CERREC raport v1
Transkrypt
CERREC raport v1
Przedmioty do ponownego wykorzystania: praktyki i potrzeby mieszkańców Torunia Raport z badania – wersja wstępna Na zlecenie : Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego Pracownia Badań Soma Toruń, marzec 2013 Raport wykonano w ramach projektu CERREC, realizowanego przez Województwo Kujawsko-Pomorskie w ramach Programu dla Europy Środkowej, współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego 2 Spis treści Spis treści .................................................................................................................................... 2 Nota metodologiczna ................................................................................................................. 3 Praktyki gromadzenia rzeczy nieużywanych .............................................................................. 5 Osobisty model konsumpcji ..................................................................................................... 12 Podsumowanie ......................................................................................................................... 15 Aneks. 1. Kwestionariusz wywiadu .......................................................................................... 16 Nota metodologiczna Nota metodologiczna Badanie realizowano metodą wywiadów bezpośrednich na terenie miasta Torunia, zrealizowano 200 wywiadów, co stanowi wielkość próby reprezentatywnej dla miasta przy założeniu poziomu błędu 0.06 (oznacza to, że wnioskowanie będzie poprawne na poziomie 94%). Dobór próby Dobór respondentów miał charakter losowy. Próbę mieszkańców realizowano w celowo dobranych lokalizacjach do badania. Specyfika przedmiotu badania pozwalała na przyjęcie założenia, że zwyczaje i postawy związane z ponownym użyciem przedmiotów używanych i wobec odpadów będą różnić się zależnie od cech budynku w 3 wymiarach: - typ budynku: jednorodzinny vs. wielorodzinny - wiek budynku (wpływający też na cechy demograficzne członków gospodarstwa domowego): domy zbudowane w ciągu ostatnich 5-10 lat oraz wcześniej, - lokalizację – rozbudowana infrastruktura vs. uboga infrastruktura usługowa. Dodatkowo, ze względu na charakter rozwoju miasta, uwzględniono niewielką podpróbę badawczą – zrealizowaną na osiedlu podmiejskim. Badanie realizowano w marcu 2013 roku w następujących lokalizacjach miasta: Tabela 1. Lokalizacje wybrane do przeprowadzenia wywiadów Wiek osiedla typ osiedla osiedle domów jednorodzinnych osiedle domów wielorodzinnych osiedle podmiejskie relatywnie nowe rozbudowana uboga infrastruktura infrastruktura Wrzosy II Stawki Słoneczne Tarasy, Osiedle Sztuk Pięknych, Zieleniec Wielka/Mała Nieszawka Skarpa Źródło: Opracowanie własne, Toruń 2013. relatywnie stare rozbudowana uboga infrastruktura infrastruktura Wrzosy I Podgórz Rubinkowo I, II, III Bielany Wielka/Mała Nieszawka 3 Nota metodologiczna Wywiady zrealizowano według następującego schematu: Tabela 2. Realizacja próby badawczej – w podziale na dzielnice miasta wiek osiedla typ osiedla osiedle domów jednorodzinnych osiedle domów wielorodzinnych osiedle podmiejskie relatywnie nowe rozbudowana uboga infrastruktura infrastruktura relatywnie stare rozbudowana uboga infrastruktura infrastruktura 20 20 20 21 (20)* 22 (20)* 20 40 20 10 10 *Liczba w nawiasie oznacza założoną wielkość próby, przed nawiasem osiągniętą liczbę wywiadów. Zapis wprowadzono tylko tam, gdzie pojawiły się rozbieżności między założeniami a realizacją. Źródło: Opracowanie własne, Toruń 2013. Taki sposób realizacji badania uwzględniał specyfikę miejskich osiedli mieszkaniowych (i osiedla podmiejskiego) ze względu na cechy, które uznano za determinanty zachowań związanych z rzeczami używanymi. Zachowane zostały proporcje związane z udziałem poszczególnych grup odpowiadające wielkościom badanych osiedli (przewaga mieszkańców domów wielorodzinnych, domów starszych niż 10 lat, domów ulokowanych w bogatych infrastrukturalnie dzielnicach). Jednocześnie wielkość poszczególnych grup pozwala na to, aby dokonywać pomiędzy nimi uzasadnionych porównań. W badaniu zachowano właściwe dla próby reprezentatywnej proporcje wieku i wykształcenia mieszkańców, odnotowujemy natomiast nieznaczną nadreprezentację kobiet. Średnia wielkość reprezentowanego gospodarstwa domowego to cztery osoby (największa z badanych rodzin obejmowała 8 osób), co trzeci badany (67 osób) mieszka z dziećmi poniżej 18 roku życia – w większości przypadków jest to jedno dziecko. 