Jak wprowadzać elementy specjalności wodnej w pracy drużyny

Transkrypt

pwd. Małgorzata Kowalska
PRACA PODHARCMISTRZOWSKA
„Jak wprowadzać elementy specjalności wodnej w pracy drużyny harcerskiej?”
Hufiec Gdańsk Wrzeszcz - Oliwa
Chorągiew Gdańska ZHP
Gdańsk 2009
Strona | 1
Spis treści:
1. Wstęp
2. Zagadnienia formalno – prawne
2.1 Specjalność - specjalność wodna
2.2 Struktura organizacyjna
2.3 Infrastruktura i sprzęt
2.4 Specjalność a przepisy
2.5 Specjalność wodna w liczbach
3. Rys historyczny
4. Piony wiekowe a specjalność
4.1 Zuchy
4.2 Harcerze
4.3 Harcerze starsi
4.4 Wędrownicy
4.5 Kręgi instruktorskie, seniorzy
5. Pion harcerski – praca „krok po kroku”
5.1 Etapy tworzenia
5.2 Formy i narzędzia
5.2.1 Gry i zabawy
5.2.1.1 Gry żeglarskie
5.2.1.2 Konspekty zbiórek
5.2.2 Sprawności harcerskie i sprawności wodne
6. Obrzędowość i tradycje
6.1 Korzenie obrzędowości i tradycji
6.1.1
Elementy tradycji i obrzędowości w 99 Harcerskiej Drużynie Wodnej
„Okeanida”
6.2 Mundur harcerek i harcerzy
7. Informacje praktyczne
8. Podsumowanie
9. Bibliografia
Strona | 2
1. Wstęp
Z racji moich zainteresowań oraz wieloletniej działalności w drużynie wodnej
postanowiłam napisać pracę, która będzie miała na celu dokładne omówienie programu
wychowawczego realizowanego, w oparciu o wodną specjalność oraz stanowiła będzie zbiór
informacji, potrzebnych instruktorom, dopiero zaczynającym pracę z nią.
Specjalność wodna obecna jest w każdym pionie wiekowym, jednak w zależności od
wieku oraz wyrobienia harcerskiego podopiecznych, jej realizacja przybiera różne formy.
Swego czasu pwd. Wojciech Sawuła stworzył opracowanie: „Wykorzystanie elementów specjalizacji wodnej w pracy gromady zuchowej”. Chciałabym, aby moja praca stanowiła kontynuację jego myśli, gdyż do tej pory nie powstało żadne wydanie, traktujące o specjalności
wodnej w drużynie harcerskiej, czyli wśród dzieci w wieku 10-13 lat.
W drużynie harcerskiej, w której działam, przez ponad 5 lat byłam przyboczną ds. wyżej wymienionego pionu, dlatego zdecydowałam się na napisanie pracy, która będzie właśnie
jego dotyczyła.
W dalszej części mojej pracy zawarte są m.in.: instrukcje, dotyczące tworzenia drużyny specjalnościowej, przykłady imprez, pomysły na zajęcia, konspekty zbiórek i materiały
programowe.
Źródło
diagramów,
wykorzystanych
w
opracowaniu,
stanowi
portal
internetowy:
www.wodniacy.zhp.pl.
2. Zagadnienia formalno – prawne
2.1 Specjalność - specjalność wodna
Czym
jest
specjalność,
a dokładniej czym jest specjalność
wodna? Moim zdaniem, dopiero
po znalezieniu odpowiedzi na to
pytanie można przejść do dalszej
części pracy, gdyż dopiero w pełni
świadome używanie tego terminu
daje możliwość wnikliwego i dokładnego zgłębienia tematu.
Strona | 3
Otóż jest to wybrana dziedzina harcerskiego programu wychowawczego, którą
w szczególny sposób zajmują się harcerki i harcerze zrzeszeni w drużynach. I tak oto, mamy
drużyny o specjalności m.in.: turystycznej, ekologicznej, pożarniczej i wodnej. Tak jak wspomniałam, w mojej pracy zajmę się specjalnością wodną, dlatego wszelkie przykłady jej dotyczą. Pojęcie to nie oznacza bynajmniej, że jedynie drużyna wodna może pojechać na obóz
żeglarski czy wypłynąć w rejs, ale jedynie drużyna wodna potraktuje te elementy jako zasadniczy kierunek swojego programu. Wybór specjalizacji oznacza ciągłe doskonalenie umiejętności i poszerzanie wiedzy w danej dziedzinie, czyniąc jednakże pozostałe techniki harcerskie
nieodłącznymi komponentami całorocznej pracy.
Stanowi ona podwalinę programu takiej drużyny i jest obecna w większości form w niej realizowanych. Jest tym, co wyróżnia dane środowisko wśród innych a ostatecznie stanowi ścieżkę
doskonalenia i rozwoju każdego jej członka, początkowo inspirując, zaś w kolejnych etapach,
dając możliwość doskonalenia m. in. poprzez stawianie nowych wyzwań i zwiększanie oczekiwań.
Należy również pamiętać, że specjalność to nie jedynie popularyzowanie żeglarstwa jako
sportu, ale stosowanie go jako sposobu wychowania. Nie wolno jej sprowadzać jedynie do
pływania na jachtach, ale należy brać pod uwagę wszystkie aspekty tej dziedziny, to znaczy:
marynistykę, czyli wiedzę o wszystkim, co związane z morzem, a także szkutnictwo, czyli umiejętności praktyczne związane z budową jednostek pływających, jak również opieką na nimi.
Oczywiście, już na wstępie, zaznaczyć należy, że narzędzia wykorzystywane dla przekazywania wiedzy i umiejętności młodym ludziom nie są identyczne dla wszystkich członków ZHP.
Różnią się one na poszczególnych poziomach rozwoju i wyrobienia harcerskiego. Nie można
przecież wymagać od 7-letniego zucha, aby wziął udział w warsztatach szkutniczych czy szkoleniu na Patent Żeglarza Jachtowego, zaś 16-letniemu wędrownikowi proponować zabawę
w marynarzy.
2.2 Struktura organizacyjna
Struktura organizacyjna wodnej społeczności, z uwagi na jej wielkość oraz specyfikę
działania, jest bardzo rozbudowana i charakterystyczna tylko dla niej. Obecnie, w Chorągwi
Gdańskiej ZHP, działają 22 jednostki, czyli 22 drużyny wodne, które oprócz realizowania
zadań przy odpowiednich hufcach, bezpośrednio podlegają Pilotowi Chorągwi. Pilot nadzoruje aktywności prowadzone na terenie Chorągwi, a ponadto kieruje Zespołem Pilota. W jego
skład wchodzą instruktorzy drużyn wodnych, którzy wspierają poszczególne jednostki oraz
Strona | 4
współorganizują chorągwiane imprezy1 takie jak: Spartakiada HDWiŻ i Chorągwiane
Mistrzostwa Pływackie.
Poniższy schemat w jasny sposób obrazuje kształt struktury organizacyjnej środowiska
wodnego.
2.3 Infrastruktura i sprzęt
Dzięki ogromnemu zaangażowaniu i pracy instruktorów oraz sprzyjającym warunkom
środowiska naturalnego, w ciągu wielu lat działalności,
w Chorągwi powstało duże zaplecze żeglarskie. W chwili
obecnej, do dyspozycji harcerzy, pozostają przystanie: na
Krakowcu i Siennickiej, a także w Tczewie i Starogardzie.
Dysponujemy dwiema bazami obozowymi: w Siemianach
i Czernicy. A także posiadamy Harcerski Ośrodek Morski
w Pucku i Centrum Wychowania Morskiego w Gdyni.
W powyższych ośrodkach, członkowie drużyn wodnych, mają doskonałe możliwości
poznawania żeglarstwa od strony praktycznej. Harcerze uczą się w nich konserwacji
i naprawy sprzętu wodnego, nabywają i doskonalą umiejętności pływania na jachtach, ale
również poznają elementy kultury i tradycji żeglarskich.
1
Szczegółowy opis poszczególnych imprez znajduje się w dziale 5. Pion harcerski – praca „krok po kroku”,
podrozdział 5.3 Imprezy
Strona | 5
Na przygotowanych akwenach pływamy łódkami klas:
Optymist – jest to najmniejsza monotypowa międzynarodowa
klasa jachtów, przeznaczona dla dzieci i młodzieży do 15 lat,
w której dopuszczalne obciążenie wynosi 40 kg
Omega – żaglówka regatowa i turystyczna, popularna w Polsce. Posiada małe zanurzenie i stosunkowo obszerny kokpit. Przeznaczona do żeglugi
śródlądowej, rzadko spotykana na morzu ze względu na restrykcyjne przepisy, mimo iż
formalnie można pływać do 2 Mm od brzegu.
DZ-ta - bezpokładowy jacht mieczowy, wiosłowo-żaglowy (dziesięciowiosłowy – stąd
nazwa),o ożaglowaniu kecza gaflowego; kadłub drewniany lub z tworzywa sztucznego.
2.4 Specjalność a przepisy
Powstanie oraz działanie drużyn specjalnościowych regulowane jest wytycznymi przygotowanymi przez Główną Kwaterę ZHP. Najważniejszy dokument stanowią: „Kryteria harcerskiej drużyny specjalnościowej”. Według niego prawo do ubiegania się o miano drużyny
specjalnościowej uzyskuje jednostka, działająca co najmniej przez rok, zgodnie z „Instrukcją
Głównej Kwatery ZHP w sprawie organizacji i zasad działania drużyny harcerskiej lub starszoharcerskiej” i uzyskała pozytywną opinię swojej działalności przez komendanta hufca
ZHP.
Jak uzyskać miano Drużyny o specjalności wodnej?
Aby tego dokonać należy spełnić poniższe kryteria:
1. Drużyna realizuje taki program, aby poprzez zdobywanie sprawności, odznak specjalnościowych, stopni harcerskich harcerki i harcerze w zgodzie z metodą harcerską
rozwijali swoją wiedzę i umiejętności z zakresu specjalności wodnej.
2. W ciągu roku działalności członkowie drużyny muszą przejść kolejne etapy wtajemniczenia: harcerskiego, zdobywając stopnie i sprawności oraz specjalnościowego, uzyskując uprawnienia i kończąc kursy specjalistyczne.
3. Harcerze muszą podejmować służbę, na rzecz lokalnego środowiska, w której wykorzystują poziom swojego wyszkolenia w danej specjalności. Mowa tu o działalności
dla innych drużyn, hufca, chorągwi, ale także szkoły, osiedla, miasta oraz regionu.
4. Powinnością takiej jednostki jest dbanie wymianę doświadczeń z innymi drużynami
specjalnościowymi, poprzez uczestnictwo w organizowanych zlotach, rajdach a także
Strona | 6
pracach referatów, wydziałów i inspektoratów wybranej specjalności. W przypadku
drużyn wodnych, uczestnictwo instruktorów w spotkaniach znanych pod nazwą „Maszopska”.
5. Nazwa drużyny, zastępów oraz jej bohater powinny być związane z przyjętą specjalnością.
6. Drużynowym drużyny specjalnościowej winien być instruktor ZHP, który posiada wiedzę i umiejętności z danej specjalności. Najlepiej, aby było to potwierdzone i udokumentowane ukończeniem kursów specjalistycznych, bądź posiadaniem uprawnień państwowych. W przypadku drużyny wodnej: Żeglarz Jachtowy, Sternik Jachtowy (bądź
uprawnienia wyższe) a także Młodszy Instruktor Żeglarstwa i Instruktor Żeglarstwa.
Jeżeli drużynowy nie posiada wymienionych kwalifikacji w drużynie powinien być
specjalista danej specjalności – szef wyszkolenia specjalnościowego. W drużynie
wodnej: Kierownik Wyszkolenia Żeglarskiego.
7. Drużyna powinna współpracować z organizacjami i instytucjami specjalizującymi się
w wybranej specjalności: Polski Związek Żeglarski, Polski Związek Motorowodny
i Narciarstwa Wodnego, Centrum Wychowania Morskiego.
8. Po rocznej pracy na podstawie powyższych kryteriów i pozytywnej oceny swojej działalności drużyna zwraca się do komendanta hufca ZHP z prośbą o ogłoszenie jej w rozkazie
Harcerską Drużyną Specjalnościową – Drużyną o Specjalności Wodnej.
9. Harcerska drużyna wodna raz w roku, na podstawie powyższych kryteriów dokonuje samooceny swojej działalności
z udziałem komendanta hufca. W przypadku negatywnej samooceny potwierdzonej
przez komendanta hufca drużyna traci prawo do noszenia miana Harcerskiej Drużyny
Wodnej ZHP, co komendant ogłasza w rozkazie.
Oczywiście, elementy specjalności wodnej można realizować w drużynie lądowej, bez konieczności przekształcania jej w drużynę, która nosić będzie mundury żeglarskie.
Strona | 7
2.5 Specjalność wodna w liczbach
W chwili obecnej, w Chorągwi Gdańskiej działają 22 drużyny wodne. Łącznie nasze środowisko zrzesza około 500 członków.
Rokrocznie harcerze oraz instruktorzy biorą udział w licznie organizowanych szkoleniach
i uzyskują uprawnienia. Poniżej przedstawiam zestawienie przeprowadzonych na przestrzeni
ostatnich kilku lat szkoleń oraz podaję, ile osób (średnio rocznie, jeśli był organizowany kurs)
ukończyło je uzyskując patenty, uprawnienia i certyfikaty.
Nazwa szkolenia
Ilość osób
WOPR
Młodszy Ratownik
23
Ratownik
7
Motorowodne
Sternik motorowodny
15
Starszy Sternik Motorowodny
5
Żeglarskie
Żeglarz jachtowy
45
Sternik jachtowy
10
Młodszy Instruktor Żeglarstwa
20
Instruktor Rekreacji Ruchowej
10
Kajakowe
Ω Instruktor Rekreacji Ruchowej
5
Ponadto około 10 osób, pod okiem Ratowników WOPR, uczyło się pływać na wynajmowanym przez Zespół Pilota basenie „Start” w Gdańsku – Wrzeszczu oraz wiele osób przeszło
szkolenie w zakresie szkutnictwa na terenie naszych przystani żeglarskich.
3. Rys historyczny
System wychowawczy, znany pod nazwą: skauting, a oparty na nauce poprzez działanie i zabawę, z wykorzystaniem znajomości psychiki młodzieży, został zapoczątkowany w Anglii, ponad 100 lat temu. Idea stworzona przez Roberta Baden – Powella bardzo szybko obieStrona | 8
gła świat, zyskała popularność oraz bardzo wielu członków. W Polsce skauting przyjął nazwę:
„harcerstwo”, a jego założyciele dostosowali system pracy do naszych warunków i możliwości. Misją utworzonego Związku Harcerstwa Polskiego stało się: wychowanie młodego człowieka, czyli wspieranie go we wszechstronnym rozwoju i kształtowaniu charakteru poprzez
stawianie wyzwań.
Początkowo, w harcerskim programie wychowawczym, żeglarstwo nie było obecne.
