Załącznik nr 1 - Wielki Mistrz

Załącznik nr 1
do Dekretu nr 11/50/2015 Wielkiego Mistrza Królewskiego Orderu Świętego Stanisława BM
z dnia 10 grudnia 2015 r.
Zasad etykiety obowiązujące Damy i Kawalerów
Królewskiego Orderu św. Stanisława
Biskupa Męczennika
Etykieta - nazywana także regułami dobrego wychowania, określana francuskim
zwrotem savoir vivre, to system norm i wzorców zachowania, zwyczajów i form
towarzyskich, mówienia, ubierania się itp. uznanych i przyjętych przez daną społeczność
za właściwe. Nie spełniamy ich pod przymusem, ale dlatego, że akceptujemy wartości które
etykieta w sobie niesie. Poprzez znajomość i stosowanie etykiety w czasie trwania
inwestytury, budujemy nie tylko autorytet osobisty, lecz także Królewskiego Orderu Świętego
Stanisława Biskupa Męczennika, który reprezentujemy.
ZASADA PIERWSZEŃSTWA
Jedną z podstawowymi zasad etykiety, jest zasada pierwszeństwa i starszeństwa,
określana jako zasada precedencji. Reguluje one postępowanie w wielu sytuacjach,
np. kogo należy uhonorować, jak rozsadzić gości, kogo najpierw powitać itp.
Zasady precedencji obowiązujące w Królewskim Orderze Świętego Stanisława BM:
1. Wielki Mistrz,
2. Przewodniczący Rady Konstytucyjnej,
3. Wielki Kanclerz,
4. Przewodniczący Sądu Honorowego,
5. Wielki Prałat,
6. Marszałek Konwentu Seniorów,
7. Członkowie Wielkiej Kapituły,
8. Członkowie Rady Konstytucyjnej,
9. Członkowie Sądu Honorowego,
10. Przeorzy, Kanclerze i Komandorzy,
11. Oficerowie powołani na stanowiska przez Wielką Kapitułę,
12. Damy i Kawalerowie Krzyża Wielkiego Orderu I Klasy,
13. Damy i Kawalerowie Krzyża Komandorskiego z Gwiazdą Orderu II Klasy,
14. Damy i Kawalerowie Krzyża Komandorskiego Orderu III Klasy,
15. Damy i Kawalerowie Krzyża Oficerskiego Orderu IV Klasy,
16. Damy i Kawalerowie Krzyża Kawalerskiego Orderu V Klasy,
17. Kadeci,
18. Postulanci.
1
Załącznik nr 1
do Dekretu nr 11/50/2015 Wielkiego Mistrza Królewskiego Orderu Świętego Stanisława BM
z dnia 10 grudnia 2015 r.
UBIÓR DAM I KAWALERÓW
Przynależność do Królewskiego Orderu Świętego Stanisława Biskupa Męczennika
wyrażamy, poprzez nakładanie Płaszcza Orderowego, oraz przypinanie posiadanego orderu,
co zobowiązuje nas do szczególnego dbania o strój, który będzie podkreślał doniosłość chwili
i szacunek dla Orderu i wyróżnień otrzymanych lub otrzymywanych.
Na ceremonii pasowania na Kawalera lub Damę Królewskiego Orderu Świętego
Stanisława Biskupa Męczennika zgodnie z panującą etykietą, obowiązuje uroczysty strój.
Obecnie jest nim rozpowszechniony na całym świecie płaszcz rycerski z emblematami
(odznaką) Orderu św. Stanisława Biskupa Męczennika. Dla wszystkich klasy Orderu jest to
płaszcz w kolorze wiśniowym ze złotą (żółtą) podszewką. Emblemat (odznakę) Orderu
św. Stanisława Biskupa Męczennika znajdujący się na płaszczu używanym w Polsce stanowi
biała tarcza z czerwonym ośmiorożnym krzyżem pośrodku, obwiedzionym złota nicią,
ze złotą koroną królewską zamknięta nad tarczą.1W górnej części tarczy, po obu stronach
rogów krzyża wyszyte są bajorkiem litery „S”.
Na Inwestyturze i oficjalnych Spotkaniach należy zawsze być zadbanym, schludnym
i eleganckim. Strój Dam powinien składać się z sukni, garsonki lub żakietu w spokojnych
kolorach o klasycznym wzorze. Najlepiej z kołnierzykiem lub wyłogami, które ułatwią
przypięcie odznaczenia. Długość ubioru poniżej kolan. Na rękach białe lub czarne rękawiczki.