4 Praktyki gromadzenia rzeczy nieużywanych Praktyki gromadzenia rzeczy nieużywanych Gromadzenie rzeczy nieużywanych to problem 2/3 badanych mieszkańców. Większość (86,2%) mieszkańców przechowuje te przedmioty i produkty w przestrzeni dodatkowej – najczęściej w piwnicy (83,1%) lub garażu (36%), rzadziej na strychu (19,7%) lub w innych miejscach (balkon, wspólne pomieszczenie gospodarcze lub wózkownia, dom letni, budynek gospodarczy). Strych to przestrzeń wykorzystywana głównie przez właścicieli domów, pozostałe dodatkowe wymienione miejsca są wykorzystywane głównie przez właścicieli mieszkań. Tabela 3. Gromadzenie przedmiotów nieużywanych Czy w Pani/Pana gospodarstwie domowym znajdują się produkty/przedmioty nieużywane, ale które w zasadzie mogłyby zostać wykorzystane ponownie? (np. w piwnicy, na strychu, itp.) tak nie ogółem Źródło: Badania własne, Toruń 2013. liczba procent 134 69 203 66,0 34,0 100,0 Mieszkańcy przechowują zwłaszcza drobny sprzęt gospodarstwa domowego i elementy wyposażenia, ubrania, buty i inne tekstylia, technologie informacyjne i komunikacyjne (telefony komórkowe, komputery i akcesoria komputerowe, sprzęt RTV oraz sprzęt audio i video). To przedmioty, które przechowywane są przez co trzeciego z badanych. Co czwarty z mieszkańców przechowuje też duży sprzęty gospodarstwa domowego (najczęściej 1), przedmioty służące rozrywce (płyty muzyczne lub filmowe), zabawki dziecięce, książki lub meble. W części przypadków (duże sprzęty gospodarstwa domowego, sprzęt sportoworekreacyjny, narzędzia ogrodnicze, środki komunikacji – samochód, motocykl, motorower) przechowywane są tylko pojedyncze przedmioty. Gromadzimy niewielkie ilości po 2-5 sztuk nieużywanych sprzętów gospodarstwa domowego, elementy wyposażenia, technologii komunikacyjnych i informatycznych, mebli, narzędzi. W nieco większych ilościach natomiast przetrzymujemy ubrania, buty i tekstylia, zabawki, książki (średnio 15) i przedmioty służące rozrywce (średnio 12). 5 Praktyki gromadzenia rzeczy nieużywanych 6 Tabela 4. Rodzaje i Ilości gromadzonych rzeczy używanych grupy produktów procent wskazań maksimum średnia duży sprzęt gospodarstwa domowego 26,6 7 1,58 mały sprzęt gospodarstwa domowego 32,0 30 2,51 inny sprzęt gospodarstwa domowego i stałe elementy wyposażenia 38,9 60 5,07 technologie informacyjne i komunikacyjne 38,4 15 3,11 rozrywka 28,1 50 12,18 książki 31,5 100 15,11 ubrania/buty/tekstylia 38,4 50 6,08 zabawki 22,2 50 5,39 sprzęt dla dzieci 8,4 8 2,28 meble 19,7 6 2,50 sprzęt sportowo-rekreacyjny 12,8 7 1,83 narzędzia elektryczne 9,4 10 2.94 inne narzędzia 9,4 20 4,35 narzędzia ogrodnicze 5,4 3 1,60 samochód, motocykl, motorower 3,9 3 1,43 inne produkty, jakie: dywan, żarówki, notatki, stare czasopisma 2,0 4 2,00 Źródło: Badania własne, Toruń 2013. Wielkogabarytowe sprzęty (duży i mały sprzęt gospodarstwa domowego, meble, sprzęt sportowo-rekreacyjny) gromadzone są nieco częściej i w większych ilościach przez osoby mieszkające w domu. Część z tych sprzętów przechowywana jest w dodatkowych pomieszczeniach (meble, duże sprzęty AGD). Komentarz [b1]: Jak rozumiem chodzi o ilość, więc dobrze byłoby napisać to w nagłówku Praktyki gromadzenia rzeczy nieużywanych Rysunek 1. Typ budynku (jednorodzinny vs. wielorodzinny) a ilość gromadzonych przedmiotów nieużywanych Źródło, Badania własne, Toruń 2013. 7 Komentarz [b2]: W rysunku brak opisu do danych (czwarte dane od dołu rysunku) „technologie informacyjne i komunikacyjne” Praktyki gromadzenia rzeczy nieużywanych Co trzeci badany (65,8%) deklaruje, że chciałby pozbyć się produktów i przedmiotów, których już nie używa. Są to w szczególności osoby w wieku 35-54 lata, bez względu na płeć lub wykształcenie. Częściej są to osoby mieszkające w domach, niż mieszkaniach. Częściej też chęć pozbycia się tych przedmiotów odczuwają mieszkańcy dzielnic o słabszym zapleczu infrastrukturalnym, którzy jednocześnie do tej pory niezbyt regularnie lub rzadko opróżniali dom i dodatkową przestrzeń z niepotrzebnych produktów. Znaczenie dla tej gotowości ma też wielkość gospodarstwa domowego – rzeczy przechowywane są częściej w gospodarstwach licznych (4 osoby i więcej) oraz w rodzinach z dziećmi. Tabela 5. Gotowość do pozbycia się produktów nieużywanych Czy chciał(a)by Pan/Pani pozbyć się produktów, których już P. nie używa? tak nie ogółem Źródło, Badania własne, Toruń 2013. liczba procent 127 66 193 65,8 34,2 100,0 Mieszkańcy deklarują przy tym, że dość regularnie opróżniają mieszkania ze zbędnych sprzętów i przedmiotów – 76,2% mieszkańców robi to co najmniej raz w roku. Rzadziej dzieje się to w odniesieniu do przestrzeni dodatkowej, w której przechowywane są te rzeczy, to jest piwnic, strychów, garaży, itp. Tabela 6. Częstość oczyszczania Jak często oczyszcza Pan/Pani ze zbędnych sprzętów i rzeczy swoje: mieszkanie liczba procent piwnicę/strych/garaż liczba procent częściej niż na raz w roku 53 26,2 26 13,1 raz na rok co 5 lat co 10 lat Ogółem Źródło, Badania własne, Toruń 2013. 