Klasy I

WYMAGANIA EDUKACYJNE NA OCENĘ SZKOLNĄ
Z JĘZYKA POLSKIEGO W GIMNAZJUM
KLASA I
Treści podkreślone na zielono wymagane są od ucznia ze specyficznymi trudnościami
w uczeniu się.
Ocenę CELUJĄCĄ otrzymuje uczeń, który w zakresie swych kompetencji
polonistycznych spełnia wszystkie wymagania jak na ocenę bardzo dobrą, a ponadto
wykonuje zadania dodatkowe, sam i z własnej inicjatywy poszerza zakres swojej wiedzy,
przygotowuje na zajęcia materiały i pomoce wykraczające poza zakres omawianego
zagadnienia.
Ocenę BARDZO DOBRĄ otrzymuje uczeń, który w zakresie swych kompetencji
polonistycznych spełnia poniższe wymagania:
Słuchanie i mówienie:
Uczeń :
- buduje precyzyjnie wypowiedzi jednozdaniowe i wielozdaniowe w sytuacji wskazanej przez
nauczyciela, barwnie i spójnie opowiada na wybrany temat; w razie potrzeby umiejętnie
odgrywa wskazany tekst dostosowuje wypowiedź do sytuacji;
- udziela wyczerpujących, poprawnych pod względem merytorycznym odpowiedzi
i informacji;
- uczestniczy w rozmowie na zaproponowany temat, potrafi formułować właściwe argumenty,
dostrzega omawiany problem z różnych punktów widzenia;
- krytycznie słucha wypowiedzi innych, potrafi kontrargumentować;
- sprawnie posługuje się formami wypowiedzi koniecznymi przy odpowiedzi ustnej;
- bezbłędnie wygłasza z pamięci wiersze i fragmenty prozy wskazane przez nauczyciela.
(w określonej objętości)
Czytanie tekstów słownych i odczytywanie innych tekstów kultury:
Uczeń :
- płynnie i bezbłędnie czyta, analizuje, a także interpretuje na poziomie dosłownym
i metaforycznym teksty epickie, liryczne i dramatyczne;
- wykorzystuje i modyfikuje informacje zawarte w tekście, wykorzystuje cytaty z utworów
w wypowiedziach ustnych i pisemnych;
- zna i rozpoznaje w tekście literackie środki wyrazu, a także środki wyrazu teatru, filmu
i mediów, sprawnie się nimi posługuje;
- umie krytycznie analizować i porównywać treści różnych tekstów kultury i przekazów
medialnych, dokonuje intersemiotycznego przekładu, znajduje wspólne elementy pomiędzy
różnymi tekstami kultury;
- szczegółowo analizuje i interpretuje teksty kultury; potrafi wskazać i szczegółowo omówić
kontekst literacki, historyczny, filozoficzny;
- świadomie i umiejętnie korzysta z różnego rodzaju słowników, materiałów
multimedialnych;
Pisanie:
Uczeń:
- sprawnie redaguje wszystkie pisemne formy wypowiedzi objęte programowymi treściami
nauczania: notatka (tradycyjna i według schematu), opis (przedmiotu, postaci, przeżycia
wewnętrznego), charakterystyka postaci (jednej, dwóch, zbiorowości, autocharakterystyka),
opowiadanie, opowiadanie z dialogiem, sprawozdanie typu recenzja, głos w dyskusji, esej
szkolny, list (otwarty, motywacyjny, prywatny), dziennik, pamiętnik, teksty publicystyczne
(notatka prasowa, felieton, reportaż, artykuł), teksty użytkowe (ogłoszenia drobne, instrukcje,
regulaminy), formularze i druki (telegram, depesza, przekaz pieniężny, ankieta,
kwestionariusz); rozprawka, sprawozdanie,
zaproszenie, dedykacja, ogłoszenie
zawiadomienie, podanie