Nadmiar biżuterii nie jest wskazany. Należy zachować dobry gust i umiar.
Podstawowym ubiorem Kawalerów jest smoking z białą koszulą smokingową
z wykładanym kołnierzykiem, z podwójnym mankietem rękawów zapisanym na spinki,
a także skarpety długie czarne i czarne lakierki. Do koszuli smokingowej można założyć
tzw. pas hiszpański, szczególnie gdy koszula ma łamany kołnierzyk i pionowe plisy biegnące
równolegle do przodu koszuli. Wtedy zamiast paska bezwzględnie należy użyć szelek
do spodni. Całość uzupełniać powinna czarna muszka. W kieszonce marynarki biała poszetka.
Na rękach białe rękawiczki. Najbardziej formalnym ubiorem jest frak, który może być
używany gdy inwestytura lub oficjalny obiad odbywają się po godzinie 18.00. Postulanci
nie noszą fraka na inwestyturze, gdyż do tego stroju nie przypina się insygniów orderowych
w naturalnej wielkości.
Oprócz smokingu, dopuszcza się klasyczny ciemny garnitur z białą (jasną) koszulą
i krawatem lub muszką bez krzykliwych wzorów, pasek oraz czarne, sznurowane buty,
a także skarpety w tym odcieniu. Oczywiście powyższa reguła nie dotyczy osób
występujących w mundurach, strojach historycznych lub regionalnych, a także duchownych.
Na rękach nosi się białe rękawiczki.
Bardzo dużej wstrzemięźliwości wymaga noszenie przez mężczyznę biżuterii.
Odradza się noszenia złotych łańcuchów na nadgarstku lub na szyi oraz ozdób na rękach,
z wyjątkiem symbolicznych pamiątek (obrączka zaręczynowa lub ślubna, sygnet rodowy itp.).
Absolutnie niewłaściwe jest używanie do krawata dekoracyjnych szpil lub szpilek.
1
Ryszard T. Komorowski, Kawalerowie i Damy Orderu Świętego Stanisława, P.W. Interfund, Poznań 2004 ,
s.51
2
Załącznik nr 1
do Dekretu nr 11/50/2015 Wielkiego Mistrza Królewskiego Orderu Świętego Stanisława BM
z dnia 10 grudnia 2015 r.
MARYNARKA KLUBOWA
Na niezobowiązujących spotkaniach albo podczas nieoficjalnych uroczystości czy też
obrad władz Królewskiego Orderu św. Stanisława BM, dopuszcza się ubiór w postaci
marynarki klubowej. To granatowa marynarka z kontrastującymi spodniami. Spodnie mogą
być w kolorze szarym (najpopularniejszym) lub innym ciemnym, różniącym się od koloru
marynarki.
Marynarka klubowa w Orderze występuje w wersji jednorzędowej2. Na nakładanej
kieszonce piersiowej marynarki naszyta winna być odznaka Orderu. Zapinanie na dwa
lub trzy guziki (ostatni zawsze odpięty), jedno lub dwa rozcięcia z tyłu, kieszenie nakładane
lub cięte z patkami oraz klapy otwarte.
Najważniejszym elementem wyróżniającym marynarkę klubową od marynarek
sportowych i garniturowych są kontrastujące guziki, służące do jej zapinania, ale także
naszyte na rękawach (w mniejszym wymiarze).Powinny być złote lub mosiężne (substytuty
złota są dopuszczalne).Nić nie wychodzi na zewnątrz guzika, a jest przyszyta przez jego
stopkę. Na guziku winna znajdować się korona. Dopuszcza się także guziki z własnym
herbem rodowym. Guziki na rękawy mogą mieć gładką fakturę.
2
Fotografia marynarki pochodzi z strony internetowej Portal Spraw Zagranicznych (www.psz.pl), a guziki ze
strony internetowej www.pruchnik.pl.
3
Załącznik nr 1
do Dekretu nr 11/50/2015 Wielkiego Mistrza Królewskiego Orderu Świętego Stanisława BM
z dnia 10 grudnia 2015 r.
ORGANIZACJA PRZYJĘĆ
Przyjęcia odgrywają bardzo istotną rolę. Pozwalają nawiązywać nowe znajomości,
a także służą budowaniu więzi i zacieśnianiu znajomości w określonym kręgu towarzyskim.