101 36 12 202 50,0 17,8 5,9 100,0 78 69 26 199 39,2 34,7 13,1 100,0 Dominują dwa powody, dla których mieszkańcy deklarują chęć pozbycia się nieużywanych rzeczy. Pierwszy z nich to brak miejsca na ich przechowywanie – tym motywem kierują się zwłaszcza ci, którzy bardzo rzadko pozbywają się przedmiotów używanych, kobiety w wieku 35-54 lata. Drugi, to motywacje prospołeczne – to powód zachowań kobiet do 35 roku życia, prowadzących małe (często jednoosobowe) gospodarstwa domowe oraz dużych rodzin. 8 Komentarz [b3]: Dwóch na trzech badanych (dwie trzecie badanych) Praktyki gromadzenia rzeczy nieużywanych 9 Tabela 7. Motywy chęci pozbycia się przedmiotów nieużywanych Z jakich powodów chcesz pozbyć się produktów i/lub udostępnić je innym? możliwość zarobku brak miejsca motywacje środowiskowe (ponowne wykorzystanie redukuje ilość odpadów) motywacje prospołeczne (dostarczanie towarów dostępnych dla ludzi o niższym dochodzie) zmiana sytuacji rodzinnej (np. wyprowadzka dzieci itp.) Źródło: Badania własne, Toruń 2013. zdecydowanie tak 15,7 52,7 20,8 raczej tak 19,0 34,9 31,2 trudno powiedzieć 14,9 5,4 20,8 raczej nie 20,7 6,2 23,2 zdecydowanie nie 29,8 0,8 4,0 38,4 42,4 12,8 3,2 3,2 4,10 7,0 15,7 14,8 24,3 38,3 2,29 Badani nieco rzadziej kierują się motywacją środowiskową – tę deklarują częściej kobiety w wieku powyżej 45 roku życia, z wykształceniem co najmniej średnim, które już dziś dość regularnie (co najmniej raz w roku) opróżniają mieszkanie z niepotrzebnych rzeczy. Możliwość zarobku to motywacja, którą kierują się niemal wyłącznie ludzie młodzi, z niskim wykształceniem, którzy gromadzą w szczególności przedmioty służące rozrywce, książki, ubrania, buty oraz drobne elementy wyposażenia. Mieszkańcy oceniają jako najbardziej odpowiednie regularne, publiczne zbiórki używanych przedmiotów, w narzuconych przez odbiorcę terminach. Motywacja, jaką kierują się badani, wpływa na preferowany przez nich sposób przekazywania nieużywanych przedmiotów. Osoby nastawione na zarobkowanie są najbardziej skłonne do osobistego przekazywania tych przedmiotów we własnym domu w wyznaczonym przez nich terminie. Z kolei, mieszkańcy, którym brakuje miejsca preferują regularny odbiór takich przedmiotów z ulicy. Mieszkańcy, którzy kierują się względami środowiskowymi korzystaliby także z takich publicznych zbiórek, chociaż chętnie skorzystaliby też z możliwości oddania przedmiotów wprost z mieszkania w narzuconym im terminie. Ci, którzy chcą przekazywać przedmioty używane osobom bardziej ich potrzebującym, woleliby dostarczać je do łatwo dostępnych miejsc publicznych. średnia Komentarz [b4]: Co oznacza ten wynik 2,70 4,33 3,42 ? średnia czego ? Praktyki gromadzenia rzeczy nieużywanych 10 Tabela 8. Preferowane sposoby pozbycia się zbędnych przedmiotów Jakie możliwości pozbycia się zbędnych przedmiotów wydają ci się odpowiednie? odbiór z mieszkania/domu przez stronę trzecią (np. zbiórka przez przedsiębiorstwo oczyszczania) w dogodnym dla pani/pana terminie nawet, gdyby wiązało się to z kosztami po pani/pana stronie odbiór z mieszkania/domu przez stronę trzecią w określonych terminach (np. co miesiąc, raz na trzy miesiące) regularny odbiór z ulicy (sprzed domu), np. co miesiąc, raz na trzy miesiące samodzielna dostawa do punktu wywozu/odbioru samodzielna dostawa do punktu zbierania odpadów wielkogabarytowych w twojej okolicy dostawa do centrów handlowych/stacji benzynowych lub innych łatwo dostępnych miejsc publicznych inne, jakie? Źródło: Badania własne, Toruń 2013. zdecydowanie tak 24,3 raczej tak 25,4 trudno powiedzieć 14,9 raczej nie 23,8 zdecydowanie nie 11,6 29,5 38,6 16,5 10,8 4,5 3,78 41,4 35,9 11,0 7,7 3,9 4,03 8,8 5,3 11,8 8,8 15,9 17,5 31,2 26,9 32,4 41,5 2,34 2,09 8,8 22,8 15,8 30,4 22,2 2,65 0,0 1,7 22,4 5,2 70,7 1,55 Tak zarysowany obraz preferencji odpowiada zarazem dotychczasowym praktykom stosowanym przez mieszkańców. W ostatnich latach mieszkańcy, którzy chcieli pozbyć się niepotrzebnych już przedmiotów najczęściej wystawiali je w pobliżu śmietników, oddawali je w czasie publicznych zbiórek, wyszukiwali ewentualnych odbiorców i przekazywali te rzeczy w swoim