docsinnan - Drogi św. Jakuba w Polsce
download 
Reklamacja Transkrypt
sinnan - Drogi św. Jakuba w Polsce
sinnan w języku staro – wysokoniemieckim oznaczało podróżować, dążyć, wędrować 3 „Stańcie na drogach i patrzcie, zapytajcie o dawne ścieżki, gdzie jest droga najlepsza – idźcie po niej, a znajdziecie dla siebie wytchnienie.” (Jr 6,16) 4 Ekumeniczny Szlak Pątniczy Poszukiwanie „dawnych ścieżek” to potrzeba, która pojawiła się niedawno. Przebieg dawnych dróg zależał od warunków terenowych. Na przestrzeni wieków ludzie utwardzali je, zakładali przy nich osady i wymieniali towary, myśli i idee. Średniowieczna droga handlowa Via Regia, stanowiąca ważną arterię komunikacyjną, prowadziła przez obszary środkowych Niemiec, kształtując ich charakter. Poruszali się nią nie tylko królowie, rycerze i handlarze, ale też pielgrzymi. Ze świadomością świętych celów i wierząc w Bożą obecność i opiekę Boga przemierzali zachodnią Europę. Nadal można znaleźć jej ślady, choć pierwotna trasa została w znacznym stopniu zabudowana albo przekształcona w grunty rolne lub lasy. Ekumeniczny Szlak Pątniczy orientuje się według historycznego przebiegu Via Regia i nawiązuje do historii pątników pielgrzymujących nią w minionych stuleciach. Od otwarcia w roku 2003 stanowi w ciągle rosnącej sieci europejskich dróg pątniczych ważny łącznik między Wschodem i Zachodem . Sformułowanie „dawne ścieżki” można rozumieć również jako zarośnięte w nas drogi do bliźnich i do Boga. Nie można ich zbudować w sensie li tylko technicznym, a wyłącznie ostrożnie odsłonić. Do poruszania się nimi tęsknią ludzie, których komunikacja z otoczeniem przebiega ustalonymi torami, dni pędzą jak po autostradzie, a bieg życia pozornie pozwala się samodzielnie zaplanować i zrealizować. W drodze mogą się dokonywać niezwykłe spotkania. Mieszkańcy miejscowości na szlaku i pielgrzymi w równym stopniu budzą w sobie nawzajem ciekawość. Pozdrawiają się, opowiadają sobie historie, podają i przyjmują kubek wody. Dla wielu ludzi Droga stała się zadaniem. Opiekunowie schronisk przyjmują wszystkich przybywających i są jak przystań, w której pielgrzymi mogą zebrać siły. Opiekunowie szlaku dbają o stan oznakowania i dzięki temu przejmują odpowiedzialność za prowadzenie pielgrzymów. Utrzymujące szlak stowarzyszenie czuwa gdzieś w tle nad pracami organizacyjnymi. Szlak jest otwarty dla wszystkich, niezależnie od ich pochodzenia i przekonań. Wszystkim, którzy są w drodze, życzymy błogosławieństwa, opieki i towarzyszenia Boga, tak by w swej duszy znaleźli spokój. Stowarzyszenie „Ökumenischer Pilgerweg” (Ekumeniczny Szlak Pątniczy) 5 Via Regia 6 W pierwszych, pochodzących z 1252 roku wzmiankach Via Regia jest określana jako „strata regia” – droga królewska, a więc podlegająca jurysdykcji prawa królewskiego. Jej początki sięgają wczesnego średniowiecza: dysponujemy dowodami, że pierwsze odcinki powstały w Hesji już w VIII, a na Górnych Łużycach - w X wieku. Od XIV stulecia droga znajdowała się pod kontrolą lokalnych książąt i korzystała z przywileju przymusu drogowego. Jako ważny szlak długodystansowy w Europie Via Regia łączyła targi we Frankfurcie i Lipsku, sięgała ośrodków targowych w Szampanii i łączyła się z drogami w Polsce. Z zachodu transportowano nią flandryjskie sukna, ze wschodu drewno, skóry, wosk i miód, z Niecki Turyńskiej urzet do barwienia tkanin, a z górnej Saksonii urobek górniczy. Znane są świadectwa pielgrzymów do Santiago de Compostela podróżujących nią z takich miejscowości jak Großenhain, Lipsk, Erfurt, Gotha, Vacha, Fulda, Frankfurt i Moguncja. Po Kongresie Wiedeńskim w 1815 roku znaczenie Via Regia zmalało ze względu na zmniejszenie obszaru państwa saksońskiego, z czego wynikała likwidacja możliwości czerpania przez Lipsk zysków z przymusu drogowego. Christoph Kühn Eckartsberga Eisenach Gotha Erfurt Vacha Wurzen Merseburg Leipzig Via Regia Kamenz Großenhain St. Marienstern Görlitz Bautzen Freyburg Naumburg Ślady dawnego kultu św. Jakuba i pielgrzymek wzdłuż Via Regia Szpitale Kościoły św. Jakuba Relikwie św. Jakuba 7 Kolejne strony służą wprowadzeniu w główne założenia przewodnika. Symbole na niebieskich paskach pomagają w orientacji w treści przewodnika. Przebieg szlaku 8 Pielgrzymka zaczyna się na progu własnego domu. Jest to więc bardzo indywidualna podróż, podczas której stopniowo mogą pojawić się towarzysze drogi. W średniowieczu pielgrzymi zmierzający do grobu św. Jakuba tworzyli grupy, tak że w miarę zbliżania się do celu strumień wędrujących coraz bardziej się zagęszczał. Dlatego w odniesieniu do tras w Hiszpanii i Francji można mówić o osobnych Drogach św. Jakuba, natomiast w Niemczech (a tym bardziej w Polsce) są to raczej drogi wykorzystywane przez pielgrzymujących do grobu św. Jakuba – w końcu podróżowali tu jeszcze często w pojedynkę, samodzielnie wyznaczając trasę. Również Ekumeniczny Szlak Pątniczy stanowi jedną z wielu możliwości dotarcia do Santiago de Compostela. Jego trasa została wyznaczona z uwzględnieniem wybranych kryteriów. 1. Autentyczność Zasadniczo szlak kieruje się zgodnie z przebiegiem historycznej trasy Via Regia. Na przestrzeni stuleci ten trakt handlowy zmieniał swoje położenie, dlatego na danym terenie powstało wiele równoległych traktów. Tam, gdzie to było możliwe, trasa prowadzi odcinkami będącymi pozostałościami dawnej drogi. W miastach rekonstrukcja przebiegu Via Regia jest możliwa z zachowaniem dużego prawdopodobieństwa, ponieważ zwykle była ona czynnikiem decydującym o ich rozwoju i osadnictwie. 2. Dostępność W miejscach, gdzie dawna droga została przekształcona w asfaltową drogę tranzytową, z oczywistych względów zaproponowano inny przebieg szlaku pieszego. W takich sytuacjach przewodnik zawiera wyłącznie krótką informację o historycznych uwarunkowaniach, a szlak dla pieszych prowadzi zwykle drogami polnymi lub leśnymi. 3. Duchowość Chrześcijański charakter szlaku zdecydował o uwzględnieniu zarówno miejsc pozwalających zaczerpnąć duchowej siły, skłaniających do refleksji i otwierających przestrzeń dialogu. Kto na drodze uważnie śledzi duchowe ślady, ma szansę odczuć historyczną, kulturową i duchową głębię przemierzanych terenów. 4. Zorientowanie na cel Droga prowadzi do Santiago de Compostela, co powinno być stale rozpoznawalne w przebiegu trasy. Ekumeniczny Szlak Pątniczy systematycznie wiedzie na zachód lub południowy-zachód i w tym kierunku jest znakowany. Pod koniec opisywanej w przewodniku trasy Istnieje możliwość wyboru kontynuacji drogi: z Eisenach przez Marburg do Kolonii lub od Vacha przez Fuldę i południową część Niemiec. Oznaczenie szlaku stanowi żółta muszla na niebieskim tle. Znaki są naklejane lub malowane. Muszla św. Jakuba prowadzi przez całą Europę do Santiago de Compostela. Czerwona ciągła linia na mapach w przewodniku odpowiada drodze oznakowanej w terenie. W większości jest Odcinki alternatywne ona przystosowana do potrzeb rowerzystów. W tzw. „korytarzu” Via Regia znajdują się liczne miejsca o dużym znaczeniu kulturalno-historycznym. Nie jest możliwe uwzględnienie ich wszystkich w przebiegu trasy, dlatego w przewodniku opisano je jako jako możliwe do osiągnięcia odcinkami alternatywnymi. Zwykle prowadzą one istniejącymi szlakami pieszymi lub są oznakowane małą muszlą z dopiskiem „Variante”. Pomoc stanowią mapy przeglądowe odcinków alternatywnych oraz dodatkowe opisy trasy dostępne w schroniskach. Każda taka trasa doprowadza z powrotem do naszego głównego Szlaku. Mapy na następnych stronach przedstawiają cały przebieg Ekumenicznego Szlaku Pątniczego przez Saksonię, Saksonię-Anhalt i Turyngię. Na ich podstawie można ustalić połączenia komunikacyjne oraz znaleźć odnośniki do map szczegółowych. Można więc ich używać jako swoistego spisu treści. 9 10 strony 141 140 139 138 136 133 130 131 128 124 125 122 119 116 117 113 110 111 106 107 100 97 96 93 92 90 11 12 87 86 85 80 81 78 77 75 72 73 71 68 69 64 63 59 56 55 52 53 49 47 44 40 41 38 32 33 30 26 22 23 21 Seite 13 Schronisko Gotowość do przyjmowania pielgrzymów w prostych warunkach na jedną noc wyraziły parafie, klasztory i centra spotkań, rodziny i pojedynczy chrześcijanie. Jednak możliwa jest taka sytuacja, że schronisko nie jest w stanie przyjąć pielgrzymów. Jeśli brak możliwości przenocowania w schronisku ma związek z odbywającymi się imprezami, dużym ruchem lub wynika z ograniczeń czasowych, można poszukać tymczasowych kwater zastępczych. Do najbliższej kwatery można dostać się najkrótszą drogą dzięki ustnym lub pisemnym wskazówkom (np. w postaci kartki wywieszonej w oknie). Psów z zasady nie wolno zabierać 14 do pokojów dla pielgrzymów. Niektóre schroniska przygotowały dla czworonogów towarzyszących pielgrzymom specjalne możliwości zakwaterowania – należy o nie dowiedzieć się telefonicznie przed przybyciem. Wiele schronisk przyjmuje pielgrzymów bez wcześniejszej zapowiedzi, inne proszą o telefoniczne zgłoszenie się przed przybyciem. Takiej informacji nie należy jednak interpretować jako rezerwacji – opiekunowie schronisk robią co w ich mocy, by każdy znalazł miejsce na noc. Grupy składające się z co najmniej 5 osób muszą zgłaszać chęć skorzystania z noclegu co najmniej trzy dni wcześniej. Dzięki temu unikną konieczności poszukiwania miejsca w różnych schroniskach. Poniżej przedstawiamy kilka wskazówek pomocnych przy korzystaniu ze schronisk: 1. „Opiekunowie schroniska” ... to osoby, które przyjmują pielgrzyma w schronisku, przekazują mu wszystkie informacje na temat zasad jego funkcjonowania i wbijają stempel w jego paszporcie. Należy im się wdzięczność wyrażona w skromny, indywidualny sposób. 2. Paszport pielgrzyma… ... to dokument niezbędny do zakwaterowania w schronisku. Można go otrzymać wszędzie tam, gdzie oferowane są przewodniki. W schroniskach młodzieżowych znajdujących się wzdłuż drogi pątniczej stanowi on dokument równoważny z legitymacją uprawniającą do korzystania z nich. W paszporcie pielgrzym zbiera pieczątki schronisk, w których zatrzymał się na noc. W Santiago de Compostela stanowią one poświadczenie przejścia danej trasy. Zasadniczo zalecane jest korzystanie z paszportu dołączonego do przewodnika. Paszport z polskich Dróg św. Jakuba używajmy w wyjątkowych przypadkach. 4. Wyposażenie… ... jest zwykle skromne i proste. Schroniska często udostępniają materace, sanitariaty i możliwość umycia się. Każdy pielgrzym musi mieć własny śpiwór i izomatę. Ze względów higienicznych czystą izomatę układa się na materacu, co pozwala zaoszczędzić na zmianie prześcieradeł. Każdy śpi we własnym śpiworze. Wszelkie elementy wykraczające poza to podstawowe wyposażenie (kuchnia, łazienka, pokój skupienia…) są zależne od możliwości, jakimi dysponują opiekunowie schroniska. Jeśli pielgrzym odkryje jakiekolwiek uszkodzenia przedmiotów lub zniszczenia pomieszczeń, powinien o tym poinformować opiekunów schroniska. Z oczywistych względów schronisko powinien opuścić w stanie, w jakim je zastał – lub lepszym. Dotyczy to przede wszystkim wspólnych kuchni, ponieważ służą one wielu osobom. 5. Wspólnota przy Szlaku… ... to parafia lub wspólnota zakonna znajdująca się przy drodze. Żywe spotkanie między wspólnotą i pielgrzymem może wzbogacić obie strony. Zdarzają się spontaniczne zaproszenia do wspólnego spędzenia wieczoru, na mszę lub śniadanie. Kto chciałby z wyprzedzeniem dowiedzieć się czegoś na temat wydarzeń odbywających się w poszczególnych parafiach, powinien poszukać informacji na ich stronach internetowych. Ich adresy zamieściliśmy wraz z danymi parafii. Zgodnie ze średniowieczną tradycją pielgrzym niósł ze sobą intencje za opiekunów schroniska i wspólnoty odwiedzone na swej drodze. W Santiago de Compostela obejmował figurę św. Jakuba, modląc się za wszystkich tych, którzy po drodze zrobili dla niego coś dobrego. 