Stwarzają one okazję do swobodnej wymiany poglądów oraz umożliwiają przekazywanie
i formowanie opinii w atmosferze nieformalnych kontaktów. Zapraszając gości na przyjęcie
mamy sposobność zarówno wyrażenia im podziękowania jak i uhonorowania poprzez
okazanie gościnności. Mamy też okazję dla budowania i umacniania swego prestiżu
zawodowego poprzez prezentację upodobań i zainteresowań. Nie zmienia to faktu, że podczas
wszystkich przyjęć należy przestrzegać zasad precedencji.
Najczęstszą formą przyjętą po inwestyturze jest obiad zasiadany, czyli najbardziej
uroczysta forma przyjęcia, wydawana najczęściej na cześć znamienitego gościa
lub wydarzenia. Wymaga zaplanowania wszystkich elementów przyjęcia, od rozkładu sali
i usadzenia gości począwszy, przez menu, napoje, na dekoracjach i programie artystycznym
skończywszy. Po przyjęciu należy gospodarzom przesłać pisemne podziękowanie
bądź podziękować telefonicznie lub ustnie przy okazji najbliższego spotkania.
ORDERY I ODZNACZENIA
Tradycja Orderowa opiera się na historii zakonów rycerskich, a obrzędowość z nią
związana wskazuje na realną organizację Orderu, na czele której stoi Wielka Kapituła
pod przewodnictwem Wielkiego Mistrza. Potocznie używa się określenia order dla samej
odznaki orderowej. Oznaki orderów zwykle mają ustaloną formę (gwiazda, krzyż
lub medalion) i wygląd, przeznaczone są do noszenia ich przez osobę uhonorowaną
w widocznym miejscu, w sytuacjach uroczystych. Ordery, poza funkcją honorową
i dekoracyjną, nie mają żadnych praktycznych zastosowań. W niektórych krajach będących
monarchiami wyróżnienie takie równoważne jest z nobilitacją.
Ordery mogą być noszone po przypięciu do ubrania bądź też na szyi, na specjalnej
szarfie lub łańcuchu. Kształt, kolor i materiał takiego łańcucha lub szarfy również jest ściśle
określony.
Niektóre ordery (np. papieskie i brytyjskie) dają prawo do całego specjalnego ubioru.
Nie istnieje jedna, powszechna reguła co do wewnętrznych klas lub innych podziałów
struktury danego orderu. Najstarsze ordery mają najczęściej jedną klasę, niekiedy później
obrastały dodatkowymi klasami. Order Św. Stanisława BM posiada 5 klas:
• V klasa – Krzyż Kawalerski (order przypięty na wysokości lewej piersi).
• IV klasa – Krzyż Oficerski (order z rozetką przypięty na wysokości lewej piersi).
• III klasa – Krzyż Komandorski (order zawieszony na wstążce na szyi).
• II klasa – Krzyż Komandorski z Gwiazdą (order zawieszony na wstążce na szyi
z gwiazdą srebrną orderu po lewej stronie piersi),
• I klasa – Krzyż Wielki (order na szerokiej wstędze przekładanej przez prawe ramię
wraz z gwiazdą złotą orderu przypinaną na wysokości piersi po lewej stronie.
4
Załącznik nr 1
do Dekretu nr 11/50/2015 Wielkiego Mistrza Królewskiego Orderu Świętego Stanisława BM
z dnia 10 grudnia 2015 r.
KODEKS ORDEROWY KRÓLEWSKIEGO ORDERU
ŚW. STANISŁAWA BM
Art. 1.
Odznaki orderu i odznaczeń Orderu św. Stanisława nosi się głównie podczas:
1. uroczystych inwestytur orderowych,
2. obchodów uroczystości patrona Orderu św. Stanisława BM,
3. innych uroczystości orderowych, stosownie do zaleceń zawartych w zaproszeniu.
Art. 2.
1. W przypadku posiadania orderu w dwóch lub więcej klasach, nosi się odznakę najwyższej
z posiadanych klas orderu.
2. W przypadku posiadania tego samego odznaczenia w dwóch lub więcej stopniach, nosi się
odznakę najwyższego z posiadanych stopni odznaczenia.
Art. 3.
Podczas uroczystości Królewskiego Orderu św. Stanisława BM posiadane ordery, krzyże
medale i oznaki przypina się w następującej kolejności:
1. odznaczenia nadane przez Prezydenta RP,
2. odznaczenia i medale resortowe,
3. odznaczenia i medale Orderu św. Stanisława BM,
4. inne odznaczenia i medale polskie,
5. odznaczenia i medale zagraniczne.
