Pod patronatem Międzynarodowego Festiwalu Muzyki

Pod patronatem Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”
Organizatorzy:
Związek Kompozytorów Polskich / Polskie Centrum Informacji Muzycznej POLMIC
Hudobné Centrum Slovakia
Program 2 Polskiego Radia
Środa, 26 września 2012, godz. 13.00
Studio Koncertowe Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego
Warszawa, ul. Modzelewskiego 59
UROCZYSTOŚĆ WRĘCZENIA NAGRÓD
ZWIĄZKU KOMPOZYTORÓW
POLSKICH
Nagrody ZKP
Sławomira Żerańska-Kominek – za wybitną twórczość naukową
poszerzającą zakres badawczy muzykologii
Roman Berger – za wybitną twórczość kompozytorską
i inspirujące prace z dziedziny filozofii i teorii muzyki
Cezary Duchnowski – za wybitne osiągnięcia w dziedzinie muzyki
elektronicznej i działalność dydaktyczną
Nagrody Honorowe ZKP
Ewa Michnik – za liczne, w tym premierowe, wykonania
współczesnych oper polskich, Festiwale Opery Współczesnej
organizowane przez Operę Wrocławską oraz wkład w odnowę
muzycznych form scenicznych
Olga Pasiecznik – za wybitne kreacje wykonawcze muzyki
polskich kompozytorów XX i XXI wieku
Jan Topolski i zespół redakcyjny magazynu o muzyce
współczesnej „Glissando” – za niezłomność w prowadzeniu
czasopisma, poszerzanie kręgu odbiorców nowej muzyki,
promocję twórczości kompozytorskiej i pobudzanie ruchu
intelektualnego w środowisku artystycznym
53 Konkurs Młodych Kompozytorów
im. Tadeusza Bairda
Piotr Tabakiernik – Nagroda Główna im. Tadeusza Bairda
za utwór Paroles gelées
Anna Maria Puszcza – wyróżnienie za utwór SaHarBAD
Kamil Kruk – wyróżnienie za utwór Strzępy sny
Dominik Lewicki – wyróżnienie za utwór Enigma A.D. 2011
Tenebrae
Jesteśmy blisko, Panie,
blisko i w zasięgu.
Już schwytani, Panie,
do siebie zagryzieni, jakby
ciało każdego jednego z nas
było Twoim ciałem, Panie.
Módl się, Panie,
módl się do nas,
jesteśmy blisko.
Wiatrem przygięci, przyszliśmy tam,
przyszliśmy tam, schylając się
nad kotliny i koryta.
Do wodopoju przyszliśmy, Panie.
Była to krew, którą przelałeś Ty, Panie.
Lśniła.
Odbijała do oczu Twój obraz, Panie.
Oczy i usta, Panie, puste i na oścież.
Piliśmy, Panie,
krew i obraz, który był w krwi, Panie.
Módl się, Panie.
Jesteśmy blisko.
(tłumaczenie słowackej wersji poematu Paula Celana:
Roman Berger)
Korczak in memoriam
KONCERT MUZYKI
ROMANA BERGERA
Tenebrae na bas i zespół kameralny do tekstu Paula Celana (2011)
Korczak in memoriam per mezzosoprano, flauto/piccolo, organo,
timpani e quartetto d’archi (2000) 31’ 30”
Sergej Kopčák – bas
Urszula Kryger – sopran
Quasars Ensemble
dyr. Ivan Buffa
Tenebrae
Sergej Kopčák dał mi zadanie domowe: „Skomponuj coś, co by
pasowało do utworu Ilji Zeljenki (1932 – 2007); są w nim jego trzy
słowa – „Život pomaly končí” („Życie powoli się kończy”). Napisano: „Nie znamy dnia ani godziny.” Ilja swoją godzinę już znał. Życie
autora kantaty Oświęcim („Warszawska Jesień” 1967) wkrótce się
skończyło. Wynurzył mi się z pamięci Paul Celan, który koszmar
„mega-mordu” – jak wiek XX nazwał Zbigniew Brzeziński – jakimś
cudem przeżył. Wiek mega-mordu trwa jednak nadal. Nadal są
więc aktualne „wykrzyki w ciemności” Celana, wywołujące kierkegaardowskie „bojaźń i drżenie”. Więc smutne dzięki Mili Haugowej
za ich przetworzenie na język słowacki.
