docUchwała Nr XVIII/167/08 Rady Miejskiej w Gniewie z dnia 26 marca
download 
Reklamacja Transkrypt
Uchwała Nr XVIII/167/08 Rady Miejskiej w Gniewie z dnia 26 marca
Uchwała Nr XVIII/167/08 Rady Miejskiej w Gniewie z dnia 26 marca 2008 r. Druk Nr: B/172/08 w sprawie: „Programu usuwania wyrobów zawierających azbest dla miasta i gminy Gniew na lata 2008 – 2020”. Na podstawie art. 18 ust. 1, w związku z art. 7 ust. 1 pkt. 1, ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tj. Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.); Rada Miejska w Gniewie uchwala, co następuje: § 1. W celu wykonania „Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest, stosowanych na terytorium Polski”, przyjętego przez Radę Ministrów Rzeczpospolitej Polskiej w dniu 14 maja 2002 r., przyjmuje się „Program usuwania wyrobów zawierających azbest dla miasta i gminy Gniew na lata 2008 – 2020”, stanowiący załącznik nr 1 do niniejszej uchwały. § 2. Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Miasta i Gminy Gniew. § 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia i podlega ogłoszeniu w sposób zwyczajowo przyjęty i w Biuletynie Informacji Publicznej. 1/56 Uzasadnienie do Uchwały Nr XVIII/167/08 Rady Miejskiej w Gniewie z dnia 26 marca 2008 r. Druk Nr B/172/08 w sprawie: „Programu usuwania wyrobów zawierających azbest dla miasta i gminy Gniew na lata 2008 – 2020”. 1. Wprowadzenie W Polsce obowiązuje 30 – letni „Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski”, przyjęty przez Radę Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 14 maja 2002 roku, który nakłada obowiązek sporządzenia takich programów na szczeblu wojewódzkim, powiatowym i gminnym. W „Planie Gospodarki Odpadami dla Miasta i Gminy Gniew na lata 2004 – 2007 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2008 – 2011”, określone są zadania mające na celu bezpieczne dla zdrowia usunięcie wyrobów zawierających azbest i ich unieszkodliwienie poprzez deponowanie na wyznaczonych do tego celu składowiskach oraz prowadzenie monitoringu usuwania tychże wyrobów. 2. Potrzeba podjęcia uchwały w przedmiotowej sprawie. „Program usuwania wyrobów zawierających azbest dla miasta i gminy Gniew na lata 2008 – 2020” powstał m.in. w wyniku realizacji ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (tj. Dz. U. z 2004 r. Nr 3, poz. 20 z późn. zm.), a także potrzeb oczyszczania gminy Gniew z azbestu oraz wyrobów zawierających azbest. W „Programie...” opisane zostały m.in. obowiązki gmin, właścicieli, zarządców lub użytkowników nieruchomości, a także wykonawców prac polegających na zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów, zawierających azbest. Przedstawiono ogólne mechanizmy oraz zasady pomocy, której Gmina zamierza udzielić osobom decydującym się na usunięcie elementów zawierających azbest z budynków. Ze względu na szkodliwość azbestu dla zdrowia ludzkiego, ważne jest przyspieszenie procesu jego usuwania z otoczenia i odpowiednie zagospodarowanie odpadów zawierających azbest. 3. Informacja o skutkach finansowych realizacji uchwały. Wykonanie niniejszej uchwały pociąga za sobą skutki finansowe. Gmina będzie udzielać dofinansowania na usuwanie i utylizację wyrobów, zawierających azbest ze środków Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz pozyskiwać środki na ten cel z funduszu wojewódzkiego i powiatowego. 2/56 Załącznik do Uchwały Rady Miejskiej w Gniewie Nr XVIII/167/08 z dnia 26 marca 2008 r. Druk Nr B/172/08 PROGRAM USUWANIA WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST DLA MIASTA I GMINY GNIEW NA LATA 2008 - 2020 Burmistrz Miasta i Gminy Gniew Bogdan Badziong Gniew, styczeń 2008 r. 3/56 Spis treści 1. Wprowadzenie........................................................................................................... .........8 2. Cel i zadania programu........................................................................................... ..........10 3. Szkodliwość azbestu dla zdrowia ludzkiego........................................................ .............11 4. Stan prawny ......................................................................................................... ............13 5. Obowiązki gmin, właścicieli nieruchomości i wykonawców prac związanych z usuwaniem azbestu .................................................................................................. ............14 5.1 Obowiązki gminy.....................................................................................................................14 5.2 Obowiązki właścicieli, zarządców lub użytkowników nieruchomości...................................14 5.3 Obowiązki wykonawców prac polegających na zabezpieczeniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest:....................................................................................................................16 6. Azbest i jego zastosowanie.................................................................................. .............19 7. Identyfikacja azbestu i ocena wyrobów zawierających azbest w obiekcie budowlanym. .22 8. Informacje o ilości i stanie wyrobów zawierających azbest na terenie miasta i gminy Gniew................................................................................................................ ...................24 9. Finansowe aspekty realizacji programu................................................................ ............34 10. Harmonogram rzeczowy realizacji programu................................................... ..............37 11. Podsumowanie........................................................................................................ ........38 12. Załączniki..................................................................................................... ..................39 4/56 Spis załączników Zał. 1 Przepisy prawne dotyczące postępowania z wyrobami i odpadami zawierającymi azbest i obowiązki z nich wynikające............................................................................. 38 Zał. 2 Wykaz firm utylizujących azbest, posiadających zezwolenie Starosty Tczewskiego na gospodarowanie odpadami niebezpiecznymi, zawierającymi azbest........................................... 46 Zał. 3 Informacja o wyrobach zawierających azbest i miejscu ich wykorzystania.................. 47 Zał. 4 Informacja o wyrobach zawierających azbest, których wykorzystywanie zostało zakończone...................................................................................................................... 49 Zał. 5 Ocena stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest 51 Zał. 6 Karta przekazania odpadu............................................................................................... 53 5/56 Spis tabel Tab. 1 Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w mieście Gniew............... 23 Tab. 2 Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Brody Pomorskie.................................................................................................................................... 23 Tab. 3 Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Ciepłe..... 23 Tab. 4 Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Kotło...... 23 Tab. 5 Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Gogolewo..................................................................................................................................... 23 Tab. 6 Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Jaźwiska....................................................................................................................................... 24 Tab. 7 Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Jeleń....... 24 Tab. 8 Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Kolonia Ostrowicka................................................................................................................................... 24 Tab. 9 Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Ostrowite 24 Tab. 10 Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Dąbrówka.................................................................................................................................... 24 Tab. 11 Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Stary Młyn............................................................................................................................................. 25 Tab. 12 Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Kuchnia........................................................................................................................................ 25 Tab. 13 Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Kursztyn....................................................................................................................................... 25 Tab. 14 Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Cierzpice...................................................................................................................................... 25 Tab. 15 Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Nicponia....................................................................................................................................... 25 Tab. 16 Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Opalenie..................................................................................................................................... 25 Tab. 17 Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Piaseczno..................................................................................................................................... 26 Tab. 18 Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Piaseckie Pole.............................................................................................................................. 26 Tab. 19 Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Jelenica......................................................................................................................................... 26 Tab. 20 Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Pieniążkowo................................................................................................................................. 26 Tab. 21 Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Włosienica................................................................................................................................... 27 Tab. 22 Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Polskie Gronowo..................................................................................................................................... 27 Tab. 23 Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości 6/56 Półwieś......................................................................................................................................... 