Art. 4.
W przypadku mężczyzn dopuszczalna ilość i rodzaj noszonych jednocześnie
odznaczeń uzależniona jest od rodzaju stroju. Ramowe regulacje w tym zakresie zawiera
poniższa tabela, przy czym symbol „+” oznacza „dozwolone do noszenia”, symboli „-„
oznacza „nie należy nosić, a w przypadku ograniczeń dotyczących maksymalnej liczby
odznaczeń informację o tym podano w nawiasie. Tam gdzie mowa o „odznaczeniu” dotyczy
to również orderów.
5
Załącznik nr 1
do Dekretu nr 11/50/2015 Wielkiego Mistrza Królewskiego Orderu Świętego Stanisława BM
z dnia 10 grudnia 2015 r.
Łańcuch orderowy
Wielka wstęga
Odznaczenie na wstędze
Pełne odznaczenie na wstążce
Gwiazda orderowa
Justice Cross / Nobility Cross
Miniaturka odznaczenia
Baretka odznaczenia
Rozetka odznaczenia
Wstążeczka odznaczenia
WHITE
TIE
+
+ (1)
+ (1)
+ (4)
+
+
+ (1)
+ (2)
BLACK
TIE
+
+ (1)
+ (1)
+ (1)
+
+
+ (1)
+ (2)
LOUNGE
SUIT
+
+ (1)
+ (1)
+
+ (4)
+
+
+ (1)
+ (2)
MUNDUR
+
+ (1)
+ (3)
+
+ (4)
+
+
-
Uwaga: regulacje dotyczące WHITE TIE odnoszą się również do fraków i półfraków (mess jacket) mundurowych.
Art. 5.
W przypadku kobiet do sukni przypina się:
a) nie więcej niż dwie pełne odznaki orderów i odznaczeń,
b) nie więcej niż dwie gwiazdy orderowe.
Art. 6.
Pełne odznaki orderów i odznaczeń zawieszone na wstążkach długości 55-60 mm nosi się
na lewej stronie piersi z prawa na lewo w następujący sposób:
1. Odznaki pojedynczego albo pierwszego orderu lub odznaczenia nosi się na ubiorze
z kołnierzem wykładanym w taki sposób, że wstążkę podkłada się do połowy pod klapę
kołnierza,
2. W przypadku większej ilości orderów lub odznaczeń:
a) od 2 do 4 odznak orderów lub odznaczeń nosi się w jednym rzędzie bez przerw
między wstążkami;
b) od 5 do 8 odznak orderów lub odznaczeń nosi się w jednym rzędzie, tak aby zajęły
szerokość czterech wstążek umieszczonych obok siebie, przy czym wstążkę drugiej i
kolejnych odznak orderów i odznaczeń podkłada się częściowo pod wstążkę
poprzedniej odznaki orderu lub odznaczenia;
c) większą liczbę odznak orderów lub odznaczeń nosi się w dwóch lub więcej rzędach,
tak aby w pierwszym rzędzie nie było mniej niż pięć i więcej niż osiem, a w ostatnim
rzędzie nie mniej niż cztery odznaki orderów lub odznaczeń rozmieszczone na
szerokości czterech wstążek.
3. Górny skraj wstążek powinien tworzy linię poziomą.
4. Rzędy odznak orderów i odznaczeń umieszcza się w ten sposób, aby górny rząd
przykrywał wstążki dolnego rzędu w całości.
6
Załącznik nr 1
do Dekretu nr 11/50/2015 Wielkiego Mistrza Królewskiego Orderu Świętego Stanisława BM
z dnia 10 grudnia 2015 r.
Art. 7.
Większa ilość (ponad jedno) odznaczeń na wstędze, powinna być noszona na linii pionowej
skraju lewej poły MUNDURU, w taki sposób aby na zewnątrz widoczna była oznaka orderu
wraz z częścią wstęgi długości 1cm, poczynając od linii pierwszego guzika od góry.
Art. 8.
W przypadku WHITE TIE wielka wstęga może być noszona tradycyjnie na ramieniu
lub zastąpiona tzw. skróconą wstęgą noszoną poniżej ramienia (ponad kamizelką
i pod frakiem).
Art. 9.
Większą ilość (ponad jeden) łańcuchów orderowych powinna być noszona w taki sposób by
się nie krzyżowały. W przypadku dwóch łańcuchów jeden z nich (krótszy) noszony był
bezpośrednio na kołnierzu ubioru, a drugi (dłuższy) noszony był na ramionach.. Łańcuchy
powinny być noszone w taki sposób by wieńczące je krzyże tworzyły linię pionową.
