813 - Pomian - Porządek czasu_sklad.indd

Indeks osób
372
.................................................................
Sidorek Janusz 364
Siger z Brabancji 52, 341
Silberstein L. 362
Silk Joseph 354
Simiand François 25, 81–83, 90, 339,
342
Sismondi Jean Charles Leonard
Simonde de 68
Sleidan Johannes 110, 129, 344
Smoluchowski Marian 327
Soddy Frederick 292, 362
Sokrates 56, 135
Spengler Oswald 144, 146, 347
Spiazzi Raimondo 341
Stalin Józef 143, 347
Steenberghen Fernand Van 341
Stein K. 341
Stern Fritz 339–340
Sulzbacher B. 341
Symbalisty E. M. D. 354
Tagliacozzo Giorgio 341
Taylor Frederick Winslow 259
Tenenti Alberto 357–358, 360
Terrien J. 351, 354, 358
Thierry Augustin 22, 339
Thom René 45, 190–196, 205, 207,
209, 340, 348, 350, 352–353,
Thompson D’Arcy 348
Thompson Edward P. 359
Thompson William, lord Kelvin 290–
–293, 361
Thomsen Christian 108
Thuillier Guy 359
Tinsley Beatrice M. 355
Tomasz z Akwinu, św. 52–53, 56, 241–
–243, 247, 263, 316, 341, 357
Tomlin E. W. F. 348
Torre Angelo 339–340
Toubert Pierre 43, 340
Toulmin Stephen 361
Toynbee Arnold 146–147
Trajan (Marcus Ulpius Traianus), cesarz
rzymski 115, 118
Trubieckoj Nikołaj 173, 179–180, 207,
209, 350, 353
Turgot Anne-Robert-Jacques 62, 65–
–66, 130, 133, 201, 341, 346
Twaddell William Freeman 209
Tycjan (właśc. Tiziano Vecelli) 130
Tynianow Jurij 176
Usher Abbott Payson 358–359
Vacant Alfred 344
Valla Lorenzo 58
Vasari Giorgio 114, 116–120, 126–127,
151, 345
Verene Donald Philip 341
Vernant Jean-Pierre 355
Vico Giambattista 63–64, 127, 341
Volkoff Serge 355, 364
Voltaire (właśc. François-Marie Arouet)
19–21, 38, 46, 64, 123–130, 133, 137,
146, 153–154, 157, 339, 341, 346, 348
Voss Jürgen 346
Voyat Gilbert 363–364
Vyverberg Henry 341
Waddington Conrad Hal 176, 193, 348
Waeber Bernard 359
Walter Gérard 339
Wawrzycki Jarosław 355
Weinberg Steven 357
Weiss Roberto 352
Wespazjan (Titus Flavius Vespasianus),
cesarz rzymski 115
White Hayden 341
White Lynn, jr. 358
Whitney William Dwight 165, 172, 190,
348
Wigner Eugene 365
Winckelmann Johann Joachim 108, 344
Winfree Arthur T. 363
Wurtman Richard J. 363
Yang J. 353
Zawadowski Leon 361
Znamierowski Czesław 356
Znaniecki Florian 362
Żelazny Mirosław 361
Spis treści
Przedmowa
5
Rozdział I
Zdarzenia 19
„To są jedynie wydarzenia” 19
Wokół statusu historii 22
Zdarzenie i percepcja 27
O uzasadnianiu historii 30
Historia, widzialne i niewidzialne 34
Typologia historyczna chronozofii 36
Zdarzenie – znamienny brak ciągłości 40
Rozdział II
Powtórzenia 47
Czas święty, czas świecki 49
Humaniści a idea odrodzenia 54
Reformatorzy – powrót do źródeł wiary 57
Progresywny czas wiedzy 59
Cykle i linearność: Vico, Wolter, Turgot 62
Odkrywanie cykli gospodarczych 67
Cykle i kryzysy: Marks 71
Cykle długie, cykle krótkie: Schumpeter 74
Linearność czasu a naukowość historii 78
W stronę badania faktów powtarzających się. Historia cen
Historia fluktuacji gospodarczych: Ernest Labrousse 86
Rytmy historii: Fernand Braudel 90
Struktury, koniunktury, rewolucje 94
Czasy lokalne, czas globalny historii 98
81
Rozdział III
Rozdział V
Epoki 105
Czas
Chronologia i chronozofia 105