domu. Co czwarty z badanych sprzedał takie przedmioty z pośrednictwem portali internetowych. Tabela 9. Wykorzystywane dotąd sposoby pozbycia się zbędnych rzeczy Czy z którejś z tych form przekazania zbędnych rzeczy i sprzętów skorzystała Pani/skorzystał Pan w ostatnich 5 latach? odbiór z mieszkania/domu przez zainteresowanych odbiór z ulicy samodzielne dostarczenie do punktu odbioru samodzielne dostarczenie do punktu odbioru odpadów wielkogabarytowych wystawienie w pobliżu śmietników sprzedaż do punktu handlowego (np. do komisu) sprzedaż bezpośrednia (np. przez portale internetowe lub serwisy sprzedażowe) inne, jakie: zbiórka w szkole, przekazanie krewnym procent odpowiedzi* 40,0 30,3 31,4 11,9 59,5 15,7 23,8 2,2 *Odpowiedzi nie sumują się do 100, ponieważ można było udzielić więcej niż 1 odpowiedzi Źródło, Badania własne, Toruń 2013. Tylko nieliczni mieszkańcy (6 osób) gotowi są do wzięcia na siebie całego kosztu przedsięwzięcia. Najczęściej podzielane jest przekonanie, że koszt powinien ponosić ten, kto zajmuje się ponownym wykorzystaniem przedmiotów – firma komercyjna (46,3%) lub miasto (29,6%). Co piąty mieszkaniec uważa jednak, że to wspólna odpowiedzialność. średnia Komentarz [b5]: Co oznacza ten wynik 3,27 ? średnia czego ? Praktyki gromadzenia rzeczy nieużywanych 11 Tabela 10. Koszt wydania/zbiórki przedmiotów do ponownego wykorzystania Jakie rozwiązanie związane z kosztami wydania/zbiórki przedmiotów do ponownego wykorzystania byłyby dla Pana/Pani do przyjęcia? ponoszę wszystkie koszty finansuje to miasto koszty pokrywają firmy zajmujące się ponownym wykorzystaniem tych przedmiotów to powinien być wspólny koszt różnych stron ogółem Źródło, Badania własne, Toruń 2013. liczba procent 6 60 94 43 203 3,0 29,6 46,3 21,2 100,0 Jeśli mieszkaniec byłby skłonny uczestniczyć w kosztach takiego przedsięwzięcia, wziąłby na siebie nie więcej niż połowę z nich, chętniej jednak zgodziłby się na pokrycie 25% wszystkich kosztów. Mieszkańcy większy udział finansowy widzą dla miasta (50-75%), a jeszcze wyższy dla przedsiębiorstw prywatnych (50% i więcej). Tabela 11. Podział kosztów Jaki powinien być udział finansowy poszczególnych stron zainteresowanych zbiórką/wydaniem przedmiotów używanych? uczestniczę w kosztach koszty pokrywane są przez miasto koszty pokrywają przedsiębiorstwa zajmujące się ponownym wykorzystaniem Źródło, Badania własne, Toruń 2013. udział procentowy 0% 25% 50% 75% 100% 27,1 1,4 49,2 21,7 20,3 33,3 1,7 24,6 1,7 18,8 3,9 14,5 43,4 17,1 21,1 Średnia kwota, jaką mieszkańcy byliby skłonni przeznaczyć na zbiórkę przedmiotów do ponownego wykorzystania to 48 złotych. Większą gotowość do płacenia za takie zbiórki wykazują ci, którzy stawiają jakieś wymagania z nią związane – np. regularności zbiórki lub dogodności terminu zbiórki. Mniej chętni do ponoszenia kosztów są ci, którzy biorą na siebie dostarczenie przedmiotów do punktu zbiórki lub skupu. Na gotowość ponoszenia kosztów wpływa też ilość rzeczy zbędnych – im jest ich więcej, tym większa jest skłonność do wzięcia na siebie opłat. Podobnego wpływu nie wywiera jednak wielkość zbędnych sprzętów – właściciele sprzętów wielkogabarytowych nie są skłonni wydawać więcej na ich zbiórkę niż ci, którzy gromadzą drobne przedmioty. Tabela 12. Kwota, jaką mieszkaniec gotów jest przeznaczyć na zbiórkę przedmiotów do ponownego wykorzystania Jeśli miałaby Pani/miałby Pan wziąć na siebie chociaż część kosztów, jaką kwotę maksymalnie byłaby Pani/byłby Pan gotów na to przeznaczyć? maksimum średnia Źródło, Badania własne, Toruń 2013. kwota w liczba złotych wskazań 1000 2 47,90 Komentarz [b6]: Jakie znaczenie ma wskazanie wkoty maksymalnej ? Czy nie jest to jakaś wartość nierealna – skrajna ? Osobisty model konsumpcji 12 Osobisty model konsumpcji Mieszkańcy korzystają z napraw zepsutych sprzętów (61,1%), o ile naprawa nie jest droższa niż nowy produkt. Niemal co trzeci mieszkaniec w ogóle nie przeprowadza takiej kalkulacji i rezygnuje z naprawiania zepsutych sprzętów. Zepsute sprzęty chętniej przekazywane są do naprawy przez mężczyzn, w wieku aktywności zawodowej, z co najmniej średnim wykształceniem, mieszkańców domów jednorodzinnych. Tabela 13. Naprawianie zepsutych przedmiotów Czy naprawia/zanosi Pan/Pani do serwisu zepsute przedmioty? tak (zasadniczo), gdy to jest możliwe, nawet, jeśli to jest nieco droższe niż nowy produkt tak (od czasu do czasu), zanoszę drogie produkty, jeśli to się opłaca nie Ogółem Źródło, Badania własne, Toruń 2013. liczba procent 18 8,9 124 61 203 61,1 30,0 100,0 Mieszkańcy są