Nowy Testament - Epoki

Nowy Testament
Nowy Testament - mówi o przyjściu Chrystusa, który jak wierzą chrześcijanie, wypełnił boże
plany zapowiedziane w proroctwie Starego Testamentu i swoją męką przypieczętował
przymierze zawarte nie z jednym ludem - Żydami, ale ze wszystkimi wierzącymi, czyli z
Kościołem. Świętą księgą Żydów jest zatem tylko Starym Testamentem. Wedle chrześcijan zaś
obie części Biblii uzupełniają się i wzajemnie tłumaczą.
Nowy Testament składa się z 27:
Księgi historyczno- biograficzne:
-
Ewangelia św. Mateusza
Ewangelia św Marka
Ewangelia św Łukasza
Ewangelia św. Jana
Dzieje Apostolskie
Księgi profetyczne (prorocze):
- Apokalipsa św. Jana
Księgi dydaktyczne:
- Listy św. Pawła do Rzymian, Koryntian, Galatów, Efezjan, Filipian, Kolosan, Tesaloniczan,
Tymoteusza, Tytusa, Filemona
- anonimowy list do Hebrajczyków
- listy powszechne św. Jakuba, św. Piotra Apostoła, św. Jana Apostoła, św. Judy
Skrótowy podział Nowego Testamentu:
-
Czterech ewangelii (według św. Mateusza, św Marka, św Łukasza, św Jana)
Dziejów apostolskich
21 listów apostolskich
Apokalipsy
1 / 10
Nowy Testament
Długi okres powstawania i liczne zasięgi redakcyjne, polegające czasem na mechanicznym
łączeniu różnych tradycji, uniemożliwiając praktycznie ścisłe określenie autorstwa
poszczególnych ksiąg. Można się jednak domyślać, że przynajmniej część psalmów,
przypisywanych przez stulecia królowi Dawidowi jest rzeczywiście jego dziełem. Tradycje
Izraela łączą się w Piśmie Świętym z mitami innych narodów starożytnego Bliskiego Wschodu.
Jeżeli Stary Testament można traktować jako obietnicę daną przez Boga człowiekowi, to Nowy
Testament jest dla chrześcijan spełnieniem tej obietnicy.
Ewangelia:
Ewangelia (z gr. euangelion - dobra nowina, wiadomość) napisana w języku greckim bądź
aramejskim, cztery księgi Nowego Testamentu według św Mateusza, św Marka, św Łukasza i
św Jana głoszące naukę Chrystusa i opisujące jego życie. Trzy pierwsze ewangelie nazywa się
ewangeliami synoptycznymi ze względu na to, że podejmują te same tematy i opowiadają o
tych samych zdarzeniach. Obok ewangelii, które weszły w skład Nowego Testamentu, w
pierwszych wiekach chrześcijaństwa powstały tzw. ewangelie apokryficzne, które nie są
uznawane przez Kościół za księgi święte. Ewangelie zostały napisane nie wcześniej niż 30 lat
po śmierci Jezusa. Spośród wszystkich spisanych Ewangelii za natchnione uznał Kościół 4 i te
wprowadził do zbioru pewnych różnic, wykazując bardzo wiele podobieństw. Czwarta
Ewangelia według św Jana, odbiega dość często stylem, terminologią, a niekiedy i treścią , od
trzech pozostałych. Każdy z ewangelistów przedstawia Jezusa z własnego punktu widzenia mamy więc cztery różne portrety, z których każdy zwraca uwagę na co innego.
Św. Mateusz najwięcej uwagi poświęca Jezusowi i wierze żydowskiej. Pokazuje, że Jezus
potomek Abrahama i spadkobierca Dawida zjawił się aby zrealizować proroctwo zawarte w
Starym Testamencie i osądzić swój naród za odstępstwa od wiary.
Św. Marek bardzo rzadko przytacza mowy Jezusa, zawiera natomiast szczegółowe informacje
o jego czynach.
Marek nie wyjaśnia, nie ocenia, nie interpretuje - jest typowym świadkiem, który zwięźle i
realistycznie relacjonuje co widział i słyszał.
