PRACE ORYGINALNE

PRACE ORYGINALNE
Dent. Med. Probl. 2007, 44, 2, 207–213
ISSN 1644−387X
© Copyright by Silesian Piasts University of Medicine in Wrocław
and Polish Stomatological Association
ANNA WĘDRYCHOWICZ−WELMAN, ANNA PRYMAS, PAWEŁ LEWANDOWSKI
Diagnostyka próchnicy powierzchni żujących
zębów bocznych metodą fluorescencji laserowej
Application of Laser Fluorescence Technique for Diagnosis
of Caries on Occlusal Surfaces of Lateral Teeth
Klinika Stomatologii Zachowawczej i Periodontologii AM w Poznaniu
Streszczenie
Wprowadzenie. Trudności prawidłowej diagnostyki i monitorowania postępu próchnicy na powierzchniach żują−
cych zębów bocznych, wynikające z ich budowy anatomicznej, znalazły swoje odzwierciedlenie w poszukiwaniu
nowych, bardziej obiektywnych metod wykrywania ognisk próchnicy.
Cel pracy. Porównanie skuteczności wykrywania ognisk próchnicy na powierzchniach żujących zębów bocznych
za pomocą badania klinicznego i metodą fluorescencji laserowej.
Materiał i metody. Przeprowadzono badanie kliniczne 50 pacjentów w wieku 17–25 lat, ocenie poddano 329 zę−
bów bocznych (204 zęby przedtrzonowe i 125 zębów trzonowych) bez wypełnień i laków szczelinowych. Każdą po−
wierzchnię badano za pomocą zgłębnika WHO 621 i lusterka stomatologicznego, a wyniki zapisywano w 4−stop−
niowej skali wg Ripy i Wolffa (badanie 1.) oraz urządzeniem DIAGNOdent® (Kavo) posługując się skalą Lussie−
go (badanie 2.). Powierzchnie zgryzowe zębów bocznych, w których odnotowano kod 2 i 3 w badaniu 1 (193 zęby)
kwalifikowano do leczenia metodą wypełnień profilaktycznych (PRR). Diagnozę uzyskaną w badaniu 1. i 2. we−
ryfikowano podczas opracowania ubytku, zapisując: caries superficialis, caries media lub brak próchnicy. Obli−
czono procentowy udział uzyskanych wyników w poszczególnych kategoriach oceny każdej z metod.
Wyniki. W badaniu 1. badano za pomocą zgłębnika WHO 621 i lusterka stomatologicznego odnotowano 41% po−
wierzchni zgryzowych z kodem 2 wskazującym na podejrzenie próchnicy i 18% z próchnicą (kod 3). W badaniu
2. z wykorzystaniem urządzenia DIAGNOdent® stwierdzono 18% zębów (wartość 21–29) wymagających działań
profilaktycznych lub inwazyjnych w zależności od ryzyka próchnicy oraz 23% zębów (wartość powyżej 30) kwa−
lifikujących się do leczenia zachowawczego. Podczas opracowania ognisk ocenianych w badaniu 1. kodem 2 i 3
w 95% zębów potwierdzono obecność próchnicy.
Wnioski. Przeprowadzone badania wskazują, że żadna z zastosowanych metod diagnostycznych próchnicy nie
wyklucza możliwości postawienia błędnego rozpoznania. W sytuacjach wątpliwości klinicznych warto więc posłu−
żyć się jednocześnie kilkoma metodami diagnostycznymi (Dent. Med. Probl. 2007, 44, 2, 207–213).
Słowa kluczowe: diagnostyka próchnicy, fluorescencja laserowa, DIAGNOdent.
Abstract
Background. Difficulties of appropriate diagnosis and monitoring of caries progress of lateral teeth occlusal sur−
faces, reflecting anatomical structure of the teeth, have induced attempts to develop new, more objective methods
of detecting caries lesions.
Objectives. Aim of the study was to compare efficiency of caries detection on occlusal surfaces on lateral teeth
using clinical examination and using laser fluorescence technique.
