PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY Z CHEMII

POUFNE do dnia ................ godz. .............
WPISUJE PISZĄCY PO OTRZYMANIU PRACY
KOD
ZDAJĄCEGO
-
-
WPISAĆ PO ROZKODOWANIU PRACY
IMIĘ
NAZWISKO
ARKUSZ II
PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY
Z CHEMII
ROK 2001
Arkusz egzaminacyjny II
CHEMIA
Czas pracy 120 minut
Informacje
1. Proszę sprawdzić, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 16 stron.
Ewentualny brak należy zgłosić przewodniczącemu komisji.
2. Przy każdym zadaniu podana jest możliwa do uzyskania liczba
punktów.
3. Za rozwiązanie wszystkich zadań można otrzymać łącznie 60
punktów.
4. Niektóre zadania poprzedzone są wprowadzeniem, z którym
należy uważnie zapoznać się przed ich rozwiązaniem.
5. Odpowiedzi należy zapisać dokładnie i czytelnie, pokazując
drogę ich uzyskania. Proszę rozwiązać zadania. W zadaniach
rachunkowych należy przedstawić tok rozumowania prowadzący do ostatecznego wyniku oraz pamiętać o jednostkach.
6. Należy użyć tylko niebieskiego lub czarnego długopisu albo
pióra. Proszę nie używać korektora.
7. W przypadku podania błędnej odpowiedzi należy dany fragment
pracy wyraźnie przekreślić. Wszelkie pomocnicze notatki należy wykonywać w brudnopisie, który nie podlega sprawdzaniu.
8. Podczas egzaminu można korzystać z kalkulatora
Życzymy powodzenia!
WPISAĆ PO OTRZYMANIU WYPEŁNIONEGO ARKUSZA
KOD
EGZAMINATORA
IMIĘ
NAZWISKO
Uzyskane punkty
Nr zad.
Punkty
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.
51.
Suma
2
Próbny egzamin maturalny z chemii.
Arkusz egzaminacyjny II
___________________________________________________________________________________
Wprowadzenie do zadań 24 – 30, 33 i 34
Twardość wody. Mydła i detergenty
(...) Przyjmuje się, że im większe jest stężenie rozpuszczonego w wodzie wapnia i magnezu, tym woda jest twardsza. Twardość wody związana z obecnością wodorowęglanów
wapnia i magnezu nazywana jest twardością przemijającą (...) – podczas ogrzewania węglany ulegają wytrąceniu. Proces ten usuwa wapń i magnez z roztworu. (...) Mniej powszechnym
rodzajem twardości występującej w wodzie słodkiej, spowodowanej obecnością jonów siarczanowych, jest twardość trwała (twardość niewęglanowa) – nie daje się jej w całości usunąć podczas gotowania wody. Rozpuszczalność siarczanu(VI) wapnia ulega obniżeniu wraz
ze wzrostem temperatury i dlatego jego osadzanie się w przewodach przebiega wolniej. Obydwa rodzaje twardości sprzyjają tworzeniu się nierozpuszczalnych osadów (szumowin) w reakcji z mydłem.
Mydło jest rozpuszczalną solą sodową lub potasową długołańcuchowego kwasu tłuszczowego, takiego jak kwas stearynowy. Sole wapnia i magnezu są nierozpuszczalne i nie
mają właściwości usuwania brudu w przeciwieństwie do soli sodowych i potasowych. (...)
Detergenty typu organicznego zawierają zazwyczaj grupy kwasu sulfonowego, które z wapniem i magnezem tworzą sole rozpuszczalne, dlatego nie występuje piana, a ich efektywność
jako środków czystości w niewielkim stopniu ulega zmniejszeniu. Działanie czyszczące wywołane jest obecnością hydrofobowego („nie lubiącego” wody) organicznego końca cząsteczki, połączonego z cząsteczką brudu lub smaru, oraz hydrofilowej („lubiącej” wodę) części
cząsteczki tworzącej wiązanie wodorowe z cząsteczkami wody.
Źródło: Peter O’Neill, Chemia środowiska, Warszawa – Wrocław, 1997, s. 209
Zadanie 24 (1 pkt)
Napisz – w formie jonowej – równanie reakcji wytrącania węglanu wapnia, która zachodzi
podczas ogrzewania wody zawierającej wodorowęglan wapnia.
......................................................................................................................................................
Zadanie 25 (2 pkt.)
Napisz – w skróconej formie jonowej – równanie reakcji, jaka zachodzi między jonami
magnezu, znajdującymi się w twardej wodzie, po dodaniu do niej stearynianu sodu.
......................................................................................................................................................
Zadanie 26 (4 pkt.)