Św. Łukasz na pierwszy plan wysuwa temat męki i zmartwychwstania Jezusa. Podkreśla
błogosławieństwo zbawienia przyniesione przez Syna Bożego, wskazuje na znaki jego przyjścia
zapowiedziane w Starym Testamencie i wypełnione w dokonanych uzdrowieniach i w głoszeniu
Dobrej Nowiny biednym i potrzebującym . Św. Łukasz był lekarzem z zawodu, malarzem z
zamiłowania, uczeniem i towarzyszem wypraw misyjnych apostoła Pawła, członek gminy
chrześcijan nawróconych z pogaństwa. Jego Ewangelia powstała prawdopodobnie w latach
70-80 w Antiochii Syryjskiej i została dedykowana Teofilowi, wysokiemu urzędnikowi w
administracji rzymskiej. Ewangelia św. Łukasza dostarcza najpełniejszych relacji o życiu
Jezusa. Księgę rozpoczyna prolog, w której autor wyjaśnia, że pragnie przebadać źródła i w
2 / 10
Nowy Testament
oparciu o nie, wiernie zredagował swą Ewangelię. Po wstępie autor przedstawia historię
dzieciństwa Jezusa, a potem opisuje działalność Jana Chrzciciela. Następnie w trzech wielkich
partiach omawiana jest działalność Jezusa w Galilei, o Jego drodze do Jerozolimy, wreszcie o
jego męce , zmartwychwstaniu i wniebowstąpieniu. Autor adresuje swoje dzieło przede
wszystkim do chrześcijan nawróconych z pogaństwa. Nie jest przy tym zwykłym biografem,
bardziej niż pozostali ewangeliści usiłuje być historykiem. Po dokładnym zbadaniu wszystkiego,
przedstawia po kolei rzeczy i zdarzenia. Dokonany przez autora wybór materiału wskazuje na
jego życzliwe zainteresowanie losem zwykłych ludzi, zwłaszcza chorych, bezdomnych, ubogich,
kobiet dzieci i odrzuconych przez społeczeństwo. Język Ewangelii św. Łukasza jest językiem
człowieka wykształconego, o bogatym, pięknym słownictwie.
Św. Jan ukazuje Jezusa jako tego, który został posłany przez Boga na świat z misją zbawienia
ludzkości. Na ewangelię św Jana składają się głównie opisy cudów Jezusa oraz historia jego
męki. Przyjście Zbawiciela zmieniło bieg historii, dlatego w świecie chrześcijańskim jest to
początek nowej ery. Czas zostaje uporządkowany na to co było przed Chrystusem i to co się
zdarzyło po jego przyjściu. Uczniowie Chrystusa, apostołowie którzy głosili jego naukę (o tym
wczesnym okresie opowiadają opowiadają tzw. Dzieje Apostolskie, uważali bowiem, że jest to
radosna wieść o zbawieniu i królestwie bożym).
W szerzeniu nowej wiary największą rolę odegrał św. Paweł, który w cudowny sposób został
nawrócony na drodze do Damaszku. Właśnie jego listy tworzą postawy uniwersalnej
adresowanej do wszystkich narodów i plemion nauki chrześcijańskiej.
Przypowieść:
W Biblii często spotykamy się z historiami, które wypowiedziane są wyłącznie po to, aby na ich
przykładzie przekazać pewne prawdy uniwersalne. Są to tzw. przypowieści, którymi tak chętnie
posługiwał się Jezus. Historie syna marnotrawnego, czy też miłosiernego samarytanina mają
charakter symboliczny. Nie chodzi w nich o konkretne opisywane osoby. Syn to po prostu każdy
nawrócony grzesznik. Samarytanin natomiast to człowiek innej obcej wiary, ale szlachetny i
ofiarny wobec bliźnich.