Material and Methods. The clinical evaluation included 329 lateral teeth (204 premolars and 125 molars) with no
fillings or pit and fissure sealants in 50 patients aged 17 to 25 years. Every surface was examined using dental probe
WHO 621 and a mirror and the results were documented in a four−stage scale, according to Ripa and Wolff (1st
examination) and using DIAGNOdent® (Kavo), employing the scale of Lussi (2nd examination). Occlusal surfaces
of lateral teeth identified in the 1st examination as exhausting criteria of code 2/3 (193 teeth) were qualified for tre−
atment using preventive resin restorations (PRR). The diagnosis established during 1st and 2nd examinations was
verified during preparation of the lesions concluding the diagnosis of Caries superficialis, Caries media or absen−
ce of caries. Input of individual diagnoses in the total material was calculated.
Results. In the 1st examination 41% of occlusal surfaces exhausted criteria of code 2 (suspicion of caries) and 18%
of cases corresponded to caries (code 3). In the 2nd examination 18% teeth (values ranging from 21 to 29) required
208
A. WĘDRYCHOWICZ−WELMAN, A. PRYMAS, P. LEWANDOWSKI
prophylactic or invasive actions (depending on caries risk involved) and 23% teeth (values above 30) were quali−
fied for a conservative treatment. In the course of preparation, presence of caries was disclosed in 95% teeth.
Conclusions. The performed studies showed that neither of the applied diagnostic techniques could exclude erro−
neous diagnosis of caries. Therefore, in doubtful cases it seems worth while to employ in parallel a few diagnostic
techniques (Dent. Med. Probl. 2007, 44, 2, 207–213).
Key words: dental caries diagnosis, laser fluorescence, DIAGNOdent.
Trudności właściwej diagnostyki i monitoro−
wania postępu próchnicy na powierzchniach żują−
cych zębów bocznych, wynikające z ich budowy
anatomicznej, znalazły swoje odzwierciedlenie
w poszukiwaniu nowych, obiektywnych metod
wykrywania ognisk próchnicy. Przełomem w dia−
gnostyce próchnicy było wykorzystanie fluore−
scencji laserowej (LFS), polegającej na wzbudza−
niu fluorescencji powierzchni szkliwa zęba za po−
mocą punktowej indukcji wiązką laserową.
Metoda ta jest oparta na różnicy między fluore−
scencją tkanek zdrowych a zmienionych próchni−
cowo. Urządzeniem wykorzystującym to zjawisko
jest DIAGNOdent® (Kavo), w którym źródłem
światła laserowego jest dioda emitująca światło
o długości fali 655 nm. Do detekcji służy fotodio−
da z filtrem pasmowo−przepustowym. Światło po
przejściu przez centralnie ułożone wiązki światło−
wodu trafia na tkanki zęba. W miejscu deminerali−
zacji ulega silniejszemu rozproszeniu w stosunku
do tkanek zdrowych. Powracające fale świetlne,
segregowane przez filtr, są wzmacniane i modulo−
wane oraz przetwarzane na wartość cyfrową
[1–4]. Pozwala to na obiektywizację, powtarzal−
ność oraz monitorowanie rozwoju próchnicy tka−
nek zęba niezależnie od subiektywnej oceny klini−
cysty [4–8].
Celem pracy było porównanie skuteczności
wykrywania ognisk próchnicy na powierzchniach
żujących zębów bocznych za pomocą badania kli−
nicznego i metodą fluorescencji laserowej.
Materiał i metody
Badania kliniczne prowadzono w Klinice Sto−
matologii Zachowawczej i Periodontologii AM
w Poznaniu. Były one częścią programu badaw−
czego dotyczącego wykorzystania nowych mate−
riałów stomatologicznych w leczeniu wczesnych
zmian próchnicowych metodą wypełnień profilak−
tycznych (PRR).
