„Życie dzieci w sieci” - cyberprzemoc, ochrona danych osobowych

„Życie dzieci w sieci” - cyberprzemoc, ochrona danych osobowych
Oprac: Urszula Napiórkowska – pedagog
Monika Zielińska – bibliotekarz
Skórzec, 19. 11. 2014
Internet,
bardziej niż kiedykolwiek wcześniej, jest dziś cennym źródłem
informacji i narzędziem edukacji. Jednak, jak podkreśla w swoim najnowszym raporcie
UNICEF, skala zagrożeń dla dzieci związana z tym medium cały czas rośnie. Obecnie już
nikt nie wyobraża sobie życia bez mediów elektronicznych. Wielu rodziców cieszy się, że ich
dziecko sprawnie porusza się w cyberprzestrzeni, spędza czas w domu i nie ma kontaktów ze
„złym towarzystwem”. Tymczasem ten wirtualny świat, oprócz dostarczania wiedzy i
rozrywki, niesie za sobą poważne zagrożenie dla młodych osób. Coraz częściej zdarza się, że
siedząc stale przed komputerem dziecko sięga po treści, do których nie jest przygotowane
emocjonalnie i psychicznie. Niedostosowane do wieku treści, mogą wypaczać kształtujący się
u młodego człowieka system wartości oraz norm społecznych, narażać na wirtualną agresję
i przemoc, a także na kontakt z ukrytymi w sieci pedofilami.
Coraz więcej nastolatków zbyt dużo czasu spędza przed komputerem. Świat
wirtualny zastępuje im realny. Coraz większa liczba dzieci i nastolatków ma zaburzenia
związane z tym, że godzinami surfuje w sieci, zaniedbuje przez to naukę, zapomina o
posiłkach, obowiązkach, zaniedbuje rodzinę, hobby. Ponad 38 procent nastolatków bardziej
pewnie czuje się sobą „online" niż w bezpośrednich kontaktach z innymi ludźmi. W sieci
młodziweż budują często idealny, zupełnie nierealny wizerunek siebie, z którego czerpią
poczucie własnej wartości. Dlatego też im trudniej w realu, tym większa jest chęć życia
wirtualnym obrazem siebie. To odbija się na funkcjonowaniu w realnej rzeczywistości.
Prawie 80 procent gimnazjalistów korzysta codziennie lub niemal codziennie z Internetu w
celach niezwiązanych z nauką. Aż 60–75 procent stale w godzinach nocnych. Od 8 do 10
procent nastolatków jest realnie zagrożonych uzależnieniem od Internetu. Osoby te spędzają
w sieci ponad 4 godziny codziennie, również nocą i nie wyobrażają sobie bez Internetu
normalnego funkcjonowania. Problem zaczyna być poważny, kiedy komputer przesłania
młodym ludziom inne zajęcia i dyktuje rytm życia. Przejawia się to w tym, że dziecko
obsesyjnie myśli o tym, kiedy będzie mogło grać albo poczatować z kolegami a na zakaz
korzystania z Interentu reaguje wybuchami agresji.
Brak
kontroli nad
wirtualnym światem dziecka może doprowadzić do wielu
niebezpiecznych sytuacji. We współczesnym języku polskim coraz częściej pojawia się
termin
cyberprzemocy,
internetu
i narzędzi
który
oznacza
elektronicznych.
i ponadgimnazjalnej jest grożenie,
prześladowanie
Coraz
nękanie,
częstsze
straszenie,
innych
osób
wśród
młodzieży
ośmieszanie,
z wykorzystaniem
gimnazjalnej
upokarzanie bądź
szantażowanie kolegów lub koleżanek przy użyciu sieci internetowej a głównie portali
społecznościowych. Grożenie komuś przy użyciu narzędzi dostępnych w Internecie jest wśród
dzieci o tyle popularne, o ile wiąże się z poczuciem anonimowości i bezkarności. Młodzi
internauci często nie zdają sobie sprawy z tego, że istnieje możliwość identyfikacji nadawcy
danego komunikatu, że nie pozostaną bezkarni tylko dlatego, że w Internecie nikt ich nie
znajdzie. Należy jednak pamiętać, że policja posiada specjalistyczne narzędzia, które
umożliwiają identyfikację i dotarcie do twórców niedozwolonych treści. Wszystkie te
wykroczenia należy zgłosić na policję. Należy jednak pamiętać, że jeżeli potencjalnymi
sprawcami są małoletni, to sprawą zajmie się sąd rodzinny i nieletnich. Rodzice lub
opiekunowie dziecka mogą sami bezpośrednio zgłosić zachowania małoletniego w sądzie
rodzinnym i nieletnich lub zgłoszenia dokona policja, jeżeli wykryje, że sprawcami są
małoletni. Należy pamiętać, że te formy przemocy są bardzo niebezpieczne, ponieważ
rozpowszechniane w Internecie poniżające treści – mimo ujęcia sprawców – pozostawiają w
dziecku ślad na całe życie. Cyberprzemoc często powoduje u ofiar irytację, strach, lęk i
zawstydzenie.
Trauma,
jaką
z tego
powodu
przeżywają
nastolatki,
jest
przyczyną
popełnianych przez nie czasami samobójstw. W Polsce takich niewłaściwych zachowań
doświadcza ponad połowa młodych internautów!!!
Nastolatkowe rzadko informują najbliższe
otoczenie o swoich problemach. Jeżeli szukają pomocy, to głównie u rówieśników. Rodzice i
pedagodzy rzadko dowiadują się o takich sytuacjach.
Drodzy rodzice starajcie się kontrolować jak wasze dzieci spędzają czas wolny, ile
czasu poświęcają na korzystnie z Internetu, co tam zamieszczają, w co grają.
