FULL TEXT

56
D. Grego-Planer, Potencjał innowacyjny sektora MSP w…
D. Grego-Planer The innovative potential of small and…
Potencjał innowacyjny sektora MSP w województwie
kujawsko-pomorskim
Dorota Grego-Planer
*
Słowa kluczowe: potencjał innowacyjny, innowacja, małe i rednie przedsi biorstwa, województwo
kujawsko-pomorskie
Keywords: innovative potencial, innovation, small and medium-sized enterprises, kujawsko-pomorskie
province
Synopsis: W niniejszym artykule zaprezentowano fragment wyników bada empirycznych na temat
potencjału innowacyjnego małych i rednich przedsi biorstw w województwie kujawsko-pomorskim.
Jednym z celów projektu była próba identyfikacji kluczowych składników tworz cych potencjał innowacyjny badanych firm. Funkcjonuj ce w województwie kujawsko-pomorskim MSP wskazały na
zasoby, których posiadanie okazuje si by niezb dne dla wdra ania i komercjalizowania innowacji.
Wst p
Post p techniczny, który warunkuje unowocze nianie wytwarzanych wyrobów, staje si
dzisiaj podstawowym narz dziem wzrostu konkurencyjno ci przedsi biorstw [Bogdanienko,
Haffer, Popławski, 2004, s. 7]. Coraz wi kszego znaczenia nabieraj zatem szeroko poj te
innowacje, które wdra ane w odpowiednim czasie przez przedsi biorstwa, staj si dla nich
szans na rozwój i walk z konkurencj . Sama innowacja pojmowana jest bardzo szeroko.
J.A. Schumpeter traktował innowacje nie tylko jako przedsi wzi cie techniczne, ale równie
ekonomiczne, takie jak np. zdobycie nowego rynku czy opanowanie nowego ródła surowców [Schumpeter, 1960, s. 104]. Bez wzgl du na to, jakiego rodzaju innowacje przedsi biorstwo zamierza wdra a , aby robi to skutecznie, musi dysponowa potencjałem innowacyjnym. Celem artykułu jest zaprezentowanie fragmentu wyników bada empirycznych wskazuj cych na kluczowe składniki potencjału innowacyjnego małych i rednich przedsi biorstw województwa kujawsko-pomorskiego.
W literaturze przedmiotu mo na spotka wiele definicji potencjału innowacyjnego przedsi biorstw. Pocz wszy od tych, które definiuj go bardzo w sko, ko cz c na uj ciach bardzo
szerokich. W artykule zaprezentowano kilka wybranych uj .
Jedno z nich proponuje K. Pozna ska, zdaniem której potencjał innowacyjny przedsi biorstwa to jego zdolno do efektywnego wprowadzania innowacji, czyli nowych produktów, nowych technologii, metod organizacyjnych i innowacji marketingowych. Tak okre lany potencjał kształtowany jest poprzez cztery kluczowe elementy [Pozna ska, 1998, s. 40]:
– potencjał finansowy,
– potencjał ludzki,
– potencjał rzeczowy,
– wiedz .
Koncepcj tak rozumianego potencjału innowacyjnego przedstawia rys. 1.
-
-
-
-
-
Potencjał innowacyjny przedsi biorstw
*
Mgr Dorota Grego-Planer, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
WSPÓŁCZESNE ZARZ DZANIE 4/2012
CONTEMPORARY MANAGEMENT QUARTERLY 4/2012
57
Otoczenie
Potencjał
finansowy
Potencjał
ludzki
Przedsi biorstwo
Potencjał
rzeczowy
Wiedza
Rys. 1. Potencjał innowacyjny przedsi biorstwa według koncepcji K. Pozna skiej (A
company’s innovative potential according to K. Pozna ska’s concept)
-
-
-
-
-
ródło: opracowanie własne na podstawie [Pozna ska, 1998, s. 41].
Potencjał finansowy to głównie własne rodki finansowe oraz rodki oferowane przez
ró nego rodzaju instytucje finansowe i pozafinansowe działaj ce w regionie funkcjonowania
przedsi biorstwa. Potencjał ludzki natomiast to przede wszystkim liczba zatrudnionych pracowników i ich struktura oraz posiadane przez nich kwalifikacje i umiej tno ci. Do potencjału rzeczowego nale y zaliczy struktur aparatu produkcyjnego wraz z jego elastyczno ci ,
czyli mo liwo ci szybkiego dostosowania produkcji do zmieniaj cych si potrzeb rynku.
