materiał do napisania rozprawki problemowej

II część egzaminu maturalnego z języka polskiego (poziom podstawowy) obejmuje pisanie własnego
tekstu w związku z tekstem literackim zamieszczonym w arkuszu. Uczniowie otrzymają dwa polecenia do
wyboru:
1. Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, analizując podany fragment tekstu. Odwołaj się do
innych tekstów literackich/kultury. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 słów.
2. Zinterpretuj podany utwór. Postaw tezę interpretacyjną i ją uzasadnij. Twoja praca powinna
liczyć co najmniej 250 słów.
Oba polecenia wymuszają napisanie tekstu argumentacyjnego.
Materiały do napisania ROZPRAWKI PROBLEMOWEJ
Poniżej znajdziecie informację, jak krok po kroku napisać rozprawkę problemową.
Zadanie dotyczące napisania rozprawki
epickiego lub dramatycznego.
składa się z polecenia i załączonego do niego tekstu
I. Krok
1. Analiza i zrozumienie polecenia - tematu rozprawki
1) Co determinuje postępowanie człowieka – emocje, instynkty, normy społeczne czy…?
Uzasadnij swoje zdanie, analizując podany fragment „Chłopów” Wł. Reymonta.
Odwołaj się do całości utworu, a także do innego tekstu literackiego.
 masz pytanie : „co determinuje… emocje, instynkty, normy czy…?”,
tezę możesz:
więc formułując

dokonać wyboru spośród podanych możliwości,

podać inne determinanty postępowania człowieka,

wymienić wszystkie podane w temacie oraz wskazane przez Ciebie,
 musisz uzasadnić tezę, czyli dobrać odpowiednie argumenty i przykłady,
 koniecznie zanalizuj załączony fragment „Chłopów”, czyli odszukaj w nim dowód na
postawioną przez siebie tezę,
 przywołaj argumenty z całej powieści,
 przywołaj przykład z innego ( więc jednego) tekstu literackiego ( w tym przypadku
musi to być tekst literacki – epicki, liryczny lub dramatyczny).
2) Czy możliwe jest współistnienie światów rzeczywistego i nierzeczywistego? Rozważ
problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do podanego fragmentu powieści
„Wampira” Wł. Reymonta oraz innych tekstów kultury.
 Masz pytanie: „Czy możliwe jest…?”, a więc formułując tezę musisz:

wybrać spośród dwóch podanych możliwości i stwierdzić:

jest możliwe,

nie jest możliwe,
 musisz uzasadnić tezę, czyli dobrać odpowiednie argumenty i przykłady,
 zanalizuj załączony fragment utworu ( nie musisz odnosić się do całości),
 przywołaj przykład z innych ( więc co najmniej dwóch) tekstów kultury
filmu, spektaklu, obrazu, plakatu itp.).
(
3) Czym jest idealizm i jaki jest jego wpływ na życie człowieka? Rozważ problem i uzasadnij
swoje stanowisko, odwołując się do podanego fragmentu „Lalki”, całego utworu B. Prusa
oraz innego tekstu kultury.
 Masz pytanie: „Czym jest… i jaki jest jego wpływ?”, a więc formułując tezę musisz:

Na podstawie analizy załączonego fragmentu i innych źródeł odpowiedzieć
na pytanie, czym jest idealizm,