Pod względem stopnia twardości wodę można podzielić na następujące kategorie:
Skala twardości:
Woda
Łączna ilość milimoli
jonów wapnia i magnezu w
1 dm3 wody [mmol·dm–3]:
bardzo
miękka
miękka
o średniej
twardości
o znacznej
twardości
twarda
bardzo
twarda
do 0,89
0,89 –
1,78
1,78 –
2,68
2,68 –
3,57
3,57 –
5,35
powyżej
5,35
Źródło: K. Lipkowska-Grabowska, E. Faron-Lewandowska, Analiza wody i ścieków, Warszawa, 1998, s. 58
Próbny egzamin maturalny z chemii.
Arkusz egzaminacyjny II
___________________________________________________________________________________
3
Etykieta jednej z wód mineralnych dostępnych w sklepach informuje, że zawiera ona
138,80 mg Ca2+ i 182,40 mg Mg2+ w 1 dm3.
Oceń twardość tej wody mineralnej według skali przedstawionej w powyższej tabeli.
Wykonaj i zapisz odpowiednie obliczenia.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 27 (2 pkt.)
Wymień jedną wadę i jedną zaletę zastosowania w gospodarstwie domowym wody twardej.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
4
Próbny egzamin maturalny z chemii.
Arkusz egzaminacyjny II
___________________________________________________________________________________
Wprowadzenie do zadań 28 - 30
Poniższy uproszczony wzór strukturalny jest wzorem detergentu syntetycznego:
11
9
7
5
3
SO3–Na+
1
A
B
Zadanie 28 (1 pkt.)
Wskaż, która z części cząsteczki detergentu (zaznaczona w jego wzorze jako A lub B) jest
hydrofilowa, a która – hydrofobowa.
Część hydrofilowa: ......................................................................................................................
Część hydrofobowa: ....................................................................................................................
Zadanie 29 (1 pkt)
Detergent, którego wzór jest przedstawiony powyżej, to sodowa sól pewnego kwasu
alkilobenzenosulfonowego.
Napisz uproszczony strukturalny wzór tego kwasu.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 30 (2 pkt.)
Wzór detergentu można przedstawić schematem:
R
SO3–Na+
Próbny egzamin maturalny z chemii.
Arkusz egzaminacyjny II
___________________________________________________________________________________
5
Posługując się tym schematem napisz wzory wszystkich pozostałych izomerów, różniących
się miejscem podstawienia benzenu podstawnikami –R i –SO3–Na+.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Wprowadzenie do zadań 31 i 32
Tabela rozpuszczalności związków nieorganicznych w wodzie informuje:
Wzór
Nazwa
chemiczny
CaSO4
siarczan
wapnia
N
2
0˚C
0,22
Rozpuszczalność, g/100 g H2O
20˚C
40˚C
60˚C
80˚C
0,26
0,23a
0,16a
0,11a
100˚C
0,07a
N – liczba cząsteczek w krystalohydracie pozostającym w równowadze z roztworem
nasyconym w danej temperaturze. Rozpuszczalność dotyczy wskazanego krystalohydratu
(soli uwodnionej). Indeks a oznacza sól półwodną.
Źródło: W. Mizerski, Tablice chemiczne, Warszawa 1997, s. 183
Zadanie 31 (2 pkt.)
Wzory soli uwodnionych tworzy się przez podanie wzoru soli bezwodnej oraz liczby
cząsteczek wody, np. wzór sześciowodnego chlorku kobaltu(II) jest następujący: CoCl2·6H2O.
Napisz wzory uwodnionych siarczanów(VI) wapnia, których rozpuszczalność podaje tabela,
w następujących zakresach temperatur:
1) 0˚C - 20˚C: .........................................................................................................................
2) 40˚C - 100˚C: .........................................................................................................................
6
Próbny egzamin maturalny z chemii.
Arkusz egzaminacyjny II
___________________________________________________________________________________
Zadanie 32 (6 pkt.)
Wykonując odpowiednie obliczenia sprawdź, czy w temperaturze 80˚C rozpuszczalność
siarczanu(VI) wapnia w przeliczeniu na sól bezwodną jest większa, czy mniejsza niż w
temperaturze 20˚C
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 33 (1 pkt)
W roztworze wodnym siarczanu(VI) wapnia rozpuszczono mydło toaletowe. Co
zaobserwujesz w czasie tego doświadczenia? Opisz krótko przewidywane obserwacje.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Próbny egzamin maturalny z chemii.
Arkusz egzaminacyjny II
___________________________________________________________________________________
7
Zadanie 34 (2 pkt.)
Wodny roztwór siarczanu(VI) wapnia zagotowano. Czy wpłynie to na zmianę zachowania w
nim mydła w porównaniu z roztworem zimnym, o którym mówi zdanie nr 33? Odpowiedź
krótko uzasadnij.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 35 (3 pkt.)