Nale y tu równie uwzgl dni wiek i poziom mechanizacji oraz automatyzacji parku maszynowego. Ostatnim z elementów potencjału innowacyjnego jest wiedza. Tu nale y skupi si
przede wszystkim na wiedzy technicznej oraz na płyn cych z rynku informacji.
K. Pozna ska podkre la ogromn rol otoczenia, które w bardzo istotny sposób wpływa
na elementy składowe potencjału innowacyjnego. Oddziaływanie tego otoczenia pozwala na
wyró nienie zewn trznego i wewn trznego potencjału innowacyjnego przedsi biorstwa [Pozna ska, 1998, s. 41].
Przez wewn trzny potencjał innowacyjny przywołana autorka rozumie zasoby i umiej tno ci, jakimi dysponuje przedsi biorstwo, a które mog zosta wykorzystane w bie cej
działalno ci innowacyjnej. Bardzo du y wpływ na działalno innowacyjn firmy wywieraj
równie czynniki kreowane przez region, w którym ono funkcjonuje. Czynniki te to głównie
rynek pracy, zasoby wiedzy technicznej i informacji naukowej oraz gotowo instytucji do
finansowania działalno ci obarczonej du ym stopniem ryzyka. Zatem sytuacja zewn trzna
przedsi biorstwa b dzie rozumiana jako jego zewn trzny potencjał innowacyjny [Pozna ska,
1998, s. 41].
W podobny sposób potencjał innowacyjny przedstawiany jest przez A. ołnierskiego,
który uwa a, i jest on determinowany przez wewn trzny potencjał innowacyjny oraz dost p
do zewn trznych ródeł innowacji.
Na wewn trzny potencjał innowacyjny składa si [ ołnierski, 2005, s. 5–6]:
– kadra (jej wiedza i do wiadczenie, umiej tno ci i kwalifikacje oraz sposób zarz dzania dost pnymi zasobami, zarz dzanie informacj ),
– badania i rozwój (wyodr bnione komórki B+R, prowadzone prace B+R, prace zlecane itp.),
– technologia (komputery i technologia ICT – Information and communication technologies – technologie informacjno-telekomunikacjne, maszyny i urz dzenia, a tak e
stopie nowoczesno ci maszyn i urz dze ).
Zewn trzne ródła innowacji to przede wszystkim wy sze uczelnie i jednostki badawczorozwojowe, ale tak e firmy konkurencyjne czy odbiorcy i dostawcy.
Koncepcj A. ołnierskiego prezentuje rys. 2.
58
D. Grego-Planer, Potencjał innowacyjny sektora MSP w…
D. Grego-Planer The innovative potential of small and…
Uczelnie wy sze
Jednostki badawczorozwojowe
Kadra
PRZEDSI BIORSTWO
B+R
Technologia
Konkurenci
Dostawcy i odbiorcy
Rys. 2. Potencjał innowacyjny przedsi biorstwa według koncepcji A.
company’s innovative potential according to A. ołnierski’s concept)
ołnierskiego (A
ródło: opracowanie własne na podstawie [ ołnierski, 2005, s. 6].
M. Haffer [2004] pokazuje potencjał innowacyjny w nieco odmienny i szerszy sposób.
Według tego autora potencjał ten jest cz ci zintegrowanego modelu zarz dzania innowacjami w przedsi biorstwie. Przedstawiony model, uwzgl dniaj cy uwarunkowania zarz dzania innowacjami, składa si z kilku elementów oraz z relacji wyst puj cych mi dzy nimi. To
wła nie owe relacje decyduj o zdolno ci przedsi biorstwa do sprawnego tworzenia i wdraania innowacji, a co za tym idzie do osi gni cia jak najlepszej pozycji w otoczeniu konkurencyjnym. Poziom aktywno ci innowacyjnej oraz charakter realizowanych procesów innowacyjnych danego przedsi biorstwa zale e b dzie od posiadanego potencjału innowacyjnego, który jest okre lon konfiguracj materialnych i niematerialnych zasobów, niezb dnych
do kreowania i skutecznej komercjalizacji innowacji [Haffer, 2004, s. 3–8]. Takie uj cie
potencjału innowacyjnego prezentuje rys. 3.
