwierdza, że trzeba e k s k o m u n i k o w a ć h e r e t y k ó w także p o śmierci. Taka j e s t b o w i e m tradycja 21 22 23 24 25 CYRYL ALEKSANDRYJSKI, Przeciw Teodorowi, I księga PG 76, 1442. Por. 1 Kor 8,6; 1 Tm 2,5. CYRYL ALEKSANDRYJSKI, Ep. 67, w: PG 77,333-336; fragment cytowany: 334. CYRYL ALEKSANDRYJSKI, Ep. 55, PG 77,293-296; fragment cytowany: 294-295. W zbiorze V, por. Mansi 9,260-261. Wyrok przeciwko «Trzem rozdziałom» 275 kościelna i zachowywali ją i inni wielce czcigodni biskupi z Afryki. 3 1 . Tak ż e święty K o ś c i ó ł R z y m s k i p o ś m i e r t n i e e k s k o m u n i k o w a ł p e w n y c h bisku pów, chociaż za życia nie byli oskarżeni o b ł ę d y p r z e c i w k o wierze. W y n i k a z tego, że u nas z d a r z y ł a się rzecz j e d n a i druga. 32. Ponieważ uczniowie Teodora i j e g o bezbożności w najbardziej oczywi sty sposób walczą z prawdą, próbując rozpowszechniać niektóre wypowiedzi Cyryla i Proklusa j a k o napisane przez Teodora, stosowną będzie rzeczą od nieść do nich słowa proroka, który m ó w i : „Ponieważ proste są drogi Pańskie, kroczą nimi sprawiedliwi, lecz potykają się na nich grzesznicy" 2 6 . A l b o w i e m owi uczniowie źle interpretują słowa, które prawidłowo i ku pożytkowi zostały napisane przez świętych Ojców, a powołują się na te wypowiedzi, ponieważ ze swoich grzechów 2 7 chcą się usprawiedliwiać za wszelką cenę. 3 3 . Jest rzeczą jasną, że Ojcowie nie uwalniają Teodora od anatemy, lecz w swej zapobiegliwości tak posługują się p e w n y m i sformułowaniami, wystę pując przeciwko o b r o ń c o m Nestoriusza i j e g o bezbożności, aby ich odcią gnąć od tego błędu, doprowadzić do tego, co doskonałe i tak ich pouczyć, aby potępili nie tylko ucznia bezbożności, Nestoriusza, lecz także jej nauczyciela, Teodora. 34. N a t o m i a s t w słowach s a m e g o rozporządzenia Ojcowie ujaw niają swoją intencję, mianowicie, że Teodor powinien być ekskomunikowany, j a k to zostało wykazane wielokrotnie na o b e c n y m soborze na podstawie pism, które dla potępienia Teodora i j e g o bezbożności pozostawili świętej p a m i ę c i Cyryl i Proklus. 35. P o d o b n e rozwiązanie znajdujemy w Piśmie świętym; widzimy, że p o d o b n i e postąpił P a w e ł Apostoł na początku swego nauczania: obrzezał b o w i e m Tymoteusza ze w z g l ę d u na Żydów, aby przez takie zalece 28 nie i ustępliwość doprowadzić ich do tego, co d o s k o n a ł e . Później j e d n a k zabronił obrzezania i tak napisał do Galatów: „ O t o ja, Paweł, m ó w i ę w a m : jeśli poddacie się obrzezaniu, Chrystus w a m się na nic nie p r z y d a " 2 9 . 36. O d k r y w a m y p o n a d t o , że o b r o ń c y Teodora czynią d o k ł a d n i e to s a m o , co zwykli czynić heretycy. Stwierdziliśmy, że poobcinali niektóre p i s m a świę tych Ojców, a dodali do nich p e w n e p i s m a sfałszowane, które wymyślili i napisali sami. Próbowali też uwolnić od a n a t e m y w s p o m n i a n e g o bezbożni ka, Teodora, posługując się listem świętej p a m i ę c i Cyryla, p o c h o d z ą c y m r z e k o m o ze ś w i a d e c t w a Ojców. 37. W k a ż d y m p r z y p a d k u j e d n a k p r a w d a wyszła na j a w : w y s t a r c z y ł o d o k ł a d n i e przeczytać te teksty, które zostały p o w y c i n a n e i odczytać je we w ł a ś c i w y m kontekście, po kolei zestawiając 26 28 Oz 14,10. Por.Dzl6,l-3. 27 29 Por.Ps 141(140), 4 Wig. Ga 5,2. Wyrok przeciwko «Trzem rozdziałom» 277 najpierw miejsca wcześniejsze, p o t e m późniejsze, fałszerstwo zaś i k ł a m stwo [co do listu Cyryla] zostało d o w i e d z i o n e p r z e z p o r ó w n a n i e z t e k s t e m prawdziwym. Przeciwko tym wszystkim, którzy na próżno posługują się kłam stwem, P i s m o kieruje takie słowa: „Opierają się na fałszu i m ó w i ą k ł a m stwa, byle u k n u ć p o d s t ę p i spłodzić niegodziwość..., tkają p a j ę c z y n ę " 3 0 . 