GRAND PRIX JURY INTARG 2015

GRAND PRIX JURY INTARG 2015
za wynalazek
„Nowe peptydomimetyki redukujące efekty uboczne
przyjmowania morfiny”
dla
Klastra Leczenia Bólu
Instytutu Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN
Instytutu Homeostazy Sp. z o.o.
Przedmiotem wynalazku jest peptydomimetyk - cząsteczka zbudowana z aminokwasów. Na
bazie przebadanych zależności między biologiczną aktywnością a budową strukturalną
naturalnych peptydów opioidowych Zespół specjalistów pod kierunkiem prof. Andrzeja W.
Lipkowskiego opracował związek blokujący niepożądane efekty opioidowe w kanale
jelitowym. Leki opioidowe są często jedyną szansą na złagodzenie silnego bólu. Zwykle są
stosowane pigułki doustne, które powoli uwalniają lek z odpowiedniego nośnika.
Niestety opioidy powodują efekty uboczne, którymi są często problemy gastryczne, zaparcia.
Są one na tyle uciążliwe, że lekarze oraz pacjenci decydują się na redukcje dawki leku,
godząc
się
jednocześnie
na
mniejsze
zniesienie
bólu.
Odkryta cząsteczka nie wpływa na efekt analgetyczny opioidów ponieważ nie przenika przez
ściany jelita do krwioobiegu i do układu nerwowego. W związku z tym preparat może być
używany przy doustnym podawaniu leków analgetycznych. Ponadto, wykazano działanie
antyproliferacyjne opracowanego związku w stosunku do komórek nowotworowych, co
dodatkowo podnosi wartość medyczną, gdyż preparat może być używany jako lek
wspomagający terapię nowotworu jelita.
Związek jest w trakcie badań przedklinicznych a zanim trafi do aptek musi być jeszcze
sprawdzony w badaniach klinicznych. Jednakże dotychczas uzyskane wyniki pozwalają na
optymistyczne prognozy. Wynalazek jest rozwijany w ramach Klastra Leczenia Bólu, a także
w Mazowieckim Klastrze Peptydowym, które są koordynowane przez Instytut Medycyny
Doświadczalnej i Klinicznej im. M. Mossakowskiego PAN. Klastry są organizacjami
zrzeszającymi jednostki naukowe, uczelnie oraz firmy prywatne. Wspólne działanie w
rozwijaniu innowacji a także wypracowywaniu nowych standardów oraz strategii działania
przynosi wymierne korzyści. Dzięki środkom pozyskanym z Regionalnego Programu
Operacyjnego Województwa Mazowieckiego oba Klastry mogły rozwinąć skrzydła i
efektywniej rozwijać przyjęte kierunki działań zdobywając nagrody na międzynarodowych
wystawach. Dużym wsparciem w prowadzeniu badań nad niniejszym wynalazkiem było
także uzyskanie dofinansowania z Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka
działanie 1.4 przyznanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju.
Głównym twórcą wynalazku jest śp. prof. Andrzej W. Lipkowski.
Profesor Andrzej Lipkowski był znakomitym Uczonym - jednym
z najwybitniejszych na świecie specjalistów w dziedzinie chemii, biologii
i farmakologii peptydów mózgowych i ich pochodnych Jest również
twórcą bifaliny – peptydowego zamiennika morfiny o 1000 krotnej
większej aktywności od niej, ale niepowodującego efektu uzależnienia, a
także efektów ubocznych takich jak np. otumanienie czy zaburzenia
świadomości. Profesor doskonale łączył teorię z praktyką, czego
najlepszym dowodem jest to, że jest autorem kilkudziesięciu krajowych i
zagranicznych patentów i zgłoszeń patentowych dotyczących substancji o
właściwościach przeciwbólowych, a także leczenia m.in. stwardnienia rozsianego i
Alzheimera. Był także niezwykle ciepłym i wyrozumiałym człowiekiem otwartym na innych
ludzi. Potrafił swój zapał i oddanie nauce oraz potrzebującym pomocy przekazywać
współpracownikom. Był dyrektorem Instytutu Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN a
także kierownikiem Zakładu Neuropeptydów w tym instytucie.
W uznaniu za dorobek w dziedzinie wynalazczości Andrzej Lipkowski został uhonorowany
Krzyżem Komandorskim Europejskiego Orderu Wynalazczości „European Innovation
Awards” i Gwiazdą Wielkiego Oficera Orderu Wynalazczości „Merite de l'Invention”.
Międzynarodowa Federacja Stowarzyszeń Wynalazców (International Federation of
Inventors’ Associations – IOMI) przyznała mu Medal za Zasługi dla Wynalazczości „Knight
of the International Order of Merit of the Inventors” i tym samym mianowała go członkiem
Kapituły Federacji.
Jego wynalazki otrzymywały liczne nagrody na międzynarodowych targach wynalazczości,
m. in.: Oskar Chemiczny IWIS 2013, nagrodę specjalną oraz medal od Światowej Organizacji
Własności Intelektualnej (World Invention Intellectual Property Association) oraz specjalne
wyróżnienie jury targów – Puchar „Raising Star” – na Targach Wynalazków i Technologii
INST w Taipei; Grand Prix oraz złote medale na Targach Wynalazczości, Badań Naukowych
i Nowych Technologii, Brussels Innova w Brukseli; Awarad of Excellence oraz złote medale
z wyróżnieniem i nagrody specjalne od zagranicznych delegacji na Międzynarodowych
Targach Wynalazczości i Innowacji INPEX w Pittsburghu; złoty medal na targach Croatia
Inova w Zagrzebiu; złoty medal na Międzynarodowej Wystawie Innowacji i Wynalazków w
Macau.