aktualizacja programu ochrony środowiska

Transkrypt

AKTUALIZACJA
PROGRAMU OCHRONY
ŚRODOWISKA
dla Gminy Chrząstowice
KIEROWNIK PROJEKTU:
MGR INŻ.
KSENIA CZACHOR
KONSULTANT WIODĄCY:
MGR INŻ.
HUBERT PLITA
Z ESPÓŁ PROJEKTOWY:
MGR KATARZYNA KĘDZIERSKA
MGR INŻ.
KRZYSZTOF OKRASIŃSKI
Opole, kwiecień 2009 r.
1
Spis treści
Rozdział I. WSTĘP ............................................................................................................... 3
I.1. Przedmiot i cel opracowania ................................ ................................ ............................ 3
I.2.
Zakres i metodyka wykonania opracowania................................ ................................ ... 3
Rozdział II. CHARAKTERYSTYKA GMINY CHRZĄSTOWICE ........................................ 3
Rozdział III. OCENA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA .......................................... 8
III.1. Wody powierzchniowe i podziemne ................................ ................................ ................ 8
III.2. Gospodarka odpadami ................................ ................................ ................................ ..... 8
III.3. Powietrze atmosferyczne ................................ ................................ ................................ . 8
III.4. Klimat akustyczny ................................ ................................ ................................ ............. 9
III.5. Promieniowanie elektromagnetyczne ................................ ................................ ............. 9
III.6. Ochrona przyrody ................................ ................................ ................................ ........... 10
III.7. Poważne awarie, bezpieczeństwo chemiczne i biologiczne oraz klęski żywiołowe . 13
Rozdział IV. CELE, PRIORYTETY I ZADANIA OCHRONY ŚRODOWISKA W GMINIE
CHRZĄSTOWICE .................................................................................................. 13
IV.1. Ochrona gleb i powierzchni ziemi................................ ................................ .................. 13
IV.2. Gospodarka wodno- ściekowa ................................ ................................ ...................... 14
IV.3. Gospodarka odpadami ................................ ................................ ................................ ... 15
IV.4. Ochrona powietrza atmosferycznego ................................ ................................ ........... 15
IV.5. Ochrona przed hałasem................................ ................................ ................................ . 16
IV.6. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym ................................ ........... 16
IV.7. Ochrona przyrody ................................ ................................ ................................ ........... 17
IV.8. Ochrona przed skutkami poważnych awarii oraz bezpieczeństwo chemiczne i
biologiczne ................................ ................................ ................................ ...................... 17
IV.9. Edukacja ekologiczna................................ ................................ ................................ ..... 18
Rozdział V. PROGRAM WYKONAWCZY........................................................................ 19
V.1. Instytucje odpowiedzialne ................................ ................................ .............................. 19
V.2. Narzędzia realizacji programu ................................ ................................ ....................... 19
V.3. Źródła finansowania ................................ ................................ ................................ ....... 21
V.4. Harmonogram rzeczowo-finansowy wdrażania programu ................................ .......... 25
V.5. Monitoring i ocena realizacji programu ................................ ................................ ......... 34
2
Rozdział I. WSTĘP
I.1. Przedmiot i cel opracowania
Przedmiotem opracowania jest aktualizacja programu ochrony
środowiska wraz
z planem gospodarki odpadami dla gminy Chrz ąstowice.
Niniejszy program został sporządzony jako realizacja obowi ązków gminy wynikających
z zapisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity: Dz. U. z
2008 r. nr 25, poz. 150, z późn.zm.) oraz ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst
jednolity: Dz. U. z 2007 r. nr 39, poz. 251, z pó źn.zm.), dotyczących sporządzania gminnych
programów ochrony środowiska oraz gminnych planów gospodarki odpadami. Dokumenty te s łużą
realizacji polityki ekologicznej pa ństwa na szczeblu lokalnym. Przyjęte w programie priorytety oraz
zadania gminy Chrząstowice służyć będą realizacji obowiązujących wymogów ustawowych w
dziedzinie
ochrony
środowiska,
zasad
wynikających
z programów rządowych, zasad zrównoważonego rozwoju Polski oraz innych dokumentów
strategicznych w gminie. Efektem realizacji programu b ędzie poprawa stanu środowiska oraz
wdrożenie efektywnego zarządzania środowiskiem w gminie.
I.2. Zakres i metodyka wykonania opracowania
Zakres opracowania spełnia wymagania określone w przepisach ustawy Prawo ochrony
środowiska.
Program
obejmuje
działania
gminy
na
najbliższe
cztery
lata,
tj. 2008 - 2011 oraz obejmujące w perspektywie kolejne cztery lata, tj. 2012 – 2015. Treść programu
jest
zgodna
z
obowiązującymi
przepisami
prawa,
programami
rządowymi
z zakresu ochrony środowiska oraz odpowiednich dokumentów programowych rangi regionalnej i
lokalnej. Aktualizacja programu zawiera ogólną charakterystykę gminy oraz charakterystykę i ocenę
aktualnego stanu środowiska, sporządzoną na podstawie inwentaryzacji i analizy zagadnień
związanych z ochroną środowiska w gminie Chrząstowice. Analizę przeprowadzono w oparciu o:
- informacje uzyskane bezpośrednio z gminy,
- studium zebranych materiałów wejściowych,
- dostępne wyniki monitoringu środowiska,
Opracowanie określa cele, priorytety i zadania ochrony środowiska w zakresie: ochrony gleb i
powierzchni ziemi, gospodarki wodno -ściekowej, gospodarki odpadami, ochrony powietrza
atmosferycznego, ochrony przed hałasem i promieniowaniem elektromagnetycznym, ochrony
przyrody, ochrony przed skutkami poważnych awarii oraz edukacji ekologicznej. Założone cele
podzielono
na
cele
krótkoter minowe,
do
realizacji
w latach 2008 – 2011 oraz średnioterminowe, do realizacji w perspektywie kolejnych czterech lat, czyli
do roku 2015.
Podstawą formułowania celów i priorytetów były wyniki przeprowadzonej analizy stanu
środowiska oraz identyfikacja potrzeb gminy w zakresie ochrony środowiska. Przy formułowaniu
priorytetów
i
celów
ekologicznych
kierowano
si ę
wytycznymi
zawartymi
w obowiązujących przepisach prawa polskiego, obowi ązujących dokumentów rządowych oraz innych
dokumentów strategicznych. Opracowanie zawiera program wykonawczy, tj. okre śla: instytucje
odpowiedzialne za realizację programu, narzędzia realizacji programu, źródła jego finansowania,
harmonogram rzeczowo-finansowy wdrażania programu oraz procedury kontroli realizacji programu.
ROZDZIAŁ II. CHARAKTERYSTYKA GMINY CHRZĄSTOWICE
Ogólna charakterystyka. Położenie administracyjne i geograficzne Gminy
Gmina Chrząstowice położona jest w centralnej części województwa opolskiego, na wschód od
stolicy regionu w bezpośrednim sąsiedztwie miasta Opola. Administracyjnie gmina należy do powiatu
opolskiego.
Poza
Opolem
Gmina
Chrząstowice
graniczy
z gminami:
• Turawa – gmina wiejska (powiat opolski),
• Ozimek – gmina miejsko-wiejska (powiat opolski),
• Izbicko – gmina wiejska (powiat strzelecki),
• Tarnów Opolski – gmina wiejska (powiat opolski).
W skład gminy wchodzi 9 sołectw:
• Chrząstowice – 8,68 km2,
• Daniec – 22,04 km2,
• Dąbrowice – 2,82 km2,
• Dębie – 7,89 km2,
• Dębska Kuźnia – 9,73 km2,
• Falmirowice – 9,48 km2,
• Lędziny – 10,72 km2,
• Niwki – 7,43 km2,
• Suchy Bór – 3,25 km2.
3
Pod względem podziału fizyczno-geograficznego Polski gmina Chrząstowice położona jest w
makroregionie Niziny Śląskiej i jej mezoregionie Równina Opolska. Mezoregion obejmuje w znacznym
stopniu zalesione obszary zalegania utworów wodnolodowcowyc h, na znacznych obszarach wtórnie
zwydmionych, poprzecinane równolegle przebiegaj ącymi dolinami rzek. Lokalnie, w szczególności w
granicznych obszarach mezoregionu z innymi jednostkami, wyst ępują ostańcowe formy
trzeciorzędowe i triasowe. Od zachodu do analizowanego obszaru przylega mikroregion Garbu
Opolskiego zbudowany ze skał węglanowych górnej kredy. Powierzchnia gminy wynosi 8 231 ha, w
tym: tereny rolne zajmują 3 940 ha, a tereny leśne 3 470 ha. Gmina Chrząstowice położona jest
pomiędzy dwoma ważnymi szlakami komunikacji drogowej: w kierunku Częstochowy (Warszawy) droga nr 46 oraz w kierunku Katowic - droga A-4. Długość dróg krajowych na terenie gminy wynosi
10,5 km, sieć 9 dróg powiatowych wynosi 47 km, natomiast sie ć 105 dróg gminnych stanowi odcinek o
łącznej długości 72 km.
Budowa geologiczna i hydrogeologiczna
W wyniku występowania licznych procesów geologicznych gmina charakteryzuje si ę znacznym
zróżnicowaniem budowy litologicznej. W powierzchniowych utworach wyst ępują zarówno formacje
kenozoiczne jak i mezozoiczne. Mezozoik reprezentowany jest przez ska ły górnotriasowe (południowa
część gminy), natomiast na kenozoik składają się skały wulkaniczne (trzeciorzęd – bardzo niewielkie
izolowane obszary w obrębie intruzji żyłowych skał magmowych) oraz liczna grupa utworów
glacjalnych,
fluwioglacjalnych,
eolicznych
i fluwialnych czwartorzędu (najistotniejszy, dominuje na terenie gminy).
Sieć hydrograficzna
Gmina Chrząstowice leży w dorzeczu rzek Odry. Przez jej teren przepływa rzeka Jemielnica z
dopływami: Sucha, Swornica związana z Jemielnicą – Ptaszkówka (Cienka), oraz szereg mniejszych
cieków, kanałów i rowów melioracyjnych. Na terenie gminy wyst ępują nieliczne, małe zbiorniki wodne
związane są z wyrobiskami poeksploatacyjnymi, torfowiskami, namuli skami i nieckami
bezodpływowymi. Obszar gminy należy do Bytomsko-Olkuskiego Regionu Hydrogeologicznego z
poziomami wodonośnymi w środkowym i dolnym triasie (poziom główny) oraz czwartorzędzie. Na
zachodnich krańcach gminy występuje strefa graniczna tego regionu z Regionem Opolskim, dla
którego w analizowanej części charakterystyczny jest dodatkowy górnokredowy poziom wodono śny.
Pod obszarami gminy zalegają 4 Główne Zbiorniki Wód Podziemnych, w tym 2 obj ęte są najwyższą
ochroną (ONO) (Kleczkowski red. 1990):
• GZWP 333 - obejmuje południową część gminy,
• GZWP 336 - graniczy z zachodnią częścią gminy w zasięgu skał górnej kredy,
• GZWP 335 - obejmuje całą gminę,
•
GZWP 334 - obejmuje całą gminę.
Społeczność lokalna
Gminę zamieszkuje 6 641 osób (według stanu na 31.12.2007 r.). Gęstość zaludnienia gminy
2
Chrząstowice w 2007 roku wynosiła 81 osoby/km . To wartość około 31% mniejsza od wartości
2
gęstości zaludnienia dla województwa opolskiego - 112 osób/km . Gęstość zaludnienia gminy
Chrząstowice jest dość wysoka jak na gminy wiejskiej ze względu na znaczny wpływ bezpośredniego
sąsiedztwa aglomeracji opolskiej.
Według Banku Danych Regionalnych Głównego Urzędu Statystycznego, mieszkańców gminy
Kolonowskie zakwalifikowano do mieszkańców terenów wiejskich.
Prognoza liczby ludności w latach 2007-2015 przedstawia się następująco:
Rok
2007
2011
2015
Liczba ludności
6 641
6 600
6 564
Źródło: GUS (stan na dzień 31.12.2007 r.)
Charakterystyka rolniczego i pozarolniczego sektora gospodarczego
W gminie dominuje funkcja rolni cza i mieszkaniowa. Funkcją uzupełniającą są usługi. W gminie
istnieją dobre warunki dla rozwoju rzemiosła i handlu. W ostatnich latach powstało wiele nowych
podmiotów gospodarczych. Obecnie na terenie gminy zarejestrowanych jest oko ło 600 podmiotów
gospodarczych, są to przede wszystkim małe i średnie zakłady rodzinne. Branżami dominującymi jest:
obróbka drewna (tartaki, zakłady stolarskie), gastronomia, przetwórstwo owoców i warzyw, mechanika
i blacharstwo samochodowe oraz usługi budowlane i ślusarskie. Jeden z większych zakładów na
terenie gminy to m.in.: „ROLNIK” Sp. z o.o. w Dańcu. Gmina posiada mało korzystne warunki do
produkcji rolnej oraz słabą strukturę gospodarstw rolnych. Głównym kierunkiem produkcji
indywidualnych gospodarstw rolnych jest produkcja zwierzęca i mleka. Z upraw roślinnych dominują
4
zboża, ziemniaki i rośliny pastewne. W przyszłości rolnictwo gminne cechować powinien rozwój
gospodarstw specjalistycznych oraz dostosowanie kierunków produkcji ro ślinnej i zwierzęcej oraz
poziomu usług do
wymogów
rynku lokalnego i
unijnego (rozwój
agroturystyki).
W kierunku rozwoju przestrzennego gminy należy dążyć do rozwoju funkcji rekreacyjnej. Na rozwój
w/w funkcji ma wpływ sąsiedztwo Jezior Turawskich.
Struktura gruntów:
• Grunty orne – 2382;
• Sady – 10;
• Łąki – 1626;
• Pastwiska – 127;
• Lasy – 3488;
• Grunty zadrzewione i zakrzewione – 10;
• Pozostałe grunty i nieużytki – 430
Sytuacja gospodarcza.
Dominującą dziedziną gospodarki gminy jest rolnictwo. Ze wzgl ędu na niską jakość rolniczej
przestrzeni produkcyjnej i położenie, gmina predysponowana jest do rozwoju pozarolniczych dziedzin
gospodarki, głównie usług i turystyki. Gmina jest w nieznacznym stopniu uprzemys łowiona.
Podstawowe branże przemysłowe to: przemysł drzewny (tartaczny), przemysł rolno-spożywczy,
przemysł materiałów budowlanych. W gminie zarejestrowanych jest ok. 300 podmiotów
gospodarczych,
są
to
przede
wszystkich
małe
i średnie przedsiębiorstwa rodzinne. Znaczącym atutem dla rozwoju przemysłu jest położenie gminy sąsiedztwo miasta Opola a także dogodne położenie w układzie sieci komunikacyjnych zwiększa
rynek zbytu towarów i usług.
Infrastruktura techniczna.
Komunikacja drogowa
• Komunikacja drogowa oparta jest na dwóch drogach krajowych przebiegaj ących przez gminę
Chrząstowice: nr 4 Zgorzelec – Medyka oraz nr 46 Opole – Warszawa. Drogi te nie posiadają
ograniczonego
tonażu
w
przeciwieństwie
do
dróg
gminnych,
z których droga nr 27714 Dębska Kuźnia – Falmirowice posiada ograniczenie do
5 ton. Długość dróg krajowych na terenie gminy wynosi 8,8 km .
• Przez południowe tereny gminy przebiega droga krajowa nr 4 (III klasy technicznej)
o znaczeniu międzyregionalnym Zgorzelec-Przemyśl. Długość odcinka na terenie gminy
wynosi 1,7 km.
• Sieć 9 dróg powiatowych o łącznej długości 47 km.
• Sieć 105 dróg gminnych o łącznej długości 72 km.
W
przyszłości
planuje
się
budowę
obwodnicy
Lędzin
i
Dębskiej
Kuźni.
W najbliższej perspektywie jest przebudowa.
Komunikacja kolejowa
Linia kolejowa PKP nr 144 Opole - Fosowskie (odcinek długości 14 km), przy niej
1 stacja – Chrząstowice i 2 przystanki osobowe: D ębska Kuźnia i Suchy Bór. Łączy Opole z
Częstochową.
