docZamawianie usług zastępstwa inwestycyjnego 13 0/
download 
Reklamacja Transkrypt
Zamawianie usług zastępstwa inwestycyjnego 13 0/
130/2011 Rozmowa z Stanisławem Gawłowskim, Sekretarzem Stanu w Ministerstwie Środowiska Zamawianie usług zastępstwa inwestycyjnego Wędrujmy kolejowym szlakiem Efektywność energetyczna GIS i Geokonsultacje www.ingmina.pl I Lodowisko – sport i rekreacja dla każdego Jesteśmy producentem najlepszych lodowisk profesjonalnych i rekreacyjnych w Polsce. Nasze lodowiska to, m.in. bezstopniowa regulacja mocy chłodniczej sterowana obciążeniem cieplnym płyt, systemy odzysku zimna ze śniegu usuniętego przy konserwacji oraz całkowitego odzysku ciepła wypompowanego z płyty, betonowa płyta lodowiska wykonana bez nacinania dylatacji, czy kontrolowana laserowo grubość tafli lodowej. W naszych maszynowniach używamy kompresorów firmy MYCOM. Tej samej, która wyposaża w kompresor amerykańskie promy kosmiczne. Zapewniamy pełny zakres profesjonalnej obsługi począwszy od doradztwa technicznego i projektowana, poprzez dostawę, montaż, rozruch instalacji oraz serwis. Firma Budowa Lodowisk TOL wraz z Polskim klubem Infrastruktury Sportowej kierując się hasłem „Tam gdzie latem jest boisko zimą będzie lodowisko” opracowała poradnik wskazując, jak przystosować istniejące już boiska orlik do funkcji zimowej. Projekt ten pod nazwą Pingwin pozwoli młodzieży utrzymać sprawność fizyczną przez cały rok, a właścicielom obiektów sprawnie je wykorzystywać. Realizujmy w ten sposób cel nadrzędny firmy – udział w rozwijaniu infrastruktury sportowej mający wpływ na kondycję i jakość życia społeczeństwa. Wiemy, co trzeba w tym celu zrobić i skutecznie wypełniamy tę dewizę konkretami – wzrastającą liczbą lodowisk. Warto z nami je budować. Proponujemy montaż kompletnych lodowisk jako „inwestor zastępczy” bądź „inżynier kontaktu” „pod klucz”. Przygotujemy i zmontujemy lodowisko z którego można będzie korzystać o każdej porze rok i w każdych warunkach. Naszym dziełem było lodowisko wykonane po raz pierwszy w Polsce z naturalnego lodu na 10 Piknik Olimpijski, które funkcjonowało w pełnym słońcu przy temperaturze +25 st. C na otwartej przestrzeni. Dostarczymy dodatkowe wyposażenie niezbędne do bieżącego funkcjonowania lodowiska. Firma TOL wybudowała również w Tychach w 2008 r. pełnowymiarowe boisko piłkarskie z podgrzewaną sztuczną nawierzchnią. W instalacji technologicznej ogrzewania zastosowano najwyższej jakości rury PEX-a. II www.ingmina.pl Budowa Lodowisk TOL Sp. z o.o. 00-026 Warszawa ul. Widok 19 lok. 197 tel. +48 (22) 673 12 93 tel./fax. +48 (22) 612 30 42 tel. kom. +48 606 99 88 22 40-246 Katowice ul. Porcelanowa 8 tel/fax: + 48 (32) 20 90 870 tel. kom. +48 600 20 13 97 W numerze: Szanowni Czytelnicy! Oddajemy w Wasze ręce 130-ty już numer naszego magazynu. Jak zwykle, na łamach „Gminy” podejmujemy ważne dla polskich samorządów tematy. Obecnie wielu liderom polskich gmin sen z powiek spędzają wyzwania związane z organizacją lokalnych systemów selektywnej gospodarki odpadami, choć już nie wiadomo czego bardziej się obawiać – czy wyśrubowanych wymogów Unii Europejskiej czy też zagrożeń ze strony Natury, która jak w ubiegłym roku, potrafi wyrządzić wiele nieszczęść. Ekologia i ochrona środowiska życia człowieka to już nie marzenia i mrzonki nawiedzonych ekologów, ale warunek przetrwania i rozwoju, także w tej najmniejszej, lokalnej skali. Czysty biznes 2 Polskie gminy obejmą władztwo nad odpadami. Powstanie jednocześnie szansa, aby wybudować nowoczesne instalacje przetwarzające odpady komunalne Najtaniej oszczędzić 4 W chwili obecnej przygotowywane do przyjęcia są dwie ustawy, mające na celu ujednolicenie środowiska prawnego dla proekologicznych przedsięwzięć energetycznych: ustawa o odnawialnych źródłach energii oraz ustawa o efektywności energetycznej Zielony Wizjoner 9 Fundamentalne znaczenie odgrywa dziś jakość współpracy władz samorządowych z mieszkańcami Przeciwdziałamy wykluczeniu cyfrowemu! Wędrujmy kolejowym szlakiem Korzystajmy z doświadczeń Hiszpanii 10 11 Gmina bez komina 13 Prezentujemy przykłady samorządów, które wspierają wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii na swoim terenie Energetyka wiatrowa w polskiej gminie 19 Zamawianie usług zastępstwa inwestycyjnego 20 Inwestor (zamawiający), przed którym stoi zadanie przeprowadzenia budowy, montażu czy remontu obiektu budowlanego, a nie posiada lub posiada niewystarczającą ilość odpowiednio przygotowanych do tego pracowników, ma do rozwiązania nie lada problem – pisze Zbigniew Leszczyński czasopismo dla wójtów, burmistrzów, prezydentów miast, starostów partner Programu Informacyjnego Wsparcia Samorządów Terytorialnych www.samorzad.pap.pl Partner GMINY W numerze w sposób przekrojowy podchodzimy więc do ważnych zagadnień ekologicznych. Na początek polecamy równie przekrojowy wywiad z Sekretarzem Stanu Ministerstwa Środowiska – Stanisławem Gawłowskim. Zwraca on uwagę na ważne zmiany w prawie gospodarki odpadami, a wszystko pod kątem najbardziej wszystkich interesującej, możliwości sfinansowania przedsięwzięć inwestycyjnych w tym zakresie oraz innych dziedzinach ochrony środowiska. Równie istotnym nowym aktem prawnym przygotowywanym obecnie jest projekt ustawy o efektywności energetycznej. Temu tematowi, a głównie założeniom do tego aktu prawnego, poświęcamy osobny artykuł. Równolegle do prowadzonej inicjatywy „Nasza Gmina Chroni Klimat”, poświęconej promocji odnawialnych źródeł energii, Fundacja zaangażowała się w działania mające na celu pomoc samorządom lokalnym w zagospodarowaniu nieczynnej infrastruktury kolejowej – torowisk. Przykłady takich udanych inicjatyw, których wiele jest w Hiszpanii – pokazujemy w artykule „Wędrujemy kolejowym szlakiem”. W tych wszystkich inicjatywach i działaniach rozwojowych ogromną rolę ma do odegrania planowanie przestrzenne, a zwłaszcza to wykorzystujące nowoczesne technologie przetwarzania informacji przestrzennej GIS. Przykładem niech będzie inicjatywa „Geokonsultacje”, prowadzona przez Centrum Informacji o Środowisku ULEP GRID Warszawa, z którym Fundacja współpracuje. Poświęcamy tej inicjatywie trochę miejsca. Z racji rozwijającej się również współpracy z Wydawnictwem Publicus, wydawcy magazynu „Zamówienia Publiczne Doradca”, z którym Fundacja realizowała dwa lata temu projekt edukacyjny „Zielone Zamówienia Publiczne”, publikujemy również szeroki artykuł ekspercki Pana Zbigniewa Leszczyńskiego, poświęcony zastępstwu inwestycyjnemu w realizacji zadań publicznych. Na koniec wypada również wspomnieć o inicjatywie Fundacji związanej z promocją Działania 8.3 Programu Innowacyjna Gospodarka, poświęconego przeciwdziałaniu wykluczeniu cyfrowemu. Szczegóły na stronie www.ingmina.pl Zapraszamy do lektury dr Mikołaj Niedek Redaktor naczelny WYDAWCA: Fundacja Promocji Gmin Polskich Prezes – Adolf Reut, e-mail [email protected] ul. Jaworzyńska 7/3, 00-634 Warszawa, tel./faks: 22 827 19 99, 827 98 10, 622 71 15 www.ingmina.pl, e-mail [email protected] Redaktor naczelny – Mikołaj Niedek, e-mail [email protected] Redaktor odpowiedzialny – Wojciech Koczanowicz Współpraca redakcyjna – Włodzimierz Kaleta, Klaudia Sanetra Urszula Ciołeszyńska, Krzysztof Malinowski Biuro Wydawnictw Informacyjnych: Dyrektor Katarzyna Iwaniuk, Anita Pawelec – koordynator komunikacji internetowej, e-mail: [email protected] Krzysztof Jaszczuk – marketing, e-mail: [email protected] Przemysław Rogucki – marketing, reklama, e.mail: [email protected] Współpraca – Serwis Samorządowy Polskiej Agencji Prasowej i eksperci ISSN 1429-6195 www.ingmina.pl 1 Polskie gminy obejmą władztwo nad odpadami. Powstanie jednocześnie szansa, aby wybudować nowoczesne instalacje przetwarzające odpady komunalne Czysty biznes oraz bardzo wyśrubowane zobowiązania akcesyjne, w trosce o dobro finansów publicznych, MŚ przyjęło bardzo ambitne założenia dotyczące oceny przedłożonej dokumentacji. Rozmowa ze Stanisławem Gawłowskim, sekretarzem stanu w Ministerstwie Środowiska – W ostatnim czasie rzadziej mówi się o nienajlepszych mechanizmach absorpcji środków unijnych na ochronę środowiska. Czy to znaczy, że uda się zagospodarować pieniądze z funduszy UE? – To były obawy na wyrost. Na wstępie chciałbym podkreślić, iż w celu maksymalnego wykorzystania funduszy unijnych Ministerstwo Środowiska przywiązuje bardzo dużą wagę do procedury konkursowej, która w przeciwieństwie do procedury indywidualnej – polegającej na umieszczeniu projektu na Liście projektów kluczowych, promuje przedsięwzięcia przygotowane do realizacji. Ponadto, analizując procedury oceny wniosków ubiegających się o dofinansowanie w ramach środowiskowych osi priorytetowych PO IiŚ należy mieć świadomość, że ze względu na specyfikę większości środowiskowych inwestycji infrastrukturalnych, ocena ta jest zadaniem trudnym i długotrwałym. Mając na uwadze ogromne środki finansowe będące w dyspozycji Ministerstwa Środowiska 2 www.ingmina.pl Duże projekty infrastrukturalne, których wartość dofinansowania nierzadko liczona jest w setkach milionów złotych, są oceniane pod kątem spełnienia wszystkich kryteriów najpierw przez właściwą instytucję wdrażającą (NFOŚiGW lub WFOŚiGW), a następnie przez powoływaną przez MŚ grupę roboczą. Cały proces oceny może wydawać się długotrwały, ale w ocenie MŚ zapewnia rzetelną ocenę złożonych wniosków. Ponadto Ministerstwo Środowiska wyciągnęło wnioski płynące z przebiegu procesu oceny projektów złożonych w pierwszym ogłoszonym konkursie i zaproponowało szereg usprawnień, które są stosowane w kolejnych naborach. Chciałbym przy tym podkreślić, że Ministerstwo Środowiska, jako pierwsze w kraju, ogłosiło konkursy i podpisało umowy pozwalające na to, aby beneficjenci rozpoczęli realizację swoich przedsięwzięć. – Resortowe prace zaowocowały konkretnymi rozwiązaniami prawnymi? – W resorcie wykonano ogromna pracę legislacyjną dla uruchomienia wielu z projektów. Ministerstwo opracowało kilkadziesiąt rozporządzeń wykonawczych oraz projektów ustaw lub nowelizacji ustaw. Średnio co trzy tygodnie przygotowywaliśmy projekt ustawy. Natomiast co tydzień projekt rozporządzenia wykonawczego był przyjmowany przez RM lub podpisany przez ministra. W resorcie wykonano naprawdę olbrzymi wysiłek legislacyjny. Co jednak najważniejsze, dzięki pracom Ministerstwa Środowiska zatrzymano szereg pozwów Komisji Europejskiej przeciwko Polsce. Groziły nam nawet surowe kary, ale szczęśliwie zastopo- waliśmy ten proces. Ponadto poprawiły się nasze kontakty z Komisją. Podsumowując należy stwierdzić, iż MŚ nie obawia się, że nie uda się zagospodarować środków z funduszy UE, za które nasz Resort odpowiada. Nie widzimy w obszarze dotyczącym ochrony środowiska żadnych zagrożeń dotyczących alokacji. Będziemy natomiast starać się, aby dodatkowe pieniądze zostały przeznaczone z innych osi priorytetowych na działania związane ze środowiskiem. – Które z działań proekologicznych planowanych przez MŚ na 2011 rok traktowane będą priorytetowo? – Resortowe priorytety w ostatnich latach, oprócz przyspieszenia niezbędnych prac legislacyjnych i stworzenia skutecznych mechanizmów absorpcji środków unijnych na ochronę środowiska, obejmowały przede wszystkim nowe wyzwania, przed jakimi stanęło ministerstwo. Były to m.in. Konferencje Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian Klimatu COP oraz negocjacje pakietu energetyczno – klimatycznego. Konwencja Klimatyczna COP 14 w 2009 r., która odbyła się w Poznaniu, zakończyła się ogromnym sukcesem. Nigdy jeszcze podobna konferencja odbywająca się w naszym kraju nie była tak dobrze przygotowana. Pokazaliśmy światu najwyższy poziom organizacji. Do priorytetów w 2011 roku ministerstwo Środowiska zalicza nadal, mimo ogromnych postępów w tej dziedzinie w ostatnich latach, gospodarkę wodno ściekową – m.in. modernizację systemu opłat za wodę, ale nie kosztem indywidualnych odbiorców, gospodarkę odpadami komunalnymi w Polsce, jak również problematykę energetyczną w kraju. Ministerstwo chce skupić się na oszczędności energii, odnawialnych źródłach energii oraz wzroście efektywności zużycia energii. Ważne miejsce w tym katalogu zajmuje również absorpcja środków unijnych, o czym mówiłem wcześniej. Dodam, że aby przyspieszyć absorpcję środków przeznaczonych na realiza- cję projektów, uprościliśmy procedurę wypłaty zaliczki (do 20% wartości dofinansowania niezwłocznie po podpisaniu umowy). Do priorytetowych zaliczono także poczynienie kroków w celu zwiększenia ochrony Puszczy Białowieskiej, jako międzynarodowego rezerwatu przyrody i powiększenia parku narodowego. – Stopnieją śniegi i znów w naszych lasach pokażą się wielkie składowiska śmieci. Mieliśmy mieć „śmieciową” rewolucję. Na jakim etapie są obecnie te plany? – Rząd przygotował projekt ustawy dotyczący systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, który jest już w Sejmie. Działa podkomisja, przeprowadzono wiele debat z udziałem zainteresowanych stron. W tej chwili podkomisja jest na etapie analizowania artykułu po artykule ustawy. Do końca marca ma przedłożyć sprawozdanie i prawdopodobnie do końca kwietnia projekt zostanie przyjęty przez Sejm, a w maju ustawa trafi do podpisu do prezydenta. De facto oznacza to, że polskie gminy obejmą władztwo nad odpadami. Powstanie jednocześnie szansa, aby wybudować instalacje z prawdziwego zdarzenia dotyczące przetwarzania odpadów komunalnych. W konsekwencji oznacza to również, że nie będzie się opłacało wywożenie śmieci do lasu czy na pola. – Czy jednak jesteśmy przygotowani mentalnie na takie rozwiązanie? – Okazuje się, że Polacy są skłonni przekazać odpowiedzialność za gospodarowanie odpadami lokalnym samorządom. Tak wynika m.in. z badań poziomu akceptacji społecznej dla zmian proponowanych w projekcie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Zdecydowana większość ankietowanych (93,5 proc.) uważa, że właśnie samorząd powinien kontrolować firmy wywożące odpady, z czego ponad dwie trzecie (66,7 proc.) jest o tym zdecydowanie przekonana. Podobny odsetek (86,2 proc.) uważa, że dbanie o to, aby każdy płacił za wywóz nieczystości to zadanie samorządu. Ankietowani są skłonni do oddania obowiązku gospodarowania odpadami samorządowi w zamian za stałą opłatę. Zwolennikami takiego rozwiązania jest zdecydowana większość – 82,1 proc. badanych. Uważam, że zarządzanie strumieniem odpadów przez samorządy może uchronić nas od takich problemów z odpadami, jakie w ostatnich latach dotykają inne kraje europejskie. Uchwalenie przytoczonej ustawy w wieloletniej perspektywie zdecydowanie poprawi gospodarkę odpadową w kraju np. dla rodzin segregujących odpady może to oznaczać mniejsze wydatki niż dla tych, którzy tego robić nie chcą. Umożliwi to wyraźny postęp w selektywnej zbiórce odpadów, który obecnie jest niewielki, jak również pozwoli uniknąć zagrożenia w postaci nie osiągnięcia 50 proc. w redukcji składowanych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji w 2013 roku. mentowniach tej ich części, które mają wartość energetyczną. W tym obszarze wszystkie technologie są już dostępne w Polsce, ale jakoś szczególnie nie wyróżniamy się pod względem sortowania odpadów czy ich przetwarzania na mapie Europy czy świata. Państwa rozwinięte w Europie problemy te już rozwiązały. Ministerstwo Środowiska przedstawiło również propozycję szeregu rozwiązań m.in. w gospodarce