Przypowieść, inaczej parabola (z gr. parabole - zestawienie obok siebie) to gatunek literatury
moralistycznej, jest utworem narracyjnym, jej istotą jest schematycznie ukształtowana fabuła
(niesamodzielna). Przedstawione postaci i wydarzenia ważne są jako przykłady uniwersalnych
prawideł ludzkiej egzystencji, postaw wobec życia i kolei losu. Świat przedstawiony w
przypowieści stanowi zbiór sytuacyjnych wykładników jakiejś ogólnej prawdy moralnej i
filozoficznej czy religijnej. Właściwa interpretacja przypowieści polega na odkryciu sensu
alegorycznego, bądź moralnego. Gatunek ten pojawia się w literaturze wszystkich czasów - od
prastarej baśni, mitu do współczesnych powieści. Przypowieść stała się źródłem stylizacji
literackiej np. "Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego" Adama Mickiewicza. Była
3 / 10
Nowy Testament
ona uprzywilejowaną formą literatury religijnej Dalekiego i Bliskiego Wschodu, zwłaszcza na
gruncie buddyzmu i judaizmu. Grecja nazwa 'parabole' wyraża istotę budowy tego gatunku.
Przypowieść zestawia dwie rzeczywistości - pierwsza jest obrazem życia codziennego (świat
przedstawiony), druga nie jest uchwytna zmysłowo, znajduje się w sferze pojęciowej np.
moralnej - dobro lub zło, wina i odpowiedzialność człowieka. Podobnie jak przypowieść
zbudowane są baśnie, w których schematycznie kształtowana fabuła (świat czarno-biały, nie
zindywidualizowane postacie np. dobra wróżka, zły czarownik, macocha-sierotka, źli bracia i
dobry Jaś) służy wykładni moralnej. Baśń różni się jednak zasadniczo od przypowieści:
występują w niej elementy fantastyczne, a prawda moralna dotyczy wyłącznie świata
naturalnego, egzystencji ludzkiej.
Przypowieść biblijna a szczególnie Ewangelia odznacza się sobie tylko właściwymi cechami.
Najpierw zauważymy, że termin przypowieść pojawia się w biblii około 100 razy, właściwych
przepowiedni jest jednak znacznie mniej. Autorzy biblijni określają bowiem tym mianem różne
gatunki pokrewne, spełniające także cele dydaktyczne tzn. pouczające w kwestiach
moralno-religijnych. Przypowieściami nazywamy także przysłowia i sentencje lub porównania i
podobieństwa zaczynające się zwykle formułką: "Królestwo niebieskie podobne jest do..." albo "
Z czym porównamy Królestwo Boże?"
Właściwa przypowieść jest zamkniętym opowiadaniem, o dość rozwiniętej chociaż
schematycznej fabule, w której jednak każde ogniwo jest znaczące i każde trzeba wyjaśnić w
powiązaniu z całością przekazywanej nauki.
W Ewangeliach znajdziemy wiele przypowieści-opowiadań, czy obrazów o rożnie kształtowanej
wartości fabularnej, wyjaśniających ciągle od nowa te same prawdy religijne i moralne.
Zrozumienie i interpretacja przypowieści wymaga przejścia od znaczenia dosłownego do
znaczenia alegorycznego albo symbolicznego.
Odmianą przypowieści jest tzw. przykład (łac. exemplum), czyli opowiadanie, w którym
znacząca jest dosłowna warstwa fabularna np. przypowieść o bogaczu i Łazarzu, o
faryzeuszach i celniku. W tych przypowieściach postacie i zdarzenia nie mają sensu
alegorycznego, znaczą dosłownie jako przekład postawa moralnych.
Przypowieści biblijne stały się bogatym źródłem literatury kształtującym wzory osobowe oraz
różnych stylizacji. Z przypowieści przeszły na stałe do języka takie wyrażenia jak: "wdowi
grosz".
Streszczenia przypowieści:
"Przypowieść o siewcy" (św. Mateusz 13 1-9): Kiedy wokół Jezusa zebrał się tłum, On
przemówił do ludzi, a głosił swoją naukę w formie przypowieści. Siewca szedł siać ziarno. A
kiedy siał niektóre ziarna upadały na drogę i zostały podeptane lub wydziobane przez ptaki.