27 Tab. 24 Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Rakowiec..................................................................................................................................... 27 Tab. 25 Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Mała Karczma....................................................................................................................................... 27 Tab. 26 Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Małe Wyręby........................................................................................................................................ 28 Tab. 27 Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Szprudowo................................................................................................................................... 28 Tab. 28 Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Tymawa........................................................................................................................................ 28 Tab. 29 Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Widlice........................................................................................................................................ 28 Tab. 30 Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Wielkie Walichnowy.................................................................................................................................. 28 Tab. 31 Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest występujących w szkołach na terenie gminy Gniew............................................................................................... 29 Tab. 32 Ilości i stopnie uszkodzenia rur azbestowo – cementowych na terenie miasta i gminy Gniew .......................................................................................................................................... 29 Tab. 33 Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w budynkach wspólnot mieszkaniowych, których zarządcą jest INWEST-KOM w Gniewie Sp. z o.o. ......................... 29 Tab. 34 Harmonogram rzeczowy realizacji programu................................................................. 35 Tab. 35 Wykaz firm utylizujących azbest, posiadających zezwolenie Starosty Tczewskiego na gospodarowanie odpadami niebezpiecznymi, zawierającymi azbest................................................. 45 Tab. 36 Karta przekazania odpadu............................................................................................... 53 Spis rysunków: Rys. 1 Schemat przepływu informacji o wyrobach zawierających azbest ............................... 13 Rys. 2 Wzór oznakowania wyrobów zawierających azbest lub ich opakowań.......................... 16 Rys. 3 Ogólna ilość płyt azbestowo - cementowych na terenie miasta i gminy Gniew [m2]... 22 Rys. 4 Ogólna ilość rur azbestowo - cementowych na terenie miasta i gminy Gniew [mb]..... 22 Rys. 5 Ilości rur azbestowo – cementowych w miejscowościach na terenie gminy Gniew [m2].................................................................................................................................. 30 Rys. 6 Ilości płyt azbestowo – cementowych w miejscowościach na terenie gminy Gniew..... 31 7/56 1. Wprowadzenie „Program usuwania wyrobów zawierających azbest dla miasta i gminy Gniew na lata 2008 – 2020”, zwany w skrócie „Programem...”, powstał w wyniku: a) przyjęcia przez sejm Rzeczpospolitej Polskiej Rezolucji z dnia 19 czerwca 1997 r. w sprawie programu wycofywania azbestu z gospodarki (M.P. Nr 38, poz. 373), w której Rada Ministrów została wezwana m.in. do opracowania programu zmierzającego do wycofywania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski, b) realizacji ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (tj. Dz. U. z 2004 r. Nr 3, poz. 20 z późn. zm.), c) potrzeb oczyszczania gminy Gniew z azbestu oraz wyrobów zawierających azbest. Zgodnie z obowiązującymi przepisami w celu aktualizacji danych właściciele/zarządcy/użytkownicy nieruchomości powinni co roku przekazywać informacje o ilościach i miejscach występowania wyrobów zawierających azbest na terenie ich posesji. W przypadku osób fizycznych, niebędących przedsiębiorcami organem właściwym do przyjmowania tych informacji jest burmistrz, w przypadku osób prawnych – marszałek województwa. W Polsce obowiązuje 30 – letni „Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski”, przyjęty przez Radę Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 14 maja 2002 roku, który nakłada obowiązek sporządzenia takich programów na szczeblu wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Niniejszy „Program...” jest zgodny z krajowym programem usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest. Dla monitoringu realizacji „Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest, stosowanych na terytorium Polski”, stworzono Wojewódzką Bazę Wyrobów i Odpadów Zawierających Azbest (WBDA), dostępną pod adresem www.bazaazbestowa.pl, do której przekazywane są dane ze wszystkich gmin oraz województw kraju, o wyrobach zawierających azbest, zarówno wykorzystywanych jak i tych, których eksploatacja została zakończona. Z części ogólnodostępnej WBDA mogą korzystać wszyscy posiadający dostęp do internetu, natomiast do zbioru „Wyrób” mają dostęp jedynie urzędy gminne i wojewódzkie. Baza przystosowana jest również do nadania praw dostępu urzędom powiatowym. Azbest jest minerałem znanym od kilku tysięcy lat. Ze względu na swoje zalety, tj. m.in. odporność na wysokie temperatury, działanie mrozu, kwasów, substancji żrących, a także 8/56 elastyczność, stosowany był od ponad 100 lat w około 3000 wyrobów przemysłowych. Dziś jednak wiemy, że jest szkodliwy dla zdrowia. Dlatego produkcja, stosowanie oraz obrót azbestem i wyrobami zawierającymi azbest zostały zakazane. W Polsce czyny te zagrożone są karą grzywny, ograniczenia lub pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat (Ustawa z dnia 19.06.1997 r o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest – tj. Dz. U. z 2004 r. , Nr 3, poz. 20 z późn. zm.). Prawidłowe zabezpieczenie wyrobów zawierających azbest zapewnia bezpieczeństwo jego stosowania przez około 30 lat. Potem stan techniczny większości wyrobów azbestowych będzie nieuchronnie się pogarszał. Dlatego tak ważne jest jego usunięcie z zachowaniem zasad bezpieczeństwa pracy oraz ochrony środowiska. Tylko wyspecjalizowane firmy, posiadające stosowne zezwolenia, mogą usuwać azbest i transportować go do wyznaczonych miejsc składowania. Azbest staje się zagrożeniem dla zdrowia, gdy dojdzie do korozji lub jakiegokolwiek uszkodzenia wyrobów zawierających ten minerał (jak łamanie, kruszenie, cięcie). W wyniku takich działań do powietrza uwalniane są niewidoczne dla oka włókna azbestowe, które wdychane z powietrzem prowadzą do szeregu chorób układu oddechowego, takich jak pylica azbestowa, zmiany opłucnej, rak płuc, międzybłoniak opłucnej i otrzewnej. Zachorować mogą osoby, które miały kontakt z azbestem ze względu na charakter wykonywanej pracy, jak i osoby narażone na długotrwałe wdychanie włókien azbestowych o małym stężeniu lub krótkotrwałe przebywanie w miejscu o bardzo wysokim stężeniu. W Planie Gospodarki Odpadami dla Miasta i Gminy Gniew na lata 2004 – 2007 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2008 – 2011 uwzględnione są zadania mające na celu bezpieczne dla zdrowia usunięcie wyrobów zawierających azbest i ich unieszkodliwienie poprzez deponowanie na wyznaczonych do tego celu składowiskach oraz prowadzenie monitoringu usuwania tychże wyrobów. W „Programie...” opisano ogólne mechanizmy oraz zasady pomocy, której Gmina zamierza udzielić osobom decydującym się na usunięcie elementów zawierających azbest z budynków lub budowli. Pomoc ta ma na celu zachęcenie do podejmowania tego rodzaju działań oraz zmniejszenie ryzyka, związanego z nieprawidłowym ich wykonaniem. 9/56 2. Cel i zadania programu Celem niniejszego „Programu...” jest: - spowodowanie oczyszczenia terenu Gminy Gniew z azbestu oraz usunięcie stosowanych od wielu lat wyrobów zawierających azbest, - wyeliminowanie negatywnych skutków zdrowotnych u mieszkańców Polski, spowodowanych azbestem oraz ustalenie koniecznych do tego uwarunkowań, - spowodowanie sukcesywnej likwidacji oddziaływania azbestu na środowisko i doprowadzenie w określonym horyzoncie czasowym do spełnienia wymogów ochrony środowiska, - stworzenie odpowiednich warunków do wdrożenia przepisów prawnych oraz norm postępowania z wyrobami zawierającymi azbest, stosowanych w Unii Europejskiej. Zadaniem programu jest określenie warunków sukcesywnego usuwania wyrobów zawierających azbest. W programie zawarte zostały: - ilości wyrobów oraz ich rozmieszczenie na terenie gminy Gniew, - wydatki z Gminnego, Powiatowego lub Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej z tytułu prac związanych z usuwaniem wyrobów zawierających azbest, - propozycje założeń organizacyjnych i monitoringu programu w układzie gminnym. 10/56 3. Szkodliwość azbestu dla zdrowia ludzkiego Azbest jest nazwą handlową grupy minerałów włóknistych, które pod względem chemicznym są uwodnionymi krzemianami magnezu, żelaza, wapnia i sodu. Chorobotwórcze działanie azbestu powstaje w wyniku wdychania włókien, zawieszonych w powietrzu. Dopóki włókna nie są uwalniane do powietrza i nie występuje ich wdychanie, wyroby, zawierające azbest nie stanowią zagrożenia dla zdrowia. Na występowanie i typ patologii wpływa rodzaj azbestu, wymiary tworzących go włókien i ich stężenie oraz czas trwania narażenia. Biologiczna agresywność pyłu azbestowego jest zależna od stopnia penetracji i liczby włókien, które uległy retencji w płucach, jak również od fizycznych jak i aerodynamicznych cech włókien. Włókna cienkie, o średnicy poniżej 3 mikrometrów, przenoszone są łatwiej i docierają do końcowych odcinków dróg oddechowych, podczas gdy włókna grube, o średnicy powyżej 5 mikrometrów, zatrzymują się w górnych odcinkach dróg oddechowych. Skręcone włókna chryzotylu o dużej średnicy, mają tendencję do zatrzymywania się wyżej, w porównaniu z igłowymi włóknami azbestów amfibolowych, z łatwością przenikających do obwodowych części płuc. Największe zagrożenie dla organizmu ludzkiego stanowią włókna respirabilne, to znaczy takie, które mogą występować w trwałej postaci w powietrzu i przedostawać się z wdychanym powietrzem do pęcherzyków płucnych. Są one dłuższe od 5 mikrometrów, mają grubość mniejszą od 3 mikrometrów, stosunek długości włókna do jego grubości nie jest mniejszy niż 3:1. Ze względu na to, że włókna azbestu chryzotylowego są łatwiej zatrzymywane w górnych partiach układu oddechowego, w porównaniu z włóknami azbestów amfibolowych oraz ze względu na fakt, że są także skuteczniej usuwane z płuc, narażenie na kontakt z azbestem amfibolowym niesie ze sobą ryzyko zdrowotne. Mimo istnienia normatywów higienicznych dla stężenia włókien azbestu w powietrzu nie można określić dawki progowej pyłu dla działania rakotwórczego azbestu. Narażenie zawodowe na pył azbestowy może być przyczyną pylicy azbestowej (azbestozy), łagodnych zmian opłucowych, raka płuc, międzybłoniaków opłucnej i otrzewnej, nowotworów o wysokiej złośliwości. Przy narażeniu komunalnym na pył azbestowy głównym skutkiem zdrowotnym jest 11/56 międzybłoniak opłucnej i otrzewnej. W zależności od poziomu ekspozycji może być obserwowany wzrost ryzyka raka płuc. Przeprowadzone na szeroką skalę badania przypadków międzybłoniaka oraz trendów zapadalności, wykazały zwiększoną ich częstość w rejonach kopalń i zakładów przetwórstwa azbestu oraz w miastach. Nowotwory te wykazują przyrost, rocznie ok. 10%. Oficjalna statystyka w Polsce wykazuje ok. 120 przypadków zgonów rocznie z powodu międzybłoniaka opłucnej. Nie ma dowodów świadczących o tym, że azbest spożyty w wodzie jest szkodliwy dla zdrowia. Dlatego zastępowanie rur azbestowo - cementowych w instalacjach ziemnych wyrobami bezazbestowymi powinno następować sukcesywnie, w miarę technicznego zużycia lub w przypadku woli, wymiany na rury bezazbestowe. 