Model odpowiedzi i schemat oceniania

Model odpowiedzi i schemat oceniania
Arkusz I (100 pkt)
Numer
zadania
Model odpowiedzi
Część B
1) 1/5 ustawowej liczby posłów, Senat, prezydent RP;
2) większością 2/3 w obecności co najmniej połowy
ustawowej liczby posłów;
3) bezwzględną większością głosów w obecności
co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów;
4) jeżeli zmiany dotyczą przepisów rozdziałów I, II, XII;
5) 1/5 ustawowej liczby posłów, Senat, prezydent.
Schemat punktowania
Zasady
Punkty
przyznawania
za
punktów
zadanie
1.
2.
3.
4.
5.
Organy ustawodawcze: Sejm, Senat. Organy wykonawcze
i administracyjne: prezydent RP, Rada Ministrów, minister,
urzędy centralne, wojewoda, prokuratura. Organy
sądownicze: Sąd Najwyższy, sądy powszechne,
Najwyższy Sąd Administracyjny, wojewódzki sąd
administracyjny, sąd wojskowy, Trybunał Konstytucyjny,
Trybunał Stanu. Organy ochrony prawnej i kontroli:
Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka,
Najwyższa Izba Kontroli, Krajowa Rada Radiofonii
i Telewizji, Główny Inspektor Ochrony Danych
Osobowych. Organy uchwałodawcze samorządu
terytorialnego: Rada gminy, rada powiatu, sejmik
wojewódzki,Organy wykonawcze samorządu
terytorialnego: wójt, burmistrz, prezydent miasta, zarząd
z marszałkiem województwa, zarząd ze starostą.
1) C, 2) A, 3) E, 4) D.
1) Konstytucja PRL z 1952 roku;
2) Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 roku;
3) Mandat wolny; poseł i senator jest
reprezentantem całego narodu, nie jest związany
instrukcjami wyborców i nie może być odwołany przed
upływem kadencji.
Część A: trzy wymiary nierówności to władza,
prestiż, dochód
Część B: rozbieżność czynników statusu społecznego
polega na tym, że jednostka (grupa społeczna) ma
wysoką pozycję na jednej ze skal nierówności, a niską na
innej – np. nauczyciel stoi wysoko na drabinie społecznej,
gdy chodzi o prestiż, a nisko – gdy chodzi o dochody,
właściciel hurtowni – odwrotnie.
Część A
1) Prawo głosowania w wyborach (czyli czynne prawo
wyborcze) mają wszyscy dorośli obywatele danego państwa.
2) Każdy obywatel ma jeden głos i siła każdego głosu
jest taka sama.
3) Każda partia polityczna (koalicja) uzyskuje liczbę
mandatów (miejsc w parlamencie) proporcjonalną do liczby
głosów uzyskanych w wyborach.
4) Mandat uzyskuje ten kandydat, który zdobył najwięcej
głosów.
1 pkt za 9
poprawnych
wskazań;
maks. 3 pkt
3 pkt
6.
0-1 pkt.
7.
0-1 pkt
0-1 pkt
0-1 pkt
0-1 pkt
5 pkt
0 – 1 pkt
Część C
W odpowiedzi zdający powinien wskazać, że w rządach
większości może także kryć się zagrożenie – tyrania
większości. Dlatego ograniczona władza większości pozwala
uniknąć zarówno arbitralnej władzy jednostki, jak i arbitralnej
tyranii większości. Jest to fundamentalna zasada demokracji
konstytucyjnej (liberalnej). Należy uznać inne odpowiedzi
świadczące o zrozumieniu zasady przez zdającego.
2 pkt
7 pkt
Część A
weto ludowe, inicjatywa ludowa (obywatelska,
ustawodawcza), referendum, procedura recall
Część B
1 pkt za
Przykładowe argumenty:
wskazanie
ZA: możliwość
jednego
głosowania bez wychodzenia z domu; łatwość w
argumentu za
obliczaniu i przetwarzaniu danych; mniejsze koszty,
i jednego
wówczas nie musiałoby być tak wiele komisji wyborczych;
argumentu
zachęcenie do głosowania ludzi młodych, którzy są w
przeciw;
dużej mierze użytkownikami internetu, a z drugiej strony
maks. 2 pkt
rzadko angażują się w politykę.