38. Po takiej dyskusji o Teodorze i j e g o b e z b o ż n o ś c i przeszliśmy do głośne go odczytania i włączenia do akt soborowych, dla pożytku czytelników zain teresowanych prowadzonymi przez nas sprawami, niektórych tekstów Teodoreta, które b e z b o ż n i e napisał p r z e c i w k o prawdziwej wierze i d w u n a stu artykułom świętego Cyryla, a także p r z e c i w k o P i e r w s z e m u S o b o r o w i Efeskiemu oraz tych rzeczy, które napisał w o b r o n i e b e z b o ż n y c h Teodora i Nestoriusza 3 1 . W ten sposób w s z y s c y m o g ą p r z e k o n a ć się, że oni słusznie zostali odrzuceni i wyłączeni ze w s p ó l n o t y Kościoła. 39. Na trzecim miejscu został wzięty do zbadania list, o którym m ó w i się, że napisał go Ibas do M a r i n a Persa 3 2 . K o n i e c z n e było i t y m r a z e m j e g o gło śne odczytanie i dokładne zapoznanie się z j e g o treścią. Wystarczyło s a m o przeczytanie owego listu, aby dla wszystkich natychmiast stało się jasne, j a k a bezbożność zawarta jest w j e g o treści. 40. W t y m p u n k c i e obrad należało j u ż przejść do potępienia i odrzucenia w s p o m n i a n y c h «Trzech rozdziałow». Lecz ponieważ obrońcy bezbożnych Teodora i Nestoriusza wymyślili jeszcze j e d e n sposób dla wzmocnienia swojego stanowiska i podtrzymania swojej niegodziwości - utrzymywali mianowicie, że ten b e z b o ż n y list, który chwali i broni Teodora i Nestoriusza, został zaaprobowany przez święte zgromadzenie chalcedońskie - uznaliśmy za konieczne wykazać, że święty sobór jest całkowi cie wolny od bezbożności, którą zawiera ów list, a p o n a d t o ci, którzy takie rzeczy mówią, nie czynią tego z życzliwości dla świętego zgromadzenia, lecz aby u m o c n i ć swój występek przez p o w o ł y w a n i e się na j e g o imię. 4 1 . D o k u m e n t y ujawniają, że Ibas j u ż wcześniej został o s k a r ż o n y o tę samą b e z b o ż n o ś ć , którą mieści ów list. Pierwszy raz u Proklusa, świętej pamięci, biskupa Konstantynopola, później zaś u Teodozjusza, błogosławio nej pamięci i u Flawiana, który został w y ś w i ę c o n y na urząd b i s k u p a po P r o klusie; oni zlecili z b a d a n i e sprawy Focjuszowi, b i s k u p o w i Tyru i Eustacjuszowi, biskupowi m i a s t a Beryt. Ostatecznie zaś o b w i n i o n y o to s a m o Ibas 30 Iz 59,4-5. Zob. poniżej Anatematyzmy przeciwko «Trzem rozdziałom», 13. Dwanaście artykułów Cyryla - zob. powyżej Sobór Efeski, Anatematyzmy. 32 Zob. poniżej Anatematyzmy przeciwko «Trzem rozdziałom», 14. 31 Wyrok przeciwko «Trzem rozdziałom» 279 został usunięty ze stanowiska biskupa. 4 2 . Jeśli tak się rzeczy miały, to j a k śmią j e s z c z e niektórzy twierdzić, że ten b e z b o ż n y list został przyjęty p r z e z święte z g r o m a d z e n i e chalcedońskie i że ten sobór w k a ż d y m p u n k c i e u z n a ł go za swój? By j e d n a k nie p o z o s t a w i ć żadnej s p o s o b n o ś c i dla o s z c z e r c ó w świętego soboru w C h a l c e d o n i e , odczytaliśmy, a p o d c z a s lektury zbadali śmy dokładnie dokumenty, z których wynika, co się m ó w i ł o w sprawie li stów Cyryla, świętej p a m i ę c i , i L e o n a , p o b o ż n e j p a m i ę c i p a p i e ż a starożyt nego R z y m u , najpierw na ś w i ę t y m soborze w Efezie, a p o t e m na soborze w C h a l c e d o n i e 3 3 . 4 3 . D o w i e d z i e l i ś m y się z tych d o k u m e n t ó w , że nie m o ż n a z a a k c e p t o w a ć tego, co k a ż d y z n i c h napisał, jeśli się wcześniej nie w y r a z i zgody na p r a w d z i w ą w i a r ę świętych Ojców. P r z e t o w trakcie lektury w s p o m n i a n y c h listów odczytaliśmy też definicję wiary przyjętą p r z e z święty So bór Chalcedoński, aby p o r ó w n a ć treść listów i treść definicji. 4 4 . A l b o w i e m ta definicja z g o d n a jest z tym, co o r z e k ł o o jednej i tej samej Wierze zarów no trzystu osiemnastu świętych O j c ó w [w N i c e i w 325 r.], j a k i stu pięćdzie sięciu [w K o n s t a n t y n o p o l u w 381 r.], oraz ci Ojcowie, którzy po raz pierw szy spotkali się w Efezie. T y m c z a s e m ów b e z b o ż n y list [Ibasa] z a w i e r a bluźnierstwa h e r e t y k ó w Teodora i Nestoriusza, broni ich i uznaje za s w o i c h mistrzów, świętych zaś O j c ó w n a z y w a h e r e t y k a m i . 