Inne ziarna upadły na skałę, a kiedy tam wzeszły, uschły, ponieważ nie miały wilgoci. Jeszcze
inne ziarna upadły między ciernie, które rosnąc zagłuszały zboże. Kolejne ziarna upadły na
4 / 10
Nowy Testament
żyzną ziemię i te właśnie wydały plon stokrotny (ziarno jest tu słowem rzuconym przez Boga).
Wnioski:
- człowiek powinien przyjmować słowo boże i wcielać je w życie,
- słowo boże należy przekazywać innym.
"Miłosierny samarytanin" (św. Łukasz 10 30-37): Pewien człowiek idąc z Jerozolimy do
Jerycha został napadnięty przez zbójców. Obrabowali oni wędrowca, poranili i na wpół żywego
zostawili na drodze. Przypadkiem szedł tamtędy kapłan, ale nie zatrzymał się i nie udzielił
pomocy rannemu. Podobnie zrobił Lewita, spojrzał tylko na okaleczonego i poszedł dalej.
Przejeżdżał tamtędy też Samarytanin, który udzielił pomocy nieznajomemu i zawiózł go do
gospody. Tam Samarytanin dał 2 denary gospodarzowi, aby ten opiekował się okaleczonym
człowiekiem. Z tych trzech tylko Samarytanin godny jest miana bliźniego i tak powinni czynić
wszyscy. Jest symbolem bezinteresownej pomocy.
Współcześnie samarytanie: Anna Dymna, Jolanta Kwaśniewska, Jan Paweł II
"Syn marnotrawny"(św. Łukasz 15 11-31): Pewien człowiek miał dwóch synów. Młodszy
syn zażądał połowy ojcowskiego majątku, a kiedy go otrzymał ruszył w dalekie strony. W obcym
kraju roztrwonił majątek i zaczął cierpieć niedostatek, ponieważ nastały lata głodu. Poszedł więc
do pewnego obywatela aby ten dał mu pracę. Człowiek ów wysłał syna marnotrawnego na
swoje pola, aby pasł świnie. Wtedy młodzieniec zastanowił się i wspomniał gospodarstwom
ojca. Tam zawsze każdy parobek miał pod dostatkiem chleba, podczas gdy on musiał cierpieć
teraz głód. Młodzieniec postanowił więc wrócić do ojca. Wyznał swoją winę wobec Boga i
ojcowskiego prawa chciał prosić by ojciec przyjął go na najemnika. Ten jednak dostrzegłszy z
daleka powracającego syna wybiegł mu naprzeciw i uściskał go. Nakazał też swoim sługom
przynieść bogate szaty, pierścień i sandały aby ubrać syna. Rozkazał zabić tłustego cielaka i
wyprawić ucztę na znak radości, że powrócił ten którego uznano za zmarłego. W tym czasie
starszy syn był w polu. Wracając do domu zobaczył zabawę. Zawołał więc jednego ze sług i
zapytał co się stało. Sługa odrzekł, że ojciec kazał zabić cielę i wyprawić ucztę ponieważ
powrócił jego młodszy brat. Starszy syn rozgniewał się i nie chciał wejść do domu. Wtedy
wyszedł ojciec i poprosił syna by przyłączył się do zabawy. Starszy syn odpowiedział z goryczą,
że pomimo poświęcenia i pracy, którą wkłada w gospodarstwo ojca, ten i gdy nie podarował mu
nawet koźlęcia, aby mógł ucztować z przyjaciółmi. Młodszemu zaś, który roztrwonił majtek z
nierządnicami, wyprawia ucztę i zabawę. Na te słowa ojciec odrzekł, że wszystko co posiada
jest wspólne - co ojca to i syna, a nadszedł dzień radości, bo ten który zaginął odnalazł się:
"ten brat twój był umarły, a ożył"
Przypowieść opowiada o bożym przebaczeniu.
Wnioski:
5 / 10
Nowy Testament
-
należy wybaczać nawet największe krzywdy,
należy cieszyć się gdy człowiek błądzący nawraca się,
każdy rodzic kocha dzieci bezwarunkowo,
nigdy nie jest za późno na nawrócenie.