odpadami opakowaniowymi, pojazdami wycofanymi z eksploatacji, zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym, zużytymi bateriami i akumulatorami. – Gdyby zechciał Pan Minister spiąć wszystkie systemy wsparcia jedną klamrą. Na jaką pomoc konkretnie mogą liczyć samorządy z Ministerstwa Środowiska? – Czy samorządowcy udźwigną nowe wyzwania? – Cała sztuka polega na tym, że gospodarka odpadami to jest biznes. Samorządowcy nie muszą na to dostawać ekstra pieniędzy. Za wytworzenie odpadów każdy ich wytwórca będzie musiał zapłacić. Gmina, poprzez organizowanie przetargów, będzie wybierać świadczeniobiorców do wykonywania usług przewożenia bądź przetwarzania odpadów i będzie płacić przedsiębiorcy z pobieranych opłat. Rolą gminy będzie organizacja systemu, a nie finansowanie go, nie musi się więc martwić o pieniądze. Chyba, że gmina sama będzie chciała inwestować w takie przedsiębiorstwa, ale wtedy przewidujemy dla takich samorządów również system wsparcia. Niedawno zakończyliśmy konkurs „Infrastruktura i środowisko” dotyczący gospodarowaniem odpadami, w którym daliśmy szansę gminom by mogły złożyć własne aplikacje na pozyskanie wsparcia ze środków unijnych. Powiem szczerze, że zainteresowanie nie było zbyt duże. Zastanawiamy się nawet czy część pieniędzy przeznaczonych na gospodarowanie odpadami nie przenieść do działki gospodarki wodno-ściekowej. To również system finansowego wsparcia dla gmin, ale jakby w innym obszarze. Selektywna zbiórka, segregacja, wykorzystywanie surowców wtórnych, termiczne przekształcanie pyrolizą czy też współspalanie w ce- Mam nadzieję, że również w kraju, po przyjęciu ustawy bardzo szybko będą budowane instalacje dotyczące gospodarowaniem odpadami komunalnymi. Będą sortownie rozdzielające odpady na poszczególne frakcje: osobno plastiki, szkło, organikę itd. i dalej będą przetwarzane w zależności od sposobu ich wykorzystania. – Mamy w tym zakresie działania przygotowane w kilku obszarach, przykładowo we wspomnianej wcześniej gospodarce wodno-ściekowej. Następny obszar dotyczy gospodarki odpadami z uruchomionym mechanizmem wsparcia dla gmin zajmujących się gospodarowaniem odpadami. Kolejne, to termomodernizacja budynków użyteczności publicznej, a także energetyka odnawialna związana z energetyką cieplną. Dalej działania dotyczące szeroko rozumianej edukacji ekologicznej. Mamy również wsparcie na cele dotyczące rekultywacji zdegradowanych terenów na obszarach pogórniczych. Wypracowaliśmy także system zrównoważonej pomocy gminom, żeby wszędzie pojawiało się nasze wsparcie. W obszarze szeroko rozumianej ochrony środowiska nie ma miejsca w kraju, na którym nie uruchomilibyśmy konkretnego wsparcia dla proekologicznych inicjatyw samorządowców. Solary, pompy ciepła są to również inwestycje, które staramy się wspierać. – Jakie fundusze przewidziano na ten cel w 2011 r.? – Minister Środowiska swoją politykę finansową realizuje przez NFOŚiGW. W ubiegłym roku wydaliśmy na wsparcie inwestycji związanych z szeroko rozumianą ochroną środowiska 6,5 mld zł. Rok 2011 będzie porównywalny z poprzednim, choć wszystko w dużej mierze zależy od beneficjentów. Rozmawiał: Włodzimierz Kaleta www.ingmina.pl 3 W chwili obecnej przygotowywane do przyjęcia są dwie ustawy, mające na celu ujednolicenie środowiska prawnego dla proekologicznych przedsięwzięć energetycznych: ustawa o odnawialnych źródłach energii oraz ustawa o efektywności energetycznej Najtaniej oszczędzić Założenia przygotowywanej ustawy o efektywności energetycznej Obok odnawialnych źródeł energii (OZE) kluczowym elementem działań na rzecz ochrony klimatu w skali europejskiej, krajowej, regionalnej i lokalnej jest zwiększanie efektywności energetycznej. Dotyczy to zarówno efektywności wytwarzania energii, systemu jej przesyłu, dystrybucji i użytkowania. W chwili obecnej przygotowywane do przyjęcia są dwie ustawy, mające na celu ujednolicenie środowiska prawnego dla proekologicznych przedsięwzięć energetycznych: ustawa o odnawialnych źródłach energii oraz ustawa o efektywności energetycznej. OZE a efektywność O ile opracowanie ustawy o OZE na ma na celu przyspieszenia optymalnego i racjonalnego wykorzystania odnawialnych źródeł energii, tak, aby możliwe było osiągnięcie 15 proc. udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie energii finalnej brutto do 2020 r., o tyle celem ustawy o efektywności energetycznej jest „stworzenie ram prawnych dla działań na rzecz poprawy efektywności energetycznej gospodarki, obejmujących mechanizm wsparcia i prowadzących do uzyskania wymiernych oszczędności energii wymaganych na podstawie dyrektywy 2006/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych (Dz. Urz. WE L 114 z 27.04.2006 r.). Według ogłoszonego przez Ministerstwo gospodarki uzasadnienia projekt ustawy jest odpowiedzią na podnoszone postulaty o konieczności ustanowienia systemu promującego i wspierającego uzyskiwanie oszczędności energii zwłaszcza na polu końcowego wykorzystania energii. Jest również konsekwencją konkluzji Rady Unii Europejskiej z dn. 8-9 marca 2007 r. ustanawiającej cel 20% oszczędności energii dla całej UE do 2020 r. Mimo, iż Polska dokonała dużego postępu w dziedzinie poprawy efektywności energetycznej (według danych GUS Energochłonność PKB w ciągu ostatnich 10 lat spadła o prawie 30%) to w dalszym ciągu efektywność polskiej gospodarki, liczona stosunkiem PKB na jednostkę energii, jest dwa razy niższa od średniej europejskiej. Działania mające na celu zwiększenie 4 www.ingmina.pl efektywności energetycznej przewidziane w ustawie prowadzone będą w trzech obszarach: 1. zwiększenia oszczędności energii przez odbiorców końcowych, 2. zwiększenia oszczędności energii przez urządzenia potrzeb własnych, 3. zmniejszenia strat energii elektrycznej, ciepła lub gazu ziemnego w przesyle lub dystrybucji. Wprowadzenie kompleksowego mechanizmu wsparcia dla działań mających na celu poprawę efektywności energetycznej gospodarki doprowadzi w konsekwencji do ograniczenia szkodliwego oddziaływania sektora energetycznego na środowisko oraz będzie się przyczyniać do poprawy bezpieczeństwa energetycznego kraju. Obowiązujące obecnie przepisy nie zapewniają realizacji programów i środków poprawy efektywności energetycznej niezbędnych w celu uzyskania oszczędności energii wymaganych przez dyrektywę oraz zobowiązania międzynarodowe państwa. Ważne zapisy W art. 1 projektu ustawy został określony jej zakres przedmiotowy. Ustawa określa krajowy cel w zakresie oszczędnego gospodarowania energią, zadania jednostek sektora publicznego w zakresie efektywności energetycznej, zasady uzyskania i umorzenia świadectwa efektywności energetycznej oraz zasady sporządzania audytu efektywności energetycznej oraz uzyskania uprawnień audytora efektywności energetycznej. W art. 3, stanowiącym słownik pojęć ustawowych, zdefiniowano efektywność energetyczną rozumianą jako stosunek uzyskanej wielkości efektu użytkowego danego obiektu, urządzenia technicznego lub instalacji, w typowych warunkach ich Użytkowania lub eksploatacji, do ilości zużycia energii przez ten obiekt, urządzenie techniczne lub instalację, niezbędnej do uzyskania tego efektu. Zdefiniowano również oszczędność energii, gdyż powszechne rozumienie tego pojęcia, jako zmniejszenie zużycia energii, nie pokrywa się w pełni z definicją dyrektywy. Ponadto w słowniku zdefiniowano m. in. takie pojęcia jak: audyt efektywności energetycznej, przedsiębiorstwo energetyczne, jednostka sektora publicznego, efekt Użytkowy oraz przedsięwzięcie służące poprawie efektywności energetycznej. Słowniczek pojęć ustawowych jest także wypełnieniem art. 3 dyrektywy. Nie zdefiniowano w słowniku ustawowym takich pojęć, które już są określone w ustawie Prawo energetyczne, ustawie o finansach publicznych, a także tych, które są pojęciami powszechnie znanymi. Przepisy projektu ustawy dotyczą w szcze- gólności odbiorców końcowych, rozumianych jako osoby fizyczne lub prawne, które dokonują zakupu energii na własny użytek, przedsiębiorstw energetycznych oraz przedsiębiorstw będących dostawcami środków poprawy efektywności energetycznej na terytorium RP. Uzasadnienie do ustawy stwierdza, że w Polsce nie działają wystarczająco silne mechanizmy rynkowe zapewniające wymagany poziom poprawy efektywności energetycznej. Dlatego też proponowany projekt ustawy ma służyć rozwojowi mechanizmów rynkowych, w tym głównie świadectw efektywności energetycznej stymulujących poprawę efektywności energetycznej. Krajowy cel i plan działań dotyczący efektywności energetycznej Zgodnie z art. 4 ust. 1 projektu ustawy, ustala się krajowy cel w zakresie oszczędnego gospodarowania energią w celu uzyskania do 2016 r. oszczędności energii finalnej w ilości nie mniejszej niż 9% krajowego zużycia tej energii w ciągu roku, przy czym uśrednienie obejmuje lata od 2001 do 2005. Powyższy zapis stanowi bezpośrednie wypełnienie postanowień dyrektywy. Dyrektywa nakazuje państwom członkowskim nadzorowanie ram ustanowionych w związku z realizacją celów dyrektywy, w tym w szczególności weryfikację oszczędności energii uzyskiwanych dzięki stosowaniu programów i środków wzrostu efektywności energetycznej oraz sporządzanie sprawozdań zawierających informacje o wynikach realizacji tych programów i środków. Art. 14 dyrektywy rozszerza obowiązek związany z monitorowaniem realizacji celów dyrektywy nakazując państwom członkowskim opracowanie i przekazanie Komisji Europejskiej krajowych planów działań dotyczących efektywności energetycznej. Powinny one zawierać m.in. opis programów i środków wzrostu efektywności energetycznej niezbędnych dla realizacji celów określonych w art. 4 ust. 1 i 2 dyrektywy, a także wypełnienia przepisu art. 5 ust. 1 dyrektywy dotyczącego pełnienia wzorcowej roli przez jednostki sektora publicznego oraz przepisu art. 7 ust. 2 dyrektywy dotyczącego doradztwa i przekazywania informacji odbiorcom końcowym. Pierwszy Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej (przyjęty przez Komitet Europejski Rady Ministrów w dniu 31 lipca 2007 r.) przekazano do Komisji Europejskiej w dniu 1 sierpnia 2007 r. Dokument ten określił cel indykatywny w zakresie oszczędności energii na rok 2016 na poziomie 53452 GWh, który ma być osiągnięty w ciągu dziewięciu lat począwszy od 2008 roku, zgodnie z art. 4 dyrektywy. Istotnym elementem tych rozwiązań będzie podniesienie świadomości społecznej przez edukację i kampanie informacyjne oraz promowanie racjonalnego wykorzystania energii w gospodarstwach domowych i przemyśle. Przewiduje się kompleksowe podejście do zarządzania popytem na energię, prowadzące do jej znaczącego oszczędzania m.in. przez różnego rodzaju rozwiązania organizacyjne i systemy zachęt. Zadania jednostek sektora publicznego w zakresie efektywności energetycznej Wspomniana na wstępie dyrektywa nakazuje, aby jednostki sektora publicznego pełniły wzorcową rolę w zakresie oszczędnego gospodarowania energią. Ponadto mają one inforwww.ingmina.pl 5 mować obywateli i przedsiębiorstwa o działaniach podejmowanych w ramach pełnienia tej wzorcowej roli. Art. 5 dyrektywy nakazuje też stosowanie przez jednostki sektora publicznego środków wzrostu efektywności energetycznej, które są efektywne ekonomicznie tzn. przynoszą największe oszczędności energii w najkrótszym czasie. W rozdziale 3 projektu ustawy zostały określone zadania jednostek sektora publicznego w zakresie efektywności energetycznej. Do środków tych należą: 1) umowa, której przedmiotem jest realizacja i finansowanie przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej; 2) nabycie nowego urządzenia, instalacji lub pojazdu, charakteryzujących się niskim zużyciem energii oraz niskimi kosztami eksploatacji; 3) wymiana eksploatowanego urządzenia, instalacji lub pojazdu na urządzenie, instalację lub pojazd, o których mowa w pkt 2, albo ich modernizacja. 4) nabycie lub wynajęcie efektywnych energetycznie budynków lub ich części, albo przebudowa lub remont Użytkowanych budynków, w tym realizacja przedsięwzięcia termomodernizacyjnego w rozumieniu ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów. Ponadto, zgodnie z art. 11 projektu ustawy, na jednostkę sektora publicznego został nałożony obowiązek sporządzania, co najmniej raz na 10 lat, audytu energetycznego, w rozumieniu ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów Białe certyfikaty – świadectwa efektywności energetycznej Przepisy czwartego rozdziału ustawy dotyczą, nakazanego dyrektywą obowiązku nakładania na przedsiębiorstwa energetyczne obowiązków takich jak: promowanie konkurencyjnych cenowo usług energetycznych, audytów energetycznych lub środków wzrostu efektywności energetycznej albo uiszczanie opłaty do funduszy wspierających efektywność energetyczną bądź ustanowienie dobrowolnych umów lub innych instrumentów rynkowych, takich jak świadectwa efektywności energetycznej (określane w dyrektywie jako „białe certyfikaty”). Wprowadzenie systemu białych certyfikatów jest rozwiązaniem korzystnym z wielu względów. Przede wszystkim system ten umożliwia wykorzystanie istniejącego potencjału oszczędności energii w sposób efektywny energetycznie, tzn. pozwala osiągnąć jak największe oszczędności energii w jak najkrótszym czasie. Niewątpliwą przewagą systemu białych certyfikatów nad wyżej wymienionymi mechanizmami poprawiającymi efektywność energetyczną jest fakt, iż system ten obejmuje szeroką grupę odbiorców (działa w obszarach: zwiększenia oszczędności energii przez odbiorców końcowych; zwiększenia oszczędności energii przez urządzenia potrzeb własnych. Warto podkreślić, iż system obliczania taryf za dystrybucję ciepła nie zachęca wystarczająco przedsiębiorstw do inwestycji w modernizację sieci dystrybucji ciepła. Niewystarczające są również inwestycje w zakresie końcowego Użytkowania energii, w zakresie wytwarzania energii elektrycznej, a także inwestycje mające na celu zmniejszenie wskaźnika strat sieciowych w przesyle i dystrybucji energii elektrycznej takie jak: modernizacje obecnych i budowa nowych sieci, wymiana transformatorów o niskiej sprawności. Ważne zatem jest stworzenie zachęt dla przedsiębiorstw do inwestowania w przedsięwzięcia 6 www.ingmina.pl służące poprawie efektywności energetycznej – taką zachętę stwarza właśnie system białych certyfikatów. Ważną zaletą systemu białych certyfikatów, jako mechanizmu rynkowego, szczególnie istotną w czasie światowego kryzysu gospodarczego, jest również fakt, iż obciążenie budżetu państwa związane z funkcjonowaniem systemu jest najmniejsze w porównaniu z innymi, możliwymi do wprowadzenia, przewidzianymi dyrektywą, mechanizmami poprawiającymi efektywność energetyczną. Projektowany system białych certyfikatów jest oparty na już istniejących systemach wsparcia kogeneracji oraz odnawialnych źródeł energii (tzw. czerwonych i zielonych certyfikatów). Systemy te są mechanizmami rynkowymi sprzyjającymi optymalnemu rozwojowi energetyki odnawialnej oraz promowaniu kogeneracji, pozwalającymi na osiągnięcie założonych celów przy najniższych kosztach. Ocena działania tych systemów jest dobra i pokazuje, iż jest to rozwiązanie korzystne dla inwestorów oraz dające istotny impuls dla nowych inwestycji. Przewiduje się, Ŝe projektowany system białych certyfikatów spowoduje wzrost nakładów inwestycyjnych na środki prowadzące do zwiększania efektywności energetycznej, rozwój