Niestworzone historie opowiadają / Untold stories told by:
Transkrypt
Niestworzone historie opowiadają / Untold stories told by:
Gabriela Jarzębowska Projekt „Niestworzone historie” wpisuje się w konceptualną tradycję nie-wystawy, w której fakty artystyczne ulegają daleko idącej dematerializacji. Stanowi on dźwiękowe archiwum projektów artystycznych, o których opowiadają sami twórcy (a w przypadku artystów nieżyjących – ich przyjaciele i współpracownicy). Projektów śmiałych, wizjonerskich, utopijnych. W radykalny sposób zacierających granicę między życiem a sferą artystyczną. A poprzez swój rozmach bądź konceptualny charakter – z założenia nierealizowalnych. Urbanistyczne wizje Jarosława Kozakiewicza, pomysł stworzenia doskonałych falansterów dla artystów Grzegorza Sztwiertni czy penetrujące obszar fikcji metaartystyczne koncepty Agnieszki Kurant – to tylko kilka przykładów uzmysławiających, że refleksja o charakterze utopijnym przez artystów wciąż podejmowana, nawet jeśli przewrotny bądź polemiczny charakter tych projektów przesuwa ich wydźwięk w stronę myślenia dystopijnego. Wysyp dzieł sztuki mentalnej związany jest z pojawieniem się Polsce refleksji konceptualnej, a za jej najznamienitszy wyraz uznawana jest przełomowa wystawa Jerzego Ludwińskiego w galerii pod Moną Lisą pod koniec 1970 roku. To na „Sztuce Pojęciowej” zostały zaprezentowane tak sztandarowe realizacje „sztuki niemożliwej”, jak „Kreatorium kolumny stalagnatowej Milenium” Jerzego Rosołowicza czy „Kinestezjon” Wandy Gołkowskiej. A raczej: przedstawione zostały ich projekty – wykresy, rysunki i opisy dzieł, które nigdy nie miały zostać zrealizowane. To owe dokumenty właśnie stały się naszym jedynym kodem dostępu do właściwego dzieła, znajdującego się całkowicie w sferze mentalnej – kodem dostępu przywołującym na myśl baudrilladrowskie simulacrum, kopię pozbawioną oryginału. W „Niestworzonych historiach” ów kod dostępu zostaje przesunięty w stronę jego faktycznej dematerializacji. Zapis werbalny stanowi podważenie tradycyjnego – i nadal najczęściej występującego – paradygmatu, zgodnie z którym w przestrzeni wystawienniczej prezentowane są materialne obiekty. Nawet jeśli stanowią one jedynie (lub aż) dokumentację pracy lub wydarzenia artystycznego, sam fakt umieszczenia ich w kontekście sztuki utomatycznie przesuwa ich zawartość semantyczną w stronę faktów artystycznych. Zapis dźwiękowy natomiast stanowi formę bardziej transparentną, a zarazem odporną na pokusy formalizmu. Użycie komunikatów werbalnych do opisu działań konceptualnych zastosowała – z wyśmienitym skutkiem – Sylvia Kolbovski w „Nieadekwatnej historii sztuki konceptualnej”. Jednak zabieg wykorzystania „mówionego archiwum” w stosunku do dzieł sztuki pojęciowej zdaje się wciąż obszarem słabo eksploatowanym. Tymczasem niematerialność zapisu dźwiękowego w naturalny sposób koresponduje z niematerialnością opisywanych projektów, znosząc zarazem barierę buforową między twórcą a odbiorcą, którą zazwyczaj tworzy materialny obiekt. Podważając najbardziej powszechny model sytuacji artystycznej artysta – dzieło – odbiorca i kierując go w stronę modelu bezpośredniego kontaktu artysta – odbiorca, przesuwa swoją strukturę w stronę działań performatywnych. Poprzez owo przesunięcie akcentów w stronę „obecności” artysty (a konkretnie jego głosu) za którą skrywa się opisywane, nieistniejące dzieło, stworzona zostaje przestrzeń przywołująca charakter oral history, a zarazem kwestionująca jej założenia. Wykreowane realizacje stanowią bowiem fikcję, istniejącą jedynie w sferze mentalnej. Stworzone w ten sposób wirtualne archiwum niezrealizowanych projektów ewokuje pytania dotyczące funkcjonowania iluzji w sztuce, relacji między ideą a jej materializacją oraz miejsca i celu utopijnych wizji we współczesnej rzeczywistości. The “Untold Stories” project is well in line with the conceptual tradition of a non-exhibition, where the artistic facts have been strongly dematerialised. It is an acoustic archive of artistic projects which are described by the artists themselves (and in the