45. C h c e m y p o n a d t o , aby w s z y s c y dowiedzieli się r ó w n i e ż o tym, że nie pozwoliliśmy, aby Ojcowie nie zwrócili u w a g i na to, że p e w n y m i sformuło waniami, u ż y w a n y m i przez j e d n e g o i drugiego 3 4 , posługują się też zwolenni cy Teodora i Nestoriusza. Po z b a d a n i u t y c h i w s z y s t k i c h i n n y c h w y r a ż e ń i r o z w a ż e n i u ich treści, odkryliśmy, że [Cyryl i L e o n ] tylko w t e d y m o g l i b y ścierpieć, by je przyjął i u ż y w a ł b e z b o ż n y Ibas, g d y b y wcześniej p o t ę p i ł Nestoriusza i j e g o bezbożne doktryny, które, j a k czytamy w j e g o liście, u z n a ł za swoje. Takie stanowisko zajęli i inni pobożni biskupi obecni na w s p o m n i a n y m soborze [w C h a l c e d o n i e ] , takie j a k ci dwaj O j c o w i e [Cyryl i L e o n ] , których twierdzeniami chcieli się niektórzy posługiwać. 46. P o d o b n i e postą piono w o b e c Teodoreta: Ojcowie zażądali, aby p o t ę p i ł te p u n k t y doktryny, z p o w o d u których został oskarżony. Skoro w i ę c O j c o w i e nie zgodzili się zaakceptować Ibasa, jeśli nie potępi b e z b o ż n o ś c i , którą z a w i e r a j e g o list i nie podpisze formuły wiary przyjętej p r z e z święty sobór, to j a k m o g ą jesz cze niektórzy m ó w i ć , że ten s a m święty sobór u z n a ł w s p o m n i a n y list? „ C ó ż 33 Zob. powyżej Sobór Chalcedoński, Definicja wiary, przypisy 69-70 wraz z od nośnym tekstem. 34 Cyryla Aleksandryjskiego oraz Leona Wielkiego. Wyrok przeciwko «Trzem rozdziałom}) 281 bowiem ma wspólnego - j a k prawdziwie twierdzimy - sprawiedliwość z nie sprawiedliwością? Albo cóż ma w s p ó l n e g o światło z c i e m n o ś c i ą ? A l b o ja każ jest w s p ó l n o t a Chrystusa z B e l i a l e m lub w i e r z ą c e g o z n i e w i e r n y m ? Co 35 wreszcie łączy świątynię B o g a z b o ż k a m i " . 47. Powołujemy się na to wszystko, c z y m zajmowaliśmy się na o b e c n y m zgromadzeniu, i wyznajemy po raz drugi, że akceptujemy cztery święte sobo ry: Nicejski [I], Konstantynopolitański [I], Efeski pierwszy i Chalcedoński oraz potwierdzamy, że głosiliśmy i głosimy j e d n ą i tą samą wiarę, którą one ustaliły. 48. Za obcych Kościołowi katolickiemu uznajemy wszystkich, którzy tej wia ry nie przyjmują. Potępiany zaś i w y ł ą c z a m y ze wspólnoty Kościoła - r a z e m z wszystkimi innymi heretykami, którzy zostali potępieni i wyłączeni przez wspomniane cztery święte sobory i przez święty, katolicki i apostolski Kościół - Teodora, który był biskupem Mopsuestii oraz j e g o bezbożne pisma, dalej, to, co Teodoret bezbożnie napisał przeciwko prawdziwej wierze oraz przeciwko dwunastu artykułom świętego Cyryla i pierwszemu soborowi w Efezie, j a k również te j e g o pisma, w których broni Teodora i Nestoriusza. 49. Odrzuca my ponadto, j a k o bezbożny, list napisany, j a k się m ó w i , przez Ibasa do Persa Marina, w którym: zaprzecza on, że Słowo B o ż e stało się człowiekiem, przyj mując ciało ze świętej Bożej Rodzicielki i zawsze Dziewicy Maryi; oskarża 0 herezję świętej pamięci Cyryla, który nauczał prawdziwej wiary i tak samo pisał do Apolinarego; obwinia pierwszy Sobór Efeski o odrzucenie nauki N e storiusza bez wystarczającego zbadania i dyskusji oraz n a z y w a b e z b o ż n y m i 1 sprzeciwiającymi się prawdziwej wierze dwanaście artykułów świętego Cyryla; broni w końcu Teodora i Nestoriusza oraz ich bezbożnych teorii i pism. 50. O d r z u c a m y z a t e m w s p o m n i a n e wyżej «Trzy rozdziały», a m i a n o w i cie b e z b o ż n e g o Teodora z Mopsuestii r a z e m z j e g o n i e g o d z i w y m i p i s m a m i , i to, co w sposób bluźnierczy napisał Teodoret, oraz b e z b o ż n y list, który jest przypisywany Ibasowi. O d r z u c a m y także ich o b r o ń c ó w i tych, którzy napi sali coś lub piszą w ich obronie, albo ośmielają się u w a ż a ć za p r a w d z i w e to, co oni mówili, czy usiłowali albo usiłująbronić bezbożności tych ludzi, p o w o łując się na autorytet świętych O j c ó w albo p o w a g ę świętego Soboru Chalcedońskiego. 