Pojawiały się jedynie aktywności związane z kajakarstwem, pływaniem wpław, czy wioślarstwem. Działalności związane z tymi dziedzinami stanowiły tylko uzupełnienie zdobywanych
wówczas stopni i sprawności i nie były traktowane jako podstawy programowe i wychowawcze.
Pierwsze wzmianki, o specjalizacji drużyn harcerskich odnaleźć można, w historii
Hufca Syberyjskiego z Władywostoku, sięgającej czasów I wojny światowej. Pracujący w nim
doktor Józef Jakóbkiewicz rozpoczął działalność, zmierzającą właśnie w kierunku specjalności wodnej. Zaś rok 1924 przyniósł utworzenie pierwszej, polskiej drużyny morskiej – była to
39 Warszawska Harcerska Drużyna Żeglarska im Józefa Wybickiego, której drużynowym był
harcmistrz Witold Bublewski – sternik jachtowy, kapitan żeglugi wielkiej. W tym samym roku
zorganizował on pierwszy, polski obóz żeglarski, nad Narwią oraz przyczynił się do utworzenia ośrodka żeglarskiego na Helu.
W 1929 roku w Głównej Komendzie Związku Harcerstwa Polskiego, z jego inicjatywy,
powstał referat żeglarski. Warto także zaznaczyć, iż Witold Bublewski był twórcą metody wychowania morskiego w harcerstwie. Stworzył, wraz ze swoimi podopiecznymi, koncepcję właściwych form i narzędzi wychowawczych, realizujących wychowanie wodne, które wykorzystujemy również współcześnie.
4. Piony wiekowe a specjalność
W pracy drużyny wodnej wszystkie aspekty harcerskiego stylu są obecne, a jedynie
wzbogacone i uzupełnione o elementy żeglarskie. I tak oto: podstawą działania drużyny wodnej, tak jak i innych drużyn harcerskich, są: służba, braterstwo, praca nad sobą i przygoda.
Strona | 9
Działalność takich drużyn ma na celu przede
wszystkim wychowywanie i kształtowanie młodego człowieka, dając mu szanse i możliwości rozwoju na wszystkich płaszczyznach – zgodnie
z diagramem przedstawionym obok.
System pracy uwzględnia metodykę harcerską,
dopełniając ją o sposoby działania właściwe dla
interesującej nas specjalności.
Prawo i Przyrzeczenie harcerskie wzbogacamy
o etykietę żeglarską, czyli normy mające korzenie
w wielowiekowej tradycji morskiej oraz doświadczeniach ludzi morza. Definiują one powinności żeglarzy wobec siebie wzajemnie i innych oraz ich stosunek do pracy i środowiska naturalnego.
4.1 Zuchy
Już zuchy, dzięki cyklom sprawności, mają możliwość zapoznawania się ze specjalnością np.
poprzez zdobywanie sprawności zespołowych. Pamiętać należy, iż te istniejące można uzupełniać o dodatkowe zadania, związane z szeroko pojętą wodą lub tworzyć nowe. Ponadto zainteresowanie tą dziedziną już u tak małych istot rozbudza organizowanie wycieczek np. na
znane żaglowce („Dar Pomorza”) czy spotkań ze sławnymi „ludźmi morza”.
4.2 Harcerze2
Dla harcerzy natomiast wachlarz możliwości jest dużo szerszy. W tej grupie wiekowej może
po raz pierwszy pojawić się zamiłowanie, czyli wykonywanie danych czynności chętnie
i z radością - z pewnym ładunkiem emocjonalnym. Dzieci po złożeniu Przyrzeczenia Harcerskiego zaczynają odczuwać przywiązanie do danego środowiska, identyfikują się z daną grupą, dlatego też dostarczenie zajęć i form związanych z żeglarską tematyką wśród harcerzy ma
znaczenie szczególne. Oswajanie z żeglarstwem od lat najmłodszych może zaowocować dużymi osiągnięciami w wieku starszym/ późniejszym.
2
Szczegółowe omówienie pracy z tą grupą wiekową znajduje się w dalszej części opracowania w dziale 5. Pion
harcerski – praca „krok po kroku”
Strona | 10
4.3 Harcerze starsi
To grupa szczególna – z jednej strony posiadająca już pewną wiedzę, z drugiej zaś stale poszukująca wyzwań oraz „swojego miejsca” w społeczeństwie i świecie. Osoby w wieku gimnazjalnym, po znalezieniu dla siebie odpowiedniej grupy rówieśniczej, bardzo silnie się do
niej przywiązują i z nią utożsamiają. Ponadto interesują się bardzo wieloma rzeczami na raz,
dlatego, w tym wypadku, praca ze specjalnością powinna umożliwiać odkrywanie różnych pól
działania, jak też wszechstronne zastosowanie konkretnych umiejętności. Podając przykład –
w związku z tym, że gimnazjaliści mogą poszczycić się pewną wiedzą i umiejętnościami z zakresu żeglarstwa zupełnie swobodnie mogliby zorganizować Festyn z okazji Dnia Żeglarza
dla uczniów Szkoły Podstawowej.
4.4 Wędrownicy
Wśród wędrowników pojawia się ostatni etap rozwoju zainteresowań, czyli specjalizacja. Jest
to uprawianie określonej dziedziny ze szczególnym zamiłowaniem, czyli działanie oparte na
dużej wiedzy i pewnym (adekwatnym do wieku i wyrobienia harcerskiego) doświadczeniu.
Wędrownik dąży do osiągnięcia mistrzostwa w wybranej, konkretnej dziedzinie swoich zainteresowań, które osiąga w celu pełnienia służby. Specjalności, jak żaden inny element programu, dają możliwość konkretnego działania noszącego znamiona wyczynu wędrowniczego –
czyli zadania na pograniczu możliwości, choć w granicach bezpieczeństwa.
4.5 Kręgi instruktorskie, seniorzy
Oczywiście, harcerska wędrówka nie kończy się po ukończeniu 25 roku życia. Dorośli
instruktorzy dalej mogą kontynuować poszerzanie swojej wiedzy i umiejętności w dziedzinie,
w której uzyskali już wysoką specjalizację. W tym jednak momencie, z ogromnym powodzeniem, mogą się zajmować szkoleniem kolejnych pokoleń. Dysponują już ogromnym doświadczeniem i bogatym warsztatem, którymi mogą podzielić się z osobami młodszymi, dopiero
rozpoczynającymi działalność w ZHP.
Poniżej przedstawiam zestawienie instrumentów metodycznych oraz form pracy, charakterystycznych dla omawianej specjalności, jakie mogą być realizowane w poszczególnych pionach
wiekowych.
Strona | 11
Zuchy
Harcerze
Harcerze Starsi
Wędrownicy
- Cykle sprawno- - sprawności jed- - sprawności dwu- - sprawności
ściowe
nogwiazdkowe
i trzygwiazdkowe
strzowskie
- Gwiazdki
zuchowe
- stopnie harcerskie
mi-
i instruktorskie
- popularna i brą- - patent żeglarza
zowa ŻOT PTTK
jachtowego
- patenty żeglarskie
Instrument
metodyczny
- kolejne stopnie - odznaki ŻOT
ŻOT PTTK
PTTK
- patent Młodszego - uprawnienia płeRatownika WOPR
twonurkowe
Forma
pracy
- Zabawy oparte - rozmaite zajęcia
na fabule maryni- na i w wodzie
stycznej
z barwną fabułą
i elementami konZabawy
na kurencji pomiędzy
i w wodzie niewy- zastępami
magające długiej
koncentracji uwagi
- wiele różnych,
często zmieniających się form zajęć
na i w wodzie,
umożliwiających
odkrywanie nowych
pól
działania
i
wszechstronne
zastosowanie konkretnych umiejętności
-uprawnienia WOPR
- głownie wędrówki
po wodzie (wykapki,
rejsy, spływy, dalekie wyprawy)
- działania wyczynowe – na pograniczu możliwości choć
w granicach bezpieczeństwa
5. Pion harcerski – praca „krok po kroku”
5.1 Zainteresowanie
Rzeczą najważniejszą, przy rozpoczynaniu pracy ze specjalnością wodną, jest rozbudzenie ciekawości wśród podopiecznych. Instruktor chcący wprowadzić elementy wodne do
swojej drużyny musi sprawić, aby harcerze zainteresowali się proponowanym im zagadnieniem i z chęcią uczestniczyli w kolejnych przygotowanych zajęciach. Sposobów zainicjowania
działalności jest bardzo wiele – poniżej przedstawiam jedynie kilka pomysłów, wykorzystujących formy pracy obecne w harcerstwie, a uzupełnione o te charakterystyczne dla wychowania wodnego.
1. Sąsiedztwo Morza Bałtyckiego – Zatoki Gdańskiej stwarza wiele możliwości organizowania ciekawych wyjść czy wycieczek, które z powodzeniem mogą się odbywać
w ramach zbiórek:
Strona | 12
Ω Zwiedzanie żaglowców cumujących w porcie w Gdyni: „Daru Pomorza” czy „Zawiszy
Czarnego”, możemy połączyć ze spotkaniami ze znanymi „ludźmi morza”, którzy
opowiedzą o żeglarskich przygodach.
Aranżowanie spotkań ze wspomnianymi „ludźmi morza” może odbywać się też w ramach zbiórek w harcówce – do interesujących form należy tu zakwalifikować prelekcje, pokazy slajdów czy gawędy.
Ω Warto odwiedzić: Akwarium Gdyńskie, Latarnie Morskie, Muzeum Morskie. Zaś dla
urozmaicenia w wyjście wpleść fabułę. Mam tu na myśli zaaranżowanie swego rodzaju gry tematycznej, dzięki której harcerze w przystępny sposób posiądą wiedzę zebraną na odwiedzanej wystawie.
2. Ponadto można zorganizować maraton filmowy o tematyce żeglarskiej, połączony
z quizem
3. Bez wątpienia, dobrym pomysłem jest zrealizowania zadania zespołowego o wodnej
tematyce. Np. Przygotowanie przedstawienia dla dzieci z domu dziecka, bądź zorganizowanie Turnieju Szant dla kilku drużyn.
4. Oczywiście, można skorzystać z gotowych imprez, oferowanych przez Gdańską Chorągiew ZHP, w których udział z łatwością przybliży specyfikę funkcjonowania środowiska wodnego:
Ω Spartakiada Harcerskich Drużyn Wodnych i Żeglarskich
Jest to coroczna impreza, odbywająca się zawsze w ostatni, pełny weekend września,
w HOM-ie w Pucku. Do udziału w niej zapraszane są wodne oraz zwykłe drużyny harcerskie
z całej Chorągwi Gdańskiej, jak i spoza niej. Stanowi ona doskonałą formę zapoznania ze
specyfiką wodnej społeczności oraz integracji z innymi drużynami oraz jest okazją do świetnej
zabawy w oparciu o potencjał wodnych środowisk. Dzieciom daje możliwość zasmakowania
żeglarskiej przygody, dzięki licznym konkurencjom, nie spotykanym na żadnej, innej harcerskiej imprezie, natomiast dla młodych instruktorów stanowi szansę nawiązania wielu kontaktów z instruktorami wodnymi, co dla osób dopiero rozpoczynających pracę na tym polu jest
rzeczą bardzo cenną.
Strona | 13
Ω Mistrzostwa Pływackie
Rozgrywane są one wiosną każdego roku. Zapraszani są nie wszyscy członkowie Chorągwi Gdańskiej, którzy choć w niewielkim stopniu posiedli
umiejętność pływania wpław.
Ω Festiwal Szanty i Pieśni Morskiej „Mielizna”
Odbywa się on wiosną, w Wejherowie. Oprócz rywalizacji konkursowej jest idealną okazją do
integracji z innymi drużynami, a udział w nim stanowi możliwość wzbogacenia repertuaru
piosenek żeglarskich danego środowiska o nowe pozycje.
Na zakończenie każdego festiwalu odbywa się koncert zaproszonego zespołu szantowego,
podczas którego dzieci zapraszane są do wspólnej zabawy przy muzyce.
5.2 Formy i narzędzia
Jak wspomniałam wcześniej, w pracy drużyny wodnej wszystkie aspekty harcerskiego
stylu są obecne, a jedynie wzbogacone i uzupełnione o elementy żeglarskie. I tak oto: podstawą działania drużyny wodnej, tak jak i innych drużyn harcerskich, są: służba, braterstwo,
praca nad sobą i przygoda. Każdemu drużynowemu potrzebne są sposoby pracy, oparte na
zbiorze zasad, jakimi jest metoda harcerska. Oprócz Prawa Harcerskiego do narzędzi metodycznych zaliczamy: zbiórkę, system zastępowy, sprawności i stopnie.
Mówiąc o formach oraz narzędziach adekwatnych do pracy z dziećmi pomiędzy 10
a 13 rokiem życia odwołać się należy do metodyki harcerskiej, według której charakterystyczną formą aktywności harcerek i harcerzy jest gra. Pojęcie to rozumiane jest jako działanie
zespołowe w zastępach i towarzyszące temu współzawodnictwo. Zgodnie z tym założeniem,
elementy specjalności wodnej warto wplatać w fabułę, organizowanych dla tej grupy wiekowej, gier.
Pamiętając o tym, że żeglarstwo to nie jedynie pływanie na jachtach, doskonałym pomysłem jest wykorzystywanie narzędzi takich jak:
1. Harce wodne – zabawy przeprowadzane zarówno podczas pływania na jachtach, jak
również na kąpielisku, bez używania sprzętu pływającego
2. Szkutnictwo – uczenie, od najmłodszych lat, posługiwania się prostymi narzędziami
i przeprowadzanie drobnych remontów łódek czy też pomoc przy sezonowaniu sprzętu.
Strona | 14
3. Ratownictwo – prowadzenie zajęć, których celem jest wykształtowanie w młodych
osobach zachowań i nawyków.
4. Nurkowanie – stwarzanie możliwości poznawania nie tylko tego, co jest na wodzie, ale
także w jej głębinach. Odkrywanie fauny i flory jezior oraz mórz, na tyle na ile możliwości oraz wiek podopiecznych na to pozwala.
5. Pływanie wpław, wioślarstwo, kajakarstwo, motorowodniactwo – pokazywanie harcerzom pozostałych sprzętów i środków napędu jednostek pływających, poprzez organizowanie zawodów pływackich, spływów, rejsów.
6. Marynistyka – ukazanie twórczości o tematyce związanej z morzem i towarzyszącymi
mu: zjawiskami (sztorm), miejscami (plaża, molo,
port), sytuacjami (bitwa, regaty żeglarskie), osobami
(marynarze) i przedmiotami (żaglowiec).
7. Modelarstwo – uczenie budowania i projektowania
jednostek pływających.
8. Techniki harcerskie – wykorzystywanie wszystkich
technik, z którymi pracują drużyny niespecjalnościowe.
Pamiętajmy, że misją Związku Harcerstwa Polskiego jest wszechstronny rozwój naszych podopiecznych.
