Organizacja pomocy psychologiczno

Organizacja pomocy
psychologiczno-pedagogicznej
w kontekście praw dziecka
Barbara Łaska
st. wizytator
Wydziału Wspierania Edukacji
Kuratorium Oświaty w Łodzi
Art. 1 ustawy o systemie oświaty - system
oświaty zapewnia w szczególności:



dostosowanie treści, metod i organizacji nauczania do
możliwości psychofizycznych uczniów, a także możliwość
korzystania z pomocy psychologiczno-pedagogicznej
i specjalnych form pracy dydaktycznej;
możliwość pobierania nauki we wszystkich typach szkół
przez dzieci i młodzież niepełnosprawną oraz
niedostosowaną społecznie, zgodnie z indywidualnymi
potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi oraz
predyspozycjami;
opiekę nad uczniami niepełnosprawnymi przez umożliwianie
realizowania zindywidualizowanego procesu kształcenia, form
i programów nauczania oraz zajęć rewalidacyjnych;
2
Prawa dziecka
i pomoc psychologiczno-pedagogiczna
Pomoc psychologiczno-pedagogiczna
musi być:




oparta o rzetelną diagnozę
zgodna z potrzebami ucznia
skuteczna
zgodna z obowiązującymi przepisami
3
Zmiany dotyczące pomocy p-p i ks
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Podkreślono konieczność zespołowej pracy
nauczycieli.
Zobligowano nauczycieli do zespołowego spotkania z
rodzicami.
Zmieniono zakres zadań pedagoga/psychologa
Określono niezbędną dokumentację dotyczącą
pomocy p-p (KIPU i PDW).
Przywiązano więcej wagi do efektów udzielanej
pomocy p-p.
Zamieniono IPE na IPE-T dookreślając jego zawartość,
jest obecnie tworzony w szkołach ogólnodostępnych,
integracyjnych, specjalnych.
Do niepełnosprawności – autyzm dodano zespół
Aspergera, do ruchowej – afazję.
4
ZMIANY - zadania pedagoga/psychologa
szkolnego - obecnie
1. Diagnozowanie indywidualnych potrzeb
rozwojowych i edukacyjnych uczniów.
2. Prowadzenie terapii indywidualnej i
grupowej,
3. Realizacja różnych form pomocy
psychologiczno-pedagogicznej w
środowisku szkolnym i pozaszkolnym uczniów.
5
„Stare rozporządzenie” - zadania pedagoga
1.
rozpoznawanie indywidualnych potrzeb uczniów oraz analizowanie przyczyn
niepowodzeń szkolnych;
2.
określanie form i sposobów udzielania uczniom, w tym uczniom z wybitnymi
uzdolnieniami, pomocy psychologiczno - pedagogicznej, odpowiednio do
rozpoznanych potrzeb;
3.
organizowanie i prowadzenie różnych form pomocy psychologiczno pedagogicznej dla uczniów, rodziców i nauczycieli;
4.
podejmowanie działań wychowawczych i profilaktycznych wynikających z
programu wychowawczego szkoły i programu profilaktyki, o których mowa w
odrębnych przepisach, w stosunku do uczniów, z udziałem rodziców i nauczycieli;
5.
wspieranie działań wychowawczych i opiekuńczych nauczycieli, wynikających z
programu wychowawczego szkoły i programu profilaktyki, o których mowa w
odrębnych przepisach;
6.
planowanie i koordynowanie zadań realizowanych przez szkołę na rzecz uczniów,
rodziców i nauczycieli w zakresie wyboru przez uczniów kierunku kształcenia i
zawodu, w przypadku gdy w szkole nie jest zatrudniony doradca zawodowy;
7.
działanie na rzecz zorganizowania opieki i pomocy materialnej uczniom
znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej.
6
„Stare rozporządzenie” - zadania psychologa
1.
2.
3.
4.
5.
