Kafel P., Rentowność sprzedaży w organizacjach, które zostały

559
Piotr Kafel
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
RENTOWNOŚĆ SPRZEDAŻY
W ORGANIZACJACH,
KTÓRE ZOSTAŁY LAUREATAMI
POLSKIEJ NAGRODY JAKOŚCI
RETURN OF SALES OF POLISH QUALITY
AWARD LAUREATES
Słowa kluczowe: ROS, Polska Nagroda Jakości, zarządzanie jakością
Key words: ROS, Polish Quality Award, quality management
Streszczenie
W artykule przedstawiono wyniki badań dotyczące rentowności sprzedaży
organizacji które zostały laureatami Polskiej Nagrody Jakości. Analizie
poddano zwycięskie firmy z lat 2007-2009 oraz ich konkurentów. Analiza
wskaźnika ROS obejmowała rok uzyskania nagrody oraz lata je poprzedzające. Wskazano również trendy zmiany wskaźnika ROS w czasie.
Abstract
The paper presents the results of research related to return of sales of the
Polish Quality Award laureates. The analysis covers laureates from 2007
to 2009 and their main competitors. The ROS indicator analysis covers
a year of winning the quality award as well as 3-years period before the
winning. The paper also shows trends of changes of ROS indicator over
time.
Wprowadzenie
Samoocena organizacji może być jednym z narzędzi doskonalenia systemu zarządzania. Najpopularniejszym w Polsce modelem samooceny organizacji powiązanej z zarządzaniem jakością
jest model Polskiej Nagrody Jakości (PNJ). w artykule tym przedstawione zostały rozważania dotyczące wskaźnika zwrotu ze
560
sprzedaży (ROS) laureatów PNJ w porównaniu z konkurentami
tych przedsiębiorstw.
1. Opis badań
Do badań wybrano przedsiębiorstwa, które znalazły się
w grupie zwycięzców w konkursie PNJ w edycjach: XII, XIV
i XV tj. z lat 2007-20091. w badaniach analizie poddano zwycięzców konkursu PNJ w kategorii bardzo dużych organizacji produkcyjnych i usługowych, dużych organizacji produkcyjnych
i usługowych
oraz
średnich
organizacji
produkcyjnych
i usługowych co stanowiło łącznie 8 organizacji.
W wyniku przeprowadzonych prac, zebrane zostały dane finansowe 7 przedsiębiorstw które opublikowane zostały
w Monitorze Polskim B. Źródłem danych były jednostkowe sprawozdania finansowe gromadzone w bazie ISI Emerging Markets stan na marzec 2010 r.2
Analizie poddano sprawozdania finansowe z okresów rocznych, przy czym o zaklasyfikowaniu do danego roku decydowała
większa przewaga liczby miesięcy z danego roku kalendarzowego
w rocznych sprawozdaniu finansowym (przykładowo, dane za
okres zakończony 31 marca 2007, klasyfikowane były jako dane za
rok 2006). Ze względu na wymóg porównywalności wyników,
z próby wyłączone zostały spółki, których okres sprawozdawczy
był inny niż 12 miesięcy. Do analizy przyjęto sprawozdania indywidualne badanych przedsiębiorstw3.
Dodatkowo zgromadzone zostały dane finansowe organizacji uznanych za głównych konkurentów nagrodzonych organizacji.
Jako kryterium zakwalifikowania do grupy konkurentów laureata
PNJ, przyjęto kod klasyfikacji działalności gospodarczej oraz dostępność danych finansowych w bazie ISI Emerging Markets.
1
www.pnj.pl.
http://site.securities.com
3
Porównaj z: Pawłowski M., Wąsowska A. „Działania konkurencyjne firm
w czasie recesji gospodarczej w latach 2001-2002”, XIV Konferencja Naukowa
Młodych Ekonomistów, AE Katowice, 25-26 września 2008 r.
2
561
2. Wyniki badań
Wskaźnik rentowności sprzedaży informuje o wartości zysku netto przypadającego na każdą złotówkę sprzedanych produktów. Wskaźnik ROS, można wyrazić wzorem 1.:
ROS
zysk netto
sprzedaż netto
(1)
W tabeli 1. przedstawiono porównanie uzyskanego zwrotu
ze sprzedaży organizacji będących laureatami PNJ oraz mediany
zwrotu ze sprzedaży uzyskanych na podstawie wielkości ROS
głównych konkurentów badanych organizacji. Zebrane dane finansowe pozwoliły na obliczenie wskaźnika ROS dla 5 firm,
w przypadku pozostałych dwóch dane finansowe za rok 2009, który był rokiem uzyskania nagrody nie były dostępne.
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
Tabela 1. Wskaźnik ROS laureatów PNJ i ich konkurentów
ROS laureata
Mediana ROS
Liczba konkurenPNJ
konkurentów
tów
0,00
0,05
55
0,01
0,02
52
0,04
0,04
25
0,07
0,05
44
0,03
0,07
10
Źródło: Opracowanie własne
Analiza przedstawionych danych wskazuje, że poziom rentowności sprzedaży przedsiębiorstw które były laureatami PNJ
w roku uzyskania nagrody, w porównaniu ze medianą tego wskaźnika obliczoną dla głównych konkurentów jest we wszystkich analizowanych przypadkach mniej korzystny lub porównywalna. w 4
przypadkach wskaźnik ROS laureatów PNJ jest niższy niż mediana
tego wskaźnika głównych konkurentów.