5.2.1
Gry i zabawy
Chcąc pracować na stałe ze specjalnością wodną starajmy się, aby jej elementy obecne były podczas wszystkich przeprowadzanych przez nas zajęć. Planując zbiórkę, dążmy do
tego, aby zawsze zawierała ona chociażby drobne elementy dziedziny, z którą pracujemy. Pamiętajmy – jedyne ograniczenie to nasza wyobraźnia i tylko od nas zależy, jak nasi harcerze
będą się bawić i ile umiejętności zdobędą poprzez taką zabawę.
Początkowo można wplatać w zbiórki krótkie, kilkunasto minutowe gry tematyczne, zaś następnie przejść do prowadzenia rozbudowanych gier fabularnych, podczas których dzieci będą wcielały się w barwne postaci żeglarskiej braci.
Podczas obozów, w trakcie zajęć na wodzie, doskonałym pomysłem jest przeprowadzanie gier
żeglarskich. Owe gry stanowią urozmaicenie pływań i stwarzają niezwykłe możliwości doskonalenia umiejętności żeglarskich. Uczą zdrowej rywalizacji, porządku, szacunku do żywiołu,
jakim jest woda a jednocześnie integrują i rozbudzają wyobraźnię.
Strona | 15
Poniżej przedstawiam kilka gier i zabaw żeglarskich3, które z powodzeniem można przeprowadzać w omawianej przeze mnie grupie wiekowej, a także konspekty zajęć i zbiórek, które
wykorzystywałam w swojej działalności.
5.2.1.1 Gry żeglarskie
1. Zwiad terenowy na wodzie + Jonasz, czyli wash and go 
(Gra zapożyczona od zaprzyjaźnionej Drużyny węgierskiej)
Cel:
- poznanie okolicy
- doskonalenie umiejętności podchodzenia i odchodzenia do brzegu
- doskonalenie umiejętności manewrowania jachtem
- ćwiczenie spostrzegawczości na wodzie
Zamierzenia:
Po zwiadzie harcerze będą:
- wiedzieli, co znajduje się w najbliższej okolicy obozowiska (miejsca, do których da się dopłynąć)
- potrafili sprawnie i bezpiecznie dobijać do brzegu (bez kei itp.) i odchodzić od niego
- potrafili dostrzec na wodzie szczegóły ułatwiające/utrudniające żeglowanie
Materiał do gawędy:
Według encyklopedii, Jonasz to prorok izraelski VIII w p.n.e., za nieposłuszeństwo Bogom
połknięty przez potwora morskiego. Cudownie ocalony po dwóch dniach pobytu w jego
wnętrznościach. Według przesądów żeglarskich, Jonasz to postać, która przynosi pecha i aby
odzyskać fart należy ją po prostu wyrzucić za burtę.
3
Konspekty gier żeglarskich, opracowane przeze mnie w ramach próby przewodnikowskiej.
Strona | 16
Istniał jednak w czasach historycznych prawdziwy Jonasz. Był nim angielski marynarz
James Bartley, członek załogi statku wielorybniczego „Star of the East”. W lutym 1891 roku
polowano w pobliżu Wysp Falklandzkich na kaszaloty, 20 metrowej wielkości wieloryby opisane przez Mellwillea w powieści „Moby Dick”. Polowano z łodzi wielorybniczych, podpływając pod bok kolosa, by tu wbić ostrze harpuna. Kaszalot 4 – metrowym ogonem strzaskał
łódź, osada znalazła się w wodzie i jak sądzono, utonęła. Po dwóch godzinach udało się zabić
kaszalota, a gdy go patroszono, zauważono w jego żołądku Bartleya, żył, chodź był nieprzytomny. Cała załoga walczyła o życie Jamesa, który powoli wracał do zdrowia. Do końca życia
odsłonięte części ciała miał wybielałe, pomarszczone i wysuszone. Był to skutek działania
soków trawiennych wieloryba. Bartlley pozostał na morzu, twierdząc, że „znajduje się we
wspaniałym nastroju, jest pełen wigoru i miał cholerne szczęście”.
Istnieje wiele legend opisujących przypadki, Jonaszy na pokładzie. Na amerykańskim
żaglowcu, jeden z marynarzy uznał się za winnego długotrwałego sztormu i wyskoczył za burtę. Spowodowało to natychmiastową poprawę pogody. Dziwne jest dopiero to, że gdy w podróży powrotnej, w tym samym miejscu załogę nękał sztorm, poprawę pogody przyniosło wyrzucenie skrzyni marynarskiej nieszczęsnego Jonasza. By spokojnie dotrzeć do portu macierzystego, potrzeba było za burtę wrzucić podczas trzeciego sztormu Jonaszowe buty, które
gdzieś się zapodziały.
Według innej legendy, żaglowiec płynący z morza karaibskiego zatrzymał ciszę i wodorosty na morzu Sargassowym. Statek zatrzymał się obok wielu innych statków, już opuszczonych przez nieszczęśliwe załogi. Nie pomogło ściąganie wiatru gwizdkiem, drapanie fokmasztu – wiatr nie chciał się pojawić. W końcu załoga doszła do wniosku, że ciszy winien był
Jonasz. Był nim marynarz, który podczas pomyślnego wiatru chwalił pogodę i obliczał ile dni
pozostało do końca podróży, a to, jak wiadomo przynosi pecha. Gdy nieszczęśnika wyrzucono
za burtę, zjawił się olbrzymi węgorz, pochwycił za łańcuch kotwiczny i wyciągnął żaglowiec
na wietrzne wody. Załoga szczęśliwie dopłynęła do wybrzeży portugalskich, udało się też
sprzedać całą flotyllę statków z Morza Sargassowego, którą uprzednio przemyślnie przywiązano do swego żaglowca.
Przebieg:
Uczestnicy podzieleni na zastępy wraz z kapitanem zostają przydzieleni do łódek. Zespoły
dostają w kopertach zadania do wykonania. Omawiają sposoby ich realizacji. Zajmują łodzie
i na sygnał startu wyruszają.
Strona | 17
Zadania (inne dla każdej ekipy):
1. Zbudować szkic jeziora – zaznaczyć: kąpielisko, ewentualne budowle i miejsca w okolicy np. inne ośrodki wypoczynkowe
2. Nadać z jeziora depeszę (osobie wyznaczonej, która czeka na lądzie) Alfabetem Morse’a (hasło do nadania podane na kartce z zadaniami)
3. Dokonać konkretnego zakupu w sklepie
4. Policzyć deski na kei
5. Dowiedzieć się jak ma na imię i nazwisko sołtys w pobliskiej wsi
6. Policzyć boje na jeziorze (na akwenie dopuszczonym do pływania)
7. Podać znaki znajdujące się nad najbliższym pomostem
Dodatkowo, dla urozmaicenia gry z każdej ekipy wybierany jest, Jonasz, który przesiada się
do łodzi drużyny przeciwnej tak, że w każdej łodzi znajduje się po jednym Jonaszu. Jonasz jest
pełnoprawnym członkiem załogi, wykonuje rozkazy sternika i bierze udział we wszystkich pracach. Nie wolno Jonasza krępować ani więzić. Celem ekip jest wykonanie zadania tak, aby
uczestniczący w pracy Jonasz się nie zorientował, że jest to właśnie praca zadana przez organizatorów (uczestnicy mogą symulować wykonywanie jakiegoś zadania).
Za wykonanie każdego zadania drużyna otrzymuje punkt. Dodatkowe punkty dla swej drużyny
mogą zdobyć Jonasze, jeżeli odgadną zadania wykonywane przez drużynę przeciwną.
Wieczorem każda z drużyn opowiada, w jaki sposób wprowadzała w błąd Jonasza i jak
udało jej się zrealizować zadania.
Materiały: zadania w kopertach dla każdej załogi, kartki, przybory do pisania
2. Regaty kliprów herbacianych (gra angielska)
Cel:
- Odnalezienie Herbacianego Klipra i dostarczenie do obozu herbaty
- doskonalenie manewrów jachtem żaglowym
- doskonalenie umiejętności podchodzenia do brzegu, do boi
Zamierzenia:
Dzięki grze harcerze będą potrafić:
- wykorzystać kompas i szkice terenu podczas pływania:
potrafią wyznaczyć azymut z boi/kei, wybierając sobie miejsce, na które się kierują
Strona | 18
potrafią dopasować szkic terenu do rzeczywistości wybierając kurs/miejsca, na które
się kierują
- bezpiecznie podejść do brzegu/boi i od nich odejść
„Cutty Sark” zwodowano 23 listopada 1869 roku w Dumbarton nad Zatoką Clyde
(nazwa „Cutty sark” znaczy krótka koszulka i pochodzi od figury galonowej, szkockiej rusałki
Nanie, która w taką właśnie koszulkę była ubrana). Załoga klipra, który pierwszy przywiózł
do Londynu herbatę z Szanghaju, dostawała za fracht wyższą cenę i nagrodę 10 szylingów za
tonę ładunku, a Cutty Sark miał nośność 892 tony.
Corocznie w czerwcu 20-25 kliprów czekało na redzie Szanghaju na fracht. Oczekiwanie załogi umilały sobie zakładami, zwycięzca wyścigu do Londyny zbierał cały zarobek załodze przegranej. 17 czerwca 1872 roku o godzinie 1900 rozpoczęły się regaty pomiędzy Cutty
Sarkiem i „Termopilami”. Trasa regat – 18 000 Mm, średnia szybkość – do 21 węzłów.
Znczną część trasy obydwa żaglowce płynęły burta w burtę. W huraganie Cutty Sark stracił
ster i przez 24 h walczyła o życie. Cieśla Henderson odbudował ster awaryjny po 5 dniach
pracy Cutty Sark dopłynęła na awaryjnym sterze do Londynu. Thermopile przypłynęły przed
Cutty Sark Prasa okrzyknęła Cutty Sark moralnym zwycięzcą regat, zaś załoga Termopil zrezygnowała z wygranej.
Przebieg:
Przed grą startuje jedna łódź, która zabiera ze sobą garnek z uprzednio zaparzoną herbatą.
Owa łódź ukrywa się gdzieś na wyznaczonym akwenie. Zadaniem uczestników jest odnalezienie jej na podstawie znajdowanych wskazówek oraz przetransportowanie menażki z herbatą
do obozu. Załogi pierwszą wskazówkę otrzymują przed wypłynięciem. Zawarta jest w niej
wiadomość o miejscu ukrycia kolejnej wskazówki. Otrzymywane przez harcerzy wskazówki
zawierają zarówno fragmenty najbliższego terenu, jak również azymuty, na podstawie, których będzie możliwe odnajdywanie kolejnych wskazówek a w efekcie wykonanie zadania.
Ostatnia wskazówka zawiera dokładne informacje, co do miejsca znajdowania się Herbacianego Klipra). Zwycięża załoga, która jako pierwsza przybędzie do obozu z menażką herbaty.
Materiały: Garnek, menażki (1 na załogę), herbata
Strona | 19
3. Poszukiwanie skarbu (gra niemiecka)
Cel:
- pokonanie nieprzyjacielskiej floty poprzez pozbawienie jej cennego ładunku (widokówki,
ukrytej na jednej z łodzi)
- doskonalenie manewrowania jachtem
- doskonalenie myślenia taktycznego
Zamierzenia:
Dzięki grze harcerze:
- potrafią sprawnie szybko wykonywać polecenia sternika
- potrafią sprawnie manewrować jachtem, tak, aby dogonić przeciwnika
- potrafią bezpiecznie przesiadać się z jachtu na jacht znajdujący się na wodzie
-potrafią zaplanować swoje działania biorąc pod uwagę fakt, że łódka wszędzie nie popłynie
Przebieg:
Przed grą przygotowujemy listy kaperskie dla dwóch flot, jedna będzie niebieska, druga czerwona. Listy zawierają informacje o wielkości okrętu, ilości armat na pokładach. Ponadto informują, do której floty należy okręt. Listy zaklejamy w kopertach. Dodatkowo do obydwu
kopert (jednej z floty niebieskiej i jednej z floty czerwonej) wkładamy widokówki. Załogi, które
wylosowały koperty z widokówką muszą ją ukryć w swojej łodzi, tak by nie widziały tego pozostałe załogi. Po wypłynięciu na akwen, łodzie ścigają się, po dopłynięciu do siebie następuje „abordaż”. Kapitanowie kaperskich jednostek pokazuję
sobie swoje listy. Kapitan jednostki większej ma prawo do
przeszukania jednostki mniejszej by znaleźć ukrytą widokówkę. Gdy jednostki są jednakowej wielkości – odpływają
bez rewizji. Jeśli spotkają się dwie łodzie z tej samej floty,
mogą dokonać abordażu na łódź nieprzyjacielską (wówczas ich siły się dodają). Nie można dokonywać ataku na nieprzyjaciela więcej niż dwiema
łodziami. Zwycięża ta flota, która jako pierwsza odkryje miejsce ukrycia widokówki.
Materiały: 2 widokówki (po jednej na każdą flotę), listy kaperskie (po jednym na każdą łódkę
– ilość uzależniona od ilości łodzi biorących udział w grze) zawierające informacje |o wielkości i ilości armat danej jednostki.
Strona | 20
4. Latający Holender (gra angielska)
Cel:
- Odnalezienie „Latającego Holendra”
- doskonalenie manewrowanie jachtem
- ćwiczenie spostrzegawczości
Zamierzenia:
- potrafią zauważyć wszelkie zmiany na wodzie
- potrafią pełnić służbę na oku
Przebieg:
Jedna łódź przed rozpoczęciem gry wypływa na jezioro, ona właśnie jest Latającym Holendrem. Zadaniem załogi jest ukrycie łodzi na jeziorze (wyznaczonym akwenie). Można zrzucać
żagle, kłaść maszt, ale nie można wynosić łodzi na brzeg. Zadaniem pozostałych załóg jest
odnalezienie Latającego Holendra. Zwycięża załoga, która jako pierwsza tego dokona.
Istnieje wiele legend o Latającym Holendrze, opowiadanych dotychczas w tawernach i kubrykach. Najpopularniejsza jest legenda o braciach Waltramie i Reginaldzie. Kochali się oni
w jednej dziewczynie. Ona wybrała Weltrama. Pałający zazdrością Reginald zabił pewnej
nocy Waltrama i jego żonę Alix. Waltram zdążył przed śmiercią skrwawioną ręką uderzyć
brata w twarz. Od tej pory na policzku Reginalda pozostał krwawy ślad zbrodni. Przerażony
poszedł do lasu Linburgskiego by zasięgnąć rady pustelnika, jak zmyć ślad zbrodni. Pustelnik
doradził jak ocalić duszę – „musisz wyruszyć w drogę, a drogę będą ci wskazywały dwa cienie „czarny i biały”. W bezksiężycową noc dotarł Reginald do brzegów Czarnego Morza.
