Nazwiska za

Norma Księgarni Akademickiej odnośnie zapisu nazwisk oraz tworzenia indeksów
Uwagi ogólne do zapisu nazwisk:
– Nazwiska zapisujemy w brzmieniu narodowym. Wyjątek stanowią postacie powszechnie znane
w historii o utartej polskiej pisowni ich imion i nazwisk w literaturze. Zatem piszemy: Jerzy
Waszyngton (nie: George Washington),
– polszczymy zawsze nazwiska świętych i władców
– Polszczenia w wyżej wymienionych przypadkach dokonujemy kompletnie, a więc i imienia i
nazwiska. Niedopuszczalny jest zapis mieszany: Jerzy Washington albo George Waszyngton
– W przypadku używania przez powszechnie znaną postać historyczną zmienionego nazwiska,
używamy tejże. Nie trzeba wyjaśniać pierwotnego nazwiska w indeksie.
– Np. nie tworzymy hasła wyjaśniającego w stosunku do Józefa Stalina (Josif Dżugaszwili)
albo Josepha Conrada (Józef Teodor Konrad Korzeniowski), chyba, że właściwe nazwisko
występuje w tekście, lub kwestia ta jest istotna dla treści książki.
Uwagi ogólne do indeksu:
– nazwisko panieńskie zamężnych postaci w indeksie zapisujemy wtedy, kiedy jest to istotne dla
identyfikacji danej postaci. W tych przypadkach piszemy: Kowalska Anna z d. Witkowska albo
Kowalska z Witkowskich Anna. Wtedy oprócz hasła głównego tworzymy hasło
przekierowujące: Witkowska Anna – zob. Kowalska...
– w przypadku postaci, które kilkukrotnie zmieniały nazwisko panieńskie, rozpisujemy kolejne
nazwiska za zastosowaniem stosownej numeracji: Karolina Lisiecka 1. voto Morawska, 2. voto
Krupiszyn. Do każdego z wymienionych nazwisk musimy stworzyć hasło przekierowujące w
indeksie
– w przypadku podwójnego nazwiska (panieńskiego i po mężu) stosujemy zapis w kolejności
chronologicznej. Zatem Maria Skłodowska-Curie (nie: Maria Curie Skłodowska). Wyjątek
stanowią nazwy własne np. instytucji noszące imię bohaterki. Tych nie zmieniamy. Zatem:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej (UMCS), ale w tych przypadkach nie uwzględniamy
patrona instytucji czy uczelni w indeksie (zasada dotyczy generalnie nazwiska jako części innej
nazwy własnej).
– Przydomki i pseudonimy, które stały się częścią nazwiska stosujemy z dywizem. Zatem Stefan
Grot-Rowecki, Mieczysław Boruta-Spiechowicz,
– w przypadku pseudonimów konspiracyjnych lub wojskowych stosujemy następujący zapis: Jan
Stępień, pseud. „Dr Jan”. Kiedy pseudonim jest znany bardziej od nazwiska, można obu form
używać w tekście zamiennie, w indeksie tworząc hasła przekierowujące. Np. Henryk
Dobrzański, pseud. „Hubal”, lub zamiennie Hubal;
– po nazwisku podajemy strony lub zakresy stron, na których są informacje o postaciach. Zatem
piszemy: Kowalski Wojciech 45, 47, 49-52. Sąsiadujące ze sobą strony spinamy dywizem
(nawet, gdy strony sąsiadują ze sobą)
Zapis nazwisk wschodniosłowiańskich w tekście głównym:
– imiona i nazwiska podajemy w oryginalnym brzmieniu zgodnie z zasadami transkrypcji
alfabetów cyrylickich (http://so.pwn.pl/zasady.php?id=629693) z jednym wyjątkiem: nie
dokonujemy spolszczenia końcówek nazwisk. Przykłady:
– j. ros.: Gierogij Wiernadskij (nie: Wiernadski); Dmitrij Lewickij (nie: Lewicki); Swiotłana
Sawickaja (nie: Sawicka)
– j. ukr.: Wiktor Janukowycz (nie: Janukowicz); Mychajło Małynowśkyj (nie: Malinowski ani
Małynowski); Wiktor Mudryj (nie: Mudry); Jarosław Rudnyćkyj (nie: Rudnicki)
– j. biał.: Walencin Hołubieu (nie: Gołubiew); Uładzimir Babkou (nie: Włodzimierz
Bobkow); Maksim Bahdanowicz (nie: Bogdanowicz); Usiewaład Ihnatouski (nie:
Ihnatowski)
– odmiany nazwisk w innych przypadkach niż mianownik dokonujemy zgodnie z zasadami
polskiej gramatyki.
– np. Trubieckoj → Trubieckiego; Hruszewśkyj → Hruszewśkiego; Sawickaja → Sawickiej
– wyjątek stanowi końcówka „iw” w języku ukraińskim. Np. nazwisko Jackiw odmieniamy
Jackowa, Jackowowi itd.
