04-04 - zszarzecze
Transkrypt
04-04 - zszarzecze
Określanie wieku, masy ciała i kondycji bydła Informacje o wieku bydła są zawarte w dokumentacji hodowlanej. Zdarza się jednak, że wymagają one weryfikacji lub określenia u starszych zwierząt w sytuacji, gdy nie znamy daty ich urodzenia. Informacje o przybliżonym wieku zwierząt można również uzyskać, poddając oględzinom: stan uzębienia, rogów i wygląd zwierzęcia. Określanie wieku bydła na podstawie zmian w uzębieniu jest spośród tych trzech metod sposobem najbardziej dokładnym i najczęściej stosowanym. Wykorzystuje się w tym celu proces wymiany zębów mlecznych na stałe, zmiany kształtu zębów mlecznych i odstępów między nimi oraz stopień starcia zębów stałych. Młode bydło posiada 20 zębów mlecznych, które u zwierząt starszych wymieniane są na 32 zęby stałe. Większa liczba zębów stałych niż mlecznych wynika z braku w uzębieniu mlecznym zębów trzonowych, które wyrastają nieco później i od razu jako zęby stałe. A oto wzory uzębienia mlecznego i stałego: 0300 0030 Zęby mleczne: –––––––––––– 0304 4030 3300 0033 Zęby stałe: –––––––––––– 3304 4033 Poszczególne zęby sieczne mają swoje nazwy: pierwsza para to cęgi, druga - średniaki wewnętrzne, trzecia - średniaki zewnętrzne, czwarta - okrajki. Wymiana poszczególnych par zębów mlecznych na stałe następuje w określonym wieku. Stałe zęby sieczne zastępują zęby mleczne, wyrastając do swej pełnej wielkości w ciągu około 2 miesięcy. Zęby trzonowe i przedtrzonowe osiągają pełną wielkość w ciągu 3 miesięcy. W praktyce wiek bydła według wyglądu zębów określa się prawie wyłącznie na siekaczach, co wynika z rozłożenia procesu wymiany siekaczy mlecznych na stałe na dłuższy okres i z łatwego dostępu do tych zębów. Pomimo że wiek wymiany poszczególnych zębów zależy w pewnym stopniu od rasy i płci oraz od indywidualnych właściwości zwierzęcia, dla celów praktycznych, bez ryzyka popełnienia większego błędu, przyjmuje się, że siekacze stałe wyrzynają się w następującym wieku: cęgi - ok. 2 lat, średniaki wewnętrzne - ok. 2,5 roku, średniaki zewnętrzne - ok. 3 lat, okrajki - ok. 4 lat. U zwierząt starszych określanie wieku na podstawie wyglądu uzębienia jest już mniej dokładne. Przyjmuje się jednak, że powierzchnia korony ulega starciu na cęgach w wieku ok. 6 lat, na średniakach wewnętrznych - 7, średniakach zewnętrznych - 8 i na okrajkach w wieku ok. 9 lat. U bydła 10-12 letniego siekacze są już na ogół starte do połowy, a powyżej 14-15 roku życia pozostają już tylko pieńki zębów siecznych. Masa ciała młodego bydła jest ważnym wskaźnikiem określającym prawidłowość jego rozwoju i użytkowania. Masą ciała kierujemy się przy podejmowaniu decyzji o rozpoczęciu użytkowania rozpłodowego jałówki. Według masy ciała dawkowane są leki. Od masy ciała zależy wreszcie wartość zwierząt opasowych. W małych i średnich gospodarstwach nie ma zazwyczaj wagi pomostowej, na której można ważyć bydło. Określanie ze znaczną dokładnością masy zwierzęcia „na oko" wymaga doświadczenia i wieloletniej praktyki. Mniej wprawni hodowcy mogą w tym celu z powodzeniem wykorzystywać zależność pomiędzy masą ciała a niektórymi wymiarami bydła. Najbardziej rozpowszechnionym i najprostszym sposobem przybliżonego określania masy ciała jest wykorzystanie w tym celu pomiaru obwodu klatki piersiowej. Odpowiednia skala, podająca orientacyjną masę ciała zwierząt o określonym obwodzie klatki piersiowej, podana jest zazwyczaj na obudowie taśmy zoometrycznej lub na jej odwrotnej stronie. Ocena kondycji nie należy do czynności związanych z pracą hodowlaną i nie jest powszechnie przeprowadzana przez hodowców. Jednak, szczególnie w stadach wysokowydajnych krów mlecznych, umożliwia właściwe dobieranie poziomu żywienia, zwłaszcza w końcowym okresie laktacji i w okresie zasuszenia. Pozwala to uniknąć nadmiernego otłuszczenia krów mlecznych w okresie poprzedzającym poród i kolejną laktację lub nadmierne pogorszenie się ich kondycji w szczycie laktacji. Powszechnie stosowaną w tym celu metodą jest ocena kondycji w skali 5-punktowej. Ocenę 1 przyznaje się krowom skrajnie wychudzonym, a 5 krowom zapasionym. Kondycję ocenia się poprzez wzrokowe i dotykowe określenie zasobów podskórnej tkanki tłuszczowej w okolicach zadu i prawej strony ciała zwierzęcia. Ocenia się w punktach otłuszczenie 8 miejsc tj. wyrostków kolczystych kręgów piersiowych, na linii pomiędzy wyrostkami kolczystymi a poprzecznymi kręgów lędźwiowych, przejście wyrostków poprzecznych i kręgów lędźwiowych w dół głodowy, guzy biodrowe i guzy kulszowe, płaszczyznę pomiędzy guzem biodrowym a kulszowym oraz okolice dołu okołoodbytowego i nasady ogona. Przyznane punkty sumuje się i dzieli przez 8, uzyskując ostateczną ocenę kondycji. Prawidłowo żywiona i eksploatowana krowa mleczna powinna uzyskiwać oceny od 3,5 pod koniec laktacji i w okresie bezpośrednio po porodzie do 3,0 w szczycie laktacji.