Przy brzegu stała łódź, która zawiozła go na czarny żaglowiec. Wraz z Reginaldem na żaglowiec przyjechały cienie. Gdy tylko cienie usiadły w kapitańskiej kajucie i zaczęły grać w kości
o duszę Reginalda, żaglowiec wyruszył w niekończący się rejs. Powiadają, że spotkanie Latającego Holendra w czasie, gdy wygrywa biały cień wróży szczęśliwy powrót do domu. Nieszczęśliwe jest dopiero spotkanie, gdy wygrywa cień czarny.
Materiały: niepotrzebne
Strona | 21
5. Śladami Slocuma (gra kanadyjska)
Cel:
- wytyczenie domniemanej trasy podróży Joshuy Slocum
- ćwiczenie spostrzegawczości
- doskonalenie umiejętności manewrowania jachtem
Zamierzenia:
- potrafią stworzyć szkic terenu
- potrafią zauważyć zmiany na akwenie, na którym pływają
- potrafią poprawnie wywiązywać się ze służby na oku
Przebieg:
Grę poprzedza się opowiedzeniem gawędy o podróży Joshuy Slocuma dookoła świata.
W trakcie gawędy łódź organizatorów pozostawia na akwenie gry ślady pobytu Slocuma. Mogą to być:
- bandera piracka przywiązana do boi
- odwrócony do góry dnem bączek
- łódka z rozrzuconymi na pokładzie pinezkami
- zielona chorągiewka przymocowana do kei
- tabliczka z napisem: „Zabranie się chodzenia po trawnikach”
Zadaniem biorących udział w grze załóg jest naszkicowanie akwenu z zaznaczeniem miejsc
odwiedzanych przez Slocuma i wykreślenie domniemanej jego trasy podróży.
Wygrywa załoga, która dostarczy szybciej i dokładniej naszkicowany plan rejsu. W punktacji
liczy się czas. Minuty karne dodawane są za brak odkrytych miejsc lub błędy w szkicu.
Najodważniejszy, największy i chyba najdowcipniejszy z tych, którzy samotnie opłynęli
świat to pierwszy z nich Joshua Slocum. Urodził się 20 lutego 1844 w Wilmot, Nowa Szkocja,
Kanada. Rozpoczął praktykę w zawodzie szewskim, następnie był kucharzem na małym szkunerze, ale tylko do czasu, gdy załoga spożyła pierwszy przez niego przygotowany posiłek. Następnie pływał jako marynarz by zostać kapitanem, a w końcui armatorem. Trzymasztowy
bark, Aquidneck, którego był właścicielem, rozbił się o brzeg Brazylii i Joshua został bez pieStrona | 22
niędzy na brzegu. By wrócić do domu zbudował wraz z synem Wiktorem stateczek, któremu
nadał nazwę Liherdad. Do pracy miał tylko siekierkę, toporek, dwie piłki, pilnik i dwa świdry.
Żagle uszyła Pani Slocum, która uratowała po rozbiciu maszynę do szycia.
W Wilmot w 1892 roku przyjaciel podarował mu slup Spray, na którym Joshua był
zmuszony do przeprowadzenia remontu. Po krótkotrwałym rybaczeniu, które jednak mu nie
szło, postanowił samotnie opłynąć ziemię dookoła. 14 kwietnia 1895 roku wyszedł z Gloncester z zegarem z cynowej blachy i latarnią, która służyła jednocześnie jako lampa i kuchnia na
wielki krąg.
20 czerwca 1895 r. na Azorach najadł się śliwek i sera, płynął potem chory majacząc,
że Spraya prowadzi „pilot Pinty” Krzysztofa Kolumba. Po minięciu Gibraltaru 25 sierpnia
ścigali go mauretańscy piraci. Forsując żagle spowodowali awarię want. Tym jednak razem
Slocum wyszedł cało z opresji.
Po ponownym przebyciu Atlantyku w Pernambuco, Spray siadł na plaży. By go ściągnąć Slocum wywozi pół – dorą kotwicę. Gdy ją rzuca do wody, następuje wywrotka, tu okazuje się, że Slocum nie umie pływać. Uczepiony do pół – dory walczy o życie. Po tej przygodzie płynie w Cieśninie Magellana. Jest to akwen trudny do przebycia. Spray jednak pokonuje
go dzielnie. Na napotkanej bezludnej wyspie jej „odkrywca” umieszcza tabliczkę z napisem:
„Zabrania się chodzenia po trawnikach”. Płynie dalej, ale prądy i wiatr kierują go ku Ziemi
Ognistej. By nie być narażony na atak tubylców, rozsypuje na pokładzie gwoździe tapicerskie.
W nocy budzi go wrzask uciekających nieprzyjaciół.
W czasie pasatowej żeglugi, mija wyspy Pacyfiku i dociera 10 października 1896 r. do
Sydney w Australii. Postanawia płynąć przez Wielką Rafę Koralową. Tę trudną trasę przebywa bez awarii, raz tylko stuknął o rafę, nie czyniąc sobie krzywdy. Rafa nazywa się Rafa „M”.
„M” jest 13 literą w alfabecie, ale dla Slocuma 13 jest szczęśliwa. Po przejściu Cieśniny Toressa wpływa na Ocean Indyjski. Na wyspie Koeling korzysta z gościny mieszkańców.
W Kapsztadzie spotyka prezydenta republiki transwelskiej, który twierdzi, że Slocum
nie opłynie dookoła świata, gdyż w jego mniemaniu ziemia jest płaska. Slocum otrzymuje jednak od niego kozę i wyrusza w rejs. Koza zjada mapę Antyli, kapelusz i ma ochotę na więcej.
Zostawia, więc ją na wyspie Acension. 8 maja 1898 roku Slocum przecina szlak wyjściowy.
Zamknął, więc krąg w 2 lata, 7miesięcy i 6 dni.
Materiały: pinezki, piracka bandera, tabliczka z napisem „Zakaz chodzenia po trawnikach”,
zielona chorągiewka – słowem wszystko to, co będzie nam potrzebne do zaznaczania miejsc
odwiedzanych przez Slocuma.
Strona | 23
6. Bitwa pod Oliwą (gra polska)
Cel:
- Wyłonienie zwycięzców w bitwie stoczonej pomiędzy Polakami a Szwedami
- doskonalenie manewrowania jachtem
- ćwiczenie bezpiecznego podpływania do innych jednostek
- ćwiczenie myślenia strategicznego
Zamierzenia:
- potrafią bezpiecznie podpływać do innej jednostki, unikając kolizji
- potrafią stworzyć plan i go realizować biorąc pod uwagę możliwości pływania pod żaglami
Przez cały rok 1627, reda Portu Gdańskiego blokowana była przez flotę Szwedzką.
W listopadzie 1627 roku Zygmunt III powołał Komisję Okrętów Królewskich, której zadaniem
było przełamanie blokady. 23 listopada podjęto decyzję o walce, 26 listopada postanowiono
wyjść w morze i podjąć walkę. Dowódcą floty polskiej był kpt Arend Dickman, admirał na
„Św. Jerzym”.
Dickman, strzałem armatnim dał sygnał do ataku. Polacy atakują szykiem roju. Pierwszy rój tworzą Galeony: „Św. Jerzy”, „Latający Jeleń”, Pinki „Panna Wodna”, „Żółty Lew”
i Fluita „Czarny Kruk”. Drugi rój to Galeony „Wodnik”, po lewej burcie Galeon „Król Dawid”, po prawej Fluita „Biały Lew” a z tyłu Pinki „Arka Noego” i Filuta „Płomień”. Polacy
w korzystnym wietrze kierują się na czołowe szwedzkie okręty, otwierają ogień, narzucają styl
walki. Małe i zwrotne okręty polskie idą z wiatrem. Szwedzi zaskoczeni, zmieniają kurs na
północno – wschodni, czyli półwiatr. „Św. Jerzy” atakuje „Tiperna” ten ucieka jednak przed
ogniem i groźbą abordażu. Podczas wymiany ognia, zostaje śmiertelnie ranny admirał
szwedzki. Na pomoc „Św. Jerzemu” idzie od rufy „Panna Wodna”, przed dziobem kapitan
Ellbert Appelmann na „Latającym Jeleniu” zapobiegł ucieczce. Druga eskadra atakuje „Pelikana” – ten jednak śpiesznie ucieka. Kończy się na wymianie salw artyleryjskich artyleryjskich królem Dawidem. Bardziej zdecydowanie działa „Wodnik”. Zbliża się do „Solena”,
Szlema drugiej burty atakuje „Biały Lew”. Szwed atakowany przez 2 polskie okręty, z rozkazu
oficera, wysadza się w powietrze. Bosmanów rzucił ogień do komór prochowych. Powiadano,
że tego dnia pod Oliwą dwa razy zaszło słońce. „Solen” to po Szwedzku słońce. W tym czasie
zdobycie „Tigerna” okupiono śmiercią admirała Dickmana. Reszta szwedzkiej floty ucieka,
Strona | 24
gonią ją „Latający Jeleń”, „Panna Wodna”, „Arka Noego”, „Żółty Lew’ i „Czarny Kruk”.
Przed Helem zawraca „Panna Wodna”, oddając do Szwedów trzy strzały, pozostali wzięli to
za sygnał powrotu i też wracają.
Zwycięstwo poprawiło morale polskich załóg, otworzyło Port Gdański, ale było zbyt
małym sukcesem, by wpłynąć na przebieg wojny.
Przebieg:
Dzielimy łodzie na dwie floty: szwedzką i polską. Szwedzka oznaczona będzie ickami umieszczonymi na wantach w kolorach żółtym niebieskim, natomiast polska w kolorach białym
i czerwonym. Obydwie floty na sygnał opuszczają port. Dochodzi do starcia – w ruch pójdą
czerpaki, menażki itp. Za pomocą, których załoganci postarają się wlać jak najwięcej wody
na pokład załogi nieprzyjaciela. (Wody z pokładu nie można wylewać). Wygrywa ta flota,
w której zęzach znalazło się mniej wody.
Materiały: kolorowe icki, czerpaki, menażki
Strona | 25
5.2.1.2 Konspekty zbiórek
Konspekt 1
Temat: „Jak to dobrze być harcerzem” – Zbiórka Naborowa
Cele:
Przedstawienie uczestnikom zbiórki informacji na temat harcerstwa i naszej Drużyny
Poznanie nowych członków Pionu
Omówienie zadań przedspartakiadowych
Dobra zabawa w miłej harcerskiej atmosferze zgodnie z Prawem i Przyrzeczeniem harcerskim
Zamierzenia:
Po zbiórce każdy uczestnik będzie:
- Wiedział, kim są harcerze, co robią, jak spędzają czas – poznanie kilku, pląsów, gier harcerskich oraz zabaw
- Wiedział, jak funkcjonuje nasza Drużyna, kto się nią opiekuje
Czas trwania: ok. 1,5 h
Przebieg:
Czas
trwania
5 min
5 min
Element zbiórki
Szczegółowy opis
rozpoczęcie
zbiórki + przedstawienie środowiska
Zabawa „Poznajemy imiona”
Krótka zabawa na powitanie uczestników: „Dzień dobry”. Przedstawienie, kim jesteśmy, kto jest odpowiedzialny za działanie Drużyny
i poszczególnych Pionów (nawiązanie do zdjęć przygotowanych na
plakacie
Wszyscy uczestnicy zbiórki siadają w kręgu, na podłodze. W prawą
stronę (począwszy od prowadzącego zbiórkę) każdy mówi swoje imię
oraz wymienia jedną rzecz, którą lubi robić – kolejka zatacza krąg.
W następnej kolejce każdy powtarza to, co powiedziała osoba siedząca po jego prawej stronie (najtrudniej ma osoba ostatnia, gdyż musi
wymienić informacje pochodzące od wszystkich uczestników)
Nauka pląsu: „Pif pof”
Rysujemy na dużym arkuszu papieru ludzika i wpisujemy w poszczególne części jego ciała wyrazy, które kojarzą się nam z harcerstwem
i harcerzami oraz harcerzami - wodniakami. Po wykonaniu zadania
podsumowanie i krótka gawęda: „Harcerzem być to wcale nie wada”
„Cum cica”
Stworzenie nowej sieci alarmowej Pionu
Dzielimy uczestników na dwie ekipy, które będą rywalizowały między
sobą w znanej i lubianej grze: kalambury, odgadując hasła związane
z harcerstwem oraz żeglarstwem
Nauka pląsu: „Zorro”
Zabawa mająca na celu utrwalenie imion nowych członków Pionu
3 min
15 min
Pląs
Harcerz,
„wodniak” – kto
to taki?
5 min
7 min
20 min
pląs
Sieć alarmowa
Kalambury
5 min
5 min
Pląs
Zabawa:„To nie
ja, to był”
Prezentacje
15 min
5 min
Obrzędowe zakończenie zbiórki
Ekipy jadące na Spartakiadę zaprezentują przygotowane przez siebie
zadania.
Krąg, iskierka, „Bratnie Słowo”.
Sprawy organizacyjne
Materiały: Przybory do pisania, kartki, arkusz szarego papieru, hasła do kalambur
Strona | 26
Konspekt 2
Temat: „Kim była Okeanida?”
Cele:
Podsumowanie spartakiady,
Zapoznanie członków Pionu z historią munduru żeglarskiego i regulaminem mundurowym
Naszej Drużyny,
Zapoznanie harcerzy z symboliką Znaczka Drużyny i postacią Okeanidy,
Dobra zabawa w miłej harcerskiej atmosferze zgodnie z Prawem i Przyrzeczeniem harcerskim
Zamierzenia:
Po zbiórce każdy uczestnik będzie:
- znał krótką historię munduru żeglarskiego,
- wiedział, co należy nosić, aby być poprawnie umundurowanym,
- znał symbolikę Znaczka Drużyny,
- wiedział, kim była Okeanida.
Czas trwania: ok. 80 min
Przebieg:
Czas
trwania
5 min
10 min
5 min
10 min
5 min
Element zbiórki
Rozpoczęcie zbiórki
- pląs
Podsumowanie
Spartakiady
Pląs
Symbolika Znaczka
Drużyny
10 min
Zabawa
ruchowa
Szyfrowanka
5 min
20 min
Pląs
Żeglarski Mundur
5 min
Szczegółowy opis
„To nie ja, to był…”
W miniony weekend zakończyła się XLI Spartakiada HDWiŻ. Teraz
nadszedł czas na jej podsumowanie i wspomnienia.
„Kapitan zło”
Harcerze, mają za zadanie ułożyć Znaczek Drużyny z rozsypanych
elementów. Następnie przystępujemy do omówienia poszczególnych
Jego części – członkowie Pionu dowiedzą się, co one oznaczają.
„Story of my Pony”
Harcerze, otrzymują zaszyfrowane informacje, które w grupach
mają za zadanie odszyfrować. Informacje dotyczą Okeanidy - kim
była i co robiła, itp.
„Aj Se ja boom…”
Na wstępie harcerze usłyszą kilka faktów dotyczących historii munduru żeglarskiego – na podstawie książki K. O. Borchardta „Znaczy
Kapitan”.