Sieć dróg, ich stan ilościowo-jakościowy
Sieć dróg krajowych (ich przebieg w pkt.1) w stanie dobrym; nawierzchnia drogi nr 4 aktualnie
modernizowana. Droga nr 46 na odcinku Dębska Kuźnia – Chrząstowice posiada znaczne koleiny.
Sieć dróg powiatowych posiada nawierzchnię bitumiczną z wyjątkiem odcinka drogi nr 27748 o
nawierzchni
tłuczniowej
utwardzonej.
Sieć
105
dróg
gminnych
o łącznej długości 72 km, w tym:
- 17 km o nawierzchni bitumicznej;
- 33 km o nawierzchni gruntowej;
- 22 km o nawierzchni twardej nie ulepszonej.
Telekomunikacja
Gmina jest całkowicie stelefonizowana. W roku 1997 TPSA posiada ła na terenie gminy 844
abonentów, w roku 1999 – 1226 abonentów. Centrala znajduje si ę w placówce TPSA w
dobudowanym budynku gminnym. Przewiduje si ę do roku 2010 zwiększenie central do 1340
abonentów. Planowana inwestycja pozwoli na uzyskanie wska źnika gęstości 20 telefonów na 100
mieszkańców gminy.
Elektroenergetyka
• Dwutorowa napowietrzna linia 110kV relacji Dobrzeń-Ozimek. Długość linii przebiegającej
w granicach gminy wynosi około 13km;
5
•
Dwutorowa napowietrzna linia 110kV relacji Opole Proszowice -Ozimek. Długość linii
przebiegającej w granicach gminy wynosi około 10km;
Zapotrzebowanie mocy szczytowej odbiorców z terenu gminy wyliczono na oko ło
2 MW. Przesył tej mocy dokonywany jest ciągami liniowymi 15kV, w które w łączonych jest przelotowo
lub na odczepie 47 stacji transformatorowych 15/0,4kV. Wi ększość stacji to stacje typu słupowego
zasilane doczepowo z istniejących ciągów liniowych 15kV. Siec 15kV w przeważającej części
wykonana jest jako napowietrzna (niewielkie odcinki linii kablowych wyst ępują w Suchym Borze oraz
na trasie Dębska Kuźnia – Niwki). Długość istniejących linii 15kV wynosi około 38km, w tym około 6km
linii kablowych. Pracujący układ sieci elektroenergetycznych jest w dobrym stanie technicznym i w
pełni zaspokaja istniejące potrzeby.
Gazownictwo
Przy wschodnio-południowej granicy gminy przebiega gazoci ąg Ř 250 mm relacji
Zdzieszowice – Ozimek o ciśnieniu nominalnym 6.3 Mpa. Na granicy so łectwa Suchy Bór przechodzi
tranzyt gazociągu Kluczbork - Przywory. Sieci gazowych i ciepłowniczych brak.
Wodociągi
Gmina zaopatrywana jest w wodę z użytkowego poziomu wodonośnego zbiornika wód
podziemnych Grotowice – Krupski Młyn. Woda rozprowadzana jest wodociągami zbiorczymi w całej
gminie. Wodociągi występują w każdej wsi. Wszystkie sołectwa zwodociągowano w latach 1976-1992.
6
sołectw
zasilanych
jest
ze
stacji
w
Dębskiej
Kuźni,
1 sołectwo (Niwki) ze stacji lokalnej i 2 sołectwa (Daniec i Dąbrowice) z przepompowni zasilanej ze
studni w Dańcu.
- długość sieci wodociągowej wynosi 73 km, wykonana z rur PCV;
- długość przyłączy wynosi 43 km
- odbiorców wody jest ok. 2000.
Kanalizacja
Miejscowości Lędziny, Suchy Bór, Chrząstowice oraz Dębska Kuźnia są skanalizowane, ścieki
transportowane
są
kolektorem
ciśnieniowym
na
oczyszczalnię
w Opolu. Ścieki komunalne z pozostałych miejscowości wywożone są do punktu zlewnego
w Chrząstowicach oraz na oczyszczalnię w Ozimku - Antoniów i w Opolu.
Oczyszczalnie ścieków
Ścieki z terenu gminy kierowane są na oczyszczalnię w Opolu rurociągiem tłocznym. Nie
istnieje potrzeba budowania oczyszczalni na terenie gminy. Zlokalizowana jest tylko jed na
oczyszczalnia działająca dla potrzeb Ośrodka Resocjalizacji Monar w Zbicku.
Na terenach nie skanalizowanych proponuje si ę propagowanie budowy przydomowych oczyszczalni
ścieków komunalnych.
Urządzenia techniczne w zakresie gospodarki komunalnej
Urządzeń technicznych w zakresie gospodarki komunalnej na terenie gminy brak, oprócz
punktu zlewnego w Chrząstowicach. Wysypisko śmieci na terenie miejscowości Dębie-nieczynne od
1996 roku – zostało zrekultywowane w 2003 roku.
Zabytki architektury i stanowiska archeologiczne
Zabytki architektury i budownictwa występują na terenie całej gminy Chrząstowice. Są to:
kościoły, plebanie, budynki mieszkalne i gospodarcze, wiejskie aleje, za łożenia dworskie
i parki. Zachowały one elementy pierwotnych układów urbanistycznych. W okresie powojennym
stopień zachowania historycznie ukształtowanych układów zabudowy poszczególnych miejscowo ści
nie uległ zasadniczym zmianom. W rejestrze zabytków województwa opolskiego ujęte są dwa obiekty
zabytkowe położone na terenie gminy: pałac (obecnie Ośrodek Resocjalizacji MONAR) w Zbicku,
pochodzący z 1930 roku – nr rej. 2012/77 oraz park pa łacowy – nr rej. 296/94.
Pałac zachowany jest w dobrym stanie, natomiast park jest zupe łnie zdewastowany.
Obiekty wpisane do rejestru zabytków podleg ają ścisłej ochronie konserwatorskiej,
a obiekty znajduj ące się w ewidencji – ochronie w zakresie ich architektury zewnętrznej. Gminny
zasób wartości kulturowych podlegaj ących ochronie uzupełniają 58 stanowiska archeologiczne. Żadne
z nich nie zostało wpisane do rejestru.
Walory kulturowe chronione są prawem miejscowym przez ustanowienie stref ochrony
konserwatorskiej w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Obecnie na terenie
gminy Chrząstowice obowiązuje strefa "A" ścisłej ochrony konserwatorskiej wokół obiektów wpisanych
do rejestru zabytków. W strefie "A" zak łada się bezwzględny priorytet wymagań i ustaleń
konserwatorskich nad względami wynikającymi z działalności inwestycyjnej, gospodarczej i usługowej.
Działania konserwatorskie w strefie „A” zmierzają do zachowania i uczytelnienia historycznego uk ładu
przestrzennego oraz do konserwacji jego głównych elementów. Wszelka działalność inwestycyjna,
budowlana, jak również przebudowy, remonty, adaptacje, dostosowywania do wspó łczesnych funkcji,
6
czy też rozbiórki oraz dokonywania podzia łów nieruchomości znajdujących się w obszarze strefy,
wymagają uzgodnienia z wojewódzkim konserwatorem zabytków.
Turystyka i rekreacja
Atrakcje turystyczne gminy Chrząstowice związane są głównie z walorami krajobrazowymi
północnej i wschodniej części województwa opolskiego, to jest rozległych kompleksów leśnych,
objętych ochroną w postaci Obszaru Chronionego Krajobrazu „Lasy Stobrawsko – Turawskie”.
Naturalny krajobraz powinien przyci ągać coraz większe rzesze turystów. Znajdą oni tutaj piękne
krajobrazy, czystą wodę, kompleksy leśne, użytki ekologiczne, pomniki przyrody oraz inne urokliwe
zakątki. Ponadto atrakcje turystyczne uzupe łnia bogaty zasób zabytków z zespo łem pałacowym oraz
parkami podworskimi na czele. Na t erenie gminy Chrząstowice wytyczono 5 tras rowerowych, w tym 2
o charakterze tranzytowym. Powstały na podstawie porozumienia komunalnego gmin Chrz ąstowice,
Dobrodzień, Jemielnica, Kolonowskie, Ozimek, Turawa i Zawadzkie w celu oznakowania
i utrzymania systemu rowerowych ścieżek turystycznych w dolinie rzeki Mała Panew. Trasy zostały
wytyczone w ramach projektu „Rowerem po Śląsku”, który ma stworzyć ofertę turystyczną dla
mieszkańców województw śląskiego, opolskiego i dolnośląskiego
Strategia i wizja rozwoju Gminy
Wizja rozwoju gminy została sformułowana w „Strategii Rozwoju Gminy Chrząstowice
opracowanej w 2004 r., zostały sformułowane cele w rozpiciu na plan krótkookresowy, średnio i
długookresowy.
Plan Krótkookresowy
Cele:
• Poprawa warunków życia na wsi;
• Poprawa ochrony środowiska;
• Obniżanie stopy bezrobocia;
• Poprawa bezpieczeństwa mieszkańców gminy;
• Pozyskanie inwestorów krajowych i zagranicznych;
• Podwyższenie jakości produktów rolnych;
• Poprawa warunków zdrowotnych;
• Podnoszenie świadomości i umiejętności pośród społeczności lokalnej;
Plan średniookresowy
Cele:
• Przeciwdziałanie skutkom powodzi;
• Zwiększanie miejsc pracy;
• Zmniejszenie stopy bezrobocia;
• Poprawa dochodowości gospodarstw rolnych;
• Poprawa warunków zdrowotnych i kondycyjnych;
Plan długookresowy
Cele:
• Przeciwdziałanie skutkom powodzi;
• Zwiększanie ilości miejsc pracy;
• Obniżanie stopy bezrobocia;
• Poprawa dochodowości gospodarstw rolnych;
• Poprawa warunków zdrowotnych i kondycyjnych;
7
ROZDZIAŁ III. OCENA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA
III.1. Wody powierzchniowe i podziemne
Występujące na terenie gminy cieki powierzchniowe były ostatnio badane
w ramach monitoringu Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Opolu,
w roku 2006. Celem wykonywania badań było stworzenie podstaw do podejmowania działań na rzecz
poprawy stanu wód oraz ich ochrony przed zanieczyszczeniem, w tym ochrony przed eutrofizacj ą
powodowaną wpływem sektora bytowo-komunalnego i rolnictwa oraz ochrony przed
zanieczyszczeniami przemysłowymi, w tym zasoleniem i substancjami szc zególnie szkodliwymi dla
środowiska wodnego. Oceny stanu wód powierzchniowych b ędą wykorzystywane do zintegrowanego
zarządzania wodami w układzie dorzeczy.
W poniższej tablicy zestawiono wyniki klasyfikacji wód powierzchniowych przep ływających przez
gminę Chrząstowice, wg badań przeprowadzonych w 2007 r.
Tabela 3.1.1: Wyniki klasyfikacji wód powierzchniowych przep ływających przez teren gminy
Chrząstowice w 2007 r.
Wyniki klasyfikacji
Lp.
NAZWA CIEKU – przekrój
wskaźniki decydujące
klasa
o klasie
BZT5, Azot, bakterie
1.
Sucha – powyżej Chrząstowic
IV
fekalne
2.
Swornica
IV
Substancje rozpuszczalne
Na terenie gminy nie zostały przeprowadzone badania wód podziemnych .
III.2.Gospodarka odpadami
Szczegółową analizę stanu gospodarki odpadami w gminie Chrząstowice przedstawiono w
równolegle opracowywanej integralnej cz ęści niniejszego opracowania - „Aktualizacji planu gospodarki
odpadami dla gminy Chrząstowice”.
III.3. Powietrze atmosferyczne
Jakość powietrza atmosferycznego na terenie gminy Chrz ąstowice kształtowana jest przez
emisję pyłów i gazów, których źródłem są:
- procesy energetyczne i przemysłowe,
- emisja niska,
- komunikacja samochodowa,
- emisja niezorganizowana.
Dla celów oceny jakości powietrza w gminie Chrząstowice założono, że stopień zanieczyszczenia
powietrza kształtuje się na poziomie odniesionym do powiatu opolskiego.
Według wyników rocznej oceny jakości powietrza za 2008 rok, powiat opolski zosta ł zaliczony do
klasy C (pod względem wskaźnika PM 10 i benzo a pirenu), co oznacza, że poziom stężeń przekracza
wartość dopuszczalną/docelową powiększoną o margines tolerancji; niezb ędne jest opracowanie
programu ochrony powietrza POP.
Źródła zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego
Procesy energetyczne i przemys łowe
Głównymi zanieczyszczeniami z procesów energetycznych i procesów przemysłowych na terenie
gminy Chrząstowice są zanieczyszczenia pyłowe i gazowe ze spalania paliw, pyły mechaniczne,
związki organiczne z procesów obróbki metali, procesów spawalniczych, pochodz ące ze stosowania
farb i lakierów itp. Na terenie gminy Chrząstowice są nieliczne zakłady emitujących ww.
zanieczyszczenia do powietrza:
• Zakład Stolarski w Dębie przy ul. Wiejskiej 21; zakład ten emituje tylko pył,
a źródłem tej małej emisji są maszyny stolarskie do szlifowania, frezowania
i cięcia drewna.
• „Rolnik” Sp. z o.o. - Przetwórnia w Dańcu przy ul. Dąbrowickiej 50; źródłem emisji jest
kotłownia
posiadająca
dwa
kotły
typu
KMR
350
z
rusztem
stałym
o mocy sumarycznej poniżej 0,5 MW.
Emisja niska
Źródła tzw. „emisji niskiej” stanowi ą w gminie indywidualne domowe systemy grzewcze oraz
niewielkie
kotłownie
pracujące
na
potrzeby
zakładów
produkcyjnych
i budynków użyteczności publicznej, opalanych paliwami sta łymi (koks, węgiel kamienny).
8
Charakterystyczną cechą indywidualnych palenisk w ęglowych jest ich niska sprawność oraz niepełny
proces spalania powodujący nadmierną emisję zanieczyszczeń. Ponadto niewielka wysokość
emitorów powoduje koncentracj ę zanieczyszczeń w bezpośrednim otoczeniu miejsc przebywania
ludzi.
Zanieczyszczenia z komunikacji samochodowej
Trasy komunikacyjne stanowią liniowe źródła emisji zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego.
Zanieczyszczenia powietrza tworzą produkty spalania benzyn, olejów napędowych oraz w znacznie
mniejszym stopniu gazu LPG. Do zanieczyszcze ń atmosfery pochodzących z komunikacji
samochodowej zalicza się również pyły powstające podczas zużywania się nawierzchni jezdni oraz
podzespołów pojazdów (opony, klocki hamulcowe) – mają one jednak marginalny udział w ogólnym
bilansie zanieczyszczeń powietrza pochodzących z transportu samochodowego.
Wpływ na wielkość emisji z transportu powierzchniowego maj ą stan jezdni, konstrukcja
i stan techniczny pojazdów, rodzaj spalanego paliwa, p łynność ruchu.
Toksycznymi produktami spalania paliw są: tlenek węgla, tlenki azotu, dwutlenek siarki, pył PM10
(zawierający sadzę oraz śladowe ilości związków ołowiu) oraz lotne związki organiczne (głównie
węglowodory alifatyczne).
Emisja niezorganizowana
Źródłami emisji niezorganizowanej o minimalnej uci ążliwości jest znajdująca się
w gminie lokalna oczyszczalnie ścieków przy Ośrodku Resocjalizacji MONAR w Lędzinach-Zbicku,
oraz nieczynne, zrekultywowane składowisko odpadów komunalnych.
Głównym źródłem uciążliwych zapachów na terenie gminy jest natomiast rolnictwo,
z którego utrzymuje się znaczna część mieszkańców. Rolnictwo może stanowić zagrożenie dla
środowiska zwłaszcza hodowla bydła oraz zabiegi agrotechniczne, które maj ą znaczny udział w
zanieczyszczeniu powietrza amoniakiem, podtlenkiem azotu i metanem. Źródła zanieczyszczeń
powietrza pochodzące z tej części gospodarki to:
• zapylenie wynikające głównie z erozji wietrznej, ruchu maszyn i narzędzi rolniczych po
powierzchni suchej gleby oraz transportu i stosowania niektórych nawozów, szczególnie
wapna nawozowego i superfosfatu pylistego,
III.4. Klimat akustyczny
Na klimat akustyczny gminy Chrząstowice decydujący wpływ ma hałas pochodzący
z transportu powierzchniowego oraz obiektów przemysłowych, z czego decydujący wpływ ma emisja
hałasu z transportu samochodowego. Przez teren gminy przebiegają uczęszczane szlaki
komunikacyjne. Poziom hałasu komunikacyjnego, szczególnie odczuwalnego w tych miejscach wi ąże
się z kilkoma czynnikami, wśród których najważniejsze to stan i sposób eksploatacji pojazdów oraz
nawierzchni jezdni. Stan techniczny dróg, który w pojedynczych miejscach nie jest doskona ły,
powoduje dodatkowe wstrząsy oraz zmniejsza płynność poruszających się pojazdów, co pośrednio
wpływa na klimat akustyczny gminy.
