Zachowanie kursu franka w obliczu nadchodzącego

Zachowanie kursu franka w obliczu
nadchodzącego kryzysu
Autor: Kamil Neczaj
Na zlecenie firmy
Roboty Przemysłowe Krzysztof Sulikowski
1. Zawartość
2.
Wstęp – tło historyczne, przyczyny przyszłego kryzysu .................................................................. 3
3.
Frank szwajcarski i inne twarde waluty świata ............................................................................... 5
4.
Złoto jako waluta twarda, wpływ parytetu metali szlachetnych na walutę .................................... 5
5.
Kurs franka w porównaniu do dolara i euro na przestrzeni ostatnich lat ....................................... 6
6.
Baoki spekulacyjne – czy CHF i złoto w dzisiejszych czasach to baoka? .......................................... 7
7. Jak Narodowy Bank Szwajcarii może wpływad na powstrzymanie spekulacji na szwajcarskiej
walucie? ................................................................................................................................................. 8
8.
Podsumowanie ............................................................................................................................... 8
2. Wstęp – tło historyczne, przyczyny przyszłego kryzysu
Piszę tą pracę w niepewnych czasach, gdy ekonomiści zapowiadają rychłe nastanie kryzysu.
Nieodpowiednie stosowanie teorii Keynesa opublikowanej przez niego w książce Ogólna teoria
zatrudnienia, procentu i pieniądza trwające od czasów powojennych spowodowało wzrost zadłużenia
szczególnie paostw rozwiniętych. Wysoki poziom zadłużenia widoczny teraz w wielu paostwach tłumi
globalny wzrost gospodarczy. Teoria Keynesa mówi, że w takim wypadku paostwo powinno
stymulowad wzrost między innymi przez bezpośrednie pompowanie gotówki w rynek. Niestety
obecne zadłużenie uniemożliwia „stymulowanie” wzrostu gospodarczego w ten sposób. Gospodarka
światowa wpadła w błędne koło. Stymulacja, która teoretycznie powinna pobudzid wzrost PKB
powoduje zwiększenie zadłużenia, a to powoduje z kolei tłumienie wzrostu PKB. Oczywistym jest, że
oba zjawiska – tłumienie i stymulacja gospodarki nie oddziałują na nią w identycznym stopniu.
Niestety okazuje się, że działania FEDu w postaci ostatnich dwóch serii programów luzowania
ilościowego (Quantitive Easing) nie przyniosły oczekiwanych rezultatów, a pobudzenie trwało tak
długo jak FED pompował gotówkę w rynek, zostawiając po sobie jednak ciężar zadłużenia i inflacji.
Wszystko wskazuje na to, że stosowana przez ostatnie 50 lat teoria Keynesa jest na wyczerpaniu i
świat czeka naprawdę głęboki kryzys porównywalny z kryzysem lat trzydziestych XX wieku, z którego
wyrwie nas dopiero tak jak i w tamtych czasach nowa teoria makroekonomiczna, która teraz zastąpi
model makroekonomiczny Keynesa.
W identycznej sytuacji są paostwa UE. Ich wysokie zadłużenie powoduje powstanie ryzyka rozpadu
strefy Euro w przypadku braku radykalnych reform integracji gospodarczej. Okazało się bowiem, że
paostwa o słabszej kondycji finansowej są narażone na bankructwo w razie recesji, gdyż wzrost
gospodarczy będzie niższy niż tempo narastania długu. Unia Europejska bardzo poważnie podchodzi
do problemu, lecz można zauważyd, że w tej chwili nie jest przygotowana na kryzys. Okazuje się, że
nawet bieżące operacje mające ograniczyd spekulacje na obligacja paostw członkowskich są tak
naprawdę niezgodne z prawem.
Artykuł 104 Traktatu o Unii Europejskiej:
1. Zakazane jest udzielanie przez EBC lub banki centralne Paostw Członkowskich, zwane dalej
,,krajowymi bankami centralnymi”, pożyczek na pokrycie deficytu lub jakichkolwiek innych kredytów
instytucjom lub organom Wspólnoty, rządom centralnym, władzom regionalnym, lokalnym lub
innym władzom publicznym, innym instytucjom lub przedsiębiorstwom publicznym Paostw
Członkowskich, jak również nabywanie bezpośrednio od nich przez EBC lub krajowe banki
centralne ich papierów dłużnych.
