docEwolucja metod wsparcia rozwoju przedsiębiorczości
download 
Reklamacja Transkrypt
Ewolucja metod wsparcia rozwoju przedsiębiorczości
Ewolucja metod wsparcia rozwoju przedsiębiorczości Doświadczenia Henryk Stasiński Stowarzyszenie Wolna Przedsiębiorczość Gdańsk, wrzesień 2014 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Spis treści Streszczenie ............................................................................................................................................. 2 Wprowadzenie ........................................................................................................................................ 3 Trochę historii - opis wyników analizy..................................................................................................... 5 Dalsze kroki - wnioski i rekomendacje .................................................................................................. 12 Metodologia i źródła informacji ............................................................................................................ 15 Streszczenie Obecnie funkcjonujący system wspierania przedsiębiorczości wykształcił się w przeciągu ostatnich 25 lat. Dwa znaczące elementy formującego się w tym czasie instytucjonalnego systemu wsparcia rozwoju przedsiębiorczości to: KSU – Krajowy System Usług dla MŚP, kontynuujący działania prowadzone od 1996 roku oraz EEN – Enterprise Europe Network, zastępujący sieć Euro Info. W ramach obecnych planów intensyfikacji i optymalizacji działań na rzecz rozwoju przedsiębiorczości warto zwrócić uwagę na dwie propozycje form wsparcia: ogólnopolską, zarządzaną przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości – Rejestr Usług Rozwojowych oraz pomorską – Pomorski Broker Eksportowy. Kluczowe zagadnienia istotne z punktu widzenia efektywności planowanych działań związanych z przygotowaniem systemowych rozwiązań służących rozwojowi przedsiębiorczości w województwie pomorskim to: Zapewnienie kompromisu pomiędzy efektywnością świadczenia odpowiedniej jakości usług a formalizmem, związanym z koniecznością spełnienia wymagań czy też sprawozdawczością, ograniczającym wydolność świadczenia usług. 2 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Zapewnienie równości szans w zakresie dostępu do finansowania świadczenia usług podmiotom typu non-profit i firmom komercyjnym, przy założeniu uwzględnienia specyfiki ich działalności oraz grup docelowych. Dywersyfikacja typów prowadzonych działań – obok siebie funkcjonują elementy systemu zarówno typu popytowego, jak i podażowego, a ich zastosowanie zależy od specyfiki działań i grup docelowych. Wprowadzenie Niniejsze opracowanie ma na celu przedstawienie działań prowadzonych na rzecz wspierania powstawania i rozwoju przedsiębiorstw zarówno w kraju, jaki i w województwie pomorskim oraz poddanie ich analizie. Małe i Średnie Przedsiębiorstwa stanowią ważny element w rozwoju gospodarki, są głównym źródłem zatrudnienia, inwestycji, innowacji i wzrostu. Można wyodrębnić trzy kwestie, wpływające na proces ich rozwoju: bariery rynkowe i otoczenia, wynikające z ogólnej sytuacji gospodarczej oraz zmian natężenia konkurencji, problemy zarządzania, mające źródło w niewystarczającej wiedzy i braku umiejętności przedsiębiorców oraz kadry zarządzającej, dostęp do kapitału warunkujący możliwości realnego rozwoju przedsiębiorstw. Próby łamania tych barier od początku lat 90-tych XX wieku należały do priorytetów polityki gospodarczej kolejnych rządów. Prowadzone działania miały na celu: wspieranie rozwoju przedsiębiorczości, poprzez tworzenie warunków do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej, wprowadzenie sprzyjających rozwojowi przedsiębiorczości zmian stanu prawnego, wspieranie inwestycji umożliwiających finansowanie działalności gospodarczej, wyrównywanie warunków wykonywania działalności gospodarczej, ułatwienie dostępu do informacji, szkoleń i doradztwa, 3 