Źródła hałasu występującego w środowisku podzieli ć można na dwie podstawowe kategorie:
hałas komunikacyjny oraz hałas przemysłowy. Źródłem hałasu komunikacyjnego są drogowe i
kolejowe korytarze transportowe. Z kolei do źródeł hałasu przemysłowego można zaliczyć wiele
drobnych
źródeł,
których
oddziaływanie
jest
odczuwalne
jedynie
w postaci skumulowanej (same w sobie źródła nie stanowią uciążliwości, ale sytuacja ta może
wyglądać inaczej w sytuacji pokrywania się oddziaływań od kilku indywidualnych źródeł).
Pełna ocena stopnia zagrożenia środowiska hałasem nie jest możliwa ze względu na brak
prowadzonego monitoringu ha łasu komunikacyjnego na terenie gminy.
III.5. Promieniowanie elektromagnetyczne
Źródłami promieniowania elektromagnetycznego (PEM) na terenie gminy Chrz ąstowice jest
infrastruktura elektroenergetyczna, a także przebiegające przez teren gminy linie przesyłowe wysokich
i niskich napięć. Źródłem promieniowania elektromagnetycznego są również anteny nadawczoodbiorcze telefonii komórkowej (zlokalizowane na terenie Gminy) oraz anteny nadawcze sygna łu
radiowego.
W 2007 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu przeprowadzi ł pomiary
natężenia promieniowania elektromagnetycznego w 11 punktach monitoringowych bior ąc pod uwagę
tereny o wysokiej gęstości zaludnienia w rejonie oddziaływania źródeł emisji PEM. Po
przeprowadzeniu pomiarów w badanych punktach, nie stwierdzono przekrocze ń dopuszczalnych
wartości natężenia pól elektromagnetycznych. Lokalizacja punktów pomiarowych nie obj ęła Gminy
Chrząstowice.
Obecnie WIOŚ w Opolu nie posiada wykazu tere nów, na których stwierdzono przekroczenie
dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku.
9
III.6. Ochrona przyrody
Szata roślinna
Obszar gminy Chrząstowice w związku z dość znacznym zróżnicowaniem siedlisk, obfituje w
chronione i rzadkie gatunki roślin. Bogactwo roślinności gminy Chrząstowice jest odzwierciedleniem
dużej ilości siedlisk, jakie wykształciły się tu w wyniku zróżnicowanej rzeźby terenu, różnego typu gleb,
warunków klimatycznych i wilgotnościowych. Zróżnicowanie ww. warunków umożliwiło rozwój wielu
zbiorowiskom roślinnym, takim jak: zbiorowiska wodne i szuwarowe, łąki, zbiorowiska leśne,
zbiorowiska polne, zbiorowiska antropogeniczne zwi ązane z terenami zabudowanymi, okrajkami,
zrębami leśnymi, miejscami wydeptywanymi.
Obszar Chronionego Krajobrazu Lasy Stobrawsko-Turawskie o powierzchni 179305 ha zosta ł
powołany w 1988 roku w centralnej i zachodniej części województwa opolskiego. W 1999 roku w jego
zachodniej i centralnej części utworzono Stobrawski Park Krajobrazowy. W granic ach tego obszaru
znajduje
się
północna
i
wschodnia
część
gminy
Chrząstowice.
W granicach Lasów Stobrawsko-Turawskich znalazło się kilka zespołów przyrodniczo-krajobrazowych
oraz kilkadziesiąt użytków ekologicznych i pomników przyrody. Niezliczona ilość cieków, stawy
hodowlane, źródła, polodowcowe moreny i wydmy stanowi ą o wysokich walorach krajobrazowych i
przyrodniczych tego terenu. Na obszarze Lasów Stobrawsko -Turawskich stwierdzono występowanie
wielu chronionych gatunków roślin i zwierząt. Jednym z najciekawszych obiektów położonych na tym
terenie jest Jezioro Turawskie. Jego najbli ższe otoczenie jest miejscem gniazdowania wielu ciekawych
gatunków ptaków. Zbiornik stanowi też ważne miejsce odpoczynku i żerowania dla ptaków
migrujących. Z tego względu został zaliczony do ostoi ptactwa wodnego o randze europejskiej. W
myśl postanowień ustawy o ochronie przyrody obszar chronionego krajobrazu to obiekt pe łniący poza
funkcją przyrodniczo-krajobrazową funkcję turystyczno-rekreacyjną. Lasy Stobrawsko-Turawskie, ze
względu na przewagę borów sosnowych mających duże walory bioterapeutyczne (działają kojąco,
przeciwastmatycznie i odkażająco), posiadają duże znaczenie dla turystyki i wypoczynku
mieszkańców okolicznych miast.
Indywidualne formy ochrony przyrody
Torfowisko Dębska Kuźnia - użytek ekologiczny o powierzchni 5,19 ha uznany
Rozporządzeniem nr P/2/97 Wojewody Opolskiego z dnia 3 lutego 1997 roku. Jest to podmok ły
nieużytek z interesującymi zbiorowiskami rolśinnymi w trakcie naturalnej sukcesji. Miejsce bytowa nia i
żerowania bociana czarnego Ciconia nigra.
Pomniki przyrody
Na terenie gminy Chrząstowice znajduje się obecnie 14 pomników przyrody. S ą to:
1. Dąb szypułkowy Quercus robur rosnący w oddziale 15 d Nadleśnictwa Opole, obręb Grudzice w
sąsiedztwie Tartaku w Suchym Borze (nr rej. woj. 44). Obwód pnia na wysokości 1, 3 m: 470 cm;
wysokość: 24 m; wiek: około 270 lat.
2. Buk zwyczajny Fagus sylvatica rosnący w oddziale 178 f Nadleśnictwa Krasiejów, obręb Zbicko
(nr rej. woj. 175). Obwód pnia na wysokości 1, 3 m: 480 cm; wysokość: 31 m; wiek: około 220 lat.
3. Sosna zwyczajna Pinus sylvestris rosnąca w oddziale 180 d Nadleśnictwa Krasiejów, obręb
Zbicko (nr rej. woj. 176). Obwód pnia na wysokości 1, 3 m: 268 cm; wysokość: 26 m; wiek: około
180 lat.
4. Sosna zwyczajna Pinus sylvestris rosnąca w oddziale 212 c Nadleśnictwa Krasiejów, obręb
Zbicko na skraju lasu koło Dańca (nr rej. woj. 193). Obwód pnia na wysokości 1, 3 m: 260 cm;
wysokość: 23 m; wiek: około 220 lat.
5. Dąb szypułkowy Quercus robur rosnący w oddziale 91 c Nadleśnictwa Krasiejów, obręb Zbicko
(nr rej. woj. 194). Obwód pnia na wysokości 1, 3 m.: 550 cm; wysokość: 27 m; wiek: około 220 lat.
6. Sosna zwyczajna Pinus sylvestris rosnąca w oddziale 238 h Nadleśnictwa Krasiejów, obręb
Zbicko (nr rej. woj. 333). Obwód pnia na wysokości 1, 3 m.: 260 cm; wysokość: 23 m; wiek: około
180 lat.
7. Dąb szypułkowy Quercus robur rosnący w oddziale 7 c Nadleśnictwa Opole, obręb Grudzice na
skraju lasu, w odległości około 50 m od drogi Opole - Chrząstowice (nr rej. woj. 440). Obwód pnia
na wysokości 1, 3 m.: 425 cm; wysokość: 25 m; wiek: około 320 lat.
8. Dąb szypułkowy Quercus robur rosnący w oddziale 15 g Nadleśnictwa Opole, obręb Grudzice (nr
rej. woj. 503). Obwód pnia na wysokości 1, 3 m: 490 cm; wysokość: 31 m; wiek: około 250 lat.
9. Dąb szypułkowy Quercus robur rosnący w oddziale 15 b Nadleśnictwa Opole, obręb Grudzice (nr
10. Dąb szypułkowy Quercus robur rosnący w oddziale 7 b Nadleśnictwa Opole, obręb Grudzice (nr
11. Sosna wejmutka Pinus strobus rosnąca w oddziale 239 b Nadleśnictwa Krasiejów, obręb Zbicko,
objęta ochroną uchwałą nr XXXII/178/2001 Rady Gminy w Chrząstowicach z dnia 27 lutego 2001
10
roku (Dz. Urz. Woj. Op. nr 26 z 2001 r.). Obwód pnia na wysoko ści 1, 3 m.: 320 cm; wysokość: 25
m; wiek: około 120 lat.
12. Aleja dębów szypułkowych pomiędzy miejscowościami Dębie i Daniec.
13. Dąb szypułkowy Quercus robur rosnący przy ul. Wiejskiej w Dębiu, powołanego Uchwałą Nr
XXIX/201/2005
Rady
Gminy
Chrząstowice,
z
dnia
30
sierpnia
2005
w sprawie ustanowienia pomnika przyrody.
14. Dęby szypułkowe przy ul. Szkolnej w Lędzinach, powołanego Uchwałą Nr XXIX/202/2005 Rady
Gminy Chrząstowice z dnia 30 sierpnia 2005 r. w sprawie ustanowienia pomnika przyrody.
Rezerwaty przyrody
Srebrne Źródło
Rezerwat leśny o powierzchni około 23 ha. Obszar ten ma bardzo du że walory przyrodnicze
związane zarówno z biotopem jak i biocenozami. Do największych walorów przyrody nieożywionej
należy występowanie rozległej strefy źródliskowej niewielkiego dopływu Jemielnicy. Strefa obejmuje
bardzo liczne wysięki i skoncentrowane wypływy wód podziemnych o łącznej bardzo wysokiej
wydajności.
Wypływy
wód
podziemnych
pochodzą
z naturalnego drenażu rozległego pasa pagórów wodnomorenowych, wodnolodowcowych
i eolicznych zlokalizowanych między Ozimkiem i Dębską Kuźnią. Wody opadowe na tym zalesionym
terenie zazwyczaj szybko przedostaj ą się przez łatwo przepuszczalne warstwy skalne, by w spągu
gromadzić
się
na
nieprzepuszczalnych
iłach
i
iłowcach
górnego
triasu.
W związku z występowaniem w spągu nieprzepuszczalnego podłoża płyną następnie równolegle, by
w sposób skoncentrowany przedosta ć się na powierzchnię. Silnie zaznaczona erozja wodna, która
towarzyszy wypływom doprowadziła do wykształcenia się płaskiej w dnie zawodnionej niecki.
Rezerwat obejmuje fragment masywu leśnego porośniętego łęgiem wiązowo-jesionowym
Ficario-Ulmetum
campestris,
łęgiem
jesionowo-olszowym
Circaeo-Alnetum
i grądem subkontynentalnym Tilio-Carpinetum. Na jego obszarze znajduje si ę znacznych rozmiarów
źródło, na którego brzegach wykształciły się płaty zespołu z dominacją lepiężnika białego Petasitetum
albi. Znajduje się tu jedyne na Równinie Opolskiej stanowisko cisa pospolitego Taxus baccata w
naturalnym siedlisku. Występują tu również dosyć licznie inne rzadkie gatunki, np. żywiec
dziewięciolistny Dentaria enneaphyllos, żywiec cebulkowy D. bulbifera, wawrzynek wilczełyko Daphne
mezereum, przylaszczka pospolita Hepatica nobilis, porzeczka czarna Ribes nigrum, kwitn ące okazy
bluszczu pospolitego Hedera helix, kruszczyk szerokolistny Epipactis helleborine. Obszar ten nale ży
objąć ochroną częściową
Projektowane formy ochrony przyrody
Łęg w Dębiu
Niewielki powierzchniowo fragment łęgu jesionowo-olszowego Circaeo-Alnetum. Miejsce
masowego występowania bardzo rzadkiej w województwie opolskim chronionej paproci pióropusznika strusiego Matteucia struthiopteris.
Łąki koło Dębskiej Kuźni
Pas podmokłych łąk w dolinie Jemielnicy na po łudniowy-wschód od Dębskiej Kuźni
z wieloma dobrze wykształconymi zbiorowiskami łąkowymi i turzycowymi. Miejsce występowania
kukułki szerokolistnej Dactylorhiza majalis, bobrka trójliskowego Menyanthes trifoliata ,
siedmiopalecznika błotnego Comarum palustre, sitowia lenego Scirpus sylvaticus, ostro żenia
łąkowego
Cirsium
rivulare,
wełnianki
wąskolistnej
Eriophorum
angustifolium
i innych
Proponowane formy ochrony przyrody
Zespół przyrodniczo-krajobrazowy Kamionka
Proponowany zespół przyrodniczo-krajobrazowy obejmuje interesuj ący pod względem
krajobrazowym i przyrodniczym dawny kamienio łom bazaltów Kamionka. Obszar ten jest jednym z
kilkunastu występujących na Opolszczyźnie wystąpień intruzji żyłowych trzeciorzędowego
wulkanizmu. Występujący w kamieniołomie druzgot bazaltowy stanowi warte zachowania ze
względów naukowych i dydaktycznych świadectwo przeszłości geologicznej okolic. Obszar ten
obfituje w rzadkie w skali regionu gatunki grzybów i ro ślin oraz zbiorowiska roślinne. Spośród grzybów
występuje tu koralówka czerwonowierzchołkowa Ramaria botrytis, której stanowisko to jest jedynym
obecnie istniejącym na Śląsku Opolskim. Na terenie tym występuje wiele rzadkich i gin ących roślin.
Do najciekawszych należy m.in.: wawrzynek wilczełyko Daphne mezereum, wyka kaszubska Vicia
cassubica, wyka zaroślowa Vicia dumetorum, bluszcz pospolity Hedera helix. Do najbardziej
interesujących zbiorowisk roślinnych należy rzadki na Śląsku Opolskim zespół z dominacją wyki
kaszubskiej Agrimonio-Vicietum cassubicae, i zespół wyki leśnej i wyki zaroślowej Vicietum sylvatico-
11
dumetorum.
Występują tu również chronione i rzadkie gatunki zwierz ąt: ropucha zielona Bufo viridis, rzekotka
drzewna Hyla arborea, traszka zwyczajna Triturus vulgar is, zaskroniec Natrix natrix, zimorodek Alcedo
atthis i wiele innych.
Łąka koło Dąbrowic
Jest to kompleks podmokłych, niekoszonych łąk miedzy Dąbrowicami i Dańcem z wieloma
dobrze wykształconymi zbiorowiskami łąkowymi i turzycowymi. Są to: zespół kosaćca żółtego Iridetum
pseudacori, zespół turzycy błotnej Caricetum acutiformis, zespół turzycy dzióbkowatej Caricetum
rostratae, zespół turzycy zaostrzonej Caricetum gracilis, zespół turzycy sztywnej Caricetum gracilis,
zespół ostrożenia łąkowego Cirsietum rivularis i zespół sitowia lenego Scirpetum silvatici. Jest to
miejsce licznego występowania kukułki szerokolistnej Dactylorhiza majalis, sitowia lenego Scirpus
sylvaticus, ostrożenia łąkowego Cirsium rivulare i innych. Na łąkach tych ma swoje stanowisko l ęgowe
derkacz Crex crex, gatunek zagro żony w skali światowej. Celem jego ochrony jest zachowanie
unikalnych biotopów łąkowych i turzycowych, walorów krajobrazowych oraz zasobów genowych
chronionych i rzadkich gatunków roślin i zwierząt.