podzieleni jeśli chodzi o kupowanie używanych sprzętów i przedmiotów – połowa ma za sobą takie doświadczenie, a połowa nie. Sprzęty używane kupują częściej mężczyźni, do 44 roku życia, o niskim wykształceniu. Tabela 14. Kupowanie używanych sprzętów i przedmiotów Czy kupował/a Pan/Pani już używane sprzęty i przedmioty? tak nie ogółem Źródło, Badania własne, Toruń 2013. liczba 98 99 197 procent 49,7 50,3 100,0 Najchętniej na rynku wtórnym kupowane są książki, ubrania, buty i tekstylia, środki komunikacji (samochody, motocykle, motorowery), przedmioty rozrywki i technologie informacyjne oraz komunikacyjne. Rzadziej na takim rynku kupowany jest sprzęt AGD, sprzęty dla dzieci, sprzęt sportowo-rekreacyjny. Tabela 15. Rodzaje kupowanych produktów używanych Kategoria produktu duży sprzęt gospodarstwa domowego mały sprzęt gospodarstwa domowego inny sprzęt gospodarstwa domowego i stałe elementy wyposażenia technologie informacyjne i komunikacyjne rozrywka książki ubrania/buty/tekstylia zabawki bardzo często dość często trudno powiedzieć raczej rzadko bardzo rzadko średnia Komentarz [b7]: Co oznacza ten wynik ? średnia czego ? 6,3 9,4 7,8 35,9 40,6 2,05 1,6 14,5 16,1 35,5 32,3 2,18 7,3 5,5 20,5 25,5 41,8 2,11 5,7 22,9 20,0 20,0 31,4 2,51 6,6 15,9 17,1 5,5 29,5 31,7 32,9 9,1 24,6 25,4 17,1 20,0 9,8 7,9 17,1 21,8 29,5 19,0 15,8 43,6 2,74 3,17 3,18 2,11 Osobisty model konsumpcji Kategoria produktu sprzęt dla dzieci meble sprzęt sportowo-rekreacyjny narzędzia elektryczne inne narzędzia narzędzia ogrodnicze samochód, motocykl, motorower inne, jakie: rower Źródło, Badania własne, Toruń 2013. bardzo często dość często 0,0 3,2 1,6 5,9 4,0 2,1 7,8 0,0 11,3 9,5 11,3 9,8 2,0 4,3 31,2 4,0 trudno powiedzieć 17,0 14,3 19,4 17,6 28,0 19,1 15,6 32,0 raczej rzadko 20,8 36,5 21,0 19,6 16,0 19,1 22,1 0,0 bardzo rzadko 50,9 36,5 46,8 47,1 50,0 55,3 23,4 64,0 13 średnia Komentarz [b7]: Co oznacza ten wynik ? średnia czego ? 1,89 2,06 2,00 2,08 1,94 1,79 2,78 1,76 Podstawowym motywem skłaniającym do zakupu przedmiotów i sprzętów używanych jest ich dostępność cenowa. Znacznie rzadziej zakupy te są powodowane jakością nabywanych rzeczy lub względami środowiskowymi. Niemal połowa badanych, którzy mają za sobą doświadczenia kupowania rzeczy używanych to ci, którzy doceniają ich wyjątkowość i niską dostępność na rynku. Tabela 16. Powody kupowania produktów używanych Z jakiego powodu kupiłeś/aś używane zdecydowanie produkty? tak to jest w zasięgu możliwości finansowych (są 65,7 tańsze niż nowe); okazja cenowa względy środowiskowe (zmniejszanie ilości 9,1 odpadów) wyższa jakość produktu 14,3 łatwiejsze do używania/naprawy (np. stare meble, stare urządzenia zamiast nowych 5,6 elektronicznych) wyjątkowe produkty, które nie są już dostępne na rynku (antyki, styl klasyczny 21,7 ‘vintage’ ) Źródło, Badania własne, Toruń 2013. raczej tak trudno powiedzieć raczej nie zdecydowanie nie 24,5 4,9 3,9 1,0 4,50 12,5 31,8 29,5 17,0 2,67 9,9 41,8 16,5 17,6 2,87 14,4 21,1 27,8 31,1 2,36 20,7 9,8 19,6 28,3 2,88 średnia Komentarz [b8]: Co oznacza ten wynik ? średnia czego ? Główne obawy związane z kupowaniem używanych sprzętów i przedmiotów dotyczą niepewności, co do ich jakości. Bywa, że uznawane są one za mniej prestiżowe, ale to obawa stosukowo niewielkiej grupy badanych mieszkańców. Tabela 17. Powody niekupowania używanych sprzętów i przedmiotów Powody niekupowania używanych sprzętów i zdecydowanie przedmiotów tak niepewność co do jakości 56,3 niski prestiż 18,2 niska dostępność (lub brak) sklepów z towarami z 8,3 odzysku inne, jakie; nie lubię używanych sprzętów, 6,7 niepewne pochodzenie Źródło, Badania własne, Toruń 2013. 28,1 17,0 trudno powiedzieć 7,3 20,5 raczej nie 5,2 27,3 zdecydowanie nie 3,1 17,0 10,7 27,4 23,8 29,8 2,44 0,0 16,7 10,0 66,7 1,70 raczej tak średnia Komentarz [b9]: Co oznacza ten wynik ? średnia czego ? 4,29 2,92 Osobisty model konsumpcji 14 Produkty używane były dotąd kupowane zwłaszcza w sklepach ze sprzętami używanymi – tradycyjnymi i wirtualnymi (on-line). Rzadziej działo się to na pchlim targu lub w lokalnym sklepie z antykami. Tabela 18. Miejsca zakupu przedmiotów i sprzętów używanych Czy kupiłeś w tych sklepach jakieś produkty? sklepy ze sprzętami i przedmiotami używanymi sklepy z antykami w twojej okolicy pchli targ w twojej okolicy sieci/platformy wymiany on-line lub pchle targi on-line Źródło, Badania własne, Toruń 2013. robię to regularnie kupuję od czasu do czasu tylko raz nigdy średnia 4,3 27,2 14,2 54,3 1,81 0,7 3,9 6,8 15,1 8,2 5,9 84,4 75,0 1,24 1,48 7,9 19,9 