6.
prowadzenie badań i działań diagnostycznych dotyczących uczniów, w tym
diagnozowanie potencjalnych możliwości oraz wspieranie mocnych stron
ucznia;
diagnozowanie sytuacji wychowawczych w celu wspierania rozwoju
ucznia, określenia odpowiednich form pomocy psychologicznopedagogicznej, w tym działań profilaktycznych, mediacyjnych i
interwencyjnych wobec uczniów, rodziców i nauczycieli;
organizowanie i prowadzenie różnych form pomocy psychologicznopedagogicznej dla uczniów, rodziców i nauczycieli;
zapewnienie uczniom doradztwa w zakresie wyboru kierunku kształcenia
i zawodu;
minimalizowanie skutków zaburzeń rozwojowych, zapobieganie
zaburzeniom zachowania oraz inicjowanie różnych form pomocy
wychowawczej w środowisku szkolnym i pozaszkolnym ucznia;
wspieranie wychowawców klas oraz zespołów wychowawczych i innych
zespołów problemowo-zadaniowych w działaniach wynikających z
programu wychowawczego szkoły i programu profilaktyki, o których
mowa w odrębnych przepisach.
7
Nowe zadania pedagoga/psychologa
szkolnego
1. Diagnozowanie indywidualnych potrzeb
rozwojowych i edukacyjnych uczniów.
2. Prowadzenie terapii indywidualnej i
grupowej,
3. Realizacja różnych form pomocy
psychologiczno-pedagogicznej w
środowisku szkolnym i pozaszkolnym uczniów.
8
Istota zmiany
Przed zmianą przepisów
Organizacją pomocy
psychologiczno –
pedagogicznej zajmował się
pedagog szkolny
Obecnie
Organizacją pomocy
psychologiczno –
pedagogicznej zajmuje się
dyrektor szkoły
9
Istota zmiany
Przed zmianą przepisów
Obecnie
Określanie form i sposobów
udzielania uczniom pomocy
psychologiczno –
pedagogicznej należało do
zadań pedagoga
szkolnego
Określanie form i sposobów
udzielania uczniom pomocy
psychologiczno –
pedagogicznej należy do
zespołu nauczycieli
Ustalenie form pomocy
należy zadań dyrektora
szkoły
10
Istota zmiany
Przed zmianą przepisów
Obecnie
Interwencje kryzysowe,
mediacje wobec uczniów,
rodziców i nauczycieli
należały do zadań
psychologa szkolnego
Interwencje kryzysowe,
mediacje należą do zadań
zespołu nauczycieli
11
Istota zmiany
Przed zmianą przepisów
Obecnie
Nauczyciel /pedagog
samodzielnie planował działania
na rzecz ucznia dotyczące
pomocy psychologicznopedagogicznej.
Działania w zakresie pomocy
psychologiczno-pedagogicznej
planuje zespół nauczycieli.
Nauczyciel/pedagog
samodzielnie tworzył plan lub
program wsparcia ucznia.
Powstawały różne dokumenty,
często bardzo skomplikowane i
obszerne
Dokumentacja powstaje w
czasie spotkania zespołu
nauczycieli
Dokumentacja została określona
w przepisach prawa – jest to
krótki, przydatny
plan/program wskazujący
kierunek, zakres pomocy
p-p/rewalidacji
12
Istota zmiany
Przed zmianą przepisów
Obecnie
Nauczyciel/pedagog
samodzielnie realizował
zaplanowane zadania.
Planuje zespół określając cel
pomocy p-p,
zadania realizują wszyscy
nauczyciele uczący ucznia.
13
Istota zmiany - rodzice
Przed zmianą przepisów
Obecnie
Rodzic był zapraszany lub
wzywany przez
poszczególnych nauczycieli
lub pedagoga lub rodzic
przychodził do
poszczególnych nauczycieli,
aby poruszyć problem
swojego dziecka.
Rodzic zapraszany jest „jeden
raz” na spotkanie zespołu i
wszystkim uczącym dziecko
nauczycielom całościowo
przedstawia problemy
swojego dziecka. Wszyscy
nauczyciele mają okazję
dowiedzieć się od rodzica, jak
radzi sobie z problemami.