Łąka koło Dańca
Jest to niewielki kompleks podmokłych, koszonych łąk w północno-wschodniej części Dańca z
wieloma
dobrze
wykształconymi
zbiorowiskami
łąkowymi,
turzycowymi
i torfowiskowymi. Są to: zespół turzycy błotnej Caricetum acutiformis, zespół turzycy dzióbkowatej
Caricetum rostratae, zespół turzycy zaostrzonej Caricetum gracilis, zespó ł turzycy sztywnej Caricetum
gracilis, zespół ostrożenia łąkowego Cirsietum rivularis, zespół sitowia leśnego Scirpetum silvatici,
zespół kwaśnych młak turzycowych Carici canescentis-Agrostietum caninae oraz rzadki w
województwie opolskim zespół turzycy nitkowatej Caricetum lasiocarpae. Jest to miejsce licznego
występowania kukułki szerokolistnej Dactylorhiza majalis, sitowia le śnego Scirpus sylvaticus,
ostrożenia łąkowego Cirsium rivulare, wełnianki wąskolistnej Eriophorum angustifolium i innych. Na
tym terenie ma również stanowisko lęgowe derkacz Crex crex. Celem jego ochrony jest zachowanie
unikalnych biotopów łąkowych, turzycowych i torfowiskowych, walorów krajobrazowych oraz zasobów
genowych
chronionych
i
rzadkich
gatunków
roślin
i
zwierząt.
Stanowisko dokumentacyjne przyrody nieo żywionej Bazalty koło Dębskiej Kuźni.
Proponuje się objąć ochroną fragment twardziela denudacyjnego zlokalizowanego
w widłach Jemielnicy i Suchej. Niewielki pagórek zbudowany jest z bazaltów będących żyłową intruzją
magmową, która występowała na tym obszarze w trzeciorzędzie. Obszar ostańca był miejscem
eksploatacji bazaltu jednak że kamieniołom został po jej zaprzestaniu zamieniony w sk ładowisko
odpadów. Jedynie na zboczach pagórka zachowa ły się pokrywy druzgotu bazaltowego, które
świadczą o historii geologicznej gminy. Pokrywy te proponuje si ę zachować jako stanowisko
dokumentujące działalność wulkaniczną na badanym obszarze.
OBSZAR NATURA 2000
Na terenie gminy znajduje się potencjalny specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 „Łąki w
okolicach Chrząstowic”. W czasie tworzenia niniejszej prognozy nie by ło ustalone, czy i w jakich
granicach obszar ten wejdzie do ostatecznej krajowej propozycji sieci obsza rów siedliskowych. Łąki w
Chrząstowicach, szczególnie ich fragmenty w pobliżu drogi krajowej są atrakcyjnym miejscem
zagospodarowania. W związku z tym podstawowym zagrożeniem, poza ich zabudową, jest zmiana
stosunków wodnych mogąca mieć miejsce przy zmianach przeznaczenia gruntów. Również
wkraczanie w koryto i brzegi Chrząstawy nie powinno mieć miejsca. W okresie kwitnienia rosnące tutaj
gatunki odwiedzane są przez liczne gatunki owadów: chronione trzmiele, rusa łki (pawik, pokrzywnik,
admirał, kratkowiec, dostojki, przeplatki i inne), modraszki (kilka gatunków), pazie królowej, po łówce
szachownica oraz przedstawicieli innych grup owadów. Przep ływająca w pobliżu Chrząstawa stanowi
system wzbogacający cały obszar o gatunki związane ze środowiskiem wodnym, nie tylko
z rzędu owadów. Pojawiają się tutaj również żaba jeziorowa oraz, żaba trawna. W kępach wierzb
odnaleźć można rzekotki. Rzeka jest niewielka, miejscami mocno zaro śnięta.
Łąki rozciągają się po obu stronach drogi krajowej nr 46 Opole -Częstochowa. Jest to duży
kompleks, ok. 220 ha miejscami koszonych, miejscami od łogowanych użytków zielonych. Na całym
areale miejscami występują kępy zadrzewień złożone z wierzb i olch lub pojedyncze okazy tych
drzew. W niektórych fragmentach pojawiaj ą się także brzozy. Znaczne obszary reprezentują dobrze
zachowane zbiorowiska z rzędu Molinietalia caeruleae. Z pośród rosnących tutaj gatunków można
wymienić wiązówkę błotną, trzęślicę modrą, ostrożenia warzywnego. W miejscach bardziej
podsuszonych,
przy
drodze
w znacznych ilościach występują osty. Miejscami licznie pojawia si ę krwiściąg lekarski. Na obrzeżach
kompleksu
i
w
otoczeniu
stacji
benzynowej
przewa żają
zbiorowiska
ruderalne.
W okresie letnim fragmenty nie koszone s ą trudno dostępne ze względu na zagęszczenie
12
i wysokość roślin. Rzeka Chrząstawa jest niewielkim ciekiem płynącym w zachodniej części
omawianego obszaru. Nawadnia ona obszar przez który przepływa utrzymując znaczną jego część w
dobrej kondycji siedliskowej. W budowie geologicznej wyst ępują mady, lokalnie namuły. Na
większości obszaru wody gruntowe występują na głębokości 0,5-1 m.
Poniżej przedstawiono mapę z zaznaczonymi granicami proponowanego obszaru Natura 2000 „ Łąki w
okolicach Chrząstowic” [Źródło: Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Opolu].
III.7. Poważne awarie, bezpieczeństwo chemiczne i biologiczne oraz klęski żywiołowe
W gminie Chrząstowice, rozpatrując potencjalne zagrożenia dla środowiska należy wziąć pod
uwagę zagrożenia pożarowe, zagrożenia związane ze skutkami innych klęsk żywiołowych takich jak
powódź,
huragany,
śnieżyce
itp.
oraz
zagrożenia
związane
z magazynowaniem i transportem niebezpiecznych środków chemicznych i toksycznych środków
przemysłowych.
Lasy znajdujące się na terenie gminy Chrząstowice, zaliczają się do I kategorii zagrożenia
pożarowego. Zlokalizowane na terenie Nadle śnictwa punkty czerpania wody są wystarczające do
celów pożarowych.
Obiekty budowlane na terenie
gminy Chrząstowice w większości wykonane są
z materiałów niepalnych. W budynkach mieszkalnych jednorodzinnych, wielorodzinnych lub
gospodarstwach rolnych korzystaj ących z gazu (butle gazowe) może wystąpić zagrożenie związane z
wybuchem gazu.
Na terenie gminy Chrząstowice nie ma zakładów zaklasyfikowanych do kategorii zak ładów o
zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej. Ryzyko wystąpienia awarii dotyczy
również
obiektów
i
terenów
stacji
z
etyliną,
olejem
napędowym
i gazem propan-butan.
Ze względu na przebieg przez teren gminy dróg komunikacyjnych i linii kolejowych, trasami tymi
prowadzony może być również transport toksycznych środków przemysłowych, niebezpiecznych
substancji chemicznych oraz materiałów szczególnie niebezpiecznych. Zagrożenie stanowi także tzw.
„transport dziki”, czyli prowadzony nieprzystosowanymi środkami transportu, bez odpowiednich
zabezpieczeń, w ilościach ponad normatywnych, przez kierowców nie posiadaj ących stosownych
uprawnień.
ROZDZIAŁ IV. CELE, PRIORYTETY I ZADANIA OCHRONY ŚRODOWISKA W GMINIE
CHRZĄSTOWICE
IV.1. Ochrona gleb i powierzchni ziemi
W gminie Chrząstowice dominują gleby piaszczyste oraz gliniaste i pylaste. Na tym pod łożu
wykształciły się gleby bielicowe i pseudobielicowe, gleby brunatne, czarne ziemie
i gleby bagienne.
13
Gleby na terenie gminy są wrażliwe na wpływ czynników zewnętrznych (np. woda, wiatr,
zanieczyszczenia), które mogą wywierać negatywny wpływ na stan tych gleb. Popraw ę jakości gleby
w warunkach produkcji rolniczej można uzyskać poprzez zwiększenie ilości masy organicznej lub
ekstensywne użytkowanie. Negatywny wpływ czynników erozyjnych można ograniczyć przez
zwiększenie ilości zadrzewień śródpolnych oraz przez przekształcenie gruntów ornych w trwałe użytki
zielone. Koniecznością jest również przeprowadzenie waloryzacji rolniczej w celu wyeliminowania
zagrożeń
związanych
z zanieczyszczeniem produktów rolniczych z przeznaczeniem na cele spo żywcze. Tereny, które nie
mogą stanowić bazy do produkcji rolniczej na cele konsumpcyjne, mo żna przeznaczyć pod uprawę
roślin energetycznych, które będą źródłem biomasy na cele opałowe.
Eksploatacja
złóż
surowców
naturalnych
powinna
odbywa ć
się
zgodnie
z wymogami ochrony środowiska, obowiązującymi przepisami i zasadami zrównoważonego rozwoju.
Istnieje potrzeba monitorowania obiektów, w których prowadzona jest eksploatacja surowców
naturalnych pod kątem ochrony powierzchni ziemi i gleb.
Cele krótkookresowe do 2011 roku
Cele krótkoterminowe w zakresie ochrony ziemi i gleb obejmuj ą następujące działania:
− identyfikacja gruntów zanieczyszczonych w celu podj ęcia działań w celu doprowadzenia ich do
stanu właściwego,
− zapobieganie degradacji i erozji gleb poprzez racjonaln ą gospodarkę zasobami naturalnymi.
Cele średniookresowe do 2015 roku
Cele średniookresowe w zakresie ochrony ziemi i gleb obejmuj ą następujące działania:
− okresowa kontrola zawartości metali ciężkich, składników nawozowych oraz odczynu pH w
glebach użytkowanych rolniczo,
− ochrona i wykorzystanie zespołów przyrodniczo-krajobrazowych w celach turystycznych,
− promocja rolnictwa ekologicznego,
− organizacja cyklu szkoleń dla rolników obejmujących zasady kodeksu dobrych praktyk rolniczych,
− wykorzystanie nieużytków na uprawy energetyczne,
− rekultywacja terenów zdegradowanych przez przemys ł wydobywczy.
IV.2. Gospodarka wodno- ściekowa
Z analizy aktualnego stanu gospodarki wodno -ściekowej w gminie Chrząstowice wynika, że
potencjalne źródło zagrożenia jakości wód powierzchniowych i podziemnych stanowi ą przede
wszystkim:
- ścieki bytowo-gospodarcze z zabudowy mieszkaniowej na obszarach nieskanalizowanych,
- ścieki deszczowe spływające z dróg, placów i stacji paliw, brak urządzeń podczyszczających,
- zanieczyszczenia spływające z pól, szczególnie w okresach po nawo żeniu gruntów rolnych,
W związku z powyższym należy podjąć w gminie działania mające na celu wyeliminowanie tych
zagrożeń.
Priorytetowym
zadaniem
w
zakre sie
gospodarki
ściekowej
w gminie Chrząstowice jest propagowanie budowy przydomowych oczyszczalni ścieków komunalnych
w miejscach nieskanalizowanych i nie obj ętych planami kanalizacji, których na chwil ę obecną jest 13,
rozbudowa sieci komunalnej.
Docelowo należy założyć również rozbudowę istniejącej kanalizacji deszczowej, tak aby
wszystkie ulice na terenach zurbanizowanych były w nią wyposażone. Przy odprowadzaniu ścieków
deszczowych z terenów zanieczyszczonych (stacje benzynowe, parkingi itp.) nale ży przewidywać
wykonanie odpowiednich systemów oczyszczaj ących.
Z analizy stanu istniejącego w zakresie zaopatrzenia w wodę wynika, że cały teren gminy
zamieszkały obecnie przez ludzi jest zwodociągowany.
Planowane
na
najbliższe
lata
inwestycje
obejmuj ą
działania
modernizacyjne
i usprawniające istniejący system zaopatrzenia w wodę, tj.: wymianę awaryjnych odcinków sieci oraz
uzbrojenie w sieć wodociągową i kanalizacyjną terenów pod budownictwo mieszkaniowe.
Produkcję rolną należy prowadzić w sposób ograniczający i zapobiegający zanieczyszczeniu wód
związkami azotu pochodzącymi ze źródeł rolniczych. Należy upowszechniać dobre praktyki rolnicze, w
szczególności na drodze organizowania szkoleń dla rolników.
Na terenie gminy brak jest kompleksowo rozpoznanego i sp recyzowanego zakresu niezbędnych
przedsięwzięć dotyczących ochrony przed powodzią i suszą.
Realizacji przyjętych priorytetów ekologicznych w zakresie gospodarki wodno -ściekowej na
terenie gminy Chrząstowice służyć będą następujące cele krótkookresowe:
14
-
budowa kanalizacji sanitarnej na obszarach nieskanalizowanych,
identyfikacja i zalegalizowanie nielegalnych kolektorów i rowów s łużących do odprowadzania
ścieków bytowych i komunalnych,
inwentaryzacja istniejących systemów kanalizacji deszczowych wraz z oceną ich stanu
technicznego,
kontrola istniejących zabezpieczeń wodnych i rozpoznanie potrzeb w zakresie bezpiecze ństwa
przeciwpowodziowego,
magazynowanie obornika i zbiorników na gnojowic ę w gospodarstwach rolnych
w sposób zapewniający wymogi ochrony środowiska,
promocja rolnictwa ekologicznego oraz Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych.
Cele średnioookresowe do 2015 roku
Do wytypowanych celów średniookresowych w perspektywie do 2015 r. w dziedzinie gospodarki
wodno-ściekowej należą:
- modernizacja istniejącej oraz budowa nowej (na terenach przeznaczonych pod budownictwo) sieci
wodociągowej,
- edukacja oraz propagowanie postaw i zachowa ń motywujących ludność do oszczędzania wody,
- propagowanie budowy lokalnych i przydomowych oczysz czalni ścieków na terenach nie
przewidzianych do skanalizowania,
- budowa kanalizacji deszczowej wraz z urządzeniami podczyszczającymi,
- prowadzenie monitoringu oddzia ływania składowiska odpadów w Dębskiej Kuźni
- prowadzenie akcji informacyjnej i propagowanie wśród rolników tzw. Kodeksu Dobrej Praktyki
Rolniczej,
- utrzymanie przeciwpowodziowej funkcji terenów zalewowych,
IV.3. Gospodarka odpadami
Zagadnienia
dotyczące
celów,
priorytetów
i
zadań
ochrony
środowiska
w zakresie gospodarki odpadami omówiono szczeg ółowo w równolegle opracowywanej integralnej
części niniejszego opracowania: „Aktualizacji planu gospodarki odpadami gminy Chrz ąstowice”.
IV.4. Ochrona powietrza atmosferycznego
Z analizy aktualnego stanu w zakresie ochrony powietrza na terenie gminy Chr ząstowice wynika,
iż
poprawy
stanu
powietrza
należy
wiązać
przede
wszystkim
z działaniami w zakresie ograniczania:
- emisji niskiej,
- emisji pochodzącej z procesów energetycznych i przemysłowych,
- emisji pochodzącej z transportu powierzchniowego,
- emisji niezorganizowanej.
Redukcji emisji z procesów spalania paliw energetycznych, w tym emisji niskiej nale ży się
spodziewać
przede
wszystkim
wskutek
prowadzenia
dzia łań
na
rzecz
rozwoju
i modernizacji systemów sieci ciepłowniczej i gazu przewodowego w gminie oraz w związku z
prowadzeniem działań na rzecz obniżenia energochłonności obiektów.
Należy podjąć akcje zachęcające do wykonywania termomodernizacji budynków
i instalacji ciepłowniczych (docieplenia budynków, wymiana okien, wymiana kot łowni węglowych na
„ekologiczne” olejowe lub gazowe). Konieczne będzie również przeprowadzenie działań edukacyjnoinformacyjnych w zakresie: korzyści płynących ze stosowania paliw ekologicznych, poszanowania
energii cieplnej i elektrycznej, szkodliwo ści spalania odpadów komunalny ch w paleniskach domowych.
Zgodnie ze „Strategią rozwoju energetyki odnawialnej” przyjmuj ącej jako cel strategiczny
zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie paliwowo-energetycznym do 7,5% w
2010 r. należy wykonać analizę możliwości wykorzystania biomasy (głównie drewna
i słomy) jako źródła energii odnawialnej w zakładach produkcyjnych, gospodarstwach rolnych,
szklarniach, fermach znajduj ących się na terenie gminy Chrząstowice. W przypadku pozytywnych
wyników analizy należy rozpocząć akcje promującą wykorzystanie biopaliw jako źródła zastępczego
dla tradycyjnych kotłowni węglowych.