Uczestnicy zbiórki otrzymują arkusze szarego papieru, na których
mają narysować: „poprawnie umundurowanego harcerza-członka
99 HDW „Okeanida”. W tej formie zostanie im przekazany Regulamin Mundurowy Drużyny.
Krąg, Bratnie Słowo, Iskierka
Materiały:
Regulamin Mundurowy, szary papier, przybory do pisania, puzzle – Znaczek Drużyny, cytaty dot. Historii munduru żeglarskiego, szyfrowanka dot. „Okeanidy”
Strona | 27
Konspekt 3
Temat: „Harcerz całym życiem”
Cele:
Zapoznanie harcerzy z najważniejszymi faktami z życia dh hm
Witolda Bublewskiego
Przypomnienie kilku harcerskich piosenek
Dobra zabawa w miłej harcerskiej atmosferze zgodnie z Prawem
i Przyrzeczeniem harcerskim
Zamierzenia:
Po zbiórce harcerze będą:
- znali najważniejsze fakty z życia Witolda Bublewskiego
- znali szyfr ułamkowy
Czas trwania: ok. 80 min
Przebieg:
Czas
trwania
Element zbiórki
3 min
Obrzędowe rozpoczęcie
zbiórki
4 min
Hasło
3 min
3 min
Pląs
Biografia
10 min
Bibliografia
3 min
Pląs
15 min
Memory - faktografia
3 min
Zabawa ruchowa
15 min
Krzyżówka
10 min
Gra improwizacyjna
3 min
Zadanie międzyzbiórkowe
5 min
Obrzędowe zakończenie
zbiórki
Szczegółowy opis
Harcerze mają za zadanie odnaleźć w pomieszczeniu rozsypane literki, z których następnie ułożyć z nich hasło - temat
zbiórki: „Harcerz całym życiem”
Aj Se ja bum
Harcerze usłyszą skróconą biografię Witolda Bublewskiego
W szkole ukryte są karteczki zawierające fakty z życia kilku
znanych harcerzy. Zadaniem harcerzy jest odnalezienie ich
odnalezienie a następnie wybranie spośród nich tylko takich,
które zawierają informacje dotyczące dh Witolda Bublewskiego.
„Story of my pony”
Na podłodze ułożone są małe karteczki zawierające fakty
z życia hm Witolda Bublewskiego. Zadaniem harcerzy jest
odnalezienie pasujących do siebie karteczek.
Koń, sługa, woźnica
Harcerze otrzymują pustą krzyżówkę, ich zadaniem jest odnalezienie haseł do niej oraz jej uzupełnienie (w razie problemów
z odpowiedziami na pytania do krzyżówki uczestnicy zbiórki
mogą wykupić, za wykonanie zadania, podpowiedź). Hasło
krzyżówki jest zaszyfrowane.
„Kto, z kim, gdzie, kiedy, co robili, co z tego wynikło?”
Rozdanie i wyjaśnienie uczestnikom zadania międzyzbiórkowego: Przygotować komiks (w formie plakatu) obrazującego
w ciekawy sposób dowolny fakt z życia dh Witolda Bublewskiego.
Krąg, Bratnie Słowo, Iskierka.
Materiały: krzyżówki, gra memory, kartki, przybory do pisania, hasło
Strona | 28
Konspekt 4
Temat: „Węzły żeglarskie"
Cele:
Nauka podstawowych węzłów żeglarskich (ósemka, ratowniczy, knagowy, rożkowy
i prosty
Dobra zabawa w miłej harcerskiej atmosferze zgodnie z Prawem i Przyrzeczeniem harcerskim.
Zamierzenia:
Po zbiórce każdy uczestnik będzie wiedział:
- jak nazywają się podstawowe węzły żeglarskie,
- jakie jest zastosowanie poznanych węzłów,
- jak się je wiąże podstawowe węzły żeglarskie.
Czas trwania: około 70 min.
Przebieg:
Czas
trwania
5min
5 min
10 min
5 min
5 min
10 min
5 min
10 min
5 min
5 min
5 min
Element zbiórki
Informacje
o naszej drużynie
Pląs
Układanie tematu
z rozsypanych
literek
Zastosowanie
węzłów w żeglarstwie.
Pląs
Węzeł „prosty",
„ósemka", „rożkowy"
Pląs
Węzeł „ratowniczy"
i „knagowy"
Pląs
Zadanie międzyzbiórkowe
Szczegółowy opis
Nowi członkowie dowiedzą się kim jesteśmy, czym się zajmujemy
i co różni nas od harcerzy „lądowych" – prezentacja tradycji.
„Niedźwiadek"
Nowi członkowie mówią z kim kojarzy im się harcerz.
Z rozsypanych literek mają ułożyć temat zbiórki.
Każdy z uczestników mówi chodź jedno zastosowanie węzłów
w żeglarstwie.
„Kaczuszka"
Każdy z uczestników uczy się zawiązywać węzły: "prosty"
i „ósemka", „rożkowy". Uczestnicy dowiadują się jakie zastosowanie maja te węzły.
„Zorro"
Każdy z uczestników uczy się zawiązywać węzły: "ratowniczy"
i „knagowy". Uczestnicy dowiadują się jakie zastosowanie maja te
węzły.
„Czołgi”
Każdy z uczestników zbiórki otrzyma zawiązany na lince jeden węzeł żeglarski (inny niż poznany na tej zbiórce). Jego zadaniem będzie dowiedzenie się, jak się on nazywa, gdzie się go wykorzystuje
oraz nauczenie się zawiązywania go.
Krąg, Iskierka, Bratnie Słowo
Materiały: prezentacja multimedialna, przybory do pisania, linki.
Strona | 29
5.2.2
Sprawności harcerskie i sprawności wodne
Jednym z instrumentów metodycznych są sprawności harcerskie. Dla omawianej grupy wiekowej przeznaczone są przede wszystkim te jedno i dwugwiazdkowe. Zestaw sprawności, zatwierdzony przez Główną Kwaterę ZHP, zawiera jedynie kilka sprawności wodnych,
wiadomo jednak, że w zależności od potrzeb, oczekiwań i pomysłów dane środowisko może
wprowadzać nowe, własne. Chcąc to zrobić należy opracować wymagania, znak graficzny,
określić poziom, ustalić nazwę i zatwierdzić wszystko w komendzie hufca. Regulamin mówi
ponadto, że przygotowane wytyczne należy przesłać do Głównej Kwatery ZHP, celem upowszechnienia.
Nim spróbujemy stworzyć własny zestaw sprawności, warto zapoznać się z proponowanymi. Poniżej zamieściłam wytyczne do tych, które ze względu na poziom trudności, są
stosowne dla omawianej grupy wiekowej:
Załogant *
1. Nazwała/ał części jachtu mieczowego.
2. Zna zasady bezpiecznego zachowania się na pokładzie jachtu.
3. Określi kurs względem wiatru, wyjaśni zasady działania miecza i steru.
4. W czasie żeglugi obsługiwała/ał ster, trzymała/ał żagle i balastowała/ał przy przechyłach
łodzi.
Junga **
1. Poznała/ał regulamin i zasady służby jachtowej oraz komendy żeglarskie.
2. Pełniła/ił wachtę w czasie rejsu zatokowego.
3. Wykonywała/ał manewry proste i złożone jachtem dwumasztowym.
4. Klarowała/ał jacht przed i po pływaniu.
Szkutnik *
1. Poznała/ał zasady budowy jachtów, konstrukcję łodzi i nazewnictwo jej
części oraz rodzaje poszycia, drzewca, osprzętu, olinowania i ożaglowania.
2. Zna konstrukcję pięciu najczęściej używanych łodzi żaglowych.
3. Brała/ał udział w zabezpieczaniu sprzętu wodnego przed zimą.
4. Wykonała/ał sploty lin miękkich, zeszlifowała/ał na równo laminowany element.
Strona | 30
5. Malowała/ał elementy jachtu farbami rozpuszczalnikowymi – zadbała/ał o narzędzia po
zakończeniu malowania.
Bosman **
1. Poznała/ał zasady bezpieczeństwa podczas prac bosmańskich w porcie i w czasie pływania.
2. Zna konstrukcję i budowę najpopularniejszych typów łodzi żaglowych i wiosłowych.
3. Remontowała/ał sprzęt żeglarski naprawiając również uszkodzenia żagli.
4. Zacumowała/ał jacht w różnych warunkach, stosując podstawowe węzły.
Sygnalista morski *
1. Rozpoznała/ał polskie bandery i flagi: marynarki wojennej i handlowej,
PZŻ, klubowe z jednostki pływającej.
2. Poznała/al zasady ceremoniału morskiego i etykiety jachtowej.
3. Poznała/ał zasady wywieszania banderek odwiedzanych państw oraz flag kodu MKS przy
wejściu do obcego portu.
4. Wezwała/ał pomoc wg MPZZM.
Młody nawigator *
1. Zna instrumenty nawigacyjne.
2. Umie odczytać głębokość na mapie, wysokość latarni.
3. Zna zasadę podziału kuli ziemskiej z siatką geograficzną.
4. Zmierzy szybkość jachtu i głębokość wody.
5. Porówna wskazanie kompasu jachtowego, a kompasu wniesionego i trzymanego w różnych miejscach.
Nawigator **
1. Potrafi odczytać z mapy długość i szerokość geograficzną wskazanego
punktu oraz zaznaczyć punkt o podanych współrzędnych.
2. Potrafi odczytać z mapy morskiej odległość między dwoma wskazanymi punktami
3. Potrafi wyznaczyć pozycję obserwowaną z dwóch namiarów (rzeczywistych) jednoczesnych
Strona | 31
4. Potrafi prowadzić nawigację zliczeniową i przenieść pozycję zliczoną na określoną pozycję obserwowaną
5. Potrafi prawidłowo opisać na mapie czynności z pkt. 3–4.
Aspirant meteorologiczny *
1. Potrafi zauważyć nadchodzący szkwał (burzę).
2. Potrafi wyjaśnić zjawisko rosy: naturalnej i na okularach po wejściu zimą do ciepłego
pomieszczenia.
3. Potrafi rozpoznać i nazwać chmury deszczowe.
Meteorolog **
1. Potrafi ocenić siłę wiatru w skali Beauforta (lub m/s).
2. Na planie akwenu szkoleniowego (lub strefy pilotażowej) zaznaczyła/ył lokalne, specyficzne obszary wiatrowe (oraz prądy wstępujące).
3. Potrafi nazwać widoczne na niebie chmury i powiedzieć, skąd się wzięły (jak powstały)
i co zwiastują.
4. Rozpoznała/ał różne rodzaje chmur i określiła/ił ich wysokość. Rozróżnia rodzaje mas
powietrza.
Kilka lat temu instruktorzy Zespołu Pilota Chorągwi Gdańskiej ZHP: hm Monika
Kosmowska, phm Andrzej Sawuła oraz pwd Przemysław Kotecki, stworzyli zestaw zawierający szeroką gamę propozycji sprawności wodnych4. Podzielone one zostały na dziedziny związane z szeroko pojętym żeglarstwem a wytyczne do nich umieszczono na stronie Chorągwi
Gdańskiej. Wymagania do ich realizacji zostały tak pomyślane, aby nie pokrywały się z tymi,
które są charakterystyczne dla poszczególnych stopni i uprawnień PZŻ i podzielone (tak, jak
w Podstawowym Zestawie Sprawności) w zależności od trudności oraz stopnia wyrobienia
żeglarskiego na sprawności jedno-, dwu-, trzy- i czterogwiazdkowe.
Zgodnie z tym opracowaniem członkowie drużyn wodnych mogą rozwijać swoje umiejętności
i poszerzać wiadomości w następujących dziedzinach żeglarskich:
a) Meteorologia
b) Teoria żeglowania
c) Budowa jachtu
4
Pełen zestaw sprawności wodnych dołączyłam do mojego opracowania w formie załącznika.
Strona | 32
d) Prace bosmańskie
e) Łączność
f) Locja i przepisy
g) Nawigacja
h) Ratownictwo
i) Manewrowanie i praktyka żeglarska
j) Flora i fauna
k) Wiosła
l) Jedzenie
m) Marynistyka
n) Opty
o) Pływanie
p) Motorowodniactwo
6. Obrzędowość i tradycje
6.1 Korzenie obrzędowości i tradycji
Korzeni obrzędów oraz tradycji
wodnego środowiska szukać należy
w ceremoniale morskim, który dawał
marynarzom poczucie wspólnoty i przynależności do braci żeglarskiej. Z uwagi
na swoją rangę wpisuje się on naturalnie w życie każdej, wodnej drużyny.
6.1.1
Elementy tradycji i obrzędowości w 99 Harcerskiej Drużynie Wodnej
„Okeanida”
Jako przykład tradycji i obrzędów obecnych w drużynach wodnych przedstawiam
szczegółowe omówienie obrzędów i tradycji przyjętych przez 99 Harcerską Drużynę Wodną
„Okeanida”.
Strona | 33
Już sama nazwa drużyny świadczy o przynależności do żeglarskiej braci. Okeanida, w mitologii greckiej była to jedna z trzech tysięcy córek Okeanosa i Tetys- nimfa, panna wodna, zamieszkująca wody oceanu, opiekunka mórz, rzek, jezior i stawów.
Patronem drużyny jest hm. Witold Bublewski, który jak pisałam wcześniej, stanowi bardzo
ważną postać w historii harcerstwa wodnego i jest niepowetowanym autorytetem w tej dziedzinie.
W ciągu ponad ośmiu lat działalności wypracowany został szereg tradycji i obrzędów, które
w obecnej chwili tworzą nieodłączne elementy naszych zbiórek i wyjazdów.
a) Mundur i Znaczek Drużyny
Przede wszystkim, będąc „wodniakami”, nosimy granatowe mundury, które uzupełniliśmy o charakterystyczne barwy drużyny: czarna, bądź w przypadku zuchów zielona koszulka, czarne spodnie, granatowy beret. Ponadto
każdy z członków, oficjalnie przyjętych do 99 HDW „Okeanida”,
nosi przyszyty do rękawa munduru Znaczek Drużyny. Aby go zdobyć
należy wykazać się podstawową wiedzą o Drużynie, znać jego symbolikę oraz przejść tzw. Bieg na Znaczek.
Symbolika Znaczka:
Lilijka - oznacza dążenie przez harcerza zawsze w słusznym kierunku. Lilijka na naszym
znaczku składa się z trzech płomieni harcerskiego ogniska – ogień symbolizuje jedność, braterstwo, ciepło, bezpieczeństwo, dom i miłe chwile w przyjacielskiej atmosferze.
Węzeł prosty - to jedność i braterstwo skautów na całym świecie. W kolorze brązowym jest
podstawą ogniska – podstawa tego co czyni, że czas spędzony przy harcerskim ogniu jest tak
wyjątkowy.
Łódź - symbol specjalności Drużyny. W kolorze zielonym symbolizuje trawę, las słowem przyrodę, niezbędną do życia każdego harcerza.