Cztery królestwa, sześć epok: Daniel i święty Augustyn
109
212
1. Architektura czasowa cywilizacji współczesnej
Czas psychologiczny 212
212
Naturalistyczna chronozofia Ibn Chalduna 112
Epoki sztuki: Vasari 114
Odkrywanie przyszłości: od Bodina do Fontenelle’a 118
Kryzys chronozofii chrześcijańskiej: Bossuet 122
Periodyzacja a dzieje powszechne: Wolter 124
Filozofia dziejów a idea postępu: Hegel 130
Filozofia dziejów – zerwanie między teraźniejszością i przyszłością. Marks 138
Kilka debat współczesnych 143
Historia bez kierunku ani ciągłości: Claude Lévi-Strauss
Od teologii dziejów do nauki społecznej 150
Historia i pojmowalność intelektualna 159
Czas i dusza: święty Augustyn 236
Tempus, aevum, aeternitas: święty Tomasz z Akwinu
147
Rozdział IV
Struktury
163
Historia i teoria 163
Rozdwojenie tego, co dane: Saussure 165
Struktura a ewolucja: Jakobson 171
Historia i kombinatoryka: Hjelmslev 171
Rozmaitość kultur, racjonalność natury: Claude Lévi-Strauss 177
Różnorodność języków, gramatyka uniwersalna: Noam Chomsky 181
Formy, konflikty, dynamiki: René Thom 187
Teorie języka a intuicja intelektualna 196
Odrzucenie intuicji intelektualnej, awans historii 198
Filozofia dziejów języka: Humboldt 201
Od substancji do struktury 204
Struktury: byty fikcyjne czy rzeczywiste?
Czas słoneczny, liturgiczny, polityczny 215
Czas użytkowy zegarów 219
Czas nauki – ultradługi i mikroskopijny 221
Nakładanie się czasów 224
2. Czas, widzialne i niewidzialne 226
Czas i niebo: Platon i Arystoteles 226
Wieczność, czas kosmiczny, czas psychologiczny
241
3. Początek panowania czasu ilościowego 243
Czas a intuicja 243
Pismo, przeszłość i przyszłość 246
Pieniądz i zegary 249
Walka o dokładność 253
Rozwój przemysłu zegarmistrzowskiego 255
Zegar: od artykułu luksusowego do niezbędnego przyrządu
Ujednolicanie i standaryzacja czasu 260
4. Czas obserwowalnego wszechświata 262
Ku nowemu statusowi czasu 262
Czas względny, czas absolutny: Newton 264
Czas, pojmowalność i racja dostateczna: Leibniz
257
268
Czas: fakt psychiczny czy forma a priori wrażliwości. Hume i Kant
Odrzucenie intuicji i prymat czasu: Kant
208
232
275
271
5. Ukierunkowanie ku przyszłości i rozszerzenie czasu
Prześrodkowanie czasu 278
278
Odryglowywanie przyszłości a chronologia 282
Historia, dyscyplina uprzywilejowana 284
Ideologia a filozofia dziejów 287
Nauka i czas: pochodzenie ciepła słonecznego 289
Nauka i czas: radioaktywność i trwanie wszechświata
292
6. Czas między metafizyką a fizyką 294
Świadomość przeciwko zegarom: Bergson 294
Abstrakcyjny czas ruchu: Mach 300
Ustanowienie czasu fizycznego na podstawie czasu psychologicznego:
Poincaré
301
Właściwości czasu fizycznego są właściwościami zegarów: Einstein 304
7. Warstwy czasu – konfliktowe współistnienie 307
Rytmy biologiczne, czas sensomotoryczny, myślenie czasowe 307
Czas psychologiczny – historia uwewnętrzniona 310
Dwa oblicza architektury czasowej 313
Stratygrafia czasu a ontologiczna doniosłość historii 316
Warstwy czasu i konflikt filozofii: Reichenbach, Husserl, Heidegger 318
Czas, symetria, pojmowalność 325
Finał
331
Przypisy 339
Indeks osób 367