– nie dokonujemy polonizacji imion: nie zamieniamy Iwana na Jana, Michaiła na Michała,
Mykoły na Mikołaja itd.
– polskie brzmienie imion i nazwisk obcych jest dopuszczalne tylko w przypadku postaci
powszechnie znanych z historii, które od lat funkcjonują w literaturze w polskiej wersji
brzmieniowej, albo gdy mowa o władcach lub świętych.
– np. Piotr Czajkowski, Maksim Gorki, Michał Bułhakow, Fiodor Dostojewski, Bohdan
Chmielnicki, Katarzyna II, Mikołaj Romanow, Jerzy Dołgoruki
– nie dokonujemy polszczenia brzmienia nazwisk z racji np. na fakt posiadania przez postać
polskiego obywatelstwa lub zamieszkiwania w Polsce - piszemy: Stepan Bandera, nie zaś
Stefan Bandera
– w przypadku polskiego pochodzenia zastosowanie odpowiedniej formy zależy od kontekstu
pracy. Zastosujemy zapis Włodzimierz Antonowicz, pisząc o jego młodości, opisując zaś
jego późniejszą twórczość, po samookreśleniu się narodowym przez autora, użyjemy formy:
Wołodymyr Antonowycz. Podobnie: Wacław Lipiński → Wiaczesław Łypynśkyj.
– szanujemy decyzje postaci o niekonwencjonalnej formie zapisu ich imienia lub nazwiska.
Np., pisząc imię metropolity Szeptyckiego, używamy formy Andrej (nie zaś po ukr.
Andrij, ani po pol. Andrzej).
– Usuwamy imiona odojcowskie lub inicjały od nich pochodzące konsekwentnie w treści książki,
w przypisach i indeksie.
UWAGA: Nie poprawiamy zapisu nazwiska w przypisach ani cytatach, zostawiamy w
oryginale!
Zapis nazwisk w indeksie:
– nazwiska wschodnie zapisujemy w oryginalnym brzmieniu. W przypadku postaci,
posiadających spolszczoną wersję swojego nazwiska, podajemy ją obok w nawiasie. Możemy w
nim zawrzeć także inne występujące w tekście formy nazwiska.
– np. Hruszewśkyj Mychajło (Hruszewski Michał); Hołowaćkyj Jakiw (Głowacki Jakub,
Hołowacki Jakub)
– w indeksie do form pobocznych stosujemy przekierowanie na hasło podstawowe, które zawiera
numery stron. Jeśli forma poboczna występuje obok hasła podstawowego można ją pominąć.
Przykład:
dobrze:
Hruszewski Michał – zob. Hruszewśkyj Mychajło
Hruszewski Stefan 59-62
Hruszewśkyj Mychajło (Hruszewski Michał) 54, 67-69
źle:
Hruszewski Michał – zob. Hruszewśkyj Mychajło
Hruszewśkyj Mychajło (Hruszewski Michał) 54, 67-69
Zapis cyrylicki
– W przypadku prac o tematyce wschodniej, adresowanych przede wszystkim do czytelnikaznawcy problematyki, stosujemy zapis przypisów w formie cyrylickiej, dostosowując do
normy Księgarni Akademickiej, a więc poprzez użycie form: [w:], red., tłum., wyd., oprac.,
t., nr, w języku oryginału (jedynie [w:] oraz s. piszemy po polsku, nie zapominamy też o
łacińskich elementach: idem, eadem, op. cit., ibidem). Cyrylicą zapisujemy inicjały,
nazwiska, tytuły i miejsca wydania. Podobnie robimy, gdy ilość przypisów zapisanych
cyrylicą dominuje w pracy i wymagałaby sztucznego i czasochłonnego przetworzenia
przypisów na transkrypcję.
– Gdy pozycje bibliograficzne zapisane cyrylicą nie są liczne, dokonujemy transkrypcji
zgodnie ze szczegółowymi zasadami transkrybowania
(http://so.pwn.pl/zasady.php?id=629693).
– Zapis poszczególnych pozycji bibliograficznych sprawdzamy na w katalogach bibliotek
zagranicznych.
– Do nazwisk zapisanych cyrylicą tworzymy dodatkowy indeks cyrylicki, za indeksem
łacińskim. Zawieramy w nim tylko te postacie, które pojawiają się w przypisach
bibliograficznych zapisanych cyrylicą. UWAGA: W indeksie łacińskim obejmujemy te
strony książki, na których poszczególne postacie pojawiają się w zapisie cyrylickim.
Nie czynimy tego zaś w indeksie cyrylickim w stosunku do wersji łacińskich. Indeks
cyrylicki ma bowiem charakter pomocniczy dla podstawowego indeksu, nie jest zaś
odpowiednikiem łacińskiego w innym alfabecie.
– Nie tworzymy przekierowań między oboma indeksami