- umiejętnie i sprawnie dokonuje stylizacji wybranego tekstu dostosowując jego treść do
określonej przez nauczyciela sytuacji;
- prawidłowo tworzy przypisy i bibliografię;
Nauka o języku:
Uczeń sprawnie, świadomie i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę językową z zakresu:
- Frazeologia: (zna związki frazeologiczne omówione na zajęciach, podaje ich znaczenie
dosłowne i metaforyczne; potrafi dokonać ich podziału i podać pochodzenie związku
frazeologicznego, zna kontekst historyczno – literacki powstania związku; wykorzystuje
właściwie związki frazeologiczne w wypowiedziach)
- zna schemat komunikacji językowej, podaje przykłady różnych sytuacji, wskazuje odbiorcę,
nadawcę, określa kod i kontekst wypowiedzi, rozpoznaje znaki niewerbalne, dostrzega
manipulacje językowe, perswazje, rozpoznaje i posługuje się prawidłowo odmianą języka:
mówioną, pisaną, oficjalną i nieoficjalną, tworzy monolog, dialog, zna zasady etykiety
językowej, rozróżnia fakty od opinii)
- Fleksji (części mowy odmienne i nieodmienne, osobliwości w odmianie, funkcje części
mowy w formach wypowiedzi, bezbłędnie i szczegółowo rozpoznaje i określa części mowy
we wskazanym wypowiedzeniu);
- Składni (zna i bezbłędnie tworzy wskazane wypowiedzenia: równoważnik zdania, zdania
pojedyncze, zdanie złożone – współrzędnie złożone, podrzędnie złożone przydawkowe,
dopełnieniowe, okolicznikowe, wypowiedzenie wielokrotnie złożone, tworzy ich wykresy,
tworzy wypowiedzenia na podstawie wykresów zna i bezbłędnie rozpoznaje części zdania
i ich rodzaje, rozpoznaje związki składniowe, wyrazy poza związkami składniowymi);
- Ortografii i interpunkcji (zna zasady i reguły ortograficzne i interpunkcyjne oraz bezbłędnie
je stosuje) – dostosowuje się ocenę do opinii PPP
Lektura:
Uczeń:
- Szczegółowo zna treść wszystkich wskazane przez nauczyciela lektur programowych
i tekstów omawianych na zajęciach, co świadczy o świadomym i krytycznym zapoznaniu się
z ich treścią,
- w wypowiedziach ustnych stosuje dojrzały i krytyczny komentarz, odwołuje się do treści
tekstu i innych tekstów, które nawiązują bezpośrednio lub pośrednio do omawianego tekstu;
- oryginalnie, samodzielnie, krytycznie, na wysokim poziomie literackim tworzy prace
pisemne, cytuje odpowiednie fragmenty z omawianego tekstu, wskazuje motywy wędrowne,
dostrzega znaczenia metaforyczne;
- dogłębnie zna biogramy autorów lektur, podaje daty, inne działa, inspiracje, prądy
literackie)
Pojęcia:
Uczeń bezbłędnie wskazuje, nazywa i definiuje obowiązujące według ustaleń programowych
pojęcia teoretycznoliterackie, językowe i kulturowe, czynnie posługuje się nimi w pracach
pisemnych i wypowiedziach ustnych, potrafi podać przykład w tekście kultury:
W starożytnym świecie: Antyk, filozofia, Biblia (kanon, apokryf, werset), Alegoria, Symbol,
Przypowieść, Pieśń, Hymn, Mit, Atrybut, Pantonima, Porównanie homeryckie, Epika
(narracja, fabuła), Liryka (podmiot liryczny, anafora) Dramat, Epos, Tragedia antyczna