U 50 pacjentów w wieku 17–25 lat ocenie kli−
nicznej poddano 329 zębów bocznych (204 zęby
przedtrzonowe i 125 zębów trzonowych) bez wy−
pełnień i laków szczelinowych po uprzednim usu−
nięciu z nich złogów nazębnych. W badaniu zrezy−
gnowano z użycia ostrego zgłębnika i zastąpiono
go zakończonym kuleczką zgłębnikiem WHO nr
621. W pierwszym etapie każdą powierzchnię
zgryzową badano za pomocą zgłębnika i lusterka
stomatologicznego, a wyniki zapisywano wg 4−
stopniowej skali wg Ripy i Wolffa (badanie 1.)
(ryc. 1). Kryteria oceny powierzchni żującej wg
Ripy i Wolffa, ułatwiające wybór odpowiadającej
stanowi klinicznemu metody postępowania profi−
laktyczno−leczniczego, są następujące:
0 – zdrowe bruzdy: brak haczenia zgłębnika
w bruzdach na powierzchni żującej, szkliwo jest
twarde bez przebarwień, zalecana profilaktyka
próchnicy,
1 – zdrowe bruzdy: haczenie zgłębnika w bru−
zdach, szkliwo twarde bez przebarwień, zalecana
profilaktyka próchnicy,
2 – podejrzenie próchnicy: haczenie zgłębnika
w bruzdach, przebarwienie szkliwa, szkliwo twar−
de, zalecana dalsza diagnostyka, uszczelnienie
profilaktyczne bruzd lub mikrozachowawcze le−
czenie inwazyjne,
3 – próchnica: haczenie zgłębnika w bruzdach,
szkliwo przebarwione z rozmiękaniem, mikroza−
chowawcze lub tradycyjne leczenie inwazyjne.
Te same powierzchnie badano następnie za
pomocą DIAGNOdentu (Kavo), posługując się
końcówką A przeznaczoną do oceny próchnicy
w bruzdach (badanie 2.). U każdego pacjenta
przed pomiarem dokonywano kalibracji urządze−
nia zgodnie z zaleceniem producenta. Spośród po−
jawiających się podczas diagnozowania próchnicy
wartości odnotowywano tylko najwyższe wskaza−
nie urządzenia i odnoszono je do następujących
zaproponowanych przez Lussiego et al. [1] kryte−
riów opartych na wartościach odczytu:
0–13 – brak aktywnej próchnicy,
14–20 – zaleca się działania profilaktyczne,
21–29 – zaleca się działania profilaktyczne lub
inwazyjne leczenia w zależności od ryzyka próch−
nicy,
30 i więcej – zaleca się leczenie inwazyjne.
W następnym etapie powierzchnie żujące zę−
bów bocznych, w których odnotowano kod 2 i 3
w badaniu 1. (193 zęby), zakwalifikowano do le−
czenia metodą wypełnień profilaktycznych (PRR
– Preventive Resin Restoration). Dodatkowym kry−
terium do podjęcia leczenia metoda inwazyjną by−
ła obecność aktywnych ognisk próchnicowych
w innych zębach oraz niezadowalająca higiena ja−
my ustnej (wskaźnik międzyzębowy płytki nazęb−
209
Diagnostyka próchnicy powierzchni żujących zębów bocznych
nej A.P.I. powyżej 30%). Podczas opracowania
ubytku weryfikowano zgodność diagnozy uzyska−
nej w badaniu 1. i w badaniu 2. ze stanem klinicz−
nym, na podstawie którego dokonywano kwalifi−
kacji przypadku jako caries superficialis, caries
media lub brak próchnicy (ryc. 1). Obliczono pro−
centowy udział uzyskanych wyników w poszcze−
gólnych kategoriach oceny każdej z metod. Meto−
dy diagnostyczne porównano przyjmując, zgodnie
z zaleceniami postępowania klinicznego, że kod 0
w badaniu 1 odpowiada wskazaniom DIAGNO−
dentu 0–13, kod 1 wskazaniom 14–20, kod 2 wska−
zaniom 21–29 oraz kod 3 wskazaniom powyżej 30.
W analizie statystycznej wykorzystano test dokład−
ny Fishera. Przyjęto poziom istotności ≤0,05.