5 1 . Przyjęliśmy te rozporządzenia z największą pilnością, mając w pa mięci obietnice p o c z y n i o n e p o d a d r e s e m świętego K o ś c i o ł a oraz [Tego], który powiedział, że „ b r a m y piekielne go nie p r z e m o g ą " 3 6 - to z n a c z y sieją ce śmierć j ę z y k i h e r e t y k ó w ; pamiętając też i o t y m , co p r o r o k o w a ł o K o ściele Ozeasz s ł o w a m i : „I p o ś l u b i ę cię w wierze i p o z n a s z P a n a " 3 7 . 35 37 36 2 Kor 6,14-16. Mtl6,18. Oz 2,20 Wig; (Oz 2,22 LXX oraz BT). Wyrok przeciwko «Trzem rozdziałom» 283 38 5 2 . Jednocześnie o d d a j e m y diabłu, ojcu k ł a m s t w a : n i e p o h a m o w a n e języki heretyków, ich p i s m a w n a j w y ż s z y m stopniu b e z b o ż n e oraz s a m y c h heretyków, którzy w swej n i e g o d z i w o ś c i trwali aż do śmierci. M ó w i m y do nich: „ O t o wy wszyscy, którzy rozniecacie ogień, którzy zapalacie strzały ogniste, idźcie w p ł o m i e n i e w a s z e g o ognia, w ś r ó d strzał ognistych, któreście zapalili" 3 9 . 5 3 . M y zaś m a m y z a zadanie z a c h ę c a ć lud p r z e z p r a w d z i w ą n a u k ę wia ry 4 0 , p r z e m a w i a ć do serca J e r u z a l e m 4 1 to z n a c z y do B o ż e g o K o ś c i o ł a , pra gniemy rozsiewać s p r a w i e d l i w o ś ć 4 2 aby zrywać w i n n e g r o n a o w o c ó w ży cia, a s a m y c h siebie rozświetlać ś w i a t ł e m w i e d z y płynącej z B o ż y c h p i s m oraz z nauki Ojców. U z n a l i ś m y za n i e z b ę d n e p r z e d s t a w i ć w t y m p o d s u m o w a n i u r ó w n i e ż n a s z e n a u c z a n i e p r a w d z i w e j wiary, p o t ę p i e n i e h e r e t y k ó w oraz ich bezbożności. 38 Por. J 8,44. Iz 50,11. 40 Por. Tt 1,9. 41 Por. Iz 40,2. 42 Por.OzlO,12 39 285 ANATEMATYZMY PRZECIWKO «TRZEM ROZDZIAŁOM» I. Jeżeli ktoś nie wyznaje, że Ojciec, Syn i D u c h Święty mają j e d n ą n a t u r ę czyli istotę, j e d n ą m o c i w ł a d z ę , że są j e d n ą Trójcą współistotną, j e d n y m B ó s t w e m , które należy czcić w trzech h i p o s t a z a c h czyli o s o b a c h - n i e c h będzie przeklęty 4 3 . A l b o w i e m j e d e n jest tylko B ó g i Ojciec, z którego w s z y s t k o p o w s t a ł o , j e d e n P a n Jezus Chrystus, przez którego w s z y s t k o p o w s t a ł o 4 4 i j e d e n j e s t D u c h Święty, w k t ó r y m w s z y s t k o istnieje. II. Jeżeli ktoś nie wyznaje, że są d w a n a r o d z e n i a S ł o w a B o ż e g o , p i e r w s z e przed w i e k a m i z Ojca, p o z a c z a s o w e i bezcielesne, drugie zaś w ostatnich czasach 4 5 , kiedy to s a m o S ł o w o zstąpiło z nieba, przyjęło ciało ze świętej i chwalebnej B o g a r o d z i c y z a w s z e D z i e w i c y M a r y i i z niej się n a r o d z i ł o niech będzie przeklęty. III. Jeżeli ktoś m ó w i , ż e k i m i n n y m j e s t S ł o w o B o ż e , k t ó r e c z y n i ł o c u d a , a k i m i n n y m C h r y s t u s , k t ó r y cierpiał, a l b o m ó w i , ż e S ł o w o B o ż e j e s t ra z e m z C h r y s t u s e m z r o d z o n y m z niewiasty, albo, że j e s t w N i m s a m y m j a k w k i m ś d r u g i m , a nie w y z n a j e , że j e s t j e d e n i t e n s a m P a n n a s z J e z u s C h r y s t u s , S ł o w o B o ż e , k t ó r e p r z y j ę ł o c i a ł o i stało się c z ł o w i e k i e m i że J e g o s a m e g o są i c u d a i cierpienia, k t ó r e d o b r o w o l n i e z n o s i ł w ciele n i e c h b ę d z i e przeklęty. 43 avdde\xa eoio) - por. Ga 1, 8. 9. Por. 1 Kor 8,6. 45 Por.Hbrl,2. 44 Anatematyzmy przeciwko «Trzem rozdziałom» 287 IV. Jeżeli ktoś m ó w i , że u n i a S ł o w a B o ż e g o z c z ł o w i e k i e m [Jezusem] pole ga na względach łaski, działania, jednakowej godności, powagi, relacji, uczu cia czy m o c y ; albo powstała przez u p o d o b a n i e , j a k gdyby człowiek spodobał się B o ż e m u S ł o w u p r z e z to, że dobrze o N i m sądził - j a k n i e m ą d r z e utrzy m y w a ł Teodor; albo m ó w i , ż e u n i a p o w s t a ł a p r z e z w s p ó l n o ś ć nazw, n a p o d stawie której nestorianie określając B o ż e S ł o w o i m i o n a m i «Jezus» oraz «Chrystus», a c z ł o w