OTOCZENIE SEKTOROWE
Konkurenci Klienci i u ytkownicy Dostawcy i
kooperanci
POTRZEBY
Zwi zane z
budowaniem
potencjału
innowacyjnego
przedsi biorstwa
POTENCJAŁ
INNOWACYJNY
PRZEDSI BIORSTWA
Zasoby
niewidzialne
(umiej tno ci)
POTRZEBY
Zwi zane
z
kreowaniem
i wdra aniem
innowacji
Organizacyjne Rynkowe Techniczne
-
Zasoby
widzialne
INNOWACJE
-
OTOCZENIE INSTYTUCJONALNE
-
-
Rz d Nauka Instytucje wspierania biznesu
Rys. 3. Potencjał innowacyjny w ramach zintegrowanego modelu zarz dzania innowacjami
w przedsi biorstwie wg koncepcji M. Haffera (Innovative potential within the integrated
model of managing innovation in companies according to M. Haffer’s concept)
-
ródło: opracowanie własne na podstawie [Haffer, 2004, s. 7].
WSPÓŁCZESNE ZARZ DZANIE 4/2012
CONTEMPORARY MANAGEMENT QUARTERLY 4/2012
59
M. Zastempowski, skupiaj c si z kolei głównie na sektorze małych i rednich przedsi biorstw, twierdzi, i na tworzenie innowacji w tych przedsi biorstwach wpływ mog mie
zarówno uwarunkowania zewn trzne zwi zane z otoczeniem, w jakim one funkcjonuj , jak
i uwarunkowania wewn trzne – zwi zane z szeroko poj tymi zasobami, b d cymi w posiadaniu przedsi biorstwa [Zastempowski, 2010, s. 118–119]. Wskazuje, i „potencjał innowacyjny to te zasoby, którymi małe i rednie przedsi biorstwa powinny dysponowa , aby skutecznie kreowa i komercjalizowa innowacje”. Zatem zasoby stanowi podstaw budowanego przez przedsi biorstwo potencjału innowacyjnego [Zastempowski, 2010, s. 153]. Ten
sposób uj cia potencjału innowacyjnego prezentuje rys. 4.
polityczno-prawne
Uwarunkowania makroekonomiczne:
ekonomiczne
socjokulturowe i demograficzne
Uwarunkowania mikroekonomiczne (sektorowe)
Rodzaje
powstałych
innowacji:
MSP
Uwarunkowania
wewn trzne
Sfery
funkcjonalnozasobowe
Potencjał
innowacyjny
Proces
innowacyjny
- organizacyjne
- procesowe
- produktowe
- rynkowe
techniczne
geograficzne
mi dzynarodowe
Rys. 4. Potencjał innowacyjny i jego rola w procesie kreowania innowacji przez MSP
według koncepcji M. Zastempowskiego (Innovative potential and its role in the process of
creating innovation in SMEs according to M. Zastempowski’s concept)
ródło: opracowanie własne na podstawie [Zastempowski, 2010, s. 275].
-
-
-
-
-
Charakterystyka badanych przedsi biorstw
Badania empiryczne, których fragment wyników jest tu analizowany, przeprowadzono w
ramach projektu badawczego pt. „Potencjał innowacyjny sektora MSP w województwie
kujawsko-pomorskim”. Projekt realizowany był przez Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarz dzania w Katedrze Zarz dzania Przedsi biorstwem Uniwersytetu Mikołaja Kopernika
w Toruniu od pa dziernika 2011 r. do stycznia 2012 r. Badanie przeprowadzono w mikro, małych i rednich przedsi biorstwach regionu kujawsko-pomorskiego. Jednym z głównych
celów projektu była próba identyfikacji kluczowych składników potencjału innowacyjnego.
Badanie obj ło grup 67 przedsi biorstw województwa kujawsko-pomorskiego nale cych do sektora MSP. Wymagało zastosowania metody pomiaru pierwotnego. W celu zebrania danych ze ródeł pierwotnych zastosowano ankiet bezpo redni jako metod pomiaru,
w której instrumentem pomiaru był kwestionariusz ankietowy.