Celem jest współdziałanie
dorosłych w procesie
wspomagania ucznia
14
Istota zmiany – współpraca z poradnią p-p
Przed zmianą przepisów
Obecnie
Współpraca szkoły z poradnią
psychologiczno-pedagogiczną:
• kierowanie uczniów na
badania,
• prowadzenie przez
pracowników poradni zajęć
z uczniami z zakresu
profilaktyki, integracji
zespołu klasowego,
• prowadzenie szkoleń dla
nauczycieli,
• dyżury w szkołach,
Wspieranie nauczycieli w
zakresie trudnej pracy
z konkretnym
dzieckiem:
udział w spotkaniu zespołu
nauczycieli,
udzielanie porad,
wskazówek,
superwizja,
zajęcia specjalistyczne
•
•
•
•
15
Wsparcie dla szkoły
Wsparcie merytoryczne dla nauczycieli,
wychowawców grup wychowawczych i specjalistów
udzielających pomocy psychologiczno - pedagogicznej w
przedszkolu, szkole i placówce zapewniają poradnie
psychologiczno-pedagogiczne, w tym poradnie
specjalistyczne, oraz placówki doskonalenia
nauczycieli.
16
Istota zmiany – założenia nowych
przepisów o pomocy p-p
1. Nauczyciele i specjaliści wspólnie ustalają kierunek
pracy z uczniem i określają formy udzielania uczniom
pomocy p-p, a decyzję w sprawie ustalonych form
pomocy p-p podejmuje dyrektor.
2. Nauczyciele w czasie spotkania zespołu wspólnie
tworzą dokumentację wskazując cel i zakres pomocy p-p.
3. Nauczyciele i specjaliści dzielą się wiedzą w zakresie
konkretnego problemu.
4. Szkoła + poradnia p-p + odn + inne = współpraca na
rzecz konkretnego ucznia.
17
Dziecko niepełnosprawne lub ze specjalnymi
potrzebami edukacyjnymi
Zespół nauczycieli określa zakres i kierunki
pracy z dzieckiem
KIPU
IPE-T
Decyzja zespołu dot.
utworzenia PDW
(dla każdego ucznia
lub dla grupy uczniów)
PDW
Cele i zakres pomocy p-p
Dokumentacja obowiązująca w szkole:
dziennik pedagoga, psychologa szkolnego
dziennik zajęć dydaktyczno-wyrównawczych
i specjalistycznych lub innych zajęć
Działania nauczyciela:
dostosowanie wymagań edukacyjnych
18
Obowiązująca dokumentacja w szkole
Dzienniki zajęć dydaktyczno-wyrównawczych i
specjalistycznych oraz innych zajęć, do których wpisuje
się indywidualny program pracy z uczniem lub
program pracy grupy, tematy przeprowadzonych
zajęć, ocenę postępów i wnioski dotyczące dalszej
pracy.
Pedagog, psycholog, logopeda lub doradca zawodowy
zatrudniony odpowiednio w przedszkolu, szkole lub
placówce prowadzi dziennik, do którego wpisuje
tygodniowy plan swoich zajęć, zajęcia i czynności
przeprowadzone w poszczególnych dniach.
19
Obowiązująca dokumentacja w szkole
 Ocenianie wewnątrzszkolne obejmuje: formułowanie
przez nauczycieli wymagań edukacyjnych
niezbędnych do uzyskania poszczególnych
śródrocznych i rocznych (semestralnych) ocen
klasyfikacyjnych z obowiązkowych i dodatkowych zajęć
edukacyjnych (§3)
 Wymagania edukacyjne wynikają z podstawy
programowej i realizowanych w szkole
programów nauczania uwzględniających tę
podstawę (§2)
20
Nauczyciel jest obowiązany dostosować
wymagania edukacyjne do indywidualnych potrzeb
rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości
psychofizycznych ucznia posiadającego:
 orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego,
 orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania,
 opinię poradni p-p o specyficznych trudnościach w
uczeniu się lub inną opinię poradni p-p na podstawie
tej opinii oraz ustaleń zawartych w PDW,
 oraz uczniowi nieposiadającemu orzeczenia lub opinii,
który objęty jest pomocą p-p w szkole na podstawie
ustaleń zawartych w PDW (§6.1a)
21
Nauczyciel jest obowiązany
indywidualizować pracę z uczniem na
obowiązkowych i dodatkowych zajęciach
edukacyjnych, odpowiednio do potrzeb
rozwojowych i edukacyjnych oraz
możliwości psychofizycznych ucznia (§6.1)
22
Zmiany w pracy nauczycieli
1. Poświęcanie mniej czasu na planowanie pracy z
uczniami wymagającymi pomocy p-p.
2. Praca w zespole – pozwoli na korzystanie z
wiedzy i doświadczenia innych nauczycieli oraz
rodziców.