i e k a nazywając « C h r y s t u s e m » oraz « S y n e m » , wyraź nie m ó w i ą o d w ó c h osobach, n a w e t jeżeli fikcyjnie uznaj ą j e d n ą o s o b ę i jed nego Chrystusa przez j e d n o ś ć imienia, czci, godności i uwielbienia. A zatem, kto nie wyznaje, że u n i a B o g a - S ł o w a z c i a ł e m o ż y w i o n y m duszą rozumną i obdarzoną inteligencją - dokonała się przez złączenie w jed ność to znaczy hipostatycznie, j a k nauczali święci Ojcowie, kto zaprzecza, że jest tylko j e d n a Jego hipostaza, to z n a c z y P a n nasz Jezus Chrystus, j e d e n z Trójcy Świętej - n i e c h będzie przeklęty. Ta unia r o z u m i a n a była rozmaicie: j e d n i , zwolennicy b e z b o ż n o ś c i Apoli narego i Eutychesa, przyjmując zaniknięcie elementów, które t w o r z ą jed ność, nauczają zjednoczenia p r z e z z m i e s z a n i e . Inni, podążając za n a u k a m i Teodora i Nestoriusza, są z w o l e n n i k a m i separacji i w p r o w a d z a j ą u n i ę j a k o coś w z g l ę d n e g o 4 6 . 46 Greckie o^etiKÓc znaczy także: «trzymający razem», «chwilowy», «przejściowy», «okolicznościowy». Anatematyzmy przeciwko «Trzem rozdziałom» 289 N a t o m i a s t święty K o ś c i ó ł B o ż y o d r z u c a b e z b o ż n o ś ć o b y d w u t y c h here zji i głosi, że unia S ł o w a B o ż e g o z c i a ł e m d o k o n a ł a się p r z e z złączenie, to znaczy hipostatycznie. W tajemnicy C h r y s t u s a u n i a p r z e z złączenie nie tyl ko zachowuje n i e z m i e s z a n i e e l e m e n t ó w zjednoczenia, lecz także w y k l u c z a wszelkie ich rozdzielanie. V. Jeżeli ktoś tak r o z u m i e j e d n ą h i p o s t a z ę P a n a n a s z e g o J e z u s a Chrystusa, że przyjmuje ona znaczenie wielu hipostaz, a p r z e z to usiłuje w p r o w a d z a ć do misterium Chrystusa dwie hipostazy czyli dwie o s o b y i te dwie osoby, w p r o w a d z o n e przez siebie, n a z y w a j e d n ą osobą p o d w z g l ę d e m godności, czci i uwielbienia, j a k to napisali w s w o i m szaleństwie Teodor i N e s t o r i u s z ; i jeśli ktoś fałszywie oskarża święty sobór w C h a l c e d o n i e , że p o s ł u g i w a ł się w y r a ż e n i e m «jedna h i p o s t a z a » 4 7 w t y m b e z b o ż n y m z n a c z e n i u ; i jeśli ktoś wyznaje, że B ó g - S ł o w o zjednoczyło się z c i a ł e m hipostatycznie i dlatego j e d n a jest Jego hipostaza czyli j e d n a o s o b a i że w t y m sensie święty S o b ó r Chalcedoński głosił j e d n ą h i p o s t a z ę P a n a n a s z e g o J e z u s a Chrystusa - n i e c h będzie przeklęty. A l b o w i e m Trójca Święta nie przybrała sobie j e s z c z e j e d n e j o s o b y czy hipostazy przez wcielenie B o g a - Słowa, j e d n e g o z Trójcy Świętej. 47 Zob. powyżej Sobór Chalcedoński, Definicja wiary, odnośny tekst do przypi su 72. Anatematyzmy przeciwko «Trzem 291 rozdzialom» VI. Jeśli ktoś głosi, że Maryja zawsze Dziewica jest Bogarodzicą tylko w sen 48 sie p r z e n o ś n y m , nie n a p r a w d ę , lub że j e s t nią w sensie w z g l ę d n y m , to znaczy, że m i a ł a b y urodzić tylko z w y k ł e g o człowieka, a nie S ł o w o B o ż e wcielone, gdyż zrodzenie to - w e d ł u g n i c h - d o t y c z y ł o b y tylko człowieka, z którym Słowo B o ż e jest złączone od m o m e n t u narodzin; [jeśli ktoś] oskar ża święty sobór w C h a l c e d o n i e , że n a z w a ł D z i e w i c ę Bogarodzicą 4 9 w bez b o ż n y m znaczeniu p o c h o d z ą c y m od Teodora, lub jeśli ktoś n a z y w a ją m a t k ą człowieka lub m a t k ą Chrystusa w t a k i m sensie, j a k o b y Chrystus nie b y ł Bogiem, a nie n a z y w a jej właściwie i z g o d n i e z p r a w d ą Bogarodzicą, g d y ż to przedwiecznie z r o d z o n e z Ojca S ł o w o B o ż e wcieliło się w niej w ostat nich c z a s a c h 5 0 i w ł a ś n i e dlatego święty sobór w C h a l c e d o n i e n a z w a ł ją p o bożnie Bogarodzicą - niech będzie przeklęty. VII. Jeśli ktoś m ó w i «w d w ó c h n a t u r a c h » i nie wyznaje, że w b ó s t w i e i w człowieczeństwie p o z n a w a n y jest j e d y n y P a n nasz Jezus Chrystus, w ten sposób że