Respondenci w cz ci dotycz cej charakterystyki przedsi biorstwa zostali zapytani o lokalizacj swojej działalno ci w województwie kujawsko-pomorskim. Prawie 18% badanych
firm zlokalizowanych jest w małych miejscowo ciach województwa licz cych do 100 000
mieszka ców, niespełna 15% to podmioty funkcjonuj ce w miastach od 10 001 do 50 000
mieszka ców, prawie 21% od 50 001 do 100 000, tylko 1,5% od 100 001 do 150 000 mieszka ców. 10,4% respondentów prowadzi swoj działalno w miastach licz cych od 150 001
60
D. Grego-Planer, Potencjał innowacyjny sektora MSP w…
D. Grego-Planer The innovative potential of small and…
do 200 000 mieszka ców, natomiast najwi ksz grup – 32,8% – stanowi firmy działaj ce
w miastach powy ej 200 000. Szczegółowe dane prezentuje tab. 1.
Tab. 1. Lokalizacja badanych przedsi biorstw ze wzgl du na liczb mieszka ców (Location
of the researched companies by number of dwellers)
Lokalizacja przedsi biorstwa (liczba mieszka ców)
(Location of the firm [number of inhabitants])
Procent badanych przedsi biorstw
(Researched firms [percent])
miasteczko do 10 000
17,9
miasto 10 001 do 50 000
14,9
50 001 do 100 000
20,9
100 001 do 150 000
1,5
150 001 do 200 000
10,4
powy ej 200 000
32,8
ródło: opracowanie własne na podstawie wyników bada w przedsi biorstwach.
Patrz c na badane przedsi biorstwa poprzez pryzmat liczby zatrudnionych osób, nale y
stwierdzi , e 48% z nich to mikroprzedsi biorcy zatrudniaj cy od 0 do 9 osób, 37% respondentów to mali przedsi biorcy o liczbie zatrudnionych z przedziału od 10 do 49, natomiast
15% to firmy nale ce do rednich, w których pracuje od 50 do 249 osób. Wyniki zaprezentowano w tab. 2.
Tab. 2. Wielko badanych przedsi biorstwa z punktu widzenia liczby zatrudnionych (Size
of the researched companies by the number of employees)
Liczba zatrudnionych (w osobach) (Number
of employees [in persons])
Procent badanych przedsi biorstw (Researched
firms [percent])
0–9
48
10–49
37
50–249
15
ródło: opracowanie własne na podstawie wyników bada w przedsi biorstwach.
Rozpatruj c z kolei respondentów pod wzgl dem formy prawnej ich funkcjonowania, nale y uzna , e zdecydowan wi kszo stanowiły osoby fizyczne prowadz ce działalno
gospodarcz – 72% wskaza . 10% badanych przedsi biorstw to spółki z ograniczon odpowiedzialno ci , 9% spółki cywilne, 1% spółki akcyjne, natomiast pozostałe 7% respondentów prowadzi działalno w innej formie ni wy ej wymienione (spółki komandytowe, spółki jawne itp.). Szczegółowe dane przedstawiono w tab. 3.
-
-
-
-
-
Tab. 3. Forma prawna działalno ci badanych przedsi biorstw (Legal form of the researched
companies’ activity)
Forma prawna działalno ci
Procent badanych przedsi biorstw
(Type of the firm)
(Researched firms [percent])
firma osoby fizycznej
72
spółka cywilna
9
sp. z o.o.
10
sp. akcyjna
1
inna
7
ródło: opracowanie własne na podstawie wyników bada w przedsi biorstwach.
WSPÓŁCZESNE ZARZ DZANIE 4/2012
CONTEMPORARY MANAGEMENT QUARTERLY 4/2012
61
Potencjał innowacyjny i jego kluczowe składniki
w wietle wyników bada
-
-
-
Analizy wpływu zasobów, jakimi dysponuj małe i rednie przedsi biorstwa, na budowanie ich potencjału innowacyjnego dokonano w oparciu o sfery funkcjonalno-zasobowe.