(prolog, parados, epejsodia, stasima, exodus; tragizm, zasada trzech jedności, skene,
proscenium, orchestra), W kręgu średniowiecza: homonim, styl gotycki, styl romański,
archaizm, patos, uniwersalizm, kodeks, asceta, idealizacja, negacja, momento Mori, dance
macabre, Film (adaptacja, rodzaje filmów, najważniejsze daty z historii kina. Renesansowa
wiara w człowieka: Renesans, reformacja, humanizm, horacjanizm, fraszka, tren, apostrofa,
pieta, mecenas, malarstwo, fresk, kustosz, Barokowa wizja świata: Barok, kontrreformacja,
retoryka, hiperbola, peryfraza, sonet, komedia, komizm, intryga, didaskalia, Sarmacja,
fantasy, propaganda, muzyka (dynamika, harmonia, rytm, metrum, melodia, artykulacja, bard,
odmiany muzyki, krytyk, aspiracja)
Zagadnienia:
- W starożytnym świecie: określa ramy czasowe epoki, wskazuje najważniejsze wydarzenie
historyczne, rozróżnia kierunki filozoficzne i podaje ich przedstawicieli, podaje przykłady
sztuki starożytnej, zna budowę Biblii, jej czas powstania i tłumaczenia, zna bohaterów
tekstów mitologicznych i biblijnych, porównuje stworzenie świata w Biblii i Mitologii, zna
i określa znaczenie Biblii i Mitologii dla kultury europejskiej, podaje przykłady nawiązań;
opisuje powstanie i budowę tragedii antycznej, podaje przykłady dzieł i twórców, zna
szczegółowo treść tekstów kultury i potrafi określić ich kontekst historyczno - literacki,
wyodrębnia motywy wędrowne (toposy, archetypy) i wskazuje inne utwory, w których one
występują.
- W kręgu średniowiecza: określa ramy czasowe epoki, wskazuje najważniejsze wydarzenie
historyczne, rozróżnia kierunki filozoficzne i podaje ich przedstawicieli, podaje przykłady
sztuki średniowiecznej, zna szczegółowo treść tekstów kultury i potrafi określić ich kontekst
historycznoliteracki, wyodrębnia motywy wędrowne (toposy, archetypy) i wskazuje inne
utwory, w których one występują, zna historię filmu, rozpoznaje gatunki filmowe, posługuje
się słownictwem związanym z filmem, podaje przykłady dzieł i twórców,
- Renesansowa wiara w człowieka: określa ramy czasowe epoki, wskazuje najważniejsze
wydarzenie historyczne, rozróżnia kierunki filozoficzne i podaje ich przedstawicieli, podaje
przykłady sztuki renesansowej, zna szczegółowo treść tekstów kultury i potrafi określić ich
kontekst historycznoliteracki, wyodrębnia motywy wędrowne (toposy, archetypy) i wskazuje
inne utwory, w których one występują, posługuje się słownictwem związanym z opisem
dzieła malarskiego, podaje przykłady dzieł i twórców, posługuje się słownictwem związanym
z opisem dzieła malarskiego;
- Barokowa wizja świata: określa ramy czasowe epoki, wskazuje najważniejsze wydarzenie
historyczne, rozróżnia kierunki filozoficzne i podaje ich przedstawicieli, podaje przykłady
sztuki renesansowej, zna i posługuje się terminami związanymi z muzyką, podaje przykłady
dzieł i twórców, zna szczegółowo treść tekstów kultury i potrafi określić ich kontekst
historyczno- literacki, wyodrębnia motywy wędrowne (toposy, archetypy) i wskazuje inne
utwory, w których one występują.