Przypowieść o dobrym i złym drzewie: Drzewo poznaje się po owocach. Jeśli wydaje zły
owoc to jest złe, a jeśli dobry to jest dobre.
Przypowieść o kąkolu: Zły człowiek zasiał gospodarzowi pomiędzy pszenicę ziarno kąkolu.
Kiedy roboticy zapytali czy wyrwać chwasty, gospodarz odparł, że nie bo mogą też
przypadkowo wyrwać pszenicę. W czasie żniw kazał najpierw zbierać chwast, powiązać go w
snopki i spalić, a potem zwieść prszenicę do spichlerza.
Przypowieść o pannach mądrych i głupich: Dziesięć panien oczekiwało pana młodego. Pięć
z nich zapomniało oliwy do swoich lamp. Poszły więc ją kupić ale gdy wróciły zastały zamknięte
drzwi. Nie wpuszczono ich na zabawę.
"Czuwajci
e więc, bo nie znacie dnia ani godziny"
.
Listy:
Listy stanowią mniej więcej trzecią część Nowego Testamentu. Dzięki nim możemy poznac
naukę apostołów i ich współpracowników. Zawierają one wiedzę o Bogu i chrześcijańskiej
"Dobrej Nowinie" łącznie z praktycznymi wskazówkami dotyczącymi życia i zachowania.
Informują również o problemach wczesnego kościoła i o sposobach i rozwiązaniach. Niektóre z
listów szczegółowo omawiają ważne dokumenty, inne ograniczają się tylko do ich
sformułowania, jeszcze inne nawiązują do nich tylko pośrednio. Wszystkie listy powstały w 2
połowie I w. - w okresie formowania się i rozwijania wczesnego Kościoła
Listy św Pawła do: Rzymian, pierwszy i drugi do Koryntian, do Galatów, do Efezjan, do
Filipian, do Kolosan, pierwszy i drugi do Tesaloniczan, pierwszy i drugi do Tymoteusza, do
Tytusa, do Filemona, Anonimowy list do Hebrajczyków
Listy powszechne: św Jakuba apostoła, pierwszy i drugi list św Piotra apostoła , pierwszy
drugi i trzeci św Jana Apostoła, św Judy Iskarioty
Św. Paweł pierwotnie Szaweł. Żyd urodzony około 10 r. w Tarsie (dziś Turcja), apostoł Jezusa.
Uczył się rzemiosła (wyrobu namiotów), potem stał się faryzeuszem. Był zagorzałym
przeciwnikiem i prześladowcą chrześcijan (brał udział w ukamienowaniu Szczepana). W drodze
6 / 10
Nowy Testament
do Damaszku miał widzenie, w którym przemówił do niego Jezus. Porażony ślepotą został
odprowadzony przez towarzyszących mu ludzi do miasta. Tam uzdrowiony przyjął chrzest i
począł głosić w synagogach iż Jezus jest Synem Bożym. Spuszczony na linach z miejskich
murów z trudem uratował się ucieczką przed Żydami. W Jerozolimie wstąpił do gminy
chrześcijańskiej, gdzie poznał Piotra. Zaczął głosić nauki w synagogach Damaszku, w
Jerozolimie, Tarsie i całej Cylicji. Odbył trzy wielkie podróże misyjne, zakładając nowe kościoły
wśród pogan. W czasie pierwszej podróży( 45-49 Cypr, Azja Mniejsza) uzdrowił w Listrze
kalekę mającego od urodzenia bezwładne nogi. Lud sądził, że ma przed sobą greckich bogów Paweł miał być Hermesem, a towarzyszący mu Barnaba - Dzeusem. Druga podróż datowana
na lata 50-58, obejmuje Azję Mniejszą i Grecję. W trackie trzeciej podróży misyjnej Pawła
(53-58 Galia. Efez, Grecja) podczas jego przemówienia pewien młodzieniec z Troady wypadł z
okna trzeciego piętra. Apostoł przywrócił go do życia. Wkrótce po powrocie do Jerozolimy został
aresztowany i osadzony w łagodnym więzieniu w Cezarei, skąd został przewieziony do Rzymu,
gdzie spędził ponad 2 lata w areszcie domowym. Po uwolnieniu udał się najprawdopodobniej
do Hiszpanii, potem na Wschód, odwiedził Efez, Macedonię i Kretę.