15 Ślady wiary wzdłuż drogi 16 Poza wielką historią drogi w przewodniku przedstawiamy również „małe” historie z jej otoczenia. Mają one posłużyć jako zaproszenie do przemyśleń. Niektóre opowiadają o ludziach, którzy w indywidualny sposób wyrażali swoją wiarę w życiu, inne o oczywistych znakach pokoju, sprawiedliwości i ochrony dzieł Boga, jeszcze inne o przekształconych w dzieła sztuki świadectwach losu i przeznaczenia. Zamieszczone w przewodniku historie zostały oznaczone cyframi, które można znaleźć również na mapach. Brewiarz dla pielgrzymów zatytułowany „Himmelsleiter” (Drabina do nieba) zawiera uzupełnienie modlitw ze strony 184 przewodnika – niewielki zestaw medytacji mogących posłużyć jako duchowa oprawa pielgrzymki. Można go nabyć w stowarzyszeniu Ökumenischer Pilgerweg e.V. „Poza tym uważam, że Bóg, Pan, każdemu daje dar opowiadania o sprawach życia; o relacjach miedzy ludźmi; o historiach z różnych światów; że wszystkim daje dar zapisu różnorodnych stanów ciała i ducha; niekończących prób wzlotu człowieka, być może ucieczki przed światem, uniesienia w celu dotknięcia dłoni Boga, trwania między zagadką i jej rozwiązaniem, między rozwiązaniem i zbawieniem.” (Hans Dieter Hüsch) Historia pielgrzymów Znaczącą część przewodnika stanowią opisy historyczne, a dzieje pielgrzymowania na terenie środkowych Niemiec celowo znalazły się w centrum uwagi. W wielu miastach i regionach można znaleźć dowody średniowiecznych tradycji pątniczych, które Christoph Kühn analizuje w perspektywie historii, historii sztuki i teologii. Symbol otwartej książki kieruje do oddzielnej części do oddzielnej części na końcu przewodnika. Numer strony stanowi bezpośredni odnośnik do szczegółowego opisu miasta, w którym szczególnono uwagę poświęca dającym się potwierdzić świadectwom pielgrzymów. Pielgrzym wskazuje innemu drogę, drzeworyt, Lipsk, 1521 17 Görlitz Wysunięte najdalej na wschód Niemiec miasto swe powstanie zawdzięcza ważnej przeprawie przez Nysę Łużycką. Dawni handlarze i podróżujący przeprawiali się przez bród, a miasto rozwijało się na obu brzegach rzeki. Dziś jest to miejsce wzajemnego otwarcia Niemiec i Polski, dlatego Szlak również symbolicznie rozpoczyna się na polskim brzegu Nysy. 18 1. „Komu otwarto drzwi do nieba” – Jakub Böhme Znajdujący się przy Große Wallstraße kościół św. Mikołaja to najstarsza świątynia w Görlitz; otacza go dawny cmentarz. To tutaj miejsce ostatniego spoczynku znalazł Jakub Böhme, zgorzelecki szewc, mistyk i filozof. Grób nadal można odnaleźć – zwykle jest przystrojony białymi liliami. „Pozwól, by zieleń życia wpłynęła przez Twoje oczy, pozwoli ci to zakorzenić się w obcym świecie, który chce być zasiedlony.” (Jakub Böhme) Kontakt Evangelische Kulturstiftung Görlitz Heilige-Grab-Straße 79 Tel.: 0049 3581 315864 Godziny otwarcia: marzec, listopad: godz. 10–16 maj–październik: godz. 10–18 2. Droga Krzyżowa Droga Krzyżowa rozpoczyna się w krypcie ewangelickiego kościoła parafialnego św. św. Piotra i Pawła. W każdym razie taką trasą przemieszczał się odbywający się co roku spektakl, podczas którego ludzie szli przez starówkę Görlitz do tutejszego Grobu Pańskiego. Później w miejscach, w których odgrywano określone sceny, stawiano kapliczki, przy których wielkopostne procesje zatrzymywały się, by wysłuchać czytań i odśpiewać pieśni. Krypta kościoła św. św. Piotra i Pawła (kaplica św. Jerzego) „ Tymczasem ludzie, którzy pilnowali Jezusa, naigrawali się z Niego i bili Go.” (Łk 22, 63nn.) 1. Zachodni portal kościoła św. św. Piotra i Pawła „Teraz całe ich zgromadzenie powstało i poprowadzili Go przed Piłata.” (Łk 23, 1nn) 2. Piekarnia; róg Nikolaigraben „Gdy Go wyprowadzili, zatrzymali niejakiego Szymona z Cyreny, który wracał z pola, i włożyli na niego krzyż, aby go niósł za Jezusem.” (Łk 23, 26nn) 3. Steinweg „Lecz Jezus zwrócił się do nich i rzekł: «Córki jerozolimskie, nie płaczcie nade Mną; płaczcie raczej nad sobą i nad waszymi dziećmi!” (Łk 23, 28nn) 4. Kamienny krzyż na Heilige-GrabStraße Chrystus sam niesie swój krzyż 5. Kaplica Grobu Pańskiego z kaplicą Adama „Wtedy Jezus zawołał donośnym głosem: Ojcze, w Twoje ręce powierzam ducha mojego. Po tych słowach wyzionął ducha.” (Łk 23, 46nn) 6. Kaplica Grobu Jezusa na terenie Grobu Pańskiego „Kamień od grobu zastały odsunięty. A skoro weszły, nie znalazły ciała Pana Jezusa.” (Łk 24, 4nn) Kaplica św. Jerzego świetnie nadaje się jako punkt rozpoczęcia własnej pielgrzymki. Klucz można otrzymać w godzinach otwarcia kościoła św. św. Piotra i Pawła. Błogosławieństwa udziela pielgrzymom Ruth-Andrea Lammert (tel. 0049 1711795715 lub 0049 3581 4287010). Patrz strona 146 Państwo Wintermann Brückenstraße 2 02826 Görlitz Telefon: 0 35 81 - 40 98 51 Materace: 2 Miejsc na izomaty: 2 P, U, WC, K 19 Haus der Begegnung der Ev.-Methodistischen Gemeinde Blumenstraße 7 02826 Görlitz Kontakt Ursula Melzer Telefon: 0 35 81 - 66 12 86 Łóżka: 10 Miejsc na izomaty: 10 P, U, WC, K, W Błogosławieństwo pielgrzymów 20 Verein für Diakonie und Stadtmission Langenstraße 43 02826 Görlitz Kontakt Frau Dürrbeck Telefon: 0 35 81 - 87 66 66 Łóżka: 5 P, U, WC, K, W ÜN: 16 € FS: 4 € Jugendhaus „Wartburg“ der Ev. Stadtjugendarbeit Joh.-Wüsten-Straße 21 02826 Görlitz „Peregrinus“ CVJM Herberge Langenstraße 37 02826 Görlitz Kontakt Frau Kepstein Telefon: 0 358 1- 31 61 50 Prosimy o wcześniejsze zgłoszenie Kontakt Friederike Salewski Telefon: 0 35 81 – 64 95 88 Łóżka: 14 P, U, WC, K, W ÜN (Bett): 17 € Prosimy o wcześniejsze zgłoszenie Łóżka: 47 P, U, WC, K, W ÜN/FS: 10 € Znad brzegu Nysy i Mostu Staromiejskiego droga prowadzi w górę, do kościoła parafialnego św. św. Piotra i Pawła, a od tego miejsca przebiega wzdłuż historycznej trasy drogi krzyżowej. Wiedzie wzdłuż Nikolaistraße, przecina Nikolaigraben, dalej wiodąc Bogstraße aż do Steinweg, a stamtąd do Heilige-Grab-Straße. Kierując się tą ulicą na zachód, opuścimy miasto. Po minięciu kliniki i stadionu przekraczamy linię kolejową i bezpośrednio za skarpą (tu mijamy granicę miasta) skręcamy w prawo. Powoli zbliżamy się do Königshainer Berge, czyli najmniejszych gór Niemiec. Granitowe skały tworzą interesujące formacje, między którymi kryją się lazurowe jeziorka. 21 22 23 24 3. Kościół w Ebersbach Dawny kościół pielgrzymkowy św. Barbary nadal jest perełką szlaku. Architektoniczny smaczek stanowi masywna, pojedyncza kolumna, prężąca się w nawie jak maszt statku. Klucz do kościoła można dostać w znajdującym się obok domu parafialnym przy Hauptstraße 57. Boże, nie proszę Cię o spokojne życie, pełne ciepła i sytości, bez wiatru i fal. Proszę Cię o to, żebyś został w mojej łodzi. Drugi brzeg się zbliża, ale burza przybiera na sile, a strach… („Beten im Alltag” action 365) 4. Kapellenberg W 1813 roku Francuzi przygotowywali się do bitwy na Kapellenberg. Wtoczyli na nią swoje działa, by ostrzeliwać Prusaków i Rosjan kierujących się do Kunnersdorf, Ebersbach i Gebirgsdorf. Ale do bitwy nigdy nie doszło. Z nieznanych przyczyn Francuzi wycofali się, wsie zostały uratowane. Z wdzięczności właścicielka tutejszych dóbr, pani von Kleist, kazała ustawić krzyż z napisem „Chwała Bogu na wysokości”. 5. Krzyż i farma wiatrowa W 1994 roku pole między wsiami Melaune i Buchholz miało zostać przekształcone w składowisko materiałów radioaktywnych. Gmina i proboszcz połączyli swe siły w walce przeciw zatruciu grożącemu ich otoczeniu. Dziś na polu stoją wiatraki produkujące energię elektryczną. Pod nimi ustawiono krzyż, który symbolizuje zwycięstwo życia nad śmiercią. Dawny przebieg Via Regia podobnie jak dzisiejsza droga B6 wiedzie w kierunku Reichenbach mijając wzniesienie Landeskrone. Pielgrzymi poruszający się rowerami mogą wybrać tę trasę, wracając na Ekumeniczny Szlak Pątniczy w miasteczku Weißenberg. W schronisku turystycznym Hochsteinbaude pielgrzymi okazujący paszport mogą liczyć na korzystne ceny posiłków. We wtorki nieczynne. Telefon: 03 58 26 - 6 01 16 Brzegi znajdującego się pod wzniesieniem jeziora również zapraszają do odpoczynku. Szczególnie warta odwiedzenia jest skała Totenstein. Landkino im evangelischen Pfarrhof Arnsdorf Arnsdorf 189 02894 Arnsdorf wszystkim w miesiącach letnich. Można tu dodatkowo obejrzeć film i poznać ludzi mieszkających w okolicy. Kontakt Państwo Fünfstück Telefon: 03 58 27 - 7 08 31 lub Państwo Hahn Arnsdorf 186 Telefon: 03 58 27 - 7 03 87 lub Państwo Bartho Arnsdorf 184 Restauracja Elke PIC 56 w Melaune (koło przystanku autobusowego) oferuje pielgrzymom proste posiłki w godzinach: 9–14 i 17–21.30; w czwartki nieczynne Telefon: 0172 – 2 87 78 74 lub 03 58 27 – 78 99 90 Materace: 10 P, U, WC Freizeitheim Jugendscheune Melaune Melaune 42 02895 Vierkirchen Kino wiejskie w ewangelickim domu parafialnym Arnsdorf Kino wiejskie Arnsdorf to nieogrzewana stodoła przy domu parafialnym, która nadaje się jako miejsce noclegowe przede Kontakt Frauke Hiemisch Melaune 40 Telefon: 03 58 27 - 7 84 36 od godz. 15 Łóżka: 12 Materace: 8 P, U, WC, K, W Ev. Pfarrhaus Buchholz Buchholz 76 02894 Vierkirchen Kontakt Pfarramt / Plebania Telefon: 03 58 76 – 4 27 16 Stowarzyszenie Tenne od lat zajmuje się działaniami kulturalnymi na wsi. W celu organizacji licznych wydarzeń oraz możliwości zakwaterowania pielgrzymów rozbudowało ono budynek dawnej szkoły naprzeciwko kościoła. Jasne, przyjazne pomieszczenia znajdującego się pod opieką konserwatora zabytków budynku zachęcają do zatrzymania się tu na noc. Do dyspozycji niewielka, ale dobrze zaopatrzona kuchnia. Sonja Leubner Telefon: 03 587 6 – 4 04 40 0170 – 9 61 16 64 Materace: 15 P, U, WC, K, W Duszpasterstwo, otwarty Kościół, Błogosławieństwo pielgrzymów 25 26 Losowania w Herrnhut Herrnhut to mała miejscowość leżąca na południe od Reichenbach – a więc w pewnej odległości od naszego Szlaku. Mimo to wiąże się z nim w swoisty sposób. W Herrnhut odbywają się „losowania”: na każdy dzień roku losowane są fragmenty ze Starego Testamentu. Do tego dobierane są odpowiednie wersy z Nowego Testamentu oraz teksty z bogatego zbioru pieśni i modlitw Kościołów chrześcijańskich. Całość jest co roku drukowana. Sam niemiecki nakład sięga miliona egzemplarzy, do tego dochodzą tłumaczenia na 50 języków, dzięki czemu wylosowane teksty łączą wierzących na całym świecie. W drugiej połowie roku w wielu schroniskach pielgrzymi mogą otrzymać książeczkę bezpłatnie. Może ona stać się podczas drogi swoistym pokarmem dla duszy. Jednota Bracka z Herrnhut Wspólnotę założył hrabia Nikolaus Ludwig von Zinzendorf (1700– 1776), udostępniając jej swój majątek ziemski. Osiedli tu głównie potomkowie Braci Morawskich, którzy przez blisko dwa wieki żyli w wielkopolskim Lesznie. Miała ona stanowić zalążek dużej wspólnoty „prawdziwych” chrześcijan, należących do wszystkich wyznań. Jej celem było utworzenie mającego odnowić Kościół ruchu skierowanego przeciw dominującemu zrytualizowanemu, pełnemu przyzwyczajeń chrześcijaństwu. Słowo Boże było głoszone bez ozdobników i realizowane w praktyce. Utrzymana w bieli, jasna i skromna sala kościelna wyraża czystość i zdecydowanie do dziś stanowiące o życiu członków wspólnoty. „Twoje słowo jest lampą dla moich stóp i światłem na mojej ścieżce.” (Ps 119, 105) Kontakt Ev. Brüder-Unität Comeniusstraße 8 02747 Herrnhut Telefon: 03 58 73 - 3 38 40 www.losungen.de www.ebu.de 27 Weißenberg (Wospork) Via Regia przebiegała u podnóży wzniesienia Weißer Berg (Biała Góra). Dlatego należy przyjąć, że miasto o podobnie brzmiącej nazwie – Weißenberg – zostało założone przede wszystkim w celu kontroli i ochrony podróżujących po Drodze Królewskiej. Również dziś Weißenberg zaprasza do odpoczynku i nabrania sił. 28 6. Przesłanie pierników W Starej Piernikarni (»Alte Pfefferküchlerei«) w Weißenberg można poznać tradycje związane z tym rzadkim rzemiosłem. Z mąki, miodu i wielu przypraw piernikarze wytwarzali tu specjalne ciasteczka na wszelkie święta publiczne i rodzinne. Szczególną popularnością cieszyły się pierniki, którym w drewnianych formach jeszcze przed pieczeniem nadawano określone kształty. Przedstawiały narodziny, zmartwychwstanie lub wniebowstąpienie Jezusa i jako biblia pauperum (Biblia ubogich) nadawały się dla wszystkich tych, którzy nie umieli czytać. Wypiekane historie stanowiły więc strawę jednocześnie dla ciała i ducha. Kontakt Sklep i Muzeum Alte Pfefferküchlerei Markt 3, 02627 Weißenberg Telefon: 03 58 76 - 4 04 29 Godziny otwarcia wt–pt godz. 9–12 i 13–16 sb i niedz godz. 13–17 (w pierwszy weekend miesiąca nieczynne) 7. „Tu leży siedemnastoletni, zmęczony wojną żołnierz…” Podczas II wojny światowej o miasto Weißenberg toczyły się zacięte walki, ponieważ dzięki dostępowi do rozpoczynającej się tu wówczas autostrady gwarantowało ono szybki dostęp do Drezna i Berlina. W obliczu przewagi radzieckiego wojska, pewien chłopak postanowił porzucić swe obowiązki wobec ojczyzny, by ocalić własne życie. Uciekł, został złapany przez własnych rodaków i stracony w ostatnich dniach wojny. Po poddaniu się całych Niemiec rozpętała się dyskusja, czy dezertera wolno pochować na miejskim cmentarzu. Dzięki postawie kilku zdecydowanych mieszkańców Weißenberg znalazł on godne miejsce ostatniego spoczynku przy cmentarnym murze. Ludzie pielęgnują jego grób do dziś. „Refugio Santha Martha“ Am Schloß 14 OT Gröditz 02627 Weißenberg Kontakt Uwe Lischke Telefon: 03 58 76 - 18 93 97 01 70 - 1 92 99 80 Materace: 6 P, U, WC, W, Pianino Państwo Kaßner Fiedlers Bergl 8 02627 Weißenberg Telefon: 03 58 76 - 4 04 84 0172 - 8 67 78 06 Łóżka: 4 Materace: 4 P, U, WC, S Za Weißenberg Szlak Pątniczy prowadzi na północ (rowerzyści powinni jednak zostać wierni asfaltowi do Gröditz), a od okolicy Wurschen - na południe od historycznego przebiegu Via Regia. W rękopisie Augusta Nedo z Nechern została ona opisana w następujący sposób: „Przez pola w okolicy Nechern przez stulecia prowadziła Wysoka Droga, która łączyła Lipsk z Wrocławiem, Niemców ze Słowianami. Mieszkańcy miasta mogli poznać ważne i nieznane im sprawy, gdy żołnierze miejscy lub rycerze towarzyszyli wielkim, ciężko obładowanym wozom kupieckim przykrytym plandekami. Byli też świadkami złej mody XIII i XIV wieku – napadów rabusiów na przewodników i drużyny chroniące transporty. W 1346 roku powstał Związek Sześciu Miast (Budziszyn, Zgorzelec, Lubań, Löbau, Żytawa i Kamenz). Miał ona na celu organizację wspólnej ochrony przed rabusiami. I faktycznie – podróżujący Wysoką Drogą między Weißenberg i Budziszynem mogli stopniowo odetchnąć.” 29 30 1500 lat historii narodu Serbołużyczan Serbołużyczanie jak przystało na mały słowiański naród przez swe dzieje dzień po dniu kroczyli niepokornie, a od święta nabierali uroczystego impetu. Do dziś zachowali swój język, zwyczaje, tradycje i bogactwo strojów. Przechodząc przez górnołużyckie wsie można się od czasu do czasu natknąć na jakiś wycinek ich autentycznego życia. Poruszające są katolickie msze i nabożeństwa w języku serbołużyckim, podczas których wyczuwa się, jak bardzo bliskie mogą być sobie tożsamość i religia. Wszystkim zainteresowanym życiem codziennym serbołużyckiego artysty Martina Nowaka polecamy odwiedziny w muzeum jego imienia przy Lindenweg w Nechern. Muzeum jest otwarte przez cały rok. Telefon: 03 59 39 – 8 13 47 Bauernhof Wujanz Riegelstraße 8 OT Nechern 02627 Weißenberg Kontakt Anke Wujanz Telefon: 03 58 76 – 4 16 54 oder 03 58 76 – 4 67 24 Łóżka: 8 P, U, WC, K, W ÜN/FS: 10 € Lebensgut Pommritz Pommritz 1 02627 Hochkirch Kontakt Ralph Marscholek Telefon: 03 59 39 - 8 18 84 Łóżka: 8 Materace: 10 P, U, WC, K, W Dostęp do produktów ekologicznych 31 32 33 Budziszyn (Bautzen) Pierwotna warownia Serbołużyczan została opanowana przez Sasów w X wieku; z 1002 roku pochodzi pierwsza wzmianka o mieście określanym jako „Civitas Budusin”. Po upływie 1000 lat Budziszyn nadal jest stolicą Serbołużyczan i ich centrum politycznym i kulturalnym. Przenikają się tu tradycja i nowoczesność. 