PRZECIW: możliwość sfałszowania wyborów; ograniczony
dostęp do internetu; bariera, jaką jest internet dla ludzi starszych;
wprowadzenie takiego systemu głosowania w pierwszym
roku byłoby bardzo kosztowne i niosłoby ze sobą wiele
niepewności.Należy uznać także inne merytorycznie
poprawne odpowiedzi.
1 pkt za
2 pkt
3 prawidłowe
przyporządkowania,
za 5-2 pkt
0-1 pkt
3 pkt
0-1 pkt
0-1 pkt
0-1 pkt,
0-3 pkt, za trzy
poprawne
odpowiedzi – 1pkt,
za 4 – 2 pkt,
za 5 – 3 pkt
Część A
Prawa osobiste: c, f
Prawa polityczne: d, e
Prawa ekonomiczne, socjalne: a, b
Część B
Art. 38 prawo osobiste
Art. 57 prawo polityczne
Art. 73 prawo kulturalne
Art. 75 prawo społeczne
0-2 pkt
Po 1 pkt za dwa 5 pkt
właściwe
przyporządkowania;
maks. 3 pkt
Za dwa poprawne 2 pkt
wskazania 1 pkt;
za cztery 2 pkt
Ciąg dalszy na s. 12
8.
Część A
Konserwatyzm:
A) podstawą życia społecznego nie są jednostki,
ale tradycyjne wspólnoty
D) nierówności mają charakter naturalny, a pozbawione
hierarchii społeczeństwo nie mogłoby dobrze
funkcjonować
1 pkt
za 2 poprawne
połączenia;
maks. 4 pkt
9 pkt
11. Część A
1) IRA; 2) OWP; 3) RAF; 4) ETA; 5) HAMAS 6)
AL KAIDA
Część B
1) archiwizowanie przez firmy internetowe przez
6 miesięcy wiadomości e-mailowych; blokowanie stron
internetowych islamskich radykałów; uznanie za
przestępstwo wykorzystanie internetu do przygotowania
ataków terrorystycznych;
2) za wskazanie działania 1 pkt; za uzasadnienie 1 pkt
3) za zajęcie stanowiska 1 pkt; za uzasadnienie 1 pkt
Liberalizm:
B) najbardziej podstawową wartością jest wolność jednostki
C) ideałem państwa jest państwo minimalne – silne,
praworządne, ale ograniczone w swoich kompetencjach
jedynie do pilnowania porządku i spokoju obywateli
Część B
Przykładowe argumenty
Za wskazanie
ZA: edukacja i opieka społeczna powinny być
dwóch
dostępne dla wszystkich obywateli niezależnie
argumentów za
od statusu materialnego; państwo opiekuńcze
i przeciw 1 pkt;
gwarantuje spokój społeczny, co zapobiega konfliktom
maks. 3 pkt
i napięciom; państwo opiekuńcze daje gwarancje
dla urzeczywistnienia swobód obywatelskich; tradycyjne
wspólnoty nie mogą zaspokoić potrzeb jednostki, dlatego
też niezbędna jest rola opiekuńcza państwa; państwo
opiekuńcze odwołuje się do humanistycznych tradycji
myśli europejskiej i dlatego powinno być wprowadzone
w życie;
PRZECIW: państwo bardzo często zamiast
pomagać najbardziej potrzebującym, marnotrawi środki na
rozwój administracji, dlatego idea państwa opiekuńczego
jest fikcją; zobowiązania państwa opiekuńczego
nieustannie rosną tak jak potrzeby obywateli, stąd
trudności w ich sfinansowaniu; państwo opiekuńcze
pociąga za sobą wysokie podatki, co zmniejsza np.
inwestycje; państwo opiekuńcze ingeruje w życie
prywatne obywateli; państwo opiekuńcze powoduje,
że obywatele nie chcą ponosić odpowiedzialności za siebie
i innych i zrzucają ją na państwo – brak zaangażowania
obywateli. Należy uznać inne merytorycznie poprawne
odpowiedzi.