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego promowanie współpracy krajowej i międzynarodowej przedsiębiorstw , wspieranie tworzenia i rozwoju systemu instytucji otocznia biznesu działających na rzecz przedsiębiorców. Mimo znaczącego polepszenia warunków prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce, wiele z tych problemów pozostaje nadal nierozwiązanych, a prace nad stworzeniem efektywnego systemu wspierania przedsiębiorczości są nadal priorytetowe. Jednym z kluczowych elementów takiego systemu są Instytucje Otoczenia Biznesu. Można je podzielić na następujące grupy: Ośrodki przedsiębiorczości oferujące promocję i inkubację przedsiębiorczości, dostarczanie usług wsparcia do małych firm, aktywizacja rozwoju regionów peryferyjnych lub dotkniętych kryzysem strukturalnym. W ramach tej grupy możemy wyodrębnić ośrodki doradczoszkoleniowe, ośrodki przedsiębiorczości, centra wspierania biznesu, kluby przedsiębiorczości, punkty konsultacyjne i konsultacyjno-doradcze, inkubatory przedsiębiorczości. Ośrodki innowacji zajmujące się promocją i inkubacją innowacyjnej przedsiębiorczości, transferem technologii, dostarczaniem usług proinnowacyjnych, aktywizacją przedsiębiorczości akademickiej i współpracy nauki z biznesem. Do tej grupy należą centra transferu technologii, akademickie inkubatory przedsiębiorczości, inkubatory technologiczne oraz parki naukowo-technologiczne. Instytucje finansowe działające w celu ułatwienia dostępu do finansowania działalności nowo powstałych oraz małych firm, dostarczania usług finansowych dostosowanych do specyfiki innowacyjnych przedsięwzięć gospodarczych. Do tej grupy należą regionalne i lokalne fundusze pożyczkowe, fundusze poręczeń kredytowych, fundusze kapitału zalążkowego, sieć aniołów biznesu. Osobną grupę stanowią organizacje pracodawców oraz izby gospodarcze grupujące i reprezentujące przedsiębiorców, a jednocześnie wypełniające w ramach swoich zadań statutowych obowiązki wymieniowe powyżej. Obecnie funkcjonujący system wykształcił się w przeciągu ostatnich 25 lat. Warto zasygnalizować podstawowe kroki tej ewolucji. 4 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Trochę historii - opis wyników analizy „Już obecnie pojawiły się problemy z wykorzystaniem przez Polskę tych wciąż nie tak wielkich środków. Prawie na pewno będziemy musieli zwrócić część pieniędzy do Brukseli. Jest to woda na młyn tych urzędników Komisji Europejskiej i polityków państw Unii, którzy twierdzą, że polska administracja nie będzie w stanie „przerobić” ogromnych środków z Funduszy Strukturalnych, więc trzeba je ograniczyć.”1 Ten cytat z 2002 roku najlepiej pokazuje drogę jaką przeszliśmy przez ostatnie kilkanaście lat. Warto wrócić jednak do początku lat dziewięćdziesiątych i spojrzeć jak kształtowały się zmiany w podejściu i metodach wspierania rozwoju przedsiębiorczości w Polsce. W skali globalnej, obejmującej nie tylko pomoc dla przedsiębiorstw programy pomocowe dla Polski ewoluowały i w kolejnych okresach dotyczyły głównie pomocy: 1989-1991 – humanitarnej obejmującej żywność, leki, itp. , 1991-1993 – doradczej i szkoleniowej, 1993-1997 – przeznaczonej w znacznym stopniu na inwestycje - regionalne i sektorowe, 1997-1999 – podporządkowanej potrzebom przygotowań do integracji europejskiej, 2000-2004 – przeznaczonej na działania dostosowujące polskie instytucje i gospodarkę do zasad obowiązujących w Unii Europejskiej oraz na inwestycje zwiększające poziom rozwoju społecznogospodarczego. Od 2004 programy mają już charakter systemowy i realizowane są w ramach reguł obowiązujących w Unii Europejskiej. Od początku lat 90-tych mieliśmy do czynienia ze znaczną różnorodnością środków pomocowych. Do najważniejszych należały: programy bilateralne – pomoc ofiarowywana na podstawie umów międzyrządowych m.in. z rządami Holandii, Japonii, Szwecji, Włoch czy USA; 1 Maciej Nowicki, Uniwersytet Zielonogórski, Biuletyn 4/5 (6/7), 2002 5 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego programy krajowe – w tym m.in. narodowy program PHARE początkowo pomyślany jako wsparcie dla Polski i Węgier, a z czasem rozszerzony na wszystkie reformujące się kraje Europy Środkowej i Wschodniej; programy wspólnotowe - wewnętrzne programy Unii Europejskiej, otwierające się stopniowo dla Polski i innych państw Europy Środkowej i Wschodniej na warunkach obowiązujących kraje członkowskie ; programy wielonarodowe oferowane krajom Europy Środkowej i Wschodniej dla realizacji wspólnych projektów według priorytetów wyznaczonych lub zaakceptowanych przez Unię Europejską; programy realizowane przez organizacje międzynarodowe lub za ich pośrednictwem, m.in. przez Organizację Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju – UNDP; programy sektorowe wspierające inicjatywy na rzecz rolnictwa, ochrony środowiska czy energii. W ramach wspierania rozwoju przedsiębiorczości w okresie poprzedzającym wstąpienie Polski do UE jednym z najistotniejszych programów był PHARE. Do 2000 r. PHARE było jedynym dużym programem pomocowym Unii Europejskiej dla krajów Europy Środkowej i Wschodniej. Na początku lat dziewięćdziesiątych dominowała „pomoc techniczna” skierowana głównie do reformującej się gospodarki i administracji realizowana przez zagranicznych ekspertów. W tym czasie popularne było określenie - „brygady Marriotta”. Eksperci mieszkali w najdroższym wówczas hotelu w Warszawie a na ich honoraria szła bardzo istotna część środków finansowych programu. „Brygady Marriotta” nie były jednak (na szczęście) jedyną formą pomocy dla rozwijającej się przedsiębiorczości. To właśnie w 1992 roku powstała pierwsza w Polsce zinstytucjonalizowana sieć ośrodków świadczących usługi doradczo-szkoleniowe dla małych i średnich przedsiębiorstw – Centra Wspierania Biznesu (CWB). Sieć CWB stanowiło kilkadziesiąt ośrodków doradczo-szkoleniowych stworzonych od zera i funkcjonujących przy Izbach Gospodarczych, Agencjach Rozwoju Regionalnego czy też Urzędach Gminnych. Na terenie ówczesnego województwa gdańskiego powstało 8 Centrów Wspierania Biznesu: w Gdańsku, Gdyni, Pucku, Wejherowie, Starogardzie Gdańskim, Tczewie, 6 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Lęborku i Kartuzach oraz Centrum Informacji Gospodarczej w Gdańsku. Ogólnopolska sieć stworzona i zarządzana była przez jeden z departamentów ówczesnego Ministerstwa Gospodarki. W późniejszym czasie jego funkcję oraz część personelu przejęła nowo utworzona Polska Fundacja Promocji i Rozwoju Małych i Średnich Przedsiębiorstw, która z kolei przekształcona została po kilku latach w działającą do dziś Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości. Pracownicy Centrów Wspierania Biznesu przeszli wielomiesięczne szkolenia i praktyki (również zagraniczne) z zakresu zasad prowadzenia działalności gospodarczej oraz metod pracy z klientem przedsiębiorcą. Centra świadczyły całkowicie bezpłatnie usługi doradcze, szkoleniowe i informacyjne małym i średnim firmom oraz osobom zamierzającym podjąć działalność gospodarczą. Zakres usług obejmował w dużej mierze usługi proste dotyczące m.in. formalności związanych z założeniem działalności gospodarczej, ale także usługi przygotowania biznes planów, reorganizacji systemów zarządzania firmą czy też zaawansowane usługi finansowe. W pierwszym okresie oczekiwania przedsiębiorców dotyczyły przede wszystkim usług prostych, a stan wiedzy dotyczącej prowadzenia działalności gospodarczej pozostawiał, z przyczyn oczywistych, wiele do życzenia. Warto jednak zwrócić uwagę na stosunkowo nieliczną, ale aktywną grupę firm prowadzonych przez doświadczonych menedżerów, których wymagania co do zakresu i poziomu usług stały na bardzo wysokim poziomie. Cechą charakterystyczną Centrów Wspierania Biznesu była całkowicie kosztowa organizacja finansowania ich działalności. Usługi były bezpłatne, a wszystkie koszty płac personelu, środków trwałych , a także koszty operacyjne działalności były w całości pokrywane z programu. Projekt