Art. 10.
1. We wszystkich okolicznościach, kiedy nie zakłada się pełnych odznak orderów
i odznaczeń, dopuszcza się noszenie odpowiednio ich miniaturek, baretek, rozetki
i wstążeczek.
2. Miniaturki, rozetki i wstążeczki mogą być noszone do WHITE TIE, BLACK TIE
i LOUNGE SUIT.
3. Miniatur orderów i odznaczeń nie nosi się równocześnie z pełnymi odznakami orderów
i odznaczeń na wstążce.
4. Miniaturki można nosi równocześnie:
a) z odznakami orderów zawieszonymi na wielkich wstęgach i na wstęgach,
b) z gwiazdami orderowymi,
c) ze wstążeczkami.
5. Na mundurach w zastępstwie pełnych odznak orderów i odznaczeń na wstążce nosi się
baretki.
Art. 11.
Nie nosi się jednocześnie pełnej odznaki orderu lub odznaczenia oraz jego miniaturki,
baretki, rozetki ani wstążeczki.
7
Załącznik nr 1
do Dekretu nr 11/50/2015 Wielkiego Mistrza Królewskiego Orderu Świętego Stanisława BM
z dnia 10 grudnia 2015 r.
Sposób noszenia odznaczeń Orderu Świętego Stanisława w zależności od posiadanej
klasy orderu i rodzaju używanego stroju3
3
Ryszard T. Komorowski, tamże, s.45
8
Załącznik nr 1
do Dekretu nr 11/50/2015 Wielkiego Mistrza Królewskiego Orderu Świętego Stanisława BM
z dnia 10 grudnia 2015 r.
Hymn Królewskiego Orderu Świętego Stanisława Biskupa Męczennika
Gaude, mater Polonia (ok. 1255)
Tekst łacinski i melodia: Wincenty z Kielczy
1. Gaude, mater Polonia.
Prole fecunda nobili,
Summi Regis magnalia
Laude frequenta vigili.
2. Cuius benigna gratia
Stanislai Pontificis
Passionis insignia
Signis fulgent mirificis.
3. Hic certans pro iustitia,
Regis non cedit furiae;
Stat pro plebis iniuria
Christi miles in acie.
4. Tyranni truculentiam,
Qui dum constanter arguit,
Martyrii victoriam
Membratim caesus meruit.
5. Novum pandit miraculum
Splendor in sancto ceritus,
Redintegrat corpusculum
Sparsum caelestis medicus.
6. Sic Stanislaus pontifex
Transit ad caeli curiam,
Ut apud Deum opifex
Nobis imploret veniam.
7. Poscentes eius merita,
Salutis dona referunt:
Morte praeventi subita
Ad vitae potum redeunt.
9
Załącznik nr 1
do Dekretu nr 11/50/2015 Wielkiego Mistrza Królewskiego Orderu Świętego Stanisława BM
z dnia 10 grudnia 2015 r.
8. Cuius ad tactum anuli
Morbi fugantur turgidi;
Ad locum sancti tumuli
Multi curantur languidi.
9. Surdis auditus redditur,
Claudis gressus officum,
Mutorum lingua solvitur
Et fugatur daemonium.
10. Ergo, felix Cracovia,
Sacro dotata corpore
Deum, qui fecit omnia,
Benedic omni tempore.
11. Sit Trinitati gloria,
Laus, honor, iubilatio:
De Martyris Victoria
Sit nobis exsultatio.
Amen
Przekład poetycki Leopolda Staffa
O ciesz się, Matko-Polsko
w sławne potomstwo płodna!
Króla królów i najwyższego Pana
wielkość uwielbiaj chwała przynależna.
Albowiem z Jego łaskawości
biskupa Stanisława męki
niezmierne, jakie on wycierpiał
jaśnieją cudownymi znaki.
Potykał się za sprawiedliwość,
przed gniewem króla nie ustąpił:
i staje żołnierz Chrystusowy
za krzywdę ludu sam do walki.
Ponieważ stale wypominał
on okrucieństwo tyranowi,
koronę zdobył męczennika,
padł posiekany na kawałki.
10
Załącznik nr 1
do Dekretu nr 11/50/2015 Wielkiego Mistrza Królewskiego Orderu Świętego Stanisława BM
z dnia 10 grudnia 2015 r.