Co ciekawe na kryzys wskazuje też długoterminowy kalendarz koniunkturalnych cykli Kondratiewa
3. Frank szwajcarski i inne twarde waluty świata
Waluta twarda to waluta wymienialna praktycznie w każdym miejscu i czasie. Jest ona powszechnie
akceptowanym na świecie. Są także inne kryteria powodujące, że waluta jest uznawana za twardą. Są
to stabilnośd ekonomiczna i polityczna kraju – emitenta waluty, a także niska inflacja, przewidywalna
polityka monetarna, rezerwy walut i metali szlachetnych. Do walut twardych zalicza się dolara
amerykaoskiego, euro, franka szwajcarskiego, funta brytyjskiego i jena.
Warto zauważyd, że w obliczu powyższych kryteriów euro i dolar coraz rzadziej zasługują na miano
waluty twardej. Jest to spowodowane właśnie kryzysem zadłużeniowym i związaną z nim
nieprzewidywalnością polityczną i ekonomiczną. Można zauważyd, że z dwóch swoich celów
działalności – utrzymywania niskiej inflacji i niskiego bezrobocia Rezerwa Federalna USA ostatnio
preferuje ten drugi. Powoduje to dalsze „rozmiękczanie” dolara.
Odrzucając w kontekście kryzysu dolara i euro jako twarde waluty ze względu na nieprzewidywalnośd
i spodziewaną inflację w USA świat zostaje tylko z trzema twardymi walutami: frankiem, jenem i
funtem. W związku z tą sytuacją, a także wielkością gospodarek USA i UE przepływ kapitału z euro i
dolara do jena, franka i funta powoduję znaczną zmianę ich kursu wymiany. Jest to zauważalne
zwłaszcza na wykresie jena i franka. Funt nie jest tak bardzo podatny na to zjawisko ze względu na
członkowstwo Wielkiej Brytanii w UE, a więc dużym wpływie ewentualnego kryzysu w strefie euro.
Jako efekt tych działao para CHFUSD notuje ostatnio najwyższy kurs w historii a para JPYUSD
najwyższy od czasów drugiej wojny światowej.
4. Złoto jako waluta twarda, wpływ parytetu metali szlachetnych
na walutę
W kontekście twardych walut warto wspomnied o złocie. Złoto od czasów starożytności uznawane
było za środek płatniczy. Z czasem zamiast czystego złota zaczęto używad złotych i srebrnych monet.
Niestety monety także były niezbyt wygodnym środkiem płatniczym. W XVII-XVIII w. (encyklopedia
WIEM) zaczęto się posługiwad banknotami odzwierciedlającymi zobowiązanie bankiera do wypłaty
złota. Nawet w XX wieku wiele walut miało parytet złota. Gwarantował on stabilnośd waluty, gdyż
złoto było bardzo przewidywalne. Jego wydobycie, które jest niewielkie w porównaniu do stanu
posiadania gospodarek nie mogło nagle wzrosnąd powodując inflację. Parytet złota ograniczał
niestety politykę monetarną. Pieniędzy nie można było drukowad bez pokrycia. Miało to swoje zalety,
ale także wady. Zaletą była stabilnośd waluty potwierdzająca jej twardośd. W dużym stopniu
ograniczało to niestety stymulację gospodarki w czasach kryzysu wg teorii Keynesa. Podczas kryzysu
naftowego lat siedemdziesiątych XX wieku dotychczasowa zaleta w postaci stabilności waluty okazała
się bardzo niewygodnym ograniczeniem. W obliczu jednoczesnej recesji i inflacji FED nie był w stanie
stymulowad gospodarki zgodnie z modelem Keynesa poprzez obniżenie stopy procentowej, więc
zdecydowano na porzucenie parytetu złota i dodruk dolarów. Warto zwrócid uwagę, że takie
działanie powoduje zmniejszenie twardości waluty, gdyż przewidywalnośd polityki monetarnej, a
także ryzyko wysokiej inflacji, która może nastąpid w przypadku nieskrępowanej kreacji pieniądza bez
pokrycia jest dużo większe.
5. Kurs franka w porównaniu do dolara i euro na przestrzeni
ostatnich lat
W przeciwieostwie do dolara frank szwajcarski posiadał częściowy (40%) parytet złota aż do roku
2000, kiedy obywatele Szwajcarii zdecydowali w referendum o jego porzuceniu. Dzięki temu aż do
2000 roku waluta ta była stabilizowana kursem złota, a w dzisiejszych czasach Szwajcaria ma
największe rezerwy złota na jednego mieszkaoca, co w dalszym ciągu zapobiega deprecjacji franka.
Poza tym pomimo porzucenia parytetu bank centralny Szwajcarii w przeciwieostwie do krajów strefy
euro i USA stosuje politykę restrykcyjną. Efektem tych działao jest od 40 lat rosnąca wartośd franka
względem dolara spowodowana przede wszystkim spadkiem wartości waluty amerykaoskiej.