case of artists who have died, the projects are described by their friends and colleagues). The described projects have been daring, visionary, utopian. They radically blurred the division line between life and the artistic sphere. And they were assumed totally unfeasible from the very beginning due to their grand scale or conceptual nature. Urban planning visions by Jarosław Kozakiewicz, an idea of perfect phalanstères for artists by Grzegorz Sztwiertnia or Agnieszka Kurant’s concepts penetrating meta-artistic fiction – these are just some examples which help one to realise that utopian reflection has always been tempting for artists, even though sometimes the perverse or polemic nature of the projects moves their interpretation towards dystopian thinking. The upsurge of mental art is connected with conceptual reflection emerging in Poland, and the exhibition of Jerzy Ludwiński in the Mona Lisa Art Gallery at the end of 1970 is believed to be its most outstanding expression. During the “Sztuka Pojęciowa” (Conceptual Art) exhibition the most outstanding examples of “impossible art” were shown, such as “Kreatorium kolumny stalagnatowej Milenium” by Jerzy Rosołowicz or “Kinestezjon” by Wanda Gołkowska. Or should we rather say that their concepts were shown – drafts, drawings and descriptions of pieces of art which were never meant to be realised. These documents have become our only access code to the right piece of art existing entirely in the mental sphere – the access code which brings back the concept of Baudrillard’s simulacrum, a copy with no original existing. In the “Untold Stories” the access code has been shifted towards its actual dematerialisation. The verbal transcription has undermined the traditional and still most popular paradigm stating that only material objects are presented in the exhibition space. Even though they are only (or as much as) documentation of an artistic work or event, the very fact of putting them in the context of art automatically moves their semantic content towards artistic facts. The acoustic recording is a more transparent form, and also a form more immune against temptations of formalism. Sylvia Kolbovski in her “Inadequate History of Conceptual Art” has successfully used verbal communication to describe conceptual activities. However, the option of a “speaking archive” for pieces of conceptual art seems not to be strongly used while the immateriality of an acoustic recording corresponds in a natural way with the immateriality of the described projects, abolishing the buffer barrier of a material object between creator and recipient. Undermining the most popular artistic situation model, i.e. artist – piece of art – recipient, and moving towards a model of direct artist – recipient contact, the art shifts its structure towards performance activities. By shifting the focus towards the “presence” of the artist (and specifically, the voice), which is about describing a non-existing piece of art, a new space of oral history has been created which simultaneously questions its very assumptions. The created realisations are fictions as they exist only in the mental sphere. The established virtual archive of non-realised projects raises questions on the place of illusions in art, relations between an idea and its materialisation, as well as the place and objective of utopian visions in contemporary reality. Niestworzone historie opowiadają / Untold stories told by: Agnieszka Chojnacka – absolwentka fotografii na ASP w Łodzi, zajmuje się instalacją dźwiękową i wideo. She graduated from Academy of Fine Arts in Lodz, Photography Department, she works with sound installation and video. Jan Chwałczyk (opowiada o pracach Wandy Gołkowskiej i Jerzego Rosołowicza) – nestor polskiej awangardy, malarz, rzeźbiarz, twórca instalacji przestrzennych, autor wystaw i publikacji mail artu. (telling about the Wanda Gołkowska`s and Jerzy Rosołowicz`s project) the Nestor of Polish avant-garde, painter, sculptor, a creator of spatial installations, the author of mail art