6,0 66,2 1,70 Mieszkańcy w swojej okolicy zauważają komisy, sklepy z odzieżą używaną lub lombardy. Rzadziej w swoich dzielnicach widzą inne rodzaje punktów handlowych z rzeczami używanymi (antykwariat, pchli targ, etc.). Tabela 19. Znajomość sklepów z produktami do ponownego użytku Jakie zna Pan/Pani sklepy z produktami z drugiej ręki / do ponownego użytku w twojej liczba okolicy? antykwariat 6 komis (AGD, RTV, dziecięcy, meblowe) 65 lombard 16 sklepy z odzieżą używaną 36 inne (dom babci, skup, jarmark, targowisko, pchli targ) 5 ogółem 128 Źródło, Badania własne, Toruń 2013. Komentarz [b10]: Co oznacza ten wynik ? średnia czego ? Podsumowanie Podsumowanie Większość mieszkańców miasta (66%) przechowuje rzeczy, które nie są używane i nadają się do ponownego wykorzystania – częściej są to mieszkańcy domów, niż mieszkań w budynkach wielorodzinnych. Są to przede wszystkim duże ilości drobnych sprzętów i przedmiotów. Jednocześnie bardzo duża grupa (77,5%) właścicieli takich przedmiotów jest gotowa się ich pozbyć. Gotowość pozbywania się rzeczy używanych nie przekłada się w pełni na praktyki. Regularnie (co najmniej raz w roku) działania tego typu podejmuje wprawdzie aż 76,2% mieszkańców, ale obejmują one oczyszczanie samej przestrzeni mieszkalnej, a nie pomieszczeń dodatkowych (piwnice, strychy, garaże, balkony, itp.), a to właśnie tam przeważnie (86,2%) przechowywane są niepotrzebne sprzęty. Należy zwrócić uwagę, że różne grupy mieszkańców kierują się różnymi motywami. Będą one wpływały zarówno na chęć regularnego korzystania z sieci zajmujących się wtórnym handlem/obrotem przedmiotami, formę przekazywania używanych rzeczy (miejsce i osobisty wysiłek), jak i na chęć uczestnictwa finansowego w tego typu działaniach. Głównymi cechami oddziałującymi na te zachowania są wiek, płeć oraz poziom wykształcenia mieszkańców. Wprowadzenie działań związanych z upowszechnianiem praktyki przekazywania, wymiany lub sprzedaży przedmiotów używanych będzie wymagało dobrze przygotowanej i kierowanej do różnych grup społecznych informacji (odwołujących się do motywów, jakimi się kierują) oraz do przemyślanych działań promocyjnych, ze względu na obawy, jakie wiązane są ze sprzętem i przedmiotami do ponownego wykorzystania. 15 Spis tabel i wykresów Spis tabel i wykresów Tabela 1. Lokalizacje wybrane do przeprowadzenia wywiadów ............................................... 3 Tabela 2. Realizacja próby badawczej – w podziale na dzielnice miasta ................................... 4 Tabela 3. Gromadzenie przedmiotów nieużywanych ................................................................ 5 Tabela 4. Rodzaje i Ilości gromadzonych rzeczy używanych ...................................................... 6 Tabela 5. Gotowość do pozbycia się produktów nieużywanych................................................ 8 Tabela 6. Częstość oczyszczania ................................................................................................ 8 Tabela 7. Motywy chęci pozbycia się przedmiotów nieużywanych........................................... 9 Tabela 8. Preferowane sposoby pozbycia się zbędnych przedmiotów ................................... 10 Tabela 9. Wykorzystywane dotąd sposoby pozbycia się zbędnych rzeczy .............................. 10 Tabela 10. Koszt wydania/zbiórki przedmiotów do ponownego wykorzystania..................... 11 Tabela 11. Podział kosztów ...................................................................................................... 11 Tabela 12. Kwota, jaką mieszkaniec gotów jest przeznaczyć na zbiórkę przedmiotów do ponownego wykorzystania....................................................................................................... 11 Tabela 13. Naprawianie zepsutych przedmiotów .................................................................... 12 Tabela 14. Kupowanie używanych sprzętów i przedmiotów ................................................... 12 Tabela 15. Rodzaje kupowanych produktów używanych ........................................................ 12 Tabela 16. Powody kupowania produktów używanych ........................................................... 13 Tabela 17. Powody niekupowania używanych sprzętów i przedmiotów ................................ 13 Tabela 18. Miejsca zakupu przedmiotów i sprzętów używanych ............................................ 14 Tabela 19. Znajomość sklepów z produktami do ponownego użytku ..................................... 