Wreszcie powrócił do Rzymu, gdzie został ponownie aresztowany i ścięty w 64 lub 67 roku.
Listy św Pawła przestrzegają formy stosowanej w starożytności. Na pierwszym miejscu Paweł
wymieniał zawsze nadawcę listu, a na drugim adresata. Po tej następowało pozdrowienie
zawierające życzenie łaski i pokoju. Często dołączał kilka słów pochwały adresatów, modlitwę
dziękczynną lub błagalną za nich. Po wstępie następowała główna część listu składająca się z
dwóch rozdziałów - doktrynalnego i pouczającego. Na zakończenie listu składały się często
krótkie, osobiste wiadomości nadawcy, pozdrowienia i życzenia błogosławieństwa dla
poszczególnych członków gminy.
Pierwszy "List do Koryntian" napisał św. Paweł prawdopodobnie z Efezu około 54 r.
Adresatami listu byli mieszkańcy Koryntu, gdzie apostoł przebywał podczas swej drugiej
podróży misyjnej. Bezpośrednim powodem napisania listu była wizyta ludzi Chloe (bliżej
nieznanej chrześcijanki) oraz specjalne poselstwo z Koryntu donoszące o nieporządkach i
nadużyciach w niedawno założonej gminie. Podwójny cel "Pierwszego Listu do Koryntian" to
wprowadzenie porządku tam gdzie go brakło oraz udzielenie odpowiedzi na pytania i
wątpliwości korynckich wiernych. List zawiera pouczenie o małżeństwie i dziewictwie oraz
Eucharystii, o Kościele jak o ciele Jezusa, o zmartwychwstaniu Chrystusa i o jego wiernych.
Rozdział 13 o miłości nazwano "Pieśnią nad pieśniami".
"Hymn o miłości" (1 Kor. 13 1-8,13):
Wstęp przedstawia człowieka, który ma różne talenty ale nie zna miłości. Z rozwinięcia
dowiadujemy się jak miłość powinna wyglądać. Z zakończenia dowiadujemy się, że miłość jest
najważniejsza. Św. Paweł (podmiot liryczny) twierdzi, że gdyby mówił językami ludzi i aniołów, a
miłości by nie miał, byłby nic nie znaczący jak dźwięk miedzi lub cymbałów. Gdyby miał dar
prorokowania, znał wszystkie tajemnice, posiadł całą wiedzę i wiarę, która góry przenosi byłby
niczym bez miłości. Gdyby rozdał cały majątek a ciało, a ciało wystawił na spalenie, a nie
posiadał miłości, niczego by nie zyskał. Podmiot liryczny mówi, że miłość jest cierpliwa,
łaskawa, nie zazdrości, nie szuka poklasku, nie zna pychy, nie jest bezwstydna, nie szuka
7 / 10
Nowy Testament
swego, nie unosi się gniewem, nie jest pamiętliwa, potrafi przebaczać, nie cieszy jej
niesprawiedliwość, ale cieszy prawda. Miłość wszystko zniesie, wszystkiemu wierzy, wszystko
przetrzyma, nigdy nie ustaje. Tak więc trwają wiecznie wiara, nadzieja i miłość, te trzy: z nich
zaś największa jest miłość.
"Hymn o miłości" uznawany jest za jeden z najpiękniejszych fragmentów Biblii. Autor wysławia
w nim miłość, jej potęgę i siłę ale jednocześnie mówi o jej cierpliwości i mocy przebaczania.
Hymn mówi o miłości Jezusa do całego rodzaju ludzkiego.Człowiek bez miłości nie istniałby.
Bóg kocha ludzi i to stwierdzenie jest podstawą naszej wiary. Jego miłość jest doskonała,
potężna i trwała. Każda inna miłość, jest jedynie słabym jej odbiciem.