exhibitions and publication. Aleksandra Jach – kuratorka, krytyczka, historycz- ka sztuki. Interesuje się działaniami anarchistycznymi, erotyzmem, projektowaniem zrównoważonym, alternatywną edukacją, reprezentacjami wsi. Ostatnio z Krzysztofem Skoczylasem rozpoczęła działanie na rzecz „playbio” – ogrodnictwa zaangażowanego; A curator, a critic, an art historian. She is interested in anarchistic strategies, eroticism, sustainable design, alternative education, representation of village. She has began recently to work together with Christopher Skoczylasem in favour of “playbio” – engaged gardening. Arkadiusz Jakubik – aktor, reżyser, wokalista rockowy, autor musicali i słuchowisk radiowych. Autor m.in. musicalu o biografii Jima Morrisona i The Doors „Jeździec Burzy” oraz „Prostej historii o miłości” uznanej za jedną z najciekawszych polskich fabuł 2010 roku. An actor, a director, the author of musical comedies and radio programmes. The author of musical comedy about Jima Morrisona`s biography and The Doors “The rider of the storm” and „The Simple story about ove” recognized as the one of the most interesting Polish plots of 2010. Agnieszka Kurant – autorka wystaw i projektów artystycznych oscylujących wokół refleksji konceptualnej. Absolwentka m.in. creative curating na Goldsmiths College w Londynie. Pierwsza polska artystka zaproszona na Frieze. The author of exhibitions and artistic projects oscillating around the conceptual reflection. She graduated from Goldsmiths College in London, Creative Curatoring, first Polish artist invited to Frieze. Centrum Sztuki Współczesnej ŁAŹNIA / Centre for Contemporary Art LAZNIA ul. Jaskółcza 1, 80-767 Gdańsk tel. +48 (058) 305 40 50 | fax. + 48 (058) 305 26 80 [email protected] | www.laznia.pl Kuba Szczęsny – architekt i artysta wizualny, od 2001 roku współtworzy grupę Centrala. Projektuje budynki, plany urbanistyczne, wnętrza, wystawy oraz instalacje przestrzenne. Interesują go animowane obiekty mechaniczne i temat mistyfikacji w sztuce. An architect and a visual artist, since 2001 co-creator of “Centrala” group. He projects buildings, interiors, exhibitions and spatial installations and works on townplanning. He is interested in animated mechanical objects and the mystification in art. Grzegorz Sztwiertnia – tworzy obrazy, obiekty, rzeźby, wideo, instalacje, przeprowadza akcje artystyczne. Pisze i publikuje teksty stanowiące ważną część jego artystycznej strategii. He creates paintings, objects, sculptures, video, installations and artistic actions. Writing and publishing texts are important part of his artistic strategy. Zalibarek – krakowski rysownik, twórca wideo i instalacji przestrzennych, prozaik, orędownik schulzowskiej metody mityzacji rzeczywistości, redaktor naczelny magazynu o zabarwieniu nadrealnym Puzdro. Lives and works in Krakow, he makes drawings, video, spatial installations, writes, propagator of Bruno Schulze`s method of mystification of the reality, the chief editor of the magazine with the surrealistic tinge, “Puzdro”. Józef Żuk Piwkowski – Jednym okiem widzi ostro z bliska, drugim z daleka. Żeby pogłębić tę schizofrenię, przez lata ćwiczył dwie różne części mózgu, jedną – dla nauki – na politechnice, a drugą – dla sztuki – w szkole filmowej. Stąd jego motto: „Sztuka (i nauka) jest najważniejsza”. His one eye sees from close sharply while the second from far. Deepening this schizophrenia, he has been exercising two various parts of the brain, one – for science – at University of Technology, and the second one – for art – at film school. It resulted in his motto: “Art (and Science) are the most important”. Wernisaż / Opening: stycznia , godz. . Projekt w ramach programu INKUBATOR / Project within the framework of INCUBATOR programme Kurator / Curator: Gabriela Jarzębowska W projekcie udział biorą / Project participants: Agnieszka Chojnacka, Wanda Gołkowska, Aleksandra Jach, Arkadiusz Jakubik, Agnieszka Kurant, Jerzy Rosołowicz, Kuba Szczęsny, Grzegorz Sztwiertnia, Zalibarek, Józef Żuk Piwkowski Organozator: Patronat medialny: