FORUM PAMIĘCI - Muzeum Stutthof w Sztutowie

F O R U M
P A M I Ę C I
VII Seminarium polskich muzeów martyrologicznych
Sztutowo,14–15 września 2016 r.
Piotr M. A. Cywiński: Miejsce prawdy.
Czy narracja historyczna może opierać się wyłącznie na relacji świadków? Czy z wielości spojrzeń, doświadczeń i przemyśleń można
stworzyć jedną narrację? Jakie są granice wspólnoty doświadczeń?
Piotr Tarnowski: Muzeum Piaśnickie w Wejherowie.
Jak wyglądało kalendarium pierwszych miesięcy działania nowego Oddziału Muzeum Stutthof?
Bartłomiej Garba: Pozyskiwanie zbiorów i budowanie kolekcji w powstającym muzeum narracyjnym.
Prezentacja dotychczasowych doświadczeń Muzeum II Wojny Światowej w zakresie pozyskiwania zbiorów i budowania wokół
nich osi narracyjnej wystawy stałej.
Marta Śmietana: Dawny KL Plaszow. Długa droga do upamiętnienia.
Muzeum Historyczne Miasta Krakowa podejmowało działania edukacyjne dotyczące pamięci o dawnym KL Plaszow,
a w przyszłości ma się stać opiekunem Miejsca Pamięci. W 2016 roku Muzeum rozpoczęło prace nad scenariuszem
przyszłego upamiętnienia, który - wraz z programem prac archeologicznych - stanie się podstawą realizacji Muzeum –
Miejsca Pamięci byłego KL Plaszow.
Projekt wystawy stałej w siedzibie Żydowskiego Instytutu Historycznego dotyczącej Podziemnego Archiwum
Getta Warszawskiego i Grupy Oneg Szabat.
Jak wygląda projekt wystawy stałej dotyczącej Podziemnego Archiwum Getta Warszawskiego i Grupy Oneg Szabat?
Ewa Malinowska: Nowa wystawa stała w Muzeum Stutthof: cel-metodologia- realizacja.
Co chcemy opowiedzieć? Jak opowiedzieć historię KL Stutthof spójnie merytorycznie, narracyjnie? Jak oddziaływać na widza,
czyli oryginał czy kopia? Rewitalizacja, czy modernizacja?
Joanna Raftopulos, Bartosz Odorowicz: Koncepcja, rozwój i realizacja oferty edukacyjnej Muzeum II
Wojny Światowej w Gdańsku.
W jaki sposób tworzona jest oferta edukacyjna nowego muzeum?
Krzysztof Czajka: Cyfrowe Archiwum Getta Warszawskiego.
Jak wygląda odnowiony cyfrowy projekt Żydowskiego Instytutu Historycznego roboczo zwany Encyklopedią Getta
Warszawskiego, oparty na prezentacji haseł słownikowych sporządzonych w oparciu o Archiwum Ringenbluma na grafach
wiedzy? W jaki sposób ta alternatywna forma prezentacji wiedzy pozwala, m.in. na dostrzeżenie istniejących relacji między
obiektami i postaciami występującymi w Archiwum, a niewidocznymi przy innych sposobach?
Sebastian Różycki, Marek Michalski, Edward Kopówka: Metodyka integracji i harmonizacji
wieloźródłowych danych przestrzennych dla potrzeb badań nad funkcjonowaniem karnego obozu pracy
Treblinka I– pierwsze wyniki projektu.
Jak wyglądają pierwsze wyniki wykorzystania technologii Systemów Informacji Przestrzennej (SIP), która pozwala łączyć
relacje i wspomnienia świadków z dostępnymi oraz nowo pozyskanymi danymi przestrzennymi?
Czy zaproponowana metoda pozwala na wytworzenie „dodatkowych” informacji przydatnych do nowego wnioskowania? W
jaki sposób pierwsze wyniki projektu poszerzają wiedzę na temat funkcjonowania i wydarzeń mających miejsce w okolicach
obozów w Treblince, nie tylko w okresie ich aktywności?
Paweł Sawicki: „Remember” - walka z błędami pamięci.
Działania Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau oraz specjalna aplikacja „Remember” mają pomóc w zapobieganiu
używania pojęcia „polskie obozy koncentracyjne”. W jaki sposób Muzeum może walczyć z fałszywymi określeniami?
Jak nowoczesna technologia i społeczność internetowa może w tym pomóc? Czy ważniejsza jest sama reakcja
czy edukacja i uświadomienie istnienia.
1
Jacek Nowakowski: Nowe Centrum Konserwacji i magazyny obiektów.
Po ponad 28 latach działania w ciągle rozbudowywanym zapleczu magazynowym w Baltimore, U.S. Holocaust
MemorialMuseum będzie przenosić całe swoje kolekcje i towarzyszące im zaplecze do nowo wybudowanych magazynów. Na
czym polegają wyzwania i problemy z budową zaplecza i przeniesieniem ogromnej kolekcji Muzeum?