562
W przypadku badanych organizacji, w szczególności dużych, prowadzą one działalność w różnych obszarach. Dotyczy to
również głównych konkurentów tych organizacji. w tabeli 2. porównane zostały wielkości wskaźnika ROS głównych konkurentów
z uwzględnieniem pojedynczych branży, w których one działają
z wielkością wskaźnika ROS laureata PNJ.
Tabela 2. Wskaźnik ROS laureatów PNJ i ich konkurentów
z rozbiciem na główne branże
Mediana
ROS konku- Liczba firm konkuROS
rentów
rencyjnych
Lp. laureata
PNJ
Branża 1 Branża 2 Branża 1 Branża 2
1
0,00
0,21
0,03
16
39
2
0,01
0,03
0,01
46
6
3
0,04
0,05
0,03
22
3
4
0,07
0,05
0,03
39
5
5
6
7
0,03
0,06
0,08
7
3
Źródło: Opracowanie własne
W 3 przypadkach na 5, wskaźniki ROS laureatów PNJ były
w roku uzyskania nagrody poniżej mediany wskaźników ROS obliczanej w grupach konkurentów, których główna działalność
w określonej branży pokrywała się z jedną z branż, w której funkcjonowali laureaci PNJ. Jeden z laureatów PNJ osiągnął stopę
zwrotu z aktywów znajdującą się pomiędzy wynikami median
wskaźnika ROS dwóch konkurencyjnych branż. Tylko jedna organizacja będąca laureatem PNJ uzyskała poziom rentowności sprzedaży wyższy niż wielkości przeciętne w branżach w których ta organizacja działała.
Przedstawione w tabelach 1. i 2., wyliczenia dotyczą wyłącznie jednego okresu sprawozdawczego i mogą być mylące.
Liczba zmiennych, które w danym roku finansowym mogły wpłynąć na wyniki finansowe przedsiębiorstw jest bardzo duża, dlatego
przeprowadzono analizę wielkości wskaźnika ROS w kilku kolejnych latach i próbę wskazania trendu w jaki się one układają.
563
W tabeli 3. przedstawiono współczynniki korelacji obliczone dla trzech kolejnych lat poprzedzających uzyskanie tytułu laureata PNJ. Współczynnik korelacji porównano ze współczynnikiem
korelacji obliczonym z median wielkości ROS głównych konkurentów uzyskanych w tych samych latach. Do wyliczenia średnich
wielkości ROS, przyjęto wyłącznie te organizacje, dla których dostępne były dane finansowe ze wszystkich badanych okresów rozliczeniowych.
Tabela 3. Porównanie wskaźnika korelacji współczynnika ROS
w trzech kolejnych latach przed uzyskaniem nagrody laureatów
PNJ i ich konkurentów
Wsp. korelacji Wsp. korelacji mewskaźnika
diany wartości ROS Liczba firm konROS laureata głównych konkurenkurencyjnych
Lp.
PNJ
tów
1
2
0,06
0,88
45
3
0,82
0,03
26
4
-0,63
0,41
46
5
-0,70
0,50
4
6
0,87
0,22
33
7
0,27
0,72
41
Źródło: Opracowanie własne
Wskaźnik korelacji współczynnika ROS laureatów PNJ w 3
letnim okresie poprzedzającym zwycięstwo w konkursie, w 4 przypadkach na 6 był dodatni, co oznacza że w okresie tym rentowność
sprzedaży poprawiała się. Dynamika zachodzących zmian
w porównaniu z konkurentami laureatów PNJ jest korzystniejsza
w przypadków 2 laureatów. w opisywanej grupie zwycięzców konkursu PNJ, dynamika zmian wskaźnika ROS była mniej korzystna
niż zmiany jakie zachodziły w całej branży.
Podsumowanie
Przedstawione w opracowaniu wyniki badań, wskazują na słabe
wyniki rentowności ze sprzedaży laureatów PNJ zarówno w roku
564
uzyskania nagrody, jak i latach poprzedzających zwycięstwo
w konkursie. Kierunek oraz siła zachodzących zmian dotyczących
wskaźnika ROS w porównaniu z głównymi konkurentami sugeruje,
że sytuacja organizacji przygotowujących się do konkursu PNJ
w kolejnych latach przed konkursem z roku na rok pogarsza się.
Literatura
1.
2.
3.
http://site.securities.com (30.03.2010 r.).
www.pnj.pl (30.03.2010 r.).
Pawłowski M., Wąsowska A. „Działania konkurencyjne firm w czasie
recesji gospodarczej w latach 2001-2002”, XIV Konferencja Naukowa
Młodych Ekonomistów, AE Katowice, 25-26 września 2008 r.