W ramach działań ograniczających emisję zanieczyszczeń z transportu drogowego należy
przeprowadzić remonty dróg gminnych, wprowadza ć do miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego pasów zieleni pomi ędzy drogami, a zabudową mieszkaniową. Na ograniczenie emisji
z transportu samochodowego wpłynie usprawnienie systemu komunikacji samochodowej oraz
promocja komunikacji zbiorowej. Do ograniczenia emisji zanieczyszczeń z transportu
samochodowego przyczyni się również opracowanie gminnego programu budowy ścieżek
rowerowych i promocja komunikacji rowerowej.
Cele krótkoterminowe do 2011 roku
Cele krótkoterminowe w zakresie ochrony powietrza atmosferycznego stanow ią:
- systemowe działania na rzecz ograniczenia niskiej emisji,
15
- rozwijanie gminnego programu budowy ścieżek rowerowych, tak by kontynuowane były działania
mające na celu ukształtowanie układu tras rowerowych o funkcjach komunikacyjnych,
turystycznych i rekreacyjnych,
- identyfikacja lokalnych uci ążliwych źródeł zanieczyszczenia powietrza oraz podejmowanie działań
na rzecz ograniczenia tych uciążliwości.
Jako cele do realizacji do 2015 roku w zakresie ochrony powietrza przyj ęto następujące zadania:
- termomodernizacja budynków (docieplanie, wymiana okien, modernizacja instalacji cieplnych),
- realizacja zadań zapisanych w gminnym studium wykorzystania odnawialnych źródeł energii,
- dofinansowanie działań modernizacyjnych indywidualnych systemów grzewczych,
- edukacja ekologiczna w zakresie poszanowania energii cieplnej i elektrycznej, korzy ści
z termomodernizacji, zachęcania do stosowania paliw alternatywnych dla w ęgla
(proekologicznych), szkodliwo ści spalania odpadów w paleniskach domowych,
- prowadzenie bieżących remontów dróg gminnych,
- promowanie publicznych środków transportu,
- tworzenie ścieżek rowerowych,
- egzekwowanie zakazu wypalania traw i ściernisk,
− zmniejszenie przez jednostki gospodarcze materiało- i energochłonności produkcji, wprowadzanie
przyjaznych
środowisku
technologii,
modernizacja,
hermetyzacja
i automatyzacja procesów technologicznych.
IV. 5 Ochrona przed hałasem
W zakresie hałasu pochodzącego z transportu samochodowego, poprawy stanu akustycznego
należy spodziewać się w wyniku modernizacji i przebudowy tras komunikacyjnych, w łaściwej dbałości
o stan nawierzchni dróg oraz budowy obwodnic. Redukcj ę uciążliwości hałasu komunikacyjnego
można uzyskać również poprzez zastosowanie ekranów akustycznych oraz wymian ę okien na
dźwiękoizolacyjne. Ograniczenie ponadnormatywnego oddzia ływania hałasu kolejowego można
osiągnąć poprzez modernizację torowisk, wymianę taboru kolejowego, właściwe utrzymanie torowiska
oraz ograniczenie dopuszczalnej pr ędkości na wytypowanych obszarach. W planach
zagospodarowania przewidzieć należy wydzielenie terenów zieleni izolacyjnej w obr ębie terenów
zabudowy mieszkaniowej od strony ci ągów komunikacyjnych.
W zakresie ograniczenia ha łasu ze źródeł przemysłowych pochodzących od każdego
pojedynczego
zakładu
przemysłowego,
warsztatu
czy
placówki
handlowo
- usługowej, należy identyfikować uciążliwe obiekty oraz podejmowa ć działania administracyjne w celu
ograniczenia uciążliwości hałasowych.
Cele krótkoterminowe w zakresie ochrony przed ha łasem obejmują
i aktualizację bazy danych o źródłach uciążliwości akustycznej dla środowiska.
stworzenie
Cele średniookresowe obejmują następujące działania:
− prowadzenie bieżących remontów dróg gminnych,
− identyfikacja źródeł uciążliwości akustycznych oraz podejmowanie działań administracyjnych w
celu ograniczenia uciążliwości,
− ograniczenie uciążliwości akustycznej dróg i tras kolejowych do poziomu wymaganego
przepisami,
stosowanie
od
strony
drogi
i
torów
kolejowych
okien
o zwiększonej izolacyjności akustycznej, lokalizacja ochronnych pasów zieleni,
− uwzględnianie w ewentualnych zamianach miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego
dopuszczalnych wartości poziomu dźwięku w środowisku dla poszczególnych jednostek strukturalnych.
IV. 6 Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym
W celu zapewnienia ochrony środowiska przed skutkami elektromagnetycznego promieniowania
niejonizującego na terenie gminy Chrząstowice należy prowadzić działania zapobiegawcze polegaj ące
na:
- przestrzeganiu
przepisów
dotyczących
dopuszczalnych
poziomów
promieniowania
niejonizującego, szczególnie na obszarach zabudowa ń mieszkalnych oraz na terenach dost ępnych
dla ludności,
- systematycznej kontroli poziomu promieniowania szczególnie na obszarach zabudowy mieszkalnej
i w miejscach dost ępnych dla ludności.
16
Jako cel krótkoterminowy z zakresu ochrony przed elektromagnetycznym promieniowaniem
niejonizującym wyznaczono nadzór planistyczny nad nowo powstaj ącymi źródłami emisji.
Główny cel średnioterminowy, jaki przyjęto dla gminy Chrząstowice, jest kontrola
i ograniczenie emisji niejonizuj ącego promieniowania elektromagnetycznego do środowiska poprzez:
− uwzględnianie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego aspe któw związanych
z promieniowaniem niejonizującym, preferowanie mało konfliktowych lokalizacji źródeł
promieniowania niejonizującego,
− wyeliminowanie emisji promieniowania niejonizuj ącego ze źródeł będących zagrożeniem dla ludzi
i środowiska.
IV.7. Ochrona przyrody
Podstawowymi działaniami w kierunku ochrony wartości środowiska przyrodniczego
i poprawy stanu aktualnego w tym zakresie na terenie gminy s ą:
− ochrona istniejących oraz powoływanie nowych obszarów i obiektów chronionych na mocy
przepisów o ochronie przyrody,
− zachowanie ciągłości „węzłów”, „korytarzy” i „łączników” ekologicznych, zwłaszcza
w obrębie systemu dolin cieków wodnych i kompleksów le śnych w celu ochrony zagrożonych
siedlisk oraz gatunków roślin i zwierząt.
Na terenie gminy Chrząstowice ochrona przyrody realizowana będzie przez ustanawianie i
obejmowanie ochroną prawną nowych obszarów cennych przyrodniczo jak również poprzez
pielęgnację i konserwację istniejących form ochrony przyrody. W celu zachowania unikatowych
naturalnych obszarów proponowane jest utworzenie nowych obszarów ochrony przyrody. Proponuje
się również tworzenie ścieżek przyrodniczo – dydaktycznych w obrębie obszarów przyrodniczo
cennych i krajobrazowo atrakcyjnych. Bardzo istotnym jest popularyzowanie wiedzy o walorach
przyrodniczych gminy wśród jej mieszkańców oraz na zewnątrz.
Do celów krótkookresowych w dziedzinie ochrony przyrody, do realizacji w latach 2008 – 2011
należą:
- objęcie ochroną prawną obiektów kwalifikujących się do tej ochrony,
- utrzymanie wysokiego standardu ochrony obszarów o wysokich walorach przyrodniczych,
- popularyzacja wiedzy o walorach przyrodniczych gminy.
Do celów średniookresowych w zakresie ochrony przyrody, do realizacji do roku 2015 należą:
− pielęgnacja i konserwacja istniej ących na terenie gminy obiektów i form ochrony przyrody, w tym
zabytkowych założeń zieleni,
− ochrona siedlisk łęgowych,
− wdrażanie zieleni urządzonej w obiektach rekreacyjno – wypoczynkowych (istniejących
i projektowanych) oraz zieleni izolacyjno- osłonowej wzdłuż ciągów komunikacyjnych.
− tworzenie ścieżek przyrodniczo- dydaktycznych w obrębie obszarów przyrodniczo cennych i
krajobrazowo atrakcyjnych.
IV.8. Ochrona przed skutkami poważnych awarii oraz bezpieczeństwo chemiczne
i biologiczne
Na terenie gminy Chrząstowice nie ma zakładu zakwalifikowanego do kategorii zakładów o
zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej. Ryzyko wystąpienia awarii dotyczy
również
obiektów
i
terenów
stacji
z
etyliną,
olejem
napędowym
i gazem propan-butan oraz gazociągiem. Przez teren gminy przebiegaj ą ważne arterie
komunikacyjne, którymi prowadzony jest transport toksycznych środków przemysłowych,
niebezpiecznych substancji chemicznych oraz materia łów szczególnie niebezpiecznych.
W związku z powyższym najważniejszym zadaniem i potrzebą w przedmiotowym zakresie jest
zapewnienie bezpieczeństwa przewozu, przechowywania i wykorzystania substancji niebezpiecznych,
w sposób zapewniający bezpieczeństwo ludzi i środowiska. Nowo opracowywane miejscowe plany
zagospodarowania przestrzennego powinny uwzgl ędniać potencjalne strefy zagrożenia związane z
ryzykiem wystąpienia poważnych awarii wokół obiektów i tras komunikacyjnych.
Działania w
zakresie ochrony przed
skutkami wyst ąpienia poważnych awarii
w gminie Chrząstowice powinny być podporządkowane następującym priorytetom:
- ograniczanie zagrożeń związanych z transportem materiałów niebezpiecznych,
17
- zapewnienie
bezpieczeństwa
chemicznego
i
biologicznego
i środowiska,
- edukacja i informowanie społeczeństwa w zakresie potencjalnych zagrożeń.
spo łeczeństwa
W celu realizacji zamierzonych priorytetów w zakresie ochrony przed skutkami powa żnych
awarii, do realizacji w latach 2008 – 2011 wybrano cel, jakim jest poinformowanie wybranych grup
mieszkańców o ryzyku związanym z ewentualnym wystąpieniem poważnej awarii oraz o sposobach
ograniczenia niebezpiecze ństwa w przypadku wystąpienia poważnej awarii.
W dalszej perspektywie realizacji przyjętych priorytetów służyć będą następujące zadania:
- działania dostosowawcze w zakładach przemysłowych ograniczające ryzyko wystąpienia awarii,
- działania dostosowawcze w zakładach przemysłowych mające na celu ograniczenie potencjalnych
skutków wystąpienia awarii,
- egzekwowanie wymogów dotyczących transportu substancji i odpadów niebezpiecznych,
- instruowanie społeczeństwa o zasadach postępowania w wypadku wystąpienia awarii
przemysłowych i transportowych,
- informowanie
społeczeństwa
o
występujących
zagrożeniach,
podjętych
środkach
zapobiegawczych i o działaniach, które będą podjęte w przypadku wystąpienia awarii
przemysłowej,
- uwzględnianie w przyszłych miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego (zmianach
planów) potencjalnych stref zagrożenia związanych z ryzykiem wystąpienia poważnych awarii
wokół obiektów i tras komunikacyjnych.
IV.9. Edukacja ekologiczna
Jednym z podstawowych warunków wprowadzania w życie zasad zrównoważonego rozwoju i
wdrażania w gminie zadań ujętych w programie ochrony środowiska jest aktywny udział świadomego i
dobrze wyedukowanego społeczeństwa. Poza edukacją ekologiczną mieszkańców dotyczącą ochrony
środowiska w ich życiu codziennym istotna jest również edukacja wśród właścicieli małych i średnich
przedsiębiorstw.
Organizacja
edukacji
ekologicznej
powinna
obejmowa ć
edukację
ekologiczną
w formalnym systemie kształcenia oraz pozaszkolny system edukacji:
Rola organów samorządowych w tym zakresie obejmuje:
- współdziałanie przy opracowywaniu i realizacji lokalnych pro gramów edukacji ekologicznej z
organizacjami, instytucjami, Kościołami i Związkami Wyznaniowymi, zakładami pracy,
przedstawicielami społeczności lokalnych,
- utrzymywanie ścisłej współpracy ze szkołami, zapewniając im warunki do prowadzenia edukacji
ekologicznej,
- zapewnienie społeczeństwu dostępu do informacji o środowisku i jego ochronie,
- upowszechnianie wiedzy o środowisku oraz jego zanieczyszczeniu.
Działania zmierzające do realizacji tego celu mają charakter działań ciągłych, długookresowych i
trudno
jest
tu
wyznaczyć
cele
do
osiągnięcia
na
najbliższe
lata.
W tym okresie należy zainicjować działania organizacyjne, zmierzaj ące do stworzenia sprawnego
systemu edukacji ekologicznej, którego zadaniem jest sta ły wzrost świadomości mieszkańców.
Edukacja ekologiczna społeczeństwa jest procesem ci ągłym, w którym efekty działań
obserwuje się często po długim czasie. Celem krótkoterminowym jest wi ęc upowszechnienie wiedzy o
walorach przyrodniczych gminy oraz o zachowaniach proekolog icznych.
W perspektywie działania związane z edukacją ekologiczną będą realizowane poprzez:
- wytyczanie i promocję ścieżek przyrodniczo-dydaktycznych w rejonach przyrodniczo cennych,
- promocja działań proekologicznych z przeznaczeniem dla dorosłej części społeczności lokalnej,
- promocja agroturystyki i rolnictwa ekologicznego,
- opracowanie, wdrożenie i bieżąca realizacja wieloletnich, intensywnych szkole ń dla rolników, w
szczególności promujących dobre praktyki rolnicze oraz d la działkowców,
- opracowanie, wdrożenie i bieżąca realizacja wieloletnich szkoleń dla leśników,
- edukacja ekologiczna nauczycieli,
- organizacja konkursów ekologicznych, akcji sprzątania, akcji edukacyjnych, festynów
ekologicznych i innych spotkań integrujących mieszkańców,
- wspieranie edukacji dzieci i młodzieży szkolnej i przedszkolnej – wycieczki, warsztaty,
18
- opracowanie i wydawanie folderów przyrodniczych, broszur informacyjnych,
przewodników, materiałów promocyjnych,
- organizowanie cyklicznych programów, wystaw, imprez, publikacji w prasie itp.,
- doposażenie bibliotek w najnowsze pozycje w zakresie ochrony środowiska,
- prowadzenie działalności informacyjnej w Urzędzie Gminy,
- rozwój systemu udostępniania informacji o środowisku.
plakatów,
ROZDZIAŁ V. PROGRAM WYKONAWCZY
V.1. Instytucje odpowiedzialne
Głównym realizatorem Programu Ochrony Środowiska z Planem Gospodarki Odpadami dla
Gminy Chrząstowice jest Wójt Chrząstowic.
Proponuje się wyznaczenie przez Wójta osoby odpowiedzialnej za wdra żanie Programu
(Kierownika Programu). Osoba ta pełniłaby rolę koordynatora pomiędzy samorządem lokalnym,
przedsiębiorstwami, instytucjami monitoruj ącymi stan środowiska oraz mogącymi powstać w
przyszłości w gminie organizacjami pozarządowymi. Kierownik programu byłby także odpowiedzialny
za
monitorowanie
efektów
realizacji
programu,
sprawozdawczo ść
z realizacji Programu oraz uruchamianie procedur koryguj ących.
Uczestników realizacji programu mo żna podzielić na grupy:
- podmioty uczestniczące w organizacji i zarządzaniu programem (samorząd),
- podmioty realizujące poszczególne zadania (samorząd, podmioty gospodarcze, stowarzyszenia,
organy i instytucje wyższego szczebla),
- podmioty kontrolujące przebieg realizacji i efekty programu (Wójt Gminy Chrząstowice),
- społeczność gminy – odbiorcy programu.
V.2. Narzędzia realizacji programu
Wśród instrumentów realizacji zadań programu i zarządzania ochroną środowiska wyróżnić
można instrumenty prawne, ekonomiczno-finansowe, edukacyjno-informacyjne oraz organizacyjno planistyczne.