Centrów Wspierania Biznesu zakończył się w grudniu 1994 roku. W tym momencie powstała kwestia dalszego rozwoju systemu wsparcia. Okazało się, że kosztowy system finansowania na dłuższą metę nie sprawdza się. Większość Centrów Wspierania Biznesu po zaprzestaniu finansowania i wobec perspektywy przejścia na tryb działania bardziej zbliżony do rynkowego, zakończyła swoją 7 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego działalność. Kilkanaście z nich przystosowało się, m.in. poprzez zmianę formy prawnej prowadzonej działaności, do nowych warunków i część z nich (m.in. w Gdańsku, Lęborku, Kartuzach i Sopocie – ośrodek przeniesiony z Gdyni) funkcjonuje do dziś. Po okresie formowania różnych koncepcji dalszych działań na rzecz rozwoju instytucjonalnych form wsparcia (w trakcie których chyba po raz pierwszy pojawiła się w Polsce koncepcja popytowego podejścia do świadczenia usług i wprowadzenia „bonów” na usługi doradcze dla firm) w 1996 powstał Krajowy System Usług dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw - KSU. Podstawowym założeniem tworzonej sieci KSU było zagwarantowanie firmom i osobom rozpoczynającym działalność gospodarczą dostępu do kompleksowego zestawu usług przy zapewnieniu odpowiedniego poziomu wiedzy i umiejętności personelu. W tym celu wprowadzony został obligatoryjny warunek uzyskania przez każdy ośrodek akredytacji KSU. Dla uzyskania akredytacji w pierwszych latach działania KSU należało spełnić standardy funkcjonowania ośrodków KSU (w 2011 roku standardy te zostały określone rozporządzeniem Ministra Gospodarki) oraz (od 2002 roku) uzyskać certyfikat systemu Jakości ISO 9001. Rosnące wymagania formalne na początku budziły sprzeciw ośrodków KSU. Doświadczenia kolejnych lat pokazały jednak, że formalizowanie wymagań i sprawozdawczości oraz konieczność uzyskania Certyfikatu ISO 9001 miało pozytywny wpływ na jakość świadczonych usług. Oczywiście osobnym zagadnieniem była konieczność znalezienia kompromisu pomiędzy spełnieniem wymagań formalnych wraz z „tonami papieru” z tym związanymi a zapewnieniem efektywności faktycznie świadczonych usług. Ten problem występuje od początku funkcjonowania struktur wsparcia przedsiębiorczości do dziś. W praktyce świadczenia usług dało się zauważyć tendencje stopniowego przenoszenia środka ciężkości z usług prostych na usługi zaawansowane, w tym usługi związane z wdrażaniem rozwiązań innowacyjnych. Należy jednak podkreślić, że zawsze występowała i występuje stała, istotna grupa klientów potrzebująca wsparcia podstawowego. 8 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Ważnym czynnikiem sprzyjającym rozwojowi kontaktów międzynarodowych polskich przedsiębiorstw było uruchomienie w Polsce w połowie lat dziewięćdziesiątych Centrum Euro Info w Warszawie. Po kilku latach Sieć Euro Info obejmowała już kilkanaście ośrodków na terenie całej Polski. Sieć oferowała klientom m.in. bezpłatne informacje dot. zasad prowadzenia działalności gospodarczej w Unii Europejskiej (w kontekście bliskiego wstąpienia do niej Polski) oraz możliwości nawiązywania kontaktów gospodarczych z firmami pochodzącymi z UE. W późniejszym czasie sieć Euro Info przekształcona została w sieć EEN - Enterprise Europe Network. W okresie tuż przed przystąpieniem Polski do UE podstawą pomocy finansowej i technicznej w tym okresie były trzy programy: PHARE 2, ISPA (Przedakcesyjny Instrument Polityki Strukturalnej) i SAPARD (Przedakcesyjny Instrument Wsparcia dla Rolnictwa i Obszarów Wiejskich), tworzące tzw. fundusze przedakcesyjne. Rozpoczęły one swoje funkcjonowanie w 2000 r. W ramach programu PHARE 2001 w komponencie dotyczącym spójności społeczno-ekonomicznej z puli regionalnej wydzielono tzw. komponent składający się z trzech części: projekty szkoleniowe i doradcze adresowane do małych i średnich przedsiębiorstw, oferowane w ramach polityki strukturalnej, projekty szkoleniowe i doradcze w zakresie rozwoju zasobów ludzkich, projekty inwestycyjne małych i średnich przedsiębiorstw. Środki z programu PHARE 2001 były w tym czasie głównym źródłem finansowania działań na rzecz rozwoju przedsiębiorczości w Polsce. Po wstąpieniu Polski do UE kluczową rolę zaczęły odgrywać programy wspólnotowe, a przede wszystkim III Wieloletni Program Dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw oraz V Ramowy Program Badań, Rozwoju Technicznego i Prezentacji – skierowany do środowiska naukowego, ale sprzyjający rozwojowi innowacyjnych firm współpracujących ze środowiskami naukowymi. 