Roman Berger
Afisz WJ 2.indd 1
Najpierw powiedziano: „Szereg utworów do słów Chrystusa na
krzyżu.“ Potem powiedziano: „Utwory w jakimś stosunku do cytatu,
myśli czy idei charakterystycznej dla danego kraju.” Uznano też,
że mój utwór miałby być na kwartet i organy. Wreszcie nadeszła
informacja, że prawykonanie odbędzie się u św. Katarzyny. A więc
na Kazimierzu.
I wtedy wpadło mi na myśl „to” nazwisko. Zresztą Jego Myśli
od dawna leżą na moim biurku. Stałem się niejako więźniem tego
pomysłu. Poszły w kąt wątpliwości odnośnie do kraju: to nie moja
wina, że moje biurko w Bratysławie! Wynurzyły się natomiast pytania
dotyczące samej istoty rzeczy: Czy mam do „tego” prawo? Czy to
nie profanacja? Czy jakiś chwyt asekurancki – zasłanianie własnego
ubóstwa Wielkością Absolutną?
Wynurzyły się równocześnie pytania przeciwstawne: Czy dziś,
notabene, pod hasłem „Rok 2000”, więc na schyłku „wieku megamordu” (Zbigniew Brzeziński) mamy prawo do komponowania jakiejś
„Czystej muzyki”? Czyż nie rozwiązał tego dylematu Największy
Krakowianin, oświadczając w 50 rocznicę holocaustu, że śmiemy
wprawdzie nawet dziś „śpiewać”, jednakowoż pod warunkiem,
że ten „śpiew” będzie wyrazem „lamentu, protestu lub nadziei”?
Wreszcie: Czy pierwotna idea – „utwory odnoszące się do słów
Chrystusa na krzyżu” – nie przywołuje Postaci, która urzeczywistniła
jedno z kluczowych wskazań Zbawiciela: „Cokolwiek byście uczynili
jednemu z tych najmniejszych, mnieście uczynili!” – w maksymalnej
mierze? W mierze, która dla „normalnego chrześcijanina” jest wręcz
niewyobrażalna. Jak urzeczywistnić imperatyw estetyki Jana Pawła II?
Wydaje mi się, że krokiem w tym kierunku miałoby być
uświadomienie sobie prostego faktu, iż wszystko co dzieje się
9/12/12 12:04 AM
w naszej „globalnej wiosce”, dzieje się „między Niebem a Piekłem”.
Zakładając, że dotyczy to również świata dźwięku, dochodzimy do
wniosku (wsłuchiwanie się w dźwięk nas doń prowadzi), że – na
przykład – organy i kotły to nie tylko dwa rodzaje instrumentów,
różniące się charakterystykami akustycznymi czy technikami gry,
ale że pierwszy z nich, to „w-niebo-głosy”, a drugi, to narzędzie do
„kotłowania”, ingerowania w Ład. Zwłaszcza kiedy organy roztaczają
nad nami „krąg kwintowy”, a kotłowanie pogrąża nas w otchłań,
w której panuje Tryton – Diabolus in musica. Między tymi sferami
kryje się (lub otwiera) przestrzeń musicae humanae. Odzywa się
więc muzyka naiwna (Kinderszenen) raz po raz „przywoływana do
„nieporządku”, dochodząca wreszcie do katastrofy (Dies irae), z której
wyjściem miałby być niejako chorał („O głowo poraniona”). Tylko:
czy jesteśmy jeszcze w stanie chorał ten (bo jakiż inny?) „dośpiewać
do końca”? Czy stać nas na więcej, aniżeli na powtarzanie początku?
Miałem w pewnym momencie zamiar nazwać ten utwór Muzyka
symboliczna. Nie byłem jednak pewien, czy „to” jest w nutach.
Mimo, że są te instrumenty i chorały, i piosenka dziecięca, kończąca
się słowami „...koło się nam połamało, a my wszyscy...” Więc został
Korczak – nazwisko-symbol. „Symbol daje do myślenia.” Tu i teraz”
– do myślenia z pokorą.
Utwór zadedykowałem Andrzejowi Chłopeckiemu.