Do probówki zawierającej suchy węglan wapnia wkroplono stężony kwas solny.
a) Opisz przewidywane obserwacje towarzyszące temu doświadczeniu.
b) Napisz równania zachodzącej reakcji w formie cząsteczkowej i skróconej jonowej.
a) Opis obserwacji: ......................................................................................................................
......................................................................................................................................................
b) Równanie reakcji w formie cząsteczkowej:
......................................................................................................................................................
Równanie reakcji w formie skróconej jonowej:
......................................................................................................................................................
Zadanie 36 (4 pkt.)
W wodzie destylowanej rozpuszczono chlorek baru i chlorek cynku. Korzystając z
tablicy rozpuszczalności zaproponuj odczynnik, za pomocą którego można z roztworu usunąć
jony baru nie usuwając jonów cynku. Podaj wzór tego odczynnika i uzasadnij swój wybór.
Napisz w formie jonowej – pełnej i skróconej – równanie zachodzącej reakcji.
Wzór wybranego odczynnika: .....................................................................................................
Uzasadnienie:
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Pełne jonowe równanie reakcji:
......................................................................................................................................................
Skrócone jonowe równanie reakcji: ............................................................................................
8
Próbny egzamin maturalny z chemii.
Arkusz egzaminacyjny II
___________________________________________________________________________________
Zadanie 37 (2 pkt.)
Roztwory wodne soli miedzi(II) mają barwę niebieską. Jest to uwarunkowane
obecnością uwodnionego jonu miedzi(II).
Roztworzono miedź w stężonym roztworze kwasu azotowego(V). Stwierdzono, że
powstały roztwór jest bezbarwny.
a) Wyjaśnij, dlaczego otrzymany roztwór jest bezbarwny, a nie niebieski.
b) Co należałoby zmienić w opisanym eksperymencie, aby otrzymać roztwór o niebieskim
zabarwieniu?
Odpowiedź na pytanie a: ..............................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Odpowiedź na pytanie b: .............................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Wprowadzenie do zadań 38 i 39
Glutamina to jeden z aminokwasów występujących w białkach. Jej wzór jest
następujący:
A
O
C
NH2
CH2
CH2
CH
COOH
B NH2
Zadanie 38 (2 pkt.)
Podaj nazwy zaznaczonych we wzorze glutaminy grup funkcyjnych:
Grupa A: ......................................................................................................................................
Grupa B: .......................................................................................................................................
Próbny egzamin maturalny z chemii.
Arkusz egzaminacyjny II
___________________________________________________________________________________
9
Zadanie 39 (2 pkt.)
Czy glutamina podlega zjawisku izomerii optycznej? Odpowiedź krótko uzadanij.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 40 (2 pkt.)
Napisz wzory półstrukturalne aminokwasów, z których powstał dipeptyd o wzorze:
H2N
CH
CO
NH
CH2
COOH
CH3
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Wprowadzenie do zadań 41 i 42
Aminokwasy występują w postaci jonów obojnaczych, będących produktami
wewnątrzcząsteczkowej reakcji kwas – zasada. Ogólny wzór takiego jonu (dla αaminokwasów) jest następujący:
R
H3N+
CH
COO–
Zadanie 41 (1 pkt.)
Napisz wzór jonu obojnaczego glicyny (kwasu aminooctowego: H2NCH2COOH).
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
10
Próbny egzamin maturalny z chemii.
Arkusz egzaminacyjny II
___________________________________________________________________________________
Zadanie 42 (2 pkt.)
Dokończ następujące równania reakcji:
a)
R
H3N+
CH
COO– + H3O+ b)
R
H3N+
CH
COO– + OH– Wprowadzenie do zadań 43 - 47
Węglowodany syntetyzowane są przez rośliny zielone podczas złożonego procesu
fotosyntezy, w którym światło słoneczne dostarcza energii do przekształcenia CO2 w glukozę
(...) Węglowodany, po spożyciu i procesach metabolicznych, są głównym źródłem energii
potrzebnej organizmom żywym. Wynika stąd, że węglowodany są chemicznymi
pośrednikami, za pomocą których energia słoneczna jest przechowywana i wykorzystywana
w procesach życiowych.
światło słoneczne
6CO2 + 6H2O
6O2 + C6H12O6
glukoza
Źródło: John McMurry, Chemia organiczna, Warszawa 2000, s. 1016
Zadanie 43 (1 pkt)
Dokończ następujące zdanie, wpisując słowo endoergiczny lub egzoergiczny:
Fotosynteza to proces ...................................................................................................................
Zadanie 44 (2 pkt.)
Czy fotosynteza jest procesem utleniania i redukcji? Jeżeli tak, wskaż utleniacz. Jeżeli nie,
krótko uzasadnij swój sąd.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 45 (1 pkt.)