rynku dla nowych technologii, a także rozwój usług oraz doradztwa. W odróżnieniu od rozwiązań funkcjonujących w innych krajach europejskich, (np. pożyczki, kredyty, dotacje, ulgi podatkowe), wprowadzenie proponowanego mechanizmu przyczyni się do pro-konkurencyjnych i ekonomicznie racjonalnych kierunków rozwoju tego sektora gospodarki. Świadectwa efektywności energetycznej będą przyznawane w drodze przetargu i wydawane w formie zaświadczenia przez Prezes URE. Przetarg prowadzony będzie oddzielnie dla trzech kategorii przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej: 1. zwiększenia oszczędności energii przez odbiorców końcowych, 2. zwiększenia oszczędności energii przez urządzenia potrzeb własnych oraz 3. zmniejszenia strat energii elektrycznej, ciepła lub gazu ziemnego w przesyle lub dystrybucji. Proponowana formuła przetargu w systemie białych certyfikatów stanowić będzie element mający na celu stymulowanie zachowań energooszczędnych; wybierane będą najlepsze projekty, przewidujące najbardziej efektywne rozwiązania tzn. dające największe oszczędności energii przy najniższych kosztach. W ogłoszeniu o przeprowadzeniu przetargu, umieszczanym w Biuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetyki na dwa miesiące przed dniem wyznaczonym do jego przeprowadzenia, Prezes URE określa wartość świadectw efektywności energetycznej przewidzianych do wydania w danym przetargu oraz zamieszcza informację o wartości współczynnika akceptacji ofert „t”. W celu zapewnienia kategorii przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej dotyczących zwiększenia oszczędności energii przez odbiorców końcowych większego udziału w puli świadectw efektywności energetycznej przeznaczonych do wydania w danym przetargu, Prezes URE określa dla tej kategorii przedsięwzięć wartość świadectw nie niższą niż 80% całkowitej wartości świadectw efektywności energetycznej przewidzianych do wydania w danym przetargu. W przypadku gdy suma wartości świadectw efektywności energetycznej przyznanych w danym przetargu w ramach ww. kategorii przedsięwzięć jest mniejsza od wartości świadectw efektywności energetycznej przewidzianych do wydania dla tej kategorii, w art. 16 ust. 9 projektu ustawy przewidziano możliwość przyznania przez Prezesa URE pozostałych świadectw efektywności energetycznej dla kategorii przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej dotyczących: zwiększenia oszczędności energii przez urządzenia potrzeb www.ingmina.pl 7 własnych oraz zmniejszenia strat energii elektrycznej, ciepła lub gazu ziemnego w przesyle lub dystrybucji. W art. 18 projektu ustawy określono warunki, jakie muszą spełniać przedsięwzięcia służące poprawie efektywności energetycznej, aby mogły być zgłaszane do przetargu. Zgodnie z art. 18 projektu ustawy do przetargu mogą być zgłoszone przedsięwzięcia służące poprawie efektywności energetycznej, w wyniku których uzyskuje się oszczędność energii w ilości stanowiącej równowartość co najmniej 10 toe z jednego przedsięwzięcia albo co najmniej łącznie 10 toe średnio w ciągu roku z przedsięwzięć o jednorodnym charakterze. Szacuje się, iż wzrost cen energii w związku z wprowadzeniem systemu białych certyfikatów będzie wynosił od 1,5% do 2%. Wartość jednostkowa białego certyfikatu została ustalona na poziomie 1 tony oleju ekwiwalentnego (1 toe to tona ropy naftowej o wartości opałowej równej 10.000 kcal/kg). Ogólna wartość świadectw efektywności energetycznej wynikająca z obowiązku umorzeń zależeć będzie od zakładanego tempa generacji oszczędności, tzn. realizacji krajowego celu w zakresie oszczędnego gospodarowania energią. Niewątpliwą zaletą wprowadzanego projektowaną ustawą systemu białych certyfikatów jest to, iż umożliwia on, przez odpowiednie ustalanie parametrów systemu, regulowanie wielkości obciążenia z tytułu kosztów systemu. Korzyści z efektywności Każda z inwestycji proefektywnościowych będzie corocznie przynosiła korzyści finansowe związane ze zmniejszeniem rachunków za energię (w okresie co najmniej 15 lat), a jednocześnie w każdym kolejnym roku będą realizowane także nowe inwestycje, dając tym samym dodatkowe oszczędności. Osiągniecie oszczędności energii w budynkach administracji publicznej nie będzie powodowało potrzeby przeprowadzania kosztownych inwestycji. W wielu przypadkach wystarczy zmiana organizacji funkcjonowania jednostek sektora publicznego (np. sposobu organizacji pracy urzędu, reżimu korzystania z energii na stanowiskach pracy, czy korzystania z klimatyzacji, ogrzewania, wietrzenia pomieszczeń itp). Jednostki sektora publicznego mogą realizować obowiązek określony w art. 10 i 11 projektu ustawy bez potrzeby zgłaszania dodatkowego zapotrzebowania środków finansowych w ramach ustawy budżetowej. Jednocześnie należy zauważyć, iż na rynku dostępne będą różne formy finansowania pozabudżetowego jak np. finansowanie przez stronę trzecią, oraz umowy z przedsiębiorstwami oszczędzania energii typu ESCO. Ponadto należy zauważyć, iż Rada Ministrów przyjęła w dniu 20 października 2009 r. rozporządzenie w sprawie rodzajów programów i projektów przeznaczonych do realizacji w ramach Krajowego systemu zielonych inwestycji (Dz. U. Nr 187, poz. 1445). Rozporządzenie to określa rodzaje projektów i programów, które mają m.in. zmniejszać energochłonność polskiej gospodarki oraz zmniejszać zapotrzebowanie na energię cieplną i elektryczną. Działania te są finansowane z „Krajowego systemu zielonych inwestycji” (za jego pomocą dzielone są środki ze sprzedaży jednostek przyznanej emisji, które przeznacza się m.in. na poprawę efektywności energetycznej, czyste technologie węglowe, odnawialne źródła energii oraz odzysk i wykorzystanie metanu). W związku z powyższym jednostki sektora publicznego będą mogły realizować projekty z zakresu efektywności energetycznej wykorzystując wsparcie z „Krajowego systemu zielonych inwestycji”. Należy stwierdzić, iż rozwój rynku środków poprawy efektywności energetycznej będący skutkiem 8 www.ingmina.pl wprowadzenia mechanizmu białych certyfikatów, a także realizacji obowiązku nałożonego na sektor publiczny, spowoduje zwiększone wpływy do budżetu państwa. W pełnym rachunku korzyści nalegałoby również uwzględnić pozytywne skutki środowiskowe, związane z niższym obciążeniem z tytułu emisji do atmosfery pyłów i gazów. Projekt ustawy implementuje postanowienia dyrektywy nakładające na państwa członkowskie dodatkowe obowiązki w zakresie analizy krajowego potencjału dla wzrostu efektywności energetycznej, oceny postępów w realizacji celów dyrektywy oraz obowiązku składania okresowych raportów z danymi statystycznymi potwierdzającymi uzyskiwane oszczędności energii. Wprowadzenie ustawowego obowiązku wydawania i umarzania świadectw efektywności energetycznej jest jednocześnie rozszerzeniem zakresu obowiązków dla Urzędu Regulacji Energetyki. Dla wypełnienia tych nowych obowiązków w sektorze rządowym zachodzi konieczność dostosowania i ewentualnej rozbudowy istniejących struktur, co będzie wymagać odpowiedniego wzmocnienia kadrowego Urzędu Regulacji Energetyki, który będzie odpowiedzialny za wydawanie świadectw efektywności energetycznej i kontrolowanie wykonania obowiązku ustawowego. Liczba podmiotów, którym będą wydawane świadectwa efektywności energetycznej będzie wyższa niż w przypadku działającego już systemu świadectw pochodzenia dla odnawialnych źródeł energii i kogeneracji. Ponadto realizacja przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej poza wymierną oszczędnością energii, będzie stymulować również wzrost konkurencyjności i innowacyjności całej gospodarki i może powodować wzrost zatrudnienia zwłaszcza w branży przedsiębiorstw, które dostarczają rozwiązania w zakresie poprawy efektywności energetycznej. Jak szacuje się w uzasadnieniu do ustawy inwestycje w efektywność energetyczną mogą przyczynić się do utworzenia trzy do czterokrotnie większej liczby miejsc pracy niż porównywalne inwestycje w zaopatrzenie w energię. Wprowadzenie świadectw efektywności energetycznej i wynikających z nich zbywalnych praw majątkowych, które stanowić będą towar giełdowy, będzie miało także znaczący wpływ na sektor wytwarzania, przesyłu i dystrybucji energii, który korzystając z tego mechanizmu stymulującego zachowania prooszczędnościowe zostanie zachęcony do podejmowania działań skutkujących zwiększeniem sprawności wytwarzania energii i zmniejszeniem strat w przesyle i dystrybucji energii. Większość z powyższych praw i obowiązków łączyć się będzie z koniecznością przeprowadzenia działań, często inwestycyjnych, o charakterze prooszczędnościowym. Wprowadzenie kompleksowego mechanizmu wsparcia dla działań mających na celu poprawę efektywności energetycznej gospodarki doprowadzi w konsekwencji nie tylko do ograniczenia szkodliwego oddziaływania sektora energetycznego na środowisko, ale także będzie się przyczyniać do poprawy bezpieczeństwa energetycznego kraju. Poprawa efektywności wytwarzania, przesyłu i wykorzystania energii przyczynia się do zmniejszenia zużycia paliw, a tym samym do zmniejszenia emisji szkodliwych substancji. Oszczędność paliw i energii stanowi jeden z najszybszych, najskuteczniejszych i najbardziej opłacalnych sposobów ograniczenia emisji gazów cieplarnianych i innych szkodliwych substancji oraz poprawy jakości powietrza, szczególnie na terenach gęsto zaludnionych. W tym kontekście, projekt ustawy wpisuje się w unijną politykę ochrony klimatu, jako jednego z trzech głównych filarów europejskiej polityki energetycznej (obok zapewnienia bezpieczeństwa dostaw energii oraz rozwoju wewnętrznego rynku energetycznego). Fundamentalne znaczenie odgrywa dziś jakość współpracy władz samorządowych z mieszkańcami Zielony Wizjoner – konsultacje społeczne w gminach Konsultacje społeczne wokół przedsięwzięć realizowanych na terenie każdej polskiej gminy są istotnym elementem życia lokalnych społeczności. Ich jakość i efektywność zależy w ogromnej mierze od zaangażowania przedstawicieli tej społeczności w procesy decyzyjne i konsultacyjne. Fundamentalne znaczenie odgrywa dziś jakość współpracy władz samorządowych z mieszkańcami. Wyzwaniem przed jakim staje nowoczesna gmina jest nie tylko rozwój infrastrukturalny i gospodarczy, ale także jego uspołecznione planowanie w oparciu o zasady zrównoważonego rozwoju, poszanowania środowiska naturalnego. Instrumentem służącym edukacji w zakresie partycypacji społecznej i promującym zaangażowanie w życie lokalnej społeczności jest projekt Dialog, kompromis, partycypacja społeczna – edukacja w szkole na rzecz zrównoważonego rozwoju gmin na obszarach chronionych. Jego podstawowy cel to rozbudzenie wśród młodzieży szkolnej aktywnych postaw obywatelskich oraz zainteresowania ochroną środowiska, a tym samym dotarcie z przesłaniem projektu do szerszego grona lokalnej społeczności – nauczycieli, rodziców. Zadaniem Projektu jest także przybliżenie tematyki zrównoważonego rozwoju (zwłaszcza w kontekście planowania przestrzennego najbliższej okolicy z uwzględnieniem obszarów cennych przyrodniczo) oraz zastosowania w partycypacji społecznej interaktywnych narzędzi technologii komunikacyjnych i informacyjnych bazujących na technikach geowizualizacji w Internecie. W ramach Projektu pięćdziesiąt zespołów uczniowskich ze szkól gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych w całej Polsce bierze udział w konkursie Zielony Wizjoner. Uczniowie podjęli wyzwanie poprowadzenia konsultacji społecznych w swoich gminach wokół autorskich „inwestycji marzeń”. Narzędziem planowania samych inwestycji, jak i prowadzenia konsultacji ze społecznością lokalną jest portal GEOKONSULTACJE+ www.geokonsultacje.edu.pl. Dzięki niemu młodzi wizjonerzy mogą zaprezentować swój autorski pomysł wykorzystując mapy okolicy, wprowadzając informacje o opisywanym terenie do specjalnie opracowanego formularza. Zarówno geoportal jak i formularz umożliwiają ponadto zbieranie komentarzy i opinii zainteresowanych konsultacjami osób. Do współpracy z młodzieżą zaproszona została lokalna społeczność, przedstawiciele władz samorządowych (którzy obejmują inicjatywę Patronatami Lokalnymi) oraz instytucje zarządzających obszarami chronionymi. Jednym z zadań drużyn biorących udział w konkursie jest uwzględnienie istniejących lub planowanych w okolicy elementów infrastruktury oraz sąsiedztwa terenów cennych przyrodniczo, jak obszary chronione, pomniki przyrody czy siedliska roślin i zwierząt. Najciekawsze pomysły uczniów zostaną przedstawione w postaci trójwymiarowych modeli inwestycji. Nauczyciele-opiekunowie zespołów uczniowskich otrzymują wsparcie ekspertów UNEP/GRID-Warszawa (organizator przedsięwzięcia) na każdym etapie działań. Do dyspozycji nauczyciela jest multimedialny e-pakiet zawierający pomoce dydaktyczne, który zostanie udostępniony na portalu. Eksperci podczas interdyscyplinarnych zajęć pokazowych (odbywających się od 17 stycznia do 18 marca 2011) zapoznają uczestników z narzędziami internetowymi, pomagają dobrać metody prowadzenia komunikacji z interesariuszami, dostarczają wiedzy z zakresu zrównoważonego rozwoju i partycypacji społecznej. Nawiązywana jest także bezpośrednia współpraca z urzędnikami odpowiadającymi w gminach za kwestie zagospodarowania przestrzennego. Dzięki temu uczniowie mogą uwzględnić w swoich pracach realia gospodarki przestrzennej własnej okolicy. Projekt jest także szansą na wypracowanie dobrych praktyk w zakresie konsultacji społecznych. Okazją do zebrania i podsumowania doświadczeń z lokalnych konsultacji będzie ogólnopolski piknik naukowy pod hasłem: Partycypacja społeczna dla rozwoju zrównoważonego, który odbędzie się we wrześniu w Warszawie. Projekt jest realizowany przy dofinansowaniu ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. www.ingmina.pl 9 Przeciwdziałamy wykluczeniu cyfrowemu! Pomagamy w uzyskaniu dotacji na internetyzację gminy Fundacja Promocji Gmin Polskich pośredniczy w programie pomocy samorządom gminnym w działaniach mających na celu zwiększenie dostępu do Internetu i zakupu komputerów dla gospodarstw domowych i jednostek podległych samorządowi. Fundacja pomaga w opracowaniu wniosku o dotację poprzez: • Diagnozę potrzeb internetyzacji, informatyzacji i komputeryzacji gminy, • Sporządzenie wniosku o dotację na pokrycie 85% kosztów w ramach Działania 8.3. Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka „Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu – eInclusion”, • Pomoc w realizacji projektu i skutecznym zarządzaniu nim. Co może być sfinansowane? • całkowite lub częściowe pokrycie kosztów dostępu do Internetu w gospodarstwach domowych na obszarze objętym projektem (max. Przez okres 3 lat), • pokrycie kosztów dostarczenia, instalacji oraz serwisowania sprzętu komputerowego i/lub niezbędnego oprogramowania w gospodarstwach domowych wskazanych przez projektodawcę, • zakup usługi przeprowadzenia szkoleń dla u4ytkowników końcowych projektu z zakresu obsługi komputera, korzystania z Internetu oraz nabycia innych umiejętności niezbędnych dla świadczenia pracy lub skutecznej edukacji przez Internet (z wykluczeniem szkoleń zawodowych), • dofinansowanie kosztów operacyjnych, kosztów zatrudnienia i szkolenia pracowników JST i/lub organizacji poza- 10 www.ingmina.pl rządowej uczestniczącej w konsorcjum z JST, którzy będą odpowiedzialni za realizacje działania oraz kosztów działań koordynacyjnych zmniejszających problem wykluczenia cyfrowego, np. wyposa4enie w sprzęt komputerowy i utrzymanie dostępu do Internetu w jednostkach podległych beneficjentowi (w tym: biblioteki publiczne, publiczne instytucje kultury, szkoły, publiczne placówki opiekunczo-wychowawcze poło4one na obszarze działania beneficjenta i publiczne domy pomocy społecznej), • dofinansowanie promocji projektu na obszarze objętym projektem. Kto jest uprawniony do składania projektu? • jednostki samorządu terytorialnego, • grupy jednostek samorządu terytorialnego – konsorcja, związki, stowarzyszenia i porozumienia, • konsorcja jednostek samorządu terytorialnego lub w/w grup jednostek samorządu terytorialnego z organizacjami pozarządowymi. Wnioski pomagamy składać do 27 Maja 2011 r. – do końca konkursu w ramach Działania 8.3. Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka „Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu – eInclusion” prowadzonego przez Władzę Wdrażającą Programy Europejskie. Więcej informacji – www.wwpe.gov.pl Aby skorzystać z dotacji należy wypełnić i przesłać formularz zgłoszeniowy dostępny na stronie głównej www.ingmina.pl na adres: [email protected] Korzystajmy z doświadczeń Hiszpanii Wędrujmy kolejowym szlakiem Ogólnopolski projekt „Wędrujemy kolejowym szlakiem” realizowany przez Fundację Promocji Gmin Polskich w partnerstwie z PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. budzi coraz większe zainteresowanie gmin, które chciałyby przejąć zamknięte linie kolejowe i zagospodarować je na cele rekreacyjne i turystyczne. Do wszystkich wójtów, burmistrzów i prezydentów miast, na których terenie znajdują się zamknięte linie kolejowe wysłaliśmy informacje o programie i już otrzymaliśmy pierwsze zgłoszenia. Wierzymy, że wspólnie uda nam się wywołać ogólnopolskich ruch budowania infrastruktury turystyczno-rekreacyjnej na starych torach. Tymczasem przyjrzyjmy się podobnej inicjatywie z powodzeniem realizowanej w Hiszpanii, która dysponuje porównywalną długością torów kolejowych jak Polska i ma podobne problemy wynikające z konieczności zamykania nierentownych linii. Program „Via Verdes” czyli „Zielone Szlaki” realizuje w Hiszpanii od 1993 r. Fundacja Hiszpańskich Kolei. Celem programu było zinwentaryzowanie nieużywanych linii kolejowych i ich adaptowanie na cele turystyczne, jako szlaki piesze, rowerowe i konne. Początki kolei w Hiszpanii sięgają połowy XIX w. 100 lat później długość linii kolejowych wynosiła tam 18 tys. km, ale w tym czasie nastąpiła również stagnacja w rozwoju tradycyjnej kolei, wypieranej przez transport motoryzacyjny i lotniczy. Od lat 80. ubiegłego wieku rozpoczął się proces stopniowego zamykania linii kolejowych, których nie opłacało się już utrzymywać. W ruinę zaczęły popadać mosty, wiadukty, tunele i stacje będące często obiektami zabytkowymi. Przeprowadzona inwentaryzacja wykazała ponad 7600 km linii zamkniętych dla ruchu kolejowego, ponad tysiąc stacji i innych zabudowań, ponad tysiąc mostów i wiaduktów oraz setki tuneli, które stopniowo zaczęto adaptować na potrzeby turystyki. Szybko okazało się, że te post kolejowe szlaki – ze względu na łagodne łuki i łagodne wzniesienia – świetnie nadają się nie tylko dla ludzi wysportowanych, ale także osób z ograniczeniami ruchowymi – dzieci, ludzi starszych oraz nie- pełnosprawnych, którzy również mogą korzystać z nich i spędzać wolny czas na pieszych wędrówkach, na rowerach, rolkach czy koniach. Dlatego na Via Verdes spotkać można ludzi w każdym wieku, w pełni sił lub niepełnosprawnych. Niewątpliwą wartością zielonych szlaków jest fakt, że dzięki środkom zainwestowanym w ich budowę udało się ocalić przez zniszczeniem piękne zabytkowe obiekty kolejowe, ale ich atutem są także walory krajobrazowe. Linie kolejowe bardzo często bowiem przebiegały przez wspaniałe tereny, wśród pięknej przyrody. Tak, jak kiedyś pasażerowie pociągów podziwiali przez okna krajobrazy, teraz turyści mogą w pełni bezpośrednio korzystać z ich uroków. Tym bardziej, że budowane są na nich punkty widokowe i miejsca na odpoczynek. Dzisiaj, kiedy zwracamy tak dużą uwagę na ekologię bardzo ważnym argumentem na rzecz budowania takich szlaków jest fakt, że tworzona jest w ten sposób oferta turystyczna bez wielkich nakładów finansowych i bez ingerencji w środowisko, przy wykorzystaniu istniejących zasobów, którym nadawana jest nowa jakość. Bardzo ważne, zwłaszcza dla rodziców, są warunki bezpieczeństwa w jakich przebywają ich dzieci. Szlaki Via Verdes prowadzone są bezkolizyjnie z drogami, na których odbywa się normalny ruch samochodowy, są regularnie porządkowane oraz odpowiednio oznakowane i wyposażone w barierki zabezpieczające przed wypadkami. W tunelach zainstalowane jest oświetlenie wykorzystujące energię słoneczną. Szlaki zostały także wyposażone w system alarmowy, by móc w razie potrzeby szybko wezwać pomoc. Dla użytkowników Zielonych Szlaków niewątpliwie ważne jest, że do większości tras można dostać się koleją i jest to najczęściej wykorzystywana forma dotarcia do miejsca rozpoczęcia wędrówki. Hiszpańskie koleje, szczególnie regionalne i podmiejskie oferują wiele ułatwień w przewozie rowerów, właśnie z myślą o turystach. Po 10 latach funkcjonowania programu Via Verdes wyraźnie dał się zauważyć ich pozytywny wpływ na rozwój regionów. Nastąpiła reaktywacja życia społecznego i gospodarczego, wzrost inwestycji, a co za tym idzie wzrost zatrudnienia. Wokół szlaków powstały bowiem bazy turystyczne, miejsca noclegowe, punkty gastronomiczne, wypożyczalnie rowerów, stadniny koni, punkty sprzedaży wyrobów rękodzieła artystycznego, a nawet ośrodki edukacyjne i muzea regionalne. www.ingmina.pl 11 Do końca 2004 r. na potrzeby turystyki zostały zaadaptowane 52 szlaki o łącznej długości 1344 km. (w Polsce – przypomnijmy – jest ok. 1500 km zamkniętych linii kolejowych). Koszty adaptacyjne wyniosły ok. 50 mln euro. Program Via Verdes – ogrom pracy włożony w rekonstrukcję dziedzictwa przemysłowego oraz rola, jaką odgrywa dzisiaj dla regionów został w 2000 r. doceniony przez ONZ i nagrodzony wyróżnieniem Dobrych Praktyk oraz otrzymał Nagrodę Europa Ostra w Ochronie Spuścizny Historycznej w 2004 r. oraz nagrodę Zrównoważonego Rozwoju ConBici. Przykład z hiszpańskiej Majorki Nieprzerwanie od 1912 roku wąskotorowa kolejka pokonuje codziennie dystans 27 km pomiędzy Palmą – stolicą Majorki – a Soller, przepięknym miasteczkiem na północy wyspy, za górami Tramontana. Od 1913 roku, linia tej kolejki została przedłużona do portu położonego 5 km dalej. Po tym odcinku codziennie i bardzo regularnie kursuje zabytkowy tramwaj. Kolejka uznana jest za niezwykłą, ponieważ porusza się po torach o niespotykanej już dzisiaj szerokości – 914 mm (angielski jard). Wagoniki, wykonane z drewna, są rzemieślniczym arcydziełem wzorowo utrzymanym i spełniającym swoje przeznaczenie po dzień dzisiejszy. Trasę z Palmy do Soller jest przepiękna i bardzo ciekawa. Codziennie kolejka musi pokonać naturalną barierę, jaką są Góry Tramuntana. Pasmo górskie Sierra de Alfàbia, przez które przejeżdża kolejka ma 2,8 km szerokości i 496 metrów. Na długości zaledwie 7 km pociąg pokonuje różnicę poziomów 199 metrów, przejeżdża przez trzynaście tuneli poczynając od krótkich, o długości zaledwie 33 metrów, a kończąc na najdłuższym liczącym 2,8 km. Na trasie kolejka przejeżdża również przez kilka mostów oraz wiadukt “cinc-ponts” z pięcioma łukami o wysokości 8 metrów oraz pokonuje liczne zakręty, niektóre o promieniu mniejszym niż 190 metrów. Koleją do Soller i tramwajem do portu zarządza prywatna spółka Ferrocarril de Soller S.A. założona w 1905 roku. Obecnie zatrudnia ona 100 pracowników, przynosi ponad 5 milonów euro wpływów rocznie i przewozi prawie 2 miliony pasażerów rocznie (połowa korzysta z przejażdżki tramwajem do portu). Kolejka z Palmy do Soller kursuje 5 razy na dzień 12 www.ingmina.pl (wyjazd z Palmy z Estación Tren de Soller przy ulicy Eusebi Estada, niedaleko placu Hiszpańskiego). Kolejka zatrzymuje się w Bunyoli, specjalny kurs turystyczny zatrzymuje się również w punkcie widokowym Mirador Pujol de’n Banya (jest czas na robienie zdjęć). Bilet w obie strony kosztuje 14 euro, w jedną stronę 9 euro. Tramwaj pomiędzy Soller i Port de Soller kursuje co godzinę od 7.00 do 20.00. Przykład z Mazowsza Trochę historii Zabytkowa kolejka wąskotorowa kursująca na linia Mława – Czernice Borowe – Przasnysz – Krasne – Maków Mazowiecki jest to odcinek torów długości ok. 70 km. Pierwszy odcinek kolejki wybudowano w II połowie XIX w., w związku z uprzemysłowieniem majątku Krasne. Ludwik Krasiński (działacz gospodarczy i ekonomista) wprowadził rentowną uprawę buraków cukrowych, zbudował w pobliżu Krasnego dużą cukrownię. Nowopowstała, prężna jednostka gospodarcza została przez niego nazwana Krasińcem. Właściciel Krasnego zaangażował się finansowo w rozbudowę sieci kolejki po okolicznych wsiach, która następnie połączyła Krasne z Ciechanowem, Gruduskiem i Przasnyszem. Kolejna rozbudowa kolejki związana była z potrzebami frontu w czasie I wojny światowej (wytyczenie trasy Mława-Przasnysz miało miejsce 7 lipca 1915 roku, a już 30 lipca 1915 roku kolej była wybudowana). Sukcesy wojsk niemieckich spowodowały potrzebę wy-dłużenia linii torów. Odcinek do Młodzianowa oddano 8 sierpnia 1915 roku, by do 1918 roku dotrzeć przez Maków Mazowiecki, Różan do miejscowości Pasieki, gdzie wąskotorówka połączyła się z koleją szeroko-torową. Przez następne lata kolejka z regularnymi przewozami pasażerskimi i towarowymi na trwałe wpisała się w tutejszy krajobraz. Transport samochodowy nie stanowił konkurencji dla „ciuch- by ostatecznie zakończyć działalność kolejki wąskotorowej decyzją administracyjną w 2001 roku. W 2002 roku kolejkę otrzymała w użyczenie Gmina Krasne, zaś obsługującym przewozy na trasie kolejki zostało Stowarzyszenie Kolejowych Przewozów Lokalnych w Kaliszu. W 2006 roku ponownie uruchomiono przewozy, tym razem dla grup turystycznych. Przejazdy zabytkową kolejką Trasę kolejki można pokonać na różne sposoby, wytyczony na mapie szlak rowerowy wzdłuż torów zachęca do skorzystania z tego środka lokomocji. Umożliwia zaplanowanie własnej indywidualnej wycieczki. W celu zorganizowania przejazdu kolejką na trasie Mława – Czernice Borowe – Przasnysz – Krasne – Maków Mazowiecki, dla większej grupy wycieczkowej należy skontaktować się z Biurem Lokalnej Organizacji Turystycznej PM w Przasnyszu (tel./fax 029-752-32-20). Przejazdy są o tyle ciekawe, że kolejka zatrzymuje się „na żądanie”, organizując przejazd można zaplanować ciekawe postoje kolejki i w tym czasie poznawać okoliczne atrakcje – zabytki, uroki przyrody oraz spotkać ciekawych ludzi. Krzysztof Jaszczuk, Mikołaj Niedek ci”. Jednak w miarę zwiększania się taboru samochodowego, poprawy stanu dróg, coraz chętniej zaczęto korzystać z tej komunikacji. Mimo sentymentu do „ciuchci” zaczęła ona odchodzić w cień. Stopniowo zawieszano kolejne połączenia, Materiał powstał we współpracy z Biurem Turystyki Państwa Hiszpańskiego oraz Fundacją Lokalna Grupa Działania „Ciuchcia Krasińskich”, którym dziękujemy. Źródło zdjęć: Turespaña, LGD „Ciuchcia Krasińskich”. Prezentujemy przykłady samorządów, które wspierają wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii na swoim terenie Gmina bez komina Busko Zdrój: Kolektory i pompy ciepła w sanatorium „Włókniarz” W 2005 roku zainstalowano kolektory słoneczne na budynku sanatorium „Włókniarz” w Busku Zdroju. Ekologiczne pompy ciepła odzyskują ciepło z powietrza oraz ze ścieków wód kąpielowych. mokrych, nie tylko z wykorzystaniem wód mineralnych chlorkowo-siarczkowych. Woda w sanatorium podgrzewana jest również pompami ciepła, w których odzyskiwane jest ciepło ze ścieków wód kąpielowych. – Ciepło, które popłynęło by do oczyszczalni jest odzyskiwane i wykorzystywane do ogrzewania wód siarczkowych – wyjaśnia Tadeusz Gryc. W sanatorium znajduje się również instalacja pompy ciepła, która odzyskuje ciepło z powietrza. Jak informuje Tadeusz Gryc, zastępca dyrektora ds. Technicznych i Administracji w sanatorium, inwestycja finansowana była w połowie ze środków obiektu, a w połowie dofinansowana została przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie. Na budynku jest 277 sztuk kolektorów słonecznych, które zajmują 514 m2 powierzchni. Koszt instalacji związanych z energią odnawialną wyniósł ok. 700 tys. zł. Instalacja solarna służy do podgrzewania wody użytkowej zarówno w częściach hotelowych do celów bytowych, jak również w pewnym zakresie w częściach zabiegowych. W sanatorium wykonywanych jest też bowiem szereg zabiegów Jak podkreśla dyrektor Gryc, instalacja pracuje bardzo dobrze, a koszty inwestycji po 6 latach się zwróciły. Oszczędności kosztów energii można określić – biorąc pod uwagę solary, jak i pompy ciepła – jako ok. 150 tys. zł w skali rocznej. www.ingmina.pl 13 Morawica: Solary i pompa ciepła dla pływalni Gmina Morawica wykorzystuje energię odnawialną do podgrzewania wody basenowej oraz użytkowej na terenie Krytej Pływalni „KORAL”. Pływalnia jest pierwszym obiektem użyteczności publicznej na terenie gminy, gdzie wykorzystuje się odnawialną energię. W 2008 r. na basenie zamontowano instalację solarną składającą się z 60 szt. kolektorów słonecznych do podgrzewania wody basenowej i użytkowej w budynku. Ponieważ solary pozwalają na znaczne oszczędności energii, zwłaszcza w okresie letnim, zdecydowano o budowie pompy ciepła. Tadeusz Chrószcz, wójt Marklowic: Urządzenia wykorzystujące źródła energii odnawialnej są bardzo drogie – bez odpowiedniego wsparcia finansowego nikt się nie będzie zajmował takimi instalacjami. Tymczasem Polska ma nadal bardzo wysoką emisję dwutlenku węgla. Na szczęście samorządy mają teraz wiele możliwości ubiegania się o różne formy dofinansowania do tego typu przedsięwzięć i powinny z tego korzystać. W Marklowicach ekologiczne myślenie zaczęliśmy już 15 lat temu. Od czego się zaczęło? – Od 1996 roku wykorzystujemy do ogrzewania metan, powstający przy wydobyciu węgla kamiennego. Do tej pory ulatniał się do atmosfery, teraz jest źródłem ciepła dla budynków komunalnych. Udało nam się pozyskać 40 procent dofinansowania na całą inwestycję. Tym sposobem nie mamy ani jednego komina w centrum gminy. Jeśli nie ma dużych mrozów, nawet ciepłownia nie dymi, bo do ogrzewania wystarcza metan. A nowsze inwestycje? – Na gminnym stadionie zainstalowaliśmy 100 metrów kwadratowych solarów. Przy tego typu obiektach nie ma lepszych rozwiązań – drużyny trenują przecież od wiosny do jesieni, czyli wtedy, kiedy nasłonecznienie jest największe. Kolektory wspaniale sprawdzają się wtedy do ogrzewania wody. Mamy też bardzo nowoczesne, ekologiczne przedszkole, którego ogrzewanie oparte jest całkowicie na pompach ciepła z ziemi. Na dachu zamontowane są kolektory słoneczne, które zapewniają ciepłą wodę. Inwestycję rozpoczęto na początku 2010 r., a we wrześniu oddano do użytku pompę ciepła. Zasada pompy ciepła polega na zamianie energii cieplnej pobranej z głębi ziemi na energię służącą do ogrzewania. Dzięki zastosowaniu takiego rozwiązania możliwie jest „ekologiczne” ogrzewanie wody basenowej i użytkowej przez cały rok. Pompa ciepła stanowi uzupełnienie dla instalacji solarnej w okresie zimowym, latem zaś wspomaga wentylację i klimatyzację. Obie inwestycje kosztowały ponad 1,2 mln zł, z czego ponad 300 tys. dofinansowania na pompę ciepła uzyskano ze środków PROWu. Dzięki tej inwestycji przez cały rok woda na basenie oraz użytkowa ogrzewana będzie „ekologiczną energią”, a jej temperatura nie będzie mniejsza niż 29ºC. Jakiego rzędu to są koszty? – Przy przedszkolu zainwestowaliśmy 1,5 mln zł w same systemy grzewcze. 