przeczytaj fragment publikacji

M I Ê D Z Y ORYGINA£EM a PRZEK£ADEM
R. X X I
ad
e
m
ic
ka
.
pl
2015
nr 1 (27)
ak
KSIÊGARNIA AKADEMICKA
Redakcja
Redaktor Naczelny (Editor-in-Chief):
Jerzy Brzozowski
Redaktorzy tematyczni (Editorial Board):
Anna Bednarczyk (słowiański obszar językowy)
Zofia Berdychowska (germański obszar językowy)
Maria Piotrowska (dydaktyka przekładu)
Anna Sawicka (hiszpański obszar językowy)
Małgorzata Tryuk (tłumaczenie ustne i sądowe)
Agnieszka Szarkowska (tłumaczenie audiowizualne)
Redaktorzy językowi (Language Editors):
Ann Mary Cardwell (język angielski)
Karolina Dębska (język polski)
Jean-Pierre Darcel (język francuski)
Xavier Farré Vidal (język hiszpański)
Stali współpracownicy (Reviewers):
Walter Costa (Florianópolis)
João Ferreira Duarte (Lisboa)
Ronald Jenn (Lille)
Wojciech Kubiński (Gdańsk)
Maryla Laurent (Lille)
Anna Majkiewicz (Częstochowa)
Jadwiga Miszalska (Kraków)
Bogdan Piotrowski (Bogotá)
Jerusa Pires Ferreira (São Paulo)
Maria Papadima (Athenes)
Henryk Siewierski (Brasilia)
Lucyna Wille (Rzeszów)
m
Sekretarze Redakcji (Editorial Assistants):
Karolina Dębska (Warszawa)
[email protected]
Joanna Górnikiewicz (Kraków)
[email protected]
ic
ka
.
Zastępcy Redaktora Naczelnego (Assistants to the Editor-in Chief):
Anna Szczęsny
[email protected]
Marzena Chrobak
[email protected]
Rada Naukowa (Advisory Board):
Krzysztof Hejwowski
(Przewodniczący/President)
Ivana Čeňková (Prague)
Yves Gambier (Turku)
Dirk Delabastita (Namur)
Piotr Fast (Katowice)
Jean-René Ladmiral (Paris)
Roman Lewicki (Lublin)
Jean-Yves Masson (Paris)
Urszula Dąmbska-Prokop (Kraków)
Teresa Tomaszkiewicz (Poznań)
Patrick Zabalbeascoa Turán (Barcelona)
Richard Zenith (Lisboa)
ad
e
Recenzenci numeru:
Anna Bednarczyk, Piotr Fast, Mykhaylo Labashchuk, Libor Pavera
ak
pl
Założycielka (Founding Editor):
Jadwiga Konieczna-Twardzikowa
ak
ad
e
m
ic
ka
.
pl
M I Ê D Z Y ORYGINA£EM a PRZEK£ADEM
ad
e
ak
ic
ka
.
m
pl
M I Ê D Z Y ORYGINA£EM a PRZEK£ADEM
R. XXI
ic
ka
.
pl
2015
nr 1 (27)
BLISKOŚĆ KULTUROWA W PRZEKŁ ADZIE
ad
e
m
pod redakcją:
Jerzego Brzozowskiego
i Adriany Jastrzębskiej
ak
KRAKÓW 2015
© Copyright by Redakcja „Między Oryginałem a Przekładem”
and Wydawnictwo Księgarnia Akademicka sp. z o.o., 2015
Projekt okładki:
Jacek Szczerbiński
Opracowanie redakcyjne:
Edyta Wygonik-Barzyk
Publikacja dofinansowana przez Instytut
Filologii Romańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego.
m
ISSN 1689-9121
ic
ka
.
Wydano w wersji elektronicznej
oraz w nakładzie 150 egzemplarzy drukowanych.
Pierwotną wersją czasopisma jest wydanie elektroniczne,
dostępne pod adresem: www.akademicka.pl/moap.
ad
e
KSIĘGARNIA AKADEMICKA
ul. św. Anny 6, 31-008 Kraków
tel./faks: 12 431 27 43, 12 663 11 67
e-mail: [email protected]
www.akademicka.pl
ak
pl
Publikacja ukazała się dzięki pomocy de minimis
z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Spis treści
Magdalena Ochniak, Litera jako nośnik kultury
(o trudnościach z tłumaczeniem cyrylicy) . ........................................9
Anna Bednarczyk, Taras Bulba Mikołaja Gogola
a tłumaczenie kozackiej przestrzeni kulturowej ................................. 25
ic
ka
.