Niebiosa nowy cud zdziałały,
bo mocą swa Niebieski Lekarz
poćwiartowane jego ciało
przedziwne znowu w jedno złączył.
Tak to Stanisław biskup przeszedł
w przybytki Króla niebieskiego,
aby u Boga Stworzyciela
nam wyjednać przebaczenie.
Gdy kto dla zasług jego prosi,
wnet otrzymuje zbawcze dary:
ci, co pomarli nagła śmiercią,
do życia znowu powracają.
Choroby wszelkie pod dotknięciem
pierścienia jego uciekają,
przy jego świętym grobie zdrowie
niemocnych wielu odzyskuje.
Słuch głuchym bywa przywrócony,
a chromy kroki stawia raźno,
niemowom język się rozwiązał,
w popłochu szatan precz ucieka.
A przeto szczęsny ty, Krakowie,
uposażony świętym ciałem,
błogosław po wsze czasy Boga,
który z niczego wszystko stworzył.
Niech Trójcy Przenajświętszej zabrzmi
cześć, chwała, sława, uwielbienie:
a nam tryumfy męczennika
niech wyjednają radość wieczna.
Amen
11
Załącznik nr 1
do Dekretu nr 11/50/2015 Wielkiego Mistrza Królewskiego Orderu Świętego Stanisława BM
z dnia 10 grudnia 2015 r.
Dobre Maniery
UKŁON – W przeszłości ukłon były ważną umiejętnością. Mężczyźni zdejmowali
lub uchylali kapelusz, pochylali głowę oraz części tułowia do przodu, w kierunku osoby
witanej, kobiety poprzez tzw. dygnięcie, polegające na jednoczesnym ugięciu kolana
oraz lekkim skłonie głowy, wraz z rozsunięciem rękami fałdów sukienki na boki.
Dzisiaj ukłon jest traktowany jako pozdrowienie. Zastępuje „dzień dobry” jeśli widzimy
kogoś z daleka. Kłaniamy się podczas gratulacji, podziękowań i pożegnań.
Ukłon nie powinien być zbyt głęboki, ponieważ może być uznany za kpinę.
Ukłon „oddajemy” w ten sam sposób jak ktoś się nam kłania. Kobiety – uprzejme skinięcie
głową i uśmiech. Mężczyźni – zdejmują nakrycia głowy (kapelusz lub czapkę
z daszkiem). Nie zdejmuje się beretów lub sportowych czapek. Uprzywilejowanymi są:
kobiety, osoby starsze i przełożeni – im kłaniamy się jako pierwsi. Na ulicy idący kłania się
stojącemu, wyprzedzający wyprzedzanemu. Samotny- parze. Młodsza para – starszej parze.
Ukłonić się należy nawet tej osobie, której nie znamy (np. gdy kłania się nasz partner
tej osobie, to my też powinniśmy).Osoba wchodząca kłania się osobom będącym już
w pomieszczeniu. W restauracji kłaniamy się poprzez skinięcie głowy.
PODAWANIE RĘKI – Kiedyś był to gest pokoju, dziś to gest życzliwości.
Wśród osób które się znają, w pracy, jest czymś oczywistym. Podajemy rękę podczas
powitania, pożegnania, podziękowania czy składania życzeń. Kobieta pierwsza podaje rękę.
Starszy podaje ją młodszemu, a przełożony – podwładnemu. Nie przytrzymuje się ani nie
potrząsa ręką osoby której podajemy swoją dłoń. Uścisk powinien być lekki ale
zdecydowany. Przytrzymywać rękę może tylko osoba starsza młodszej. Nie wypada podawać
ręki, aby była ona bezwładna czy tzw. „martwa”. Kiedy nie podaję się ręki? Nie podajemy
ręki przez stół lub biurko! To nieeleganckie. Należy obejść stół lub biurko. Kiedy witamy się
z przełożonym, to on powinien wyjść zza biurka. Nie podajemy ręki na przyjęciu, gdy jest
duża grupa gości. Witamy się tylko z gospodarzami. Mężczyźni, w przeciwieństwie
do kobiet, nie powinni podawać ręki na siedząco. Zasadą jest, że nie witamy się
w rękawiczce. Dopuszczalne jest to między kolegami z tego samego środowiska.
Inny wyjątek zachodzi wtedy, gdy rękawiczka (biała z włókna lub koźlęcej skóry
albo skórzana czarna) jest elementem ubioru galowego. Kobieta jeśli ma ubraną rękawiczkę
ozdobną, nie musi jej zdejmować.