stwierdzenie to o z n a c z a r ó ż n i c ę natur, z których nastąpiło nie do wyrażenia zjednoczenie bez pomieszania, tak, że ani S ł o w o nie zostało za mienione w naturę ciała, ani ciało nie przemieniło się w n a t u r ę S ł o w a (każda b o w i e m z natur pozostaje tym, c z y m jest ze swej natury, n a w e t po d o k o n a niu zjednoczenia hipostatycznego), lecz przyjmuje wymienioną formułę j a k o 48 Dosłownie: «według anafory», to znaczy «odniesienia. Innymi słowy: w sen sie odnoszącym się do czegoś, relacyjnym, względnym, zgodnie z którym Maryja miałaby być Bogurodzicą tylko «w odniesieniu do» człowieczeństwa Chrystusa. 49 Zob. powyżej Sobór Chalcedoński, Definicja wiary, przypis 72. 50 Por.Hbrl,2. Anatematyzmy przeciwko «Trzem rozdziałom» 293 oznaczającą p o d z i a ł na części w tajemnicy Chrystusa, albo wyznając ilość natur w j e d n y m i t y m s a m y m P a n u n a s z y m Jezusie Chrystusie, w c i e l o n y m Słowie Bożym, [który] nie przyjmuje tylko w teorii różnicy tego, z czego jest złożony, [różnicy, która] nie jest usunięta przez zjednoczenie (jeden b o w i e m jest z d w ó c h i przez j e d n e g o są dwie), lecz dlatego posługuje się ilością na tur, aby u j m o w a ć je o s o b n o , k a ż d ą w jej własnej hipostazie 5 1 - niech b ę d z i e przeklęty. VIII. Jeżeli ktoś wyznaje, że u n i a p o w s t a ł a z d w ó c h natur, Boskiej i ludz kiej, albo m ó w i o j e d n e j n a t u r z e B o g a - S ł o w a W c i e l o n e g o , lecz nie p o j muje tego tak, j a k n a u c z a l i Święci O j c o w i e , a m i a n o w i c i e , że p r z e z d o k o nanie się zjednoczenia h i p o s t a t y c z n e g o natury Boskiej i natury ludzkiej stał się j e d e n C h r y s t u s , lecz jeśli z takich w y r a ż e ń usiłuje w y p r o w a d z a ć w n i o sek o j e d n e j n a t u r z e czy istocie b ó s t w a i ciała C h r y s t u s a - n i e c h b ę d z i e przeklęty. G d y b o w i e m m ó w i m y , ż e J e d n o r o d z o n e S ł o w o zjednoczyło się hipostatycznie, nie twierdzimy, że zaistniało j a k i e ś w z a j e m n e z m i e s z a n i e natur, ale r o z u m i e m y raczej przez to, że S ł o w o zjednoczyło się z ciałem, lecz k a ż d a z dwu natur nadal pozostała tym, c z y m była. D l a t e g o w ł a ś n i e j e d e n jest Chrystus, B ó g i człowiek, ten s a m jest j e d n o c z e ś n i e współistotny Ojcu we dług swego B ó s t w a i współistotny n a m w e d ł u g c z ł o w i e c z e ń s t w a 5 2 . 51 Wyrażenie «w dwóch naturach» - zob. powyżej Sobór Chalcedoński, Defini cja wiary, przypis 72 punkt d). 52 Zob. powyżej Sobór Chalcedoński, Definicja wiary, odnośny tekst do przypi su 72. Anatematyzmy przeciwko « Trzem rozdzialom» 295 Kościół B o ż y o d r z u c a i wyłącza z a r ó w n o tych, którzy w N i m rozróżnia ją części i dzielą G o , j a k i tych, którzy w p r o w a d z a j ą z m i e s z a n i e [natur] do tajemnicy Bożej e k o n o m i i [Wcielenia] Chrystusa. IX. Jeżeli ktoś m ó w i , że oddajemy cześć C h r y s t u s o w i w d w ó c h n a t u r a c h i stąd w p r o w a d z a oddzielnie d w i e adoracje 5 3 jedną, skierowaną do Boskie go S ł o w a i drugą, odnoszącą się do człowieka; albo jeśli ktoś dla odrzucenia ciała lub dla p o m i e s z a n i a B ó s t w a i człowieczeństwa, o p o w i a d a rzecz nie p r a w d o p o d o b n ą , to z n a c z y w p r o w a d z a pojęcie j e d n e j natury czy istoty 0 połączonych elementach i w ten sposób adoruje Chrystusa, a nie czci w jed nej adoracji Boskiego S ł o w a W c i e l o n e g o r a z e m z Jego ciałem, j a k to zostało przekazane od początku K o ś c i o ł o w i B o ż e m u - niech b ę d z i e przeklęty. X. Jeżeli ktoś nie wyznaje, że P a n nasz Jezus Chrystus, u k r z y ż o w a n y w cie le, jest p r a w d z i w y m B o g i e m , P a n e m c h w a ł y i j e d n y m z Trójcy Świętej 5 4 niech będzie przeklęty. XI. Kto nie o d r z u c a Ariusza, E u n o m i u s z a , M a c e d o n i u s z a , A p o l i n a r e g o , N e s t o r i u s z a , E u t y c h e s a i O r y g e n e s a w r a z z ich b e z b o ż n y m i p i s m a m i 1 wszystkich