12/56 4. Stan prawny Regulacje prawne dotyczące m.in. usuwania wyrobów zawierających azbest z obiektów budowlanych, począwszy od realizacji obowiązku dokonania przeglądu technicznego tych wyrobów do zdeponowania wytworzonych odpadów na składowisku są zamieszczone w 20 aktach prawnych – 7 ustawach oraz 13 rozporządzeniach. Wykaz tych aktów, w tym rozporządzenia dotyczące dopuszczania wyrobów zawierających azbest (o specjalnym przeznaczeniu) do produkcji lub wprowadzenia na polski obszar celny zamieszczono w załączniku nr 1 wraz z krótkim omówieniem. 13/56 5. Obowiązki gmin, właścicieli nieruchomości i wykonawców prac związanych z usuwaniem azbestu 5.1 Obowiązki gminy 1) Opracowanie, przyjęcie i aktualizacja planu gospodarki odpadami (z uwzględnieniem problematyki usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest). 2) Gromadzenie informacji przekazywanych przez osoby fizyczne (właścicieli i zarządców nieruchomości) o wyrobach zawierających azbest i miejscu ich wykorzystywania. 3) Przedkładanie marszałkowi województwa informacji o rodzaju, ilości i miejscach występowania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska, w tym azbestu. 4) Opiniowanie programów gospodarki odpadami niebezpiecznymi (w tym odpadami zawierającymi azbest). 5.2 Obowiązki właścicieli, zarządców lub użytkowników nieruchomości 1) Kontrola wyrobów zawierających azbest znajdujących się w obiektach, urządzeniach budowlanych, urządzeniach przemysłowych lub innych miejscach zawierających azbest. 2) Sporządzenie i przedłożenie organowi nadzoru budowlanego oceny stanu i dokumentacji miejsca zawierającego azbest. 3) Usuwanie wyrobów zawierających azbest zakwalifikowanych zgodnie z oceną do wymiany na skutek nadmiernego zużycia wyrobu lub jego uszkodzenia. 4) Sporządzenie (corocznie) planu kontroli jakości powietrza obejmującej pomiar stężenia azbestu, dla każdego pomieszczenia, w którym znajdują się instalacje lub urządzenia zawierające azbest lub wyroby zawierające azbest. 5) Przegląd i oznakowanie, w sposób przewidziany przez prawo miejscowe, w których był lub jest wykorzystywany azbest lub wyroby zawierające azbest. 6) Sporządzenie inwentaryzacji zastosowanych wyrobów zawierających azbest poprzez sporządzenie spisu z natury. 7) Sporządzenie i przedłożenie marszałkowi województwa (dot. przedsiębiorców) lub prezydentowi miasta (dot. osób fizycznych niebędących przedsiębiorcami) oraz coroczna aktualizacja informacji o : - wyrobach zawierających azbest i miejscu ich wykorzystywania, - wyrobach zawierających azbest, których wykorzystanie zastało zakończone (zał. 3 i 4) 14/56 8) Zgłoszenie właściwemu organowi architektoniczno - budowlanemu prac polegających na zabezpieczaniu lub usuwaniu wyrobów zawierających azbest zgodnie z przepisami budowlanymi. Na rys. 1 przedstawiono schemat przepływu informacji o wyrobach zawierających azbest. Rys. 1 Schemat przepływu informacji o wyrobach zawierających azbest. 15/56 5.3 Obowiązki wykonawców prac polegających na zabezpieczeniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest: 1) Uzyskanie pozwolenia, decyzji zatwierdzającej program gospodarowania odpadami niebezpiecznymi albo złożenie organowi informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobie gospodarowania odpadami niebezpiecznymi (zależnie od ilości wytwarzanych odpadów). 2) Przeszkolenie przez uprawnioną instytucję zatrudnianych pracowników i osób kierujących lub nadzorujących, w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu tych wyrobów oraz w zakresie przestrzegania procedur dotyczących bezpiecznego postępowania z wyrobami zawierającymi azbest. 3) Opracowanie przed rozpoczęciem prac szczegółowego planu prac usuwania wyrobów zawierających azbest, obejmującego w szczególności: a) identyfikację azbestu w przewidzianych do usunięcia materiałach, na podstawie udokumentowanej informacji od właściciela lub zarządcy obiektu albo też na podstawie badań przeprowadzonych przez akredytowane laboratorium, b) informacje o metodach wykonywania planowanych prac, c) zakres niezbędnych zabezpieczeń pracowników oraz środowiska przed narażeniem na szkodliwość emisji azbestu, w tym problematykę określoną przepisami dotyczącymi planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, d) ustalenie niezbędnego dla rodzaju wykonywanych prac monitoringu powietrza, e) posiadanie niezbędnego wyposażenia technicznego i socjalnego zapewniającego prowadzenie określonych planem prac oraz zabezpieczeń pracowników i środowiska przed narażeniem na działanie azbestu, f) zgłoszenie prac polegających zawierających azbest z na zabezpieczeniu obiektu, urządzenia lub usunięciu wyrobów budowlanego lub instalacji przemysłowej, właściwemu organowi nadzoru budowlanego oraz właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy. 4) Zapewnienie warunków bezpiecznego usuwania wyrobów zawierających azbest z miejsca ich występowania w sposób określony w § 8 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 02 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 71, poz. 649). 5) Złożenie właścicielowi, użytkownikowi wieczystemu lub zarządcy nieruchomości, urządzenia budowlanego, instalacji przemysłowej lub innego miejsca zawierającego 16/56 azbest, pisemnego oświadczenia o prawidłowości wykonania prac oraz o oczyszczeniu terenu z pyłu azbestowego, z zachowaniem właściwych przepisów technicznych i sanitarnych. Warunkiem koniecznym bezpiecznego dla ludzi i środowiska użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest jest rzetelnie sporządzona inwentaryzacja tych wyrobów oraz ocena ich stanu, określająca w zależności od rodzaju, stanu i sposobu zastosowania azbestu, stopień pilności wymiany wyrobów zawierających azbest. W rozporządzeniach Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 października 2003 r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania i przemieszczania azbestu oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których był lub jest wykorzystywany azbest (Dz. U. Nr 192, poz. 1876) oraz z dnia 02 kwietnia 2004 w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest, założono wykonanie inwentaryzacji oraz dokonanie oceny stanu wyrobów zawierających azbest na 2004 r. Od tego też roku właściciele i zarządcy obiektów zobligowani są do przekazywania marszałkowi województwa i wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta informacji o wyrobach zawierających azbest i miejscu ich wykorzystywania oraz informacji o wyrobach, których wykorzystanie zakończono. Wykonawcą prac polegających na zabezpieczeniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest, powinna być wyspecjalizowana jednostka, posiadająca stosowne zezwolenia oraz wyposażenie techniczne i socjalne, zapewniające prowadzenie prac oraz odpowiednie zabezpieczenie pracowników i środowiska przed narażeniem na działanie azbestu. Wszystkie wyroby zawierające azbest lub ich opakowania powinny być oznakowane w następujący sposób: a) oznakowanie zgodne z podanym wzorem powinno posiadać wymiary: - co najmniej 5 cm wysokości (H) i 2,5 cm szerokości, b) oznakowanie powinno składać się z dwóch części: - górnej (h1 = 40 % H), zawierającej literę „a” w białym kolorze na czarnym tle, - dolnej (h2 = 60 % H)zawierającej wyraźny i czytelny napis w białym lub czarnym kolorze na czerwonym tle, c) jeśli wyrób zawiera krokidolit, zwrot „zawiera azbest” powinien być zastąpiony zwrotem „zawiera krokidolit/azbest niebieski.” Wzór oznakowania przedstawiono na rys. 2 17/56 Rys. 2 Wzór oznakowania wyrobów zawierających azbest lub ich opakowań. h 1= 40% H H h 2 = 60%H 18/56 6. Azbest i jego zastosowanie Azbest jest nazwą ogólną obejmującą włókniste minerały z grupy serpentynów i amfiboli. Dzięki swoim właściwościom: wysokiej wytrzymałości mechanicznej, odporności na związki chemiczne i wysoką temperaturę, azbest zyskał popularność i szerokie zastosowanie w gospodarce światowej. Dotyczy to w szczególności trzech minerałów azbestu: powszechnie stosowany chryzotyl (azbest biały), w mniejszym stopniu wykorzystywany krokidolit (azbest niebieski) i jeszcze rzadziej stosowany amozyt (azbest brązowy). Azbest stosowano w wyrobach budowlanych powszechnego użycia: a) eternit, czyli płyty faliste azbestowo – cementowe o zawartości 10 - 13 % azbestu do pokryć dachowych, b) płyty prasowane płaskie o zbliżonej zawartości azbestu, c) płyty KARO – dachowe pokrycia lub elewacje, d) rury azbestowo - cementowe wysokociśnieniowe (krokidolit) i kanalizacyjne, stosowane także jako przewody wentylacyjne i dymowo - spalinowe (zawartość azbestu ok. 22 %), e) kształtki azbestowo – cementowe oraz elementy wielkowymiarowe, stosowane w budownictwie ogólnym i przemysłowym (płyty azbestowo – cementowe płaskie wykorzystywane w lekkich przegrodach ścian warstwowych i wbudowane w płyty warstwowe prefabrykowane). Stosowany był w budownictwie tam, gdzie potrzebna była podwyższona odporność ogniowa i zabezpieczenia ogniochronne elementów narażonych lub potencjalnie narażonych na wysoką temperaturę (klapy przeciwpożarowe, ciągi telekomunikacyjne, tablice rozdzielcze elektryczne, węzły ciepłownicze, obudowa klatki schodowej, przejścia kabli elektrycznych, przewodów ciepłowniczych i wentylacyjnych między stropami, zabezpieczenia elementów stropowych i ściennych strychów, piwnic, dróg ewakuacyjnych, konstrukcji stalowych). Azbest stosowano również w tkaninach wygłuszających hałas. Azbest wykorzystywano także w elektrociepłowniach i elektrowniach, w obmurzach kotłów (jako izolacje termiczne w formie sznurów i tektur), a także w uszczelnieniach urządzeń poddanych wysokiej temperaturze, w zaworach, wymiennikach ciepła, w izolacjach tras ciepłowniczych (jako płaszcze azbestowo - cementowe lub azbestowo - gipsowe). Wyroby zawierające azbest umiejscowione są w: a) kominach o dużej wysokości (dylatacje wypełnione sznurem azbestowym), b) chłodniach kominowych (płyty azbestowo - cementowe w zraszalnikach i w obudowie wewnętrznej chłodni), 19/56 c) chłodniach wentylatorowych (w obudowie wewnętrznej chłodni), d) rurach odprowadzających parę, zraszalnikach itp. (w formie izolacji cieplnej ze sznura azbestowego). Ponadto wyroby zawierające azbest stosowane były w transporcie i przemyśle chemicznym. 