Apokalipsa św Jana:
Apokaliptyka - gatunek piśmiennictwa religijnego uprawiany w judaizmie i w okresie
wczesnego chrześcijaństwa (zwłaszcza II i III w.p.n.e). Na apokaliptykę składały się zapisy
objawień obejmujące skomplikowaną symbolikę, wątki baśniowe i fantastyczne oraz refleksje
na temat historii i przyszłości. Naczelny motyw - walka dobra ze złem - przedstawiony był jako
konflikt światła i ciemności.
W Starym Testamencie znajduje się kilka wypowiedzi apokaliptycznych w Księdze Izajasza,
Ezechiele, Daniela. Występują także w Nowym Testamencie. Najważniejsza jest Apokalipsa,
która jako ostatnia księga Biblii kończy historię świętą, której początki znamy już z Księgi
Rodzaju. Wiele pism z tego gatunku nie zaliczono do kanonu biblijnego, np. Apokalipsa Adama,
Apokalipsa Mojżesza, Apokalipsa Barucha.
Apokalipsa (z gr. apokalipsis - objawienie, odsłanianie) to ostatnia z ksiąg Nowego
Testamentu przypisywana św. Janowi - ostatniemu z 12 apostołów który miał ją stworzyć na
wyspie Patmos. Księga prorocza, bogata w symbole stanowiące przedmiot licznych objaśnień.
Opisuje czasy ostateczne, czyli koniec świata. Pojawia się kolejno 7 listów do 7 kościołów
świata, 7 pieczęci, 7 trąb, 7 znaków, 7 czasz i plag, smoka walczący z kobietą. Aż do dnia
przyjścia Zbawiciela, mówi także o sensie dziejów oraz wizji nowego świata po Sądzie
Ostatecznym, nowego Jeruzalem. Jest najbardziej tajemniczą księgą Billi, stanowi jej
dopełnienie. Nie jest jedyną apokalipsą ale z pewnością najważniejszą. Apokalipsa
oddziaływała bardzo silnie na literaturę mistyczną, wszelkiego rodzaju proroctwa, a w XX w.
na katastrofizm.
Apokalipsa powstała w czasie prześladowań pierwszych chrześcijan, zapoczątkowanych w 64 r.
8 / 10
Nowy Testament
za Nerona. Tradycja wiąże przeżycia mistyczne św. Jana z wyspą Patmos, dokąd został karnie
zesłany z Efezu za rządów Domicjana w 95 r. Św.J an nie tylko przepowiada przyszłe losy, ale
także napomina, grozi, pociesza, przedstawia ostateczną walkę dobra ze złem kończącą dzieje
świata. Adresatami Apokalipsy były przede wszystkim prześladowane przez cesarstwo gminy
chrześcijańskie Azji Mniejszej nad którymi roztaczał swoją opiekę apostolską. W tamtych
chwilach wyznawcom Jezusa z Nazaretu bardzo potrzebne były słowa otuchy. Wielu
chrześcijan zostało zabitych, innych uwięziono za wiarę, ale najgorsze miało dopiero nadejść.
Rzym wprowadził obowiązkowy kult cesarza. Księga ma jednak wymiar ponadczasowy,
uniwersalny: ukazuje zmaganie się zła i dobra, chaos i upadek ludzkości oraz przywracanie
światu ładu i sensu wymiarze eschotologicznym (gr. eschatos - ostateczny). Jan przekazał w
swojej księdze objawienie losów Kościoła w bliższej i dalszej przyszłości . Posłużył się wizjami
symbolicznymi dotyczącymi rzeczy ostatecznych. Z proroctwem łączy zaś Apokalipsę to, że jej
autor jawnie występuje w imieniu Boga - nie tylko poucza o przyszłości, ale i napomina, grozi
lub pociesza. Mimo zapowiedzi licznych katastrof księga ma wymiar optymistyczny, gdyż dobro
ostatecznie zwycięża. Zwycięstwo Chrystusa stanie się triumfem wiernych.
Apokalipsa pełna jest niejasnych symboli, od stuleci inspirujących
myślicieli i artystów np.