Instrumenty prawne
Instrumenty prawne służące realizacji programu wynikaj ą z zadań i kompetencji gminy
w zakresie ochrony środowiska, do których należą m.in.:
- eliminowanie lub ograniczanie określonych zagrożeń powodowanych funkcjonowaniem
społeczności lokalnych, tj. zanieczyszczenia wód, powstawania odpadów komunalnych, niszczenia
gleby, powierzchni ziemi i terenów zielonych,
- podejmowanie działań związanych z gospodarowaniem przestrzenią, tak aby w ich trakcie
realizowane były cele ochrony środowiska (zapobieganie powstawaniu zanieczyszczeń,
przywracanie środowiska do właściwego stanu, zachowanie walorów krajobrazowych),
- ustala, w drodze uchwały, szczegółowe zasady utrzymania czystości i porządku na terenie gminy,
- zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków,
- prowadzenie ewidencji zbiorników bezodp ływowych (w celu kontroli częstotliwości ich opróżniania)
i lokalnych oczyszczalni ścieków (w celu kontroli częstotliwości pozbywania się osadów
ściekowych),
- wydawanie pozwoleń na świadczenie określonych usług komunalnych,
- wydawanie
decyzji
nakazującej
posiadaczowi
odpadów
usuni ęcie
odpadów
z miejsc nie przeznaczonych do ich składowania lub magazynowania, wskazuj ąc sposób
wykonania tej decyzji,
- przyjmowanie wyników pomiarów wielkości emisji z instalacji,
- wydawanie decyzji zobowiązującej do prowadzenia dodatkowych (poza określonymi ustawą)
pomiarów wielkości emisji z instalacji oraz przyjmowanie wyników tych pomiarów,
- przyjmowanie zgłoszenia instalacji nie wymagającej pozwolenia emisyjnego,
- wydawanie decyzji ustalającej wymagania dotyczące ochrony środowiska dla instalacji, z której
emisja nie wymaga pozwolenia,
- przyjmowanie od wskazanych podmiotów i przekazywanie wojewodzie informacji o wykorzystanych
substancjach stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska,
- podejmowanie uchwał wyznaczających miejsca wydobywania kamienia, żwiru, piasku i innych
materiałów z wód,
- nakładanie w drodze decyzji obowi ązku wykonania przez osobę fizyczną czynności zmierzających
do ograniczenia negatywnego oddziaływania instalacji lub urządzenia na środowisko wraz ze
wstrzymywaniem eksploatacji instalacji,
- możliwość ustanawiania ograniczenia, co do czasu funkcjonowania instalacji lub korzystania z
urządzeń, z których emitowany hałas może negatywnie oddzia ływać na środowisko,
19
- wprowadzanie określonych form ochrony przyrody (obszary chronionego krajobrazu, pomniki
przyrody, stanowiska dokumentacyjne przyrody nieo żywionej, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe,
użytki ekologiczne),
- wydawanie zezwoleń na usuwanie drzew i krzewów z terenu nieru chomości,
- kontrola przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie środowiska w zakresie objętym
kompetencjami gminy,
- występowanie w charakterze oskarżyciela publicznego w sprawach o wykroczenia przeciw
przepisom o ochronie środowiska,
- występowanie do wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o podjęcie odpowiednich działań
będących w jego kompetencji, jeżeli w wyniku kontroli stwierdzono naruszenie przez kontrolowany
podmiot przepisów o ochronie środowiska lub występuje uzasadnione podejrzenie, że takie
naruszenie mogło nastąpić,
- przyjęcie gminnego programu ochrony środowiska (wraz z planem gospodarki odpadami),
sporządzanie co 2 lata raportów z jego realizacji,
- dysponowanie środkami gminnego funduszu ochrony środowiska.
Instrumenty ekonomiczno-finansowe
Do instrumentów finansowych nale żą przede wszystkim: opłaty za korzystanie ze środowiska,
administracyjne kary pieniężne, kredyty i dotacje z funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej
oraz innych funduszy ekologicznych i unijnych, pomoc publiczna na ochronę środowiska w postaci
preferencyjnych
pożyczek
i kredytów, dotacji, odroczeń, rozłożenia na raty i umorzeń płatności wobec budżetu
i jednostek samorządu terytorialnego, zwolnie ń i ulg podatkowych.
Opłaty pobierane są za:
- wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza ,
- pobór wód i wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi,
- składowanie odpadów,
- wyłączanie gruntów rolnych i leśnych z produkcji,
- usuwanie drzew i krzewów.
System opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska skłania przedsiębiorstwa
do minimalizowania negatywnego oddzia ływania na środowisko m.in. poprzez lokalizacj ę produkcji,
dobór technologii, oszczędniejsze korzystanie z zasobów naturalnych czy instalowanie urz ądzeń
ochronnych. Gromadzone środki finansowe przekazywane są następnie do Funduszy Ochrony
Środowiska różnych szczebli oraz funduszu ochrony gruntów rolnych.
Osoby fizyczne, nie będące przedsiębiorcami ponoszą opłaty za korzystanie ze środowiska
w zakresie, w jakim to korzystanie wymaga pozwolenia na wprowadzanie substancji lub e nergii do
środowiska
oraz
pozwolenia
wodnoprawnego
na
pobór
wód
w rozumieniu przepisów ustawy Prawo wodne.
Podobne opłaty pobiera się na podstawie przepisów prawa górniczego i geologicznego za
działalność koncesjonowaną.
Administracyjne kary pieniężne pobiera się w tych samych sytuacjach, co opłaty, lecz za
działania
niezgodne
z
prawem.
W
odniesieniu
do
wód,
powietrza,
odpadów
i hałasu karę wymierza wojewódzki inspektor ochrony środowiska, a w odniesieniu do drzew i
krzewów - organ gminy. Stawki kar zwykle są kilkakrotnie wyższe niż opłaty i trafiają do funduszy
celowych. Ustawa Prawo ochrony środowiska przewiduje możliwość odraczania, zmniejszania lub
umarzania administracyjnych kar pieni ężnych.
Instrumenty edukacyjno-informacyjne
Instrumenty te stanowią: edukacja ekologiczna dzieci, m łodzieży i dorosłych, dostęp do informacji
o środowisku oraz włączenie obywateli i organizacji pozarz ądowych w procedury decyzyjne, szeroko
pojęta współpraca pomiędzy samorządem różnych szczebli, między społeczeństwem i władzami, jak i
władzami a podmiotami gospodarczymi. Wspó łpraca ta jest konieczna przy opracowywaniu i
wdrażaniu programu ochrony środowiska.
Działania edukacyjne realizowane są w różnych formach i na różnych poziomach, począwszy
od szkół wszystkich stopni a skończywszy na tematycznych szkoleniach adresowanych
do poszczególnych grup zawodowych i organizacji.
Obowiązkiem samorządów jest umożliwienie dostępu społeczeństwa do informacji
o środowisku i jego ochronie, rozpowszechnianie informacji oraz umo żliwienie udziału
w postępowaniu w sprawie ochrony środowiska. Obowiązek ten realizuje się poprzez rozwój
sprawnego systemu udostępniania i upowszechniania informacji, np. poprzez stworzenie
i udostępnienie komputerowej bazy danych, udzia ł społeczeństwa w zarządzaniu poprzez systemy
konsultacji i debat publicznych, wprowadzanie mechanizmów tzw. budowania świadomości (np.
kampanie edukacyjne). Wypracowane procedury i strategie dzia łań powinny po ustaleniu i weryfikacji
stać się rutyną i podstawą współpracy pomiędzy partnerami różnych szczebli decyzyjnych.
20
Instrumenty organizacyjno-planistyczne
Na poziomie gminnym instrumentami organizacyjno -planistycznymi służącymi realizacji zadań z
zakresu
ochrony
środowiska
są,
poza
gminnym
programem
ochrony
środowiska
i planem gospodarki odpadami:
- strategia rozwoju gminy,
- studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy,
- miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego.
W powyższych dokumentach strategicznych powinny si ę znaleźć zapisy dotyczące zagadnień
ochrony środowiska. Dokumenty opracowane wcze śniej niż Program Ochrony Środowiska powinny
zostać zaktualizowane i zweryfikowane pod wzgl ędem zagadnień ochrony środowiska.
V.3. Źródła finansowania
Zbilansowanie możliwości
Dofinansowanie w zakresie ochron y środowiska jest możliwe z następujących źródeł:
ü Regionalny Program Operacyjny Województwa Opolskiego
ü Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko
ü Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
ü Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Opolu
ü fundusze powiatowe i gminne
ü kredyty i pożyczki preferencyjne udzielane np. przez Bank Ochrony Środowiska, Fundację
Rozwoju Śląska Opolskiego
ü kredyty międzynarodowych instytucji finansowych (Europejski Bank Odbudowy
i Rozwoju, Bank Światowy)
ü kredyty i pożyczki udzielane przez banki komercyjne
ü Ekofundusz
ü Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweski Mechanizm
Finansowy
ü Konkurs „Polska wolna od azbestu”
ü Program Rozwoju Obszarów Wiejskich
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata 2007-2013
Program stanowi jeden z programów operacyjnych b ędących podstawowym narzędziem do
osiągnięcia założonych w nich celów przy wykorzystaniu środków Funduszu Spójności, Europejskiego
Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Europe jskiego Funduszu Społecznego. Łączna wielkość
środków finansowych zaangażowanych w realizację Programu Operacyjnego Infrastruktura i
Środowisko na lata 2007-2013 wyniesie 37,6 mld euro, z czego wkład unijny wynosić będzie 27,9 mld
euro, zaś wkład krajowy – 9,7 mld euro. W ramach 15 priorytetów programu 5 bezpośrednio dotyczy
ochrony środowiska:
•
Gospodarka wodno-ściekowa – 3 275,2 mln euro (w tym 2 783,9 mln euro z FS);
•
Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi – 1,430,3 mln euro (w tym 1,215,7 mln
euro z FS);
•
Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska – 655,0 mln euro
(w tym 556,8 mln euro z FS);
•
Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska – 667,0
mln euro (w tym 200,0 mln euro z EFRR);
•
Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych – 105,6 mln euro (w tym 89,9 mln
euro z EFRR);
Dodatkowo
inne
priorytety
zwi ązane
z
transportem,
ochroną
zdrowia
i szkolnictwem wyższym również obejmują działania opisane w Programie Ochrony Środowiska dla
miasta Opola.
Regionalny Program Operacyjny Województwa Opolskiego na lata 2007-2013
RPO WO stanowi podstawę podziału środków unijnych przeznaczonych dla regionu.
Podstawowym źródłem finansowania zadań ujętych w niniejszym dokumencie jest oś priorytetowa 4:
ochrona środowiska; jej cele to:
−
poprawa jakości środowiska naturalnego poprzez unowocze śnienie gospodarki wodnościekowej oraz infrastruktury przeciwpowodziowej;
−
zwiększenie stopnia segregacji oraz ponownego wykorzystania odpadów;
−
poprawa jakości powietrza oraz zwiększenie wykorzystania energii odnawialnej;
−
zachowanie różnorodności biologicznej oraz walorów przyrodniczych Opolszczyzny.
Uprawnionymi
podmiotami
do
otrzymania
dofinansowania
na
inwestycje
w zakresie ochrony środowiska są:
21
−
−
−
jednostki samorządu terytorialnego lub jednostki organizacyjne wykonuj ące zadania jst.,
związki, porozumienia i stowarzyszenia jednostek samorz ądu terytorialnego
podmioty (w tym spółki prawa handlowego) wykonuj ące usługi publiczne,
w których większość udziałów lub akcji posiada województwo opolskie, powiat, gmina, miasto,
związek międzygminny lub Skarb Państwa
podmioty wybrane w trybie przepisów ustawy Prawo Zamówie ń Publicznych, wykonujące
usługi publiczne w obszarze objętym wsparciem w ramach działania na podstawie odrębnej,
obowiązującej umowy, zawartej z jednostką samorządu terytorialnego (również na zasadach
partnerstwa publiczno-prywatnego).
Na realizację całego RPO WO 207-2013 przewidziano 427,1 mln euro z funduszy strukturalnych.
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Celem działalności Narodowego Funduszu jest finansowe wspieranie inwestycji ekologicznych
o znaczeniu i zasięgu ogólnopolskim i ponadregionalnym oraz zadań lokalnych, istotnych z punktu
widzenia potrzeb środowiska. Dystrybucja środków finansowych z Narodowego Funduszu Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej odbywa się w ramach następujących dziedzin: ochrona powietrza,
ochrona wód i gospodarka wodna, ochrona powierzchni ziemi, ochrona przyrody i krajobrazu oraz
leśnictwo, geologia i górnictwo, edukacja ekologiczna, Państwowy Monitoring Środowiska, programy
międzydziedzinowe, nadzwyczajne zagro żenia środowiska, ekspertyzy i prace badawcze.
Wnioskodawcami ubiegającymi się o środki finansowe z Narodowego Funduszu mogą być:
• jednostki samorządu terytorialnego,
• przedsiębiorstwa,
• instytucje i urzędy,
• szkoły wyższe i uczelnie,
• jednostki organizacyjne ochrony zdrowia,
• organizacje pozarządowe (fundacje, stowarzyszenia),
• administracja państwowa,
• osoby fizyczne.
Wszyscy wnioskodawcy powinni posiadać status prawny umożliwiający im zawarcie umowy
cywilno - prawnej.
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Fundusz
udziela
dofinansowania
w
ró żnych
formach,
na
cele
określone
w ustawie Prawo ochrony środowiska, zgodnie z rocznym planem finansowym, listą przedsięwzięć
priorytetowych oraz kryteriami wyboru przedsięwzięć uchwalonymi przez Radę Nadzorczą Funduszu.
Priorytetowe
przedsięwzięcia
dotyczą
celów
wyznaczonych
w wojewódzkim programie ochrony środowiska, wojewódzkim planie gospodarki odpadami oraz
własnej strategii działania (następna aktualizacja 2009 -2012).
Powiatowe i Gminne Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Jednostki organizacyjne gmin, spółki z udziałem gmin, osoby fizyczne, organizacje pozarządowe
mogą starać się pozyskać dofinansowanie w ramach Gminnego lub Powiatowego Funduszach
Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na zadania zwi ązane z ochroną środowiska i gospodarką
odpadami.
Obligacje gminne
Obligacje to jeden ze sposobów na finansowanie inwestyc ji unijnych. Zdaniem specjalistów
emisja obligacji jest dla samorządów bardziej opłacalna od zaciągania kredytów bankowych. Inną
zaletą
tego
instrumentu
jest
to,
że
emitowane
zwykle
w kilku transzach obligacje nie nastr ęczają później przy spłacie wielkich problemów
- łatwiej jest spłacać kilka razy w ciągu roku relatywnie niewielką sumę niż całość zadłużenia za
jednym razem.
Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBRD)
EBRD wspiera inwestycje sektora prywatnego zmierzaj ące do poprawy jakości środowiska.
Inwestycje środowiskowe wspierane przez bank dotyczą między innymi infrastruktury komunalnej i
ochrony środowiska, - poprawy wydajności energetycznej i użycia odnawialnych źródeł energii.
Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju wspiera też projekty związane z ograniczaniem emisji gazów
cieplarnianych. Wartość kredytu wynosi od 2 do 250 mln (średnio 5 mln euro), co stanowi do 35%
wartości inwestycji.
Bank Ochrony Środowiska
Kredyt ekologiczny jest przyznawany na zakup lub montaż wyrobów służących ochronie
środowiska. Wszystkie podmioty mogą starać się o pozyskanie preferencyjnego kredytu. Maksymalna
22
kwota kredytu może wynieść do 100% kosztów zakupu i kosztów montażu, przy czym koszty montażu
mogą być kredytowane w jednym z poniższych przypadków:
− gdy Sprzedawca, z którym Bank podpisał porozumienie jest jednocze śnie Wykonawcą,
− gdy Wykonawca jest jednostką autoryzowaną przez Sprzedawcę, z którym Bank podpisał
porozumienia,
− gdy Bank podpisał z Wykonawcą porozumienie dotyczące montażu urządzeń i wyrobów
zakupionych wyłącznie na zasadach obowiązujących dla niniejszego produktu.
Okres kredytowania wynosi do 5 lat. Oprocentowanie jest zmienne, ustalone na podstawie
uchwały Zarządu BOŚ S.A. W przypadku zawarcia umowy pomiędzy Bankiem a sprzedawcą, bądź
producentem urządzeń kredyty udzielone na zakupy tych urządzeń mogą być oprocentowane od 1%
w skali roku.
Inne banki krajowe
Bankami, które w szczególności wspierają kredytowo realizację zadań z zakresu środowiska są:
Bank Gospodarstwa Krajowego, Bank Rozwoju Eksportu S.A, Ban k Gdański S.A., niemniej rynek tego
typu usług stale się rozszerza i coraz więcej banków ma w ofercie produkty dedykowane ochronie
środowiska.