Okre lono równie poszczególne elementy w ramach analizowanych sfer, czyli tzw. składniki potencjału innowacyjnego. Koncepcj takiego badania potencjału innowacyjnego przedsi biorstw całkowicie oparto na badaniach przeprowadzonych przez M. Zastempowskiego
[Zastempowski, 2010, s. 199–200]. Analiz przeprowadzono w ramach nast puj cych sfer
funkcjonalno-zasobowych: produkcji, zatrudnienia, logistyki, badawczo-rozwojowej, organizacji i zarz dzania, zarz dzania jako ci , marketingu, zasobów niewidzialnych, finansów
oraz informacji i komunikacji. W trakcie badania ankietowego respondenci zostali poproszeni o ocen stopnia, w jakim składniki poszczególnych sfer ich przedsi biorstwa wpływaj na
budow ich potencjału innowacyjnego. Badane firmy w swej ocenie kierowały si pi ciostopniow skal : 5 – zdecydowanie pozytywny wpływ, 4 – raczej pozytywny wpływ, 3 –
brak wpływu, 2 – raczej negatywny wpływ, 1 – zdecydowanie negatywny wpływ. Aby ustali ostateczny kierunek siły wpływu ka dego z poddanych ocenie składników, obliczono
współczynnik oddziaływania S.
U rednione wyniki, uzyskane dla całej próby badanych przedsi biorstw zaprezentowane
na rys. 5 sugeruj , i w opinii respondentów ich przedsi biorstwa dysponuj zasobami, które
przyczyniaj si do kreowania i wdra ania innowacji.
Rys. 5. redni wpływ poszczególnych sfer funkcjonalno-zasobowych na budowanie
potencjału innowacyjnego małych i rednich przedsi biorstw województwa kujawskopomorskiego (Average impact of specific functional and resource spheres on building the
competitive potential in small medium-sized enterprises in the kujawsko-pomorskie
voivodship)
-
-
ródło: opracowanie własne na podstawie wyników bada w przedsi biorstwach.
Najwy ej oceniono sfer finansów. Zdaniem respondentów to ona najsilniej wpływa na
budowanie ich potencjału innowacyjnego (S = 4,18). Wysoko została oceniona równie sfera
zatrudnienia (S = 4,15), a tak e sfera informacji (S = 4,11). Na zbli onym poziomie oceniono
sfer logistyki (S = 4,09) oraz sfer zasobów niewidzialnych (S = 4,04). Nieco ni ej
62
D. Grego-Planer, Potencjał innowacyjny sektora MSP w…
D. Grego-Planer The innovative potential of small and…
ocenione zostały sfery marketingu (S = 3,95), organizacji i zarz dzania (S = 3,87) oraz
zarz dzania jako ci (S =3,86). Na kolejnym miejscu znalazła si sfera produkcji (S = 3,83).
Najni ej oceniona została sfera badawczo-rozwojowa (S = 3,68).
Aby skutecznie wdra a i komercjalizowa innowacje w przedsi biorstwie, nale y skupi
swoj uwag przede wszystkim na tych składnikach potencjału innowacyjnego, które okazuj si by kluczowe. Na potencjał innowacyjny bowiem składaj si ró nego rodzaju składniki, których poziom istotno ci nie jest jednakowy. W przeprowadzonych badaniach dla
identyfikacji tych kluczowych składników zastosowano metod ABC. Metoda ABC opiera
si na regule 20:80, która z kolei swoje ródło ma w koncepcji V. Pareto. Opieraj c si na tej
koncepcji, mo na stwierdzi , i pewn ogóln prawidłowo ci jest, i 20% elementów systemu determinuje 80% efektów tego systemu. Przyjmuj c reguł 20:80, mo na zało y , i
w dalszej analizie nale y skupi si na 20% wszystkich analizowanych składników. Oczywicie nie chodzi tu o 20% dowolnie dobranych elementów, lecz o te najwa niejsze. W celu ich
wyodr bnienia dokonano uszeregowania badanych 90 składników sfer funkcjonalnozasobowych pod wzgl dem współczynnika oddziaływania S, pocz wszy od składnika o najsilniejszym pozytywnym wpływie na budow potencjału innowacyjnego badanych przedsi biorstw.