innych heretyków, którzy zostali potępieni i o d r z u c e n i przez 53 Między innymi TEODOR z MOPSUESTII, Homilie katechetyczne, 6, 6 rozróżnia Bóstwo Chrystusa z adoracją Mu przynależną z natury oraz człowieczeństwo, które mu adoracja została dana jako dar wynikający ze zjednoczenia (tekst syryjski w: R. TONNEAU, Les homélies catéchétiques de Théodore de Mopsueste, Città del Vaticano 1949,142 (tłum. włoskie: J. Guirau, w: // Cristo, t. II: Testi teologici e spirituali in lingua greca dal IV al VII secolo, a cura di M. Simonetti, Fondazione Lorenzo Valla 1986,344 w. 30). Stanowisko takie zaatakował CYRYL ALEKSANDRYJSKI, zob. powyżej Sobór Efe ski, Drugi list Cyryla do Nestoriusza, 6; Trzeci list Cyryla do Nestoriusza, 9 oraz Anatematyzmy Cyryla, 8. 54 Formuła unus de Trinitate crucifixus propagowana przez niektórych mnichów w Konstantynopolu i w Rzymie na początku VI wieku. Stanowiła ona próbę wyjścia w kierunku monofizytów, którzy odrzucali Chalcedon. Szerzej - por. F. GLOIRE, w: CC 85 A , s. XXIV-XXXIX; M. SIMONETTI Introduzione, w: // Cristo, t. II, a cura di M. Simonetti, Fondazione Lorenzo Valla 1986,476-477. Anatematyzmy przeciwko «Trzem rozdziałom» 297 Święty, katolicki i apostolski Kościół i przez cztery w y m i e n i o n e wyżej Świę 55 te sobory , oraz tych, którzy podzielali lub podzielają p o g l ą d y p o d o b n e do poglądów w s p o m n i a n y c h h e r e t y k ó w i trwają aż do śmierci w swojej bez bożności - tak s a m o niech b ę d z i e przeklęty. XII. Jeśli ktoś broni b e z b o ż n e g o T e o d o r a z M o p s u e s t i i , uczącego, że k i m i n n y m jest B o s k i e S ł o w o , a k i m i n n y m Chrystus, który b ę d ą c p o d l e g ł y na m i ę t n o ś c i o m duszy i ż ą d z o m ciała, u w a l n i a ł się s t o p n i o w o od niskich afek tów, aby stać się d o s k o n a l s z y m przez czynienie p o s t ę p ó w w d o b r y c h uczyn kach i stał się bez skazy w s w o i m p o s t ę p o w a n i u ; j a k o z w y k ł y c z ł o w i e k zo stał ochrzczony w i m i ę Ojca i S y n a i D u c h a Świętego; przez chrzest otrzy mał łaskę D u c h a Świętego, zasłużył na s y n o s t w o i na p o d o b i e ń s t w o wize runku imperatora otrzymuje cześć o d d a w a n ą osobie B o s k i e g o S ł o w a , a po Z m a r t w y c h w s t a n i u stał się n i e z m i e n n y w m y ś l a c h i c a ł k i e m bezgrzeszny. Bezbożny Teodor powiedział także, że zjednoczenie Boskiego S ł o w a z Chry stusem jest takie j a k to, które ma miejsce m i ę d z y m ę ż c z y z n ą a niewiastą, gdy w e d ł u g słów Apostoła: „będą dwoje w j e d n y m c i e l e " 5 6 . O p r ó c z innych niezliczonych bluźnierstw o d w a ż y ł się p o w i e d z i e ć , że po Zmartwychwstaniu, gdy Pan tchnął na swoich uczniów i powiedział: „Weźmijcie D u c h a Ś w i ę t e g o " 5 7 , nie udzielił im D u c h a Świętego, lecz tchnął na nich tylko symbolicznie. Powiedział on jeszcze, że wyznanie Tomasza, które uczy- Zob. powyżej Wyrok przeciwko «Trzem rozdziałom», sekcje 8. 13. 14. E f 5 , 3 1 = M t l 9 , 5 = Rdz2,24. J20,22. Anatematyzmy przeciwko «Trzem rozdziałom» 299 nił, gdy dotknął rąk i b o k u P a n a po Z m a r t w y c h w s t a n i u , m ó w i ą c : „ P a n mój 58 i Bóg m ó j " , nie zostało przez niego w y p o w i e d z i a n e w odniesieniu do Chry stusa, lecz w s w y m z d u m i e n i u c u d e m Z m a r t w y c h w s t a n i a , T o m a s z uwielbił Boga, który wskrzesił Chrystusa. Co zaś j e s z c z e gorsze, ten s a m Teodor w n a p i s a n y m przez siebie k o mentarzu do Dziejów Apostolskich, przyrównując C h r y s t u s a do Platona, Manesa, Epikura i Marcjona, m ó w i , że k a ż d y z nich w y n a l a z ł swoją doktry nę i dlatego z w o l e n n i k ó w ich n a u k i n a z w a n o p l a t o ń c z y k a m i , manichejczy kami, epikurejczykami i marcjonitami, w ten s a m sposób C h r y s t u s z b u d o wał swój system i od N i e g o p o c h o d z i n a z w a chrześcijan. Jeżeli więc ktoś broni wyżej wymienionego arcybezbożnego Teodora i j e g o bezbożnych pism, które pełne są wspomnianych już bluźnierstw i bardzo wielu innych przeciwko Najwyższemu Bogu i Zbawicielowi naszemu Jezusowi Chry stusowi, a nie odrzuca jego i jego bezbożnych dzieł i tych wszystkich, którzy się z nim zgadzają i usprawiedliwiają go lub twierdzą, że teorie przez niego głoszo ne są prawowierne, oraz tych, którzy pisali w o b r o n i e j e g o b ą d ź j e g o b e z b o ż nych pism, albo wyznają lub kiedyś w y z n a w a l i te s a m e p o g l ą d y i w tej herezji pozostawali aż do śmierci - n i e c h b ę d z i e przeklęty. 