Wyniki i omówienie
Wyniki badania klinicznego i uzyskane metodą
fluorescencji laserowej przedstawiono w tabeli 1
i na ryc. 2 i 3. Jak wynika z tabeli, w badaniu 1. nie
wykryto próchnicy na 41% powierzchni żującej
zębów bocznych. Odnotowano 41% powierzchni
zgryzowych z kodem 2 wskazującym na podejrze−
nie próchnicy i 18% z próchnicą (kod 3). W bada−
niu 2. stwierdzono 59% zdrowych powierzchni
okluzyjnych, 18% zębów (wartość DIAGNOdentu
21–29) wymagających uszczelnienia lub leczenia
inwazyjnego w zależności od ryzyka próchnicy
oraz 23% kwalifikujących ogniska próchnicy do
leczenia zachowawczego. Odnotowane różnice
w badaniach 1. i 2. były istotne statystycznie
w stosunku do zębów z kodem 0 i 2.
Wyniki weryfikacji badania 1. i 2., uzyskane
podczas leczenia małych ognisk próchnicowych
metodą wypełnień profilaktycznych zebrano w ta−
beli 2. i 3. oraz na rycinach 4. i 5. Rozpatrując
wszystkie ogniska opracowane techniką PRR,
próchnicę potwierdzono w ponad 95% zakwalifi−
kowanych do leczenia zębach. W 9 przypadkach
(5%) nie odnotowano próchnicy. Były to po−
wierzchnie żujące z kodem 2, z których w 6 ogni−
skach odnotowano wskazania DIAGNOdentu
14–20, w 1 – 21–29 i w 2 wartość odczytu wynio−
sła powyżej 30.
Analizując kryteria oceny obu metod, można
przyjąć, że kod 0 i 1 wg Ripy i Wolffa oraz odczy−
ty DIAGNOdentu do wartości 20 wskazują na
brak ogniska próchnicowego wymagającego le−
czenia inwazyjnego. Należy jednak podkreślić, że
metodą fluorescencji laserowej stwierdzono
znacznie więcej zębów zdrowych (59%) w stosun−
ku do badania klinicznego przeprowadzonego za
pomocą zgłębnika i lusterka (41%). Różnice te
między zębami z rozpoznanym kodem 0 a warto−
ściami odczytu za pomocą DIAGNOdentu 0–13,
były istotne statystycznie. Podobne rozbieżności
odnotowano w przypadkach wskazujących na
podejrzenie próchnicy, czyli powierzchnie z ko−
dem 2 i odczytem DIAGNOdentu 21–29. Do tej
grupy w badaniu 1. zakwalifikowano około 41%
zębów, podczas gdy w badaniu 2. statystycznie
mniej, bo 18%.
Różnice te mogą mieć swoje uzasadnienie
w interpretacji i analizie obu technik badania. Kla−
syczna diagnostyka wykonana w obrębie bruzd
i szczelin, pomimo że opiera się na badaniu wzro−
kiem i zgłębnikiem, jest niezwykle trudna i często
obarczona błędami. Badanie wzrokiem rozpoczy−
nające prawidłową ocenę kliniczną powinno być
poprzedzone usunięciem płytki nazębnej, resztek
pokarmowych i wysuszeniem zęba. Białe, matowe
i mętne plamy wokół wejścia do bruzd mogą
świadczyć o obecności ogniska w obrębie szkliwa,
a przebarwione bruzdy z szarym odcieniem,
widoczne w badaniu wzrokiem, sugerują rozwój
ogniska poniżej granicy szkliwno−zębinowej.
W bruzdach ampułkowych, przewężonych i wą−
skich ogniska demineralizacji rozwijają się najczę−
Tabela 1. Wyniki badania klinicznego 1. i 2.
Table 1. Results of the clinical examination 1 and 2
Badanie kliniczne – badanie 1.
(Clinical examination – examination 1)
Skala
(Scale)
n
DIAGNOdent – badanie 2.
(DIAGNOdent – examination 2)
%
skala
(scale)
n
%
Kod 0
81*
24,62*
0–13
124*
37,68*
Kod 1
55
16,71
14–20
71
21,58
Kod 2
135*
41,04*
21–29
58*
17,63*
Kod 3
58
17,63
> 30
76
23,11
Razem
(All)
329
* p < 0,05 (p < 0.05).