300 tys. zł pochodziło z dotacji z NFOŚiGW, a 600 tys. zł pozyskaliśmy w formie częściowo umarzalnej pożyczki. To jest zasada przy inwestycjach w odnawialne źródła energii – najpierw trzeba wyłożyć dużo pieniędzy, żeby potem oszczędzać. Jeżeli ktoś się nie boi podejmować takich wyzwań, to modernizuje. Przedszkole ma kubaturę 13 tys. m szesc. czyli porównywalną z osiemnastoma średniej wielkości budynkami jednorodzinnymi – jest więc na czym zaoszczędzić. Płacimy średnio 20 procent taniej, niż gdybyśmy opalali gazem. Skąd zainteresowanie energią odnawialną? Marklowice: Ekologiczne myślenie od 15 lat To jest zasada przy inwestycjach w odnawialne źródła energii – najpierw trzeba wyłożyć dużo pieniędzy, żeby potem oszczędzać. Jeżeli ktoś się nie boi podejmować takich wyzwań, to modernizuje – mówi Tadeusz Chrószcz, wójt Marklowic. Samorządy stać na inwestycje w odnawialne źródła energii? 14 www.ingmina.pl – Jestem z wykształcenia technologiem i ekonomistą. Miałem też kiedyś możliwość przebywania z człowiekiem, którego konikiem była energia skojarzona. Zaraziłem się od niego tymi zagadnieniami. Gmina ma opracowane strategie z zakresu ochrony środowiska czy zmniejszenia emisji dwutlenku węgla? – To wszystko musimy mieć. Papiery są, ale nie wystarczą. Gminy mogą mieć piękne strategie, ale trzeba je jeszcze realizować. Dziękuję za rozmowę. Sitkówka-Nowiny: Solary na dachu OSP Odbiór instalacji solarnej na dachu budynku remizy OSP Kowala w gminie Sitkówka-Nowiny nastąpił 15 grudnia 2010 r. Urządzenie będzie służyło do podgrzewania wody użytkowej na potrzeby remizy. Dzięki temu zmniejszy się zużycie energii elektrycznej i oleju opałowego w remizie. Instalację tworzy m.in. 8 kolektorów słonecznych typu Vitosol 200-F, regulator solarny, dwa podgrzewacze wody o pojemności 500 litrów. Zamontowana w Kowali instalacja solarna kosztowała prawie 50 tysięcy złotych, a prace dostosowawcze kotłowni i układu c.o. do współpracy z solarami 61 tysięcy złotych. – Zapotrzebowanie na ciepło jest teraz dwa razy niższe niż przed modernizacją – mówi sekretarz gminy Stare Juchy, Jarosław Franczuk. Jak dodaje, po podłączeniu do sieci sali gimnastycznej oszczędności finansowe z tytułu niższych rachunków za energię cieplną powinny jeszcze wzrosnąć. W tej chwili w budżecie samorządu zostaje kwota rzędu 60 tys. rocznie. Energetyczność peletu wynosi ok. 19kJ/kg. Wykreowane przez gminę duże zapotrzebowanie na ten surowiec sprawia, że wkrótce na terenie Starych Juch ma powstać firma, która będzie prowadziła jego produkcję. W planach jest również wydzierżawienie kotłowni producentowi peletu. Na podstawie ilości dostarczonego ciepła rozliczałby się bezpośrednio z dyrektorem, który w sposób naturalny byłby zainteresowany obniżeniem zużycia ciepła. Gmina pomogła również lokalnej spółdzielni mieszkaniowej w termomodernizacji kilku bloków. Przekonała do inwestycji mieszkańców bloków i poręczyła kredyt na jej przeprowadzenie. – Piece tam były w tragicznym stanie. Nie chcieliśmy awarii i niedogrzanych mieszkań w Boże Narodzenie. Chcieliśmy być mądrzy przed szkodą. Nie mówiliśmy mieszkańcom o aspektach ekologicznych, choć dla nas to bardzo ważne. Przekonywaliśmy, że będą oszczędności – mówi Franczuk. W osiedlowej kotłowni koszty ogrzewania są teraz dwukrotnie niższe niż byłyby przy węglu. Tu również piece mają moc 460 kW (przed modernizacją, podobnie jak w przypadku szkoły, potrzebna moc wynosiła 1 MW). Zakup i instalacja urządzenia zostały zaplanowane w budżecie gminy Sitkówka-Nowiny na 2010 rok. Inwestycja była współfinansowana z nagrody uzyskanej przez gminę w Konkursie na Najbardziej Ekologiczną Gminę Województwa Świętokrzyskiego 2009 roku. Część nagrody w kwocie 33 tysięcy złotych, została przekazana za pośrednictwem Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Kielcach. Stare Juchy: Mądrzy przed szkodą – wymiana pieców Termomodernizacja budynku szkoły i zmiana źródła ciepła na ekologiczne to nie jedyne prośrodowiskowe działania gminy Stare Juchy. Od jesieni 2008 roku na terenie gminy działa kotłownia opalana peletem. Powstała w miejsce trzech zlikwidowanych kotłowni lokalnych. Ogrzewa kompleks budynków, w tym szkołę, a wkrótce ma do niej zostać podłączona również nowo wybudowana sala gimnastyczna. Moc kotłów to 460 kW. Te przeprowadzone z powodzeniem inwestycje owocują nie tylko oszczędnościami i pozytywnym efektem ekologicznym. Stanowią również przykład dla lokalnych przedsiębiorców. Na terenie gminy działają dwie piekarnie – jedna z nich już przeszła na pelet, druga ma taki zamiar. Obydwie inwestycje w połowie były finansowane z EkoFunduszu. Druga połowa to w przypadku szkoły wkład własny gminy i korzystna pożyczka z NFOŚiGW, a w przypadku spółdzielni poręczony przez samorząd kredyt i 20 proc. wkładu własnego spółdzielni. Ostrów Wielkopolski: Prąd i ciepło z biogazu Kogeneratory wytwarzające energię z biogazu – to nowa inwestycja PWiK Wodkan SA w Ostrowie Wielkopolskim. Teraz cały biogaz, który powstaje z oczyszczanych ścieków jest przetwarzany w energię elektryczną i ciepło. Na terenie oczyszczalni ścieków w Rąbczynie wytwarza się około 65 tysięcy m3 biogazu na miesiąc. Zimą jest go jeszcze więcej. Dotąd biogaz był magazynowany w zbiorniku o pojemności 1 tysiąca metrów sześciennych, później spalany w tzw. pochodni. Teraz w całości jest przetwarzany. www.ingmina.pl 15 Ośrodka Kultury, budynku Urzędu Gminy, budynków Szkoły Podstawowej i Gimnazjum Publicznego, budynku Ośrodka Zdrowia oraz remizy strażackiej. Dostarcza również ciepło do nowo powstałego budynku hali sportowej. Uruchomienie kotłowni opalanej słomą przyniosło znaczne efekty ekologiczne, z których najważniejszym jest 100% redukcja emisji CO2 do atmosfery. Poprzednio pracująca kotłownia olejowa emitowała 267,45 Mg/rok CO2. Poważnym ograniczeniom uległy również emisje dwutlenku siarki, tlenków azotu oraz pyłów. Silnik jest zasilany biogazem powstającym w komorach fermentacyjnych. Na dobę produkowane jest około 2 000 metrów sześciennych biogazu. Kogeneratory pozwolą na odzysk około 1 700 megawatogodzin energii rocznie, co ma zaspokoić 76% potrzeb całej oczyszczalni. Energia elektryczna będzie wykorzystywana na potrzeby własne oczyszczalni. Ponieważ wytworzonej energii nie da się zmagazynować ewentualna nadwyżka będzie sprzedawana. Układ kogeneracyjny ogranicza pobór mocy oczyszczalni ścieków, mocy którą trzeba było dotąd kupić. Zamonowano system dwóch kogeneratorów pracujących na biogazie powstającym z oczyszczalni ścieków. Biogaz kierowany jest do silników sprzężonych z generatorami energii elektrycznej. Gaz przed zasilaniem silników jest oczyszczany. Ciepło odbierane z układu chłodzenia silnika oraz spalin, przekazywane będzie do węzła cieplnego Oczyszczalni i rozdzielone do procesów technologicznych oraz CO. Oszczędności z samego tytułu produkcji energii elektrycznej to ok. 0,5 mln złotych rocznie. Inwestycja jest warta 2,5 mln złotych. Janów Podlaski: Kotłownia na biomasę W 2008 roku władze Janowa Podlaskiego przeprowadziły modernizację gminnej kotłowni. Kotły olejowe wymieniono na opalane biomasą. Korzysta środowisko, gminny budżet i mieszkańcy. Gmina Janów Podlaski znajduje się w obszarze o korzystnych warunkach dla rozwoju upraw roślin energetycznych. Dotyczy to szczególnie rozwoju energetyki z biomasy ze względu na nadwyżki słomy. Dlatego też zdecydowała się na budowę kotłowni na biomasę, którą w grudniu 2008 roku oddano do użytku. Kotłownia o nominalnej mocy cieplnej 1200 kW (2 kotły po 600 kW) opalana słomą zastąpiła dotychczasową wyeksploatowaną kotłownię olejową. Kotłownia produkuje energię cieplną dostarczaną siecią ciepłowniczą do trzech osiemnastorodzinnych budynków mieszkalnych, budynku Gminnego 16 www.ingmina.pl Wykorzystanie słomy w kotłowni przynosi też wymierne korzyści okolicznym rolnikom, którzy mogą sprzedać zebraną słomę. Należy podkreślić, że przy kotłach na słomę nie występują – tak jak w kotłach węglowych – odpady w postaci żużla, natomiast popiół powstający w wyniku spalania słomy jest przekazywany rolnikom i rozprowadzany na polach uprawnych jako nawóz, gdyż zawiera związki potasu, wapnia i fosforu. Ceny energii cieplnej dostarczanej odbiorcom uległy obniżeniu o 10%. Inwestorem budowy kotłowni była gmina. Wartość inwestycji wyniosła 2 293 983 zł. Została skredytowana z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w wysokości 837 000 zł (pożyczka w 30% umarzalna) oraz dotacji z EkoFunduszu w wysokości 861 000 zł. Pozostała kwota pochodzi z budżetu gminy. Na terenie gminy nie ma innych inwestycji z zakresu energii odnawialnej. W najbliższym czasie planowana jest budowa elektrowni wiatrowej przez Spółkę z.o.o. Ozimek: Ogrzewanie z pomysłem W sezonie letnim, gdy szkoła w Ozimku nie funkcjonuje, zamontowane w niej pompy ciepła będą wytwarzały energię dla pobliskiego osiedla. Zimą ciepło zostanie zwrócone. W listopadzie 2010 roku ruszyła termomodernizacja budynku Gminnego Zespołu Szkół nr 1 w Ozimku. W ramach prac przewidziana jest instalacja pomp ciepła i solarów. W tej chwili w budynku wymieniana jest stolarka okienna. Wszystkie roboty mają zakończyć się do końca sierpnia 2011 roku. Na dachu szkoły zainstalowanych zostanie 18 kompletów solarów o pow. 55,3 metrów kwadratowych. Dwie zamontowane pompy ciepła będą miały moc łączną 160 kW. Urządzenia będą służyły do ogrzewania wody użytkowej. Remontowany zespół szkół to największy budynek oświatowy na terenie gminy. Władze liczą, że dzięki ekologicznym źródłom energii uda się znacznie obniżyć koszty ogrzewania. Sama wymiana okien już przynosi zyski – stare były nieszczelne i uciekało przez nie ciepło. Według planów, w okresie letnim, kiedy szkoła nie funkcjonuje, pompy ciepła będą pracowały na potrzeby pobliskiego osiedla. Bloki będą go używać do podgrzewania wody. A zimą „oddadzą” taką samą ilość ciepła do centralnego ogrzewania szkoły. Poprawa efektywności energetycznej Gminnego Zespołu Szkół w Ozimku poprzez termomodernizację obiektu oraz wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych jest w 85 proc. współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego na lata 2007-2013. W październiku 2010 roku wykonano instalację kolektorów słonecznych do podgrzewania wody użytkowej na trzech budynkach użyteczności publicznej: szkole podstawowej w Błędostowie, szkole podstawowej wraz z gimnazjum w Winnicy oraz budynku ośrodka zdrowia w Winnicy. W sumie zamontowano 24 kolektory o powierzchni 55 m2. Projekt zakłada przyszłe oszczędności dla budynków szkół i gabinetów lekarskich, ale również działanie w kierunku ochrony środowiska. Cmolas: Słońce grzeje basen – Instalacje solarne są nowym przedsięwzięciem na terenie naszej gminy. Na efekty finansowe musimy jeszcze poczekać. Kolektory zamontowano w październiku roku ubiegłego, a w trwającym sezonie zimowym nie sprawdziły się jeszcze do końca – informuje Mariola Darkowska z Urzędu Gminy Winnica. Niemal sto solarów zamontowano na dachu cmolaskiego basenu, by obniżyć koszty funkcjonowania pływalni. Władze gminy nie wykluczają przeprowadzenia podobnej inwestycji w przyszłości, ale mają nadzieję, że koszty tych przedsięwzięć będą niższe niż w chwili obecnej. Pływalnia działa od maja 1999 r., jesienią 2010 r. uruchomiono zamontowane na jej dachu kolektory słoneczne. Pomysł przeprowadzenia takiej inwestycji zrodził się już kilka lat wcześniej, ale wtedy nie udało się uzyskać dofinansowania. Gmina nie rezygnowała jednak ze starań o zewnętrzne środki. Ostatecznie ponad połowa kosztów została pokryta z Regionalnego Programu Operacyjnego. Całe przedsięwzięcie pochłonęło pół miliona złotych. – Chodziło o obniżenie kosztów ogrzewania wody basenowej i użytkowej. Do tej pory woda była grzana gazem, którego ceny rosły i rachunki były coraz większe. Żeby zmniejszyć koszty zmuszeni byliśmy szukać oszczędności, dlatego zdecydowaliśmy się na solary – tak o przyczynach podjęcia inwestycji mówi Jan Fryc, kierownik referatu rozwoju gospodarczego w Urzędzie Gminy Cmolas. Na dachu pływalni zamontowano 98 kolektorów, o powierzchni absorpcyjnej 117,6 metrów kwadratowych. Przy zakładanej 50 proc. sprawności, uzyskana energia cieplna w ciągu roku szacowana jest na 82 tys. 320 kWh. Moc cieplna urządzeń to 64,9 kW. Inwestycja realizowana była w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Działanie 321 „Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej”. Dotacja wyniosła 75 proc. kosztów netto. Budżet gminy zasilono pożyczką z budżetu państwa udzieloną przez Bank Gospodarstwa Krajowego. Gmina nie uzyskała jeszcze dotacji, jest na etapie rozliczeń (wniosek o płatność). Sułkowice: Kolektory na gimnazjalnym kompleksie Na kompleksie budynków gimnazjum w Sułkowicach zainstalowano system kolektorów słonecznych. Inwestorem była gmina Sułkowice. Inwestycja realizowana była w okresie od 1 lipca do 31 lipca 2006 roku. Wartość zadania opiewa na 128 539 zł. W tym środki własne gminy to kwota 34 474 zł, dotacja Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie to 42 650 zł, a dotacja z fundacji EkoFundusz wyniosła 51 415 zł. Efekt ekologiczny opisują liczby: pył – 0,00014 Mg/rok SO2 – 0,00073 Mg/rok NO2 – 0,01172 Mg/rok CO – 0,00330 Mg/rok CO2 – 18 Mg/rok Winnica: Energia ze słońca Od kilku miesięcy trzy budynki użyteczności publicznej w Winnicy do ogrzewania wody używają energii słonecznej – kolektory mają przynieść oszczędności i zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza. www.ingmina.pl 17 Parametry techniczne urządzenia: Powierzchnia czynna kolektorów: 60,2 m2 Moc urządzeń 47,6 kW Uzysk ciepła użytkowego 151,7 GJ Inwestycja polegała na zainstalowaniu na dachu obiektów gimnazjum 28 kolektorów typ SCH-Sol. Każdy kolektor waży 44 kg. System solarny podzielono na dwa niezależne podsystemy. Sterdyń: Solary i wiatrak Na terenie gminy Sterdyń zainstalowanych jest ok. 220 instalacji solarnych, które ekologicznie ogrzewają wodę w domach mieszkańców. W gminie powstaje też pilotażowo wiatrak. Gmina złożyła również wniosek o dofinansowanie do kolejnych kolektorów w partnerstwie z dwiema innymi gminami. Zdaniem wójta gminy Sterdyń, Czesława Mariana Zalewskiego taki wniosek ma większe szanse na otrzymanie dofinansowania. Mieszkańcy gminy sami zainwestowali w instalacje. Kolektory służą do ogrzewania wody użytkowej. Wójt również posiada kolektory na swoim domu i jest z nich bardzo zadowolony. – Nawet teraz, zimą, woda ma temperaturę 60 stopni i oszczędzamy w ten sposób energię elektryczną – mówi Czesław Marian Zalewski. Podsystem Gimnazjum zasilany jest przez 24 kolektory i dwie stacje pompowe. Podsystem do Centrum rehabilitacji składa się z 4 kolektorów i jednej pompy. Na terenie gminy powstaje pilotażowo wiatrak. Instaluje go osoba prywatna we własnym zakresie finansowym. Posłuży do wytwarzania energii elektrycznej. W dniu 1 marca 2011 r. weszła w życie ustawa o publicznym transporcie zbiorowym. Zobowiązuje ona jednostki samorządu terytorialnego – gminy, powiaty oraz województwa do przyjęcia