Lekcja 16. Temat: Wiek pary i żelaza

Lekcja 16.
Temat: Wiek pary i żelaza - powtórzenie wiadomości.
1. Rewolucja przemysłowa – szybki proces przemian gospodarczych i społecznych w XIX wieku , wynikający z
zastosowania w produkcji nowych wynalazków technicznych.
2. Maszyna parowa i jej zastosowanie.
a) James Watt – uważany za twórcę maszyny parowej. W 1763 roku udoskonalił istniejący już silnik
parowy.
b) Zastosowanie:
 Kopalnie węgla i metali
 Przemysł hutniczy
 Przemysł tkacki
 Transport lądowy i wodny.
3. Znaczenie wynalazku.
a) Stopniowy zanik indywidualnych warsztatów rzemieślniczych oraz manufaktur, tj. warsztatów
skupiających w jednym miejscu większą liczbę rzemieślników – pierwowzór fabryki.
b) Narodziny fabryk – miejsca, gdzie przy zastosowaniu maszyny parowej, zatrudnieni robotnicy
wytwarzali produkty na masowa skalę.
c) Nowe grupy społeczne:
 Fabrykanci – właściciele fabryk, organizowali napływ surowców, kontrolowali produkcję i
sprzedaż wyrobów
 Robotnicy – pracowali w fabryce, wykonując różne zadania w zależności od kwalifikacji.
Otrzymywali wynagrodzenie według umowy z fabrykantem.
4. Rewolucja w transporcie.
a) 1825 – skonstruowanie przez Georga Stephensona lokomotywy poruszanej maszyną parową.
b) Znaczenie wynalazku.
 Szybszy i tańszy transport
 Rozwój przemysłu hutniczego - produkcja lokomotyw i wagonów.
 Rozwój górnictwa - rudy metali i węgiel na opał.
 Powstawanie stacji i dworców kolejowych, restauracji, magazynów i składów oraz nowych
osiedli.
5. Przełom w transporcie wodnym.
 Zastąpienie żaglowców statkami napędzanymi maszyną parową
 Uniezależnienie od siły wiatru, szybkość transportu
 Budowa Kanału Sueskiego (Morze Śródziemne – Ocean Indyjski) i kanału Panamskiego (Ocean
Atlantycki – Ocean Spokojny).
6. Rozwój przemysłu na ziemiach polskich
a) Inspiratorzy (pomysłodawcy) i działacze gospodarczy, twórcy wielu gałęzi przemysłu w Królestwie
Polskim (zabór rosyjski)
 Stanisław Staszic
 Ksawery Drucki – Lubecki
b) Ważniejsze ośrodki przemysłowe na ziemiach polskich.
 Królestwo Polskie, zabór rosyjski:
 Zagłębie Staropolskie (świętokrzyskie), Zagłębie Dąbrowskie (okolice Sosnowca) –
kopalnie rud metali i węgla kamiennego, huty metali.
 Łódź, Białystok– przemysł tkacki
 Warszawa – przemysł metalowy, tkacki, spożywczy.
 Zabór pruski:
 Górny Śląski – kopalne węgla kamiennego, rud metali, cynku i ołowiu
 Zakłady Hipolita Cegielskiego w Poznaniu – maszyny rolnicze, parowozy i tramwaje.
 Galicja (zabór austriacki) – najsłabszy poziom uprzemysłowienia.
 Kopalnie soli (Bochnia, Wieliczka)
 Szyby naftowe (okolice Jasła)
7. Przełom w oświetleniu.
a) Oświetlenie gazowe – ulice, miejsca publiczne
b) Lampa naftowa – Ignacy Łukasiewicz, 1853.
c) Oświetlenie elektryczne (żarówka) – Thomas Edison, 1879.
8. Utrwalanie dźwięku i obrazu.
a) Fonograf – Thomas Edison, 1877.
b) Fotografia – utrwalenie obrazu na miedzianej płytce. Louis Daguerre, 1839.
c) Kinematograf – rejestracja ruchu. Auguste i Louis Lumiere, 1895.
9. Porozumiewanie i przekaz informacji na odległość.
a) Telegraf – przekazywanie informacji tekstowych (1833)
b) Telefon – Alexander Graham Bell, 1876.
c) Radio - Guglielmo Marconi, 1895.
10. Postęp w medycynie i jego znaczenie.
a) Szczepionki przeciw chorobom zakaźnym – Ludwik Pasteur (1882. – szczepionka przeciw wściekliźnie.
b) „Promienie X” – prześwietlanie żywych organizmów. Wilhelm Roentgen.
c) Robert Koch – leczenie gruźlicy.
d) Znaczenie:
 Wyższy poziom opieki medycznej;
 Spadek umieralności;
 Wydłużenie życia ludzkiego.