Kinga Rozwadowska, Rosja, kobieta, ekspresja…
O strategiach wyparcia Innego w tłumaczeniu Życia
o. Wasyla Leonida Andriejewa .......................................................... 41
pl
Od redakcji . ....................................................................................... 7
Paulina Boguta, Japonia w polskim przekładzie
Diamentowej karocy Borisa Akunina, czyli o problematyce
trzeciej kultury w przekładzie literackim ........................................... 57
Katarzyna Kotyńska, Daty, fakty, skojarzenia. O realiach
w przekładzie na materiale wierszy Jurija Andruchowycza .............. 77
ak
ad
e
m
Lubomir Hampl, Procesy przekładu i metody
translacyjne na materiale czeskim i polskim – ekwiwalencja
realiów biblijnych .............................................................................. 89
ad
e
ak
ic
ka
.
m
pl
DOI: 10.12797/MOaP.21.2015.27.01
ak
ad
e
m
ic
ka
.
Badania przekładoznawcze i te dotyczące komunikacji międzykulturowej skupiają się zwykle na tym, co dzieli kulturę wyjściową i kulturę
docelową. Przekład ma służyć oswajaniu obcości, a tłumacz przyjmuje
na siebie rolę mediatora pomiędzy kulturami. Czy w przypadku kultur
bliskich jest to tak samo potrzebne? Czy przekład w obrębie jednego
obszaru kulturowego ma swoja specyfikę?
Należy się przede wszystkim zastanowić, w jakim stopniu kultury
obszaru o wspólnych korzeniach językowych lub pewnej wspólnocie
doświadczeń historycznych są rzeczywiście sobie bliskie. Przy założeniu, że kultura bliska to taka, która na obszarze docelowym jest dobrze
znana, ceniona i cieszy się zainteresowaniem, kultury słowiańskiego
obszaru językowego paradoksalnie wydają się bardzo odległe. Są dziś
wśród polskich odbiorców słabo znane, stosunkowo mało obecne na
rynku wydawniczym i w mediach. Jednocześnie podobieństwa istniejące pomiędzy poszczególnymi językami słowiańskimi dają – często
złudne – przekonanie o homogeniczności kultur słowiańskich i braku
poważniejszych problemów komunikacyjnych pomiędzy poszczególnymi narodami, często prowadząc do błędnych interpretacji i stanowiąc
pożywkę dla stereotypów. Jaka jest wobec tego rola i specyfika przekładu w kulturze bliskiej? Jak funkcjonują tłumaczone teksty w kulturach
bliskich sobie? Czy działalność przekładowa eksponuje różnice między
kulturami, czy raczej pomaga je zacierać?
Publikując numer, który oddajemy w Państwa ręce, poświęcony prze­
kładom z języków słowiańskich, liczymy na zapoczątkowanie dyskusji na
temat bliskości kulturowej w przekładzie. Tom otwiera tekst Magdaleny
pl
Od redakcji
8
ak
ad
e
m
ic
ka
.
Ochniak o trudnościach z tłumaczeniem cyrylicy, gdy litera ulega frazeologizacji. Jak w takim przypadku dostosować tekst oryginału do kultury
docelowej, posługującej się alfabetem łacińskim? Anna Bednarczyk omawia różnorodne komponenty kształtujące kozacką przestrzeń kulturową
w powieści Mikołaja Gogola Taras Bulba i jej polskim przekładzie. Dwa
kolejne teksty dotyczą bezpośrednio inności i obcości w przekładzie. Artykuł Kingi Rozwadowskiej prezentuje strategie manipulacyjne zastosowane przez tłumaczy jednego z opowiadań Leonida Andrejewa, a mające na
celu wyeliminowanie Inności kulturowej, estetycznej i genderowej. Paulina Boguta skupia się na twórczości rosyjskiego pisarza Borysa Akunina
i na obecności w przekładzie kultury obcej zarówno dla użytkowników
języka oryginału, jak i języka docelowego. Artykuł Katarzyny Kotyńskiej
dotyczy strategii i rezultatów pracy tłumacza dotyczących zachowania
ukraińskich realiów obecnych w utworach Jurija Andruchowycza składających się na tomik Piosenki dla martwego koguta. Numer zamyka tekst
Lubomira Hampla poświęcony ekwiwalencji realiów biblijnych w polskich i czeskich przekładach.
Zapraszamy do lektury i dyskusji na łamach kolejnych numerów pisma.
pl
Od redakcji
pl
© KSIĘGARNIA AKADEMICKA Sp. z o.o.
ak
ad
e
m
ic
ka
.
Adres: ul. św. Anny 6, 31-008 Kraków,
tel./fax (12) 43 127 43, tel. (12) 422 10 33 w. 1167
e-mail: [email protected]
KRS: 145510, NIP: 676-007-55-73