100
Razem
(All)
329
100
210
A. WĘDRYCHOWICZ−WELMAN, A. PRYMAS, P. LEWANDOWSKI
ściej poniżej przewężenia lub na bocznych ścia−
nach szczelin. Przypadki takie mogą bez widocz−
nych oznak klinicznych rozprzestrzeniać się, nisz−
cząc tkanki zęba [9–12]. Kolejnym etapem kla−
sycznego badania klinicznego mającego na celu
wykrywanie ubytków na powierzchni zgryzowej
jest nadal, pomimo wielu wątpliwości, badanie
bruzd za pomocą ostrego zgłębnika [9, 11–13].
Kontrowersje związane z tym badaniem wynikają
z tego, że haczenie sondy może być odzwiercie−
dleniem jedynie morfologii bruzdy lub zbyt duże−
go nacisku podczas badania, a nie rozmiękania
w ognisku próchnicowym. Przeciwnicy użycia
ostrego zgłębnika wyrażają pogląd, że może on
spowodować nieodwracalne załamanie szkliwa
w miejscu podpowierzchniowej demineralizacji
lub przenieść próchnicotwórczą florę bakteryjną
z jednej bruzdy do drugiej [6–8, 12, 14, 15]. Skala
Rippy i Wolffa, przyporządkowująca określonym
stanom powierzchni okluzyjnej sposób postępo−
wania klinicznego, oparta jest na badaniu wzro−
kiem i zgłębnikiem. Biorąc pod uwagę wiele kon−
trowersji dotyczących zastosowania ostrego zgłęb−
nika, w badaniu 1., autorzy zastosowali zgłębnik
WHO nr 621. Okrągłe zakończenie tego instru−
mentu oraz brak wywierania nacisku podczas
badania pozwoliło zapewne uniknąć nieodwracal−
nego uszkadzania powierzchni szkliwa w odwra−
calnych stadiach początkowej próchnicy. Jedno−
cześnie, co potwierdził drugi etap badań, pozwoli−
ło to w 95% opracowywanych zębów prawidłowo
rozpoznać stanu kliniczny.
Metoda fluorescencji laserowej rejestruje bar−
dziej obiektywnie zjawisko demineralizacji tkanek
zęba aniżeli badanie subiektywne wzrokiem i doty−
kiem. Wraz ze wzrostem odwapnienia wzrasta flu−
orescencja wzbudzona uszkodzonego szkliwa i zę−
biny, co po segregacji przez filtry pasmowo−przepu−
stowe oraz analizie cyfrowej pozwala na bardziej
precyzyjne i powtarzalne określenie stanu po−
wierzchni podejrzanego o próchnicę zęba [2, 5–7].
Zapewne duża obiektywizacja odnotowanego zja−
wiska demineralizacji znalazła swoje odzwiercie−
dlenie w znacznie niższym od badania 1. odsetku
(18%) odnotowanych przypadków z podejrzeniem
próchnicy, wymagających wyboru postępowania na
podstawie czynników ryzyka próchnicy.
Wszystkie ogniska, które otrzymały kod 2 i 3
(193 zęby) wg skali Rippy i Wolffa w badaniu 1.