Ocenę DOBRĄ otrzymuje uczeń, który w zakresie swych kompetencji polonistycznych
spełnia poniższe wymagania:
Słuchanie i mówienie:
Uczeń :
- płynnie czyta, analizuje, a także interpretuje na poziomie dosłownym i metaforycznym
teksty epickie, liryczne i dramatyczne;
- wykorzystuje i modyfikuje informacje zawarte w tekście,
- zna i rozpoznaje w tekście literackie środki wyrazu, a także środki wyrazu teatru, filmu
i mediów,
- umie krytycznie analizować i porównywać treści różnych tekstów kultury i przekazów
medialnych, dokonuje intersemiotycznego przekładu,
- szczegółowo analizuje i interpretuje teksty kultury; potrafi wskazać i szczegółowo omówić
kontekst literacki, historyczny;
- świadomie i umiejętnie korzysta z różnego rodzaju słowników, materiałów
multimedialnych;
Pisanie:
Uczeń:
- sprawnie redaguje wszystkie pisemne formy wypowiedzi objęte programowymi treściami
nauczania: notatka (tradycyjna i według schematu), opis (przedmiotu, postaci, przeżycia
wewnętrznego), charakterystyka postaci (jednej, dwóch, zbiorowości, autocharakterystyka),
opowiadanie, opowiadanie z dialogiem, sprawozdanie typu recenzja, głos w dyskusji, esej
szkolny, list (otwarty, motywacyjny, prywatny), dziennik, pamiętnik, teksty publicystyczne
(notatka prasowa, felieton, reportaż, artykuł), teksty użytkowe (ogłoszenia drobne, instrukcje,
regulaminy), formularze i druki (telegram, depesza, przekaz pieniężny, ankieta,
kwestionariusz); rozprawka, sprawozdanie,
zaproszenie, dedykacja, ogłoszenie
zawiadomienie, podanie (mogą pojawić się dwa błędy, w przypadku osób z orzeczeniem
cztery);
- umiejętnie i sprawnie dokonuje stylizacji wybranego tekstu dostosowując jego treść do
znanej z zajęć sytuacji;
- prawidłowo tworzy przypisy i bibliografię, (dopuszczalny jeden błąd);
Nauka o języku:
Uczeń sprawnie, świadomie i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę językową z zakresu:
- Frazeologia: (zna związki frazeologiczne omówione na zajęciach, podaje ich znaczenie
dosłowne i metaforyczne; potrafi dokonać ich podziału i podać pochodzenie związku
frazeologicznego, wykorzystuje właściwie związki frazeologiczne w wypowiedziach)
- zna schemat komunikacji językowej, podaje przykłady różnych sytuacji, wskazuje odbiorcę,
nadawcę, określa kod i kontekst wypowiedzi, rozpoznaje znaki niewerbalne, dostrzega
perswazje, rozpoznaje i posługuje się prawidłowo odmianą języka: mówioną, pisaną, oficjalną
i nieoficjalną, tworzy monolog, dialog, zna zasady etykiety językowej, rozróżnia fakty od
opinii)
- Fleksji (części mowy odmienne i nieodmienne, osobliwości w odmianie, funkcje części
mowy w formach wypowiedzi, bezbłędnie rozpoznaje i określa części mowy we wskazanym
wypowiedzeniu);
- Składni (zna i bezbłędnie tworzy wskazane wypowiedzenia: równoważnik zdania, zdania
pojedyncze, zdanie złożone – współrzędnie złożone, podrzędnie złożone przydawkowe,
dopełnieniowe, okolicznikowe, wypowiedzenie wielokrotnie złożone, tworzy ich wykresy,
zna i bezbłędnie rozpoznaje części zdania i ich rodzaje, rozpoznaje związki składniowe,);
- Ortografii i interpunkcji (zna zasady i reguły ortograficzne i interpunkcyjne oraz je stosuje) dostosowuje się ocenę do opinii PPP;
Lektura:
Uczeń:
- dobrze zna wszystkie wskazane przez nauczyciela lektury programowe i teksty omawiane na
zajęciach, co świadczy o świadomym i krytycznym zapoznaniu się z ich treścią,
- w wypowiedziach ustnych stosuje dojrzały i krytyczny komentarz, odwołuje się do treści
utworu;
- oryginalnie, samodzielnie, na wysokim poziomie literackim tworzy prace pisemne, cytuje
odpowiednie fragmenty z omawianego tekstu, dostrzega znaczenia metaforyczne;
- dobrze zna biogramy autorów lektur, wskazuje inne teksty, przypisuje autora do epoki,
wskazuje powiązania twórcy z określonymi prądami literackimi
Pojęcia i zagadnienia: (zawartość jak na ocenę bardzo dobrą)
Uczeń wskazuje, nazywa i definiuje obowiązujące według ustaleń programowych pojęcia
teoretycznoliterackie, językowe i kulturowe; czynnie posługuje się nimi w pracach pisemnych
i wypowiedziach ustnych.