Ręce Okeanidy - Okeanida, nimfa z greckiej mitologii opiekuje się morzami i oceanami. Jej
ręce chroniące symboliczną łódź, oznaczają Jej opiekę nad naszą Drużyną. Błękitny kolor to
kolor wody – mórz, oceanów, rzek, jezior, sadzawek i bajorek…
Strona | 34
b) Pierwsza zbiórka i Spartakiada
Rok harcerki rozpoczynamy zbiórką, która odbywa się zawsze w pierwszą sobotę września, na
plaży w Sopocie. Podczas niej jest czas na wakacyjne wspomnienia oraz podzielenie zadań
związanych ze Spartakiadą Harcerskich Drużyn Wodnych i Żeglarskich, w której wystawiamy
reprezentacje we wszystkich pionach wiekowych.
c) Wigilia
Zgodnie z kilkuletnią tradycją odbywa się ona w formie biwaku, organizowanego w Szkole
Podstawowej w Pępowie. Podczas jego trwania ma miejsce bardzo uroczysta kolacja, na którą zapraszani są rodzice członków Drużyny oraz goście, czyli osoby, którym w danym roku
chcemy w szczególny sposób podziękować.
d) Urodziny Drużyny, czyli Okeanidia
Drużyna została założona 26 lutego 2001 roku, w związku z czym, w okolicy tego terminu, dla
uczczenia tej szczególnej daty, organizujemy biwak urodzinowy. Jest to moment, w którym
nowi członkowie mają jedną z możliwości przejścia Biegu na Znaczek Drużyny.
e) Neopinata, czyli Niespodzianka
Wszystkie próby harcerskie realizowane w 99 HDW „Okeanida” zawierają tzw. Neopinatę,
czyli Zadanie Niespodziankę. Jest to zadanie, które probant otrzymuje na zakończenie próby.
Stanowi ono jej zwieńczenia, bądź uzupełnienie, jeśli Kapituła Stopni uzna, iż w próbie czegoś
zabrakło.
f) Iskierka przyjaźni
Każdą zbiórkę i ognisko kończymy kręgiem, w którym odśpiewujemy „Bratnie Słowo” i przekazujemy sobie tzw. Iskierkę Przyjaźni – jest to uścisk dłoni symbolizujący braterstwo i jedność. Pamiętamy jednak, że w kręgu nie mogą stać osoby skłócone ze sobą, więc nim przekażemy sobie iskierkę, rozwiązujemy wszystkie waśnie i spory.
Oprócz „typowej” iskierki wprowadziliśmy kilka odmian. Tak oto, od pewnego czasu istnieje
iskierka:
a) Całuśna”- iskierka w formie buziaka w policzek, przekazywanego od jednej osoby
do drugiej
b) „Misiowa” – uścisk serdeczny
c) „Żółwikowa” – żółwik 
Strona | 35
d) „Czochrana” – radosne poczochranie włosów drugiej osoby
e) Kosturami – iskierka zarezerwowano tylko dla wędrowników, którzy mają naramiennik wędrowniczy – iskra przekazywana się poprzez delikatne stuknięcie kostura drugiej osoby.
g) Wakacje
W trakcie wakacji wyjeżdżamy wspólnie na obóz żeglarski. Rokrocznie jego program oparty
jest o inną, wybraną wcześniej fabułę. W założeniu pół dnia zajęć spędzamy na wodzie, pływając na jachtach zaś drugie pół na zajęciach lądowych.
h) Neptunalia
Jest to kolejny obrzęd zapożyczony od żeglarzy. U nas nie ma to związku z przekraczaniem
równika, ale z symbolicznym wstąpieniem do braci żeglarskiej. Neptunalia odbywają się
w trakcie obozu letniego i biorą w nich udział nowi członkowie Drużyny – osoby, które po raz
pierwszy uczestniczą w obozie żeglarskim. Po przejściu przygotowanej trasy „Szczury lądowe” otrzymują żeglarskie imiona i od tego momentu stają się prawdziwymi żeglarzami.
i) Szklanki
Czas podczas obozu wyznaczany jest przez tzw. „szklanki”. Jest to
wypracowany w ciągu wieków, zapożyczony z żaglowców, sposób sygnalizowania godzin i półgodzin za pomocą uderzeń w dzwon,
w ustalonym porządku. Podczas porannego apelu (o godzinie 0800)
wybijane są 4 szklanki, następnie Pół godziny później wybija się pół
"szklanki", po kolejnej półgodzinie całą "szklankę" itd., co pół godziny
dodając pół "szklanki". Jedno uderzenie oznacza pół „szklanki”, zaś
dwa następujące po sobie uderzenia to cała „szklanka”.
j) Bandera harcerska
W trakcie obozów i wyjazdów na maszt podnoszona jest
bandera harcerska. Jej podnoszenie i opuszczanie odbywa się w sposób uroczysty: na maszt wciągana jest
podczas apelu rozpoczynającego obóz oraz każdego
dnia obozu, o godzinie 0800, zaś opuszczana jest
Strona | 36
w trakcie apelu kończącego wyjazd i każdego dnia jego trwania o godzinie 2000.W przypadku
ogłoszenia żałoby bandera jest opuszczana do połowy masztu.
k) Przyrzeczenie
Przyrzeczenia harcerskie w Naszej Drużynie składane są na następujące symbole: Kapelusz
Instruktorski Drużynowej, Las – Dom harcerzy oraz Wodę – dom Okeanidy, patronki Drużyny. Tradycyjnie Przyrzeczenia harcerskie odbywają się w ostatnią noc obozu lub dłuższego
wyjazdu.
l) Kolacja kapitańska
Na zakończenie każdego wyjazdu –organizujemy
Kolację Kapitańską. Jest to uroczyste spotkanie,
stanowiące podziękowanie Drużynowej uczestnikom oraz kadrze. Jej nieodłącznymi elementami są
orzechy włoskie symbolizujące mądrość oraz gawęda opowiadana przez Drużynową.
m) Pożegnanie dnia
Podczas każdego wyjazdu, chwilę przed ciszą nocną spotykamy się w kręgu i wspólnie żegnamy mijający dzień. Śpiewamy Bratnie Słowo, Idzie Noc, Modlitwę Harcerską i przekazujemy sobie Iskierkę Przyjaźni.
6.2
Mundur harcerek i harcerzy
Bluza kroju marynarskiego w kolorze granatowym z materiału ubraniowego (tropik morski),
lekko dopasowana, wypuszczana na spodnie lub spódnicę, na bokach sznurowana granatową
tasiemką. Rękawy koszulowe, długie ujęte w mankiety zapinane na jeden guzik z gładkim
obrzeżem i lilijką połączoną w środku kotwicą. Na bluzę nakładany jest granatowy kołnierz
marynarski, obszywany trzema rzędami białej tasiemki, przedłużenie kołnierza z przodu rozcięte. Cała drużyna nosi bluzy z jednakowej tkaniny i w jednolitym kolorze. Możliwe jest noszenie pod bluzą jednolitego podkoszulka lub swetra w kolorze bluzy wypełniających rozcięcie
kołnierza z przodu.
Strona | 37
Spódnica z czterech klinów w kolorze granatowym z materiału ubraniowego. Dla harcerek
starszych w okresie letnim spódnice białe, jednolite dla całej drużyny. Długość spódnicy - do
kolan. Podczas zajęć na wodzie obowiązują granatowe spodnie.
Spodnie długie w kolorze granatowym, dopasowane, z materiału ubraniowego z dwiema kieszeniami w szwach bocznych i jedną z tyłu z prawej strony. Dopuszcza się możliwość noszenia
krótkich spodni lub przez harcerzy starszych w okresie letnim spodni białych, jednolitych dla
całej drużyny.
Nakrycie głowy - Beret typu baskijskiego w kolorze czarnym lub granatowym.
Buty czarne lub białe do spódnic i krótkich spodni, skarpety, podkolanówki (getry) w kolorze
czarnym lub białym. Podczas zajęć na wodzie wymagane jest obuwie miękkie
Okrycie wierzchnie - Skafander-kangurka w kolorze czarnym lub granatowym.
7. Informacje praktyczne
Szukając inspiracji i dalszych możliwości rozwoju własnego oraz podopiecznych warto
korzystać z doświadczeń innych instruktorów, pracujących z omawianą specjalnością.
Celem nawiązania kontaktu z nimi najlepiej skontaktować się z Zespołem Pilota Chorągwi
Gdańskiej (www.gdanska.zhp.pl), bądź z samym Pilotem: hm Weroniką Pyda – Ledwoń.
8. Podsumowanie
Biorąc pod uwagę wszystkie przedstawione przeze mnie aspekty pracy ze specjalnością
wodną uważam, że stwarza ona doskonałe możliwości dla wszechstronnego rozwoju harcerzy,
już od 10 roku życia. Poprzez wychowanie wodne kształtują się i wyrabiają charaktery młodych istot, a także rozwijają się umiejętności przydatne w dorosłym życiu.
Szeroki wachlarz zajęć związanych ze specjalnością wodną daje instruktorom ogromne
możliwości przygotowania i przeprowadzania ciekawych propozycji programowych. Elementy
specjalności wodnej realizowane w drużynach niespecjalnościowych urozmaicają zajęcia
wynikające z pracy z technikami harcerskimi oraz odkrywają przed młodymi ludźmi nowe
ścieżki kształcenia i doskonalenia.
Strona | 38
9. Bibliografia
Pisząc pracę korzystałam z opracowań dostępnych na poniższych stronach internetowych:
www.okeanida.com
www.wodniacy.pl
www.specjalnosci.zhp.pl
www.gdanska.zhp.pl
www.zhp.pl
Jak również z materiałów metodycznych publikowanych w książkach:
Szymczak W., Formy prac, Wydawnictwo Drogowskazów Głównej Kwatery ZHR, Warszawa 1998
Duda D., Witold Bublewski – Nestor wychowania morskiego, Liga Morska i Rzeczna,
Gdynia 2004
Strona | 39
Załącznik
Sprawności wodne
System Harcerskich Sprawności Wodnych i Żeglarskich projekt prezentowany na Konferencji
Wodnickiej w Łodzi w dniu 27 listopada 2004
Założenia proponowanych sprawności wodnych i żeglarskich
1. Sprawności nie powinny być podporządkowane szkoleniu na patenty PZŻ, czyli nie
powinny pokrywać się z wymaganiami poszczególnych stopni Wynika to zarówno z
wytycznych Rady Naczelnej zawartych w uchwale 38/XXXII, jak i z zasady niedublowania narzędzi metodycznych oraz faktu, że system szkolenia PZŻ nie jest niezmienny
i może się w najbliższej przyszłości zmieniać.
2. Nie powinna zachodzić sytuacja, w której zdobycie patentu PZŻ, np. na kursie poza
Związkiem, powodowałoby automatycznie spełnienie wymagań kilkunastu sprawności
— w takiej sytuacji bardzo spadłaby ranga naszych sprawności. Z drugiej strony, zdobywanie przez harcerza sprawności powinno ułatwiać mu późniejsze szkolenie i egzaminy
3. Kolejne stopnie trudności, przedstawione na przykładzie specjalizacji żeglarskiej jako
najlepiej znanej, są następujące:
początek przygody z daną specjalizacją, pierwsze umiejętności
osoba osiągająca (formalną i faktyczną) możliwość samodzielnego uprawiania podstawowych form danej specjalizacji; w przypadku żeglarstwa: szkolenie na patent ż.j.
*** osoba potrafiąca uprawiać działalność w danej specjalizacji samodzielnie, doskonaląca
swe umiejętności i/lub osiągająca kolejne etapy wtajemniczenia; w przypadku żeglarstwa:
doskonalenie pływania śródlądowego we wszelkich konfiguracjach, pierwsze kroki na morzu (poniżej patentu st.j.)
**** poziom wyczynu w danej specjalizacji, osiąganie mistrzostwa; w przypadku żeglarstwa:
wyczyny śródlądowe, samodzielne pływanie po morzu na coraz większych jachtach (czyli
powyżej patentu st.j.)
*
**
W odróżnieniu od sprawności podstawowych, uzależnienie poziomu zdobywanej sprawności
od wieku nie jest tu aż tak ścisłe. Dla wędrownika rozpoczynającego poznawanie wybranej
specjalizacji jak najbardziej odpowiednie mogą być niektóre sprawności jednogwiazdkowe.
Z punktów 1 i 2 oraz ogólnozwiązkowych wytycznych i doświadczeń wynikły przedstawione
poniżej wytyczne dotyczące projektowania samych sprawności. Są one wynikiem dyskusji
przeprowadzonej podczas Ogólnopolskiej Konferencji Harcerzy-Wodniaków w Łodzi w dniu
2004-11-27:
Realizacja sprawności powinna trwać wyraźnie krócej niż zdobywanie stopnia harcerskiego. Modelowym okresem są 2–3 miesiące.
Każda sprawność powinna zawierać elementy nie ujęte programem szkolenia na
uprawnienia pozazwiązkowe na danym etapie rozwoju.
Zakres proponowanych w danej dziedzinie sprawności nie powinien pokrywać całego
programu szkolenia na uprawnienia pozazwiązkowe (a jeśli już, to nie w dwóch —
trzech sprawnościach, a np. w ośmiu). Chodzi o to, by sprawności były cenne same w
sobie, a nie były tylko kawałkami zaliczania danego kursu.
Strona | 40
W istnieniu kilku sprawności tej samej trudności o częściowo pokrywających się zakresach nie ma nic złego. Nikt nie każe przecież harcerzowi zdobywać wszystkich proponowanych sprawności...
Przedstawione wymagania sprawności należy traktować jako szczegółowe wytyczne.
W uzasadnionych sytuacjach możliwe jest modyfikowanie zadań sprawności (wymaga
tego zresztą Uchwała RN ), należy jednak dbać o zachowanie ogólnego poziomu trudności danej sprawności oraz stosowanie porównywalnych zestawów zadań w obrębie
danego środowiska.