34 8. Katedra św. Piotra – dom dwóch wyznań Fale reformacji i kontrreformacji nie oszczędziły Budziszyna. Po długich sporach udało się znaleźć kompromis: obie parafie – i rzymskokatolicka, i luterańska – dostały pozwolenie na korzystanie z miejscowego kościoła. Tym samym katedra św. Piotra w Budziszynie to jedyny we wschodnich Niemczech kościół dwóch wyznań. Nawa została przejęta przez ewangelików, a prezbiterium - przez katolików. Czterometrowa krata (dawniej lektorium) została w 1952 roku zamieniona na płotek o wysokości jednego metra, ponad którym bez trudności można sobie podać ręce. Kontakt Telefon: lub 0 35 91 - 3 69 70 0 35 91 - 4 41 02 Podczas mszy możliwość przystąpienia do spowiedzi i przyjęcia komunii. Katedra to pierwszy obiekt Budziszyńskiej Ścieżki Historii (»Bautzner Geschichtspfad«) obejmującej charakterystyczne budowle starówki, między którymi można poruszać się podążając za numerowanymi tabliczkami. Idąc wewnętrzną lub zewnętrzną drogą z ulotką lub przewodnikiem w ręce, można poznać historię miasta. Materiały dostępne w Informacji Turystycznej przy głównym rynku (Hauptmarkt), obok ratusza. 9. Miejsce pamięci Bautzen II W byłej NRD Budziszyn stał się symbolem więzień politycznych. W dwóch częściach zakładu karnego, nazywanych „Żółta Bieda” (Bautzen I) i „Pudło Stasi” (Bautzen II), kary przybierały nieludzki wymiar. Sowieccy okupanci zorganizowali w 1945 roku w „Żółtej Biedzie” obóz specjalny, w którym internowano przede wszystkim przeciwników systemu, ale też osoby aresztowane całkowicie przypadkowo. Więźniowie byli tu izolowani, przez długie lata cierpieli z powodu głodu, chorób i zimna. Ok. 3000 z nich nie przeżyło. Rok 1956 to początek specjalnego więzienia Bautzen II. Zostało ono stworzone specjalnie dla „wrogów państwowych” NRD, do których zaliczano opozycjonistów wobec reżimu SED, osoby podejmujące próbę cieczki na zachód, ludzi im pomagających i szpiegów. Kontakt Gedenkstätte »Bautzen II« Weigangsstraße 8a 02609 Bautzen Telefon: 0 35 91 - 4 04 74 www.gedenkstaette-bautzen.de Godziny otwarcia wt – niedz godz. 10–16 Na znak protestu przeciw agresji politycznej i zniewoleniu Josef Kneifel z Karl-Marx-Stadt podłożył w marcu 1980 roku ładunki wybuchowe pod pomnik radzieckich czołgistów. W efekcie nie tylko on, ale i jego rodzina, zostali aresztowani i osądzeni. Po trzech latach odbywania kary w aresztach w odosobnieniu w Brandenburgu i Meusdorf Josef Kneifel został przeniesiony do więzienia Bautzen I. Przez wiele lat był tam przetrzymywany w piwnicy, poniżany, bity i torturowany. »Więźniowie polityczni mieli obowiązek zgłaszać się jako więźniowie kryminalni. Przez cały okres mojego osadzenia nie zgadzałem się na to i określałem się jako „więzień polityczny komunistów”. (...) Zgłosiłem się, po czym podpułkownik Lehmann otworzył drzwi i powiedział do kalefaktora: „Wynieść materace i stołek!”. Zimą 1987 roku działo się tak wielokrotnie. Pewnego razu nie miałem materaca i koca przez pięć nocy z rzędu – w ciągu dnia były zabierane zawsze. W piwnicy. W cienkim, wyświechtanym, w znacznie za małym ubraniu. Przez pięć dni i nocy kucałem, opierając się na piętach, szczękając zębami, raz za razem przewracając się na cementową posadzkę, ale zawsze tylko na kilka sekund, bo zimno ciągnące od ziemi docierało do skóry. (...) Miesiącami nie miałem do dyspozycji nic więcej ponad szczoteczkę do zębów i plastikową łyżkę. Nie zauważyłbym chyba różnicy, gdyby zabrali mi i to; nie mogli mnie przenieść do gorszej piwnicy – gorszej już nie mieli. Jedyne, co mi pozostało, to zabić się, ale temu zapobiegli moja żona, przyjaciele i Kościół«. Josef Kneifel został zwolniony 13 lipca 1987 roku, dostając pozwolenie wyjazdu do RFN. Wieści o jego losie przedostały się przez więzienne mury, wywołując oburzenie. W wyniku nacisków coraz szerszych kręgów, polityków zachodnioniemieckich, 35 osobistości Kościoła katolickiego i ewangelickiego, a przede wszystkim niezmordowanej walki jego żony, Irmgard Kneifel, Josefowi Kneiflowi darowano resztę kary. [Na podstawie książki „Stalins DDR – Berichte politisch Verfolgter“ (Stalinowska NRD – raporty prześladowanych politycznie)]. Patrz strona 147 Państwo Stürzner Röhrscheidtstraße 17 02625 Bautzen Telefon: 0 35 91 – 30 71 69 Łóżka: 2 P, U, K Możliwość organizacji dalszych kwater prywatnych. 36 Jakobszimmer im Ev. Kirchgemeindehaus St. Petri Am Stadtwall 12 02625 Bautzen Kontakt Bäckerei Richter Telefon: 0 35 91 – 4 58 95 Zgłoszenia do godz. 18:00. Poza Sob i Ndz außer Sa und So Pfarramt / Plebania Telefon: 0 35 91 – 36 97 11 Klucz do hostelu jest dostępny w piekarni, Töpferstraße 5. Łóżka: 6 Materace: 3 P, U, WC, K, W Państwo Mitzscherling Hoyerswerdaer Straße 1b 02625 Bautzen Telefon: 0 35 91 - 30 33 05 Materace: 8 P, U, WC, K, W Informacje o innych możliwościach noclegu można uzyskać w sklepiku Ökumenischer Domladen (An den Fleischbänken 5). Jugendherberge Bautzen Am Zwinger 1 02625 Bautzen Telefon: 0 35 91 - 4 03 47 Łóżka: 112 ÜN/FS: 19,50 € Bischof-Benno-Haus Schmochtitz 1 02625 Bautzen Kontakt w Recepcja Telefon: 03 59 35 - 2 23 00 Materace: 4 P, U, WC, W ÜN (Bett)/FS: 26 € na zamówienie Błogosławieństwo pielgrzymów W St. Benno-Haus w Schmochtitz na pokrzepienie mogą liczyć i ciało, i dusza. Pielgrzymi mogą zamówić menu w specjalnej cenie. Spokój wewnętrzny da wizyta w kościele św. Benona zajmującym dawną stodołę. Dzięki całemu szeregowi placów handlowych ciągnących się od wejścia do miasta do jego centrum oryginalny przebieg Via Regia jest łatwy do odszukania. Wiodła ona wzdłuż dawnych murów miejskich do mostu na Szprewie – tak jak dzisiejsze ulice Gerberstraße i Seidauer Straße; ta ostatnia łączy się z Salzenforster Straße. Ta droga wyprowadza z miasta. Wzmiankę o trasie można znaleźć w górnołużyckim dokumencie granicznym z roku 1241: »antiqua strata, quaeitur de Budissin contro Albiam« (dawna droga, która prowadzi z Budziszyna w kierunku Łaby). 37 38 10. Pomnik milenijny W jubileuszowym roku 2000 zbudowano pomnik greckich braci Cyryla i Metodego, którzy od 863 do 885 roku prowadzili misje w Państwie Wielkomorawskim. Ich przepowiadanie Dobrej Nowiny dotarło aż na Łużyce, gdzie przygotowało grunt pod wzrost wiary w Boga. Dla przypomnienia tych wydarzeń zbudowano pomnik składający się z krzyży wyrastających z ziemi. Całe to otwarte założenie zaprasza do odpoczynku, udziału w nabożeństwach, mszach i uroczystościach. Pomnik powstał ze środków zebranych przez serbołużyckich i niemieckich chrześcijan z inicjatywy Stowarzyszenia Cyryla i Metodego, a jego autorem jest polski artysta, Dobrosław Bagiński. Na przestrzeni wieków Via Regia między Bautzen i Kamenz przebiegała różnymi trasami. Jej główna nitka prowadziła przez Crostwitz (łuż. Chróścicy), czyli na północ od klasztoru St. Marienstern. Przyjmuje się, że klasztor starał się przyciągnąć ku sobie drogę od XVI wieku, w wyniku czego zmieniła ona swój przebieg. Od tego czasu Via Regia przebiegała wzdłuż dzisiejszej ruchliwej ulicy Kamenzer Straße. Ekumeniczny Szlak Pątniczy wiedzie najpierw wzdłuż dawnej trasy Via Regia do Crostwitz, by następnie skręcić do klasztoru w St. Marienstern i wrócić na pierwotną drogę w Wendischbaselitz. Pilgerherberge Crostwitz Putniska hospoda Chrósćicy Hornigstraße 24 01920 Crostwitz Kontakt Monika Gerdes Telefon: 03 57 96 – 9 64 64 oder 01 63 – 9 83 87 16 Łóżka: 5 Materace: 2 P, U, WC, K, W, otwarty Kościół W przydomowym ogródku „Pilgeroase” do odpoczynku zachęca wzmacniająca kawa, herbata, ciastka i owoce. W skarbonce zostawiamy pieniądze zgodnie z wystawionym cennikiem. 39 40 41 będą St. Marienstern Kiedy rycerz Bernhard III z Kamenz zgubił się podczas polowania i groziło mu utonięcie w bagnie, z zaufaniem poprosił Matkę Bożą o pomoc i wstawiennictwo u Boga. Za uratowanie od śmierci ślubował jej, że ufunduje klasztor. Według legendy przedstawiającej założenie opactwa o świcie ukazała mu się Maryja. W tym samym momencie poczuł pod nogami stały grunt i zrozumiał, że jest uratowany. Klasztor St. Marienstern (Gwiazda Maryi) został założony w 42 ona przekształcona w północną część krużganka należącego do przestrzeni dostępnej wyłącznie dla sióstr (klauzury). Jest dla nich symbolem przenikania się ich życia i liturgii. Patrz strona 149 1248 roku, a w 1284 poświęcono kościół noszący to samo wezwanie. Od tego momentu nieprzerwanie mieszkają tu cysterki, żyjące zgodnie z regułą św. Benedykta. Wspólnie modlą się, czytają Pismo św. i pracują. Wszyscy chętni do udziału w mszy św. i liturgii godzin są mile widziani. Siedząc w świątyni można zauważyć, że południowa nawa kościoła halowego składającego się w sumie z trzech naw jest oddzielona od właściwej przestrzeni, w której odbywają się msze. Już w XIII wieku została Opactwo cysterek Zisterzienserinnen-Abtei St. Marienstern ´ ˇ Cisnskistraße 35 01920 Panschwitz-Kuckau Kontakt Sr. M. Thaddäa Selnack Telefon: 03 57 96 - 9 94 31 oder 03 57 96 - 9 94 44 Przybycie najpóźniej do godz. 18 Jeśli w klasztorze nie ma już miejsca, pielgrzymi są informowani o możliwościach znalezienia noclegu w okolicznych wsiach. Otwarty kościół, możliwy udział w liturgii godzin i codziennej eucharystii. Materace: 5 P, U, K, W Otwarty kościół, możliwość uczestniczenia w liturgii godzin i mszy św. Alte Herberge von Wetenca ˇ ´ Dorfplatz 6 01920 Dürrwicknitz Kontakt Cornelia Bedrich Telefon: 03 57 96 - 9 61 52 lub 0174 – 2 41 13 64 Prosimy o wcześniejsze zgłoszenie Łóżka: 7 P, U, WC, W ÜN 9 - 14 € Heldhaus Hauptstraße 23 01920 Nebelschütz Kontakt Frau Reinecke Telefon: 0 35 78 - 31 04 40 oder 0 35 78 - 30 43 97 Łóżka: 26 P, U, WC, K, W ÜN: 11 € Otwarty kościół, błogosławieństwo pielgrzymów Wszechmocny, wieczny Boże, św. Jakub Starszy jako pierwszy z Apostołów złożył świadectwo wiary w Chrystusa opieczętowane własną krwią. Niech jego odwaga wiary nas wzmocni, a jego wstawiennictwo zapewni Twojemu Kościołowi ochronę i bezpieczeństwo. O to prosimy przez Jezusa Chrystusa, naszego Pana. (Modlitwa na uroczystość św. Jakuba Starszego Apostoła) 43 44 na ulicy, gdy ubrany w lichy habit syn handlarza tkanin szedł przez wsie i rozmawiał ze zwierzętami i kwiatami rosnącymi na skraju drogi. Franciszek przedstawił jasną alternatywę wobec wykorzystującego swą władzę ówczesnego kleru i zamożnego społeczeństwa. Wobec świata i bliźnich okazywał miłość i zaangażowanie, we wszystkich rzeczach odkrywał Boga i bezustannie go chwalił. Kamenz (Kamjenc) Ten, kto zdecyduje się zostać w Kamenz nieco dłużej, może odkryć zaskakujące skarby: liczne ołtarze w kościołach; oświeceniowe wiersze urodzonego tu poety. Gottholda Ephraima Lessinga; „Elementarium” (interesujące muzeum zachodnich Łużyc przy Pulsnitzer Straße 16), czy też morze rododendronów na wzgórzu Hutberg. 11. Zapomniany obóz koncentracyjny W dolinie Herrenthal do dziś można znaleźć niepozorny budynek z kominem. Skrywa się za dawnymi zabudowaniami fabryki, ale przez pewien czas pełnił całkiem inne funkcje. W okresie reżimu nazistowskiego wielu ludzi straciło tu życie, a ich ciała zostały na miejscu skremowane. Były obóz koncentracyjny znajduje się bezpośrednio pod stojącym na skale kościołem mariackim, który dotychczas beznamiętnie wznosił się ponad pozostałościami miejsca tragedii. Dziś spuszcza on oczy, zauważa popełnioną winę i zaczyna mierzyć się z grzechem przemilczenia. 12. Ołtarz dla outsidera Wśród niezwykłych ołtarzy kościoła klasztornego w Kamenz znajduje się wyjątkowy obiekt: ołtarz św. Franciszka. Rzuca się w oczy dzięki żywym, pełnym napięcia przedstawieniom z życia św. Franciszka z Asyżu. „Un Pazzo” (pomyleniec) – tak wołały dzieci 45 46 Altissimo, omnipotente bon Signore, Najwyższy, wszechmocny i dobry Panie, Twoje są uwielbienie, chwała, cześć i wszelkie błogosławieństwo. Pochwalony bądź, mój Panie, ze wszystkimi Twymi stworzeniami, nade wszystko z panem bratem Słońcem, bo jest on lampą dnia i nim rozświetlasz naszą drogę. Jakże on piękny, promieniejący i pełen blasku. O Tobie, o Najwyższy, daje nam wyobrażenie. Pochwalony bądź, mój Panie, przez siostrę Księżyc i gwiazdy: stworzyłeś je na niebie, jasne, cenne i piękne. Pochwalony bądź, mój Panie, przez brata Wiatr i przez powietrze, słotę, spiekotę i każdą pogodę, którymi wspierasz wszystkie Twe stworzenia. Pochwalony bądź, mój Panie, przez siostrę Wodę, która jest bardzo użyteczna, i pokorna, i czysta. Pochwalony bądź, mój Panie, przez brata Ogień, który rozświetla mroki nocy: piękny on, radosny, nieprzejednany i silny. Pochwalony bądź, mój Panie, przez matkę naszą Ziemię, która nas żywi i utrzymuje, wydając wszelki owoc, barwne kwiaty i zioła. (Pieśń słoneczna św. Franciszka z Asyżu) Patrz strona 150 Idąc od strony Nebelschütz do Kamenz (po przejściu kładką dla pieszych nad obwodnicą miasta) kierujemy się zgodnie z czerwonym punktem i w ten sposób docieramy do Czarnej Elstery. Tam przechodzimy przez Bautzener Straße, która przebiega zgodnie z dawną trasą Via Regia. Ekumeniczny Szlak Pątniczy prowadzi do miasta jednak nie tą ulicą pod górę (zalecamy ją wszelako rowerzystom), ale przez Herrenthal, a następnie stromymi schodami na rynek. Herberge Türmerhaus Hutbergstraße 01917 Kamenz Kontakt Jörg Naumann Telefon: 0 35 78 - 3 74 48 38 lub 01 71 - 1 80 16 66 Klucz do hostelu jest dostępny w Hutberggaststätte tuż obok hostelu codziennie od godz. 10. Łóżka: 4 P, U, WC, K, W ÜN: 7 € 47 48 13. Biskupia Droga (Bischofsweg) Zadaniem założonego w 968 roku w Miśni biskupstwa było krzewienie wiary chrześcijańskiej wśród Słowian na wschód od Łaby. Do powierzonych im przez cesarza Henryka II burgwardów biskupi zwykle chodzili na piechotę. Droga z Miśni do grodów słowiańskich w Ostro, Göda i Budziszynie przechodziła przez dzisiejszą miejscowość Bischheim, której nazwa pochodzi od miejsca odpoczynku biskupa. Jednym z najbardziej znanych i lubianych biskupów tamtych czasów był św. Benon (1066–1106), którego Serbołużyczanie do dziś czczą jako swego patrona. Gdy modląc się strony północnej: za wzgórzem należy skręcić w lewo, na szosę, do której schodzi też szlak pieszy). Z jego zachodniego zbocza rozpościera się piękny widok na dwa kolejne wzgórza: Walberg i Wüsteberg. Pierwotnie Via Regia prowadziła między nimi; z czasem jej przebieg został przesunięty do Kamenz. Pod nazwą Alte Poststraße prowadzi dziś pielgrzymów do wsi Schwosdorf i dalej do Reichenau. przechodził przez pola, okoliczni chłopi cieszyli się, bo miało to zapowiadać szczególnie udane żniwa. Kamenz opuszczamy przez wzniesienie Hutberg (rowerzystom łatwiej będzie ominąć je drogą od Wal- und Wüsteberg Haus Landstraße 28 01920 Schönteichen OT Schwosdorf Kontakt Claudia Zickler Telefon: 01 76 – 37 70 37 89 oder 0 35 78 – 3 09 00 41 Materace: 8 Łóżka: 3-4 P, U, WC, K, W Sklepik samoobsługowy Heimathaus Reichenau Gräfenhainerstraße 1 01920 Haselbachtal (około 5 km przed Königsbrück) Kontakt Państwo Welk Telefon: 03 57 95 – 4 26 93 Materace: 6 P, U, WC, K, W 49 Königsbrück Swoją nazwę i herb miasto zawdzięcza królewskiemu mostowi na rzece Pulsnitz. Königsbrück pełni funkcję mostu pod wieloma względami. Górne Łużyce ustępują tu miejsca regionowi Großenhainer Pflege, pagórki przechodzą w tereny nizinne, zmieniają się również formacje geologiczne. Ponadto właśnie w tej okolicy znajduje się punkt, w którym pielgrzymi mają za sobą jedną czwartą drogi z Görlitz do Vacha. 