6.1 Rodzaje wyrobów zawierających azbest Wyroby zawierające azbest oraz odpady azbestowe można podzielić – w zależności od trwałości i ilości zastosowanego spoiwa wiążącego – na: miękkie (łamliwe, kruche) i twarde (niekruche, sztywne). Wyroby miękkie Wyroby o gęstości objętościowej mniejszej niż 1000 kg/m3 i zawierające powyżej 20 % azbestu. Wyroby te łatwo ulegają uszkodzeniom mechanicznym, czemu towarzyszy duże pylenie włókien azbestu do otoczenia. Najczęściej stosowano: a) wyroby tekstylne z azbestu używane przez pracowników w celach ochronnych, b) koce gaśnicze, c) szczeliwa plecione, d) tektury uszczelkowe m.in. w sprzęcie AGD, e) płytki podłogowe PVC, f) materiały i wykładziny cierne, g) sznury, płótna, tkaniny z dodatkiem azbestu (lub wykonane z samego azbestu), h) płyty i uszczelki kinkieryt (typu Gambit, Polonit), stosowane w ciepłownictwie na złączach rur, zaworów z gorącą wodą lub parą, i) płaszcze azbestowo - gipsowe stosowane w izolacji rur w ciepłownictwie, j) płyty i tektury miękkie (stosowane w izolacjach ognioochronnych), k) płyty ognioochronne typu „PYRAL” produkcji czechosłowackiej lub „SOKALIT” produkcji NRD, zawierające ok. 30-50% azbestu (służą do okładzin ognioochronnych konstrukcji budynków oraz jako sufity podwieszane o podwyższonej odporności na ogień, także jako materiał do klap przeciwpożarowych i przeciwdymnych), l) natryski azbestowe na konstrukcje stalowe zastosowane jako ognioochronne zabezpieczenie stalowej konstrukcji budynków o tzw. konstrukcji niesztywnej. 20/56 Wyroby twarde Są to najpowszechniej występujące w krajowym budownictwie wyroby zawierające azbest o gęstości objętościowej powyżej 1000 kg/m3, zawierające poniżej 20% azbestu. W wyrobach tych włókna azbestowe są mocno związane, a w przypadku mechanicznego uszkodzenia (np. pęknięcia) ma miejsce stosunkowo niewielka emisja azbestu do otoczenia w porównaniu z wyrobami miękkimi. Niebezpieczeństwo dla zdrowia ludzi i środowiska stwarza mechaniczna obróbka tych wyrobów (cięcie, wiercenie otworów) oraz rozbijanie przy zrzucaniu z wysokości w trakcie prac remontowych. Z zaliczanych do tej klasy wyrobów najbardziej w Polsce rozpowszechnione są: a) płyty azbestowo - cementowe faliste (eternit), b) płyty azbestowo - cementowe „karo”, c) płyty płaskie, wykorzystywane jako elewacje w budownictwie wielokondygnacyjnym, d) inne wyroby azbestowo - cementowe: - rury do instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych, - przewody kominowe i zsypy. 21/56 7. Identyfikacja azbestu i ocena wyrobów zawierających azbest w obiekcie budowlanym Wyroby zawierające azbest nie były w Polsce oznakowane lub nazwane w sposób ułatwiający identyfikację w nich azbestu. Skutkiem tego obecne prace remontowe często prowadzą do nieświadomego ich uszkodzenia i spowodowania niekontrolowanej emisji pyłu azbestowego. Warunkiem podjęcia działań specjalistycznych w celu zmniejszenia wpływu azbestu na środowisko jest jego identyfikacja i lokalizacja w obiekcie oraz ocena stanu technicznego wyrobu i ryzyka emisji pyłu. Na wstępie niezbędna jest inwentaryzacja wyrobów zawierających azbest oraz określenie rodzaju azbestu. Każdy obiekt może zawierać wyroby, zawierające azbest. Szczególną uwagę podczas inwentaryzacji należy zwracać na elementy instalacji wentylacyjnych, urządzeń wodnokanalizacyjnych i grzewczych, zabezpieczenie ogniochronne konstrukcji stalowych w budynkach o konstrukcji niesztywnej, wyposażenie maszyn wymagających izolacji termicznej, ognioochronnej, elektrycznej. Obecność materiałów zawierających azbest nie zawsze zaznaczona jest w dokumentacji technicznej. Możliwe też, że podczas wykonywania prac zastosowano materiały zastępcze (zawierające azbest), nie umieszczone w projekcie technicznym. Inwentaryzacji i identyfikacji wyrobów azbestowych powinien dokonać właściciel lub zarządca budynku. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 02 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 71, poz. 649) należy przeprowadzić ocenę stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest. Ocena kończy się zsumowaniem przyjętej punktacji. Przy sumie punktów powyżej 65 (stopień pilności I) występuje konieczność podjęcia działań, polegających na wymianie lub naprawie ocenianego wyrobu najszybciej, jak jest to możliwe. Przy sumie punktów 35 – 60 (stopień pilności II) – konieczność powtórzenia oceny w ciągu roku, a przy punktacji do 35 (stopień pilności III) - konieczność powtórzenia oceny technicznej w ciągu 5 lat. Przy sumie punktów powyżej 65 powinno się podjąć działania naprawcze wyrobów zwłaszcza miękkich oraz tych wyrobów twardych, które narażone są na uszkodzenia w trakcie eksploatacji. Zakres działań zależy od opinii specjalistów, uwzględniającej warunki eksploatacji, charakter wyrobu oraz możliwości narażenia użytkowników. Rodzaje tych działań to: 22/56 ● zabudowa – zamknięcie przestrzeni, w której znajduje się azbest szczelną przegrodą, bez naruszenia samego azbestu, może być wykonana ze ścianek gipsowych, cegły, blachy itp. ● pokrywanie urządzeń lub instalacji (trudno dostępnych lub demontowalnych) głęboko penetrującymi środkami wiążącymi azbest. Postępować tak można jedynie z materiałami, których stan techniczny i przyczepność do podłoża nie pogorszy się pod dodatkowym obciążeniem, pokrywane mogą też być elewacje i dachy wykonane z płyt azbestowocementowych w celu ich impregnacji i zabezpieczenia przed wpływami atmosferycznymi. ● usunięcie azbestu – demontaż całości lub części (najbardziej zagrażającej) materiałów wybudowanych; działania te muszą być prowadzone w warunkach szczelnego oddzielenia strefy pracy, przy zastosowaniu specjalnych środków ochrony indywidualnej oraz technik minimalizujących pylenie (podciśnienie wewnątrz stref pracy, gdzie uwalniane są pyły, filtrowanie powietrza wyrzucanego na zewnątrz). 23/56 8. Informacje o ilości i stanie wyrobów zawierających azbest na terenie miasta i gminy Gniew Na podstawie informacji o wyrobach zawierających azbest i miejscu ich wykorzystania, zgłoszonych do Burmistrza Miasta i Gminy Gniew przez właścicieli i zarządców nieruchomości, sporządzono wykaz ilości i miejsc występowania takich wyrobów na terenie miasta i gminy Gniew. Do dnia 04 stycznia 2008 r. złożono 607 informacji o ilości i miejscach występowania wyrobów zawierających azbest. Poniższy wykres przedstawia ogólne ilości wyrobów, zawierających azbest na terenie miasta i gminy Gniew (stan nadzień 04.01.2008 r.) Rys. 3 Ogólna ilość płyt azbestowo - cementowych na terenie miasta i gminy Gniew [m2] 180000 160000 140000 120000 100000 płyty azbestowo-cementowe 80000 60000 40000 20000 0 Ilość [m2] Rys. 4 Ogólna ilość rur azbestowo – cementowych na terenie miasta i gminy Gniew [mb] 15000 14000 13000 12000 11000 10000 9000 8000 7000 rury azbestowo-cementowe 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 Ilość [mb] Szczegółowe dane przedstawiono w poniższych tabelach. 24/56 Tabela 1. Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w mieście Gniew. Rodzaj budynku I stopień II stopień III stopień Nieokreślony pilności pilności pilności stopień pilności mieszkalny 770 m2 2 642 m2 919 m2 - gospodarczy 153 m2 1 795 m2 - - - - - 160 m2 inne Tabela 2. Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Brody Pomorskie. Rodzaj budynku I stopień II stopień III stopień Nieokreślony pilności pilności pilności stopień pilności mieszkalny 66 m2 398 m2 - - gospodarczy 654,5 m2 258 m2 - - - - - - inne Tabela 3. Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Ciepłe. Rodzaj budynku I stopień II stopień III stopień Nieokreślony pilności pilności pilności stopień pilności mieszkalny 360 m2 - 80 m2 - gospodarczy 246 m2 264 m2 - - - 985,5 m2 - - inne Tabela 4. Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Kotło. Rodzaj budynku I stopień II stopień III stopień Nieokreślony pilności pilności pilności stopień pilności mieszkalny - - - - gospodarczy 345 m2 294 m2 - - inne 200 m2 - - - Tabela 5. Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Gogolewo. Rodzaj budynku I stopień II stopień III stopień Nieokreślony pilności pilności pilności stopień pilności mieszkalny 1 177 m2 1807 m2 - - gospodarczy 1 191 m2 4 070 m2 - - - 1 370 m2 - - inne 25/56 Tabela 6. Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Jaźwiska. Rodzaj budynku I stopień II stopień III stopień Nieokreślony pilności pilności pilności stopień pilności mieszkalny 486 m2 1 751,1 m2 258 m2 - gospodarczy 105 m2 4 915,9 m2 291 m2 - - - inne 300 m 2 2 2024 m Tabela 7. Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Jeleń. Rodzaj budynku I stopień II stopień III stopień Nieokreślony pilności pilności pilności stopień pilności mieszkalny 523,5 m2 2 201 m2 - 159 m2 gospodarczy 1006,5 m2 3 678 m2 - 516,5 m2 300 m2 1809 m2 - - inne Tabela 8. Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Kolonia Ostrowicka. Rodzaj budynku I stopień II stopień III stopień Nieokreślony pilności pilności pilności stopień pilności mieszkalny 280 m2 783,5 m2 150 m2 -- gospodarczy 346 m2 145 m2 - - - 1 322 m2 - 124 m inne Tabela 9. Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Ostrowite. Rodzaj budynku I stopień II stopień III stopień Nieokreślony pilności pilności pilności stopień pilności mieszkalny gospodarczy inne - 64 m2 - - 2 514,5 m - - 2 - 2140 m 894 m2 Tabela 10. Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Dąbrówka. Rodzaj budynku I stopień II stopień III stopień Nieokreślony pilności pilności pilności stopień pilności mieszkalny - - - - gospodarczy - - - 80 m2 inne - 617,5 m2 150 m2 - 26/56 Tabela 11. Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Stary Młyn. Rodzaj budynku I stopień II stopień III stopień Nieokreślony pilności pilności pilności stopień pilności mieszkalny 471 m2 - - - gospodarczy 401 m2 175 m2 - - - 600 m2 - 695 m2 inne Tabela 12. Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Kuchnia. Rodzaj budynku I stopień II stopień III stopień Nieokreślony pilności pilności pilności stopień pilności mieszkalny - 780 m - - gospodarczy - 2 447 m - - inne - 3 089 m 500 m2 - Tabela 13. Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Kursztyn. Rodzaj budynku I stopień II stopień III stopień Nieokreślony pilności pilności pilności stopień pilności mieszkalny - gospodarczy - inne - 1 106 m2 2 140 m - - - - - - Tabela 14. Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Cierzpice. Rodzaj budynku I stopień II stopień III stopień Nieokreślony pilności pilności pilności stopień pilności mieszkalny 480 m2 170 m2 2 - - gospodarczy - 10 m - - inne - 130 m2 - - Tabela 15. Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Nicponia. Rodzaj budynku I stopień II stopień III stopień Nieokreślony pilności pilności pilności stopień pilności mieszkalny 92 m2 2 397 m2 796 m2 - gospodarczy - 2 769 m2 606 m2 55 m2 1 520 m2 537 m2 - - inne Tabela 16. Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Opalenie. Rodzaj budynku I stopień II stopień III stopień Nieokreślony pilności pilności pilności stopień pilności mieszkalny 1 064 m2 2 909 m2 400 m2 190 m2 gospodarczy 1 325 m2 3 763 m2 - 80 m2 27/56 Rodzaj budynku inne I stopień pilności II stopień pilności III stopień pilności Nieokreślony stopień pilności 600 m2 2 580 m2 - - Tabela 17. Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Piaseczno. Rodzaj budynku I stopień II stopień III stopień Nieokreślony pilności pilności pilności stopień pilności mieszkalny 379 m2 3 622 m2 150 m2 225 m2 gospodarczy 917 m2 2 470 m2 - - inne 770 m2 667 m2 - - Tabela 18. Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Piaseckie Pole. Rodzaj budynku I stopień II stopień III stopień Nieokreślony pilności pilności pilności stopień pilności mieszkalny - 649 m2 - - gospodarczy - 3 074 m2 - - inne - 747 m2 - 758 m2 Tabela 19. Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Jelenica. Rodzaj budynku I stopień II stopień III stopień Nieokreślony pilności pilności pilności stopień pilności mieszkalny - - gospodarczy - - inne - 2 130 m - - - - - - Tabela 20. Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Pieniążkowo. Rodzaj budynku I stopień II stopień III stopień Nieokreślony pilności pilności pilności stopień pilności mieszkalny 120 m2 1 170 m2 - 120 m2 gospodarczy 824,5 m2 3 489 m2 - - 200 m2 2 592 m2 448 m2 530 m2 inne 28/56 Tabela 21. Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Włosienica. Rodzaj budynku I stopień II stopień III stopień Nieokreślony pilności pilności pilności stopień pilności mieszkalny - 260 m2 - - gospodarczy - 112 m2 200 m2 - inne - 1 825 m2 - - Tabela 22. Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Polskie Gronowo. Rodzaj budynku I stopień II stopień III stopień Nieokreślony pilności pilności pilności stopień pilności mieszkalny gospodarczy inne 815 m2 - - - - 2 5 151 m - - 907 m2 1 935 m2 - 300 m2 Tabela 23. Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Półwieś. Rodzaj budynku I stopień II stopień III stopień Nieokreślony pilności pilności pilności stopień pilności mieszkalny - 941 m2 - - gospodarczy - 2 478 m2 225 m2 - - - inne 2 - 430 m Tabela 24. Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Rakowiec. Rodzaj budynku I stopień II stopień III stopień Nieokreślony pilności pilności pilności stopień pilności mieszkalny gospodarczy inne 1 154 m2 120 m 2 1 147 m2 - 2 1 164 m2 46 m 2 797 m2 1 080 m2 - Tabela 25. Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Mała Karczma. Rodzaj budynku I stopień II stopień III stopień Nieokreślony pilności pilności pilności stopień pilności - 560 m2 - - gospodarczy - 2 120 m - - inne - - - - mieszkalny 29/56 Tabela 26. Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Małe Wyręby. Rodzaj budynku I stopień II stopień III stopień Nieokreślony pilności pilności pilności stopień pilności mieszkalny 140 m2 - - - gospodarczy 440 m2 - - - - 230 m2 - - inne Tabela 27. Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Szprudowo. Rodzaj budynku I stopień II stopień III stopień Nieokreślony pilności pilności pilności stopień pilności mieszkalny 979 m2 1 159 m2 - 100 m2 gospodarczy 1 408 m2 4 318 m2 765 m2 397 m2 inne 1 420 m2 512 m2 220 m2 - Tabela 28. Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Tymawa. Rodzaj budynku I stopień II stopień III stopień Nieokreślony pilności pilności pilności stopień pilności mieszkalny 89 m2 2 181 m2 342 m2 56 m2 gospodarczy 952 m2 1 293 m2 80 m2 134 m2 inne 125 m2 601 m2 - - Tabela 29. Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Widlice. Rodzaj budynku I stopień II stopień III stopień Nieokreślony pilności pilności pilności stopień pilności mieszkalny - - - - gospodarczy - - - - inne - 3 885 m2 - - Tabela 30. Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w miejscowości Wielkie Walichnowy. Rodzaj budynku I stopień II stopień III stopień Nieokreślony pilności pilności pilności stopień pilności mieszkalny - 1 786 m2 400 m2 - gospodarczy 760 m2 2 774 m2 55 m2 50 m2 inne 222 m2 1 770 m2 300 m2 550 m2 30/56 Tabela 31. Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w szkołach na terenie gminy Gniew. Nazwa szkoły Ilość Stopień pilności Budynek SP Rakowiec 600 m2 I Budynki ZS Opalenie 102 m2 II SP Pieniążkowo 300 m2 I Tabela 32. Ilości i stopnie uszkodzenia rur azbestowo - cementowych na terenie miasta i gminy Gniew. Rury azbestowo - cementowe Miejscowość Stopień pilności DN 80 – 1300 mb DN – 1000 mb Piaseczno III DN – 2300 mb Rakowiec III DN – 2900 mb Szprudowo III DN - 2500 mb W. Walichnowy, Kuchnia III DN - 1000 mb Gogolewo III DN – 1300 mb Kursztyn III DN – 700 mb Ostrowite III DN – 800 mb Jeleń III DN – 900 mb Brody Pomorskie III DN - 200 mb Gniew III Tabela 33. Ilości i stopnie uszkodzenia wyrobów zawierających azbest w budynkach wspólnot mieszkaniowych, których zarządcą jest Zakład Usług Komunalnych Sp. z o.o. Miejscowość Rodzaj budynku Stopień pilności Ilość Polskie Gronowo Bud. mieszkalny wielorodzinny II 170 m2 Gniew, ul. Kusocińskiego 1 Bud. mieszkalny wielorodzinny I 350 m2 Gniew, ul. Wiślana 6 Biurowiec ZUK-u II 220 m2 Gniew ul. Gniewskie Młyny 12 Bud. mieszkalny wielorodzinny I 650 m2 Gniew, ul. Wiślana 10 Bud. mieszkalny wielorodzinny II 200 m2 Wielkie Walichnowy 19 Bud. mieszkalny wielorodzinny II 150 m2 Wielkie Walichnowy 20 Bud. mieszkalny wielorodzinny II 100 m2 31/56 Ilości wyrobów azbestowych w poszczególnych miejscowościach gminy przedstawiają poniższe wykresy. Rys. 5 Ilości rur azbestowo - cementowych w miejscowościach na terenie gminy Gniew [mb] 200 2300 900 800 700 1300 2300 1000 2900 Piaseczno Rakowiec Szprudowo W.Walichnowy, Kuchnia Gogolewo Kursztyn Ostrowite Jeleń Brody Pomorskie Gniew 2500 32/56 Rys. 6 Ilości płyt azbestowo – cementowych w miejscowościach na terenie gminy Gniew [m2] 13000 12000 11000 10000 9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 Legenda: Gniew – 6439 m2 Opalenie – 12911 m2 Brody Pomorskie – 1376,5 m2 Piaseczno – 9200 m2 Ciepłe – 1935,5 m2 Piaseckie Pole - 5228 m2 Kotło – 839 m2 Jelenica – 130 m2 Gogolewo – 9615 m2 Pieniążkowo – 9793,5 m2 Jaźwiska – 10131 m2 Włosienica – 2397 m2 Jeleń – 9801,5 m2 Polskie Gronowo – 9108 m2 Kolonia Ostrowicka – 3150,5 m2 Półwieś – 4074 m2 Ostrowite – 3612,5 m2 Rakowiec – 8108 m2 Dąbrówka – 847,5 m2 Mała Karczma – 680 m2 Stary Młyn – 2342 m2 Małe Wyręby – 810 m2 Kuchnia – 6816 m2 Szprudowo – 11278 m2 Kursztyn – 1246 m2 Tymawa – 5853 m2 Cierzpice – 790 m2 Widlice – 3885 m2 Nicponia – 8772 m2 Wielkie Walichnowy – 8667 m2 33/56 9. Finansowe aspekty realizacji programu Usuwanie wyrobów zawierających azbest będzie dofinansowywane ze środków Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz ze środków Wojewódzkiego lub Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Szczegółowe warunki pomocy finansowej dla osób podejmujących się usunięcia i unieszkodliwienia wyrobów zawierających azbest, określone zostaną w odrębnym regulaminie, uchwalonym przez Radę Miejską w Gniewie. Szacunkowy koszt demontażu, transportu i unieszkodliwienia płyt azbestowo-cementowych wynosi ok. 22 zł/m2. Przy ustalaniu kosztów oparto się na informacjach pochodzących od czterech firm, prowadzących działalność w zakresie demontażu i transportu wyrobów azbestowych na terenie powiatu tczewskiego. Na terenie miasta i gminy Gniew do dnia 04 stycznia 2008 r. zinwentaryzowano 162 170,5 m2 płyt azbestowych w formie pokryć dachowych, na nieruchomościach, należących do osób fizycznych, nie będących przedsiębiorcami, 1840 m2 płyt na budynkach wielorodzinnych, należących do wspólnot mieszkaniowych, których zarządcą jest INWEST-KOM w Gniewie Sp.z o.o., a także 1002 m2 na pokryciach dachowych budynków szkolnych, co daje w sumie 165 012,5 m2. Na podstawie złożonych informacji o ilości i miejscach występowania wyrobów zawierających azbest, należy stwierdzić, że w ciągu 12 lat realizacji programu, nie wszyscy mieszkańcy podejmą się wymiany pokryć dachowych. Aby do roku 2032 wszystkie wyroby zostały usunięte, powinno być rocznie usuwanych ok. 6 876 m2 płyt azbestowych,. Średni roczny koszt realizacji programu przy 80 % dofinansowaniu wyniesie: 6 876 m2 x 22 zł/m2 = 151 272 zł 151 272 zł x 80 % = 121 017,6 zł W pierwszej kolejności dofinansowywane będzie usuwanie wyrobów, których stopień uszkodzenia (na podstawie oceny stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest) wynosi I. 34/56 O dofinansowanie ubiegać się będą mogły wyłącznie osoby fizyczne, będące właścicielami, użytkownikami lub zarządcami nieruchomości, a także zarządcy wspólnot mieszkaniowych (w tym niebędący osobami fizycznymi), którzy złożyli lub złożą w danym roku w terminie do 15 marca informację o miejscach i ilości występowania wyrobów zawierających azbest wraz z oceną ich stanu technicznego. Przykładowe procedury postępowania w przypadku ubiegania się o dofinansowanie: 1. Osoby fizyczne i wspólnoty mieszkaniowe występują na przygotowanym formularzu wniosku do burmistrza o dofinansowanie usunięcia wyrobów zawierających azbest i ich utylizacji na składowisku (wniosek musi być złożony przed demontażem wyrobów, co umożliwi pracownikom Urzędu jego weryfikację). 2. Po weryfikacji wniosku będą one, w ramach środków przeznaczonych na realizację Programu przeznaczane do realizacji – wnioskodawca otrzyma pismo informujące o akceptacji wniosku. 3. Wnioskodawca zatrudni podmiot, posiadający stosowne pozwolenie do zdjęcia wyrobów zawierających azbest z budynku. 4. Zdjęte wyroby, zgodnie z procedurą postępowania z tego rodzaju wyrobami zabezpieczone folią zostaną złożone na nieruchomości wnioskodawcy, przygotowane do odbioru. 5. Po przekazaniu przez Wnioskodawcę informacji o przygotowaniu odpadów do odbioru wyłoniony podmiot odbierze je i dostarczy na składowisko odpadów niebezpiecznych. Wysokość środków przeznaczonych w danym roku kalendarzowym określi burmistrz miasta i gminy Gniew. Wnioski o przyznanie dotacji będą zbierane do wyczerpania środków przeznaczonych na bieżący rok. Osoba ubiegająca się o dotację, obowiązana będzie złożyć wypełniony pisemny wniosek, dokument potwierdzający tytuł prawny do nieruchomości, której demontaż materiałów azbestowych dotyczy, oszacowanie ilości materiałów azbestowych do usunięcia (tony lub m2). Kompletny wniosek stanowić będzie podstawę do zawarcia z wnioskodawcą umowy o udzielenie dofinansowania. Przez koszty dofinansowywanego zadania rozumie się koszt zdjęcia i utylizacji, wraz z kosztem transportu materiałów z azbestem przez przedsiębiorców, posiadających stosowne zezwolenia, uprawniające do pracy z odpadami azbestowymi. Wypłata środków nastąpi po udokumentowaniu poniesionych wydatków poprzez złożenie: a) zbiorczego zestawienia faktur dokumentujących koszt dofinansowywanego zadania i kopii 35/56 tych faktur oraz ich oryginałów do wglądu, b) dokumentu potwierdzającego zgłoszenie robót w Starostwie Powiatowym, c) dokumentu potwierdzającego odbiór odpadów azbestowych przez uprawniony zakład utylizacyjny, d) protokołu odbioru poświadczającego wykonanie zadania. 