1) b) Deklaracja Niepodległości
2) wszyscy ludzie mają prawo do: życia, wolności i dążenia
do szczęścia.
3) rola rządu jest ograniczona i powołany jest on
do zabezpieczenia naturalnych praw człowieka.
4) władza legalna to władza oparta na zgodzie rządzących.
0-1 pkt
0-1 pkt
Notatka 3
1) Michaił Gorbaczow, Borys Jelcyn
2) Pucz jest to przewrót polityczny przeprowadzony
najczęściej przez ludzi pozostających poza grupą rządzącą,
a jego celem jest obalenie rządu i przejęcie władzy.
13. Za poprawne zaznaczenie i wpisanie każdego miejsca 1 pkt
0-2 pkt
Część B
Pytanie 1
W porównaniu z lipcem 2003 r. liczba badanych, którzy
nie popierają obecności polskich żołnierzy w Iraku,
wyraźnie wzrosła. W 2003 r. była to ponad połowa
badanych, a w 2005 r. trzy czwarte. Poparcie dla obecności
w Iraku spadło – w 2005 roku deklarował je już tylko
co piąty badany, podczas gdy na początku 2004 roku
(styczeń) było to prawie 40% badanych.
Pytanie 2
Jasno sformułowane stanowisko 1 pkt. Wskazanie
ewentualnych skutków – pozytywnych lub negatywnych
– po 1 pkt, za każdy wymieniony skutek – maks. 3 pkt.
4 pkt
0-1 pkt
0-1 pkt
0-1 pkt
0-1 pkt
2 pkt
14. Część A
8 pkt
1) walka z terroryzmem wymaga obalenia rządów,
Za wskazanie
które są zapleczem dla terrorystów
argumentów 1 pkt;
2) dwóch posiadaniem przez Irak broni masowego rażenia
maks. 2 pkt
3) zagrożeniem atakami terrorystycznymi z użyciem bomby
atomowej
4) powstrzymaniem rozwoju potencjału nuklearnego Iranu
0-1 pkt
0-1 pkt
0-1 pkt
6 pkt
0-1 pkt
Pytanie 2
MISJE
1) w Gruzji – misja polegająca na uregulowaniu
Za wskazanie
konfliktu w południowej Osetii i Abchazji
jednej z misji 1 pkt;
2) w Estonii – misja ułatwiająca dialog między władzami
maks. 2 pkt
estońskimi a ludnością rosyjską
3) w Kosowie – misja polegająca na nadzorowaniu rozejmu
4) w Chorwacji – misja mająca na celu łagodzić stosunki
narodowościowe i wspomagać budowę instytucji
demokratycznych
5) w Tadżykistanie – misja mająca ułatwić kontakty między
rządem a islamską opozycją
Należy uznać także inne odpowiedzi zgodne z rzeczywistością.
Za poprawne
wskazanie
3 postaci
1 pkt; za 5 – 2 pkt
10. Notatka 1
1) Frederick de Klerk (Frederick Willem de Klerk);
0-1 pkt
Nelson Mandela
2) Nie, to nie są pojęcia tożsame. Apartheid jest to polityka
0-1 pkt
rasistowska prowadzona w RPA do 1991 i określająca
stosunki pomiędzy białą mniejszością a kolorową większością.
Apartheid występował w dwóch aspektach, po pierwsze,
jako polityka rasowej segregacji, czyli oddzielenie ludności białej
od pozostałych grup, po drugie – gwarancji supremacji białych
przejawiającej się między innymi w ograniczeniach praw
wyborczych ludności kolorowej, zakazie działania
opozycji.
Notatka 2
1) Wojciech Jaruzelski, Lech Wałęsa
2) Lustracja to sprawdzenie, czy osoby pełniące ważne
funkcje w państwie nie współpracowały w przeszłości
ze służbą bezpieczeństwa.