50 Via Regia Wystawa modeli zabytków na szlaku Am Schlosspark 1 01936 Königsbrück Godziny otwarcia: Poniedziałek - piątek: 10;00 - 16:00 Niedziela: 13:30 - 16:30 Możliwość oprowadzenia 14. Życie to pełnia Brama cmentarna w Königsbrück bardzo dobitnie opisuje przejście z jednego do drugiego życia. Zainteresowanym poznaniem mądrości kryjących się po obu stronach bramy polecamy skręcenie za cmentarzem w lewo i przejście jeszcze ok. stu metrów w kierunku kościoła szpitalnego. 15. Odnajdywanie dawnych dróg Za Königsbrück stara droga prowadzi przez wrzosowiska Lausnitzer Heide. Dawniej stanowiły one tło wielkiej Via Regia, jednak stopniowo obszar ten popadał w zapomnienie. W roku 2003 był niemal całkowicie zarośnięty krzakami i drzewami. Niewiele osób znało dawny przebieg traktu i jego historię. Dzięki pomocy zarządu lasów drogę ostrożnie odsłonięto. Wzdłuż drogi powstały niewielkie miejsca odpoczynku, a dawna trasa stała się dla wszystkich idących nią prawdziwym prezentem. „Przestrzeń, jaką otwiera dla nas Bóg, możemy poznać tylko wówczas, gdy w nią wkroczymy“ (Martin Buber) Opieka duchowa, liturgia, błogosławieństwo pielgrzymów Patrz strona 151 Ev.-Luth. Kirchgemeinde Schloßstraße 28 01936 Königsbrück Kontakt Pfarrer Tobias Weißflog Telefon: 03 57 95 - 39 65 45 lub Werner Linder Telefon: 03 57 95 - 4 69 05 Prosimy o wcześniejsze zgłoszenie Informacje dla pielgrzymów w gablocie przy plebanii. Materace: 3 P, U, WC, K Przytułek (Armenhaus) Stenz Großenhainer Straße 51 01936 Königsbrück Kontakt Werner Lindner Telefon: 03 57 95 - 4 69 05 oder 03 57 95 - 3 62 64 Prosimy o wcześniejsze zgłoszenie Niewielki dom bardzo dokładnie odtwarza budynek z ok. 1850 roku, dlatego został przekształcony w muzeum. Do dyspozycji pielgrzymów pozostaje pomieszczenie mieszkalne z aneksem kuchennym, sypialnia na poddaszu dla trzech osób, „sławojka” w drewnianym domku na podwórzu oraz wiadro wody do mycia. Kontakt Michael Gansmüller Telefon: 0172 - 608 50 43 Łóżka: 16 Materace: 10 ÜN/ FS (Bett): ab 24 € ÜN/ FS (Matratze): 15 € Kto nie jest przyzwyczajony do luksusu, powinien się tu zatrzymać - poczuje się tu swojsko. Kto przywykł do luksusu, powinien się tu zatrzymać - nauczy się tu, jak wiele rzeczy jest zbędnych. Pension Heidebogen Dorfstraße 17 01561 Tauscha (ok. 8 km za Königsbrück) W Königsbrück Via Regia krzyżowała się z drogą, która prowadziła z Drezna w kierunku Spremberg i dalej w kierunku Lubusza i Wielkopolski. Na ich przecięciu założono zamek służący do poboru opłat, przy którym z kolei powstało serbołużyckie osiedle Kinspork – dzisiejsze Königsbrück. 51 52 53 Ortrand Jeden z przydrożnych kościołów św. Jakuba znajduje się w miejscowości Ortrand. Przypuszcza się, że tędy przebiegała północna odnoga Via Regia, a znajdujący się przy niej kościół dla opieki nad podróżującymi poświęcono św. Jakubowi. kierujemy się w lewo, po krótkiej chwili w prawo i w ten sposób docieramy przez Rosenberg do Ponickau. Tam skręcamy w prawo w kierunku Naundorf, a zaraz za ostatnim domem w lewo i drogą polną docieramy do Ortrand. Na campingu Lausitz Comfort dla pielgrzymów przygotowano bezpłatną kwaterę. Mapy okolicy pozwolą lepiej zorientować się w szczegółach. Prosimy o wcześniejsze zgłoszenie Materace: 7 P, U Pension Rita Steinborn Großenhainer Straße 20 01561 Schönfeld Telefon: 03 52 48 – 8 12 48 Prosimy o wcześniejsze zgłoszenie Łóżka: 3 P, U, WC ÜN: 10 € Patrz strona 152 54 Wariant przez Ortrand odbija od szlaku pątniczego w Tauscha i prowadzi przez miejscowości Sacka, Röhrsdorf i Lüttichau. Zaraz po dojściu do drogi asfaltowej Schloß Schönfeld Straße der Jugend 1 01561 Schönfeld Kontakt Frau Guder Telefon: 03 52 48 - 2 03 60 Pension Frank Steinborn Großenhainer Straße 5a 01561 Schönfeld Telefon: 03 52 48 - 8 18 16 Prosimy o wcześniejsze zgłoszenie Łóżka: 4 P, U, WC, K, W 55 56 Großenhain Großenhain sprawia wrażenie wyspy pośród rozległych i płaskich pól uprawnych. Biorąc pod uwagę nazwę miejscowości, okolica musiała być kiedyś porośnięta dużymi zagajnikami (Hain). Według innych przekazów nazwa Großenhain ma coś wspólnego ze św. Jakubem. Miasto zyskało swe znaczenie dzięki położeniu na skrzyżowaniu dwóch ważnych tras – co nie zmieniło się do dzisiejszego dnia. 16. Orientacja Dobrymi punktami orientacyjnymi w drodze są kościoły. Na ich podstawie można ocenić odległość do kolejnego miasta, to one kierują pielgrzyma do centrum miejscowości. W ich wnętrzu może on znaleźć nowe punkty odniesienia. Kościół mariacki w Großenhain jest jednym z takich miejsc, gdzie cicha rozmowa pielgrzyma z Bogiem nadaje mu właściwy kierunek. 17. „O poznaniu samego siebie” – Valentin Weigel Valentin Weigel urodził się w 1533 roku w Naundorf (dziś jest to dzielnica Großenhain) jako syn niezamożnych rodziców. Dzięki wsparciu finansowemu właściciela dóbr rycerskich mógł studiować filozofię, matematykę, nauki przyrodnicze i teologię. Ale sucha książkowa wiedza nie pozwoliła mu zbliżyć się do Boga: „Jak łatwa i bardzo trudna zarazem są teologia i wszelkie inne nauki, (a) my możemy sięgnąć ku wszystkim rzeczom wyłącznie przez modlitwę, bez zbędnych zmartwień i pracy.” Valentin Weigel odkrył, że wiara nie jest zwykłym rodzajem wglądu, lecz siłą, która powoduje przemianę samej istoty człowieka. Wiary w Boga nigdy nie traktował 57 jako przedmiotu posiadania, ale jako stałą walkę woli z niewiarą i egoizmem. Do śmierci w 1588 roku żył „w ciszy i spokoju”, pracując jako ksiądz w Zschopau. park miejski do dzielnicy Skassa. Tam kontynuujemy drogę wzdłuż Hohe Straße, po ok. dwóch kilometrach skręcamy w prawo w kierunku Weißig, a potem podążamy odnogą północną, prowadzącą do Lorenzkirch nad Łabą. Łóżka: 8 Materace: 5 P, U, WC, K otwarty kościół Pfarrhaus Skassa Pflasterstraße 1 01558 Großenhain/ Skassa Patrz strona 153 Herberge auf dem Sternenweg Kirchplatz 3 01558 Großenhain Kontakt Familie Zenker Telefon: 0 35 22 - 50 79 74 Biuro młodzieży Telefon: 0 35 22 - 50 11 57 58 Kontakt Familie Göpfert Telefon: 0 35 22 - 6 14 18 93 Prosimy o wcześniejsze zgłoszenie Łóżka: 7 P, U, WC, K, W Otwarty kościół, opieka duchowa, błogosławieństwo pielgrzymów Przebieg dzisiejszej drogi B98 niemal całkowicie pokrywa się z dawną Via Regia, która w Großenhain dzieliła się na dwie odnogi. One prowadziły zgodnie z przeprawami przez Łabę, czyli w kierunku Strehla oraz Merschwitz koło Riesa. Ekumeniczny Szlak Pątniczy prowadzi początkowo wzdłuż południowej trasy, wyprowadza z centrum miasta ulicą Meißner Straße, następnie skręca w Auenstraße i doprowadza przez 59 60 19. Anioły podczas powodzi Wydarzenia lata 2002 roku wprawiły ludzi w zdumienie i przerażenie. Po ulewnych deszczach górskie potoki gwałtownie przybrały i zmieniając się w rwące odmęty o niszczycielskiej sile wpadały do Łaby ze wszystkich stron. Z Czech nadchodziły informacje o zbliżających się korytem Wełtawy groźnych masach wody – znajomy świat z godziny na godzinę zmieniał swe oblicze. Nieprzejednana woda powoli, centymetr po centymetrze, zalewała coraz większe obszary, nie bacząc na ludzką rozpacz. Wreszcie przekroczyła wszelkie dotychczas odnotowane poziomy - granicę wyznaczoną jej przez człowieka. Wody powodzi wdzierały się na tereny zabudowane, ludzie tracili dorobek życia, a stwarzane z trudem poczucie bezpieczeństwa znikało w mgnieniu oka. Nagle nic już nie było pewne, wszystko stało się możliwe. Jednak nieznane wcześniej rozmiary przybrały również współczucie i gotowość do niesienia pomocy. Sąsiedzi pytali się jeden drugiego, co jest potrzebne, pomagali przy transporcie mebli. Uczniowie całymi dniami napełniali piaskiem worki do uszczelniania wałów. Strażacy sypiali zaledwie po kilka minut, dom starców nie stwarzał ograniczeń i przyjął ewakuowanych, inni przynosili ochotnikom bułki i ciasto, a ludzie z całego kraju wsiadali do samochodów, by walczyć z beznadziejną sytuacją na dotkniętym katastrofą terenie. Zbierano potrzebne przedmioty i pieniądze. Gdy woda przekraczała granice wyznaczone jej przez ludzi, oni na nowo definiowali granice swej wzajemnej bliskości. Gdy Łaba powróciła do swych zwyczajnych rozmiarów, wspomnienie tego, co wówczas okazało się możliwe, nadal pozostało żywe. Anioły pod wodą (Lorenzkirch) 61 20. Do Santiago za karę Ośrodek wychowawczy dla nieletnich w Zeithain to nowoczesny kompleks więzienny, w którym nastolatki odbywają swą karę w warunkach zgodnych ze współczesnymi wymaganiami. Pozbawienie wolności ma z pewnością odstraszające działanie, ale czy wpływa na zmianę stanu świadomości? W średniowieczu pielgrzymka do Santiago de Compostela była często pokutą 62 nakładaną podczas spowiedzi; następnie zintegrowano ją z prawem państwowym. Miała służyć zadośćuczynieniu win, zarówno przed Bogiem, jak i przed bliźnimi skazańcapielgrzyma. W 1965 roku w Belgii uchwalono ustawę regulującą karanie młodzieży, przewidującą ułaskawienie lub zmniejszenie kary nastolatków, którzy dotarli do Santiago na piechotę. Pielgrzymkę zakwalifikowano w niej jako „podjęcie działania o charakterze wychowawczym”. W gościńcu Dorfkrug w Roda pielgrzymi legitymujący się paszportem mogą otrzymać prosty posiłek. Państwo Werner Schulgasse 2 01612 Glaubitz/Langenberg Telefon: 03 52 65 - 5 5 1 1 8 oder 03 52 65 - 5 54 50 Prosimy o wcześniejsze zgłoszenie Łóżka: 8 Materace: 5 P, U, WC, K, W otwarty kościół Pilgerraststätte Zeithain Teichstraße 1 01619 Zeithain Kontakt Pani Pastor Grit Skriewe Telefon: 0 35 25 - 76 01 66 Cena: 7,50 € Łóżka: 6 Materace: 2 P, U, WC, K, W ÜN: 8 – 10 € Otwarty kościół. Liturgia ewangelicka, opieka duchowa, błogosławieństwo pielgrzymów 63 Riesa Jeśli prom na Łabie w Strehla nie działa, w celu przeprawy przez rzekę są dwie możliwości: wpław albo cofnąć się na most w Riesa. Zdecydowana większość decyduje się na tę drugą opcję. Trasa pokonywana podczas dodatkowego dnia prowadzi w większości idyllicznymi drogami na wałach wzdłuż rzeki. 64 Aktualnych informacji o godzinach przeprawy promowej udziela Urząd Miasta Strehla pod numerem 0049 3526 49590 lub przewoźnik pod numerem 0049 3526 490347. Regularne przeprawy promem odbywają się każdego dnia od godz. 9 do 20 od marca do października. 18. „Marana tha“ Rudolf Stempel, proboszcz z Gröba, został przewieziony z Riesa do obozu koncentracyjnego Hohnstein w styczniu 1935 roku. Do tego momentu był zaangażowanym pasterzem nieustannie rosnącej parafii. W jasny sposób objaśniał Biblię i zdecydowanie określał władzę Boga jako nadrzędną wobec wszelkich innych, co szybko przyciągnęło uwagę nazistów. Proboszcz odmówił stosowania hitlerowskiego pozdrowienia oraz wywieszenia flagi Rzeszy na domu parafialnym. Członków SA w mundurach prosił o opuszczenie mszy. Pozdrowienie „Marana tha”, którym często się posługiwał, budziło podejrzenia i było traktowane jako hasło konspiratorów. Proboszcz Stempel zmarł po rocznym pobycie w obozie na skutek panujących w nim warunków. „Marana tha” to aramejskie słowa oznaczające „Pan jest blisko”. Herberge Künstlerhaus Glashof Hohe Straße 12 /14 01587 Riesa Kontakt Państwo Hartzsch Telefon: 0 35 25 - 63 34 47 oder 0173 - 5 91 65 77 Prosimy o wcześniejsze zgłoszenie Materace: 6 P, U, WC, K, W Dostępna wieża kościoła, błogosławieństwo pielgrzymów Za Skassa Wysoka Droga prowadzi prosto do Merschwitz, jednej z najstarszych przepraw przez Łabę. Nadłabskim Szlakiem Rowerowym (Elbradweg) docieramy do mostu w Riesa. Idąc przez miasto do kościoła w dzielnicy Gröba kierujemy się drogowskazami z symbolem muszli. Za kościołem skręcamy w lewo, a za oczyszczalnią ścieków - w prawo. Od tego miejsca aż do Strehla kontynuujemy wędrówkę szlakiem pieszym oznaczonym czerwoną kropką. 65 Strehla Mające w swym herbie strzałę (słowiańskie ucho natychmiast odnajdzie związek między herbem a nazwą miejscowości) ściśle związane z Łabą miasto Strehla leży istotnie w odległości strzału z łuku od rzeki. Podczas przeprawy przez rzekę handlarze, pielgrzymi i wojownicy drżeli ze strachu przed nimfami wodnymi, które właśnie w tym miejscu miały sobie niecnie z nimi poczynać. 