CAŁOWANIE DŁONI – nie ma nic niestosownego, gdy mężczyzna nie pocałuje
kobiecej dłoni. Nie można tego wymagać. Kto ceni sobie tradycję, może kontynuować
ten szarmancki obyczaj. Ale nie wszędzie; nie na ulicy, nie w tramwaju, nie w autobusie.
Całowanie kobiet w rękę wymaga jednak dużej inteligencji emocjonalnej – trzeba wyczuć czy
dana kobieta nie odbierze naszego zachowania jako zbytniej poufałości i nie obrazi się na nas.
Dla bezpieczeństwa, dobrze jest zrezygnować z tego konwenansu w kontaktach oficjalnych
i służbowych.
12
Załącznik nr 1
do Dekretu nr 11/50/2015 Wielkiego Mistrza Królewskiego Orderu Świętego Stanisława BM
z dnia 10 grudnia 2015 r.
PRZEDSTAWIANIE SIĘ – Bardzo ważny rytuał towarzyski. Wstęp do
nawiązywania przyjaźni. Ułatwia kontakt, swobodniejsze zachowanie się w towarzystwie.
Osoby wchodzące przedstawiamy obecnym.
Przy przedstawianiu może pośredniczyć ktoś, kto zna towarzystwo. Obowiązujące zasady
nakazują przedstawić kobiecie - mężczyznę, starszemu - młodszego, przełożonemu –
podwładnego, osoby samotne – małżeństwom. Szczególnie uprzywilejowaną pozycję mają
matka i żona. Im przedstawia się wszystkich. Przedstawiając kogoś w sytuacjach
towarzyskich, nie wymienia się stanowiska tej osoby, wystarczy tylko nazwisko i ewentualnie
zawód, np. pan Kowalski, jest dziennikarzem, lekarzem, itp. Zaś przedstawiając się samemu
należy wymienić swoje imię i nazwisko. Przy przedstawianiu nie można być nazbyt
powściągliwym
ani
zbyt
wylewnym.
„Przedstawiam
świetnego
inżyniera.”
- dowartościowując trzeba pamiętać o tym, aby nasz komplement był uzasadniony,
bo w innym wypadku można taką osobę ośmieszyć lub obrazić.
Znanej powszechnie osoby nie trzeba przedstawiać, ewentualnie zaznaczyć: „to jest, jak już
wszyscy wiedzą…”. Warto się upewnić czy osoba, którą mamy zamiar przedstawić,
tego sobie życzy. W niektórych przypadkach musimy koniecznie przedstawiać się sami
np. w urzędach, w sprawach służbowych, w rozmowie przez telefon… Na spotkaniach,
gdy chcemy poznać jakaś osobę podchodzimy i mówimy „nie zdążyłem pani/pana jeszcze
poznać..” albo „my się jeszcze nie znamy..” Jeśli z kimś rozmawiamy, a nie znamy się,
przerywamy rozmowę i przedstawiamy się jako pierwsi.
PO IMIENIU – Propozycja ta oznacza, że chcę z kimś wejść w bliskie relacje,
nawet w sferę przyjaźni. Nie jest wskazane za szybkie przechodzenie na „ty”.
Choć w kulturze świata zachodniego, jest to obecnie coś naturalnego i oczywistego.
Czasem ten dystans jest jednak potrzebny. Nie wszyscy umieją rozróżnić, kto się spoufala
a kto jest szczery. Bycie „po imieniu” może być dla kogoś kłopotliwe. Kto komu proponuje
przejście na „ty”? W naszej polskiej kulturze to starszy proponuje młodszemu, kobieta
mężczyźnie, przełożony podwładnemu. Czy można nie przyjąć takiej propozycji? Można,
ale tylko w wyjątkowych sytuacjach i tylko w delikatny sposób. Jeśli wiemy, że zwracanie się
w ten sposób do danej osoby, będzie nas krępowało, możemy delikatnie odmówić, np.
„proszę wybaczyć, ale nie godzi się do Pana/Pani w ten sposób się zwracać”. Nie można
narzucać nikomu tej formuły, szczególnie nieznanym sobie wcześniej osobom i od razu
namawiać je do przejścia na „ty”. Przejście na „ty” nie musi być poprzedzone bruderszaftem.
Wystarczy ukłon, czy podanie dłoni, a za tym podanie imienia. Szczytem grubiaństwa jest
jednostronne przejście na „ty”, gdy przełożony wykorzystuje swoje stanowisko i zwraca się
per „ty” do podwładnego.