- baranek - symbol ofiary Chrystusa
- bestia, siedmiogłowy smok - symbole szatana
- kobieta odziana w słońce - interpretowana jako triumfująca Matka Boska lub Kościół
- cztery zwierzęta - symbole Ewangelistów
- czterech jeźdźców - Chrystus, wojna, głód i śmierć
- Babilon - symbol zła świata, czasem utożsamiany z Rzymem
- Nowa Jeruzalem - symbol niebios otwartych dla wszystkich zbawionych.
- siedem kościołów - siódemka jako całość a więc Apokalipsa jest skierowana do
wszystkich kościołów
- siedmiogłowa bestia - chaos
- 12 - oznacza Izrael, było 12 pokoleń izraelitów
- 6- niedoskonałość
- 1000 - bardzo wiele
- biały - zwycięstwo
- czarny - śmierć i bezbożność
- morze - otchłań, chaos
- róg - moc, potęga
Ważną rolę odegrała też w Apokalipsie symbolika liczb. Złamanie siedmiu tajemnych pieczęci
otwiera ostatni akt w dziejach świata. Siedmiu aniołów dmie w sądny dzień w siedem trąb.
Siódemka jest cyfrą boską. Liczba bestii - szatana to 666. Dzieło posiada jednolitą konstrukcję,
w ramach, której można wyodrębnić trzy kompleksy kompozycyjne, zawierające po siedem
symboli: 7 pieczęci, 7 trąb i 7 czasz..
9 / 10
Nowy Testament
Apokalipsa św. Jana rozpoczyna się jak list: "Jan do siedmiu kościołów, które są w Azji: Łaska
wam i pokój"
. Jezus miał ukazać się Janowi na
wyspie Patmos i polecić napisanie listu do 7 kościołów.
Wydarzenia:
- Pierwsza postać to jeździec na białym koniu z wieńcem, który szerzy zło lub Chrystus
który niesie pokój.
- Druga postać na ognistym koniu, w ręku trzyma miecz, spowoduje, że ludzie będą się
wzajemnie zabijać.
- Trzeci jeździec na czarnym koniu, w ręce ma wagę i zwiastuje głód.
- Czwarty jeździec na trupio bladym koniu zwiastuje śmierć.
- Piąta pieczęć ukazuje duszę chrześcijan prześladowanych z powodu wiary, którzy pragną
spokoju, otrzymują białą szatę (symbol czystości)
- Szósta pieczęć: następuje trzęsienie ziemi, słońce staje się czarne, a księżyc krwisty.
Dzieją się dziwne rzeczy na niebie i ziemi. Grzesznicy chowają się ze strachu przed sądem
bożym. Pojawia się bestia, której ludzie oddają hołd.
- Siódma pieczęć: następuje koniec świata i sąd boży, jedni idą do nieba, inni do piekła.
Apokalipsę rozpoczyna Prolog i wizja inauguracyjna autora. Po nich następują listy do siedmiu
Kościołów, w których uwidocznił się Konflikt z Żydami oraz z imperium rzymskim. Zachętą do
wytrwania w wierze są wizje prorocze stanowiące dalszy ciąg księgi i ukazujące zwycięstwo
Chrystusa nad złem i szatanem, a wraz z nim zwycięstwo na potęgami tego świata. Ujawnienie
planu bożego w stosunku do całej ludzkości, wizja nieba, walka szatana o zachowanie władzy
nad światem, sąd nad Babelem stanowią treść dalszych rozdziałów. Ostatnie trzy rozdziały
mówią o zwycięstwie Chrystusa, a kończący księgę epilog zapowiada jego paruzję (paruzjawedług Nowego Testamentu dzień powtórnego przyjścia Jezusa na ziemię, dzień jego
ostatniego zwycięstwa nad mocami ciemności).
Apokalipsa obrosła w liczne komentarze i nieustannie odradza się w ikonografii i literaturze. W
literaturze polskiej wątek apokalipsy odnawia się nie tylko w licznych wizjach sądu ostatecznego
ale także w świadomości ludzi współczesnych w wymiarze historycznym i katastroficznym np.
okres drugiej wojny światowej nazywano: "apokalipsą spełnioną".
10 / 10