36/56 10. Harmonogram rzeczowy realizacji programu Tabela 34. Harmonogram rzeczowy realizacji programu. Lp. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Działanie Zatwierdzenie Programu usuwania wyrobów zawierających azbest dla miasta i gminy Gniew na lata 2008-2020 przez Radę Miejską w Gniewie Przygotowanie regulaminu w sprawie warunków dofinansowania działań polegających na usunięciu i utylizacji wyrobów zawierających azbest z budynków, budowli i instalacji. Pozyskanie funduszy z WFOŚiGW i PFOŚiGW na dofinansowanie usuwania i utylizacji wyrobów zawierających azbest. Zabezpieczenie środków pieniężnych w GFOŚiGW na dofinansowanie w 2009 r. Działalność informacyjna i popularyzacyjna skierowana do właścicieli, zarządców i użytkowników budynków, budowli i instalacji zawierających azbest (lokalna prasa, ulotki, strona internetowa). Coroczna aktualizacja bazy danych o obiektach zawierających azbest. Odbiór odpadów zawierających azbest z nieruchomości osób fizycznych, wspólnot mieszkaniowych, wymiana rur wod.- kan. Założenie i prowadzenie rejestru wniosków o dofinansowanie zgodnie z zachowaniem kolejności zgłoszeń. Monitoring i ocena realizacji programu. Przedstawienie Radzie Miejskiej sprawozdania z realizacji „Programu...” Termin I kwartał 2008 r. I kwartał 2008 r. Cele krótkoterminowe IV kwartał 2008 r. 2008 – 2020 r. Cele długoterminowe Od 2009 r. Co 3 lata Co roku, począwszy od 2009 r. 37/56 11. Podsumowanie Zgodnie z krajowym programem usuwania azbestu, termin całkowitego wycofania wyrobów zawierających ten minerał z terenu Polski przypada na 2032 r. Od 1997 r. obowiązuje zakaz produkcji i stosowania wyrobów zawierających azbest. Azbest był szeroko stosowany zwłaszcza w budownictwie i pomimo obowiązującego zakazu jego stosowania, będzie on nadal elementem struktury wielu obiektów jeszcze przez kilkadziesiąt lat. Należy przeprowadzać co roku inwentaryzację ilości i miejsc występowania azbestu, a także aktualizację oceny stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest. Pozwoli to na uzyskanie pełnej wiedzy na ten temat i podejmowanie przez jednostki samorządowe działań, mających na celu pomoc właścicielom obiektów w usuwaniu i unieszkodliwianiu azbestu. Prace te mogą wykonywać jedynie wyspecjalizowane firmy, posiadające stosowne zezwolenia w tym zakresie, co pozwoli wyeliminować zagrożenia wynikające z nieprawidłowego ich prowadzenia. Aby skorzystać z dofinansowania, właściciele, zarządcy lub użytkownicy nieruchomości będą musieli spełnić wszystkie wymogi formalne. Upowszechnianie „Programu...” będzie skutkowało wzrostem świadomości wśród społeczności lokalnej w zakresie zagrożeń, jakie powoduje nieprawidłowa eksploatacja i samowolne usuwanie wyrobów azbestowych. Posiadana wiedza na temat szkodliwości azbestu oraz pomoc finansowa, oferowana przez Gminę przyczyni się do ograniczenia liczby osób, które nieświadomie decydują się na samowolne usuwanie m.in. płyt falistych azbestowo – cementowych z dachów swoich budynków. Prace te powinni wykonywać wyszkoleni pracownicy firm, którzy zgodnie z obowiązującymi przepisami i z zachowaniem wszelkich środków ostrożności będą postępowały z odpadami niebezpiecznymi, jakimi są wyroby zawierające azbest. 38/56 12. Załączniki Załącznik nr 1. Przepisy prawne dotyczące postępowania z wyrobami i odpadami zawierającymi azbest i obowiązki z nich wynikające. I. Ustawy: 1) Ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r. O zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (tj. Dz. U. z 2004 r. Nr 3, poz. 20 z późn. zm.). Zgodnie z ustawą produkcja płyt azbestowo-cementowych została zakończona we wszystkich zakładach do 28 września 1998 r., a z dniem 28 marca 1999 r. nastąpił zakaz obrotu tymi płytami. Wyjątek stanowi tylko azbest i wyroby zawierające azbest dopuszczone do produkcji lub do wprowadzenia na polski obszar celny spośród wyrobów określonych w załączniku nr 1 do ustawy. Wykaz tych wyrobów określa corocznie Minister właściwy do spraw gospodarki w drodze rozporządzenia. Wymieniona ustawa praktycznie zamknęła okres stosowania wyrobów zawierających azbest w Polsce, pozostaje natomiast problem sukcesywnego usuwania zużytych wyrobów w sposób nie zagrażający zdrowiu ludzi i zanieczyszczeniu środowiska. Ustawa porządkuje również zagadnienia związane z opieką zdrowotną pracowników, którzy mieli kontakt z azbestem. 2) Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tj. Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.) W przypadku występowania azbestu (Art. 30 ust. 7) właściwy organ może nałożyć, w drodze decyzji, obowiązek uzyskania pozwolenia na wykonanie określonego obiektu lub robót budowlanych objętych obowiązkiem zgłoszenia, o którym mowa w ust. 5 ww. artykułu, jeżeli ich realizacja może spowodować m.in. zagrożenie bezpieczeństwa ludzi, pogorszenie stanu środowiska bądź pogorszenie warunków zdrowotno-sanitarnych. 3) Ustawa z dnia 11 stycznia 2001 r. O substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. Nr 11, poz. 84, z późn. zm.). Ustawa reguluje problematykę dotyczącą substancji i preparatów chemicznych, w tym niebezpiecznych oraz określa warunki, zakazy lub ograniczenia produkcji, wprowadzania do obrotu lub stosowania substancji i preparatów chemicznych, w celu ochrony przed szkodliwym wpływem tych substancji i preparatów na zdrowie człowieka 39/56 lub na środowisko. 4) Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. O odpadach (tj. Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 z późn. zm.) Ustawa określa zasady postępowania z odpadami, w sposób zapewniający ochronę życia i zdrowia ludzi oraz ochronę środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, a w szczególności zasady zapobiegania powstawaniu odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko, a także odzysku lub unieszkodliwiania odpadów. (art.1 pkt. 1). W ustawie określone są obowiązki wytwórców i posiadaczy odpadów, w tym odpadów niebezpiecznych. Ustawa reguluje całokształt spraw administracyjnych, związanych z postępowaniem przy zbieraniu, transporcie, odzysku i unieszkodliwianiu, w tym składowaniu odpadów, a także wymagań technicznych i organizacyjnych dotyczących składowisk odpadów. Ustawa wprowadza obowiązek opracowania planów gospodarki odpadami na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym. 5) Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tj. Dz. U. z 2006 r. Nr 129, poz. 902 z późn. zm.) Ustawa określa zasady ochrony środowiska oraz warunki korzystania z jego zasobów, z uwzględnieniem wymagań zrównoważonego rozwoju. Ustawa zawiera szereg istotnych i ważnych postanowień dotyczących m.in.: 1. państwowego monitoringu środowiska, jako systemu pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku, 2. opracowania prognoz oddziaływania na środowisko, w tym gospodarki odpadami, a także programów wojewódzkich, zmierzających do przestrzegania standardów jakości środowiska, 3. ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem, sposobu postępowania z substancjami stwarzającymi szczególne zagrożenie dla środowiska, 4. kar i odpowiedzialności za nieprzestrzeganie zasad i przepisów dotyczących ochrony środowiska, 5. konieczności oznaczenia instalacji lub urządzeń, w których był lub jest wykorzystywany azbest oraz miejsc, w których on się znajduje. 40/56 6) Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. O wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100, poz. 1085, z późn. zm.). Ustawa reguluje tryb postępowania oraz obowiązki podmiotów określanych ustawą. W art. 54 ustawa odnosi się do odpowiednich zapisów ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest. Ustawa udziela delegacji ministrowi właściwemu do spraw gospodarki, do określenia w drodze rozporządzenia w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych, ministrem właściwym do spraw transportu oraz ministrem właściwym do spraw środowiska – sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest. 7) Ustawa z dnia 28 października 2002 r. O przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 199, poz. 1671 z późn. zm). Ustawa reguluje zasady przewozu drogowego towarów niebezpiecznych, wymagania w stosunku do kierowców i innych osób wykonujących czynności związane z tym przewozem oraz organy właściwe do sprawowania nadzoru i kontroli w tych sprawach. Przewóz materiałów niebezpiecznych w kraju określają przepisy zawarte w załącznikach A i B do Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR). Przepisy umowy ADR oraz ustawy określają warunki załadunku i wyładunku oraz przewozu odpadów niebezpiecznych. Wymagane są świadectwa dopuszczenia pojazdu do przewozu materiałów niebezpiecznych wydane przez upoważnioną stację kontroli pojazdów oraz szkolenie kierowcy pojazdów w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych. II. Rozporządzenia: 1) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206) zamieszcza rodzaje odpadów zawierających azbest na liście odpadów niebezpiecznych w wymienionych niżej grupach i podgrupach z przypisanym kodem klasyfikacyjnym: - 06 07 01* - Odpady azbestowe z elektrolizy, - 06 13 04* - Odpady z przetwarzania azbestu, - 10 11 81* - Odpady zawierające azbest (z hutnictwa szkła), - 10 13 09* - Odpady zawierające azbest z produkcji elementów cementowo -azbestowych, - 15 01 11* - Opakowania z metali zawierające niebezpieczne, porowate elementy wzmocnienia konstrukcyjnego (np. azbest) włącznie z pustymi pojemnikami ciśnieniowymi, 41/56 - 16 01 11* - Okładziny hamulcowe zawierające azbest, - 16 02 12* - Zużyte urządzenia zawierające azbest, - 17 06 01* - Materiały izolacyjne zawierające azbest, - 17 06 05* - Materiały konstrukcyjne zawierające azbest. 2) Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 14 października 2005 r. w sprawie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest oraz programu szkolenia w zakresie bezpiecznego użytkowania takich wyrobów (Dz. U. Nr 216, poz. 1824) Określa obowiązki pracodawcy zatrudniającego pracowników przy usuwaniu wyrobów zawierających azbest. Pracodawca obowiązany jest stosować środki ochrony pracowników przed szkodliwym działaniem włókien azbestu i pyłu zawierającego azbest. Pracownicy zatrudnieni przy pracach w kontakcie z azbestem, pracodawcy i osoby kierujące takimi pracami powinni być przeszkoleni w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy zgodnie z programem określonym w załączniku do rozporządzenia. 3) Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 71, poz. 649) Rozporządzenie określa: - obowiązki wykonawcy prac polegających na bezpiecznym użytkowaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest; - sposoby i warunki bezpiecznego użytkowania oraz usuwania wyrobów zawierających azbest; - warunki przygotowania do transportu i transportu wyrobów i odpadów zawierających azbest do miejsca ich składowania; - wymagania, jakim powinno odpowiadać oznakowanie wyrobów i odpadów zawierających azbest. Właściciel, użytkownik wieczysty lub zarządca nieruchomości, a także obiektu, urządzenia budowlanego, instalacji przemysłowej lub innego miejsca zawierającego azbest, przeprowadza kontrole stanu tych wyrobów w terminach wynikających z oceny stanu tych wyrobów. Z przeprowadzonej kontroli okresowej sporządza się w dwóch egzemplarzach ocenę stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest. Wzór oceny określa załącznik nr 1 do rozporządzenia. Jeden egzemplarz oceny przechowuje się łącznie z dokumentacją miejsca zawierającego azbest, obiektu, urządzenia budowlanego lub instalacji przemysłowej, drugi egzemplarz oceny przekazuje 42/56 się właściwemu organowi nadzoru budowlanego, w terminie 30 dni od daty sporządzenia oceny. W celu bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest należy: 1. wyroby niezakwalifikowane do wymiany w ocenie należy zabezpieczyć przez zabudowę (zamknięcie) przestrzeni, w której znajdują się wyroby zawierające azbest, szczelną przegrodą bez naruszenia samego wyrobu, 2. pokrywanie wyrobów lub powierzchni zawierających azbest szczelną powłoką z głęboko penetrujących środków wiążących azbest, posiadających odpowiednią aprobatę techniczną, 3. wyeliminować jakąkolwiek obróbkę mechaniczną przy pracach zabezpieczających. 4) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 grudnia 2001 r. w sprawie zakresu informacji oraz wzorów formularzy służących do sporządzania i przekazywania zbiorczych zestawień danych (Dz. U. Nr 152, poz. 1737). Określa zakres informacji dotyczących składu i właściwości komunalnych osadów ściekowych oraz wzory formularzy do sporządzania i przekazywania zbiorczego zestawienia odpowiednich danych. 5) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2002 r. w sprawie sposobu przedkładania wojewodzie informacji o rodzaju, ilości i miejscach występowania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska (Dz. U. Nr 175, poz. 1439). Określa terminy, sposoby przedkładania wojewodzie przez organ władz samorządowych informacji o rodzaju, ilości i miejscu występowania azbestu oraz wyrobów zawierających azbest. 6) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2003 r. Nr 1, poz. 12). Wartość odniesienia uśredniona dla azbestu (włókna na m3) wynosi 2350 цg/m3 w ciągu godziny i 250 цg/m3 dla roku kalendarzowego. 7) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu i sposobu stosowania przepisów o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz.U. Nr 236, poz. 1986). Przepisy o przewozie drogowym materiałów niebezpiecznych stosuje się odpowiednio do transportu odpadów niebezpiecznych spełniających określone w tych przepisach kryteria klasyfikacyjne dla zaliczenia ich do jednej z klas towarów niebezpiecznych. Przy przewozach materiałów niebezpiecznych w kraju obowiązują przepisy zawarte w załącznikach A i B do Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR) - Jednolity tekst Umowy ADR (Dz. U. Nr 30, poz. 287, z 1999 r.). Odpady zawierające azbest pochodzące z budowy, remontu i demontażu obiektów budowlanych oraz odpady izolacyjne 43/56 zawierające azbest zgodnie z ADR zaliczone zostały do klasy 9 – różne materiały i przedmioty niebezpieczne, z czego wynikają określone wymagania przy ich transporcie. Posiadacz odpadów zawierających azbest, który prowadzi działalność w zakresie zbierania lub transportu odpadów, obowiązany jest do uzyskania zezwolenia na prowadzenie tej działalności. Zgodnie z ustawą o odpadach zezwolenie wydaje w drodze decyzji starosta, właściwy ze względu na miejsce siedziby lub zamieszkania posiadacza odpadów. Transportujący odpady niebezpieczne obowiązany jest do posiadania karty ewidencji odpadu, dokumentu obrotu odpadami niebezpiecznymi i dokumentu przewozowego materiałów niebezpiecznych według wymagań ADR. 8) Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 października 2003 r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania i przemieszczania azbestu oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których był lub jest wykorzystywany azbest (Dz. U. Nr 192, poz. 1876) Rozporządzenie określa: - wymagania w zakresie wykorzystywania i przemieszczania azbestu lub wyrobów zawierających azbest oraz oznaczania miejsc ich występowania; - wymagania w zakresie wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których był lub jest wykorzystywany azbest lub wyroby zawierające azbest; - wymagania techniczne, jakie należy spełnić przy wykorzystywaniu i przemieszczaniu wyrobów zawierających azbest oraz przy wykorzystywaniu i oczyszczaniu instalacji lub urządzeń, w których był lub jest wykorzystywany azbest lub wyroby zawierające azbest; - sposób oznaczania instalacji lub urządzeń, w których był lub jest wykorzystywany azbest lub wyroby zawierające azbest, oraz pomieszczeń, w których one się znajdują; - sposób inwentaryzowania azbestu lub wyrobów zawierających azbest, w miejscach ich wykorzystywania; - terminy przedkładania odpowiednio wojewodzie albo wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta informacji o: a) rodzaju, ilości i miejscach występowania wykorzystywanych wyrobów zawierających azbest, b) instalacjach i urządzeniach, w których był lub jest wykorzystywany azbest lub wyroby zawierające azbest, c) czasie i sposobie usuwania azbestu lub wyrobów zawierających azbest, d) czasie i sposobie zastąpienia azbestu i wyrobów zawierających azbest innymi substancjami i wyrobami, mniej szkodliwymi dla środowiska; - formę i układ przedkładanych informacji, o których mowa w pkt 6; 44/56 - przypadki i terminy, w których powinny być oczyszczone instalacje lub urządzenia, w których był lub jest wykorzystywany azbest lub wyroby zawierające azbest. Wykorzystywanie azbestu lub wyrobów zawierających azbest dopuszcza się w użytkowanych instalacjach lub urządzeniach nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2032 r. 9) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska (Dz. U. Nr 260, poz. 2176) Rozporządzenie określa jednostkowe stawki opłat m.in. za umieszczenie odpadów, zawierających azbest na składowisku: 06 07 01* - odpady azbestowe z elektrolizy 44,35 zł/Mg 06 13 04* - odpady z przetwarzania azbestu 44,35 zł/Mg 10 11 81* - odpady zawierające azbest 50,44 zł/Mg 10 13 09* - odpady zawierające azbest z produkcji elementów cementowo-azbestowych 44,35 zł/Mg 15 01 11* - opakowania z metali zawierające niebezpieczne porowate elementy wzmocnienia konstrukcyjnego (np. azbest) włącznie z pustymi pojemnikami ciśnieniowymi 44,35 zł/Mg 16 01 11* - okładziny hamulcowe zawierające azbest 44,35 zł/Mg 16 02 12* - zużyte urządzenia zawierające wolny azbest 44,35 zł/Mg 17 06 01* - materiały izolacyjne zawierające azbest 16,01 zł/Mg 17 06 05* - materiały konstrukcyjne zawierające azbest 0,00 10) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 lutego 2006 r. w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów (Dz. U. Nr 30, poz. 213) Określa wzory dokumentów stosowanych do prowadzenia ilościowej i jakościowej ewidencji odpadów celem zapewnienia kontroli ich przemieszczania. 11) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 września 2002 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 179, poz. 1490). Sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko wymaga transport lub unieszkodliwianie azbestu lub produktów zawierających azbest, w ilości nie niższej niż 200 ton rocznie. 45/56 12) Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie rodzajów odpadów, które mogą być składowane w sposób nieselektywny (Dz. U. Nr 191, poz. 1595). W sposób nie selektywny mogą być składowane odpady: Grupy 17 06 01* - materiały izolacyjne zawierające azbest Grupy 17 06 05* - materiały konstrukcyjne zawierające azbest Oznacza to, że odpady obu grup mogą być składowane wspólnie, na tym samym składowisku odpadów niebezpiecznych zawierających azbest. Natomiast nie wolno tych odpadów mieszać i składować z innymi odpadami niebezpiecznymi. 13) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r w sprawie informacji dotyczących bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (Dz. U. Nr 120, poz. 1126). Rozporządzenie ustala obowiązek sporządzenia wymaganego planu również dla robót prowadzonych z wyrobami zawierającymi azbest. 46/56 Załącznik nr 2. Tabela nr 35. Wykaz firm utylizujących azbest, posiadających zezwolenie Starosty Tczewskiego na gospodarowanie odpadami niebezpiecznymi, zawierającymi azbest. Lp. 1. Nazwa firmy Siedziba P.H.U. JUKO s.c. ul. 1-go Maja 25 Jerzy Szczukocki 97 – 300 Piotrków Trybunalski tel.: (044) 732-69-63 2. RAMID Mirosław Bronisław Dec. ul. Kowalskiego 1/54 03 – 288 Warszawa tel.: (022) 674 48 58 3. MASS-DEK Zakład Usług Handlowych ul. Głowackiego 41 83 – 110 Tczew tel.: 605 632 827 4. P.H.U. PAMIR ul. Łąkowa 10 83 – 110 Tczew tel.: (058) 531 61 85 5. P.P.H.U. TUKS-DACH Al. Jana Pawła II 15C/8 K. Urbański, D. Teodorczak 83-200 Starogard Gdański tel.: (058) 775 13 40 6. Zakład Blacharsko – Dekarski ul. Jacka i Agatki 47 Paweł Czarnuch 82-500 Kwidzyn tel.: (055) 261 76 49 7. AM Trans Progres ul. Sarmacka 7 61 – 616 Poznań tel.: 616 569 737 47/56 Załącznik nr 3. Informacja o wyrobach zawierających azbest i miejscu ich wykorzystania. Burmistrz Miasta i Gminy Gniew Plac Grunwaldzki 1 83 – 140 Gniew Zgodnie z § 7 pkt. 5 Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 października 2003 r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania i przemieszczania azbestu oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których był lub jest wykorzystywany azbest (Dz. U. z 2003 r. Nr 192, poz. 1876), składam informację o wyrobach zawierających azbest i miejscu ich wykorzystania: 1. Miejsce, adres wykorzystania azbestu ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ 2. Osoba władająca: a) osoba fizyczna - imię, nazwisko i adres ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ 3. Tytuł władania (własność/zarząd/użytkownik): ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ 4. Nazwa, rodzaj wyrobu2) ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ 5. Ilość (m2, tony)3) ............................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ 6. Przydatność do dalszej eksploatacji4) ................................................................................................................................................................ 48/56 7. Przewidywany termin usunięcia wyrobu: a) okresowej wymiany z tytułu zużycia wyrobu4) ............................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................ b) całkowitego usunięcia niebezpiecznych materiałów i substancji ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ 8. Inne istotne informacje o wyrobach5) ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ .................................... ...................................... (Data) (Podpis) Objaśnienia: *) Niepotrzebne skreślić. 