Piotr Tarnowski, Wirginia Węglińska: Najnowsza inwestycja - ogrodnictwo.
Podczas funkcjonowania KL Stutthof tzw. ogrodnictwo zajmowało znaczny obszar obozu. Do początku XXI wieku zachowały się
zrujnowane szklarnie oraz niewielki budynek. Teren ten nigdy nie był udostępniany zwiedzającym.
Podjęte inwestycje zahamowały ich dalsze niszczenie. Jaki zakres miały przeprowadzone prace i w jaki sposób jest
wykorzystywany „nowy” obiekt?
Alicja Bartuś: Obraz Auschwitz w świadomości małopolskich uczniów.
Historia dla młodzieży to przede wszystkim emocje, a nie wiedza. Jak prezentują się wyniki badań stanu wiedzy
o KL Auschwitz i innych byłych niemieckich obozach koncentracyjnych wśród uczniów szkół ponadgimnazjalnych
oraz – w związku z tymi wynikami – wskazanie na kierunki koniecznych zmian w pracy z młodzieżą?
Marta Berecka: ,,Poszukuję – badam – doświadczam”. O potrzebie rozwoju wyspecjalizowanych form
edukacji w Miejscu Pamięci.
Kim jest uczestnik profilowanych projektów edukacyjnych? Jaką formą przekazu jest szczególnie zainteresowany? Projekty
Anna
Wickiewicz:
Międzynarodowy
projekt
„Nauczanie
na
o nazistowskich i stalinowskich obozach koncentracyjnych i internowania.
miejscu
i
online
Założenia i wyniki międzynarodowego projekt Euroclio będącego wynikiem pracy Centralnego Muzeum Jeńców Wojennych w
Łambinowicach-Opolu, Fundacji Miejsc Pamięci Buchenwald, Mittelbau-Dora oraz Estońskiego Instytutu Pamięci
Historycznej i Uniwersytetu w Tallinie. Jak projekt Wielopłaszczyznowa pamięć przyczynił się do powstania bazy źródłowej
konspektów edukacyjnych, które mogą posłużyć nauczycielom z całego świata w przygotowaniu lekcji o nauczaniu o
hitlerowskich i stalinowskich obozach koncentracyjnych i internowania?
Bartosz Bartyzel: „Dekada pamięci”.
Historia dekady funkcjonowania Miejsca Pamięci zawarta w 10 tomach rocznych sprawozdań. Czy sprawozdanie może być
ciekawe, interesujące i przyjazne dla odbiorcy? Jak w przystępny sposób pokazać codzienną pracę i misję Miejsca Pamięci?
Jak ten najważniejszy projekt wizerunkowy Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau ewoluował przez lata? Czemu służył?
Wirginia Węglińska: Samorząd i artyści. Przykład współpracy w tworzeniu wystaw.
Prezentacja dwóch najnowszych wystaw czasowych Muzeum Stutthof zrealizowanych w kooperacji w 2016 roku.
Barbara Engelking: Aktualne i planowane projekty badawcze.
Jak wyglądają realizowane oraz planowane projekty badawcze Centrum Badań nad Zagładą Żydów?
Jolanta
Hercog:
70.
rocznica
– zapowiedź wydarzeń 2017 roku.
powstania
Żydowskiego
Instytutu
Historycznego
Zaproszenie na obchody powstania Żydowskiego Instytutu Historycznego. Krótka historia i rola instytucji. Zapowiedź
najważniejszych wydarzeń obchodów rocznicowych, które odbędą się w roku 2017.
Piotr Stanek: Projekt badawczy pt. „Powstańcy warszawscy w Stalagu 344 Lamsdorf”.
Prezentacja sfinalizowanego tematu badawczego, którego efektem jest publikacja pt. „Przystanek Lamsdorf. Powstańcy
warszawscy w obozie jenieckim Stalag 344”. Jest ona kompleksową monografią pobytu ok. 6 tys. powstańców warszawskich w
Stalagu 344 Lamsdorf, napisaną na podstawie zbiorów muzealnych i archiwalnych, krajowych
i zagranicznych, oraz rozpraw historycznych i książek wspomnieniowych. Praca ta jednocześnie zapoczątkowuje nową serię
wydawczą naszego muzeum: Jeńcy Lamsdorf.
Jadwiga Pinderska-Lech: Międzynarodowe Targi Książki w Turynie.
Czy zgiełk Międzynarodowych Targów Książki jest odpowiednim tłem dla spotkań z autorami wspomnień o obozie? Jakie są
wyniki takich spotkań? Jak dotrzeć do miejsc, do których się nie dociera? Czy warto wyjechać poza Muzeum? Czy ma sens
wędrująca księgarnia?