METEOROLOGIA
stratus *
1. potrafi zauważyć nadchodzący szkwał
2. potrafi wyjaśnić zjawisko rosy: naturalnej i na okularach po wejściu zimą do ciepłego
pomieszczenia
3. potrafi rozpoznać nadchodzącą burzę
4. potrafi rozpoznać i nazwać chmury deszczowe
cirrus **
1. potrafi ocenić siłę wiatru w °B i stan wody
2. na planie akwenu szkoleniowego zaznaczył lokalne specyficzne obszary wiatrowe (zaobserwowane przez siebie)
3. na płynącym jachcie potrafi wskazać kierunek wiatru pozornego i wiatru rzeczywistego
4. nie patrząc na kompas, potrafi oszacować kurs (KDd) jachtu (nie po zegarku)
5. wie co to jest biały szkwał
6. potrafi nazwać widoczne na niebie chmury i powiedzieć, skąd się wzięły (jak powstały)
i co zwiastują
cumulus ***
1. potrafi wnioskować o kształcie dna/zanurzonych przeszkodach na podstawie wyglądu
powierzchni wody („czytanie wody”)
2. potrafi po układzie chmur i innych zjawiskach określić sytuację baryczną (np. nadchodzi front ciepły)
3. potrafi rozpoznać moment przejścia frontu i podać przewidywany rozwój sytuacji meteorologicznej
4. potrafi odebrać i wyjaśnić polską morską prognozę pogody; wie, gdzie jej szukać
w porcie
5. zna podział Bałtyku na akweny z punktu widzenia prognoz pogody
6. potrafi z pamięci podać opis warunków pogodowych wg wytycznych do Dziennika
Jachtowego (skale poszczególnych cech)
cumulonimbus ****
1. na podstawie mapki synoptycznej potrafi sporządzić krótkoterminową prognozę wiatrową
Strona | 41
2. zna typowe trasy niżów i statystyczny rozkład kierunków wiatru dla Bałtyku w różnych
porach roku
3. potrafi w basenie portowym ocenić siłę wiatru i stan morza za falochronem
4. potrafi odebrać i zrozumieć prognozę meteo w języku obcym
5. potrafi odczytać i zinterpretować prognozę NAVTEX
6. potrafi zinterpretować zarejestrowany przez siebie barogram w odniesieniu do panujących wówczas warunków meteorologicznych
TEORIA ŻEGLOWANIA
młody teoretyk *
1.
2.
3.
4.
potrafi określić i nazwać kierunek wiatru względem kursu jachtu.
wie, co to jest wektor, i potrafi dodać dwa wektory graficznie.
wie, co to jest kierunek, zwrot, punkt przyłożenia i wartość siły.
potrafi dostosować żagle do pracy względem kierunku wiatru (wybieranie i luzowanie)
teoretyk **
1. potrafi wyjaśnić, kiedy łódka się nie przewraca, kiedy się przewraca i po co załoga balastuje
2. potrafi wyjaśnić, jakie zadanie pełni miecz i co dzieje się z jachtem po jego wyciągnięciu
3. potrafi PRAWIDŁOWO rozrysować zrównoważenie żaglowe jachtu
4. potrafi rozrysować siły działające na ster jachtu w ruchu do przodu i do tyłu; potrafi
wyjaśnić zasadę działania steru zrównoważonego
BUDOWA JACHTU
cieśla *
1.
2.
3.
4.
5.
zna budowę i konstrukcję drewnianego jachtu mieczowego
potrafi przygotować kadłub do laminowania lub malowania
umiemalować farbami rozpuszczalnikowymi i utwardzalnymi
rozróżnia podstawowe gatunki drewna i sklejki stosowane w szkutnictwie
uczestniczył w przygotowaniu jachtu do sezonu nawigacyjnego
załogowy **
zna budowę typowego jachtu kabinowego
umie otaklować jacht i przygotować go do pływań
potrafi prawidłowo zamocować i uszczelnić okucie
wykonał greting, pagaj, wiosło
potrafi wyjaśnić rolę salingów i jumpsalingów
przygotował jacht do zimowania zabezpieczając jego elementy przed butwieniem, korozją i osmozą
7. wie, jak przygotowuje się żywicę i po czym poznaje się, że jest ona już nieprzydatna do
użycia (zżelowała)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Strona | 42
szkutnik ***
1. potrafi ocenić ogólny stan techniczny jachtu żaglowego i jego przydatność do żeglugi
2. potrafi opracować harmonogram prac remontowych z uwzględnieniem czasu, kosztów, technologii i ludzi niezbędnych do jego wykonania
3. potrafi korzystać z dokumentacji technicznej jachtu
4. zna działanie karbu i potrafi łączyć elementy, zachowując zasadę „łańcucha wytrzymałości”
5. potrafi przeprowadzić remont jachtu żaglowego w wybranym procesie technologicznym
maszop ****
1. potrafi ocenić złożoność konstrukcji na podstawie dokumentacji ofertowej
2. zna wpływ zmiany wymiarów lub materiałów na wytrzymałość podstawowych elementów konstrukcyjnych jachtu
3. potrafi oszacować wartość jachtu oraz koszt jego budowy lub remontu
4. zna wpływ warunków środowiska na zachowanie prawidłowego przebiegu procesów
technologicznych
5. zna zasady kooperacji i potrafi zorganizować maszoperię
PRACE BOSMAŃSKIE
węzełek *
1. umie zawiązać: 2 węzły służące do łączenia dwóch lin, 1 węzeł cumowniczy, 1 pętlę
niezaciskającą się, węzeł ratowniczy
2. umie zabezpieczyć koniec liny opaską
3. potrafi podwiesić buchtę, marlować
węźlarz **
1. umie zawiązać węzły wchodzące do kanonu na ż.j. oraz: kluczkę, ratowniczy podwójny, 3 skróty, dodatkowe 2 węzły służące do łączenia dwóch lin, 1 pętlę niezaciskającą
się
2. zna i potrafi zastosować ścieg bosmański.
bosman ***
1.
2.
3.
4.
5.
umie wykonać splot powrotny (ucho) na linie miękkiej skręcanej
umie wykonać 2 rodzaje opasek (np. zwykła i holenderska)
potrafi wykonać na końcu liny ucho wzmocnione kauszą
wie, jakie liny można zakańczać przez obtapianie, a jakich nie
potrafi wykonać 2 skrajwęzły/gałki/inne zakończenia pełniące rolę stopera
linomistrz ****
1. umie wykonać sploty: długi i krótki na linach miękkich
2. umie wykonać ucho szplajsowe na linie stalowej
Strona | 43
3. umie połączyć splotem linę miękką i stalową
4. zna i umie stosować min. 2 sposoby wykonania ucha na stalówce (oprócz szplajsu!)
5. zna rodzaje lin miękkich (plecione/skręcane; PP, PA, PET, bawełna...) i ich podstawowe charekterystyki
6. zna i potrafi scharakteryzować 5 wybranych przez siebie węzłów niemieszczących się
w sprawności suplarza i węźlarza.
ŁĄCZNOŚĆ
sygnalista morski *
1. potrafi głosem wezwać pomoc przez radiotelefon
2. umie wezwać pomoc za pomocą światła, dźwięku i przyjętymi sygnałami
3. potrafi przy pomocy radia walkie-talkie nadać i odebrać komunikat, stosując przy tym
wymagane procedury
radiooperator **
wyjaśnił ideę kanałów w ramach pasma łączności
wyjaśnił ideę kanału wywoławczego
przeprowadził kilka rozmów za pośrednictwem wielokanałowego (simpleksowego) radia UKF (może być CB, w pewnych warunkach również VHF morskie itp.) (chodzi
o pierwszy kontakt, użycie klawisza nadawania, przełączanie kanałów...)
wyjaśnił, jakie konsekwencje wiążą się z naciśnięciem klawisza nadawania przy odłączonej antenie
młodszy radiooficer ***
nadał szkoleniowe wezwanie pomocy przez radio
zna budowę zewnętrzną radia VHF oraz wygląd i funkcje poszczególnych elementów
sterujących
poznał zasady wywieszania banderek odwiedzanych państw oraz flag kodu MKS przy
wejściu do obcego portu
zna zasady prowadzenia łączności na kanale wywoławczym
radiooficer ****
przeprowadził po min. 3 łączności morskie po polsku i w języku obcym (sugerowany
angielski, jako że jest międzynarodowy)
zna zasadę funkcjonowania systemu GMDSS i wzywania pomocy za pomocą radia
z funkcją DSC
potrafi sensownie wykorzystać funkcję DualChannel (np. na podejściu do portu)
zna, wie, do czego się nadają, i potrafi wykorzystać radiowe środki wzywania pomocy:
radiostację, radio z DSC, 4 rodzaje pław EPIRB (VHF, 121,5 MHz, 406 MHz, Inmarsat), transponder SART...
Strona | 44
LOCJA I PRZEPISY
paragraf *
zna zasady bezpiecznej kąpieli
zna wszystkie regulaminy obozowe
rozpoznaje proporce harcerskie
zna i stosuje obyczaje żeglarskie
zna zasady etyki żeglarskiej
rejent **
zna uprawnienia wynikające z posiadania poszczególnych stopni żeglarskich
zna podstawowe bandery oraz flagi (państwa nadbałtyckie, harcerskie, PZŻ, MW,
MH, PTTK, WOPR)
zna przepisy regulujące prawo drogi
stosuje się do dyscypliny oraz etykiety jachtowej
zna wszystkie regulaminy obozowe
aplikant ***
zna sygnały wzywania pomocy
zna podstawowe przepisy regat śródlądowych
przeprowadził zajęcia dla zastępu/pionu/drużyny z zakresu ochrony środowiska wodnego
zna śródlądową sygnalizację świetlną oraz dźwiękową
potrafi scharakteryzować zakole rzeki
rozpoznał na wodzie: kardynałki, boję bezpiecznej wody, bramki torowe
jurysta ****
zna morską sygnalizację świetlną oraz dźwiękową
zna kompetencje Inspektoratu Śródlądowego
organizował regaty z uwzględnieniem wszystkich przepisów
zna lokalne przepisy harcerskie oraz państwowe (np. zarządzenie kapitanatu Gdynia o
żegludze przybrzeżnej)
zna stopnie występujące w Marynarce Wojennej RP
zna cały kodflag (kolorystyka oraz znaczenie)
zna przepisy odnośnie ubezpieczenia załogi oraz jachtu morskiego
luźne zadania II
rozpoznał na wodzie: kardynałki, boję bezpiecznej wody, bramki torowe rozpoznał z morza
główki portu (z większej odległości)
Strona | 45
NAWIGACJA
młody nawigator **
potrafi odczytać z mapy długość i szerokość geograficzną wskazanego punktu oraz zaznaczyć punkt o podanych współrzędnych
potrafi odczytać z mapy morskiej odległość między dwoma wskazanymi punktami
potrafi wyznaczyć pozycję obserwowaną z dwóch namiarów (rzeczywistych) jednoczesnych
umie prawidłowo poruszać się po szlaku żeglownym (znaki, prawo drogi)
wie jak się zachować przy pokonywaniu budowli hydrotechnicznych
potrafi prawidłowo opisać na mapie czynności z p. 3–5.
zna charakterystykę wody przy wirach oraz mieliźnie.
zna oznaczenia na mapie budynków hydrotechnicznych.
nawigator ***
potrafi obsługiwać przyrządy nawigacyjne (umie odczytać głębokość, prędkość, stan
logu, siłę i kierunek wiatru)
na podstawie pomocy nawigacyjnych (mapa, spis świateł itp.) jest wstanie opracować
wejście do portu zatokowego
podczas wachty na jachcie morskim będzie wypełniał dziennik pokładowy
potrafi prowadzić nawigację zliczeniową i przenieść pozycję zliczoną na określoną
pozycję obserwowaną
potrafi pokonać budowle hydrotechniczne (światła, pochylnie itp.)
nawigator ****
prowadził zliczeniówkę podczas rejsu; po określeniu różnicy pozycji obserwowanej
i zliczonej (np. po nocy) potrafił ją wytłumaczyć
podczas rejsu posługiwał się funkcją WAYPOINT odbiornika GPS
w nocy na podstawie widocznych świateł określił swą pozycję
trafił w Głębinkę
wszedł na żaglach do Jastarni
w nocy kierował (dowodził) jachtem, wchodząc z morza w główki portu
RATOWNICTWO
kapok *
potrafi zawiązać na sobie węzeł ratowniczy w wodzie
potrafi ubrać i zdjąć kapok w wodzie
potrafi w wodzie wejść do koła i wyjść z niego (łącznie z owinięciem linki wokół rąk)
porusza się na jachcie zgodnie z zasadą „jedna ręka dla jachtu, druga dla mnie”
wie, jak postępować po podjęciu z wody PRZYTOMNEGO rozbitka
wie, co zrobić, żeby zmniejszyć wychłodzenie organizmu w wodzie
Strona | 46
wie, jak się zachować (jako załoga) po wywrotce jachtu niezatapialnego
wie, jak bezpiecznie wsiadać do łodzi oraz kajaku.
Słoneczny Patrol**
potrafi prawidłowo zachować się (jako skipper) po wywrotce jachtu mieczowego
zna sposób stawiania jachtu po wywrotce (demonstracja praktyczna wskazana, ale nie
jest konieczna)
potrafi podjąć człowieka z wody na: Omedze, kabinówce, szalupie (przykładowe patenty: rękoma na krzyż, schody z bucht, pętle, podnoszenie na foku)
zna procedurę postępowania w przypadku wyłowienia topielca (nieprzytomnego)
potrafi wykonać prawidłowy rzut rzutką ratowniczą.
potrafi w sposób bezpieczny rozlokować ładunek na pokładzie.