W tab. 4 zaprezentowano ostateczne wyniki bada prezentuj ce kluczowe składniki
potencjału innowacyjnego małych i rednich przedsi biorstw województwa kujawskopomorskiego. 20% z 90 składników to 18. W analizowanej sytuacji na 18 miejscu znalazły
si składniki o takiej samej ocenie (S = 4,22), dlatego te do składników o kluczowym
znaczeniu zaliczono 20 składników.
Tab. 4. Kluczowe składniki potencjału innowacyjnego małych i rednich przedsi biorstw
województwa kujawsko-pomorskiego (Key constituents of the innovative potential in small
medium-sized enterprises in the kujawsko-pomorskie provence)
Lp.
-
-
-
-
-
1
2
Składniki (elements)
potencjał finansowy przedsi biorstwa
znajomo potrzeb, preferencji i zachowa klientów i umiej tno przewidywania
zmian
3
wydajno pracowników
4
dost p do zewn trznych ródeł finansowania
5
zdolno przedsi biorstwa do uczenia si
6
kreatywno pracowników
7
wiedza, do wiadczenie i zdolno menad erskie kadr kierowniczych
8
do wiadczenia i kontakty z przeszło ci
9
zdolno ci przywódcze kadr kierowniczych
10 renoma i wizerunek przedsi biorstwa
11 poziom wykształcenia pracowników
12 znajomo sytuacji na obsługiwanych rynkach i umiej tno przewidywania zmian
13 znajomo sytuacji na rynku zaopatrzenia i mo liwo przewidzenia zmian
14 wiedza, do wiadczenie i zdolno ci kadr finansowo-ksi gowych
15 wiedza, do wiadczenie i zdolno menad erskie kadr zarz dzaj cych projektami
16 wiedza, do wiadczenie i zdolno ci kadry in ynierskiej
17 umiej tno kreowania nowych produktów
18 lojalno pracowników
19 skłonno do podnoszenia kwalifikacji
20 zarz dzanie wiedz w przedsi biorstwie
ródło: opracowanie własne na podstawie wyników bada w przedsi biorstwach.
S
4,70
4,55
4,50
4,48
4,46
4,45
4,45
4,44
4,42
4,41
4,37
4,35
4,31
4,31
4,25
4,24
4,23
4,22
4,22
4,22
WSPÓŁCZESNE ZARZ DZANIE 4/2012
CONTEMPORARY MANAGEMENT QUARTERLY 4/2012
63
Na składniki buduj ce potencjał innowacyjny badanych firm warto spojrze poprzez pryzmat poszczególnych sfer funkcjonalno-zasobowych. Do kluczowych składników tworz cych potencjał innowacyjny respondenci zaliczyli po pi składników ze sfery zasobów niewidzialnych oraz ze sfery zatrudnienia, po trzy składniki sfery finansów i sfery organizacji
oraz zarz dzania, dwa składniki sfery marketingu, a tak e po jednym składniku ze sfery logistyki i sfery produkcji.
Na pierwszym miejscu w ród kluczowych składników potencjału innowacyjnego badanych przedsi biorstw znalazł si potencjał finansowy przedsi biorstw. Dla respondentów
istotny jest równie dost p do zewn trznych ródeł finansowania. Działalno innowacyjna
wi e si niejednokrotnie z bardzo du ymi nakładami kapitałowymi, zatem bez odpowiedniego zabezpieczenia finansowego jest ona po prostu niemo liwa. Badane MSP podkre laj
znaczenie znajomo ci potrzeb, preferencji i zachowa klientów oraz umiej tno przewidywania zmian. Istotna jest równie znajomo sytuacji na obsługiwanych rynkach i mo liwo
przewidywania zmian oraz znajomo sytuacji na rynku zaopatrzenia i mo liwo przewidywania zmian na nich. Wida zatem jak wa ny w budowie potencjału innowacyjnego respondentów jest ich ci gły kontakt z otoczeniem, w jakim działaj . Nie zapominaj oni równie o ogromnej roli zatrudnionej kadry. Na potencjał innowacyjny badanych przedsi biorstw składa si wydajno pracowników, ich kreatywno , poziom wykształcenia, lojalno , jak równie zdolno do podnoszenia kwalifikacji. Zasoby ludzkie okazuj si by
niezwykle istotnym czynnikiem. Zdolno przedsi biorstwa do uczenia si , do wiadczenia
i kontakty z przeszło ci oraz renoma i wizerunek przedsi biorstwa to kluczowe składniki
potencjału innowacyjnego respondentów wskazuj ce na bardzo du rol zasobów niewidzialnych. Szeroko poj ta wiedza okazuje si by konieczna do wdra ania innowacji
w przedsi biorstwie. Dla badanych MSP niezb dna jest wiedza, do wiadczenie i zdolno ci
menad erskie kadr kierowniczych, finansowo-ksi gowych, a tak e kadry in ynierskiej i kadr
zarz dzaj cych projektami. Istotny jest równie proces zarz dzania wiedz w całym przedsi biorstwie.