Ocenę DOSTATECZNĄ otrzymuje uczeń, który w zakresie swych kompetencji
polonistycznych spełnia poniższe wymagania:
Słuchanie i mówienie:
Uczeń :
- płynnie czyta, analizuje, a także interpretuje na poziomie dosłownym teksty epickie, liryczne
i dramatyczne;
- wykorzystuje informacje zawarte w tekście,
- zna i rozpoznaje w tekście literackie środki wyrazu,
- umie analizować i porównywać treści różnych tekstów kultury i przekazów medialnych,
- analizuje i próbuje interpretować teksty kultury; potrafi wskazać kontekst literacki,
historyczny;
- korzysta z różnego rodzaju słowników, materiałów multimedialnych;
Pisanie:
Uczeń:
- wykorzystując schemat wypowiedzi, sprawnie redaguje wszystkie pisemne formy
wypowiedzi objęte programowymi treściami nauczania: notatka (tradycyjna i według
schematu), opis (przedmiotu, postaci, przeżycia wewnętrznego), charakterystyka postaci
(jednej, dwóch, zbiorowości, autocharakterystyka), opowiadanie, opowiadanie z dialogiem,
sprawozdanie typu recenzja, głos w dyskusji, esej szkolny, list (otwarty, motywacyjny,
prywatny), dziennik, pamiętnik, teksty publicystyczne (notatka prasowa, felieton, reportaż,
artykuł), teksty użytkowe (ogłoszenia drobne, instrukcje, regulaminy), formularze i druki
(telegram, depesza, przekaz pieniężny, ankieta, kwestionariusz); rozprawka, sprawozdanie,
zaproszenie, dedykacja, ogłoszenie zawiadomienie, podanie
- dokonuje stylizacji wybranego tekstu dostosowując jego treść do znanej z zajęć sytuacji;
- prawidłowo tworzy przypisy i bibliografię, (dopuszczalne dwa błędy);
Nauka o języku:
Uczeń sprawnie, świadomie i funkcjonalnie wykorzystuje wiedzę językową z zakresu:
- Frazeologia: (zna związki frazeologiczne omówione na zajęciach, podaje ich znaczenie
dosłowne i metaforyczne; potrafi dokonać ich podziału, wykorzystuje związki frazeologiczne
w wypowiedziach)
- zna schemat komunikacji językowej, podaje przykłady różnych sytuacji, wskazuje odbiorcę,
nadawcę, określa kod wypowiedzi, rozpoznaje znaki niewerbalne, dostrzega perswazje,
rozpoznaje i posługuje się odmianą języka: mówioną, pisaną, oficjalną i nieoficjalną, tworzy
monolog, dialog,
- Fleksji (części mowy odmienne i nieodmienne, rozpoznaje i określa części mowy we
wskazanym wypowiedzeniu);
- Składni (zna i tworzy wskazane wypowiedzenia: równoważnik zdania, zdania pojedyncze,
zdanie złożone – współrzędnie złożone, podrzędnie złożone przydawkowe, dopełnieniowe,
okolicznikowe, wypowiedzenie wielokrotnie złożone, zna i rozpoznaje części zdania);
- Ortografii i interpunkcji (zna zasady i reguły ortograficzne i interpunkcyjne oraz je stosuje)
– dostosowuje się ocenę do opinii PPP
Lektura:
Uczeń:
- zadowalająco zna wszystkie wskazane przez nauczyciela lektury programowe i teksty
omawiane na zajęciach, co świadczy o świadomym zapoznaniu się z ich treścią,
- w wypowiedziach ustnych stosuje właściwe komentarze, odwołując się do treści utworu;
- samodzielnie tworzy prace pisemne, odwołuje się do tekstu omawianego utworu;
- zna biogramy autorów lektur, potrafi podać inne dzieła autora, przypisać go do epoki,
w której tworzył.