na siebie roli organizatora transportu publicznego. Przepisy zawarte w tej ustawie oraz w wydanych z jej upoważnienia aktach wykonawczych szczegółowo określają zadania takiego organizatora. Do najtrudniejszych należy obowiązek sporządzenia planu zrównoważonego rozwoju transportu zbiorowego. oraz pomoc ekspercką przy sporządzaniu projektów zrównoważonych planów rozwoju transportu zbiorowego. Szkolenie adresowane jest przede wszystkim do pracowników urzędów gmin, miast, powiatów oraz urzędów marszałkowskich i urzędów wojewódzkich, a także do każdego, kto jest bądź może być zaangażowany w realizacje zadań, związanych z organizacją zbiorowego transportu publicznego zgodnie z nowymi przepisami. Poprawne, profesjonalne sporządzenie takiego planu, podobnie jak zarządzanie publicznym transportem zbiorowym, wymaga specjalistycznej wiedzy, którą nie zawsze dysponują kadry samorządowe. W przypadku zgłoszenia większej ilości uczestników istnieje możliwość organizacji szkolenia w siedzibie (miejscowości) zamawiającego. Wychodząc naprzeciw potrzebom istniejącym w tym zakresie Redakcje miesięczników Osobom bądź instytucjom, które zgłoszą zainteresowanie udziałem w szkoleniu niezwłocznie prześlemy propozycje dotyczące programu oraz przebiegu szkolenia. ZAMÓWIENIA PUBLICZNE DORADCA oraz GMINA oferują wszystkim zainteresowanym udział w specjalistycznych szkoleniach pt. „Organizacja i zarządzanie publicznym transportem zbiorowym” 18 www.ingmina.pl Zgłoszenia udziału w szkoleniach przyjmujemy na adres: e-mail: [email protected]. Kontakt: 22 827 19 99; 22 610 10 99 wew. 30. Energetyka wiatrowa w polskiej gminie Abstrakt: Energetyka wiatrowa należy do najszybciej rozwijających się technologii spośród wszystkich wykorzystujących do produkcji energii elektrycznej odnawialne źródła energii. Co więcej, Komisja Europejska prognozuje, iż będzie ona liderem zielonych technologii w przeciągu najbliższych 30 lat. Polska zaczyna podążać podobnym trendem, choć jest on dopiero w początkowej fazie rozwoju. Stan energii elektrycznej wytworzonej przez elektrownie wiatrowe w Polsce osiągnął na koniec 2010 roku poziom 1095 MW, a dalsze prognozy opiewają wartości świadczące o bardzo dynamicznych planach rozwoju, wynoszących odpowiednio 6 089 MW w 2020 roku oraz 7 867 MW w 2030 roku. 1. Energetyka wiatrowa w Polsce Polska jako członek Unii Europejskiej musi stosować się do jej wymagań i nakazów. Dzieje się to na drodze odgórnego ustawodawstwa, które aż w 80% determinuje politykę funkcjonowania oraz rozwoju Polski. Do priorytetów UE należy zapewnienie samowystarczalności energetycznej wszystkim krajom członkowskim. Będzie się to odbywać poprzez zrewolucjonizowanie dotychczasowego modelu pozyskiwania energii elektrycznej. Zamiast wysoce nieekologicznej energetyki konwencjonalnej, zostały narzucone inwestycje w czyste i bezemisyjne technologie energetyczne zapewniające dostawy energii elektrycznej uniezależnione od permanentnie wzrastających kosztów surowców naturalnych oraz negatywnego efektu środowiskowego. W praktyce oznacza to intensywny rozwój inwestycji w farmy wiatrowe, biogazowanie, elektrownie wodne, elektrownie na biomasę. Obecnie najbardziej wiążącym dokumentem w tym zakresie jest Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009, w sprawie promowania i stosowania energii ze źródeł odnawialnych. Zakłada ona osiągnięcie i realizację celów indykatywnych w wartości 20% w wymiarze globalnym. Są to: • zwiększenie efektywności energetycznej, • zwiększenie udziału procentowego Odnawialnych Źródeł Energii w całkowitym bilansie energetycznym kraju, dla Polski wynoszą one odpowiednio: o 7,5% do 2010 roku, o 15% do 2020 roku, o 20% do 2030 roku. • zmniejszenie emisji CO2 do atmosfery. więc wywnioskować, że beneficjentami nowej inwestycji jaką jest park wiatrowy zyskuje cała społeczność gminna zarówno poprzez korzyści finansowe jak i poprzez możliwości zwiększonych inwestycji gminnych, – jest to inwestycja, która nie ogranicza terenów zlokalizowanych w bezpośrednim otoczeniu. Oprócz terenu niezbędnego do umieszczenia fundamentu oraz lokalizacji placu montażowego, na terenie bezpośrednio przylegającym odbywa się normalna produkcja rolnicza. Elektrownie wiatrowe nie wpływają w żadnej sposób na poziom zbiorów, co zostało już udowodnione zarówno poprzez badania, jak i doświadczenie innych krajów skutecznie realizujących te inwestycje. – bardzo korzystny wpływ na zmianę stanu infrastruktury elektroenergetycznej w gminie. Na chwilę obecną jest to jedna w większych polskich bolączek, gdyż około 70% polskich elektrowni i sieci przesyłowych jest przestarzałe, zdekapitalizowane i mało efektywne. Stoimy przed obliczem koniecznych i naglących inwestycji, ponieważ aktualna sytuacja będzie powodować coraz to większą ilość awarii oraz przerywanych dostaw prądu. Stawiając park wiatrowy w gminie skutecznie zmniejsza się to ryzyko, – wizerunek gminy ekologicznej oraz atrakcyjnej inwestycyjnie ze względu na własne źródło zaopatrzenia energii. Podsumowując, energetyka wiatrowa jest nową szansą dla Polski. Z jednej strony jest wymogiem polityki energetycznej narzucanym przez Unię Europejską, z drugiej nowym typem inwestycji, który ma realne możliwości rozwoju na terenie Polski. Wynikają one z dużego stosunku pół uprawnych w całym terenie kraju oraz dobrych warunków wiatrowych zapewniających opłacalność inwestycji. Jednocześnie jest to technologia, której zaufała Unia Europejska, USA, Chiny, Indie, gdzie jest ona dalej skutecznie realizowana i rozwijana. Czy władze gmin pomogą Polsce dołączyć do liderów światowych w tej dziedzinie? OPRACOWAŁA: KATARZYNA JABŁOŃSKA Każdy z krajów członkowskich UE indywidualnie negocjował wartości procentowe dotyczące udziału OZE w całkowitym bilansie energetycznym, bazując na krajowych analizach i prognozach. Są one punktem wyjścia dla ustalenia Krajowych Planów Działań, wyznaczających strategię energetyczną na najbliższe lata. 2. Energetyka wiatrowa w gminie Energetyka wiatrowa wpisująca się w nowy nurt polskiej strategii energetycznej, stanowi szansę dla rozwoju polskich gmin. Abstrahując od gustów, o których się nie dyskutuje, elektrownie wiatrowe posiadają wiele obiektywnych zalet zarówno z ekonomicznego jak i społecznego punktu widzenia. Można do nich zaliczyć następujące fakty: – parki wiatrowe na terenie gminy przyczyniają się do ożywiania gospodarczego w regionach rolniczych, które są z reguły nieatrakcyjne ekonomicznie. Odbywa się to poprzez zatrudnianie firm lokalnych na etapie projektowania i budowy, poprzez wpłacane podatki od nieruchomości do budżetu gminy, dzięki czynszom dzierżawnym wypłacalnym właścicielom nieruchomości. Można www.ingmina.pl 19 Inwestor (zamawiający), przed którym stoi zadanie przeprowadzenia budowy, montażu czy remontu obiektu budowlanego, a nie posiada lub posiada niewystarczającą ilość odpowiednio przygotowanych do tego pracowników, ma do rozwiązania nie lada problem – pisze Zbigniew Leszczyński § Zamawianie usług zastępstwa inwestycyjnego W sytuacji takiej inwestor może postąpić następująco: W przypadku posiadania niewystarczającej ilości pracowników, lub gdy do wykonania są proste roboty, może sam zlecić opracowanie opisu przedmiotu zamówienia na robotę budowlaną (dokumentacja projektowa, specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót budowlanych, kosztorys inwestorski lub program funkcjonalno-użytkowy). Następnie wybrać wykonawcę robót budowlanych, a nadzór nad nimi zlecić inspektorowi nadzoru inwestorskiego. Jeżeli inwestor jest zamawiającym w rozumieniu Prawa zamówień publicznych, procedura wyboru projektanta, wykonawcy robót i inspektora nadzoru musi być zgodna z tą ustawą. W przypadku całkowitego braku odpowiednich kadr lub dużych i skomplikowanych robót budowlanych inwestor może powierzyć prowadzenie wszelkich lub wybranych czynności związanych z przygotowaniem i prowadzeniem inwestycji specjalistycznej firmie, zwanej „Inwestorem Zastępczym”, niekiedy nazywanej także wedle nomenklatury FIDIC „Inżynierem Kontraktu”. Jeżeli inwestor jest zamawiającym w rozumieniu Prawa zamówień publicznych procedura wyboru inwestora zastępczego musi być zgodna z tą ustawą. Uwagi wstępne Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 10 sierpnia 2006r.1 stwierdza, iż „Kodeks cywilny nie reguluje umowy o zastępstwo inwestycyjne. Do umowy tej na podstawie art. 734 i 750 Kc stosuje się przepisy o zleceniu. Zawierając umowę z wykonawcą na podstawie umowy o zastępstwo inwestycyjne inwestor zastępczy może działać bądź w imieniu własnym, bądź w imieniu dającego mu zlecenie inwestora bezpośredniego ze skutkami objętych treścią umowy czynności bezpośrednio dla inwestora bezpośredniego”. Umowa o zastępstwo inwestorskie to umowa o świadczeniu usług, do której stosuje się przepisy umowy zlecenia (art. 734 – 751 Kc). Na jej podstawie zleceniobiorca (inwestor zastępczy), zobowiązuje się do dokonania określonych czynności prawnych i faktycznych dla dającego zlecenie czyli inwestora, zwanego inwestorem bezpośrednim. Na podstawie zawartej umowy inwestor zastępczy uzyskuje umocowanie do wykonania określonych czynności. 1 20 Sygn. akt I ACa 190/06, niepublik. www.ingmina.pl Zakres tych czynności może być różny i musi być szczegółowo określony w umowie. Zależy on od tego, czy inwestor zastępczy będzie “obsługiwał” tylko umowę o wykonanie roboty budowlanej, czy też cały proces inwestycyjny. Praktycznie zawsze inwestor zastępczy wykonuje wszystkie czynności, które nakłada na inwestora bezpośredniego Prawo budowlane. Jest to przede wszystkim zgłaszanie rozpoczęcia robót budowlanych, zapewnienie właściwych osób do pełnienia funkcji inspektorów nadzoru inwestorskiego, zgłaszanie zakończenia robót budowlanych, uzyskanie pozwolenia na użytkowanie. Dodatkowo rozlicza także umowy, które obsługuje (zarówno z ich wykonawcami, jak i z instytucjami współfinansującymi), reprezentuje inwestora bezpośredniego przed różnymi podmiotami itp. Często prowadzi procedury przetargowe, albo w nich uczestniczy. Zwykle umowy z wykonawcami procesu budowlanego, np. wykonawcą roboty budowlanej, zawierane są przez inwestora bezpośredniego, a inwestor zastępczy w imieniu inwestora bezpośredniego wykonuje określone umową o zastępstwo inwestorskie czynności. Jednak umowa o inwestorstwo zastępcze może upoważniać inwestora zastępczego do zawierania umów z wykonawcami procesu budowlanego. Inwestor zastępczy działa zawsze na rzecz (rachunek) inwestora bezpośredniego, czyli za wszystkie zobowiązania inwestora zastępczego w stosunku do wykonawców płaci inwestor bezpośredni. Jedyny wyjątek od tej zasady może się zdarzyć tylko wówczas, gdy w umowie znalazłby się zapis, że inwestor zastępczy gwarantuje wykonawcy (np. robót budowlanych), iż zobowiązania umowne pokryje inwestor bezpośredni (art. 391 Kc). W takiej sytuacji, gdyby inwestor bezpośredni nie zapłacił wykonawcy, musi zapłacić inwestor zastępczy, a później dochodzić swoich racji w stosunku do inwestora bezpośredniego. W praktyce inwestor zastępczy, który ma możliwość zawierania umów z wykonawcami procesu budowlanego może działać w imieniu: a) inwestora bezpośredniego jako pełnomocnik inwestora bezpośredniego. Wywołuje to skutki prawne, których stroną jest inwestor bezpośredni. Np. jeżeli inwestor zastępczy zawiera umowę z wykonawcą robót budowlanych, skutki prawne są pomiędzy inwestorem bezpośrednim, a tym wykonawcą. Ten typ umowy zwany jest „przedstawicielstwem”; Wartość zamówienia oraz tryby zamawiania usług zastępstwa inwestycyjnego § b) własnym, co oznacza, że skutki prawne są pomiędzy inwestorem zastępczym a wykonawcą. Ten typ umowy zwany jest „powiernictwem”. Umowa o inwestorstwo zastępcze powinna określać w czyim imieniu działa inwestor zastępczy. Wyrok SN z dnia 4 października 2006r.2 mówi, iż „w zobowiązaniach starannego działania podjęcie przez dłużnika wymaganych czynności przy zachowaniu wiążącego go stopnia staranności oznacza, że dłużnik wykonał zobowiązanie, pomimo iż nie osiągnięto rezultatu określonego w celu umowy”, natomiast Wyrok SN z dnia 3 listopada 2000 r.3 stwierdza, iż „kryterium odróżnienia umowy o dzieło od umowy o świadczenie usług stanowi także możliwość poddania umówionego rezultatu (dzieła) sprawdzianowi na istnienie wad fizycznych”. Umowa o zastępstwo inwestorskie zalicza się do kategorii umów tzw. „starannego działania”, czyli ryzyko nie osiągnięcia rezultatu (np. niewybudowanie obiektu budowlanego) nie obciąża inwestora zastępczego – ma on wykonywać określone czynności z „należytą starannością”, a nie wybudować obiekt. Odpowiada on wobec inwestora bezpośredniego tylko za niewykonanie lub nienależyte wykonanie czynności określonych w umowie o zastępstwo inwestorskie. Z tego też powodu w odniesienu do umów o zastępstwo inwestorskie nie występuje rękojmia za wady i gwarancja jakości, czyli inwestor zastępczy nie odpowiada za wady obiektów budowlanych, przy których pełnił funkcję inwestora zastępczego. Za te wady odpowiada wykonawca roboty budowlanej. Powstaje pytanie jak egzekwować rękojmię (gwarancję) przy realizowaniu inwestycji z udziałem inwestora zastępczego, który występuje we własnym imieniu. Można zastosować dwa rozwiązania: a) zobowiązać, w umowie o zastępstwo inwestorskie, inwestora zastępczego do realizowania uprawnień wynikających z rękojmi czy gwarancji, czyli umowa o inwestorstwo zastępcze kończy się po upływie okresu rękojmi czy gwarancji; b) jeżeli umowa o zastępstwo inwestorskie kończy się wraz z zakończeniem inwestycji, musi być cesja wszystkich wierzytelności wynikających z umów pomiędzy inwestorem zastępczym a wykonawcami, między innymi wynikających z rękojmi czy gwarancji. Jeżeli inwestor zastępczy występował w imieniu inwestora bezpośredniego, nie ma tego problem, ponieważ skutki prawne występują pomiędzy inwestorem bezpośrednim, a wykonawcami procesu budowlanego. 2 3 Sygn. akt II CSK 117/06, niepublik. Sygn. akt IV CKN 152/00, publik. OSNC 2001/4/63. Wartością zamówienia na pełnienie funkcji inwestora zastępczego jest przewidywane wynagrodzenie przypadające inwestorowi zastępczemu (bez podatku VAT – art. 32 ust. 1 Pzp), a nie wartość będąca sumą wynagrodzenia należnego inwestorowi zastępczemu i wszystkim wykonawcom procesu budowlanego, których „obsługuje” inwestor zastępczy (projektanci, wykonawcy robót budowlanych, ewentualni dostawcy wyposażenia itd). Wbrew niektórym poglądom najlepszym trybem do udzielania praktycznie wszystkich rodzajów zamówień jest przetarg nieograniczony. Występują tu najkrótsze terminy, najmniej jest czynności “biurokratycznych”. Przetarg ograniczony ma, ale tylko teoretycznie, tę zaletę, że występuje w nim ranking firm. Im lepszą wiarygodność ma dana firma, tym większą otrzymuje liczbę punktów. Zamawiający zaprasza do składania ofert firmy, które otrzymały najlepsze lokaty. Liczbę firm, które zostaną zaproszone należy podać w ogłoszeniu o przetargu (nie mniej niż 5, nie więcej niż 20, chyba że wpłynie mniej niż pięc wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu – wtedy należy zaprosić wszystkich, którzy spełniają minimalne wymagania). W praktyce wpływa zwykle około pięciu wniosków, a więc ranking nie ma w takiej sytuacji znaczenia. Jest to tryb znacznie bardziej uciążliwy niż przetarg nieograniczony – dodatkowa biurokracja związana z podwójną oceną (wnioski i oferty) oraz znacznie dłuższe terminy na wybór oferty najkorzystniejszej. Pozostałe tryby praktycznie nie wchodzą w grę. W negocjacjach z ogłoszeniem i w dialogu konkurencyjnym nie ma czego negocjować, ponieważ przedmiot zamówienia jest ściśle określony, po co więc wchodzić w najbardziej czasochłonne i skomplikowane procedury. W odniesieniu do negocji bez ogłoszenia żadna z przesłanek upoważniających do jego stosowania nie jest odpowiednia, a nawet gdyby ktoś na siłę starał się je naciągnąć, to i tak, przynajmniej w odsiesieniu do zamówień poniżej progów unijnych, procedura w przetargu nieograniczonym jest znacznie krótsza. Zapytanie o cenę nie może być stosowane, ponieważ umowa o inwestorstwo zastępcze to nie usługa powszechnie dostępna. Trudno także brać pod uwagę licytację elektroniczną (tryb ten jest stosowany chyba tylko jako reklama programów informatycznych i sprzętu komputerowego), podobnie jak zamówienie z wolnej ręki, gdzie nie jest spełniona ani jedna z przesłanek. Warunki dotyczące wiarygodności wykonawców Weryfikacja wykonawców pod względem ich wiarygodności odbywała się na podstawie art. 22 ust. 1 Prawa zamówień publicznych, a także w oparciu o dokumenty wynikające z rozporządzenia „o dokumentach”4. Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, że: a) pełnienie funkcji inwestora zastępczego nie wymaga uzyskania koncesji, zezwolenia lub licencji, zatem zamawiający 4 Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 2009 r. w sprawie rodzajow dokumentow, jakich może żądac zamawiajacy od wykonawcy, oraz form, w jakich te dokumenty moga być składane, Dz. U. z 2009 r. Nr 226, poz. 1817. www.ingmina.pl 21 nie może żądać od wykonawców takich dokumentów bez względu na wartość zamówienia; także w odniesieniu do postępowań na inwestorstwo zastępcze, albo nawet dłuższy. a) funkcja inwestora zastęczego obejmuje zawsze pełnienie funkcji inspektora nadzoru inwestorskiego. Sprawy te reguluje Prawo budowlane, a w szczególności art. 25 i 26. Aby móc wykonywać funkcję inspektora nadzoru należy posiadać “uprawnienia budowlane”. Uprawnienienia te wydawane są osobom fizycznym, które muszą spełniać wymagania określone w Prawie budowlanym. Zamawiający w specyfikacji istotnych warunków zamówienia może (i to bez względu na fakt, czy roboty budowlane wymagają pozwolenia na budowę, czy też nie wymagają) żądać aby wykonawcy (inwestorzy zastępczy) dysponowali osobami posiadającymi uprawnienia budowlane w specjalnościach niezbędnych do właściwego wykonania danej roboty budowlanej; c) raczej nie należy stawiać warunków dotyczących sytuacji ekonomicznej (np. płynność bieżąca, ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej związanej z przedmiotem zamówienia). W odniesieniu do ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej, i to bez względu na przedmiot zamówienia, lepszym wyjściem jest zażądanie od wykonawców złożenia w ofertach zobowiązania, że w przypadku uznania ich oferty za najkorzystniejszą, złożą przed podpisaniem umowy polisę potwierdzającą, że są ubezpieczeni na określoną kwotę. Takie postępowanie zabezpiecza interesy zamawiającego, a jest tańsze dla wykonawców; d) podobnie nie należy raczej stawiać warunków dotyczących sytuacji finansowej (zdolność kredytowa lub posiadane środki finansowe). Nie ma ona większego znaczenia w tego rodzaju umowach. Zdecydowana większość kosztów związanych z obsługą inwestycji stanowią wynagrodzenia pracowników. Pozostałe koszty to dojazdy do budowy i koszty biurowe. Nie występują, jak przy robotach budowlanych, koszty materiałowe czy sprzętowe. Dodatkowo płatności za pełnienie tych funkcji odbywają się fakturami częściowymi (np. po wykonaniu określonego elementu robót budowlanych) lub przejściowymi (np. w okresach miesięcznych), tak więc inwestor bezpośredni na bieżąco finansuje inwestora zastępczego; § b) najprostszym i najlepszym warunkiem mierzącym wiarygodność wykonawców, i to bez względu na rodzaj zamówienia (robota budowlana, dostawa czy usługa), jest warunek dotyczący wiedzy i doświadczenia. Zgodnie z rozporządzeniem „o dokumentach” wykonawcy ubiegający się o zamówienie muszą udowodnić, że w określonym czasie przed upływem terminu składania ofert lub wniosków wykonali opisane w specyfikacji istotnych warunków zamówienia roboty budowlane, dostawy czy usługi. W odniesieniu do zamówień na inwestorstwo zastępcze zamawiajacy zwykle żądają, aby wykonawcy udokumentowali wykonanie usług dotyczących pełnienia funkcji inwestora zastępczego lub inżyniera kontraktu przy realizacji robót budowlanych, porównywalnych pod względem zakresu i charakteru z przedmiotem zamówienia, przy których będzie pełniona funkcja inwestora zastęczego. Należy pamiętać, że opisy sposobu oceny spełniania warunków nie mogą być wygórowane i w konsekwencji eliminować tych wykonawców, którzy mogliby wykonać dane zamówienie. Z drugiej strony muszą one być precyzyjnie określone, aby wykonawcy dokładnie wiedzieli co zamawiający ma na myśli. Umowa o inwestorstwo zastępcze to usługa w rozumieniu Prawa zamówień publicznych. Rozporządzenie „o dokumentach” określa, że w odniesieniu do usług zamawiający może żądać wykazu usług wykonanych w ciągu ostatnich trzech lat przed upływem terminu składania ofert lub wniosków. Jak należy rozumieć ten zapis? Zamawiający nie może ograniczyć tego okresu, np. do dwóch lat, ale może go wydłużyć ponad trzy lata. Wynika to z tego, że skrócenie okresu ograniczyłoby dostęp do zamówienia, a jego wydłużenie nie ogranicza tego dostępu, a więc w takiej sytuacji jest zachowana zasada uczciwej konkurencji. W odniesieniu do zamówień na pełnienie funkcji inwestora zastępczego wydłużenie tego okresu ma szczególne znaczenie. Okres trwania tego rodzaju umów (zamówień) jest dłuższy niż umów na roboty budowlane, którą obsługuje inwestor zastępczy. Rozporządzenie „o dokumentach” w odniesieniu do robót budowlanych podaje pięcioletni okres na wykazanie doświadczenia i taki okres należałoby przyjmować 22 www.ingmina.pl e) pozostałe wymagania wynikają z art. 24 ust. 1 i 2 Prawa zamówień publicznych. Przepisy te określają, jakich wykonawców zamawiający musi wykluczyć z postępowania, a rozporządzenie „o dokumentach” określa jakich dokumentów zamawiający może żądać; f) bez względu na wartość, jak i rodzaj zamówienia zamawiający musi żądać od wykonawców oświadczenia z którego wynika, że spełniają warunki wynikające z art. 22 ust. 1 Pzp raz oświadczenia o braku podstaw do wykluczenia na podstawie art. 24 ust. 1 Pzp. Może to być jedno łączne oświadczenie, a najlepiej, aby było ono zawarte w tzw. Formularzu Ofertowym, bowiem mniej załączników do oferty to mniej problemów z jej kompletnością. Kryteria wyboru oferty najkorzystniejszej Zgodnie z art. 2 pkt 5 Pzp pod pojęciem „oferty najkorzystniejszej” należy rozumieć „ofertę, która przedstawia najkorzystniejszy bilans ceny i innych kryteriów odnoszących się do przedmiotu zamówienia publicznego albo ofertę z najniższą ceną, a w przypadku zamówień publicznych w zakresie działalności twórczej lub naukowej, których przedmiotu nie można z góry opisać w sposób jednoznaczny i wyczerpujący – ofertę, która przedstawia najkorzystniejszy bilans ceny i innych kryteriów odnoszących się do przedmiotu zamówienia publicznego”. Z kolei art. 91 ust. 2 określa, że „kryteriami oceny ofert są cena albo cena i inne kryteria odnoszące się do przedmiotu zamówienia, w szczególności jakość, funkcjonalność, parametry techniczne, zastosowanie najlepszych dostępnych techno- logii w zakresie oddziaływania na środowisko, koszty eksploatacji, serwis, oraz termin wykonania zamówienia”. Przy kilkuletnich inwestycjach wskazana byłaby waloryzacja ze względu na inflację; Art. 91 ust. 3 Pzp stanowi, że „kryteria oceny ofert nie mogą dotyczyć właściwości wykonawcy, a w szczególności jego wiarygodności ekonomicznej, technicznej lub finansowej”. Wyjątkiem od tej reguły są jedynie zamówienia na usługi wymienione w art. 5 ust. 1 Pzp, a do czasu wejścia w życie ustawy z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub usługi5 wyjątek ten dotyczył również koncesji na roboty budowlane (były art. 129 Pzp). • w przypadku, gdy inwestor zastępczy będzie obsługiwał cały proces inwestycyjny, obejmujący co najmniej wykonanie dokumentacji projektowej (programu funkcjonalno-użytkowego) i robót budowlanych możnaby się zastanawiać czy niewłaściwszą formą określenia wynagrodzenia byłby wskaźnik procentowy od przyszłych kosztów realizacji inwestycji. Ustalona zostałąby podstawa określenia wynagrodzenia inwestora zastępczego – sytuację taką opisuje art. 628 Kc. Umowa taka musi zawierać maksymalną jej wartość nominalną. Kwotą tą będzie iloczyn podanego w ofercie najkorzystniejszej ww. wskaźnika procentowego i przewidywanej wartości inwestycji. Będzie to kwota orientacyjna (wstępna) i z tego względu w umowie należy zamieścić zapis umożliwiający jej zwiększenie w przypadku, gdy faktyczne koszty realizacji inwestycji będą wyższe. § Art. 36 ust. 1 pkt 13 Prawa zamówień publicznych określa, że w specyfikacji istotnych warunków zamówienia należy podać „opis kryteriów, którymi zamawiający będzie się kierował przy wyborze oferty wraz z podaniem znaczenia tych kryteriów oraz sposobu oceny ofert”. Przez sposób oceny ofert należy rozumieć obiektywny sposób obliczania każdego z kryteriów, a więc określenia, za co – ile punktów. Spośród tych kryteriów w odniesieniu do postępowań na pełnienie funkcji inwestora zastępczego możliwym do zastosowania jest wyłącznie cena. Z pozostałych, takich jak jakość, parametry techniczne, zastosowanie najlepszych dostępnych technologii w zakresie oddziaływania na środowisko, koszty eksploatacji, serwis, termin realizacji czy funkcjonalność nie można skorzystać, ponieważ nie mają one żadnego związku z przedmiotem zamówienia. Sposoby ustalania wynagrodzenia W praktyce wystęują dwa sposoby ustalania wynagrodzenia inwestora zastępczego. Są one następujące: • w przypadku, gdy inwestor zastępczy będzie “obsługiwał” tylko wykonywanie roboty budowlanej, i to bez względu na to czy będzie ona polegała na zaprojektowaniu i wykonaniu, czy tylko na samym jej wykonaniu, za najwłaściwszą formę należy uznać wynagrodzenie w formie ryczałtu (art. 632 Kc, a więc stałej kwoty niezależnej od wartości inwestycji). 5 Dz.U. Z 2009 r. Nr 19 poz. 1001. Które z wynagrodzeń jest korzystniejsze dla inwestora bezpośredniego? Powszechnie przyjmuje się, że bezpieczniejszy jest ryczałt – inwestor zastępczy nie jest zainteresowany wzrostem kosztów inwestycji, ponieważ bez względu na jej wartość i tak otrzyma kwotę określoną w umowie. Jednak w sytuacji, gdy inwestor zastępczy jest wybierany na początku realizacji inwestycji, a więc do obsługi całego procesu inwestycyjnego, wynagrodzenie ryczałtowe należy uznać za obciążone zbyt dużym ryzykiem. W takiej sytuacji bardziej rzetelnym wynagrodzeniem jest ustalenie jego podstaw, czyli wskaźnika procentowego od przyszłych kosztów realizacji inwestycji. Przekazywanie środków finansowych wykonawcom procesu inwestycyjnego Najczęściej inwestor zastępczy potwierdza faktury wykonawców, a płatności dokonuje inwestor bezpośredni ze swojego konta bezpośrednio na konta wykonawców. Może także wystąpić sytuacja, w której faktury dla wykonawców będą regulowane przez inwestora zastępczego. W tym przypadku inwestor bezpośredni przekazuje środki finansowe na konto inwestora zastępczego (dyskonto) w miarę zbliżania się płatności dla wykonawców. Zbigniew Leszczyński www.ingmina.pl 23 Przykład Specyfikacja istotnych warunków zamówienia na pełnienie funkcji inwestora zastępczego dla zamówienia o wartości mniejszej od kwot określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 Prawo zamówień publicznych 1. Zamawiający: 2. Postępowanie jest prowadzone w trybie przetargu nieograniczonego zgodnie z ustawą Prawo zamówień publicznych z dnia 29 stycznia 2004 r. (tekst jednolity Dz.U. z 2010 r. nr 113, poz. 759). 3. Przedmiotem zamówienia jest pełnienie funkcji inwestora zastępczego inwestycji: „Budowa komendy powiatowej państwowej straży pożarnej i jrg w miejscowości...........................”, polegającej na wykonaniu remontu istniejącego budynku oraz dobudowie nowego budynku wraz z infrastrukturą techniczną. Lokalizacja inwestycji:................................................................ Zakres rzeczowy inwestycji obejmuje:...................................................................................................................................... Szczegółowy zakres obowiązków, które inwestor zastępczy będzie musiał wykonać zawiera wzór umowy, który stanowi załącznik Nr 1 do niniejszej specyfikacji istotnych warunków zamówienia. 4. Termin realizacji zamówienia: a) rozpoczęcie: w ciągu 5 dni od podpisania niniejszej umowy; b) zakończenie: po końcowym odbiorze wszelkich wykonanych robót budowlanych i uzyskaniu pozwolenia na użytkowanie oraz po całkowitym rozliczeniu inwestycji z wykonawcą robót i wszystkimi instytucjami finansującymi oraz wykonaniu, przez okres trzech lat od odbioru końcowego, w imieniu inwestora, uprawnień z tytułu gwarancji i rękojmi udzielonych przez wykonawców robót lub dostawców. Przewidywany termin rozpoczęcia robót budowlanych –............................................. Przewidywany termin zakończenia realizacji robót budowlanych – 31.10. 2012. Przewidywany termin zakończenia inwestycji i jego rozliczenia – 31.12.2012 r. Przewidywany termin zakończenia wykonywania w imieniu Inwestora uprawnień z tytułu gwarancji i rękojmi udzielonych przez wykonawców robót lub dostawców – 31.10.2015 r. 5. Warunki udziału w postępowaniu oraz opis sposobu dokonywania oceny ich spełniania: 5.1 niepodleganie wykluczeniu z postępowania na podstawie art. 24 ustawy Prawozamówień publicznych; 5.2 posiadanie wiedzy i doświadczenia niezbędnego do wykonania przedmiotu zamówienia, tj. udokumentowanie pełnienia (zakończenia, ponieważ rozpoczęcie może nastąpić wcześniej) w ciągu ostatnich pięciu lat przed upływem terminu składania ofert, a jeżeli okres prowadzenia działalności jest krótszy – w tym okresie, funkcji inwestora zastępczego, inżyniera kontraktu lub managera kontraktu na co najmniej jednej robocie budowlanej, polegającej na budowie, przebudowie lub remoncie budynku za kwotę co najmniej 1.000.000,00 zł; 5.3 dysponowanie osobą zdolną do wykonania zamówienia tj. mogącą wykonywać samodzielne funkcje techniczne w budownictwie posiadającą uprawnienia budowlane w specjalności konstrukcyjno-budowlanej z min. 5-letnim stażem w pełnieniu funkcji kierownika budowy, kierownika robót lub inspektora nadzoru, która będzie pełnić funkcję koordynatora inspektorów nadzoru inwestorskiego; 24 www.ingmina.pl 5.4 dysponowanie osobami zdolnymi do wykonania zamówienia tj. mogących pełnić funkcję inspektorów nadzoru inwestorskiego posiadającymi uprawnienia budowlane w następujących specjalnościach: – instalacyjnej w zakresie instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych; – instalacyjnej w zakresie instalacji i urządzeń elektrycznych. 5.5 zobowiązanie się, w przypadku złożenia najkorzystniejszej oferty, do ubezpieczenia się od odpowiedzialności cywilnej w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej, tj. pełnienia funkcji inwestora zastępczego na kwotę nie mniejszą niż 1 mln zł. 6. Oświadczenia i dokumenty, jakie muszą dostarczyć wykonawcy. 