Zaprezentowane powy ej wyniki bada empirycznych dotycz cych potencjału innowacyjnego małych i rednich przedsi biorstw województwa kujawsko-pomorskiego pozwalaj
na sformułowanie kilku wniosków.
Po pierwsze, z pewno ci mo na stwierdzi , e badane przedsi biorstwa dysponuj zasobami, dzi ki którym mog skutecznie wdra a innowacje.
Po drugie, sfer funkcjonalno-zasobow wywieraj c najsilniejszy wpływ na budowanie
potencjału innowacyjnego badanych MSP jest sfera finansów.
Po trzecie, patrz c na kluczowe składniki potencjału innowacyjnego badanych firm poprzez pryzmat podziału ogółu zasobów na materialne i niematerialne, zauwa y mo na
ogromn rol tych drugich. To one w zdecydowanej wi kszo ci tworz potencjał innowacyjny małych i rednich przedsi biorstw województwa kujawsko-pomorskiego.
Po czwarte, w ród kluczowych składników tworz cych potencjał innowacyjny badanych
firm znalazło si po pi zasobów ze sfery zasobów niewidzialnych oraz sfery zatrudnienia.
Fakt ten potwierdza konkluzj trzeci o ogromnym znaczeniu zasobów niematerialnych
u małych i rednich przedsi biorców.
Bibliografia
-
-
-
Uwagi ko cowe
-
1.
-
2.
3.
Bogdanienko J., Haffer M., Popławski W., (2004), Innowacyjno przedsi biorstw, Wydawnictwo
UMK, Toru .
Haffer M., (2004), Innowacyjno i potrzeby proinnowacyjne przedsi biorstw regionu kujawskopomorskiego, Wydawnictwo UMK, Toru .
Pozna ska K., (1998), Uwarunkowania innowacji w małych i rednich przedsi biorstwach, Dom
Wydawniczy ABC, Warszawa.
64
4.
5.
6.
D. Grego-Planer, Potencjał innowacyjny sektora MSP w…
D. Grego-Planer The innovative potential of small and…
Schumpeter J.A., (1960), Teoria rozwoju gospodarczego, PWN, Warszawa.
Zastempowski M., (2010), Uwarunkowania budowy potencjału innowacyjnego polskich małych
i rednich przedsi biorstw, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toru .
ołnierski A., (2005), Potencjał innowacyjny polskich małych i rednich przedsi biorstw, Polska
Agencja Rozwoju Przedsi biorczo ci, Warszawa.
The innovative potential of small and medium-sized enterprises
in the Kujawsko-Pomorskie province
Summary
-
-
-
-
-
The present article considers some results of the empirical research conducted on potential innovation of small and medium-sized enterprises in the kujawsko-pomorskie province.
One of the project objectives was an attempt to identify key constituents of the researched
companies’ innovative potential. The SMEs operating in the kujawsko-pomorskie province
indicated the resources which are indispensible for implementing and commercializing innovations.
The results of the research allow the formulation of the following conclusions:
– the companies examined are in the possession of the resources with which they are
capable of implementing innovations effectively,
– the functional and resource sphere that exerts the strongest impact on building the
innovative potential of the researched SMEs is the financial sphere,
– considering the key constituents of the innovative potential of the researched companies through the prism of a general division into material and immaterial resources we can note the significant role of the latter. Theses are immaterial resources
that play a dominant role in creating the innovative potential in small and mediumsized enterprises in the kujawsko-pomorskie province.
– the key constituents of the innovative potential of the researched companies include
five types of resources representing the intangible resources group and the employment sphere. This fact proves the third conclusion on the significant role of immaterial resources in small and medium-sized enterprises.