Fundacja Rozwoju Śląska Opolskiego
Pożyczki przyznawane są przedsiębiorcom działającym na terenie województwa opolskiego
realizującym przedsięwzięcia przyczyniające się do rozwoju gospodarczego firmy, w tym do tworzenia
nowych miejsc pracy w województwie opolskim. O pożyczki mogą ubiegać się również
przedsiębiorstwa z udziałem jednostek samorządu terytorialnego. Środki uzyskane z pożyczki mogą
być przeznaczone na cele bezpośrednio związane z prowadzoną działalnością. Pożyczki są udzielane
wyłącznie
małym
przedsiębiorcom,
zgodnie
z
ustawą
z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie dzia łalności gospodarczej.
Fundacja EkoFundusz
Zadaniem Fundacji jest dofinansowanie przedsi ęwzięć w dziedzinie ochrony środowiska, które
mają nie tylko istotne znaczenie w skali regionu czy kraju, ale tak że wpływają na osiągnięcie celów
ekologicznych uznanych za priorytetowe w skali europejskiej l ub światowej. Ta specyfika
EkoFunduszu uniemożliwia mu finansowanie przedsi ęwzięć, których celem jest rozwiązywanie tylko
lokalnych problemów. Zadaniem EkoFunduszu jest te ż ułatwienie transferu na polski rynek
najlepszych technologii z krajów -donatorów, a także stymulowanie rozwoju polskiego przemys łu
ochrony środowiska. W związku ze zbliżającym się terminem zakończenia programu zamiany
polskiego zadłużenia na inwestycje ochrony środowiska, wnioski o udzielenie dotacji dla projektów
będą przyjmowane do dnia 30 czerwca 2008 roku.
Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweski Mechanizm
Finansowy
W ramach Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego
Mechanizmu
Finansowego
można
dofinansować
działania
związane
z promocją zrównoważonego rozwoju poprzez lepsze wykorzystanie i zarządzanie zasobami. W
ramach Mechanizmów Finansowych mogą być realizowane np. projekty inwestycyjne na
zagospodarowanie segregowanych odpadów. Beneficjentami mog ą być wszystkie instytucje sektora
publicznego i prywatnego oraz organizacje pozarz ądowe utworzone w prawny sposób w Polsce i
działające w interesie publicznym.
Konkurs „Polska wolna od azbestu”
Konkurs jest organizowany przez Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarz ądowych. Konkurs jest
skierowany do wszystkich gmin i powiatów. Celem Konkursu jest nagrodzenie gmin i powiatów, które
wyróżniają się skutecznym i sprawnym działaniem w zakresie usuwania azbestu i wyrobów
zawierających azbest. Nagrody pieni ężne należy wykorzystać na:
− działania związane z realizacją inwestycji mających na celu usuwanie azbestu
i wyrobów zawierających azbest z obiektów budowlanych u żyteczności publicznej,
− budowę i modernizację składowisk odpadów,
− likwidację oddziaływania azbestu i wyrobów zawierających azbest na zdrowie mieszkańców,
− akcje informacyjno – edukacyjne.
Wspólne Wdrożenia, czyli Joint Implementation (JI)
To mechanizm ustanowiony w Art. 6 Protokołu z Kioto (PzK), który umożliwia nabycie
i transfer jednostek redukcji emisji gazów cieplarnianych (E RUs) pomiędzy krajami Aneksu
I do Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, powsta łych
w wyniku realizacji projektów inwestycyjnych obni żających emisję gazów cieplarnianych lub
23
zwiększających pochłanianie GC. Jednostki redukcji emisji (ERUs) mogą być generowane w okresie
2008 – 2012 i przekazywane krajom Aneksu I jako środek do wypełnienia ich zobowiązań
wynikających z PzK w sposób efektywny ekonomicznie.
Mechanizm ten może posłużyć do pozyskania zewnętrznych środków przez spółki pragnące
wdrożyć inwestycje obniżające emisję gazów cieplarnianych (np. odgazowanie sk ładowiska odpadów
komunalnych).
LIFE+
LIFE+ jest instrumentem DG Środowiska finansowym wspierającym politykę ochrony środowiska
Wspólnoty Europejskiej, który będzie realizowany w latach 2007 – 2013 Stanowi kontynuację
programu LIFE, realizowanego w latach 1992 - 2006. Celem programu LIFE+ jest finansowanie
projektów związanych z wdrażaniem, aktualizacją oraz rozwojem wspólnotowej polityki i
prawodawstwa w dziedzinie środowiska, a tym samym wspieranie zrównoważonego rozwoju państw
UE. W szczególności, LIFE+ wspiera wdrażanie szóstego Programu Działania Środowiskowego
Wspólnoty (6th EAP, 2002–2012), włącznie z jego strategiami tematycznymi, oraz zapewnia wsparcie
finansowe dla środków i przedsięwzięć zapewniających wartość dodaną w Krajach Członkowskich UE.
LIFE+ składa się z trzech komponentów:
1) „LIFE+ przyroda i różnorodność biologiczna”
2) „LIFE+ polityka i zarządzanie w zakresie środowiska”
3) „LIFE+ informacja i komunikacja”
Instrument Finansowy Ochrony Ludności
To drugi z instrumentów finansowych DG Środowiska. Jego celem jest wspieranie działań
ukierunkowanych na ochronę ludzi, jak również środowiska naturalnego i dóbr kultury, przed
kataklizmami naturalnymi i katastr ofami spowodowanymi przez działalność ludzką. Ukierunkowany
jest on również na rozwijanie współpracy pomiędzy państwami członkowskimi na polu obrony cywilnej.
Instrument ten może służyć finansowaniu szeroko rozumianego przeciwdzia łania skutkom poważnych
awarii i katastrof transportowych.
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich
W ramach PROW wyodrębniono oś priorytetową 2 „Jakość życia na obszarach wiejskich i
różnicowanie gospodarki wiejskiej”, w ramach której określono 3 działania mające związek z
gospodarką odpadami.
W ramach Działania Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej, można dofinansować
wytwarzanie produktów energetycznych z biomasy; Beneficjentem mo że być osoba fizyczna
ubezpieczona
na
podstawie
ustawy
z
dnia
20
grudnia
1990
r.
o ubezpieczeniu społecznym rolników, jako rolnik, małżonek rolnika lub domownik.
W ramach Działania Tworzenie i rozwój mikroprzedsi ębiorstw, można dofinansować wytwarzanie
produktów energetycznych z biomasy; Beneficjentem mo że być osoba fizyczna lub osoba prawna, lub
jednostka organizacyjna nieposiadaj ąca osobowości prawnej, która prowadzi (podejmuje) dzia łalność
jako mikroprzedsiębiorstwo zatrudniające poniżej 10 osób, i mające obrót nieprzekraczający
równowartości w zł 2 mln euro. Działalność powinna być prowadzona w gminie wiejskiej albo w gminie
wiejsko-miejskiej lubi miejskiej liczących poniżej 5 tys. mieszkańców lub na obszarach wiejskich pod
warunkiem, iż obszary te nie należą do gmin wiejsko-miejskich lub miejskich liczących powyżej 20 tys.
mieszkańców.
W ramach Działania Podstawowe usługi dla gospodarki i ludno ści wiejskiej, można
dofinansować, tworzenie systemów zbioru, segregacji, wywozu odpadów komunalnych oraz
wytwarzanie lub dystrybucję energii ze źródeł odnawialnych, w szczególności wiatru, wody, energii
geotermalnej, słońca, biogazu albo biomasy. Beneficjentem mo że być gmina lub inna jednostka
organizacyjna, dla której organizatorem jest jst.
24
V.4. Harmonogram rzeczowo-finansowy wdrażania programu
Ochrona gleb i powierzchni ziemi
Termin
Szacunkowe koszty
Główne źródła
Jednostka odpowiedzialna
realizacji
tys. [PLN]
finansowania
1
2
3
4
5
6
ZADANIA WŁASNE GMINY*
Organizacja cyklu szkoleń dla rolników obejmujących zasady
Urząd Gminy, ARMiR,
1.
2008 – 2011
40
środki własne, PROW
kodeksu dobrych praktyk rolniczych
WODR Łosiów
Urząd Gminy, Urząd
środki własne,
2. Promocja agroturystyki i rolnictwa ekologicznego
2008 - 2011
20
Marszałkowski
WFOŚiGW, PROW
Racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych (zapobieganie
Urząd Gminy, Starostwo
3.
2008 - 2011
degradacji i erozji gleb)
Powiatowe
ZADANIA KOORDYNOWANE**
Okresowa kontrola zawartości metali ciężkich, składników
Starostwo powiatowe,
środki własne,
4
nawozowych oraz odczynu pH w glebach u żytkowanych
2008 - 2011
15
WODR Łosiów
WFOŚiGW
rolniczo
Coroczna aktualizacja rejestru zawieraj ącego informacje o
środki własne,
5
terenach, na których stwierdzono przekroczenie standardów
2008 - 2011
Starostwo Powiatowe
b.d.
PFOŚiGW
jakości gleby i ziemi
Ochrona i wykorzystanie zespołów przyrodniczo
6
2008 - 2011
właściciele gospodarstw
b.d.
środki własne
-krajobrazowych w celach turystycznych
* Przedsięwzięcia, które będą finansowane w całości lub częściowo ze środków będących w dyspozycji Gminy
** Przedsięwzięcia finansowane ze środków przedsiębiorstw oraz ze środków zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji wyższego szczebla: powiatowego,
wojewódzkiego i centralnego
L.p. Nazwa zadania
25
Gospodarka wodno-ściekowa
L.p. Nazwa zadania
1
2
Termin
realizacji
3
4
ZADANA WŁASNE GMINY*
Szacunkowe koszty Główne źródła
tys. [PLN]
finansowania
5
6
środki własne,
WFOŚiGW, PROW,
RPO WO, GFOŚiGW
1.
Uzupełniająca rozbudowa sieci wodociągowej
i kanalizacyjnej na terenach przeznaczonych pod budownictwo
2008 - 2011
Urząd Gminy, ELKOM Sp. z
o.o., „PROWOD” Sp. z o.o
b.d.
2.
Edukacja oraz propagowanie postaw i zachowa ń motywujących
ludność do oszczędzania wody
2008 - 2011
o.o., „PROWOD” Sp. z o.o
10
3.
Rozbudowa sieci wodociągowej
2008 - 2011
o.o., „PROWOD” Sp. z o.o.
2 500
4.
Inwentaryzacja nielegalnych kolektorów i rowów s łużących do
odprowadzania ścieków
2008 - 2011
Urząd Gminy
-
-
5.
Propagowanie budowy oczyszczalni przydomowych
i małych grupowych oczyszczalni ścieków na terenach nie
przewidzianych do skanalizowania
2008 - 2011
Powiatowe
-
-
6.
Inwentaryzacja istniejących systemów kanalizacji deszczowych
wraz z oceną ich stanu technicznego
2008 - 2011
-
-
7.
Budowa kanalizacji deszczowej wraz z urz ądzeniami
podczyszczającymi
2008 - 2011
8.
9.
10.
11.
12.
Urząd Gminy, Zarząd Dróg
Powiatowych, Zarząd Dróg
Wojewódzkich, GDDKiA
Urząd Gminy, Zarząd Dróg
Powiatowych, Zarząd Dróg
Wojewódzkich, GDDKiA
środki własne
środki własne,
WFOŚiGW, RPO WO,
PROW
b.d. ( w zależności od
środki własne,
wyników
WFOŚiGW
inwentaryzacji pkt. 7)
Prowadzenie monitoringu wpływu składowiska odpadów w Dębiu
2008 - 2011
Urząd Gminy,
15
na jakość wód
Prowadzenie akcji informacyjnej i propagowanie w śród rolników
2008 - 2011
Urząd Gminy, WODR
20
tzw. Kodeksu Dobrych Praktyk Rolni czych
Wykonanie roślinnych barier ochronnych wzdłuż wytypowanych
2008 - 2011 Urząd Gminy, zarządcy wód
15 zł/mb
odcinków wód powierzchniowych
Kontrola istniejących zabezpieczeń wodnych i rozpoznanie
Urząd Gminy, RZGW,
2008 - 2011
10
potrzeb w zakresie bezpiecze ństwa przeciwpowodziowego
WZMiUW
Utrzymanie przeciwpowodziowej funkcji terenów zalewowych,
w ramach działalności
całkowite zaprzestanie wszelkich nowych inwestycji, które mog ą
2008 - 2011
Urząd Gminy
urzędu
zmniejszyć rolę przeciwpowodziową terenów zalewowych
środki własne
środki własne, ARMiR
środki własne
środki własne
środki własne
26
L.p. Nazwa zadania
1
13.
2
Współpraca przy opracowaniu programu ochrony przed
powodzią w zlewni rzeki Odry
Termin
realizacji
3
2008 - 2011
4
Urząd Gminy, RZGW,
WZMiUW, Starostwo
Powiatowe
Związek gmin „Dolna Mała
Panew”
tys. [PLN]
finansowania
5
6
b.d.
środki własne
Rozwój współpracy regionalnej w celu poprawy jakości wód
środki własne, WFOŚ,
2008 - 2011
b.d.
Małej Panwi
NFOŚ
Budowa oczyszczalni przydomowych i ma łych grupowych
15. oczyszczalni ścieków na terenach nie przewidzianych do
2008 - 2013 gospodarstwa indywidualne
b.d.
środki własne
skanalizowania
Budowa bezpiecznych dla środowiska miejsc magazynowania
Urząd Gminy, rolnicy
16. obornika i zbiorników na gnojowicę
2006 - 2008
b.d.
środki własne
indywidualni
w gospodarstwach rolnych
Stosowanie w zakładach przemysłowych tylko najlepszych
środki własne,
17. dostępnych technik produkcyjnych (BAT), sprzyjaj ących
2005 - 2012
Zakłady przemysłowe
b.d.
WFOŚiGW
ograniczeniu zużycia wody
14.
27
Ochrona powietrza atmosferycznego
Termin
Jednostka
Szacunkowe koszty
Główne źródła
realizacji
odpowiedzialna
tys. [PLN]
finansowania
1
2
3
4
5
6
Urząd Gminy, „ELKOM”
Budowa sieci ciepłowniczej i gazowniczej w gminie Chrząstowice
GFOŚiGW, PROW,
Sp. z o.o, Górnośląska
2008 - 2011
b.d.
1. (w trakcie tworzenia - „Projekt założeń do planu zaopatrzenia
WFOŚiGW, RPO WO
Spółka Gazownictwa
ciepło, energie elektryczną i paliwa gazowe)
w Zabrzu..
Urząd Gminy,
środki własne,
Spółdzielnie
GFOŚiGW, EkoFundusz,
2008 - 2011
b.d.
2. Termomodernizacja budynków
mieszkaniowe,
Fundusz
Mieszkańcy
Termomodernizacyjny
Edukacja ekologiczna w zakresie poszanowania energii cieplnej i
elektrycznej, korzyści z termomodernizacji, zachęcania do
8
środki własne,
2008 - 2011
Urząd Gminy
3. stosowania paliw alternatywnych dla w ęgla (proekologicznych),
WFOŚiGW
szkodliwości spalania odpadów w paleniskach domowych
Opracowanie gminnego studium wykorzystania odnawialnych
2009 - 2010
Urząd Gminy
20
GFOŚiGW
4. źródeł energii
2008 - 2011
Urząd Gminy
b.d.
środki własne
5. Prowadzenie bieżących remontów dróg gminnych
2008 - 2011
Urząd Gminy
6. Promowanie publicznych środków transportu
2008 - 2011
Urząd Gminy
b.d.
środki własne
7. Tworzenie ścieżek rowerowych
Urząd Gminy, Policja,
2008 - 2011
Straż Pożarna, WIOŚ
8. Egzekwowanie zakazu wypalania traw i ściernisk
Opole
Egzekwowanie wymagań dotyczących stanu technicznego
2008 - 2011
Policja
środki własne
9. pojazdów i przestrzegania dozwolonej pr ędkości ruchu
jednostki
2008 - 2011
Jednostki gospodarcze
b.d.