58 J 20,28. Anatematyzmy przeciwko «Trzem rozdziałom» 301 XIII. Jeżeli ktoś broni pism bezbożnego Teodoreta skierowanych przeciwko prawdziwej wierze, pierwszemu świętemu soborowi w Efezie, przeciw święte mu Cyrylowi i jego dwunastu a n a t e m a t y z m o m 59 i kto broni tego wszystkiego, co napisał na korzyść bezbożnych Teodora i Nestoriusza oraz w obronie in nych, którzy przyjęli ich bezbożną naukę; i kto z tego p o w o d u nazywa bez bożnymi tych nauczycieli Kościoła, którzy uznają, że zjednoczenie Boskiego Słowa dokonało się hipostatycznie; i kto nie odrzuca zarówno wymienionych tu bezbożnych pism, j a k i obecnych oraz dawnych zwolenników takich idei oraz tych wszystkich, którzy pisali przeciwko prawdziwej wierze lub świętemu Cy rylowi i jego dwunastu anatematyzmom, a j u ż zmarli w swej bezbożności - tak samo niech będzie przeklęty. XIV. Jeżeli ktoś broni listu, o k t ó r y m m ó w i się, że napisał go Ibas do M a r i n a Persa, w k t ó r y m zaprzecza, że B ó g - S ł o w o , wziąwszy ciało od Świętej Bożej Rodzicielki zawsze Dziewicy Maryi, stało się człowiekiem, i twierdzi, że z Niej narodził się z w y k ł y człowiek, k t ó r e g o n a z y w a «Świątynią», j a k gdyby k i m i n n y m był B ó g - Słowo, a k i m i n n y m człowiek, a świętego Cyry la, który głosił p r a w d z i w ą w i a r ę chrześcijańską, oskarża o herezję i m ó w i , że pisał to samo, co b e z b o ż n y Apolinary, o b w i n i a przy t y m pierwszy święty sobór w Efezie, że potępił Nestoriusza bez z b a d a n i a i d o c h o d z e n i a ; ten s a m bezbożny list n a z y w a b e z b o ż n y m i i p r z e c i w n y m i prawdziwej wierze dwa- Zob. powyżej Sobór Efeski, Anatematyzmy Cyryla. Anatematyzmy przeciwko «Trzem rozdziałom» 303 60 naście artykułów Świętego Cyryla , a u s p r a w i e d l i w i a T e o d o r a i Nestoriu sza oraz ich b e z b o ż n e nauki i p i s m a . Jeżeli więc ktoś broni wyżej w s p o m n i a n e g o listu, a nie o d r z u c a go r a z e m z j e g o o b r o ń c a m i i m ó w i , że cały albo j e g o część są z g o d n e z wiarą, oraz tych, którzy pisali lub piszą w o b r o n i e zawartej w n i m b e z b o ż n o ś c i i ośmie lają się dla usprawiedliwienia j e g o bezbożności p o w o ł y w a ć na p o w a g ę świę tych Ojców i święty sobór w C h a l c e d o n i e , i pozostają w tych b ł ę d a c h aż do śmierci - niech b ę d z i e przeklęty. Wyznaliśmy w i a r ę z g o d n ą z tym, co przyjęliśmy ze świętych P i s m i z nauczania świętych Ojców i opartą na ustaleniach p o w z i ę t y c h o j e d n e j i tej samej wierze przez wyżej w s p o m n i a n e cztery święte sobory 6 1 ; przyjęliśmy postanowienia o potępieniu s k i e r o w a n y m p r z e c i w k o h e r e t y k o m i ich bez bożności, przeciwko tym, którzy usprawiedliwiali lub usprawiedliwiają «Trzy rozdziały», o których j u ż była m o w a , oraz p r z e c i w k o tym, którzy trwali lub dalej trwają przy swoich b ł ę d a c h . Jeżeli po t y m wszystkim, co zostało tu ustalone, ktoś będzie p r ó b o w a ł p r z e k a z y w a ć , n a u c z a ć lub spisywać rzeczy przeciwne tym, które rozporządziliśmy, to jeśli j e s t b i s k u p e m lub d u c h o w nym, będzie p o z b a w i o n y g o d n o ś c i b i s k u p a lub d u c h o w n e g o , p o n i e w a ż p o stępuje w sposób niezgodny ze swoim stanem, a jeśli jest m n i c h e m lub świec kim, będzie wyłączony. 60 Zob. Anatematyzmy przeciwko «Trzem rozdziałom», 13 (gdzie dwa razy mówi się o anatematyzmach Cyryla) wraz z przypisem. 61 Zob. powyżej Anatematyzmy przeciwko «Trzem rozdziałom», 11 wraz z przy pisem 55.