pamelka ***
ratownik ****
posiada uprawnienia min. Młodszego Ratownika WOPR
na obozie zorganizuje zajęcia praktyczne, w tym na kąpielisku z dziedziny Ratownictwo wodne, i przeprowadzi Wielobój ratowniczy z akcentem na konkurencje w wodzie
jest w stanie ocenić poprawność zorganizowania wskazanego kąpieliska (może być to
kąpielisko np. ośrodka wypoczynkowego w najbliższej okolicy)
w stopniu minimum ponad dobrym opanował trzy style pływackie
umie działać w akcji ratowniczej do wywróconego jachtu, kierując łodzią wyposażoną
w silnik przyczepny o mocy 6 KM (bo na silnik tej mocy nie trzeba posiadać uprawnień motorowodnych)
w sposób pewny i sprawny pływa wiosłową łodzią ratowniczą
MANEWROWANIE I PRAKTYKA ŻEGLARSKA
młody załogant *
potrafi wskazać na slupie: sztag, achtersztag, stenwanty/topwanty, wanty kolumnowe,
fały foka i grota, szoty foka, talię grota
potrafi prawidłowo wybierać i luzować szoty, rozróżnia komendy „luzuj”/„luz”
i „wybieraj”/„wybierz”
potrafi we współpracy z drugą osobą postawić grota w likszparze (szybko i płynnie)
podczas żeglugi samodzielnie balastuje
potrafi wykonać pod nadzorem wszystkie czynności niezbędne do zrobienia klaru portowego (marlowanie foka i grota, marlinką i marlinką z wycofaniem; skrót łańcuszkowy na szocie foka; „słoneczka”
kataryniarz (mechanik jachtowy) **
potrafi wskazać najważniejsze elementy jachtowego silnika przyczepnego (z punktu
widzenia eksploatacji)
Strona | 47
zna rolę oleju dodawanego do benzyny w przypadku silników dwusuwowych
potrafi unieść silnik przyczepny „zawiasowo” i zablokować go w tej pozycji
zna zasadę działania pantografu opuszczanego, potrafi go użyć (ew. z pomocą siłową)
potrafi uruchomić i zgasić silnik przyczepny, wrzucić bieg do przodu, bieg wsteczny
i luz
potrafi sterować jachtem/łodzią z wykorzystaniem samego silnika, bez steru
omegomistrz **
potrafi wykonać jachtem typu slup następujące manewry: bieg wsteczny na obu żaglach zatrzymanie jachtu w linii wiatru i odejście na zadany hals refowanie grota
zwrot przez rufę bez użycia steru (?) podejście do „człowieka za baurtą” z wykorzystaniem pływaka ślizgowego postawienie i zrzucenie grota w fordewindzie
zna i umie wyjaśnić konkretną budowę masztu i olinowania „Omegi” (fok 7/8, stenwanty zamiast want topowych, jumpsalingi i wanty krzyżowe na masztach drewnianych)
na jachcie morskim poszedł na dziób i zmienił sztaksel przy zafalowaniu
potrafi ostrzyć w szkwałach, nie wpadając w łopot
przepłynął 200 m jachtem jednomasztowym na biegu wstecznym
młody sternik ***
sterował przez całą wachtę (4h), utrzymując żądany kurs z dokładnością ±10°
potrafi nazwać wszystkie żagle na s/y Zawiszy Czarnym
potrafi wykonać zwrot przez sztag na dużej fali
potrafi sterować na fali tak, by żegluga była sucha
wykonał podejście do „człowieka za burtą” z wykorzystaniem pływaka ślizgowego
wykonał manewry na cumach jachtem morskim przy fali/silnym wietrze
sterował podczas min. jednego wejścia do portu
zarefował żagiel na jachcie morskim przy zafalowaniu
wielki manewrowy ****
(podstawowe manewry jachtem dwumasztowym)
potrafi nazwać/wskazać na jachcie: foka, grota, bezana, pikfały, gardafały, szoty, gaje
potrafi ostrzyć i odpadać, wydając prawidłowe komendy na ster i żagle
potrafi wykonać zwrot przez sztag i przez rufę, wydając prawidłowe komendy
potrafi wykonać następujące manewry: zwrot przez sztag bez użycia steru, stanięcie
w dryf, bieg wsteczny
Stalowa Dłoń ***
na jachcie Omega lub porównywalnym pokazał obserwatorom miecz, nie przewracając jachtu
wszedł na maszt na jachcie Omega lub porównywalnym w porcie i zrobił tam coś pożytecznego, np. wymienił szeklę w okuciu topowym (chodzi o zrobienie czegoś oburącz
przez pewien czas, a nie o samo fizyczne wdrapanie się)
Strona | 48
postawił w bezpieczny sposób maszt na jachcie Omega lub porównywalnym, mając
w załodze maks. 12-letnie dzieci (chodzi o umiejętne asekurowanie linami i wykorzystanie talii, a nie fizyczne wyrwanie i liczenie na szczęście)
złożył maszt na jachcie Omega lub porównywalnym na wodzie, z marszu, nie przerywając płynięcia
na jachcie Omega lub porównywalnym nalał wody przez burtę, nie przewracając jachtu
Stalowa Łapa ****
na jachcie Nefryt lub porównywalnym wszedł na maszt na morzu
na jachcie Nefryt lub porównywalnym podszedł prostopadle dziobem do kei, wysadzając desant i nie uderzając w keję
na jachcie Nefryt lub porównywalnym dotknął ręką mijanej pławy morskiej
na jachcie morskim postawił spinakera i żeglował z nim, trymując go odpowiednio do
wiatru
wszedł na maszt jachtu morskiego przy zafalowaniu (ASEKURACJA!)
FLORA I FAUNA
plankton *
potrafi rozpoznać po 10 rodzajów ryb morskich i śródlądowych
rozpoznaje rodzaje wodorostów
zna niebezpieczeństwo związane z poparzeniem przez meduzę
potrafi wytłumaczyć zjawisko termokliny
potrafi wskazać główne obszary żeglowne w Polsce
florofaun **
wytłumaczył zasady powstawania zakola rzeki.
wie, skąd się biorą rafy koralowe.
potrafi wymienić różne typy wybrzeży i wskazać przykłady na mapie.
wyjaśnił, dlaczego sinice są niebezpieczne.
potrafi wymienić po 10 rodzajów zwierząt jeziornych, rzecznych, morskich oraz oceanicznych
faunoflor ***
potrafi wskazać główne szlaki żeglowne w Polsce
odwiedził fokarium lub ogród zoologiczny
potrafi wymienić ssaki zamieszkujące Morze Bałtyckie
wyjaśnił charakterystykę nautyczną przy różnych typach wybrzeży
potrafi scharakteryzować 5 egzotycznych stworzeń morskich
znawca mórz i oceanów ****
Strona | 49
potrafi nazwać i wskazać wszystkie morza świata z wyszczególnieniem mórz pływowych
przedstawił podstawowe zasady cyrkulacji wody
rozróżnia wszystkie rodzaje ryb występujące w Polsce
potrafi scharakteryzować rodzaje rekinów oraz wielorybów
przeprowadził zajęcia na temat delfinów
zna geografię wodną Polski
WIOSŁA
pagaista *
przepłynął łódką wiosłową 100 m i łagodnie dobił do kei
zademonstrował prawidłowy sposób trzymania pagaja
wyjaśnił różnicę między wiosłem a pagajem
przepagajował jako członek załogi 500 m
młody wioślarz **
umie poprawnie pagajować
potrafi prawidłowo wiosłować na szalupie, ciągnąc „z pleców” i prawidłowo trzymając wiosło dłońmi
wiosłując, dostosowuje rytm pracy do tempa nadawanego przez wzorcowego
wiem na czym polega śrubkowanie
zna komendy dotyczące wioseł i potrafi na nie odpowiedzieć
przepłynął na wiosłach (WOPRówka) dystans 100 metrów w zadanym czasie
wioślarz ***
nauczył ekipę wiosłować na szalupie
wykonał zadane manewry na wiosłach jako prowadzący jednostkę (min. 4 wiosła)
potrafi ekonomicznie (bez zbędnego hamowania) manewrować jednostką
przeprowadził rozgrzewkę lub ćwiczenia, wykorzystując wiosła/pagaje przynajmniej
na trzy różne sposoby
przepłynął na wiosłach (WOPRówką) dystans 300 metrów w zadanym czasie
zna różne typy łodzi wiosłowych
galernik ****
wyposażył łódź wiosłową
potrafi przeprowadzić sztrandowanie
potrafi śrubkować oraz prowadzić jacht „na pych”
potrafi wykonać na wiosłach zadane manewry jako dowodzący jednostką (podejście,
odejście od kei, boi oraz manewr „człowiek za burtą”) (min. 6 wioseł)
przygotował gawędę o ciężkim życiu galerników, przekazując prawdziwe informacje
historyczne innym członkom drużyny
Strona | 50
JEDZENIE
Gorący kubek *
potrafi trafnie przewidzieć ilość jedzenia potrzebną dla załogi jednego jachtu typu
„Omega” na czas weekendowego rejsu
wie, jak powinno się zapakować żywność, zanim załaduje się ją na jacht
wie, ile litrów napojów potrzebne jest człowiekowi w ciągu jednego dnia rejsu
wziął udział w jednym rejsie śródlądowym, w którym pomagał przy przygotowywaniu
posiłków
ochmistrz **
w trakcie co najmniej dwudniowego rejsu śródlądowego przygotowywał wszystkie
śniadania oraz kolacje dla załogi
dba o higienę jedzenia na jachcie
brał udział w planowaniu rejsu śródlądowego będąc odpowiedzialnym za kwestię wyżywienia i zaopatrzenia
kuk ***
w trakcie rejsu śródlądowego / obozu żeglarskiego wędrownego skonstruował kuchnię
polową, a następnie przyrządził na niej posiłek
zaprowiantował jacht na kilkudniowy rejs śródlądowy bądź zatokowy
pod nadzorem komodora rejsu rozlokował cały prowiant kilkudniowego rejsu na jachtach
potrafi bezpiecznie obsługiwać kuchenkę gazową oraz przygotowywał z jej użyciem
obiady dla załogi podczas kilkudniowego rejsu
maggik ****
potrafi bezpiecznie obsługiwać instalację gazową na jachcie morskim
pełnił funkcję II oficera w czasie rejsu morskiego
zaprowiantował jacht na kilkudniowy rejs morski oraz zasztauował żywność wewnątrz
jachtu
przygotował różne zestawy posiłków w sposób estetyczny oraz higieniczny w trakcie
trwania rejsu
potrafi przygotować posiłki lekkostrawne dla załogi mającej chorobę morską
MARYNISTYCZNE
Latający Holender *
na główne postacie z historii żeglarstwa światowego
potrafi zaśpiewać 5 piosenek żeglarskich / pieśni kubryku / szant
zna oznaczenie szlaku wodnego
potrafi wymienić państwa nadbałtyckie oraz narysować ich flagi
Strona | 51
Jan Rebec **
na główne postacie z zakresu historii żeglarstwa światowego oraz polskiego (w tym
harcerskiego)
potrafi zaśpiewać 10 piosenek żeglarskich / pieśni kubryku / szant
zna etykietę żeglarską
potrafi wymienić wszystkie wyspy występujące na Bałtyku, wskazać je na mapie oraz
podać przynależność państwową
Marco Polo ***
przygotował gawędę na temat sławnej osobistości żeglarskiej i przedstawił ją na spotkaniu/kominku drużyny
wziął udział w co najmniej jednym min. trzydniowym rejsie śródlądowym
zna najważniejsze zatoki, wyspy i półwyspy Morza Bałtyckiego, potrafi je wskazać
oraz określić przynależność państwową
zna aktualne osiągnięcia oraz wydarzenia żeglarskie (zloty, regaty)
zna oznakowanie szlaków wodnych
przygotował grę/zabawę o tematyce morskiej
zna ceremoniał morski
brał udział w wycieczce do stoczni, na statek rybacki, handlowy oraz okręt MW
Dziki Włóczęga ****
wziął udział w co najmniej jednym min. trzydniowym rejsie morskim
wystartował w regatach żeglarskich
zna typy wybrzeży występujących na Bałtyku, potrafi je wskazać i opowiedzieć o właściwościach nautycznych danych regionów
nauczył zespół (min. 5 osobowy) 5 nowych dla nich piosenek żeglarskich/szant
odwiedził muzeum poświęcone tematyce wodnej
zna sieć szlaków wodnych w Polsce
poznał wybraną literaturę marynistyczną i przedstawił najciekawsze informacje na
zbiórce
zna najważniejsze instytucje i przedsiębiorstwa związane z gospodarką morską, potrafi powiedzieć, na czym polega ich działalność
OPTY
Cykl sprawności dotyczących pływania na małych jednostkach żaglowych; przykład wzorcowy: drużyna posiadająca 15 Optymistów. Oczywiście klasa jachtów może być dowolna.
mały optymista *
samodzielnie poprowadził Optymista (lub inną małą jednostkę jednożaglową)
wie, jak zadbać o swoje bezpieczeństwo podczas pływania
potrafi wskazać i nazwać podstawowe elementy budowy jachtu: dziób/rufa, maszt, pięta masztu, bom, szot, rozprze/gafel, rumpel, płetwa sterowa, miecz
potrafi sklarować Optymista
potrafi wykonać bezpieczny zwrot przez sztag oraz przez rufę
Strona | 52
optymista**
wziął udział w regatach Optymistów (lub innych małych jednostek jednożaglowych).
zna budowę optymista, potrafi go szybko i sprawnie sklarować oraz przetransportować
potrafi manewrować Optymistem (ósemki, zacieśniona cyrkulacja)
potrafi bezpiecznie podejść do kei Optymistem
potrafi postawić Optymista po wywrotce i powrócić do portu
realista **
potrafi dopłynąć do wskazanego punktu, ekonomicznie halsując
potrafi wykonywać zwroty przez sztag, nie tracąc kontroli nad jachtem ani prędkości
potrafi wskazać i nazwać wszystkie elementy budowy swojego jachtu, w tym linki do
trymowania żagla
zna podstawowe przepisy regatowe: prawo drogi, zasady mijania boi, organizację
startu
optymistyczny orzeł ***
brał udział w szkoleniu na obozie „Optymistowym” (lub innych małych jednostek jednożaglowych)
potrafi samodzielnie sklarować Optymista oraz nauczyć tego młodszych członków
drużyny
kilkakrotnie wziął udział w regatach, reprezentując swoje środowisko np. na Spartakiadzie HDWiŻ i zdobywając nowe doświadczenia
rozumie rozkład sił działających na żagiel przy różnych kierunkach wiatrów i potrafi
tę wiedzę wykorzystać w praktyce
mistrz optymistów ****
wielokrotnie startował w regatach Optymistów (lub innych małych jednostek jednożaglowych), reprezentując swoje środowisko i zajmując czołowe miejsca
przeprowadził w drużynie szkolenie dotyczące pływania na Optymistach, nie zapominając o zasadach bezpieczeństwa na wodzie
przygotował reprezentację drużyny do startu w regatach, ucząc ich zasad zachowania
podczas regat oraz organizując im pływania podczas roku harcerskiego
przygotował i przeprowadził regaty Optymistów
PŁYWACKIE
ultrapływak ****
1. przepłynie dystans 4 km na wodach otwartych bez przerw (naturalnie z asekuracją łodzi z min. Ratownikiem WOPR)
2. przepłynie w sposób ciągły kraulem 400 m
3. zna w stopniu min. dostatecznym styl delfin
Strona | 53
4. umie holować osobę nieprzytomną i jest w stanie przeprowadzić holowanie do punktu
odległego o 200 m
5. pod lustrem wody przepłynie 35 m
6. wydobędzie 2 przedmioty rozrzucone w odległości 5 m od siebie z głębokości ok. 5 m
7. zadania czasowe:
1. 100 m stylem dowolnym w czasie poniżej 90 s
2. 100 m stylem dowolnym w płetwach w czasie poniżej 60 s
MOTOROWODNE
motorowodniak **
1.
2.
3.
4.
5.
zna typy jachtów i ich budowę
potrafi określić zdolności nautyczne jachtów motorowych
wie co to stateczność, żegluga na fali, wejście w ślizg
zna wyposażenie techniczno-eksploatacyjne jachtów motorowych
zna i przestrzega zasady ochrony środowiska podczas eksploatacji jachtu motorowego
(paliwa, smary, oleje, hałas)
mistrz motorowodny ***
1. zna i rozróżnia rodzaje silników spalinowych dwusuwowych i czterosuwowych, benzynowych i wysokoprężnych
2. zna podstawowe elementy składowe silnika i osprzętu oraz główne ich parametry
3. zna różnice eksploatacyjne pomiędzy silnikiem dwuosobowym i czterosuwowym
4. potrafi obsługiwać i konserwować silniki spalinowe: układ paliwowe, smarowanie,
chłodzenie i instalację elektryczną, akumulatory, układ rozruchowy
5. odróżnia zjawiska znamionujące złą pracę silnika
6. potrafi postępować z silnikiem zamoczonym
7. zna urządzenia napędowe łodzi motorowych
8. umie wykonać podstawowe manewry jachtem motorowym
Strona | 54

Jak wprowadzać elementy specjalności wodnej w pracy drużyny

Transkrypt

Podobne dokumenty

Sailmore.pl - Katalog jachtów - katamarany

Plan pracy wychowawczej szkoły