66 21. Gliniana ambona We wnętrzu tutejszego kościoła „...między innymi godnymi uwagi zabytkami [znajduje się] ambona składająca się z kafli, którą pewien zdun zbudował za karę w XV wieku“ (Geschichtswerk, 1732). Rzeczony zdun to Melchior Tatzen, który kafle kazalnicy uformował i wypalił w wieku 24 lat. W cytowanym dziele nie znajdziemy wzmianki o czynie, za który w ten sposób odpokutował. Przesłanie ambony jest jednoznaczne: na jej podstawie przedstawiono Mojżesza z tablicami Prawa, a na koszu stworzenie człowieka. Odwracając się od Boga, człowiek zaczyna odczuwać stałą tęsknotę, by odbudować most łączący go ze stworzycielem. Izaak przygotowany na ofiarę uzmysławia, jak bardzo człowiekowi zależy na łasce Boga. Jednak Bóg, stając się człowiekiem o imieniu Jezus, pokonuje przepaść winy. „Nie tylko my szukamy i znajdujemy drogę do Niego, ale i On przetarł prowadzący do nas szlak i przerzucił most nad przepaścią.” (Theo Gunkel) Zwiedzanie kościoła i wyjście na wieżę (53 m wysokości) możliwe po ustaleniu w domu parafialnym. Patrz strona 154 Ev. Jugendhaus Strehla Pfarrweg 3 01616 Strehla Kontakt Pfarrer Becher Telefon: 01 71 – 2 79 23 77 oder 03 52 64 - 9 07 97 Prosimy o wcześniejsze zgłoszenie Mo - Fr 7.30 - 11.30 Uhr Di auch 14.00 - 18.00 Uhr Rozkładane tapczany: 6 miejsc Materace: 2 P, U, WC, K, W Prosimy o wcześniejsze zgłoszenie. Liturgia ewangelicka, otwarty kościół, błogosławieństwo pielgrzymów Jugendherberge Strehla Torgauer Straße 33 01616 Strehla Kontakt Petra und Wolfgang Müller Telefon: 03 52 64 - 9 20 30 ÜN (Matratze): 7 € ÜN (Bett)/FS: 16,50 € Pension Behnisch Markt 3 01616 Strehla Kontakt Uwe Behnisch Telefon: 035264 – 90611 ÜN: 15 € FS: 5 € Przeprawa przez Łabę była w Strehla możliwa prawdopodobnie już od 1524 roku. Będąc już na drugim brzegu można było przejść przez prowadzącą do miasta Bramę Łabską i wspiąć się na wyraźne wzniesienie, na którym leżało miasto. Tu rozchodziły się drogi do Miśni, Eilenburga (Belgern) i Dahlen. Via Regia (lub „Stara droga solna“, jak jest tutaj nazywana) prowadziła dalej przez wzniesienie Liebschützberg. Autentyczny charakter dawnej drogi jest tu wyraźnie zauważalny. Ze względu na bagniste doliny w większości przebiegała szczytami wzniesień. Godziny przepraw: marzec–październik pn-pt sob., niedz. i święta godz. 6-20 godz. 9-20 Od listopada do lutego oraz w czasie powodzi i niskich stanów wody prom nie kursuje. Aktualnych informacji udziela Urząd Miasta Strehla pod numerem 0049 352649590 i przewoźnik pod numerem 0049 3526490347 (dzwonić długo, jeśli nikt się nie zgłasza, oznacza to, że na promie nikogo nie ma). W razie braku możliwości przeprawy promowej należy wybrać wariant trasy przez Riesa. 67 68 69 22. Dzwon na Liebschützberg Podczas renowacji wieży kościelnej w Liebschütz w 2006 roku zdjęto z niej trzy dzwony. Ze względu na doroczne nabożeństwo odbywające się na Liebshützberg powstał pomysł, by jeden z dzwonów postawić na wzniesieniu. Ma on wzywać na modlitwę w najpiękniejszej z możliwych przestrzeni: pod gołym niebem. 70 Po dotarciu do parku w Lampertswalde wchodzimy do niewielkiej oazy. Poza wysokimi, rzucającymi głęboki cień drzewami do odpoczynku zachęca również przykościelna Zielona Zakrystia, gdzie można docenić smak świeżej wody, owoców i ciasta. W Burgcafé możemy liczyć na pielgrzymi posiłek. Idąc którąś z równoległych polnych dróg wzdłuż rzeki Dahle, docieramy do Dahlen. Do miasteczka nie wchodzimy jak dawniej przez bramę Strehlaer Tor, ale najpierw trafiamy na wzgórze zamkowe (Burgberg). Stamtąd schodzimy w dół, po czym znów podchodzimy pod górę na rynek. Tu drogi rozdzielały się. Jedna biegła dalej, nieopodal dawnej gospody Schwarzer Kater (Czarny Kocur), prowadząc do Wurzen, inna skręcała w kierunku Oschatz i dalej do przeprawy przez Łabę koło Merschwitz. Ekumeniczny Szlak Pątniczy przebiega trasą usytuowaną powyżej dawnego szlaku. Dahlen opuszczamy idąc Bortewitzer Straße; po ok. dwóch kilometrach skręcamy w lewo na polną drogę prowadzącą do Börln. Linden-Pension Weststraße 24 04774 Dahlen Telefon: 03 43 61 - 5 59 94 Łóżka: 7 P, U, WC, K, W ÜN: 12 € Schronisko młodzieżowe Jugendherberge Dahlen Belgernsche Straße 25 04774 Dahlen Telefon: 03 43 61 - 5 50 02 Łóżka: 80 P, U, WC, W ÜN (Bett)/FS: 23,50 € Pfarrhaus / Dom parafialny Börln Ernst-Thälmann-Platz 4 04774 Börln Kontakt Pfarrer Stephan Rost Telefon: 03 43 61 – 5 16 96 Miejsc na izomaty: 5 Matrazen: 5 P, U, WC 71 72 73 Wurzen Rzadki w środkowych Niemczech układ zabudowy Wurzen świadczy o funkcjach, jakie miasto pełniło na rzecz handlu i pielgrzymów idących na zachód Europy. Z odległym celem ich podróży w północnej Hiszpanii jest związana cała dzielnica, co świadczy o położeniu miasta przy tak znaczącej trasie, jak Via Regia. Mieszkańcy miasta od niedawna na nowo odkrywają tę niemal zapomnianą funkcję tego miejsca. 74 23. Synagoga w kościele katolickim Kościół pw. Serca Jezusa w Wurzen oraz synagogę w Chemnitz udostępniono w tym samym 1899 roku. Katolicka świątynia zachowała się do dziś, natomiast synagoga spłonęła podczas pogromu ludności żydowskiej w 1938 roku. Wspominanie tego faktu było możliwe dopiero po II wojnie światowej. Superintendent miasta przemianowanego w NRD na Karl-Marx-Stadt zwrócił się do artysty Matthiasa Klemma z prośbą o namalowanie obrazu upamiętniającego tragiczne wydarzenia. Obraz znajduje się aktualnie w kościele w Wurzen, gdzie jest chroniony jak wielki skarb. Jest bardzo wyrazisty, a za podpis służą ręcznie zapisane hebrajskie słowa pochodzące z prorockiej Księgi Daniela: „Mene, mene, tekel ufarsin“ – „Bóg obliczył twoje panowanie i ustalił jego kres. Zważono cię na wadze i okazałeś się zbyt lekki. Twoje królestwo uległo podziałowi.“ (Dn 5, 1–26) Patrz strona 155 75 Telefon: Kath. Pfarramt Herz Jesu Roitzscher Weg 3 04808 Wurzen Kontakt Pani Halm Telefon: 0 34 25 - 92 51 55 Materace: 5 P, U, WC, K, W Opieka duchowa, okazja do spowiedzi, błogosławieństwo pielgrzymów 76 „Zur Kräuterfee – Al hada de las hierbas“ Jacobsgasse 12 04808 Wurzen Kontakt Christine Müller 0 34 25 - 85 38 85 01 73 – 1 88 85 91 Thomas Zittier Telefon: 01 51 - 23 38 23 65 Łóżka: 6 P, U, WC ÜN: 10 € FS: 5 € Ev. Jugendbegegnungshaus Kirchplatz 14 04828 Nepperwitz (ok. 4 km za Wurzen) Kontakt Gerd Pettrich Telefon: Materace: 10 P, U, WC, K, W 0 34 25 - 81 52 72 Prosimy o wcześniejsze zgłoszenie, błogosławieństwo pielgrzymów Otwarty kośćiół z pop-artowym ołtarzem Ze względu na przeprawę przez rzekę Mulde pierwsze wzmianki o Wurzen pojawiły się już na przełomie IX i X wieku. Via Regia przebiegała w sposób zbliżony do dzisiejszej B6 do Lipska. Warty uwagi wariant szlaku prowadzi przez park pałacowy w Machern (należy skręcić w lewo przy wybiegu dla jeleni). W parku można zobaczyć kilka ciekawostek, m.in. idylliczny staw i niewielki pałacyk. Na podstawową trasę można wrócić, pytając o pole golfowe (Golfplatz). Ekumeniczny Szlak Pątniczy wraca do oryginalnego przebiegu Via Regia w lipskiej dzielnicy Sommerfeld. 77 78 Lipsk „Przez Lipsk koniecznie trzeba przejść” – tak mówiło się już dawniej, ponieważ miasto było węzłem ważnych dróg handlowych oraz posiadało przywilej organizacji targów. To miasto jest w nieustannym ruchu, oferuje mnóstwo nowinek i nigdy nie przestaje aktywnie tworzyć historii: to tu Luter prowadził dysputy, Bach komponował, a Goethe studiował. Pod Lipskiem miała miejsce wielka bitwa narodów (1813), ale też zaczynały się pokojowe rewolucje. 79 80 81 82 24. Kolumna palmowa – symbol pokojowej rewolucji Jedna z części kościoła św. Mikołaja wykracza z niego na zewnątrz. Kościół, który zawsze słynął ze swej otwartości, nie zamknął swych drzwi również w istotnej fazie historii NRD: od 1982 roku w każdy poniedziałek odbywały się tu modlitwy o pokój, w intencji uciekających na Zachód, przestrzegania praw człowieka, przestrzegania praw człowieka, przeciw stacjonowaniu rakiet średniego zasięgu czy zanieczyszczeniu powietrza i wody… Modlitwy były ucieczką dla tych wszystkich, których głos już od dawna nie liczył się w państwie i społeczeństwie lub którzy zostali wręcz zmuszeni do milczenia. Umożliwiały wyrażenie krytyki, rozpaczy i gotowości do zmian, co oczywiście nie umknęło uwadze władz. Jesienią 1989 roku doszło do masowych aresztowań, na co społeczeństwo odpowiedziało wystawieniem kwiatów w oknach oraz płonących świec wzdłuż murów kościoła. Tydzień po tygodniu słowami ośmiu błogosławieństw (Mt 5, 3–10) modlono się o pokój i zaniechanie przemocy. Wywarły one wpływ na setki tysięcy ludzi zgromadzonych w kościele i na placach przed nim 9 listopada 1989 r. Tego dniaa rozpoczął się koniec NRD. Jeden z członków komitetu centralnego partii SED powiedział krótko przed swą śmiercią: „Wszystko zaplanowaliśmy. Na wszystko byliśmy przygotowania. Ale nie na świece i modlitwy””. 25. Namiot Boga Portal kościoła parafialnego Św. Trójcy wygląda, jakby był pokryty suto marszczoną tkaniną. Pozwala domyślać się artystycznej idei, realizowanej w wystroju wnętrza nowoczesnej budowli: „Oto przybytek Boga z ludźmi” (Ap 21,3). Prezbiterium jest zdominowane przez ścianę, która w jednym miejscu otwiera się jak namiot. Przez otwór wślizguje się światło, a w głębi znajduje się tabernakulum, w którym przechowywane są konsekrowane hostie. Patrz strona 157 Ev.-Luth. Kirchgemeinde Sommerfeld Arnoldplatz 28 04319 Leipzig Kontakt Pfarrer Ulbricht Telefon: 03 41 - 2 51 25 81 oder 01 63 - 5 54 62 71 Materace: 15 P, U, WC, K, W Otwarty kościół, opieka duchowa, liturgia ewangelicka, błogosławieństwo pielgrzymów Ev.-Luth. Kirchgemeinde Baalsdorf Baalsdorfer Anger 10 04316 Leipzig-Baalsdorf Telefon: 03 41 – 2 28 10 13 Łóżka: 20 ÜN: ab 10 € FS: 6,50 € Kontakt Lothar Siebert Telefon: Sleepy Lion Hostel Jacobstraße 1 04105 Leipzig Telefon: 0341 – 9939480 03 41- 65 22 97 44 Materace: 20 P, U, WC, K, W Otwarty kościół, opieka duchowa, liturgia ewangelicka, błogosławieństwo pielgrzymów Unterkunft im „Pavillon der Hoffnung“ Cafe und Pension M14 Puschstraße 9 04103 Leipzig Kontakt Gabriel Stiehl ÜN: ab 12,50 € FS: 3,50 € Listę prywatnych miejsc noclegowych można otrzymać w wymienionych punktach. Wgląd w listę umożliwia wyłącznie okazanie paszportu pielgrzyma. W kwaterach prywatnych zasadniczo należy najpierw umówić się telefonicznie. CVJM Leipzig Schönfelder Allee 23A Telefon: 03 41 - 26 67 55 40 Nikolaitreff (Kawiarenka przy kościele św. Mikołaja) Po – Pi 12:00 – 18:00, Poniedziałek 17:00 – Modlitwa o pokój Miejsce ciszy / Raum der Stille Kontaktstelle Orientierung Sternpassage - Hainstraße 12 Telefon: 03 41 - 2 12 57 04 83 84 Via Regia prowadziła przez późnośredniowieczne osiedle początkowo tak jak dzisiejsza ulica Brühl, a następnie - podobnie jak dziś Ekumeniczny Szlak Pątniczy - Grimmaische Straße, przez rynek i Hainstraße. Dziś pielgrzym nadchodzący od strony Sommerfeld idzie ulicami Eisenbahnstraße i Rosa-Luxemburg-Straße, przechodzi obok stawu z łabędziami w niewielkim parku za budynkiem opery, a na historyczny przebieg trasy trafia na Augustusplatz. Mija Grimmaische Strasse, przechodzi przez rynek na skos i kieruje się Hainstraße aż do okalającej lipską starówkę alei Stadtring. Tam za punkt orientacyjny służy muzeum przyrodnicze (Naturkundemuseum), za którym skręcamy w kolejną ulicę, Jacobsstraße, w prawo. Via Regia przebiegała dalej wzdłuż dzisiejszej drogi B87. Jednak Ekumeniczny Szlak Pątniczy opuszcza miasto przez Rosental i wiodąc wzdłuż rzeki Luppe, prowadzi w kierunku niedalekiej już granicy z krajem związkowym Saksonia-Anhalt. „Nie brakuje nam ciszy, bo ją mamy. W dniu, kiedy jej braknie, nie wiemy, jak ją mamy stworzyć w sobie. Otaczający nas hałas nie jest tak głośny, jak my sami. Prawdziwy hałas to echo rzeczy, które są w nas” (Madeleine Debrèl) 85 86 87 26. Cud łez Madonna płakała zawsze w dzień swoich urodzin. Każdej jesieni w święto narodzenia Matki Boskiej, 8 września, na figurze z piaskowca pojawiały się łzy, a ludzie zbierali się w kościele parafialnym w Horburgu, by zobaczyć ten cud na własne oczy. Początki ruchu pielgrzymkowego cieszyły później również ewangelickiego pastora – w końcu gwarantował on jego kościołowi znaczne zainteresowanie. Wiara w cud stanowiła mieszaninę ciekawości i poszukiwania sensacji, ale też oczekiwania, by sfera boska przeniknęła codzienną ludzką egzystencję. 88 Stowarzyszenie „Kultur- und Pilgerverein Kleinliebenau”, Rittergutskirche Gutshofstraße 04435 Schkeuditz OT Kleinliebenau (ok. 14 km przed Merseburg) Materace: 4 P, U, WC, K, W Kult zakończył się w XVII wieku, gdy pewien pastor kazał rozbić figurę, a jej pokruszone fragmenty zamurować w ołtarzu. Zostały one później na powrót złożone w całość i dziś figura znów stoi na swym starym miejscu - płacząc jednak tylko w ciszy w swoim wnętrzu. Informację o innych możliwościach noclegu można znaleźć na wywieszce przy kościele. „Das Frido“ Spanie na sianie Am Löpitzer Schloß 34 06258 Schkopau OT Luppenau (ok. 4 km przed Merseburg) Kontakt Gudrun Woitke Telefon: 0162 – 4040311 Strohlager: 6 P, U, WC, K ÜN: 5 € 89 Merseburg Stare miasto biskupów nad Soławą (Saale) do dziś wprawia w zachwyt dzięki wyniosłym sylwetkom katedry i zamku. Patrząc stąd na wschód król Henryk I (875–936) dostrzegał tylko „ziemie niedotknięte przez cywilizację”. Jeszcze zanim sascy osadnicy z mozołem zajęli tereny dzisiejszej Saksonii, odbywały się tu posiedzenia radców Rzeszy. Przekraczając Soławę wkraczamy na tereny, na których miały miejsce wydarzenia należące do najwcześniejszych dziejów Niemiec. 