2
Wzmożona aktywność w sieci niesie za sobą również coraz większą ingerencję
operatorów różnego rodzaju portali w prywatność internautów. Założenie konta na poczcie
elektronicznej, czy też na portalach społecznościowych, jak również w grach on-line
związane jest z podawaniem danych osobowych. Coraz częściej administratorom sieci nie
wystarcza podanie przez użytkowników imienia, nazwiska czy adresu e-mailowego. Do
założenia konta w Internecie potrzebna jest obecnie znacznie więcej informacji należących do
tak zwanego pakietu danych osobowych. Młodzież i dzieci korzystające bez kontroli
z oferowanych w Internecie rozrywek nie zdaje sobie sprawy, że dane podawane do sieci są
przetwarzane i wykorzystywane bez ich wiedzy przez różnego typu instytucje. Dlatego też
należy przestrzegać dzieci przed niefrasobliwym podawaniem danych podczas zakładania
kont na różnego rodzaju portalach.
Kolejną ważną kwestią w zakresie bezpieczeństwa w sieci jest stosowanie haseł
i loginów podczas korzystania z założonych w Internecie kont. Młodzież nie zdaje sobie
sprawy jak łatwo obecnie obejść zabezpieczenia kont i złamać hasło. Może to skończyć się
tym, że niepożądane osoby będą zamieszczać na kontach Państwa dzieci niewłaściwe treści
czy zdjęcia. Dlatego też należy przestrzegać młodych użytkowników przez wybieraniem
prostych, oczywistych dla innych osób haseł. Niech to nie będzie szereg kolejnych liter
alfabetu czy cyfr, niech to nie będzie imię i nazwisko użytkownika. Hasło powinno składać
się z dużych i małych liter przemieszanych z cyframi i znakami. Skomplikowane hasło da
większą gwarancję bezpiecznego korzystania z Internetu. Ponadto należy pamiętać, że dzieci
nie mogą podawać swoich haseł nawet bliskim znajomym.
Państwo,
jako
rodzice,
musicie
pamiętać,
że
bierzecie
odpowiedzialność
za
korzystanie przez wasze dzieci z Internetu. Dlatego też nie możecie minimalizować zagrożeń
wypływających z korzystania z sieci. Aby korzystanie z Internetu nie było dla młodych ludzi
zagrożeniem zarówno ze strony innych ludzi jak i ich samych, należy ustalić określone
zasady, których przestrzegać będzie Państwo i Wasze dzieci.
Po
użytkownika
pierwsze
w
nie
należy
wiadomościach
udostępniać
dostępnych
informacji
publicznie,
umożliwiających
np.
na
czatach
identyfikację
lub
listach
dyskusyjnych. Do tego rodzaju danych zalicza się adres domowy, nazwę szkoły, numer
telefonu. Przed udostępnieniem takich informacji w wiadomości e-mail trzeba upewnić się,
czy osoba, z którą kontaktuje się Państwa dziecko, jest kimś, kogo znacie i komu możecie
zaufać. Zastanówcie się dokładnie przed udzieleniem wszelkich danych osobowych, takich
jak wiek, informacje finansowe lub stan cywilny i sprawdźcie czy są one konieczne do
podania.
3
Przestrzegajcie swoje dzieci przed umieszczaniem zdjęć (szczególnie ośmieszających
czy nieprzyzwoitych) w publicznie dostępnych listach dyskusyjnych lub witrynach. Uczcie
dzieci nie podawania we wszelkiego rodzaju katalogach i profilach dostępnych publicznie
imienia, nazwiska i adresu e-mail.
Zachęcacie swoje dzieci, by zachowywały ostrożność podczas udostępniania danych
osobowych. Ważne jest, aby Państwo byli świadomi, że wiele witryn internetowych wymaga
od dzieci podania danych osobowych w celu uzyskania dostępu do treści. Świadomość, kiedy
i gdzie można podać dane osobowe, ma kluczowe znaczenie. Podstawowa zasada mówi, że
dziecko nigdy nie powinno podawać imienia i nazwiska, numeru telefonu ani swojego zdjęcia
bez zgody rodziców czy opiekunów.
Zapoznajcie się Państwo z Internetem i serwisami, z których korzystają Wasze dzieci.
Poproście też, by dzieci pokazały Wam, co robią w Internecie, i zapoznajcie się
z wszelkimi rozrywkami dostępnymi w sieci. Dowiedzcie się, jakich nazw użytkownika
i haseł używają.
Nauczcie dzieci krytycyzmu wobec źródeł informacji w Internecie. Wiele dzieci
korzysta z Internetu, aby poszerzać i pogłębiać swoją wiedzę w związku z nauką
i zainteresowaniami. Użytkownicy sieci powinni pamiętać, że nie wszystkie informacje
w Internecie są prawdziwe. Uczcie dzieci sposobów weryfikacji znajdowanych informacji
poprzez porównywanie różnych źródeł traktujących o tych samych zagadnieniach.
Zachęcajcie swoje dzieci do przestrzegania w Internecie zasad etycznych regulujących
zachowanie wobec innych. Obejmuje to bycie grzecznym, używanie odpowiedniego języka
lub atakowania innych osób. Dzieci, tak jak dorośli, nie powinny czytać cudzych wiadomości
e-mail ani kopiować materiałów chronionych prawem autorskim.
Internet z pewnością jest źródłem wiedzy i rozrywki. Może też być bezpieczny ale
tylko pod warunkiem, że użytkownicy i administratorzy sieci będą wzajemnie szanować
swoje prawa i swoją prywatność.
4
5