Widad więc, że ostatni wzrost wartości franka nie jest zjawiskiem jednorazowym, lecz kontynuacją
długoterminowego trendu o bardzo silnych podstawach fundamentalnych.
Identyczną sytuację widad na wykresie EURCHF (przed 1999 ECUCHF). W latach 1980-2010 była ona
stabilniejsza niż na wykresie USDCHF lecz główny trend pozostaje ten sam i jest on spowodowany
całkowicie odmienną – bardziej restrykcyjną polityką monetarną Szwajcarii.
6. Bańki spekulacyjne – czy CHF i złoto w dzisiejszych czasach to
bańka?
Baoką spekulacyjną nazywamy zjawisko gwałtownego wzrostu cen danego aktywa napędzanego
chęcią zysku związaną z oczekiwanym wzrostem wartości, a nie z fundamentalną wartością danego
aktywa. O powstaniu baoki decyduje przede wszystkim czynnik psychologiczny. Po jej pęknięciu zaś
następuje ogromny spadek wyceny aktywa.
Wiele osób zadaje sobie pytanie: Czy złoto i frank to tylko baoki i pękną tak jak wiele poprzednich?
Aby na nie odpowiedzied warto zastanowid się nad kilkoma kwestiami. Ile warte są złoto i frank? Czy
jest to wzrost jednorazowy czy raczej świat wycenia je wysoko od dłuższego czasu? Co sprawia, że są
one wyceniane tak wysoko?
Bardzo trudno jest wycenid walutę. W zależności od stanu gospodarki, wzrostu PKB kraju i inflacji
waluta zmienia swoją wartośd. Do wyceny można wykorzystad tzw. parytet siły nabywczej
uwzględniany między innymi w indeksie Big Maca. Wskazuje on na duże przewartościowanie waluty.
Big Mac w Szwajcarii kosztuje już $8,06. Jest to najwięcej z grupy 37 przebadanych paostw (źródło:
http://www.bigmacindex.org/). Gospodarka Szwajcarii nie jest przyzwyczajona do takiego kursy
waluty. Z powodu wysokiego kursu franka maleje konkurencyjnośd gospodarki i spada eksport, co
wskazuje na to, że od strony ekonomicznej Szwajcaria nie może mied tak drogiego franka i rozwijad
się gospodarczo. Z drugiej strony trend umacniania się franka jest bardzo trwały. Warto też
zauważyd, że ogromną rolę odgrywa tu czynnik psychologiczny. Inwestorzy kupują tą walutę, aby
zabezpieczyd swój majątek przed kryzysem.
Patrząc na poprzednie wykresy: EURCHF i USDCHF warto zauważyd, że nigdy w historii tej waluty
zmiany jej kursu nie były tak ogromne. Są naprawdę duże podstawy fundamentalne do wzrostu
wartości franka – a raczej spadku wartości tych dwóch głównych środków wymiany handlowej. Mimo
to jego aprecjacja jest tak gwałtowna, że można to nazwad baoką spekulacyjną. Warto zauważyd, że
inwestorzy dyskontują dużo większe problemy niż zwykłe spowolnienie gospodarcze, ale w razie
wystąpienia naprawdę dużego kryzysu frank ma jeszcze dużo miejsca do umacniania się o ile
Narodowy Bank Szwajcarii nie będzie skutecznie interweniował w obronie gospodarki Szwajcarii.
7. Jak Narodowy Bank Szwajcarii może wpływać na powstrzymanie
spekulacji na szwajcarskiej walucie?
W związku z restrykcyjną polityką monetarną Bank Szwajcarii poważniejszą interwencję podejmie
dopiero w ostateczności. Proste środki jak obniżenie stóp procentowych dawno się skooczyły. Bank
Szwajcarii próbował wykonywad też operacje otwartego rynku skupując inne waluty, lecz nie
pomogło to w dłuższym terminie. Inne instrumenty obniżenia kursu franka to zapowiedziane ostatnio
usztywnienie z kursem EUR, a w ostateczności wzorem UE i USA kreacja pustego pieniądza, która z
pewnością zbije kurs, lecz może także doprowadzid do problemów z inflacją w przyszłości.
8. Podsumowanie
Świat stoi w przedsionku kryzysu, a kurs franka zachowuje się tak jakbyśmy już tam weszli. Jeśli kryzys
jest nieuchronny frank ma jeszcze dużo miejsca na wzrosty, ale w przypadku cudownego wyjścia na
ścieżkę wzrostu gospodarczego lub znacznych interwencji Banku Szwajcarii inwestorzy wybiegający
mocno w przyszłośd mogą się w dużym stopniu zawieźd.