90 27. Odnaleźć swoje miejsce Kościoły mają swoją własną topografię. Kto do nich wchodzi, ten opuszcza porządek codzienności i wkracza w przestrzeń zorganizowaną według nowych wartości. Architektura i wystrój kościoła przemawiają do człowieka, który zaczyna odczuwać potrzebę nasłuchiwania w ciszy. Kościół na Nowym Rynku w Merseburgu jest jednocześnie budynkiem pełniącym funkcje sakralne i schroniskiem dla pielgrzymów. Zaprasza, by spędzić w nim czas, doświadczyć spokoju i odnaleźć swoje miejsce. Można po nim pochodzić w poszukiwaniu swego „ulubionego miejsca”, czyli takiego, które najlepiej na nas działa lub pozwalającego znaleźć nową, osobistą perspektywę. Dopiero później można odkryć paralele do sakralnego znaczenia kierunków świata w pomieszczeniu: ołtarz zawsze stoi na wschodzie, wskazując na Jerozolimę. Naprzeciw wschodu (symbolizującego zmartwychwstanie i zbawienie) znajduje się zachód, gdzie przed złem ma chronić wieża. Naprzeciw ciemnej północy (symbolizującej obietnicę i Stary Testament) znajduje się jasne południe (oznaczające spełnienie i Nowy Testament). Taka topografia odzwierciedla ruch człowieka w kierunku Boga. Patrz strona 159 Kościół św. Tomasza na Nowym Rynku (Neumarkt) Neumarkt 06217 Merseburg Klucze można wziąć z piekarni Rahaus, Neumarkt 21 (w godzinach otwarcia) lub w domu parafialnym, Dompropstei 2 Telefon: 0 34 61 - 35 28 10 Kontakt (dla grup) im Ev. Gemeindebüro w kancelarii parafii ewangelickiej Telefon: 0 34 61 - 21 16 40 Stąd też dalsze postępowanie pojednawcze. Materace: 10 U, WC Poradnictwo, komunia, błogosławieństwo pielgrzymów Na podstawie paszportu pielgrzymi mogą bezpłatnie zwiedzać katedry w Merseburgu i Naumburgu. Oferta nie dotyczy wystaw specjalnych w katedrze. Przychodzący Via Regia od strony Lipska docierali bezpośrednio do siedziby palatynów i biskupów, a na drugi brzeg Soławy przechodzili po moście Neumarktbrücke. Następnie droga przebiegała w sąsiedztwie katedry przez Entenplan, a stamtąd dzisiejszą Gotthardstraße w kierunku Erfurtu. Ustalenie oryginalnego przebiegu Via Regia poza miastem jest dziś niemal niemożliwe, ponieważ okolica uległa tak wielkim zmianom, że chyba ani jeden kamień nie znajduje się w tym samym miejscu, co dawniej. Przyjmuje się, że miejscowość Roßbach leżała przy Starej Drodze. Kemping „Hasse Rossbach” nad jeziorem Lunstadter See oferuje miejsca zakwaterowania w domku i namiot. Więcej informacji na stronie Telefon: 03 46 33 - 2 22 69 28. „La bataille amusante“ – zabawna bitwa Podczas wojny siedmioletniej wrogie armie stanęły naprzeciw siebie pod Roßbach. Wojska Rzeszy i oddziały francuskie miały zamiar ukarać armię pruską za napaść na Saksonię. Siły Rzeszy wspierała kompania żołnierzy miejskich z Kolonii, znanych jako „Czerwone Iskry”. Nigdy nie uczyli się strzelać, ani nie poznali zasad prowadzenia wojny. W 1757 roku spotkali się tu z regimentem zaprawionych w bojach pruskich kawalerzystów, którzy przeprowadzili swoją dokładnie wyćwiczoną procedurę: przeładowali, wycelowali i strzelili. Oburzeni kolońscy żołnierze mieli do nich zawołać: „Przestańcie strzelać! Nie widzicie, że tu stoją ludzie!?”. Ponieważ Prusacy nie dali się tym argumentem przekonać, „Czerwone Iskry” uciekły – podobnie wojska Rzeszy. W ten sposób zakończyła się najprawdopodobniej najkrótsza bitwa wojny siedmioletniej. „Czerwonych Iskier ” już nigdy nie wzięto na żadną bitwę. 91 92 93 Mücheln Miasto, w którego herbie św. Jakub stoi pośród kwiatów, jest z pewnością warte odwiedzenia. Wieżę kościoła św. Jakuba widać już z daleka. Natomiast wieża pałacowego kościoła św. Ulryka zaprasza do barokowego parku krajobrazowego, a romańska wieża św. Michała - do źródeł rzeki Geisel. Patrz strona 160 Ev. Kinder- und Jugenderlebnishaus KEEKs Pfarrgasse 2 06249 Mücheln Kontakt Jutta Müller Telefon: lub 03 46 32 - 2 15 20 01 52 – 23 99 02 20 Materace: 15 P, U, WC, K, W ÜN: 5 € 94 Idąc od strony Merseburga, można wybrać jedną z dróg prowadzących do Mücheln. Droga wojskowa jest za Merseburgiem oznakowana brązową strzałką na pomarańczowym tle. Wychodząc z miasta idziemy prosto Teichstraße przy stawie Gotthardteich. Wariant południowy prowadzi do Mücheln wokół Jeziora Geiseltalsee. Wybierając go, idziemy główną drogą aż do tablicy miejscowości Frankleben, a potem kierujemy się oznakowaną trasą rowerową o nazwie Salzstraße. Obie drogi są oznakowane jako warianty trasy. Przez Mücheln prowadzi Droga św. Jakuba w Saksonii-Anhalt (Jakobusweg Sachsen-Anhalt), łącząc się z Ekumeniczny Szlakiem Pątniczym przy Alte Göhle przed Freyburgiem. Oznaczeniem drogi jest promienista muszla na niebieskim tle. Informacje można znaleźć w internecie: www.jakobusweg-sachsen-anhalt. de. 95 96 97 Freyburg Zamek Neuenburg świecił blaskiem landgrafów Turyngii i zachęcał ludzi do osiedlania się u jego stóp. Pielgrzymi schodzą do idyllicznego miasteczka, jakim jest Freyburg, przez winnice. Przy bliższym poznaniu okazuje się, że ma ono malowniczą starówkę, przytulne piwniczki, w których serwowane jest lokalne wino i sympatyczne kawiarnie, w których można miło spędzić czas. 98 29. Święta Elżbieta w zamku Neuenburg Nikt nie spodziewał się takiego upadku, by córka króla węgierskiego i żona landgrafa Turyngii stała się posługaczką trędowatych i żebraków. Po prostu uważano ją za chorą umysłowo, co dla XIIIwiecznego rozumienia władzy było jedynym akceptowalnym wytłumaczeniem takich zachowań. Ale Elżbieta ani nie kokietowała swym ubóstwem, ani nie uległa pokusie rozrzutności. Jak żadna inna postać jej czasów odważyła się konsekwentnie naśladować Chrystusa. Za życia nie przyniosło jej to wiele podziwu - raczej konieczność zmierzenia się z sobą samą i z dużymi trudnościami w otaczającym ją świecie. Pewna historia opowiada, jak Elżbieta, jej małżonek Ludwik IV i jego matka, landgrafini Zofia, bawili na zamku Neuenburg. Tam Elżbieta zaprosiła brudnego, chorego na trąd żebraka, kazała go wykąpać, ostrzyc i ogolić oraz ułożyć do snu w książęcym łożu. Gdy teściowa się o tym dowiedziała, przyprowadziła syna do jego sypialni i rzekła: „Patrz tylko, jakim ludziom Elżbieta pozwala brudzić twoje łoże.” W tym momencie księciu otwarły się oczy i w biedaku leżącym na jego łóżku rozpoznał Ukrzyżowanego. Prosił więc Elżbietę, by częściej kładła takich ludzi w jego łożu. (według podania z Reinhardsbrunn z 1293 roku) Swym postępowaniem Elżbieta stawia radykalne pytanie o treść i cel ludzkiego życia. Odpowiedź na nie do dziś może budzić zdziwienie, jednak mimo to - a może właśnie dlatego – jest w stanie wywrzeć wpływ i dokonać zmian w naszym życiu. 30. Kamienna Biblia W pobliżu zbiegu rzek Soławy (Saale) i Unstrut znajduje się unikalne dzieło sztuki. W 1722 roku jubiler Johann Christian Steinauer zlecił wykonanie w skałach swej tarasowej winnicy dwunastu reliefów. Tę „kamienną księgę w twardej oprawie” tworzą w większości motywy biblijne, dotyczące wina. Wizerunki rozciągają się na długości 200 metrów. Jeden z obrazów przedstawia wesele w Kanie, podczas którego Jezus zamienił wodę w wino. W Ewangelii wg św. Jana (2, 1–11) historia nie zostaje wytłumaczona, a jedynie przedstawiona. Pokazuje, że Jezus posiada boską moc, ale jednocześnie jest człowiekiem, który potrafi się cieszyć i świętować. Großwilsdorf Patrz strona 161 Karosseriebau Fiedelak Bahnhofstraße 4 06632 Freyburg/Unstrut Kontakt Państwo Fiedelak Telefon: 03 44 64 - 70 80 Ekumeniczny Szlak Pątniczy prowadzi z Freyburga do Naumburga. Jednak historyczna trasa przeprawiała się przez Unstrut pod Großjena i prowadziła przez Kleinjena w górę do Großwilsdorf. Dziś jest oznakowana jako żółty szlak turystyczny, tak że do Großwilsdorf można iść wzdłuż starych kolein, wykorzystując edukacyjną ścieżkę przyrodniczą biegnącą ok. kilometra powyżej Kleinjena. Za wsią nieco w lewo na południe skręca polna droga. Można nią wrócić na Ekumeniczny Szlak Pątniczy, nie zbliżając się do Naumburga. Godziny kursowania promu w Blütengrund: maj–wrzesień: marzec–kwiecień: październik: listopad–luty: godz. 9–19 godz. 9–17 godz. 9–17 nie kursuje Materace: 10 Łóżka: 8 P, U, WC ÜN (Bett): 14,40 € 99 100 Naumburg Słynny ze swej katedry Naumburg rozkwitł dzięki handlowi, który na przełomie XIII i XIV wieku przestał wykorzystywać drogę przez Merseburg i przeniósł się na trasę przez Weißenfels. Nie bez znaczenia pozostał wpływ Lipska rozwijającego się jako centrum targowe. Jednak miasto nigdy nie utraciło swego znaczenia dla historii kultury. 31. Święto czereśni Co roku w czerwcu w Naumburgu obchodzi się święto czereśni. Jego początki sięgają wojen husyckich, kiedy to miasto w cudowny sposób uniknęło ataku. Wydarzenie zostało uwiecznione w piosence i przedstawieniu na fasadzie domu przy Marienstraße 4. Przyszli Husyci hurmem pod Naumburg przez Jenę przeszli i Camburg; na całej łące Vogelwiese nic tylko miecze i piki widzę, a było ich może i sto tysięcy. Gdy pod Naumburgiem siedli na leże, wkoło wszędy łzy płyną świeże. Głód męczy, dręczy łaknienie, za kawy miarką ckni podniebienie: szesnaście dajcie fenigów. A gdy już nieba sięgnęła bieda, nadziei iskrę ujrzeć by trzeba. Ze szkoły naszej imć nauczyciel ratunek znalazł, ot i myśliciel: „Dziatek naszych mi tu dawajcie”! „Dziatki” - tak rzecze - „słodkie dzieciny, wam przecie ufać, wyście bez winy. Ach, do Prokopa pójdźcie wy ze mną, nie wpadnie ci on na myśl tak ciemną, was, dziatki słodkie, nam zmasakrować”. Nie zmylił Prokop nuty tej pieśni I jął maleństwom sypać czereśni; Długi, długaśny swój chwycił miecz, komendę wydał: „Idźmy stąd, precz! Zostawmy w tyle mury Naumburga!” A na pamiątkę cudu onego sztukę tu gramy roku każdego: Święto czereśni – czyż go nie znacie, gdy pod namioty pieniądz wkładacie. Tedy nam wolność oraz victoria! 101 102 32. Mowa kamieni Znajdujące się w naumburskiej katedrze figury przedstawiają fundatorów z XIII wieku, których postawa i poglądy zachowują swe znaczenie niezależnie od upływu czasu. Ich los przywołuje wyzwalającą myśl, że każde życie, pełne win i pokus, miłości i oddania, ma swój centralny punkt. Na chórze obok siebie stoją figury skrywającego się za swą tarczą, zdradzieckiego Dietmara, ogarniętego żądzą zemsty Timo, świadomego swej odpowiedzialności sędziego Sizzo i skarżącego się Wilhelma. Regelinda („śmiejąca się Polka” to córka Bolesława Chrobrego) i Hermann oraz Ekkehard i Uta, dwie pary małżeńskie będące głównymi fundatorami tutejszego biskupstwa i katedry, stoją naprzeciw siebie. P, U, WC, K ÜN: 10 € Opieka duchowa, otwarty kościół Patrz strona 162 Kwatery prywatne Lista do wglądu w kasie katedry (za okazaniem paszportu pielgrzyma) W kwaterach prywatnych zasadniczo należy najpierw umówić się telefonicznie. Środkiem, z którego wszyscy czerpią, jest Chrystus. Jego szeroko rozłożone ramiona są jak drzwi, przez które wchodzi się do świętego wnętrza. Okazanie paszportu pielgrzyma zwalnia z opłaty za wstęp do katedry. „Haus der Kirche“ Domplatz 8 06618 Naumburg Kontakt Kancelaria Telefon: Łóżka: 4 0 34 45 – 20 15 16 Jugendbildungsstätte St. Michael Leihdenberg 1 06618 Roßbach (ok. 1 km za Naumburgiem) Kontakt Pani Exner Telefon: 0 34 45 - 2 89 50 Łóżka: 60 Materace: 6 P, U, WC, W ÜN (Bett): 5 € Czynne od poniedziałku do piątku. Opieka duchowa, możliwe błogosławieństwo pielgrzyma. Klasztor Schulpforte Do Naumburga dochodzimy od strony, od której nigdy nie docierała tu żadna droga handlowa. W przebieg Ekumenicznego Szlaku Pątniczego włączono zakole Soławy, ponieważ zakątek ten daje ciekawe możliwości wyboru dalszej trasy. Ponadto Via Regia prowadziła przez Naumburg od czasu, gdy Merseburg stopniowo tracił na znaczeniu, a kupcy coraz częściej wybierali odcinek przez Weißenfels i Lützen. Via Regia wraz z Drogą Solną wywarła decydujący wpływ na rozwój miasta. Można to zaobserwować na przykładzie wyjątkowo szerokiej ulicy Jakobsstraße, która prowadziła do Lipska przez nieistniejącą już bramę św. Jakuba. Dziś do ścisłego centrum miasta wchodzimy przez bramę mariacką, następnie idziemy Marienstraße i docieramy do rynku. Następnie udajemy się w kierunku katedry, gdzie przechodzimy przez bramę św. Jerzego i idziemy Bauernweg w kierunku Roßbach. Za Roßbach Droga Królewska znów biegnie w górę i Szlak Pątniczy prowadzi do Fränkenau zgodnie z jej oryginalnym przebiegiem. Sady owocowe, winnice, pola uprawne i łąki w dolinie Soławy pomiędzy Naumburgiem i Bad Kösen powstały zasadniczo dzięki pracy cystersów z klasztoru Pforte. Mnisi prowadzili w dolinie rzeki osiem młynów, piekarnię, folusz, kuźnię, warsztat bednarski i gorzelnię – jak w samowystarczalnym przedsiębiorstwie. Po mistrzowsku przeprowadzili prace hydrotechniczne, wykorzystując niewielką Soławę do napędzania klasztornego młyna oraz zakładając w okolicy Kösen pierwszy jaz na tej rzece. Powszechnie uważano ich za krzewicieli nauki i sztuki. Dziś poklasztorne mury mieszczą szkołę z internatem, która jest udostępniania do zwiedzania przez cały rok. Wycieczki z przewodnikiem odbywają się od kwietnia do października, w każdą sobotę o godz. 10.30 i 14 oraz po umówieniu telefonicznym pod numerem 0049 3 44 63 351 10. Patrz strona 164 103 Droga Wina Za naumburską katedrą skręcamy w dół w lewo, kierując się do Freyburger Straße, idziemy nią w prawo i po krótkiej chwili w lewo, tak by dotrzeć do oznakowanego na niebiesko szlaku pieszego. Prowadzi on przez Almrich, wzdłuż rzeki Kleine Saale do Schulpforta i dalej do Bad Kösen. Tam przechodzimy przez most Stadtbrücke i docieramy bezpośrednio do kościoła. Na prawo od niego znajduje się szlak pieszy oznakowany symbolem żółtego krzyża. Idąc nim, we Fränkenau wracamy na Ekumeniczny Szlak Pątniczy. 104 Możemy również pójść dłuższym wariantem drogi prowadzącej przez dolinę Soławy, wybierając prowadzący do Bad Sulza szlak pieszy oznakowany czerwoną kreską. Po drodze mijamy zamki Rudelsburg i Saaleck, rzekę Soławę przekraczamy w miejscowości Stendorf, docieramy do gospody „Himmelreich” (czyli „Królestwo Niebieskie”) i kierujemy się za oznakowaniem aż do zamku Sonnenburg powyżej Bad Sulza. Stamtąd niewielka droga prowadzi w dół do tężni i ulicy Wunderwaldstraße. Podążamy nią do rynku, a następnie skręcamy w prawo w Eckartsbergaer Straße. Po ok. kilometrze w lewo odchodzi polna droga. To dawna Droga Wina, którą będziemy podążać przez 17 kilometrów prosto, nie wchodząc do żadnej miejscowości i rozkoszując się dogodną dla piechura nawierzchnią. To idealna droga dla chcących przez cały dzień wędrować, nie rozpraszając się i nie musząc podejmować decyzji co do dalszej trasy. Droga, w którą przechodzi Droga Wina, skręca w prawo w kierunku Nermsdorf i po ok. jednym kilometrze łączy się z główną trasą Ekumenicznego Szlaku Pątniczego. Auferstehungskirche Rannstedt Dorfstraße 99518 Rannstedt (1 km na północ od Drogi Wina) Kontakt Udo Bochnig Telefon: 03 64 63 - 403 32 Prosimy o wcześniejsze zgłoszenie Materace: 7 U, WC, K, W 105 106 107 Eckartsberga Na skraju wyżyny Finne w kotlinie leży miasto Eckartsberga. Nad nim góruje tysiącletni zamek Eckartsburg, który dzięki swej ochronnej funkcji szybko przyciągnął Via Regia i spowodował, że podróżni przechodzili przez miejscowość. Jak stwierdził pewien podróżnik, z przeciwległego szczytu, Ohrau, rozciąga się „najpiękniejszy widok na niemieckie ziemie”. 108 33. Kamienne krzyże przy drodze Przy Heideweg 206 w Eckartsberga znajduje się jeden z największych krzyży kamiennych w powiecie Burgenland. Kamienne krzyże są świadkami dawnych dróg, ponieważ były stawiane w taki sposób, by zauważyło je jak najwięcej podróżnych. Są wyrazem doświadczeń związanych z różnego rodzaju kryzysami. Niektóre z nich to krzyże pokutne, które skazani obrabiali w kamieniu, by zrekompensować swe winy i przyznać się do nich publicznie. Inne powstały, by upamiętnić tych, którzy zmarli bez opatrzenia sakramentami, czy to w wyniku wypadku, czy morderstwa. Wszyscy mijający je modlili się za Patrz strona 165 zbawienie zmarłego i prosili, by Bóg go do siebie przyjął. Mimo że na skraju dróg do dziś stawia się krzyże upamiętniające ofiary wypadków, zwyczaj modlitwy za nie popadł niemal w zapomnienie. Pfarramt / Parafia Punschrau Dorfstraße 12 06628 Naumburg OT Punschrau Kontakt Michael Hecklau Telefon: 03 44 63 – 2 70 56 lub państwo Wiegand Telefon: 03 44 63 - 2 76 49 Materace: 12 P, U, WC, K Pfarrhaus / Dom parafialny Eckartsberga Kirchberg 176 06648 Eckartsberga Kontakt Pfarrerin Plötner-Walter Telefon: 03 44 67 – 2 02 68 lub pan Roder Telefon: 03 44 67 – 2 07 30 Materace: 12 P, U, WC, K, W odpowiada oryginalnemu przebiegowi dawnego traktu. Miasto Eckartsberga zaskakuje pod każdym względem – przez długi czas ukryte przed wzrokiem wędrowca, tak że dostrzec można jedynie wiatrak, nagle pojawia się i „wciąga” pielgrzyma. Po przeciwnej stronie doliny, przez którą Via Regia wspinała się wyżynę, góruje zamek Eckartsburg. Szlak Pątniczy wyprowadza nas w kierunku miejscowości Seena zgodnie z przebiegiem dawnej Drogi Królewskiej. Na kolejnych kilometrach została ona na wielu odcinkach zaorana. Zakłada się, że łączyła miejscowości Eckartsberga, Seena, Thüsdorf, Rudersdorf, Oberreißen, Nermsdorf i Buttelstedt. Pewne jest, że odcinek między Oberreißen i Nermsdorfem „... a wewnątrz wszystko się łączy, tak, byś mógł przemienić to, co cię gna do przodu, w siłę, która służy życiu. Sam Bóg w Tobie mieszka. On cię chroni i wprawia w mądrości i dobroci. Tak otrzymasz błogosławieństwo, a chleb życia podasz wielu innym.” (B. Seifert) 109 110 111 Stworzyłeś nas bowiem jako skierowanych ku Tobie. I niespokojne jest serce nasze, dopóki w Tobie nie spocznie. Pfarrhaus / Dom parafialny Rudersdorf 99628 Rudersdorf Twoją jest światłość dnia. Twoją jest ciemność nocy. Twoim jest życie i śmierć. Twoim jestem ja i wzywam Cię. Kontakt Andrea Marzian Telefon: 03 63 73 – 9 16 43 oder 0172 – 3 49 16 43 Materace: 10 P, U, WC, K, W Im Dorfe 21 Państwo Dane/Hasselmann Im Dorfe 21 99439 Nermsdorf 112 St. Kilian-Kirche Stedten 99439 Stedten Panie Boże, obdarz nas pokojem, błogosław jutrzejszy dzień i daj, bym się obudził, aby Cię wielbić. (Modlitwa wieczorna św. Augustyna) Kontakt Gudrun Abschlag Dom nr 21 Telefon: 0152 – 04 91 42 56 Materace: 8 U, WC, K Jeśli ktoś chciałby zejść ze Szlaku Pątniczego do Weimaru, powinien pójść szlakiem pieszym z Schwerstedt przez Heichelheim. Jest on opisany na turystycznej tablicy informacyjnej przed wejściem do Schwerstedt. Odcinek do centrum miasta liczy 10 kilometrów, a z Weimaru przez Buchenwald do Wallichen kolejnych 16. Hedwig Pfeiffer-Haus Arnold-Böcklin-Straße 2 99423 Weimar Telefon: 0 36 43 – 20 29 05 Łóżka: 2 ÜN: 5 € FS: 2,50 € Prosimy o wcześniejsze zgłoszenie 113 Położone w rolniczym regionie Buttelstedt ożyło dzięki Via Regia, jednak po przesunięciu jej trasy w stronę Weimaru na powrót popadło w zapomnienie. Przyjmuje się, że Droga Królewska prowadziła przez most Krämerbrücke, przy którym zamieszkiwali rzemieślnicy oraz przez plac targowy przeznaczony dla przejeżdżających tędy kupców. 114 Stąd Via Regia prowadziła do Schwerstedt, podobnie jak dzisiejszy Ekumeniczny Szlak Pątniczy; a ów wiedzie dawną linią kolejową, która została przebudowana na drogę rowerową. Ze Schwerstedt Via Regia wiodła przez Stedten do Ollendorf, a stamtąd dalej do Erfurtu. Buchenwald By poznać tę część niemieckiej historii, trzeba wybrać dłuższą trasę, wspiąć się na górę i przejść koło drutów kolczastych. Kto zdecyduje się stawić czoła temu doświadczeniu, w dół zejdzie jako przemieniony człowiek. Kto przejdzie tę drogę w milczeniu, poczuje pod nogami cmentarną ziemię. W lipcu 1937 roku na płaskowyżu między cichymi bukami powstał obóz dla politycznych przeciwników reżimu nazistowskiego. Na skrupulatnie prowadzonych listach obozu pracy podczas II wojny światowej pojawiało się coraz więcej zagranicznych nazwisk. Tak samo starannie były wykreślane i często opatrywane komentarzem „śmierć z niewyjaśnionych przyczyn” lub „ze względu na wiek”. Pod kreską znajdowała się liczba zmarłych – 50 000. Liczba, za którą kryją się niewyobrażalne potworności. Kontakt Miejsce pamięci (Gedenkstätte) Buchenwald 99427 Weimar-Buchenwald Telefon: 0 36 43 - 43 00 www.buchenwald.de Godziny otwarcia maj–wrzesień: godz. 9.45–18.00 październik–kwiecień: godz. 8.45–17.00 34. Kaznodzieja z Buchenwaldu – Paul Schneider Urodzony 29 sierpnia 1897 jako syn pastora, studiował teologię, po czym został pastorem. Do obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie został przywieziony w 1937 roku, a dwa lata później zamordowany przez obozowego lekarza SS. „Sumienie nie pozwoliło mu zgodzić się na oddanie hołdu symbolowi, który zasadniczo kłócił się z wiarą chrześcijańską i reprezentował sprzeczne z nią treści. Dlatego pastor Schneider zdecydował się stać przed podniesioną flagą na baczność, ale jako jedyny z przykrytą głową. O takiej postawie można różnie myśleć. W końcu żaden z więźniów nie mógł tam okazywać własnej wolnej woli, nie z własnej woli byli przymuszeni do okazywania szacunku symbolom nazistowskim. Dla pastora Schneidera odmowa pozdrowienia flagi stanowiła wyraz odwagi wyznawania swej wiary.” (Leonhard Steinweder, austriacki więzień polityczny) »Po południu, gdy kolejny raz musieliśmy posłusznie ustawić się w rzędzie, doszło do szczególnego wydarzenia. Prowadzący apel, sądząc po akcencie Saksończyk, skrzeczącym głosem nakazał „spokój, absolutny spokój”. W tym momencie z budynku, w którym znajdowały się izolowane cele dobiegł głośny, zbolały krzyk. Wyraźnie usłyszeliśmy słowa „Błogosławieni, którzy cierpią prześladowanie dla sprawiedliwości”. „Niech ten klecha zamknie mordę!”, krzyknął rozwścieczony porucznik SS; chwilę potem zrobiło się cicho. „Błogosławieni, którzy cierpią prześladowanie.” – stojący obok mnie cicho zanucił melodię z Ewangelii.« (Ernst Cramer, żydowski więzień polityczny, fragment wystawy na terenie Miejsca Pamięci Buchenwald) 115 116 117 za sobą wyobrażenia oraz pozbyć się rozproszeń i niezdolności koncentracji. Prowadzi ona do pustego pomieszczenia, które Bóg może zamieszkać jako ktoś, kto od zawsze był w nim u siebie. W klasztorze braci kaznodziejów, w którym Mistrz Eckhart działał jako przeor dominikanów, powstały „Pouczenia duchowe”. Opisują one pierwsze kroki na drodze do Boga, który nie przemija jak myśl. Erfurt Koło w herbie Erfurtu to jednocześnie popularny symbol na Via Regia. Takie godło odciskano na beczkach, w których transportowano słynną substancję barwiącą – urzet. To właśnie ta roślina przyniosła miastu dobrobyt i rozległe wpływy. Pieczołowicie odnowiona starówka Erfurtu przypomina skrzynię pełną skarbów, którymi są liczne tutejsze architektoniczne perełki. 118 35. Para nowych butów Od 1409 roku pielgrzymi mogli korzystać z gościny Małego Szpitala przed Bramą Lipską. Został on ufundowany przez dwóch zamożnych handlarzy suknem. W szczególny sposób myśleli oni o tych pielgrzymach, którzy za Erfurtem mieli do pokonania jeszcze długą drogę do Santiago de Compostela. Wydali więc dyspozycję, by jakubowi pątnicy otrzymywali tu nie tylko nocleg i pielgrzymie błogosławieństwo, ale też parę nowych butów. Taki pełen czułości dar miał jednocześnie podkreślać, że pielgrzymi i tu nie mieli „trwałego miasta” (Hbr 13,14). 36. Mistrz Eckhart - „… gdzie duch trwa w pokoju” W Erfurcie podróż może się kończyć lub zaczynać. W słowach największego średniowiecznego mistyka znajdujemy odniesienie do rozpoczęcia drogi wewnętrznej. Mistrz Eckhart jak nikt inny potrafił mówić o życiu w bliskim kontakcie z Bogiem. Droga w Jego kierunku pozwala zostawić „Posłuchaj o cudzie! Wszak cudem jest: na zewnątrz stać i wewnątrz być, ujmować i być ujmowanym, patrzeć i zarazem być oglądanym, trzymać i być podtrzymywanym to właśnie jest celem: by duch w spokoju trwał, złączony w miłej wieczności” (Mistrz Eckhart) 119 Ekumeniczne schronisko ewangelickiego klasztoru augustianów w Erfurcie w Bursie św. Jerzego Augustinerstraße 27 99084 Erfurt Kontakt Gästehaus Nikolai Telefon: 03 61 – 59 81 70 Prosimy o wcześniejsze zgłoszenie Patrz strona 166 120 Pielgrzymi powinni skontaktować się z pensjonatem przy Nikolai Augustinerstrasse 30: Po – Pi 8:00 – 18:00 So – Nd 8:00 – 16:00 Łóżka: 8 P, U, WC ÜN: 10 – 15 €, FS: 5,50 € Zgodnie z dawną tradycją pielgrzymi nocujący w bursie otrzymują mały sandał ze skóry oraz pieczęć w paszporcie. Herberge des CVJM Gesamtverband Gerberstraße 14a 99089 Erfurt Kontakt w biurze Po – Pi Telefon: 8:00 – 16:00 03 61 - 26 46 50 Łóżka: 14 P, U, WC, K, W ÜN: 12 € OPERA - Hostel Walkmühlstraße 13 99084 Erfurt Telefon: 03 61 - 60 13 13 60 ÜN: 13 - 23 € re_4 Hostel Puschkinstraße 21 99084 Erfurt Telefon: 03 61 - 6 00 01 10 ÜN: 12 - 25 € FS: 3,50 € Kawiarnia „Paul” przy kościele kaznodziejów zaprasza na pielgrzymi posiłek. Ekumeniczny zespół redakcyjny opracował propozycję inspirowanego treściami duchowymi spaceru po mieście śladami pielgrzymów. Zawierająca ją broszura jest dostępna w klasztorze augustianów i w punkcie informacji przy katedrze. Via Regia wchodziła do Erfurtu zgodnie z przebiegiem dzisiejszej Leipziger Straße. Należy przyjąć, że w mieście tej wielkości wozy po przejechaniu bram rozjeżdżały się wśród ulic w różnych kierunkach, gdzie były ważone, a jadący nimi kupcy oferowali swoje towary, po czym zaprzęgi znów spotykały się na drodze wyprowadzającej z miasta. Typowy przejazd odbywał się na trasie między mostem Krämpferbrücke, ulicą Meienbergstraße, następnie mostem Krämerbrücke, targiem rybnym, a wreszcie placem katedralnym (Domplatz). „Jeszcze nie jesteśmy, ale będziemy. Jeszcze się nie dokonało ani nie zdarzyło, ale jest w przygotowaniu. To nie koniec, ale to jest właściwa droga.” (Marcin Luther) 121 122 37. Łukasz Dokładnie w miejscu, w którym dawna droga przecinała pola miejscowości Schmira, będącej dziś dzielnicą Erfurtu, obok kamienia granicznego ustawiono rzucający się w oczy kamienny krzyż. Dawniej kontrola granic pól była ważnym momentem życia wiejskiej społeczności. Wszyscy mieszkańcy wyruszali na obchód granic, a przy kolejnych kamiennych krzyżach czytano fragmenty Ewangelii. Przy trzecim krzyżu przedstawiano tekst z Ewangelii wg św. Łukasza, dlatego do dziś jest on nazywany „Łukasz”. W 24 rozdziale tej księgi czytamy: „Tego samego dnia dwaj z nich byli w drodze do wsi, zwanej Emaus, oddalonej sześćdziesiąt stadiów od Jerozolimy. Rozmawiali oni z sobą o tym wszystkim, co się wydarzyło. Gdy tak rozmawiali i rozprawiali z sobą, sam Jezus przybliżył się i szedł z nimi. Lecz oczy ich były niejako na uwięzi, tak że Go nie poznali.” (Łk 24, 13-16). Pfarramt / Parafia Frienstedt Pfarrtor 2 99192 Frienstedt Kontakt Marlis Scharf Telefon: 03 62 08 – 7 13 19 Państwo Hartung Telefon: 03 62 08 - 7 36 10 Miejsce na izomaty P, U, WC, K, W W gospodzie Fürstenhof pielgrzymi legitymujący się paszportem mogą kupić posiłek w korzystnej cenie. Lebensgut Cobstädt Schulplatz 8 99869 Cobstädt Ansprechpersonen Thomas Penndorf Telefon: 03 62 02 - 7 87 65 Materace: 6 Łóżka: 6 U, WC, K, otwarty kościół Ekumeniczny Szlak Pątniczy prowadzi na lewo od katedry w ulicę Mainzerhofstraße, dalej wzdłuż Brühler Straße do Benaryplatz, a stamtąd lekko w prawo do Gothaer Platz. Plac ten przecinamy po skosie, idąc w kierunku drogi B7; miasto opuszczamy wzdłuż Brühler Hohlweg. Od dzielnicy Schmira szlak prowadzi na południe od drogi federalnej, która niemal pokrywa się z przebiegiem Via Regia. Świadczy o tym kilka kamiennych krzyży: przy Fürstenhof koło Frienstedt znajduje się duży maltański krzyż z herbem i napisem z 1494 roku. 123 124 125 Gotha Jako jedna z najstarszych osad Turyngii, a później miastorezydencja, Gotha była świadkiem niejednego zdarzenia. To tam już w 1642 roku powstał pierwszy niemiecki regulamin szkolny, w 1775 pierwszy stacjonarny teatr, a w roku 1820 pierwsza niemiecka firma ubezpieczeniowa. Gotha często czyniła pierwszy krok w różnych dziedzinach, stanowiąc przykład dla innych. 