0-2 pkt
0-2 pkt
Część B
Pytanie 1
1) przestrzeganie praworządności przez państwa
Za podanie
członkowskie
jednego warunku
2) przestrzeganie podstawowych
– 1 pkt
praw człowieka i podstawowych wolności
3) zobowiązanie
się do współpracy w dążeniu do osiągania celów i założeń
Rady Europy
Polska jest członkiem RE od 1991 r.
0-1 pkt
Chrześcijańska demokracja:
F) grupy społeczne i poszczególne osoby powinny sobie
nawzajem pomagać, jednocząc się w pracy na rzecz dobra
wspólnego
H) podstawą programu jest idea zawarta w katolickiej
nauce społecznej
9.
7 pkt
0-1 pkt
12. Część A
1) Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy
w Europie
2) Rada Europy
Socjaldemokracja:
E) dążenie do realizacji koncepcji państwa opiekuńczego
G) nierówności mogą być usuwane stopniowo, dzięki
wprowadzeniu reform społecznych
Część C
niewidzialna ręka rynku – Adam Smith, Lud
poddany prawom winien być ich twórcą – Jan Jakub
Rousseau, trójpodział władz – Karol Monteskiusz,
wojna wszystkich ze wszystkimi – Tomasz Hobbes
1 pkt za 4
poprawne
odpowiedzi;
2 pkt za 6
6 pkt
0-2 pkt
0-4 pkt
15. (1) W spisie z 2002 udział ludności w wieku 0-17 lat w
ogólnej populacji wynosił 23,2%, gdy w 1988 roku prawie
30% (liczba osób w wieku do 17 lat zmniejszyła się o
prawie 2,45 mln osób – 2459,6 tys.), co jest efektem
niskiego wskaźnika urodzeń w latach 90.
(2) Szczególnie duża różnica dotyczy ludności miejskiej
– spadek o ponad 8 punktów procentowych, zaś na wsi
– spadek o ponad 4 punkty procentowe.
(3) W stosunku do 1988 roku wzrosła
zarówno liczebność (o ponad 1,8 mln osób), jak i odsetek
(o 4,2 punktu) ludności w wieku produkcyjnym.
(4) Grupa wieku mobilnego (18-44 lata) pozostała prawie bez
zmian, a istotnie zwiększyła się liczba (o 1748 tys. osób)
i odsetek (o 4,4 punktu) grupy ludności w wieku
produkcyjnym niemobilnym (45-64 lata mężczyźni oraz
45-59 lat kobiety).
(5) Zwiększył się także – do 15,0% (tj. o 2,5 punktu
procentowego) – udział ludności w wieku poprodukcyjnym
(w 1988 r. wynosił 12,5%).
(6) W stosunku do poprzedniego spisu liczba osób w wieku
emerytalnym wzrosła o ponad 1 mln. Należy też uznać
inne argumenty zgodne z rzeczywistością.
16.
1989r.
1990r.
1991r.
1992r.
1994r.
B
D
E
A
C
Za wskazanie
jednego
uzasadnienia
z listy 1 pkt.
Maks. 3 pkt
3 pkt
1 pkt za trzy
2 pkt
poprawne
wskazania; maks.
2 pkt
17. Amnesty International: c; d; f.Polska Akcja Humanitarna:
a; b; e.
1 pkt za trzy
poprawne
wskazania,
za 6 – 2 pkt
2 pkt
18. TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY
6 pkt
1) 15
Odpowiedź
2) Sejm
prawidłowa na
3) Bada zgodność: ustaw i umów międzynarodowych
pytanie 1 i 2 – 1 pkt
z konstytucją, ustaw z ratyfikowanymi za zgodą Sejmu
umowami międzynarodowymi, pozostałych przepisów
Za podanie 2
prawa z ustawami i umowami międzynarodowymi;
przykładów z listy
z konstytucją celów działania partii politycznych; rozpatruje 1 pkt. Za podanie
spory kompetencyjne pomiędzy centralnymi organami
trzech przypadków
państwa oraz skargi konstytucyjne.