Ustalić, jak idealizm wpływa na życie człowieka,
 musisz uzasadnić tezę, czyli dobrać odpowiednie argumenty i przykłady,
 koniecznie zanalizuj załączony fragment „Lalki”, czyli odszukaj w nim dowód na
postawioną przez siebie tezę,
 przywołaj argumenty z całej powieści,
 przywołaj przykład z
obrazu, plakatu itp.).
innego (
więc jednego)
tekstu kultury (filmu, spektaklu,
Pamiętaj!
Należy uwzględnić w wypracowaniu wszystkie elementy zawarte w poleceniu. Jeśli
któregoś zabraknie, tracisz punkty za uzasadnienie stanowiska. ( z 18 możliwych otrzymasz
tylko 4!)
II. Krok
1. Czytanie i analiza załączonego tekstu epickiego lub dramatycznego
1) Musisz rozpoznać sens załączonego do polecenia tekstu, określić jego problematykę;Na
podstawie analizy załączonego fragmentu stawiasz tezę;
2) Załączony fragment daje również podstawę do zredagowania jednego z argumentów.
III. Krok
1. Sformułowanie własnego stanowiska (tezy lub hipotezy) wobec problemu
postawionego w poleceniu i odnoszącego się do zamieszczonego w arkuszu tekstu
literackiego
1) Tezę lub hipotezę formułuj zgodnie z instrukcją zawartą w punkcie: Analiza i zrozumienie
polecenia -tematu rozprawki;
2) Tezę lub hipotezę formułuj po przeczytaniu i analizie załączonego fragmentu,
ponieważ na podstawie tego tekstu zredagujesz jeden z argumentów;
3) Zanim ostatecznie zapiszesz sformułowaną tezę, zastanów się, czy potrafisz ją
uzasadnić, czy znajdziesz argumenty na jej potwierdzenie. Jeśli masz z tym problem,
zmień tezę na inną.
IV. Krok
1. Rzeczowe uzasadnienie swojego stanowiska
1) Musisz zredagować taką ilość argumentów, jaka wynika z polecenia ( patrz Krok I)
 Co determinuje postępowanie człowieka – emocje, instynkty, normy społeczne czy…?
Uzasadnij swoje zdanie, analizując podany fragment „Chłopów” Wł. Reymonta.
Odwołaj się do całości utworu, a także do innego tekstu literackiego. - minimum 3
 Czy możliwe jest współistnienie światów rzeczywistego i nierzeczywistego? Rozważ
problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do podanego fragmentu powieści
„Wampira” Wł. Reymonta oraz innych tekstów kultury.
- minimum 3
 Czym jest idealizm i jaki jest jego wpływ na życie człowieka? Rozważ problem i uzasadnij
swoje stanowisko, odwołując się do podanego fragmentu „Lalki”, całego utworu B.
Prusa oraz innego tekstu kultury.
- minimum3
2) Jeden z argumentów zredaguj
tekstu literackiego;
na podstawie załączonego do polecenia fragmentu
3) Przykłady pozostałych argumentów zależą od wyszukanych przez Ciebie kontekstów;
podaj przykłady funkcjonowania danego motywu w różnych tekstach kultury;
4) W przypadku sformułowania hipotezy możesz formułować także kontrargumenty.
Pamiętaj!
Każdy argument musi stanowić dowód dla postawionej przez Ciebie tezy. Nie może ograniczać
się jedynie do opisu lub przykładu zjawiska.
Krok. V
1. Podsumowanie rozważań
1) Podsumuj swoje rozważania i sformułuj wnioski;
2) Wnioski powinny potwierdzać tezę;
3) W przypadku postawienia hipotezy, przekształć ją w tezę, opierając się przestawionej
argumentacji;
KOMPOZYCJA ROZPRAWKI
I. WSTĘP
1. Nawiązanie do tematu;
2. Teza/hipoteza;
3. Zapowiedź dalszych rozważań;
II. ROZWINIĘCIE
1. Argument 1
1) Przykład z załączonego fragmentu + uzasadnienie użycia przykładu
2. Argument 2
1) Przykład/stwierdzenie np. z całości utworu + rozwinięcie i uzasadnienie stwierdzenia
3. Argument 3
1) Przykład dotyczący innego tekstu literackiego lub tekstu kultury + uzasadnienie użycia
przykładu.
III.
PODSUMOWANIE
1. Synteza - uogólnienie (powtórzenie lub potwierdzenie słuszności tezy;
tezy; wskazanie najważniejszych argumentów);
postawienie
2. Konkluzja (przytoczenie jakiejś dodatkowej opinii czy refleksji, zalecenie jakiegoś
sposobu postępowania lub podanie odpowiedniego cytatu).
Pamiętaj!
1. Twój tekst powinien być spójny, czyli wszystkie akapity muszą być ze sobą powiązane.
2. Kolejne argumenty powinny być zaznaczone akapitem.
Akapit I
- wstęp
Akapit II - nawiązanie do tematu
Akapit III – teza/hipoteza + zapowiedź dalszych rozważań
Akapit IV – argument I
Akapit V - argument II
Akapit VI – argument III
Akapit VII- podsumowanie (synteza + konkluzja)
SŁOWNICTWO PORZĄDKUJĄCE ARGUMENTACJĘ:
- postaram się to udowodnić, odwołując się do,
- pierwszym dowodem na słuszność postawionej tezy,
- kolejnym argumentem przemawiającym za słusznością tezy,
- argumentem świadczącym o […] jest też fakt,
- reasumując, podsumowując
SŁOWNICTWO WPŁYWAJĄCE NA SPÓJNOŚĆ WYPOWIEDZI:
więc, też, również, przykładu takiego oddziaływania dostarcza, a równocześnie, na dodatek, tak więc, oprócz, zatem
SŁOWNICTWO SYGNALIZUJĄCE WYRAŻANIE OPINII
- jestem zwolennikiem stwierdzenia,
- sądzę,
- uważam że,
- mam nadzieję,
- myślę,
- moim zdaniem