14 Rysunek 1. Typ budynku (jednorodzinny vs. wielorodzinny) a ilość gromadzonych przedmiotów nieużywanych ...................................................................................................... 7 16 Aneks. 1. Kwestionariusz wywiadu Aneks. 1. Kwestionariusz wywiadu Kwestionariusz wywiadu - Badanie ankietowe Szanowni Państwo, Głównym celem badania jest zebranie informacji nt. potencjalnych ilości przedmiotów nadających się do ponownego wykorzystania na obszarach miejskich. Chcemy określić ilości i kategorie produktów, a także możliwości i motywacje dla darowizn tych przedmiotów. Badanie jest anonimowe. Prosimy o szczere odpowiedzi. Przedmioty nadające się do ponownego wykorzystania: ilości i kategorie produktów 1. Czy w Pani/Pana gospodarstwie domowym znajdują się produkty/przedmioty nieużywane, ale które w zasadzie mogłyby zostać wykorzystane ponownie? (np. w piwnicy, na strychu, itp.) 1. tak 2. nie 2. Jeśli TAK, których grup produktów to dotyczy i jak duże są to ilości (np. sztuki, kartony do przeprowadzki itp.)? Proszę oszacować ilości. Ilości: Kategoria produktu Przykłady sztuki/kartony Duży sprzęt gospodarstwa domowego Mały sprzęt gospodarstwa domowego Inny sprzęt gospodarstwa domowego i stałe elementy wyposażenia Technologie informacyjne i komunikacyjne Rozrywka Pralka, zmywarka, kuchenka, kuchenka elektryczna, lodówka robot kuchenny, elektryczna maszynka do golenia, suszarka naczynia, sztućce, rondle, szklanki, wazony, lampy telefony komórkowe, komputery PC, laptopy, drukarki, odbiorniki TV, radio, video / nagrywarka DVD, odtwarzacz MP3 CD/DVD, płyty Książki Ubrania/buty/tekstylia Zabawki gry planszowe, pluszaki Sprzęt dla dzieci łóżeczka dziecięce, wózki, kołyski Meble Narzędzia elektryczne stoły, krzesła, szafki (kredens), półki, sofy, ławki, łóżka snowboard, rakieta tenisowa, sprzęt do golfa, rowery, łyżworolki wiertarki, szlifierki, piły silnikowe Inne narzędzia piła, śrubokręt, młotek Narzędzia ogrodnicze kosiarka, rozdrabniacz, wysokoprężna, kosa Sprzęt sportowo-rekreacyjny oczyszczarka Samochód, motocykl, motorower Inne produkty, jakie? Motywacja i możliwości pozbycia się zbędnych przedmiotów 3. Czy chciał(a)by Pan/Pani pozbyć się produktów, których już P. nie używa? 1. tak 2. nie 17 Aneks. 1. Kwestionariusz wywiadu 4. Jeśli tak, z jakich powodów chciał(a)by Pan/Pani pozbyć się produktów i/lub udostępnić je innym? (określ w skali od 1 do 5) Trudno Z jakich powodów chcesz Zdecydowani Raczej Raczej Zdecydowani powiedzie pozbyć się produktów i/lub e tak tak nie e nie udostępnić je innym? ć Możliwość zarobku Brak miejsca Motywacje środowiskowe (ponowne wykorzystanie redukuje ilość odpadów) Motywacje prospołeczne (dostarczanie towarów dostępnych dla ludzi o niższych dochodzie) Zmiana sytuacji rodzinnej (np. wyprowadzka dzieci itp.) Inne powody, jakie? 5 5 4 4 3 3 2 2 1 1 5 4 3 2 1 5 4 3 2 1 5 4 3 2 1 5 4 3 2 1 5. Jakie możliwości pozbycia się zbędnych przedmiotów wydają się Panu/Pani odpowiednie? (określ w skali od 1 do 5) Jakie możliwości pozbycia się Trudno Zdecydowani Raczej Raczej Zdecydowani zbędnych przedmiotów wydają powiedzie e tak tak nie e nie ci się odpowiednie? ć Odbiór z mieszkania/domu przez stronę trzecią (np. zbiórka przez przedsiębiorstwo oczyszc zania) w dogodnym dla Pani/Pana terminie nawet, gdyby wiązało się to z kosztami po Pani/Pana stronie Odbiór z mieszkania/domu przez stronę trzecią w określonych terminach (np. co miesiąc, raz na trzy miesiące) Regularny odbiór z ulicy (sprzed domu), np. co miesiąc, raz na trzy miesiące Samodzielna dostawa do punktu wywozu/odbioru Samodzielna dostawa do punktu zbierania odpadów wielkogabarytowych w twojej okolicy Dostawa do centrów handlowych/stacji benzynowych lub innych łatwo dostępnych miejsc publicznych Inne, jakie? 5 4 3 2 1 5 4 3 2 1 5 4 3 2 1 5 4 3 2 1 5 4 3 2 1 5 4 3 2 1 5 4 3 2 1 18 Aneks. 1. Kwestionariusz wywiadu 6. Czy z którejś z tych form przekazania zbędnych rzeczy i sprzętów skorzystała Pani/skorzystał Pan w ostatnich 5 latach? (proszę zaznaczyć wszystkie właściwe odpowiedzi) 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. odbiór z mieszkania/domu przez zainteresowanych odbiór z ulicy samodzielne dostarczenie do punktu odbioru samodzielne dostarczenie do punktu odbioru odpadów wielkogabarytowych wystawienie w pobliżu śmietników sprzedaż do punktu handlowego (np. do komisu) sprzedaż bezpośrednia (np. przez portale internetowe lub serwisy sprzedażowe) inne, jakie? ………………………………………………………………………………………………………………………….. 7. Jakie rozwiązanie związane z kosztami wydania/zbiórki przedmiotów do ponownego wykorzystania byłyby dla Pana/Pani do przyjęcia? 