1 pkt
TRYBUNAŁ STANU
1) Prezydent, premier, ministrowie, w pewnych
przypadkach posłowie i senatorowie.
2) Utrata czynnego i biernego prawa wyborczego;
utrata zajmowanego stanowiska; zakaz zajmowania
stanowisk kierowniczych w organach państwowych
i organizacjach społecznych; utrata orderów i odznaczeń
oraz zdolność ich uzyskania; kara z kodeksu karnego
(pozbawienie wolności, ograniczenie wolności itd.),
jeżeli czyn popełniony przez osobę oskarżoną przed TS
był przestępstwem.
Za podanie
trzech przykładów
1 pkt
RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH
1) Ewa Łętowska
2) Raz w roku
19. Sytuacja 1
Tak, zawarta umowa jest ważna, ponieważ
należy do umów powszechnie zawieranych w drobnych
bieżących sprawach życia codziennego (tym jest kupno
dwóch batonów). Umowa staje się ważna z chwilą jej
wykonania – zapłacenia za batony i ich odebrania.
Umowa może być nieważna wówczas, gdy Jaś w wyniku
jej zawarcia zostanie rażąco poszkodowany; art. 14 § 2.
Zdający powinien odpowiedzieć na pytanie i przytoczyć
odpowiedni artykuł kodeksu cywilnego.
Sytuacja 2
Pytanie 1
Dobra osobiste osób – art. 23 kodeksu
cywilnego – wizerunek
0-1 pkt.
0-1 pkt
6 pkt
0-1 pkt
0-1 pkt
Pytanie 2
Osoby pokrzywdzone mogą żądać
Za wskazanie dwóch
1) zdjęcia ich zdjęć z wystawy – art. 24 § 1
przykładów z listy
2) złożenia przez właściciela sklepu oświadczenia,
1 pkt; maks. 2 pkt
w którym przeprosi ich za swoje zachowanie – art. 24 § 1
3) zadośćuczynienia pieniężnego – art. 24 § 1
4) zapłaty odpowiedniej sumy na cel społeczny – art. 24 § 1
Sytuacja 3
Tak, ponieważ przez małżeństwo małoletni
uzyskuje pełnoletność. Art. 10 § 2
Sytuacja 4
Tak, może rozporządzać zarobionymi przez
siebie pieniędzmi. Art. 21
20. Poprawne wskazanie w pozwie:
1) powoda i jego adresu
2) pozwanego i jego adresu;
3) Sądu Rejonowego w Białym Stawie i wydziału pracy
(i ubezpieczeń społecznych);
4) określenia POZEW O SPROSTOWANIE ŚWIADECTWA
PRACY; miejscowości i daty;
5) określenie UZASADNIENIE i opisanie całej sytuacji
z przytoczeniem powołania się na dowody:
umowa o pracę, świadectwo pracy, rozwiązanie umowy o
pracę na mocy porozumienia stron.
W opisie uzasadnienia należy podać:
a) gdzie powódka była zatrudniona, w jakim charakterze
i przywołanie dowodu w postaci umowy o pracę (1 pkt)
b) w jaki sposób doszło do rozwiązania umowy i przywołanie
dowodu w postaci rozwiązania umowy o pracę na mocy
porozumienia stron (1 pkt)
c) jaka treść powinna być w świadectwie pracy, a jaka
znalazła się, i przywołanie dowodu w postaci świadectwa
pracy (1 pkt)
d) czy powódka zwróciła się do pracodawcy
z wnioskiem o sprostowanie świadectwa pracy i jaka była
jego odpowiedź
6) określenie załączników (umowa o pracę, świadectwo pracy,
rozwiązanie umowy o pracę na mocy porozumienia stron) i podpis
7) poprawność językowa i gramatyczna
8) estetyka pisma i poprawność rozmieszczenia
poszczególnych elementów wniosków
0-1 pkt
0-1 pkt
12 pkt
0-1 pkt
0-2 pkt
0-1 pkt
0-1 pkt
0-1 pkt
0-1 pkt
0-1 pkt
0-1 pkt
0-1 pkt