Pojęcia i zagadnienia: (zawartość jak na ocenę bardzo dobrą i dobrą )
Uczeń:
- wskazuje, nazywa i definiuje podstawowe pojęcia teoretycznoliterackie, językowe
i kulturowe obowiązujące według ustaleń programowych,
Ocenę DOPUSZCZAJĄCĄ otrzymuje uczeń, który w zakresie swych kompetencji
polonistycznych spełnia poniższe wymagania:
Słuchanie i mówienie:
Uczeń :
- czyta, z pomocą nauczyciela analizuje i interpretuje teksty epickie, liryczne i dramatyczne;
- znajduje proste informacje zawarte w tekście i korzysta z nich,
- zna literackie środki wyrazu,
- korzysta z innych źródeł informacji, wykorzystywanych na zajęciach;
Pisanie:
Uczeń:
- wykorzystując schemat wypowiedzi, z pomocą nauczyciela redaguje wszystkie pisemne
formy wypowiedzi objęte programowymi treściami nauczania: notatka (tradycyjna i według
schematu), opis (przedmiotu, postaci, przeżycia wewnętrznego), charakterystyka postaci
(jednej, dwóch, zbiorowości, autocharakterystyka), opowiadanie, opowiadanie z dialogiem,
sprawozdanie typu recenzja, głos w dyskusji, esej szkolny, list (otwarty, motywacyjny,
prywatny), dziennik, pamiętnik, teksty publicystyczne (notatka prasowa, felieton, reportaż,
artykuł), teksty użytkowe (ogłoszenia drobne, instrukcje, regulaminy), formularze i druki
(telegram, depesza, przekaz pieniężny, ankieta, kwestionariusz); rozprawka, sprawozdanie,
zaproszenie, dedykacja, ogłoszenie zawiadomienie, podanie
- z pomocą nauczyciela dokonuje stylizacji wybranego tekstu
- z pomocą nauczyciela tworzy przypisy i bibliografię;
Nauka o języku:
Uczeń wykorzystuje wiedzę językową z zakresu:
- Frazeologia: (zna związki frazeologiczne omówione na zajęciach)
- zna schemat komunikacji językowej, podaje przykłady różnych sytuacji, wskazuje odbiorcę,
nadawcę, określa kod wypowiedzi)
- Fleksji (zna części mowy odmienne i nieodmienne, rozpoznaje czasownik i rzeczownik w
wypowiedzeniu);
- Składni (zna i tworzy wskazane wypowiedzenia: równoważnik zdania, zdania pojedyncze,
zdanie złożone );
- Ortografii i interpunkcji (zna zasady i reguły ortograficzne i interpunkcyjne)
Lektura:
Uczeń:
- ogólnie zna treści wskazanych przez nauczyciela lektur programowych i tekstów
omawianych na zajęciach, co świadczy o zapoznaniu się z ich treścią,
- wspomagany przez nauczyciela komentuje treści tekstów kultury w wypowiedziach ustnych;
- zachęcony do wypowiedzi próbuje uczestniczyć w dyskusji,
- tworzy pisemne prace literackie według schematu.
Pojęcia i zagadnienia (zawartość jak na ocenę bardzo dobrą):
Uczeń:
- zna definicje obowiązujących według ustaleń programowych podstawowych pojęć
teoretycznoliterackich, językowych i kulturowych oraz z pomocą nauczyciela potrafi podać
ich treść, - próbuje posługiwać się nimi w wypowiedziach ustnych.
Ocenę NIEDOSTATECZNĄ otrzymuje uczeń, który w zakresie swych kompetencji
polonistycznych nie spełnia wymagań na ocenę dopuszczającą. Uczeń taki nie jest
w stanie wykonać z pomocą nauczyciela zadań o niewielkim stopniu
trudności, a posiadane braki w wiadomościach i umiejętnościach uniemożliwiają mu
edukację na wyższym poziomie.