9 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Warto tu zwrócić uwagę na dwa elementy formującego się w tym czasie instytucjonalnego systemu wsparcia rozwoju przedsiębiorczości: KSU – Krajowy System Usług dla MŚP, kontynuujący działania prowadzone od 1996 roku oraz EEN – Enterprise Europe Network, zastępujący sieć Euro Info. Ośrodki działające w ramach Krajowego Systemu Usług (KSU) świadczyły w tym czasie na rzecz przedsiębiorców usługi początkowo w ramach Punktów Konsultacyjno-Doradczych, a potem Punktów Konsultacyjnych (PK). Oferowane usługi dzieliły się na dwie grupy - informacyjną oraz doradczą, obejmującą m.in. asystę w prowadzeniu działalności gospodarczej oraz asystę w rozpoczynaniu działalności gospodarczej. Usługa informacyjna miała na celu zaznajomienie przedsiębiorcy lub osoby planującej założenie działalności gospodarczej z podstawowymi zasadami prowadzenia działalności, potencjalnymi źródłami finansowania zewnętrznego na założenie lub rozwój działalności gospodarczej, możliwościami dostępu do usług specjalistycznych świadczonych przez ośrodki KSU, w tym m.in.: usługi optymalizacji kosztów, ochrony środowiska, marketingu dla branży przetwórstwa rolnospożywczego, transferu technologii. W ramach asysty w prowadzeniu działalności gospodarczej przedsiębiorcy mogli skorzystać z doradztwa w zakresie obowiązków formalno-prawnych, wynikających z prowadzenia działalności gospodarczej, organizacji wewnętrznej i zewnętrznej przedsiębiorstwa, marketingu dla sektora MŚP oraz źródeł finansowania dla przedsiębiorców. Przedsiębiorca ponosił koszty w wysokości 10% wartości usługi. W ramach usługi doradczej Punkty Konsultacyjne KSU świadczyły również asystę w rozpoczynaniu działalności gospodarczej dla osób będących dopiero na etapie zakładania przedsiębiorstwa. Usługa doradcza asysty w rozpoczynaniu działalności gospodarczej była dofinansowana do 90%. Projekt w opisanej powyżej postaci zakończył się w grudniu 2013 roku. 10 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego W ramach sieci KSU utworzona została również Krajowa Sieć Innowacji, udzielająca wsparcia przedsiębiorcom szukającym innowacyjnych rozwiązań dla swojej działalności poprzez analizę potencjału produktów lub usług oferowanych przez przedsiębiorcę pod kątem innowacji i rozwoju technologicznego oraz pomoc we wdrożeniu innowacyjnych rozwiązań. W ramach KSU funkcjonowały również podmioty świadczące usługi w zakresie ochrony środowiska. Część podmiotów świadczy usługi w zakresie szybkiej optymalizacji zarządzania finansami przedsiębiorstw. Krajowy System Usług oferuje usługi w formie pilotażowej: usługa doradcza o charakterze proinnowacyjnym - audyt technologiczny i transfer technologii, usługi informacyjne i doradcze świadczone przez Punkty Konsultacyjne KSU, usługa pilotażowa w zakresie finansowania zwrotnego, usługa pilotażowa - asysta w prowadzeniu działalności gospodarczej, usługa pilotażowa w zakresie ochrony środowiska, usługa pilotażowa w zakresie optymalizacji kosztów, usługa pilotażowa w zakresie marketingu i sprzedaży produktów dla mikro i małych przedsiębiorstw z branży przetwórstwa rolno-spożywczego. We wrześniu 2014 rozstrzygnięty został ogłoszony przez PARP konkurs dotyczący kontynuacji działań KSU. Kilkadziesiąt wyłonionych w ten sposób ośrodków KSU będzie do sierpnia 2015 roku świadczyć usługi doradcze w formie asysty w prowadzeniu działalności gospodarczej. Kolejnym