1) Za wyrób zawierający azbest uważa się każdy wyrób o stężeniu równym lub wyższym od 0,1 % azbestu. 2) Przy określaniu rodzaju wyrobu zawierającego azbest należy stosować następującą klasyfikację: - płyty azbestowo-cementowe płaskie stosowane w budownictwie, - płyty faliste azbestowo-cementowe dla budownictwa, - rury i złącza azbestowo-cementowe, - izolacje natryskowe środkami zawierającymi w swoim składzie azbest, - wyroby cierne azbestowo-kauczukowe, - przędza specjalna, w tym włókna azbestowe obrobione, - szczeliwa azbestowe, - taśmy tkane i plecione, sznury i sznurki, - wyroby azbestowo-kauczukowe, z wyjątkiem wyrobów ciernych, - papier, tektura, - inne wyroby zawierające azbest, oddzielnie niewymienione, w tym papier i tektura. 3) Podać podstawę zapisu (np. dokumentacja techniczna, pomiar z natury). 4) Według „Oceny stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest" 5) Np. zaznaczenie na planie sytuacyjnym instalacji lub urządzenia zawierającego azbest. 49/56 Załącznik nr 4. Informacja o wyrobach zawierających azbest, których wykorzystywanie zostało zakończone. Burmistrz Miasta i Gminy Gniew Plac Grunwaldzki 1 83 – 140 Gniew 1. Miejsce, adres ................................................................................................................................................................ 2. Właściciel/zarządca*): a) osoba fizyczna - imię, nazwisko i adres ................................................................................................................................................................ 3. Tytuł własności ................................................................................................................................................................ 4. Nazwa, rodzaj wyrobu2) ................................................................................................................................................................ 5. Ilość (m2, tony)3) ................................................................................................................................................................ 6. Rok zaprzestania wykorzystywania wyrobów ................................................................................................................................................................ 7. Planowane usunięcia wyrobów: a) sposób ................................................................................................................................................ b) przez kogo ......................................................................................................................................... c) termin ................................................................................................................................................ 8. Inne istotne informacje4) ................................................................................................................................................................ ................ (data) ................. (podpis) 50/56 Objaśnienia: *) Niepotrzebne skreślić. wyrób zawierający azbest uważa się każdy wyrób o stężeniu równym lub wyższym od 0,1 % azbestu. 2) Przy określaniu rodzaju wyrobu zawierającego azbest należy stosować następującą klasyfikację: - płyty azbestowo-cementowe płaskie stosowane w budownictwie, - płyty faliste azbestowo-cementowe dla budownictwa, - rury i złącza azbestowo-cementowe, - izolacje natryskowe środkami zawierającymi w swoim składzie azbest, - wyroby cierne azbestowo-kauczukowe, - przędza specjalna, w tym włókna azbestowe obrobione, - szczeliwa azbestowe, - taśmy tkane i plecione, sznury i sznurki, - wyroby azbestowo-kauczukowe, z wyjątkiem wyrobów ciernych, - papier, tektura, - inne wyroby zawierające azbest, oddzielnie niewymienione. 3) Podać podstawę zapisu (np. dokumentacja techniczna, spis z natury). 4) Np. informacja o oznaczeniu na planie sytuacyjnym. 1) Za 51/56 Załącznik nr 5 Ocena stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest. Miejsce/ obiekt/ urządzenie budowlane /instalacja przemysłowa: ................................................................................................................................................................ Adres miejsca/ obiektu/ urządzenia budowlanego/ instalacji przemysłowej: Pomieszczenie: ..................................................................................................................................................... Rodzaj/nazwa wyrobu 1) ...................................................................................................................................... Ilość wyrobów (m2, tony) ................................................................................................................................... Grupa / Nr I. 1. 2. Wyrób - rodzaj Ocena Przyjęta punktacja 9. IV. Sposób zastosowania azbestu Powierzchnia pokryta masą natryskową z azbestem (torkret) Tynk zawierający azbest Lekkie płyty izolacyjne z azbestem (ciężar obj. < 1.000 kg/m3) Pozostałe wyroby z azbestem Rodzaj azbestu Azbest chryzotylowy Inny azbest (np. krokidolit) Struktura powierzchni wyrobu z azbestem Rozluźniona (naruszona) struktura włókien Mocna struktura włókien, lecz bez albo z niewystarczającą powłoką farby zewnętrznej Pomalowana i nieuszkodzona powłoka zewnętrzna Stan zewnętrzny wyrobu z azbestem 10. Duże uszkodzenia 30 2) 11. Małe uszkodzenia 12. V. 13. Brak Możliwość uszkodzenia powierzchni wyrobu z azbestem Wyrób jest przedmiotem jakichś prac Wyrób przez bezpośrednią dostępność narażony na uszkodzenia (do wysokości 2 m) Wyrób narażony na uszkodzenia mechaniczne Wyrób narażony na wstrząsy i drgania 10 3) 0 3. 4. II. 5. 6. III. 7. 8. 14. 15. 16. 17. 18. 19. VI. 20. Wyrób narażony na działanie czynników atmosferycznych (na zewnątrz obiektu) Wyrób znajduje się w zasięgu silnych ruchów powietrza Wyrób nie jest narażony na wpływy zewnętrzne Wykorzystanie pomieszczenia Regularnie przez dzieci, młodzież lub sportowców 30 30 25 10 5 15 30 10 0 15 10 10 10 10 10 0 35 52/56 21. 22. 23. VII. 24. 25. 26. 27. Trwałe lub częste przebywanie w pomieszczeniach innych osób Czasowo wykorzystywane pomieszczenie Rzadko wykorzystywane pomieszczenie Usytuowanie wyrobu Bezpośrednio w pomieszczeniu Za zawieszonym, nieszczelnym sufitem lub innym pokryciem W systemie wywietrzania pomieszczenia (kanały wentylacyjne) Za zawieszonym szczelnym sufitem lub innym pokryciem, ponad pyłoszczelną powierzchnią lub poza szczelnym kanałem wentylacyjnym 30 20 10 30 25 25 10 Suma punktów oceny .................. Stopień pilności I (65 i więcej punktów - wymiana lub naprawa wymagana bezzwłocznie) Stopień pilności II (powyżej 35 do 60 punktów - ponowna ocena wymagana w czasie do 1 roku) Stopień pilności III (do 35 punktów - ponowna ocena w terminie do 5 lat) UWAGA: podkreślić należy tylko jedną pozycję w grupie, jeśli wystąpi więcej niż jedna, podkreślić należy najwyższą punktację. Zsumować ilość punktów, ustalić ocenę końcową i stopień pilności. ................................................... Oceniający nazwisko i imię ...................................................... Właściciel / Zarządca .................................................. Adres ............................................... Data 53/56 Objaśnienia: 1) Klasyfikacja wyrobów zawierających azbest zgodna z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 października 2003 r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania i przemieszczania azbestu oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których był lub jest wykorzystywany azbest (Dz. U. Nr 192, poz. 1876): -płyty azbestowo-cementowe płaskie stosowane w budownictwie, -płyty faliste azbestowo-cementowe dla budownictwa, -rury i złącza azbestowo-cementowe, -izolacje natryskowe środkami zawierającymi w swoim składzie azbest, -wyroby cierne azbestowo-kauczukowe, -przędza specjalna, w tym włókna azbestowe obrobione, -szczeliwa azbestowe, -taśmy tkane i plecione, sznury i sznurki, -wyroby azbestowo-kauczukowe, z wyjątkiem wyrobów ciernych, -papier, tektura, -inne wyroby zawierające azbest, oddzielnie niewymienione, w tym papier i tektura. 2) Duże uszkodzenia - widoczne pęknięcia lub ubytki na powierzchni równej lub większej niż 3 % powierzchni wyrobu. 3) Małe uszkodzenia - brak widocznych pęknięć, a ubytki na powierzchni mniejszej niż 3 % powierzchni wyrobu. Informacja Jeden egzemplarz niniejszej oceny należy przedłożyć u Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Tczewie, ul. J. Dąbrowskiego 18, 83-110 Tczew, drugi w Urzędzie Miasta i Gminy Gniew, a trzeci zachować dla siebie. 54/56 Załącznik nr 6 Tabela nr 36. Karta przekazania odpadu. KARTA PRZEKAZANIA ODPADU Nr karty a Posiadacz odpadów, który przekazuje odpad b, c Adres Prowadzący działalność w zakresie transportu odpadu b, d e Adres d, e Rok kalendarzowy Posiadacz odpadów, który przejmuje odpad b Adres e Telefon/faks Telefon/faks d Telefon/faks Nr REGON Nr REGON d Nr REGON Miejsce przeznaczenia odpadów f Kod odpadu g Data/miesiąc Rodzaj odpadu Masa przekazanych odpadów Numer rejestracyjny h pojazdu, przyczepy lub [Mg] naczepy d, i Potwierdzam przekazanie odpadu Potwierdzam wykonanie usługi d transportu odpadu Potwierdzam przejęcie odpadu data, pieczęć i podpis data, pieczęć i podpis data, pieczęć i podpis 55/56 Objaśnienia: a Numer nadawany jest przez posiadacza odpadów, który przekazuje odpad. b Imię i nazwisko lub nazwa podmiotu. c W przypadku odpadów komunalnych kartę wypełnia przedsiębiorca, który uzyskał zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odbierania odpadów od właścicieli nieruchomości, o którym mowa w ustawie z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2005 r. Nr 236, poz. 2008), lub gminna jednostka organizacyjna, o której mowa w ustawie z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. d W przypadku gdy odpad jest transportowany kolejno przez dwóch lub więcej prowadzących działalność w zakresie transportu odpadów, w oznaczonych rubrykach należy podać wymagane dane i podpisy wszystkich prowadzących działalność w zakresie transportu odpadów z zachowaniem kolejności transportowania odpadu. e Adres zamieszkania lub siedziby podmiotu. f Adres miejsca odbioru odpadu, pod który należy dostarczyć odpad, wskazany przez posiadacza odpadu prowadzącemu działalność w zakresie transportu odpadów. g W przypadku odpadów niebezpiecznych podać datę przekazania odpadu. Karta może być stosowana jako jednorazowa karta przekazania odpadu lub jako zbiorcza karta przekazania odpadu, obejmująca odpad danego rodzaju przekazywany łącznie w czasie jednego miesiąca kalendarzowego, za pośrednictwem tego samego prowadzącego działalność w zakresie transportu odpadów temu samemu posiadaczowi odpadów. h Podać masę odpadów z dokładnością co najmniej do pierwszego miejsca po przecinku dla odpadów innych niż niebezpieczne; co najmniej do trzeciego miejsca po przecinku dla odpadów niebezpiecznych. i Dotyczy odpadów niebezpiecznych. 56/56