leczono techniką PRR, odnotowując rozpoznania
kliniczne. Jak wynika z weryfikacji, zaledwie
4,66% tych zębów nie wymagało leczenia,
50,78% miało próchnicę powierzchowną,
a 44,56% średnią. Posługując się jedynie wynika−
mi badania metodą fluorescencji laserowej (od−
czyty DIAGNOdentu powyżej 21), decyzję o le−
Tabela 2. Weryfikacja badania klinicznego 1. wg skali Ripy i Wolffa po otwarciu ogniska
Table 2. Verification of the clinical test 1 according to the scale of Ripa and Wolff after obta−
ining access to the focus
n
Brak próchnicy
(No caries)
Caries superficialis
Caries media
n
%
n
%
n
%
135
9
6,67
91
67,41
35
25,93
Kod 3
58
0
0
7
12,07
51
87,93
Razem
(All)
193
9
4,66
98
50,78
86
44,56
Kod 2
Tabela 3. Weryfikacja badania klinicznego 2. po otwarciu ogniska i porównanie rozpoznania
klinicznego z wynikami badania urządzeniem DIAGNOdent
Table 3. Verification of the clinical test 2 after providing access to the focus and comparison
of the clinical diagnosis with results obtained with DIAGNOdent equipment
DIAGNO−
dent
n
Brak próchnicy
(No caries)
Caries superficialis
Caries media
n
n
n
%
0–13
7
0
0
14–20
54
6
11,11
44
21–29
57
1
1,75
41
> 30
75
2
2,67
6
193
9
4,66
98
Razem
(All)
7
%
100
%
0
0
81,48
4
7,41
71,93
15
26,32
8
67
89,33
50,78
86
44,56
211
Diagnostyka próchnicy powierzchni żujących zębów bocznych
Ryc. 1. Materiał i metody
Fig. 1. Material and methods
50 pacjentów, 329 zębów
50 patients, 329 teeth
badanie 1. – kliniczne
(skala Ripy i Wolffa)
examination 1 – clinical
(scale of Ripa & Wolff)
badanie 2. – DIAGOdent
(skala Lussiego)
examination 2 – DIAGOdent
(scale of Lussi)
kod 2 + kod 3
193 zęby
code 2 + code 3
193 teeth
metoda wypełnień profilaktycznych
prevention resin restoration
brak próchnicy
no caries
caries
superficialis
caries
media
17,63%
24,62%
23%
37%
18%
16,71%
41,04%
22%
kod 0
code 0
kod 1
code 1
kod 2
code 2
kod 3
code 3
0–13
14–20
21–29
> 30
Ryc. 2. Wyniki badania klinicznego wg skali Ripy
i Wolffa
Fig. 2. Results of the clinical examination according to
scale of Ripa and Wolff
Ryc. 3. Wynik badania DIAGNOdentem wg skali
LUSSI
Fig. 3. Results of the DIAGNOdent examination ac−
cording to scale of LUSS
czeniu inwazyjnym podjętoby w 134 zębach. Jak
wynika z weryfikacji klinicznej, w 56 przypad−
kach, uznanych wg odczytu wartości DIAGNO−
dentu jako zdrowe, wymagające zabiegów profi−
laktycznych, odnotowano co najmniej caries su−
perficialis. Określona zatem w badaniach Lussi et
al. [1], przyjęta w piśmiennictwie wartość progo−
wa odczytu urządzenia DIAGNOdent, wynosząca
30, wydaje się w niektórych sytuacjach klinicz−
nych zbyt wysoka [8, 16]. Obniżenie tej wartości
do 20 oraz kliniczna diagnostyka i analiza czynni−
ków ryzyka próchnicy pozwoli w wielu przypad−
kach zaplanować właściwą metodę postępowania
leczniczego. Technika wypełnień profilaktycz−
nych (PRR), będąca połączeniem leczenia mikro−
inwazyjnego i działań profilaktycznych, jest w ta−
kich przypadkach szczególnie polecana [9]. Opra−
cowanie podejrzanej bruzdy nie tylko stwarza
możliwość wzrokowej weryfikacji rozległości
i głębokości ogniska próchnicowego, ale jak wyni−
ka z badań Buczkowskiej i Mayschak [16] powo−
duje znaczne podniesienie czułości i swoistości
badania za pomocą DIAGNOdentu.