elementem instytucjonalnego systemu wsparcia jest Sieć Enterprise Europe Network EEN, działająca od 1 stycznia 2008 r. Sieć została powołana w ramach Programu Ramowego na rzecz Konkurencyjności i Innowacji i łączy w sobie dorobek i zalety dwóch poprzednio działających na rzecz sektora MSP sieci: Euro Info Centres i Innovation Relay Centres. Sieć oferuje małym i średnim przedsiębiorstwom kompleksowe usługi, które mają im pomóc w pełni rozwinąć potencjał i zdolności innowacyjne. Sieć Enterprise Europe Network jest także pośrednikiem umożliwiającym instytucjom Unii Europejskiej pełniejszą orientację w potrzebach małych i średnich przedsiębiorstw. 11 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Ośrodki sieci są afiliowane przy rozmaitych organizacjach wspierających rozwój gospodarczy, takich jak izby przemysłowo-handlowe, agencje rozwoju regionalnego, centra wspierania przedsiębiorczości, itp. Działają one na zasadzie non-profit. Finansowanie działalności ośrodków sieci pochodzi ze środków unijnych oraz budżetu państwa. EEN świadczy bezpłatne usługi z zakresu dostępu do rynków zagranicznych, prawa Unii Europejskiej, prawa międzynarodowego i krajowego oaz prawa własności intelektualnej. Obecnie działa blisko 600 ośrodków sieci Enterprise Europe Network w Europie, na Bliskim Wschodzie, w Azji i w Ameryce. Enterprise Europe Network to więcej niż pojedyncze ośrodki rozmieszczone w różnych krajach i regionach. Wartość i możliwości sieci Enterprise Europe Network wypływają ze ścisłej współpracy ośrodków. Wszystkie biura mogą komunikować się ze sobą, co zapewnia szybkie przekazywanie i uzyskiwanie dokładnych informacji. Mają one też dostęp do wspólnych baz zawierających profile firm szukających partnerów zagranicznych. Bliska, faktyczna współpraca ośrodków z całej Europy, zwłaszcza w zakresie nawiązywania kontaktów gospodarczych oraz poszukiwania partnerów biznesowych jest istotnym czynnikiem wpływającym na efektywność działań sieci EEN. Doświadczenia z funkcjonowania wszelkiego rodzaju baz danych opierających się wyłącznie na automatycznym wyszukiwaniu partnerów pokazują ich całkowitą nieskuteczność. Dalsze kroki - wnioski i rekomendacje Usług doradcze, których oczekują przedsiębiorcy można w pewnym uproszczeniu podzielić na: Proste, mające charakter informacyjny, niezbędne w przypadku zakładania firmy i jej rozwoju w początkowym okresie działalności; Zaawansowane, ale o charakterze standardowym, np. przygotowanie biznesplanu lub analizy finansowej firmy; Zaawansowane o specyficznym i innowacyjnym charakterze, które wspierają wprowadzenie firmy na nowe tory działalności. 12 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Od początku lat dziewięćdziesiątych niezmiennie występuje zapotrzebowanie na wszystkie wymienione grupy usług. Zmieniają się tylko proporcje. W pierwszym okresie dominowały usługi proste a z biegiem czasu, szczególnie w ostatnich latach istotnie zwiększa się poziom oczekiwań przedsiębiorców w odniesieniu do usług wysokospecjalistycznych. Tu warto zasygnalizować kwestię częściowej odpłatności za ich świadczenie. Skłonność przedsiębiorców do ponoszenia tych kosztów zależy od grupy usług – w pierwszej przedsiębiorcy są w stanie ponieść koszty do ok. 10% wartości rynkowej usługi. Z kolei w trzeciej, najbardziej świadomi i zaawansowani przedsiębiorcy są w stanie zaangażować środki dużo większe, nawet ponad 50%. Zapewnienie realnego do przyjęcia poziomu odpłatności jest jednym z najważniejszych wyzwań związanych z przygotowaniem efektywnego systemu wspierania przedsiębiorczości. Niezależnie od priorytetowej wagi specjalistycznych usług skierowanych do przedsiębiorstw innowacyjnych w dużej mierze decydujących o rozwoju potencjału gospodarczego regionu, należy utrzymywać pomoc dla wszystkich wymienionych grup – w szczególności dla pierwszej. Zawsze występować będą osoby/firmy startujące, które potrzebują pomocy w początkowym okresie działalności. W miarę rozwoju firmy