1. ponoszę wszystkie koszty 2. finansuje to miasto 3. koszty pokrywają firmy zajmujące się ponownym wykorzystaniem tych przedmiotów 4. to powinien być wspólny koszt różnych stron 8. Jeśli według Pani/Pana różne strony powinny uczestniczyć w kosztach zbiórki tych przedmiotów, jaki powinien być ich udział finansowy? (jeśli sądzi Pan, że to powinien być koszt tylko 1 strony, proszę pominąć pytanie) Jaki powinien być udział finansowy poszczególnych Proszę określić udział stron zainteresowanych zbiórką/wydaniem procentowy przedmiotów używanych? Uczestniczę w kosztach Koszty pokrywane są przez miasto Koszty pokrywają przedsiębiorstwa zajmujące się ponownym wykorzystaniem 0% 25% 50% 75% 100% 0% 25% 50% 75% 100% 0% 25% 50% 75% 100% 9. Jeśli miałaby Pani/miałby Pan wziąć na siebie chociaż część kosztów, jaką kwotę maksymalnie byłaby Pani/byłby Pan gotów na to przeznaczyć? max. ……………….zł/zbiórkę 10. Jak często oczyszcza Pan/Pani ze zbędnych sprzętów i rzeczy swoje mieszkanie 1. częściej niż na raz w roku 2. raz na rok 3. co 5 lat 4. co 10 lat 11. Jak często oczyszcza Pan/Pani ze zbędnych sprzętów i rzeczy piwnicę/strych/garaż? 1. częściej niż na raz w roku 2. raz na rok 3. co 5 lat 4. co 10 lat swoją Osobisty model konsumpcji 12. Czy naprawia/zanosi Pan/Pani do serwisu zepsute przedmioty? 1. tak (zasadniczo), gdy to jest możliwe /nawet, jeśli to jest nieco droższe niż nowy produkt tak (od czasu do czasu), zanoszę drogie produkty, jeśli to się opłaca 2. 3. nie 19 Aneks. 1. Kwestionariusz wywiadu 13. Czy kupował/a Pan/Pani już używane sprzęty i przedmioty? 1. tak (proszę pominąć pyt. 14) 2. nie 14. Jeśli nie, dlaczego? Powody niekupowania Trudno Zdecydowani Raczej używanych sprzętów i powiedzie e tak tak przedmiotów ć niepewność co do jakości niski prestiż niska dostępność (lub brak) sklepów z towarami z odzysku Inne, jakie? Raczej nie Zdecydowani e nie 5 5 4 4 3 3 2 2 1 1 5 4 3 2 1 5 4 3 2 1 15. Jeśli TAK, jakie używane produkty już Pan/Pani zakupił(a) i jak często to się zdarza? (jeśli nie kupowała Pani/nie kupował Pan takich produktów proszę przejść do pyt. 17) Bardzo Dość Trudno Raczej Bardzo Kategoria produktu często często powiedzieć rzadko rzadko Duży sprzęt gospodarstwa domowego Mały sprzęt gospodarstwa domowego Inny sprzęt gospodarstwa domowego i stałe elementy wyposażenia Technologie informacyjne i komunikacyjne Rozrywka Książki Ubrania/buty/tekstylia Zabawki Sprzęt dla dzieci Meble Sprzęt sportowo-rekreacyjny Narzędzia elektryczne Inne narzędzia Narzędzia ogrodnicze Samochód, motocykl, motorower Inne produkty, jakie? 16. Jeśli TAK, z jakiego powodu kupił/a Pan/Pani używane produkty? (oceń motywy kupna produktów używanych w skali od 1 do 5) Z jakiego powodu kupiłeś/aś używane Zdecydowanie Raczej Trudno Raczej Zdecydowanie tak tak powiedzieć nie nie produkty? To jest w zasięgu możliwości finansowych (są tańsze niż nowe); okazja cenowa Względy środowiskowe (zmniejszanie ilości odpadów) Wyższa jakość produktu Łatwiejsze do używania/naprawy (np. stare meble, stare urządzenia zamiast nowych elektronicznych) Wyjątkowe produkty, które nie są już dostępne na rynku (antyki, styl klasyczny ‘vintage’ ) 5 4 3 2 1 5 4 3 2 1 5 4 3 2 1 5 4 3 2 1 5 4 3 2 1 20 Aneks. 1. Kwestionariusz wywiadu 17. Jakie zna Pan/Pani sklepy z produktami z drugiej ręki / do ponownego użytku w twojej okolicy? ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... 18. Czy kupił/a Pan/Pani w tych sklepach jakieś produkty? Kupuję od Czy kupiłeś w tych sklepach jakieś Robię to czasu do Tylko raz Nigdy produkty? regularnie czasu Sklepy ze sprzętami i przedmiotami używanymi Sklepy z antykami w twojej okolicy Pchli targ w twojej okolicy Sieci/platformy wymiany on-line lub pchle targi on-line 4 3 2 1 4 4 3 3 2 2 1 1 4 3 2 1 Dane osobowe 19. Czy zajmujesz? dom 2. mieszkanie 1 20. Proszę podać wielkość przestrzeni użytkowej …………. m2 21. Czy ma Pani/Pan dodatkową przestrzeń do przechowywania nieużywanych rzeczy: 1 nie, wszystko przechowuję w mieszkaniu 2. tak 22. Jeśli tak jakie? 1 piwnica 2. garaż 3. strych 4. inne, jakie? ………………………………………. 23. Liczba osób w Pana/Pani gospodarstwie domowym (dorośli i dzieci) liczba dorosłych (osób powyżej 18 r. ż.) ................. 1 2. liczba dzieci.................. 24. Dzielnica ………………………………………………………. 25. Płeć kobieta 2. mężczyzna 1. 26. Wiek 1. 24 i mniej 2. 25-34 3. 35-44 4. 45-54 5. 55-64 6. 65 i więcej 27. Wykształcenie 1. gimnazjalne lub niższe 2. zawodowe 3. średnie 4. pomaturalne 5. wyższe 21