TYTUŁY, TYTUŁOMANIA – Nie tytułuje się samego siebie. Nawet jeśli zależy
nam na podkreśleniu swojego prestiżu. Jeśli chcemy zasygnalizować kim jesteśmy,
to mówimy wtedy o sobie, np. „Orłowski Adam, jestem dziennikarzem.”Tytułowanie osób
do których się zwracamy, jest obowiązujące podczas nawiązywania kontaktu. Ważną rzeczą
jest umiejętne używanie tych tytułów. W bezpośrednich rozmowach nie używamy
13
Załącznik nr 1
do Dekretu nr 11/50/2015 Wielkiego Mistrza Królewskiego Orderu Świętego Stanisława BM
z dnia 10 grudnia 2015 r.
przedrostka „wice” tylko podnosimy o stopień wyżej (np. wiceminister – minister, wiceprezes
- prezes). W korespondencji tytuły wymienia się w ich naturalnym brzmieniu.
Podczas oficjalnych uroczystości używa się tytułów kurtuazyjnych – ekscelencja (prezydent,
premier, ambasador, biskup, arcybiskup); eminencja (kardynał); magnificencja (rektor),
albo związanych z wykonywanym zawodem, np. panie doktorze, panie mecenasie,
panie profesorze. W stosunkach prywatnych w zasadzie nie używamy tytułów, ponieważ
stwarza się to sztuczną, krepującą atmosferę. Jeśli jednak nasz rozmówca cieszy się
szczególnym prestiżem, zwracanie się do niego z użyciem tytułu, należy uznać za podstawę
bon tonu.
OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE: Najważniejsze, aby traktować osobę
niepełnosprawną jak każdego innego człowieka, spotkanego po raz pierwszy –
niepełnosprawność nie jest przecież najważniejszą cechą człowieka, tak jak nie jest nią kolor
włosów, język albo narodowość. Nie pomagajmy na siłę – zaproponujmy pomoc,
ale uszanujmy, jeśli dana osoba odmówi. Traktujmy dorosłe osoby niepełnosprawne
jak wszystkich ludzi dorosłych, a nie jak dzieci, nie faworyzujmy – nie musimy być bardziej
miłymi niż dla innych osób tylko dlatego, że rozmawiamy z osobą z niepełnosprawnością.
A na sam koniec… najczęściej popełniane błędy przy ubiorze:
Noszenie przez mężczyznę zbyt krótkich skarpetek;
Noszenie przez mężczyznę koszuli z krótkim rękawem pod marynarką;
Używanie spinki do krawata w stroju wieczorowym;
Noszenie w kieszonce garnituru chusteczki (poszetki) identycznej fakturą z krawatem;
Ubieranie przez kobietę prześwitującej bluzki;
Brak dostosowania długości spódnicy do figury i sytuacji;
Noszenie sandałów do garnituru;
Noszenie skarpetek do sandałów;
Noszenie przez mężczyznę szarych lub siwych butów;
Ubieranie przez kobietę złotych lub srebrnych butów do stroju innego niż wieczorowy;
Używanie przez mężczyznę torebki na dokumenty;
Kolorowy smoking;
Niedoprasowane spodnie i niewypastowane buty;
Noszenie obuwia sportowego do garnituru, marynarki lub spódnicy;
Noszenie lakierek do spodni typu jeans.
Dodatkowo warto pamiętać, że
1. Nie sprawiaj innym kłopotu swoją osobą.
2. Nie pytaj o to, czego ci nie mówią.
3. Nie obarczaj innych swoim szczęściem i troskami.
4. Mniej mów, a więcej słuchaj.
5. Bądź raczej powściągliwy niż wylewny.
6. Nie wywyższaj się popisując się swoją wiedzą, tytułem, stanowiskiem.
14
Załącznik nr 1
do Dekretu nr 11/50/2015 Wielkiego Mistrza Królewskiego Orderu Świętego Stanisława BM
z dnia 10 grudnia 2015 r.
7. Nie udawaj kogoś, kim nie jesteś.
8. Nie chwal się posiadanym majątkiem.
9. Rozmawiaj o problemach, nie zaś o ludziach.
10. Nie narzekaj.
11. Chwal z umiarem.
12. Krytykuj oględnie.
13. Ciesz się z sukcesów innych.
14. Nie narzucaj się swoją osobą.
15. Nie powołuj się na znajomości.
15