126 38. Na gruzach Grimmenstein Pierwszy duży barokowy pałac w Niemczech spogląda na miasto Gotha niczym zasiadający na tronie ojciec. Miasto zostało założone w 1654 roku pod rządami Ernesta Pobożnego, bardzo religijnego i postępowego władcy, który kazał wznieść pałac na gruzach średniowiecznej twierdzy Grimmenstein i z pełną świadomością nazwał go Friedenstein. Ma tu miejsce gra słów: nazwa Grimmenstein wywodzi się od furii, a Friedenstein - od pokoju. W pałacowych galeriach i gabinetach osobliwości gromadził rzadkie dzieła sztuki. Stąd przeforsował swój pogląd, że edukacja szkolna nie jest przywilejem, a podstawowym prawem, tu zorganizował „Zakład Informacji, którego zadaniem było nauczanie i umożliwienie wszystkim mieszczanom pogłębienia wiedzy chrześcijańskiej. Wprawdzie na dworze po cichu go wyśmiewano, jednak dzięki swej postawie znacząco przyczynił się do wypełnienia pałacu życiem. Patrz strona 169 Państwo von Rohden Schulstraße 15 99867 Gotha-Siebleben Telefon: 0 36 21 - 40 38 00 Materace: 2 P, U, WC Pension «Maria« Purgoldweg 4 99867 Gotha Kontakt Brunhilde Maria Gattner Telefon: 0 36 21 - 85 61 92 oder 01 74 - 9 59 77 32 Prosimy o wcześniejsze zgłoszenie Łóżka: 7 DU, WC, AR, otwarty kościół ÜN: 10 € Augustinerkloster Herberge Jüdenstraße 27 99867 Gotha Telefon: 03621 – 302901 Prosimy o wcześniejsze zgłoszenie Łóżka: 30 P, U, WC ÜN/ DZ: 15 € Ev.-Luth. Stadtkirchgemeinde Versöhnungskirche Werner-Sylten-Straße 1 99867 Gotha-West Kontakt Bernhard und Uta Liebe Telefon: 0 36 21 - 75 85 29 Zgłoszenia od 9:00 do 18:00 (z wyjątkiem poniedziałków) Materace: 10 P, U, WC, K, W Otwarty kościół, opieka duchowa, błogosławieństwo pielgrzymów W razie potrzeby, można poprosić o udostępnienie kościoła katolickiego. Pierwsza osada o nazwie Villa Gotaha (Miejsce dobrej wody) powstała w miejscu przeprawy Via Regia przez rzekę Wiegewasser. Po średniowiecznej lokacji miasta droga handlowa przebiegała trasą wzdłuż Hoher Sand do rynku głównego, a stamtąd przy szpitalu przez bramę Brühler Tor w kierunku Eisenach. Równa odległość dzieląca od siebie kolejno miasta Erfurt, Gotha i Eisenach – 25 km – wyraźnie pokazuje, jak bardzo ówczesne osadnictwo było zależne od długości dziennej podróży. Ekumeniczny Szlak Pątniczy prowadzi przez te miasta niemal dokładnie wzdłuż historycznej trasy, a następnie skręca z drogi B7 na północ na Berggartenweg. 127 128 Familienkommunität SILOAH e.V. Gutsallee 4 99880 Neufrankenroda (około 15 km na zachód od Gotha) Kontakt Pfarrer Christian Schaube Telefon: 03 62 54 - 8 44 10 Prosimy o wcześniejsze zgłoszenie Łóżka: 40 Materace: 30 P, U, WC, K, W Otwarty kościół, opieka duchowa, błogosławieństwo pielgrzymów, możliwość uczestniczenia w nabożeństwie ewangelickim. ÜN: 8 € „Siloah” (nawiązanie do biblijnej sadzawki Siloe) to leżące pośród plantacji owoców i pól uprawnych gospodarstwo, w którym hoduje się konie, kozy, owce, krowy i kury. Rozległy krajobraz pozwala odetchnąć z ulgą i odnaleźć wewnętrzny spokój. Podpatrywanie wysiewu i zbiorów sprawia, że Słowo Boże staje się niezwykle żywe. Dzięki pewności, że Bóg powołał każdego człowieka, mieszkające tu rodziny wspólnie żyją i pracują przygotowując programy edukacyjne dla dzieci i młodzieży. Bodelschwingh-Hof Mechterstädt e.V. Gleicher Weg 1-10 99880 Mechterstädt Kontakt Petra Hartauer Telefon: 0 36 22 - 91 52 00 Zgłoszenia poniedziałek – piątek Materace: 6 P, U, WC, W ÜN: 8 € FS: 2 € Via Regia do Eisenach biegła po południowej stronie góry Hörselberg. Nikt nie odważył się chodzić górą, która od zawsze uważana była za świętą. Poza wspinaczką na jej wierzchołek od wyboru takiej ścieżki powstrzymywał strach przed – w zależności od epoki – bogiem walki Wotanem, kuszącą Wenus, panią Holle lub różnymi diabłami i czarownicami. Jednak Ekumeniczny Szlak Pątniczy prowadzi zboczem góry, a rowerzyści mogą również wybrać drogę rowerową przez Sättelstädt wzdłuż rzeki Hörsel. 129 130 131 132 39. Grota Wenus Przekazywane z pokolenia na pokolenie podanie o szlachetnym rycerzu Tannhäuserze opowiadali bracia Grimm, utrwalił je Ludwig Bechstein, a Ryszard Wagner z tytanicznym rozmachem przeniósł w świat opery. Jego niepowtarzalne motywy nadal mają moc poruszającą ludzi i mimo upływy czasu i epok nie ulegają zapomnieniu. By dotrzeć do zamku Wartburg, Tannhäuser musiał przejść przez grotę Wenus. Kobieta o niewysłowionym wdzięku próbowała zwabić go w głąb góry, by wspólnie oddawać się zmysłowym rozkoszom. Uległszy jej, rycerz przez rok pozostawał na podziemnym dworze Minnehof, aż wreszcie zaczął żałować swej decyzji i postanowił opuścić Wenus. Ta jednak zatrzymywała go tak długo, aż obiecał, że wróci i pozostanie już na zawsze, do uzyskania przebaczenia. Tannhäuser w skrusze udał się na pielgrzymkę do Rzymu, by za pośrednictwem papieża prosić Boga o łaskę. Gdy podczas spowiedzi wyznał, że przez cały rok bawił u Wenus, papież wpadł w gniew i powiedział: „Grzechy zostaną ci przebaczone tylko wtedy, jeśli ten suchy kij, który trzymam w ręku, zazieleni się”. Zwątpiwszy w litość Boga, Tannhäuser wrócił do Wenus, która przyjęła go z ogromną radością. Po trzech dniach dzięki cudowi wybaczającego wszystko Bożemu miłosierdziu papieski kij zaczął pokrywać się listkami. Wstrząśnięty papież zrozumiał, że u Boga możliwe są rzeczy, których ludzie nie potrafią sobie nawet wyobrazić. Wysłał posłańca, który miał odnaleźć rycerza, ale Tannhäuser już na wieki zniknął w czeluściach góry. (wg L. Bechsteina) 133 Eisenach Niczym oprawne w lasy zwierciadło Eisenach odbija w sobie 900 lat niemieckiej historii i kultury, na które wpływ wywierały takie osoby jak św. Elżbieta, Marcin Luther, Jan Sebastian Bach, Ryszard Wagner i wiele innych. Jego symbolem jest zamek Wartburg, koło którego wiedzie nasz Szlak Pątniczy, zanim zanurzy się w gęste lasy. 134 40. W zrozumiałym języku Kiedy Marcin Luther mocą edyktu sejmu Rzeszy w Wormacji (1521) został skazany na banicję, oznaczało to, że każdy mógł go bezkarnie zaatakować. Landgraf Turyngii, Fryderyk Mądry, już w Wormacji potajemnie zarządził uprowadzenie reformatora w celu zagwarantowania mu ochrony. Marcin Luther postawił pod znakiem zapytania przekonanie, że ówczesny Kościół był jedynym pośrednikiem na drodze do zbawienia. Twierdził, że ani papież, ani sobory nie mogą być nieomylne, ponieważ jedynym posiadaczem prawdy jest Bóg. Człowiek może do niej dotrzeć przede wszystkim przez samoodsłonięcie się Boga w Biblii. Osobistą decyzją każdego człowieka jest zaufanie prawdzie i oddanie się jej nauce. Jadący furmanką Luther 4 maja 1521 roku został napadnięty w lesie i przewieziony do zamku Wartburg. Tam wprawdzie cieszy się ochroną, jednak nie jest szczęśliwy „w królestwie ptaków”, jak sam określa to miejsce. Poza licznymi chorobami ciała dręczą go przede wszystkim lęki i depresje. Mówi o nich jako o nękaniu przez diabła. Dlatego zaczyna go przeganiać atramentem i w ciągu zaledwie 11 tygodni przekłada Nowy Testament z greki na język niemiecki. Tym samym daje wszystkim dostęp do Słowa Bożego. 41. Spontaniczne nabożeństwo Po zakończeniu światowej konferencji dotyczącej praktycznego wymiaru chrześcijaństwa w Sztokholmie w roku 1925 kilku z jej najważniejszych uczestników zatrzymało się w drodze powrotnej w Eisenach. Jako chrześcijanie obrządku katolickiego i ewangelickiego zebrali się w kościele św. Jerzego, gdzie spontanicznie wzięli udział w pierwszym w Niemczech nabożeństwie ekumenicznym. Ruchowi, który w obliczu niedoli panującej na świecie postawił sobie za cel stworzenie wspólnej podstawy wiary chrześcijańskiej, przyświecało motto „Czyńcie to, co jednoczy!”. Tym samym przyczynił się do rozwoju idei ekumenicznej. Patrz strona 171 Dom macierzysty ewangelickich diakonis Karlsplatz 27/31 99817 Eisenach Kontakt Furta Telefon: 0 36 91 – 26 00 Prosimy o wcześniejsze zgłoszenie Łóżka: 2 Materace: 2 P, U, WC, K Śniadanie, opieka duchowa, kaplica, błogosławieństwo pielgrzymów. Serdecznie zapraszamy do wspólnej modlitwy: pn–pt 7.30 nabożeństwo poranne pn–pt 12.15 modlitwa południowa pt 18.30 godzina uwielbienia sob 18.15 nabożeństwo na koniec tygodnia Neulandhaus Bildungsstätte für Jugendarbeit Hainweg 33 99817 Eisenach Kontakt Steffen Wolter Telefon: 01 60 – 7 99 41 58 Karin Joelsen Telefon: 01 52 – 08 80 67 23 Neulandhaus Telefon: 0 36 91 – 79 55 90 Zgłoszenia między 17:00 a 19:00. Łóżka na zamówienie P, U, WC, W FS: 2 € Werner-Sylten-Haus Ludwigstraße 38 99817 Eisenach Kontakt Angelika Göbel Telefon: 0171 - 5 85 36 81 oder 0 36 91 - 87 67 09 Prosimy o wcześniejsze zgłoszenie Materace: 10 P, U, WC, K, W Opieka duchowa i błogosławieństwo pielgrzymów Z Eisenach Szlak Pątniczy prowadzi do grobu św. Elżbiety w Marburgu. Tam łączy się z dalszą drogą do Kolonii: www.elisabethpfad.de. 135 136 Niemal równoczesne założenie zamków Wartburg koło Eisenach (1067) i Neuenburg koło Freyburga (1090) było dla Ludwika Skoczka rodzajem oznaczenia obszaru swej władzy. Oba zamki służyły kontroli łączącej je Via Regia. Dziś wije się ona przez góry ostrymi zakrętami jako ruchliwa Frankfurter Straße i droga federalna B84 i z tego względu nie nadaje się dla pieszych. Dlatego Ekumeniczny Szlak Pątniczy prowadzi na pewnym odcinku długodystansowym szlakiem Rennsteig i koło Clausberg łączy się z Drogą Napoleońską. Nie do przeoczenia jest wyraźne skupisko głębokich kolein i równoległych rowów u stóp góry - oczywista Gut Hütschhof (krótko po opuszczeniu Rennsteig) Hütschhof 4, 99819 Oberellen Telefon: 03691 – 742970 Łóżka: 6 P, U, WC, K ÜN: 10 € pozostałość dawnej drogi. Tzw. holwegi powstały w wyniku wypłukania i rozjeżdżenia gleby przez hamujące wozy konne. Gdy grunt był już zbyt nierówny i miękki, woźnice musieli wytyczać nową drogę. Na Drodze Napoleońskiej można znaleźć miejsca, w których obok siebie przebiega nawet siedem takich ścieżek. Za Wünschensuhl kierujemy się zgodnie z przebiegiem Wysokiej Drogi, a za Frauensee wkraczamy na długodystansowy szlak o nazwie Lulluspfad (ścieżka św. Lula). Prowadzi on poniżej przebiegu historycznej drogi handlowej, która wiodła do Vacha, wzdłuż dawnej granicy między NRD i RFN. W masywie Lasu Turyńskiego Ekumeniczny Szlak Pątniczy kończy swój przebieg. Pension Stützel Friedensteinstraße 37 99834 Oberellen Telefon: 03 69 25 – 6 14 05 0171 - 9 38 68 04 Materace: 4 Łóżka: 7 P, U, WC, K, W ÜN/ Bett: 10 - 20 € W razie braku wolnych miejsc, gospodarze wskażą inne adresy. 137 138 139 140 141 Vacha Przez wielu kojarzona wyłącznie jako miasto graniczne Vacha skrywa bogatą historię miejsca na styku różnych stref wpływu. Mieszkańcy tego rejonu zawsze musieli mierzyć się z wyzwaniem, jakie stanowiło właściwe nastawienie wobec przybyszów i w ogóle - Innych. W Vacha kończymy pielgrzymkę Ekumenicznym Szlakiem Pątniczym i kontynuujemy wędrówkę wybraną z istniejących Dróg św. Jakuba: w kierunku Frankfurtu nad Menem i Moguncji lub Würzburga i Konstancji. 142 42. Mała książeczka (eyn kleynes buchelyn) Hermann Künig z Vach, zakonnik z tutejszego klasztoru serwitów, napisał w 1495 roku pierwszy w języku niemieckim przewodnik do Santiago de Compostela. Czytając kilka z jego wersów możemy wyobrazić sobie, jak wyglądała średniowieczna pielgrzymka: Ja, Hermannus Künig z Vach, chcę z Bożą pomocą wam książeczkę sprawić małą, co świętego Jakuba szlak rzeczą ma uczynić znaną. W samym mieście Vacha za cel można obrać kościół klasztorny, z którego mnich wyruszył na pielgrzymkę. Może on stać się symbolem rozpoczęcia nowej drogi – zarówno dla tych, którzy idą dalej, jak i tych, którzy wracają stąd do domu. 43. Wewnątrzniemiecka granica jako linia nadziei Miejsca, gdzie ćwierć wieku temu znajdowało się 1265 km płotów z metalowych sztab, 1185 km zaporowych płotów granicznych i sygnalizacyjnych, ok. 600 wież obserwacyjnych, 500 bunkrów i schronów, 829 km rowów stanowiących barierę dla samochodów, 29 km betonowych murów i 71 km wybiegów dla psów można dziś minąć zupełnie niezauważenie. Dużo wolniej przebiega natomiast zmiana świadomości i wzajemne otwarcie ludzi rozdzielonych dawniej tą granicą. Obywatele obu podzielonych przez 40 lat państw niemieckich niekiedy nadal nie nadążają za trwającą od roku 1990 jednością. Można to zaobserwować na przykładzie stereotypów istniejących pomiędzy Wschodem i Zachodem, które zachowały się pomimo różnorakich działań zapobiegawczych trwających od połowy lat 90-tych. Niewidzialnych granic psychologicznych nie udało się pokonać za pomocą unii gospodarczej i walutowej. Dużo bardziej potrzebny jest czas, który sobie nawzajem poświęcimy. Mosty porozumienia powstają, gdy ludzie opowiadają sobie nawzajem swoje historie, słuchają się i potrafią się śmiać z samych siebie. Symbol przybycia do Vacha U kresu Ekumenicznego Szlaku Pątniczego znajduje się symbol mostu. Ten, kto przejście całej drogi pątniczej może udokumentować stemplami w paszporcie pielgrzyma, otrzyma tu małą przypinkę z wizerunkiem mostu. Pfarramt Sünna Hirtenplatz 6 36404 Sünna Patrz strona 172 Kontakt Pfarrer Henning Voigt Telefon: 03 69 62 – 2 10 85 Pfarrhaus Vacha Kirchplatz 6 36404 Vacha Księgarnia Rhönbuchhandlung Olaf Ditzel Widemarkter Straße 2 36404 Vacha Tel.: 0049 3696221086 Tu można również otrzymać klucz do kościoła klasztornego, stempel oraz przewodnik Hermanna Küniga z Vach. Nie zabraknie także wskazówek przydatnych podczas dalszej podróży. Materace: 5 P, U, WC, K, W Offene Kirche, Seelsorge, Abendmahl, Reisesegen KontaktPfarrer Brendler Telefon: 03 69 62 – 2 43 01 Materace: 7 P, U, WC, K, W Privatunterkünfte Vacha Liste telefonisch oder vor Ort zu erfragen bei Olaf Ditzel Pierwotna przeprawa przez Werrę znajdowała się ok. jednego kilometra na północ od dzisiejszego mostu. On z kolei powstał w tym samym miejscu, w którym znajdował się wcześniejszy kamienny most zbudowany w XIII wieku. Via Regia przebiegała przez centrum miasta, a dalej w kierunku południowym przez miejscowości Sünna, Buttlar i Hünfeld do Fuldy. Ekumeniczny Szlak Pątniczy kończy się w Vacha. Zmienia się także oznakowanie: od tej chwili należy wypatrywać leżącej muszli na białym tle. Kierując się takimi znakami przez Sünna dotrzemy do Bremen in der Rhön. Tam zaczyna się Droga św. Jakuba w kierunku Fuldy, a dalej do Würzburga. 143 144 Pilgerhistorie 145