6.1. Na potwierdzenie spełniania warunku, o którym mowa w punkcie 5.1 niniejszej specyfikacji, oferta musi zawierać następujące dokumenty: a) aktualny odpis z właściwego rejestru, jeżeli odrębne przepisy wymagają wpisu do rejestru, wystawiony nie wcześniej niż 6 miesięcy przed upływem terminu składania ofert; b) aktualne zaświadczenia właściwego naczelnika Urzędu Skarbowego oraz właściwego oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego potwierdzające odpowiednio, że Wykonawca nie zalega z opłacaniem podatków, opłat oraz składek na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne, lub zaświadczenia, że uzyskał przewidziane prawem zwolnienie, odroczenie lub rozłożenie na raty zaległych płatności lub wstrzymanie w całości wykonania decyzji właściwego organu – wystawione nie wcześniej niż 3 miesiące przed upływem terminu składania ofert; c) oświadczenie o braku podstaw do wykluczenia. 6.2. Na potwierdzenie spełniania warunku, o którym mowa w punkcie 5.2 niniejszej specyfikacji oferta musi zawierać następujące dokumenty: a) wykaz zawierający następujące dane: nazwę, adres i telefon Zamawiającego, nazwę i adres obiektu, opis nadzorowanych robót wraz z ich zakresem, opis zakresu wykonywanych czynności związanych z pełnieniem funkcji inwestora zastępczego lub inżyniera kontraktu lub managera kontraktu, termin rozpoczęcia i zakończenia realizacji robót, wartość inwestycji. Wykaz należy sporządzić zgodnie ze wzorem stanowiącym Załącznik Nr 3 do specyfikacji; b) Dokumenty potwierdzające, że usługi z wykazu, określonego w punkcie 6.2. lit. a zostały wykonane należycie. 6.3. Na potwierdzenie spełniania warunku, o którym mowa w punkcie 5.3 i 5.4 niniejszej specyfikacji oferta musi zawierać: a) imiona i nazwiska osób, które będą sprawować odpowiednio funkcję koordynatora inspektorów nadzoru i inspektorów nadzoru wraz z ich stażem pracy związanym z pełnieniem funkcji kierownika budowy, kierownika robót lub inspektora nadzoru. Wykaz zawierający te dane należy sporządzić zgodnie ze wzorem stanowiącym Załącznik Nr 4 do specyfikacji; b) oświadczenie wykonawcy, że osoby, które będą uczestniczyć w wykonywaniu zamówienia, posiadają wymagane uprawnienia – zawarte w druku „OFERTA”. 6.4. Na potwierdzenie spełniania warunku, o którym mowa w punkcie 5.5 oferta musi zawierać: oświadczenie wykonawcy, że w przypadku uznania jego oferty za najkorzystniejszą przedstawi, przed podpisaniem umowy, opłaconą polisę lub inny dokument ubezpieczenia potwierdzający, że jest ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej, tj. pełnienia funkcji inwestora zastępczego na kwotę nie mniejszą niż 1 mln zł – treść tego oświadczenia jest zawarta w punkcie 9 Załącznika Nr 2 do specyfikacji. Wszystkie ww. dokumenty powinny być przedstawione w formie oryginałów lub kserokopii poświadczonych za zgodność z oryginałem przez osobę (-y) uprawnioną (-e) do składania oświadczeń woli w imieniu wykonawcy. Dokumenty sporządzone w języku obcym muszą być złożone wraz z tłumaczeniem na język polski, poświadczonym przez wykonawcę. 6.5. Inne dokumenty wymagane przez Zamawiającego: a) wypełniony druk „Oferta” (Załącznik Nr 2 do specyfikacji). www.ingmina.pl 25 Upoważnienie osób podpisujących ofertę do jej podpisania musi bezpośrednio wynikać z dokumentów dołączonych do oferty. Oznacza to, że jeżeli upoważnienie takie nie wynika wprost z dokumentu stwierdzającego status prawny wykonawcy, do oferty należy dołączyć stosowne pełnomocnictwo w formie oryginału lub kserokopii potwierdzonej notarialnie. Wobec Wykonawcy, będącego osobą fizyczną i prowadzącego działalność gospodarczą zaleca się dołączenie od oferty aktualnego wypisu z ewidencji działalności gospodarczej (oryginał lub potwierdzoną za zgodność kserokopię). 7. W prowadzonym postępowaniu wszelkie oświadczenia, wnioski, zawiadomienia oraz informacje przekazywane będą drogą elektroniczną. W przypadku, gdyby wykonawca nie posiadał poczty elektronicznej musi to zgłosić zamawiającemu i w takiej sytuacji porozumiewanie będzie następowało za pomocą faksu. Strona, która otrzymuje dokumenty lub informacje pocztą elektroniczną lub wyjątkowo faksem, zobowiązana jest bez wezwania strony przekazującej dokument lub informację do niezwłocznego potwierdzenia faktu ich otrzymania. Za datę powzięcia wiadomości uważa się dzień, w którym strony postępowania otrzymały informację za pomocą poczty elektronicznej lub faksu. Do porozumiewania się z wykonawcami upoważnione są następujące osoby: pan..............................., tel........, e-mail....................., pokój nr ……… w siedzibie zamawiającego, urzędujący w godz. 730-1500 pan..............................., tel........, e-mail....................., pokój nr ……… w siedzibie zamawiającego, urzędujący w godz. 730-1500 8. Zamawiający wymaga złożenia wadium w wysokości: …........... zł (słownie: …...............................................). Wadium należy wnieść w terminie do dnia …...................... do godz. ….................. Wadium może być wnoszone w jednej lub kilku następujących formach: a) pieniądzu, b) poręczeniach bankowych lub poręczeniach spółdzielczej kasy oszczędnościowo – kredytowej, z tym, że poręczenie kasy jest zawsze poręczeniem pieniężnym, c) gwarancjach bankowych, d) gwarancjach ubezpieczeniowych, e) poręczeniach udzielanych przez podmioty, o których mowa w art. 6b ust. 5 pkt 2 ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o utworzeniu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (Tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. Nr 42, poz. 275 z późniejszymi zmianami). Wadium wnoszone w pieniądzu należy wpłacić na rachunek bankowy zamawiającego nr …...................................................... Wadium w innej formie niż pieniądz należy złożyć w ofercie przetargowej. W przypadku składania oferty wspólnej, wadium wniesione przez jednego ze wspólników uważa się za wniesione prawidłowo. 9. Termin związania ofertą wynosi 30 dni. 10. Oferta ma być sporządzona w języku polskim i pod rygorem nieważności w formie pisemnej. Zamawiający nie wyraża zgody na składanie ofert w postaci elektronicznej. 1 Na opakowaniu oferty należy zamieścić następującą informację: „Oferta przetargowa na pełnienie funkcji inwestora zastępczego na zadaniu: budowa komendy powiatowej państwowej straży pożarnej i jrg w miejscowości.................................” oraz dodatkowo dokładny adres i miejsce złożenia oferty, tj. …............................................................................................................................... W przypadku braku ww. danych, zamawiający nie ponosi odpowiedzialności za zdarzenia mogące wyniknąć z powodu tego braku, np. przypadkowe otwarcie oferty przed wyznaczonym terminem otwarcia, a w przypadku składania oferty pocztą lub pocztą kurierską – jej nieotwarcie w trakcie sesji otwarcia ofert. 11. Oferty należy składać w siedzibie zamawiającego w Biurze Obsługi Interesanta (parter), stanowisko Nr 7 w terminie do dnia ….................... do godz. …............ Oferty zostaną otwarte w siedzibie zamawiającego (inwestora) w dniu …............ o godz. …................ w sali nr …..................... 26 www.ingmina.pl 12. Cenę oferty należy podać w formie ryczałtu. Cena oferty musi zawierać wszelkie koszty niezbędne do wykonania przedmiotu zamówienia, tj. pełnienia funkcji inwestora zastępczego wraz z wykonywaniem, przez okres trzech lat od odbioru końcowego, w imieniu inwestora uprawnień z tytułu gwarancji i rękojmi udzielonych przez wykonawców robót. 13. Kryterium wyboru oferty najkorzystniejszej będzie cena ryczałtowa brutto – 100%. Oferty nie odrzucone oceniane będą według wzoru: Cn/Cb x 100 x 100% = ilość punktów gdzie: Cn – najniższa cena spośród ofert nie odrzuconych, Cb – cena oferty rozpatrywanej, 100 – wskaźnik stały, 100% – procentowe znaczenie kryterium ceny. Ilość punktów obliczona według powyższego wzoru zostanie przyznana poszczególnym ofertom przez każdego z członków komisji przetargowej. Ostateczna ocena oferty powstanie poprzez zsumowanie ilości punktów przyznanych przez wszystkich członków komisji przetargowej. Za najkorzystniejszą zostanie uznana oferta nieodrzucona, która uzyska największą całkowitą ilość punktów. 14. Termin zawarcia umowy z wykonawcą, który złoży najkorzystniejszą ofertę zostanie określony w informacji o wynikach postępowania. Termin ten może ulec zmianie w przypadku złożenia przez któregoś z Wykonawców protestu. O nowym terminie zawarcia umowy Wykonawca zostanie poinformowany po rozstrzygnięciu protestu. 15. Zamawiający nie będzie wymagał od wykonawcy, który złoży najkorzystniejszą ofertę, złożenia zabezpieczenia należytego wykonania umowy. 16. Z wykonawcą, który złoży najkorzystniejszą ofertę zostanie zawarta umowa, której wzór stanowi załącznik nr 1 do niniejszej specyfikacji. 17. W prowadzonym postępowaniu mają zastosowanie przepisy zawarte dziale VI Prawa zamówień publicznych – „Środki ochrony prawnej”. Zgodnie z art. 180 ust. 2 odwołanie przysługuje wyłącznie w zakresie: „opisu sposobu oceny spełniania warunków udziału w postępowaniu”, „wykluczenia odwołującego z postępowania o udzielenie zamówienia” oraz „odrzucenia oferty odwołującego”. Zastosowanie mają także następujące przepisy: a) Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 22 marca 2010 r. w sprawie regulaminu postępowania przy rozpoznawaniu odwołań. (Dz. U. Nr 48, poz. 280); b) Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości oraz sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. Nr 41, poz. 238). 18. Zamawiający nie dopuszcza składania ofert częściowych. 19. Zamawiający nie przewiduje zawarcia umowy ramowej. 20. Zamawiający nie przewiduje udzielenia zamówień uzupełniających. 21. Zamawiający nie dopuszcza składania ofert wariantowych. 22. Adresy poczty elektronicznej oraz strony internetowej Zamawiającego znajdują się w punkcie 1 niniejszej specyfikacji. 23. Rozliczenia pomiędzy Zamawiającym, a przyszłym wykonawcą zamówienia odbywać się będą w złotych polskich. Zamawiający nie przewiduje rozliczeń w walutach obcych. www.ingmina.pl 27 24. Zamawiający nie przewiduje aukcji elektronicznej. 25. Zamawiający nie przewiduje zwrotu kosztów udziału w postępowaniu. 26. Zamawiający nie przewiduje stosowania wymagań, o których mowa w art. 29 ust. 4 Prawa zamówień publicznych. Załączniki do specyfikacji: 1. Wzór umowy. 2. Formularz „Oferta” – do wypełnienia przez wykonawców. 3. Wzór wykazu potwierdzającego pełnienie w ciągu ostatnich pięciu lat przed dniem wszczęcia postępowania funkcji inwestora zastępczego – do wypełnienia przez wykonawców. 4. Wzór wykazu osób, które będą pełnić funkcje inspektorów nadzoru – do wypełnienia przez wykonawców. 5. Wykaz dokumentacji projektowej oraz specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych opisujące roboty budowlane, na których będzie pełniona funkcja inwestora zastępczego:............................................................... Ww. dokumentacja projektowa oraz specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych są dostępne na stronie internetowej Zamawiającego. Można się z nimi zapoznać również w siedzibie Zamawiającego. Uwagi do przedstawionego przykładu specyfikacji 1. Jeżeli Wykonawca ma siedzibę lub miejsce zamieszkania poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zamiast dokumentów, o których mowa w punktach 6.1 lit. a oraz lit. b – składa dokument lub dokumenty, wystawione w kraju, w którym ma siedzibę lub miejsce zamieszkania, potwierdzające odpowiednio, że: a) nie otwarto jego likwidacji ani nie ogłoszono upadłości. Dotyczące tego dokumenty powinny być wystawione nie wcześniej niż 6 miesięcy przed upływem terminu składania ofert. b) nie zalega z uiszczaniem podatków, opłat, składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne albo że uzyskał przewidziane prawem zwolnienie, odroczenie lub rozłożenie na raty zaległych płatności lub wstrzymanie w całości wykonania decyzji właściwego organu. Dotyczące tego dokumenty powinny być wystawione nie wcześniej niż 3 miesiące przed upływem terminu składania ofert. 2. Jeżeli w miejscu zamieszkania osoby lub w kraju, w którym wykonawca ma siedzibę lub miejsce zamieszkania, nie wydaje się dokumentów, o których mowa wyżej, zastępuje się je dokumentem zawierającym oświadczenie złożone przed notariuszem, właściwym organem sądowym, administracyjnym albo organem samorządu zawodowego lub gospodarczego odpowiednio miejsca zamieszkania osoby lub kraju, w którym wykonawca ma siedzibę lub miejsce zamieszkania. Zapisy dotyczące terminów ważności dokumentów stosuje się odpowiednio. 3. W przypadku składania oferty wspólnej przez kilku przedsiębiorców, każdy ze wspólników musi złożyć dokumenty wymienione w punkcie 6.1 specyfikacji. Pozostałe dokumenty będą traktowane jako wspólne. Wspólnicy muszą ustanowić pełnomocnika do reprezentowania ich w postępowaniu o udzielenie zamówienia albo do reprezentowania w postępowaniu i zawarcia umowy. Do oferty należy dołączyć stosowne pełnomocnictwo, podpisane przez osoby upoważnione do składania oświadczeń woli każdego ze wspólników. 28 www.ingmina.pl Wspólnicy ponoszą solidarną odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zamówienia, określoną w art. 366 Kodeksu cywilnego. 4. Zgodnie z art. 26 ust. 2b Prawa zamówień publicznych wykonawca może polegać na wiedzy i doświadczeniu oraz osobach zdolnych do wykonania zamówienia innych podmiotów, niezależnie od charakteru prawnego łączących go z nimi stosunków. Wykonawca w takiej sytuacji zobowiązany jest udowodnić zamawiającemu, iż będzie dysponował zasobami niezbędnymi do realizacji zamówienia, tj. przedstawić pisemne zobowiązanie tych podmiotów do oddania mu do dyspozycji niezbędnych zasobów na okres korzystania z nich przy wykonywaniu zamówienia. W przypadku wykonawców wspólnie ubiegających się o zamówienie oraz w przypadku, gdy wykonawca wykazując spełnianie warunków, o których mowa w punktach 5.2; 5.3; oraz 5.4 specyfikacji polega na zasobach innych podmiotów, kopie dokumentów potwierdzających spełnianie tych warunków, dotyczących odpowiednio wspólników konsorcjum lub innych podmiotów powinny być poświadczone za zgodność z oryginałem przez wspólników konsorcjum (każdy w odniesieniu do dokumentów go dotyczących) lub przez pełnomocnika konsorcjum, a w odniesieniu do innych podmiotów przez upoważnionych przedstawicieli tych podmiotów (każdy w odniesieniu do dokumentów go dotyczących). 5. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. nr 16, poz. 93, z późniejszymi zmianami) wynagrodzenie ryczałtowe określa w art. 632 następująco: § 1. Jeżeli strony umówiły się o wynagrodzenie ryczałtowe, przyjmujący zamówienie nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia, chociażby w czasie zawarcia umowy nie można było przewidzieć rozmiaru lub kosztów prac. § 2. Jeżeli jednak wskutek zmiany stosunków, której nie można było przewidzieć, wykonanie dzieła groziłoby przyjmującemu zamówienie rażącą stratą, sąd może podwyższyć ryczałt lub rozwiązać umowę. www.ingmina.pl 29 ZIELONA ENERGIA od A do Z WST¸P WOLNY po rejestracji w serwisie www.mtp24.pl lub w holu wej×ciowym Kontakt: Mi¹dzynarodowe Targi PoznaÈskie Sp. z o.o., Dyrektor Projektu: Joanna Kucharska – tel. 61 869 20 93, [email protected] 30 www.ingmina.pl