Roman Berger
SERGEJ KOPČÁK, bas, jeden z najwybitniejszych śpiewaków
operowych i pedagogów wokalistyki na Słowacji. Po ukończeniu studiów
w Akademii Muzycznej w Bratysławie oraz w Konserwatorium
w Sofii został zaangażowany do teatrów operowych w Bańskiej
Bystrzycy i w Koszycach. W 1974 roku podjął pracę w Słowackim
Teatrze Narodowym w Bratysławie. Wkrótce też rozpoczęła się jego
międzynarodowa kariera. Przez wiele lat występował gościnnie
w Royal Opera House Covent Garden w Londynie, w Metropolitan
Opera w Nowym Jorku i w Teatro alla Scala w Mediolanie, a także
na scenach Wiednia i Paryża. Kluczowymi rolami w jego bogatym
repertuarze operowym były partie Borysa Godunowa w operze
Musorgskiego, Mefistofelesa w operach Gounoda i Boita oraz
Gremina w Onieginie Czajkowskiego. Sergej Kopčák ma również
obszerny repertuar koncertowy, obejmujący zarówno muzykę
romantyczną, jak i współczesną. Wykonywał wiele ważnych dzieł
słowackiej awangardy, wielu słowackich kompozytorów pisało też
dla niego swoje utwory.
URSZULA KRYGER, mezzosopran, absolwentka dwóch
wydziałów Akademii Muzycznej w Łodzi: instrumentalnego w klasie
fortepianu (dyplom w 1988) i wokalno-aktorskiego w klasie Jadwigi
Pietraszkiewicz (dyplom w 1992). Studia wokalne kontynuowała
pod kierunkiem André Orlowitza w Kopenhadze. W 1992 roku
wygrała Międzynarodowy Konkurs dla Młodych Wokalistów im.
Stanisława Moniuszki w Warszawie, w 1994 – Międzynarodowy
Konkurs Wokalny im. Johannesa Brahmsa w Hamburgu oraz 43
Międzynarodowy Konkurs Muzyczny ARD w Monachium. Jako
pierwsza polska śpiewaczka w 1995 roku wystąpiła w mediolańskiej
La Scali z recitalem pieśni Fryderyka Chopina. W 1996 z wielkim
sukcesem debiutowała na scenie Semper Oper w Dreźnie partią
Angeliny w operze Kopciuszek Gioacchina Rossiniego.
Uprawia lirykę wokalną, kameralistykę, repertuar oratoryjno-kantatowy. Współpracowała z wybitnymi dyrygentami, m.in.
z Janem Krenzem, Jerzym Semkowem, Rafaelem Frühbeckiem
de Burgos, Hansem-Martinem Schneidtem, Sir Colinem Davisem
i Arminem Jordanem. Towarzyszyli jej również znani pianiści:
Hartmut Höll, Charles Spencer, Melvyn Tan, Pascal Rogé i Katarzyna
Jankowska, klarnecista Paul Meyer oraz zespoły Tokyo String Quartet
i Petersen Quartet.
Dokonała wielu nagrań dla rozgłośni radiowych w Polsce, Francji,
Niemczech i Szwajcarii. Płyty z jej interpretacją wydały m.in.: Engram
– pieśni Chopina, Carla Loewego i Stanisława Moniuszki (Mickiewicz i
muzyka, 1998), Decca – Pieśni polskie Francisa Poulenca (1999), Hyperion
Afisz WJ 2.indd 2
– pieśni Fryderyka Chopina (1999), CPO – Pieśni i ballady Loewego
(2000), DUX – duety kompozytorów rosyjskich, nagrane wspólnie
z Jadwigą Rappé, Jerzym Knetigiem i Tomaszem Herbutem (2001,
nagroda Fryderyk 2001), pieśni Moniuszki (2002), pieśni Mieczysława
Karłowicza i Karola Szymanowskiego (2002, nagroda Fryderyk
2002), Requiem Wolfganga Amadeusza Mozarta z udziałem Chóru
i Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Łódzkiej pod dyrekcją Tadeusza
Wojciechowskiego – rejestracja DVD uroczystej mszy św. w pierwszą
rocznicę śmierci Papieża Jana Pawła II (2006), BNL – arie Ludwiga
van Beethovena (2003), Channel Classics Records – komplet pieśni
na głos i fortepian Szymanowskiego, nagrane wraz z Iwoną Sobotką,
Piotrem Beczałą, Julianą Gondek oraz holenderską pianistką Reinild
Mees (2004, nagroda Fryderyk 2004).