środki własne, WFOŚ
10. Zastosowanie paliw alternatywnych dla w ęgla
Zarząd Dróg
Modernizacja dróg wojewódzkich i powiatowych, budowa
Wojewódzkich Opole,
środki własne, RPO WO,
2008 - 2011
b.d
11. obwodnic
Zarząd Dróg
PO IiŚ
Powiatowych
Lp.
Nazwa zadania
28
Ochrona przed hałasem
Termin
Jednostka
Szacunkowe koszty
Główne źródła
realizacji
odpowiedzialna
tys. [PLN]
finansowania
1
2
3
4
5
6
1. Prowadzenie bieżących remontów dróg gminnych
2008 - 2011
Urząd Gminy
b.d.
środki własne
Identyfikacja obiektów stwarzających zagrożenie akustyczne dla
2. środowiska oraz prowadzenie działań na rzecz zmniejszenia ich
2008 - 2011
Urząd Gminy
uciążliwości
Uwzględnianie w zmianach miejscowych planów
3. zagospodarowania przestrzennego dopuszczalnych warto ści
2008 - 2011
Urząd Gminy
poziomu dźwięku w środowisku
4. Pozyskiwanie danych o skali zagrożenia hałasem
2008 - 2011
Starostwo Powiatowe
Ograniczenie uciążliwości akustycznej dróg i tras kolejowych do
poziomu wymaganego normami, budowa ekranów
GDDKiA, ZDW Opole,
5. dźwiękochłonnych, stosowanie od strony drogi i torów kolejowych
2008 - 2011
Zarząd Dróg
b.d.
środki własne
okien o zwiększonej izolacyjności akustycznej, lokalizacja
Powiatowych, PKP
ochronnych pasów zieleni
Egzekwowanie wymagań dotyczących stanu technicznego
Starostwo Powiatowe, w ramach działalności
6.
2008 - 2011
środki własne
pojazdów i przestrzegania dozwolonej pr ędkości ruchu
Policja
jednostek
Lp.
Nazwa zadania
29
Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym
Lp.
1
Nazwa zadania
2
Termin
Jednostka
realizacji
odpowiedzialna
3
4
ZADANIA WŁASNE*
tys. [PLN]
finansowania
5
6
Uwzględnianie w przyszłych miejscowych planach
zagospodarowania przestrzennego (zmianach planów) zagro żeń
2008 - 2011
Urząd Gminy
1. związanych z promieniowaniem niejonizuj ącym, preferowanie
mało konfliktowych lokalizacji źródeł promieniowania
niejonizującego
Określenie aktualnego poziomu elektromagnetycznego
Urząd Gminy,
2008 - 2011
2. promieniowania niejonizującego w miejscach jego potencjalnego
Urząd Wojewódzki
oddziaływania
Urząd Wojewódzki,
Wyeliminowanie emisji promieniowania niejonizuj ącego ze źródeł
2008 - 2011
WIOŚ, Urząd
3. będących zagrożeniem dla ludzi i środowiska
Marszałkowski
30
Ochrona przyrody
Lp.
Nazwa zadania
1
2
Termin
Jednostką
realizacji
odpowiedzialna
2
4
Szacunkowe koszty
tys. [PLN]
5
Główne źródła
finansowania
6
Tworzenie małoobszarowych form ochrony przyrody (zespoły
2008 - 2011
Urząd Gminy
środki własne
przyrodniczo-krajobrazowe, użytki ekologiczne)
2. Objęcie ochroną prawną drzew- pomników przyrody
2008 - 2011
Urząd Gminy
20
środki własne
Tworzenie zieleni urządzonej w obiektach rekreacyjno –
3.
2008 - 2011
Urząd Gminy
10
środki własne
wypoczynkowych (istniejących i projektowanych)
Tworzenie ścieżek przyrodniczo- dydaktycznych w obrębie
4.
2008 - 2011
Urząd Gminy
20
środki własne
obszarów przyrodniczo cennych i krajobrazowo atrakcyjnych
Pielęgnacja i konserwacja istniej ących na terenie gminy obiektów
5.
2008 - 2011
Urząd Gminy
10/rok
środki własne
i form ochrony przyrody, w tym zabytkowych założeń zieleni
ZADANIA KOORDYNOWANE GMINY**
RZGW i inni
6. Ochrona siedlisk łęgowych
2005 – 2012
administratorzy cieków
b.d.
środki własne
wodnych
Tworzenie form zieleni izolacyjno – osłonowej wzdłuż ciągów
zarządcy dróg i linii
7
2005 – 2012
b.d.
środki własne
komunikacyjnych
kolejowych
1.
31
Ochrona przed skutkami poważnych awarii
Lp.
Nazwa zadania
1
2
Termin
Jednostką
realizacji
odpowiedzialna
2
4
Główne źródła
finansowania
6
Szacunkowe koszty
tys. [PLN]
5
1.
Uwzględnianie w przyszłych miejscowych planach
zagospodarowania przestrzennego (zmianach planów)
potencjalnych stref zagro żenia związanych z ryzykiem wystąpienia
poważnych awarii wokół obiektów i tras komunikacyjnych
2008 - 2011
Urząd Gminy
-
-
2.
Informowanie zakładu o zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej
awarii przemysłowej o jego obowiązkach
2008 - 2011
Urząd Gminy,
Komendant Powiatowy
PSP
-
-
2008 - 2011
Urząd Gminy
-
-
2008 - 2011
Urząd Gminy
-
-
3.
4.
Instruowanie społeczeństwa o zasadach postępowania
w wypadku wystąpienia awarii przemysłowych
i transportowych
Instruowanie społeczeństwa o występujących zagrożeniach,
podjętych środkach zapobiegawczych
i o działaniach, które będą podjęte w przypadku wystąpienia awarii
Urząd Gminy,
Komendant Powiatowy
PSP, WIOŚ, Policja
5.
Egzekwowanie wymogów dotyczących transportu substancji i
odpadów niebezpiecznych
2008 - 2011
32
Edukacja ekologiczna
Termin
Jednostka
Szacunkowe koszty
Główne źródła
realizacji
odpowiedzialna
tys. [PLN]
finansowania
1
2
3
4
5
6
Tworzenie ścieżek przyrodniczo-dydaktycznych, szlaków pieszych,
2008 - 2011
Wojewódzki,
40
środki własne, WFOŚ
1. rowerowych, konnych, w rejonach przyrodniczo cennych
Nadleśnictwa
Promocja działań proekologicznych z przeznaczeniem dla doros łej
środki własne,
2008 - 2011
Urząd Gminy
5 (rocznie)
2. części społeczności lokalnej - wydawnictwa ekologiczne, szkolenia
sponsorzy
środki własne,
Promocja agroturystyki, rolnictwa ekologicznego (szkolenia,
2008 - 2011
Marszałkowski,WODR
2 (rocznie)
WFOSiGW,
3. broszury, warsztaty)
Łosiów
RPO WO, PROW
Organizacja konkursów ekologicznych, akcji sprz ątania, akcji
środki własne,
Urząd Gminy
10 rocznie
4. edukacyjnych, festynów ekologicznych i innych spotka ń integrujących 2008 - 2011
sponsorzy
mieszkańców
Doposażenie bibliotek w najnowsze pozycje w zakresie ochrony
środki własne,
2009 - 2010
Urząd Gminy, Szkoły
2
5. środowiska
WFOŚiGW, sponsorzy
2008 - 2011
Urząd Gminy
6. Prowadzenie działalności informacyjnej w Urzędzie Gminy
Rozwój i utrzymanie systemu udost ępniania informacji
2008 - 2011
Powiatowe, Urząd
środki własne
7. o środowisku
urzędu
Marszałkowski
Lp. Nazwa zadania
33
V.5. Monitoring i ocena realizacji programu
Rys. 1.
Rys. 2.
Ocena realizacji Programu polega przede wszystkim na monitorowaniu, czyli
obserwacji:
- zakresu wykonania zadań ujętych w Programie,
- rozbieżności pomiędzy przyjętymi zadaniami i stopniem ich wykonania,
- przyczyn ewentualnego niewykonania za łożonych zadań.
System monitoringu i oceny powini en obejmować stworzenie:
- systemu zbierania i selekcjonowania informacji,
- systemu oceny i interpretacji zgromadzonych danych.
Zbudowanie takiego systemu monitoringu i prowadzenie opisanych dzia łań pozwoli na bieżące
monitorowanie realizacji Programu poprze z:
- systematyczne zbieranie danych liczbowych oraz informacji dotycz ących realizacji poszczególnych
zadań Programu; wynikiem tych działań będzie materiał empiryczny stanowiący podstawę do
analiz i ocen,
- uporządkowanie, przetworzenie i analiza danych empiryc znych; otrzymany materiał będzie służył
przygotowaniu raportów,
- przygotowanie raportów z realizacji zada ń ujętych w Programie,
- analiza porównawcza osiągniętych wyników z założeniami Programu; określenie stopnia
wykonania zapisów przyjętego Programu oraz identyfikacja ewentualnych rozbieżności,
- analiza przyczyn odchyleń oraz określenie działań korygujących polegających na modyfikacji
dotychczasowych oraz ewentualne wprowadzenie nowych instrumentów wsparcia,
- przeprowadzenie zaplanowanych dzia łań korygujących.
Podstawą zarządzania Programem będzie stałe monitorowanie uzyskiwanych efektów
stwierdzanych jako poprawa jako ści środowiska, zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń oraz skutki
podejmowanych działań.
Podstawą dla sprawnego zbierania danych monitoringu jest op racowany zestaw mierników
(wskaźników stanu środowiska).
Rys. 3. W związku z faktem, że gminne programy ochrony środowiska stanowią narzędzie
realizacji polityki ekologicznej pa ństwa na szczeblu gminnym, do kontroli realizacji programu s łużyć
mogą wskaźniki wzorowane na przyjętych w polityce ekologicznej limitach krajowych zwi ązanych z
racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych i popraw ą stanu środowiska, skorygowanych
odpowiednio
w
zależności
od
specyficznych
warunków
i możliwości gminy, tj.:
- ograniczenie materiałochłonności produkcji o 50% w stosunku do 1990 r. w taki sposób, aby
uzyskać co najmniej średnie wielkości dla państw OECD (w przeliczeniu na jednostkę produkcji,
wartość produkcji lub PKB),
- ograniczenie zużycia energii o 50% w stosunku do 1990 r. i 2 5% w stosunku do 2000 r. (również w
przeliczeniu na jednostk ę produkcji, wartość produkcji lub PKB),
- dwukrotne
zwiększenie
udziału
odzyskiwanych
i
ponownie
wykorzystywanych
w procesach produkcyjnych odpadów przemysłowych w porównaniu ze stanem
z 1990 r.,
- odzyskanie i powtórne wykorzystanie co najmniej 50% papieru i szk ła z odpadów komunalnych,
- pełna (100%) likwidacja zrzutów ścieków nieoczyszczonych z miasta i zakładów przemysłowych,
- zmniejszenie
ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowy ch,
w stosunku do stanu z 1990 r., z przemysłu o 50%, z gospodarki komunalnej (na terenie miast i
osiedli wiejskich) o 30% i ze sp ływu powierzchniowego – również o 30%,
- ograniczenie emisji pyłów o 75%, dwutlenku siarki o 56%, tlenków azotu o 31%, niemetan owych
lotnych
związków
organicznych
o
4%
i
amoniaku
o
8%
w stosunku do stanu w 1990 r.
Poza głównymi miernikami przy ocenie skuteczno ści realizacji polityki ekologicznej pa ństwa będą
stosowane wskaźniki społeczno-ekonomiczne, wskaźniki presji na środowisko i stanu środowiska oraz
wskaźniki reakcji państwa i społeczeństwa, a mianowicie:
a) wskaźniki społeczno-ekonomiczne:
- poprawa stanu zdrowia obywateli, mierzona przy pomocy takich mierników jak d ługość życia,
spadek umieralności niemowląt, spadek zachorowalności,
- zmniejszenie zużycia energii, surowców i materiałów na jednostkę produkcji,
- zmniejszenie tempa przyrostu obszarów wy łączanych z rolniczego i leśnego użytkowania dla
potrzeb innych sektorów produkcji i usług materialnych,
34
b) wskaźniki stanu środowiska i zmiany presji na środowisko:
- zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód śródlądowych,
- poprawę jakości wód płynących, stojących i wód podziemnych, a szczególnie głównych zbiorników
wód podziemnych, poprawę jakości wody do picia oraz spełnienie przez wszystkie te rodzaje wód
wymagań jakościowych obowiązujących w Unii Europejskiej,
- poprawę jakości powietrza poprzez zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń powietrza (zwłaszcza
zanieczyszczeń szczególnie szkodliwych dla zdrowia i zanieczyszcze ń wywierających najbardziej
niekorzystny wpływ na ekosystemy, a więc przede wszystkim metali ciężkich, trwałych
zanieczyszczeń organicznych, substancji zakwaszaj ących, pyłów i lotnych związków
organicznych),
- zmniejszenie uciążliwości hałasu, przede wszystkim poziomu hałasu na granicy własności wokół
obiektów przemysłowych oraz hałasu wzdłuż tras komunikacyjnych,
- zmniejszenie ilości wytwarzanych i składowanych odpadów, rozszerzenie zakresu ich
gospodarczego wykorzystania oraz ograniczenie zagrożeń dla środowiska ze strony odpadów
niebezpiecznych,
- ograniczenie degradacji gleb, zmniejszenie powierzchni obszarów zdegradowanych na terenach
poprzemysłowych, zwiększenie skali przywracania obszarów bezpo średnio lub pośrednio
zdegradowanych przez działalność gospodarczą do stanu równowagi ekologicznej, ograniczenie
pogarszania się jakości środowiska w jednostkach osadniczych i powstrzymanie procesów
degradacji zabytków kultury,
- wzrost lesistości kraju, rozszerzenie renaturalizacji obszarów le śnych oraz wzrost zapasu i przyrost
masy drzewnej, a także wzrost poziomu różnorodności biologicznej ekosystemów leśnych i
poprawa stanu zdrowotności lasów będących pod wpływem zanieczyszczeń powietrza, wody lub
gleby,
- zahamowanie zaniku gatunków ro ślin i zwierząt oraz zaniku ich naturalnyc h siedlisk,
a także pomyślne reintrodukcje gatunków,
- zmniejszenie negatywnej ingerencji w krajobrazie oraz kszta łtowanie estetycznego krajobrazu
zharmonizowanego z otaczającą przyrodą,
c) wskaźniki aktywności państwa i społeczeństwa:
- spójność i efekty działań w zakresie monitoringu i kontroli,
- zakres
i
efekty
działań
edukacyjnych
oraz
stopień
udziału
społeczeństwa
w procesach decyzyjnych,
- opracowanie i realizowanie przez grupy i organizacje pozarz ądowe projektów na rzecz ochrony
środowiska.
Celem zwartego i przejrzystego ujęcia obserwowanych wskaźników zaleca się zastosowanie
wskazanego w programie wojewódzkim zestawienia wska źników realizacji Programu.
Zgodnie z przepisami ustawy Prawo ochrony środowiska, Wójt Chrząstowic sporządza co dwa
lata raporty z wykonania programu, które przedstawia Radzie Gminy. Za sporządzenie raportu
szczegółowego
powinien
być
odpowiedzialny
Kierownik
Programu,
a raport powinien dotyczyć szczególnie działań, które są związane z likwidacją przekroczenia
przepisów prawa, wynikami monitorowania jakości środowiska, koniecznością wprowadzenia korekt
do Programu itp. Raporty szczegółowe winny być przedstawiane na posiedzeniach Rady Gminy.
Wskazane jest by korekty Programu by ły wprowadzane w drodze uchwały Rady Gminy.
35

aktualizacja programu ochrony środowiska

Transkrypt

Podobne dokumenty

Historia Chrząstowic i miejskie legendy

PRZYJĘCIE OŚWIADCZENIA O UZNANIU OJCOSTWA DZIECKA

Zarządzenie nr 82/2008 Wójta Gminy Chrząstowice z dnia 03 marca

UCHWAŁA NR .................... RADY GMINY CHRZĄSTOWICE z dnia

Protokół nr 2.2016 - Urząd Gminy Chrząstowice

Uchwała nr XIV-109-2008 w sprawie zmiany uchwały nr XL

Podbitą kartę należy oddać trenerowi. Podbitą kartę

UCHWAŁA NR .................... RADY GMINY CHRZĄSTOWICE z dnia

Uchwała nr ......................... Rady Gminy Chrząstowice z dnia