3. Tworzenie w czasie spotkania zespołu
dokumentu krótkiego, przydatnego,
wskazującego kierunek pracy z dzieckiem (cele,
zakres, formy pomocy p-p).
4. Odnoszenie się do efektów udzielanej pomocy
p-p w postaci wniosków i zaleceń.
23
Konieczne działania dyrektorów
1. Analiza zasobów szkoły (materialnych i niematerialnych).
2. Analiza potrzeb uczniów w zakresie pomocy p-p, w
szczególności w przypadku konieczności organizowania zajęć
specjalistycznych, np.: logopedii lub zajęć socjoterapeutycznych,
korekcyjno-kompensacyjnych, a także porad i konsultacji.
3. Decydowanie o przyznanych uczniowi formach pomocy
psychologiczno-pedagogicznej.
4. Powołanie koordynatorów, którzy skutecznie zorganizują pracę
zespołu nauczycieli.
5. Nawiązanie efektywnej współpracy z poradnią p-p,
placówkami doskonalenia nauczycieli i innymi instytucjami
działającymi na rzecz konkretnego ucznia lub grupy uczniów.
24
Skuteczna praca zespołu
W czasie posiedzenia zespołu istotne jest:
1.






odczytanie lub zreferowanie zgromadzonej o uczniu
dokumentacji (opinie, orzeczenie, zaświadczenia
lekarskie),
wysłuchanie nauczycieli uczących dziecko – omówienie
mocnych i słabych stron i trudności dziecka,
wysłuchanie pedagoga, wychowawcy, specjalistów,
wysłuchanie rodziców,
wysłuchanie osób zaproszonych przez rodziców,
podsumowanie etapu diagnozy – określenie celów w
odniesieniu do potrzeb dziecka,
25
Skuteczna praca zespołu
2. Ustalenie celów - zespół powinien ustalić najważniejsze
cele do pracy z dzieckiem, takie których osiągnięcie
warunkuje sukces szkolny dziecka.
3. Ustalenie zadań (cel – zadanie/zadania) – dotyczy form
pomocy p-p i zakresu dostosowania wymaga
edukacyjnych.
4. Koordynator podsumowuje każdy etap pracy zespołu i
wpisuje treści tworząc dokumenty PDW, KIPU lub IPE-T w
czasie posiedzenie zespołu, na zakończenie odczytuje
zapisy.
5. W sprawach trudnych, skomplikowanych warto nawiązać
współpracę z poradnią p-p, odn, innymi instytucjami
i określić zakres i sposób współpracy.
26
Skuteczna praca zespołu
6. Dyskusję o potrzebach, możliwościach dziecka
podejmujemy w czasie posiedzenia zespołu. Po
zakończeniu pracy zespołu przystępujemy do realizacji
zadań.
7. Warto doskonalić udzielanie i przyjmowanie informacji
zwrotnej oraz techniki, metody pracy zespołowej.
8. Warto ustalić sposób podejmowania decyzji przez zespół.
9. Istotne będzie określenie ram czasowych na omówienie
sprawy danego ucznia.
27
Skuteczna praca zespołu
10. Bardzo ważny będzie przemyślany wybór osoby
koordynującej pracę zespołu. Osoba koordynująca
powinna posiadać umiejętności w zakresie moderowania
pracy zespołowej nauczycieli.
11. Istotne będzie ustalenie zasad współpracy pomiędzy
szkołą, a rodzicami, szkołą, a poradnią psychologicznopedagogiczną, szkołą i odn – określenie oczekiwań i
możliwości.
12. Należy pamiętać, że zespół określa kierunek pracy z
uczniem w zakresie pomocy p-p i dostosowania wymagań
edukacyjnych, a nauczyciele samodzielnie decydują jak
wykonają te zadania.
28
Skuteczna praca zespołu
13. W przypadku uczniów posiadających orzeczenie o
potrzebie kształcenia specjalnego warto nawiązać
współpracę z SOS-W, MOW lub MOS.
14. Najważniejsze będzie, aby nauczyciele odczuli
satysfakcję z efektów swojej pracy, aby potrafili i
chcieli nawzajem się wspierać, dzielić wiedzą i
doświadczeniem oraz korzystać w wiedzy i
doświadczenia innych nauczycieli w celu wsparcia
rozwoju dziecka.
29
Dziękuję za uwagę