W 2006 artystka została uhonorowana Nagrodą Fundacji im. Karola
Szymanowskiego za interpretacje pieśni tego kompozytora.
IVAN BUFFA, kompozytor, pianista, dyrygent i pedagog.
Uczestniczył w wielu miedzynarodowych konkursach
kompozytorskich i mistrzowskich kursach: w Czeskim Krumlovie
(H. Oehring, L. Toressen, M. Kopelent), w austriackim Reichenau
(G. Fekete), gdzie zdobył II nagrodę za Kwartet smyczkowy,
w Wiedniu (G. Kurtag) i w niemieckim Walderbach (E. Nesterenko).
W 2008 roku założył wraz z gronem młodych wyróżniających się
słowackich muzyków Quasars Ensemble. Jako dyrektor artystyczny
i dyrygent występował z tym zespołem na wielu koncertach
i festiwalach w Austrii, Niemczech, Szwajcarii, Portugalii, w Czechach,
na Węgrzech i w Rumunii.
W 2007 roku firma Hevhetia wydała płytę z jego nagraniami
współczesnej muzyki słowackiej na fortepian, dokonanymi wspólnie
z Dianą Buffa. Ma w swoim dorobku fonograficznycznym również
inne płyty z nagraniami muzyki słowackich kompozytorów, w których
występował jako pianista i dyrygent Quasars Ensemble.
QUASARS ENSEMBLE, zespół kameralny założony
w 2008 roku przez Ivana Buffę. Występuje na Słowacji i za granicą,
wykonując zarówno repertuar światowy, jak i muzykę takich
słowackich kompozytorów, jak Alexander Albrecht, Vladimír
Godár i Roman Berger. Dla Quasars Ensemble pisali swoje utwory
tacy kompozytorzy, jak Viera Janárčeková, Vladimír Bokes, Jozef
Podprocký, Jana Kmiťová, Peter Machajdík, Petra Bachratá, Juraj Vajo
i Ivan Buffa. Pierwszą kompozycją napisaną dla Quasar Ensemble
był Strach Martina Burlasa, wyróżniony J. L. Bella Prize. Quasars
Ensemble był pierwszym słowackim zespołem wykonującym utwory
takich kompozytorów, jak Tristan Murail, Michael Jarrell, Salvatore
Sciarrino, Bent Sørensen czy Gérard Grisey. Zespół wykonuje jednak
również muzykę baroku, klasycyzmu i romantyzmu, poświęca
również wiele uwagi młodym autorom.
Quasars Ensemble występuje regularnie na koncertach i festiwalach
w Niemczech (Ost-West Podium Kassel, Villa Concordia Bamberg),
w Austrii, Szwajcarii I Portugalii (Musica Viva Lisbon, Festivais de
Outono Aveiro), w Czechach (Forfest Kroměříž, Ostrava Days, The
Four Seasons Ostrava, St. Wenceslas Music Festival Ostrava), w
Polsce (Międzynarodowe Dni Muzyki Kompozytorów Krakowskich)
i w Bułgarii (Varna Summer International Music Festival). Zespół
występuje również na festiwalach i w cyklach koncertowych
w Bratysławie i innych miastach Słowacji, ma też własny festiwal
Quasars Ensemble & Košice.
Firma Hevhetia wydała płytę Quasars Ensemble zatytułowaną
“Contemporary Reflections”, zawierającą nagrania utworów
współczesnych kompozytorów słowackich i światowych.
Z okazji setnej rocznicy śmierci Gustava Mahlera wyszła płyta
z symfonicznymi kompozycjami Mahlera, utworami Debussy’ego
w wersji kameralnej opracowanej przez Arnolda Schönberga
i pieśniami Alexandra Albrechta. Quasars Ensemble nagrał
również dla Music Fund Slovakia płytę z utworami Vladimíra
Bokesa oraz Lukáša Borzíka. W 2012 roku Quasars Ensemble był
zespołem rezydującym na Wakacyjnych Kursach Nowej Muzyki
w Darmstadcie.
9/12/12 12:04 AM