2
Vincent E. Slatt: Eksperymenty pseudomedyczne w KL Ravensbrück. Polskie kobiety jako „króliki
doświadczalne” i ich walka o odszkodowania.
W latach 50-tych, amerykańska dziennikarka Caroline Ferriday, jako członek francuskiej rady byłych deportowanych
i internowanych ruchu oporu zajmowała się sprawą odszkodowań dla 74 Polek, byłych więźniarek KL Ravensbrück, które były
ofiarami zbrodniczych eksperymentów. W 1958 r., przyjechała do Stanów Zjednoczonych grupa tych kobiet, które między
sobą określały się jako „leslapins“ (po francusku "króliki"), aby uzyskać pomoc w procesie sądowym, który wytoczyły
władzom Niemiec Zachodnich, walcząc o odszkodowania. Jak przebiegała długoletnia walka o odszkodowanie dla ofiar –
walka, która czasem trwała aż do końca ich życia?
Barbara Oratowska: Czesław Górniewicz „Wspomnienia wojenne”. Pamiętnik więźnia Zamku
Lubelskiego.
Najnowsza publikacja Muzeum Martyrologii „Pod Zegarem”. Nowe fakty do historii niemieckiego więzienia na Zamku.
Krzysztof A. Tarkowski: Zdjęcia z lotu ptaka obozu na Majdanku na tle rozwoju fotografii lotniczej.
Fotografie lotnicze obozu na Majdanku z lat 1944-2010 oraz proces ich powstawania. Samoloty niemieckie, sowieckie i
amerykańskie, które przypadkowo, bądź z tym właśnie celem, znalazły się nad miastem i obozem. Towarzyszy temu historia
fotografii
lotniczej
ze
szczególnym
uwzględnieniem
okresu
II
wojny
światowej.
Jak
mówić
o konkretnym wydarzeniu gdy 70% odwiedzających to ludzie bardzo młodzi?
Violetta
Rezler-Wasielewska:
„Twarze Opola”.
Muzeum
a
otoczenie.
Prezentacja
projektu
Od 2012 r. Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu realizuje projekt, którego istotą jest prezentacja
postaci ważnych dla miasta, w którym znajduje się jedna z dwóch siedzib tej instytucji, i dla samego muzeum. W jaki sposób
odbywa się projekt, z jakim oddźwiękiem się spotyka, jakie są przed nim perspektywy?
Wiesława
Zlot:
Muzealia
– o zatrzymaniu czasu.
z
terenu
byłego
obozu
zagłady
w
Sobiborze
Zagadnienia przejmowania, ewidencjonowania, przechowywania i konserwacji muzealiów sobiborskich pozyskanych
w trakcie badań archeologicznych prowadzonych na terenie byłego obozu zagłady w Sobiborze w latach 2000-2015.
Kamil Będkowski: Konserwacja wschodniej połowy „baraku z Waszyngtonu”.
Dzięki środkom finansowym Fundacji Auschwitz-Birkenau, zakończono konserwację wschodniej połowy drewnianego baraku,
który wrócił z U.S. Holocaust MemorialMuseum. Jak wyglądała konserwacja baraku i jakie nowe, nie stosowane dotąd w tego
typu obiektach, rozwiązania udało się zastosować? Jakich środków użyto dla otrzymania odpowiedniej dokumentacji prac?
Joanna
Gierczyńska:
Konserwacja
zabytkowego
muru
betonowego
wchodzącego
w skład Muzeum Więzienia Pawiak w ramach projektu MKiDN Dziedzicowo Kulturowe 2016
– Miejsca Pamięci Narodowej.
Zabytkowy betonowy mur z blokami z piaskowca i symbolicznymi metalowymi rzeźbami autorstwa prof. T. Łodziany powstał na
początku lat 60-tych XX wieku jako ważna cześć zespołu pomnikowego Muzeum Więzienia Pawiak.
Przez 50 lat nie był w jakikolwiek sposób zabezpieczony z wyjątkiem dwukrotnej konserwacji rzeźb. Ocena stanu zachowania
wykonana przez konserwatorów wykazała konieczność szybkiego podjęcia działań zabezpieczających.
Ewa Cyrulik: Początek kompleksowej konserwacji baraków murowanych Birkenau.
Dzięki środkom finansowym Fundacji Auschwitz-Birkenau rozpoczął się czteroletni projekt kompleksowej konserwacji dwóch
baraków murowanych znajdujących się na terenie obozu kobiecego Birkenau. Zespół konserwatorów
i naukowców opracował odpowiedni program badań i zaprojektował proces konserwacji obiektów. Jakie badania
i działania przygotowawcze należy wykonać na potrzeby takiego projektu? Jakie są zagrożenia i problemy?
* * * *
O R G A N I Z A T O R Z Y :
3
4