te w naturalny sposób stają się klientami dla bardziej zawansowanych usług. W ramach obecnych planów intensyfikacji i optymalizacji działań na rzecz rozwoju przedsiębiorczości warto zwrócić uwagę na dwie propozycje form wsparcia: ogólnopolską, zarządzaną przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości – Rejestr Usług Rozwojowych oraz pomorską – Pomorski Broker Eksportowy. Rejestr Usług Rozwojowych - znajdą się w nim informacje o podmiotach świadczących usługi rozwojowe oraz o ich ofercie tak, aby każdy zainteresowany przedsiębiorca będzie mógł w sposób prosty i łatwy wyszukać ofertę rozwojową dopasowaną do swoich potrzeb. Rejestr pozwoli także na ocenę każdej usługi przez klienta, który z niej skorzystał. Będzie on otwarty na wszystkie usługi rozwojowe, zarówno współfinansowane ze środków EFS, jak i komercyjne, finansowane w całości przez zamawiających. Pomorski Broker Eksportowy - inicjatywa Agencji Rozwoju Pomorza planowana do realizacji w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego. Ma to być kompleksowy i skoordynowany zestaw 13 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego działań dla regionalnych MŚP. Celem Brokera jest wspieranie ekspansji zagranicznej pomorskich przedsiębiorstw, a grupy docelowe to przedsiębiorcy nastawieni na zdobywanie nowych rynków i wzrost eksportu (MŚP). Beneficjentami Brokera będą MŚP, klastry, IOB, izby gospodarcze i organizacje przedsiębiorców, jednostki samorządu terytorialnego. Planowany zakres wsparcia w ramach Brokera: wsparcie dla indywidualnych firm, grup branżowych; pomoc w nawiązywaniu kontaktów gospodarczych z partnerami zagranicznymi lub tworzeniu wspólnej oferty rynkowej, a także udostępnianie informacji o możliwościach kooperacji na określonych rynkach; badania i analizy pod kątem priorytetowych branż eksportowych i rynków zbytu prowadzące do lepszego ukierunkowania działań wspierających rozwój potencjału eksportowego pomorskich firm; tworzenie i rozwój branżowych centrów informacyjnych oraz wsparcie współpracy z zagranicznymi przedstawicielstwami samorządowymi i gospodarczymi; wizyty studyjne, misje gospodarcze oraz udział w międzynarodowych imprezach targowowystawienniczych. Na zakończenie warto zwrócić uwagę na kilka kluczowych zagadnień ważnych dla efektywności planowanych działań związanych z przygotowaniem systemowych rozwiązań służących rozwojowi przedsiębiorczości w naszym regionie: Zapewnienie kompromisu pomiędzy efektywnością świadczenia odpowiedniej jakości usług a formalizmem, związanym z koniecznością spełnienia wymagań czy też sprawozdawczością, ograniczającym wydolność świadczenia usług. Zapewnienie równości szans w zakresie dostępu do finansowania świadczenia usług podmiotom typu non-profit i firmom komercyjnym, przy założeniu uwzględnienia specyfiki ich działalności oraz grup docelowych. Dywersyfikacja typów prowadzonych działań – obok siebie funkcjonują elementy systemu zarówno typu popytowego, jak i podażowego, a ich zastosowanie zależy od specyfiki działań i grup docelowych. 14 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Metodologia i źródła informacji Materiał został przygotowany z wykorzystaniem analizy danych zastanych (desk research), a także na podstawie doświadczeń autora zebranych w trakcje współpracy z instytucjami otoczenia biznesu w województwie pomorskim, w tym jako prezesa stowarzyszenia „Wolna Przedsiębiorczość”. Rekomendacje i wnioski zaprezentowane w opracowaniu są w dużych stopniu odzwierciedleniem problemów sygnalizowanych przez doradców i trenerów, prowadzących bezpośrednio pracę z przedsiębiorcami korzystającymi z ich usług. Informacje wykorzystane w analizie pochodzą m.in. z projektu Enterprise Europe Network – EEN (dawniej Euro Info), od ośrodków Krajowego Systemu Usług dla MSP i prowadzonych w ich ramach Punktów Konsultacyjnych, a także Punktów Informacyjnych o Programach Pomocowych dla MŚP. 15 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