Próchnicę zębiny wymagającą tradycyjnego
leczenia inwazyjnego wykryto w pierwszym eta−
pie badań w około 1/5 badanych zębów (58 w ba−
212
A. WĘDRYCHOWICZ−WELMAN, A. PRYMAS, P. LEWANDOWSKI
Ryc. 4. Rozpoznanie po opracowaniu ogniska
w odniesieniu do badania klinicznego
Fig. 4. Diagnosis following processing of the
caries lesion as related to clinical examination
%
87,93
90
80
67,41
70
60
50
40
30
25,93
20
12,07
6,67
10
0
0
kod 2
code 2
kod 3
code 3
brak próchnicy
no caries
%
caries
superficialis
caries
media
100
100
89,33
90
81,48
80
71,93
70
60
50
40
26,32
30
20
11,11
10
0
0–13
8
7,41
2,67
1,75
0
0
14–20
brak próchnicy
no caries
21–29
caries
superficialis
> 30
caries
media
Ryc. 5. Rozpoznanie po opracowaniu ogniska w odniesieniu do badania DIAGNOdentem
Fig. 5. Diagnosis after proccesing of the caries lesion as related to DIAGNOdent results
daniu 1. i 76 w badaniu 2.). Potwierdzenie tego
rozpoznania po opracowaniu ubytków z kodem 3,
jak wynika z tabel 2 i 3, odnotowano w 87,93%
zębów z kodem 3 i w podobnym odsetku 89,33%
zębów, ze wskazaniem DIAGNOdentu powyżej
30. Duży odsetek trafnych rozpoznań, niezależnie
od zastosowanej metody badań, wraz ze zwiększe−
niem głębokości i rozległości ogniska próchnico−
wego jest zgodny z danymi z piśmiennictwa [5, 8].
Podobnie jak w badaniach własnych, większą
zgodność wykrywania próchnicy zębiny w stosun−
ku do ognisk w szkliwie odnotowali Shi et al. [4].
Swoje wnioski autorzy przedstawili na podstawie
porównania metody fluorescencji laserowej z me−
todą radiograficzną.
Celem współczesnej diagnostyki stomatolo−
gicznej jest nie tylko próba oceny stanu twardych
tkanek zęba, ale także wykrycie zmian patologicz−
nych w ich najwcześniejszej postaci. Umożliwia
to nie tylko leczenie ognisk próchnicowych przez
ich opracowanie, ale również zastosowanie,
w przypadkach wykrycia małych zmian na etapie
demineralizacji szkliwa, metod nieinwazyjnych
czy profilaktyczno−leczniczych umożliwiających
zachowanie jak największej części zdrowych
twardych tkanek zęba [5–7, 17, 18]. Jak dotych−
czas nie udało się opracować takiej metody dia−
gnostycznej, która w pełni pozwalałaby spełnić te
założenia, w świetle przeprowadzonych badań
jednak obie oceniane metody diagnostyczne
213
Diagnostyka próchnicy powierzchni żujących zębów bocznych
umożliwiają wykrycie wczesnych zmian próchni−
cowych na powierzchniach zgryzowych zębów
bocznych. Podczas diagnostyki przypadków wąt−
pliwych jest wskazane zastosowanie jednoczesne
kilku metod badania z jednoczesnym poszerze−
niem ich o indywidualną ocenę czynników ryzyka
wystąpienia próchnicy, takich jak: higiena, czę−
stość spożywania słodyczy lub liczba aktywnych
ognisk próchnicowych.
Z przeprowadzonych badań wynika, że żadna
z zastosowanych metod diagnostycznych nie wy−
klucza możliwości postawienia błędnego rozpo−
znania próchnicy. Wraz ze zwiększeniem zaawan−
sowania procesu próchnicowego wzrasta skutecz−
ność obu badanych metod diagnostycznych. W sy−
tuacjach wątpliwości klinicznych jest wskazane
zastosowanie więcej niż jednej metody diagno−
stycznej. Wyniki przeprowadzonych badań wska−
zują na przydatność metody fluorescencji lasero−
wej jako metody uzupełniającej w wykrywaniu
próchnicy na powierzchniach żujących zębów
bocznych.
Piśmiennictwo
[1] LUSSI A, MEGERT B., LONGBOTTOM C., REICH E., FRANCESCUT P.: Clinical performance of Laser Fluorescencje De−
vice for Detection of Occlusal Caries Lessions. Eur. J. Oral Sci. 2001, 109, 14–19.
[2] NOWOSIELSKA A., MARCINIAK A., ZAWADZKA E.: Nowoczesne metody diagnostyki próchnicy zębów. Nowa Sto−
mat. 2003, 23, 1, 27–32.
[3] MIELCZANEK A., WOJTOWICZ A., DRABARCZYK M., WIERZBICKA M.: Diagnozowanie zmian próchnicowych z wy−
korzystaniem techniki laserowej. Badania porównawcze in vitro. Stomat. Współczesna 2000, 7, 2, 13–17.
[4] SHI X.−Q., WELANDER U., ANGMAR−MANSSON B.: Occlusal Caries Detection with KaVo DIAGNOdent and radio−
graphy: Aan in vitro comparison. Caries Res. 2000, 34, 151–158.
[5] ATTRILL D.C., ASHLEY P.F.: Occlusal caries detection in primary teeth: a comparison of DIAGNOdent with co−
nventional methods. Br. Dent. J. 2001, 190, 440–443.
[6] DETHLOFF J.: Diagnostyka laserowa próchnicy – nowe możliwości. Magazyn Stomat. 2000, 10, 4, 60.
[7] DETHLOFF J.: Rola laserodiagnostyki w monitorowaniu wczesnych zmian próchnicowych, Magazyn Stomat.,
2000, 10, 11, 26–29.
[8] LUSSI A., IMWINKELRIED S., PITTS N.B., LONGBOTTOM C., REICH E.: Performance and reproducibility of a Laser
Fluorescencje System for Detection of Occlusal Caries in vitro. Caries Res. 1999, 33, 261–266.
[9] RIPA L.W., WOLFF M.S.: Preventive resin restorations: indication, technique, and success. Quintes. Int. 1992, 23,
5, 307–315.
[10] WAGNER L.: Najnowsze osiągnięcia w diagnozowaniu wczesnych zmian próchnicowych. Stom. Współczesna
2000, supl. 2, 47–50.
[11] KIDD E.A.M., RICKETTS D.N.J., PITTS N.B.: Occlusal caries diagnosis: a changing challenge for clinicians and epi−
demiologists. J. Dent. 1993, 21, 323–331.
[12] PAUL−STALMASZCZYK M.: Problemy diagnostyczne próchnicy powierzchni gryzowych. Czas. Stomat. 1996, 49, 6,
392–394.
[13] SHEEHY E.C., BRAILSFORD S.R., KIDD E.A.M, BRIGHTON D., ZOITOPOULOS L.: Comparison between Visual Exami−
nation and a Laser Fluorescencje System for in vitro Diagnosis of Occlusal Caries. Caries Res. 2001, 35, 421–426.
[14] HAMILTON J.C., DENNISON J.B., STOFFERS K.W., WELCH K.B.: A clinical evaluation of air−abrasion treatment of
questionable carious lesions. JADA 2001, 132, 762–769.
[15] PENNING C., VAN AMERONGEN J.P., SEEF R.E., CATE J.M.: Validity of probing for fissure caries diagnosis. Caries
Res. 1992, 26, 445–449.
[16] BUCZKOWSKA−RADLIŃSKA J., MAYSCHAK W.: Przydatność fluorescencji laserowej w wykrywaniu wczesnych sta−
diów próchnicy bruzd. Czas. Stomat. 2004, 57, 9, 555–559.
[17] CHŁAPOWSKA J., ŻMIJEWSKA C.: Diagnostyka próchnicy powierzchni stycznych w badaniu klinicznym, transilumi−
nacyjnym i radiologicznym. Stomat. Współczesna 1999, 6, 4, 32–35.
[18] KRUSZYŃSKA−ROSADA M., BORYSEWICZ−LEWICKA M.: Wykrywalność próchnicy powierzchni żujących za pomocą
fluorescencji laserowej (LFS). Magazyn Stomat. 2000, 10, 4, 50–52.
Adres do korespondencji:
Anna Wędrychowicz−Welman
Klinika Stomatologii Zachowawczej i Periodontologii AM
ul. Bukowska 70
60−812 Poznań
tel.: +48 61 8 547 027
Praca wpłynęła do Redakcji: 23.11.2006 r.
Po recenzji: 8.01.2007 r.
Zaakceptowano do druku: 8.01.2007 r.
Received: 23.11.2006
Revised: 8.01.2007
Accepted: 8.01.2007