Oddychanie to proces metaboliczny przeciwny do fotosyntezy.
Napisz sumaryczne równanie procesu oddychania.
......................................................................................................................................................
Próbny egzamin maturalny z chemii.
Arkusz egzaminacyjny II
___________________________________________________________________________________
11
Zadanie 46 (1 pkt)
Dokończ następujące zdanie, wpisując słowo endoergiczny lub egzoergiczny:
Oddychanie to proces ...................................................................................................................
Zadanie 47 (4 pkt.)
Oblicz, w jakiej objętości powietrza (warunki normalne) znajduje się taka ilość dwutlenku
węgla, z której może powstać 1 mol glukozy. Obliczoną objętość powietrza podaj w metrach
sześciennych. Dwutlenek węgla stanowi ok. 0,035% objętości powietrza.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 48 (5 pkt.)
Dysponujesz wodą destylowaną, glukozą i kolbą miarową o pojemności 500 cm3. Opisz
sposób przygotowania 500 cm3 0,1-molowego roztworu glukozy. W opisie uwzględnij
informację o ilościach poszczególnych substancji.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
12
Próbny egzamin maturalny z chemii.
Arkusz egzaminacyjny II
___________________________________________________________________________________
Wprowadzenie do zadań 49 - 51
Estry stanowią jedną z najbardziej rozpowszechnionych klas związków występujących
w przyrodzie. Wiele z nich to ciecze o przyjemnym, kwiatowym lub owocowym zapachu. Na
przykład ester (octan propylu) o wzorze CH3COOCH2CH2CH3 ma zapach gruszek.
Zadanie 49 (1 pkt)
Napisz wzór strukturalny octanu propylu.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 50 (2 pkt.)
Napisz równanie reakcji otrzymywania octanu propylu z odpowiedniego kwasu i alkoholu.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 51 (1 pkt)
Napisz wzór jednego – izomerycznego względem octanu propylu – estru.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Brudnopis (nie podlega sprawdzaniu)
Próbny egzamin maturalny z chemii.
Arkusz egzaminacyjny II
___________________________________________________________________________________
13
14
Próbny egzamin maturalny z chemii.
Arkusz egzaminacyjny II
___________________________________________________________________________________
Tablice chemiczne
Elektroujemność wg Paulinga
1H
2,1
3Li
1,0
2
4Be
1,5
11Na 12Mg
0,9
1,2
14
6C
15
7N
16
8O
17
9F
13Al
1,5
14Si
1,8
15P
2,1
16S
2,5
17Cl 18Ar
3,0
2,0
4
22Ti
6
24Cr
7
25Mn
8
26Fe
37Rb
0,8
38Sr
1,0
39Y
1,2
40Zr 41Nb 42Mo
1,4
1,6
1,8
43Tc
1,9
44Ru 45Rh 46Pd 47Ag 48Cd
2,2
2,2
2,2
1,9
1,7
49In
1,7
50Sn 51Sb 52Te
1,8
1,9
2,1
55Cs
0,7
56Ba
0,9
57La 72Hf 73Ta
1,1
1,3
1,5
75Re
1,9
76Os
2,2
81Tl
1,8
82Pb
1,8
87Fr
0,7
88Ra
0,9
1,5
1,6
1,6
74W
1,7
1,5
1,8
1,8
77Ir
2,2
1,8
78Pt
2,2
11 12
29Cu 30Zn
3,5
3
21Sc
1,3
10
28Ni
3,0
20Ca
1,0
9
27Co
2,5
19K
0,8
5
23V
1,9
1,6
79Au 80Hg
2,4
1,9
2He
13
5B
4,0
10Ne
31Ga 32Ge 33As 34Se 35Br 36Kr
1,6
1,8
2,0
2,4
2,8
53I
2,5
54Xe
83Bi 84Po 85At 86Rn
1,9
2,0
2,2
Próbny egzamin maturalny z chemii.
Arkusz egzaminacyjny II
___________________________________________________________________________________
Stałe dysocjacji wybranych kwasów
w roztworach wodnych
Kwas
HF
HCl
HBr
HI
H2S
H2Se
H2Te
HClO
HClO2
HClO3
HNO2
HNO3
H2SO3
H3BO3
H3AsO3
H3AsO4
H3PO4
H4SiO4
HCOOH
CH3COOH
Kwas szczawiowy
Kwas bursztynowy
Stała
dysocjacji
Ka lub Ka1
6,3⋅10-4
1⋅107
3⋅109
1⋅1010
1,02⋅10-7
1,09⋅10-4
2,5⋅10-3
5,8⋅10-8
1⋅10-2
10
2⋅10-4
25
1,54⋅10-2
5,8⋅10-10
6⋅10-10
5,62⋅10-3
7,52⋅10-3
2,2⋅10-10
1,8⋅10-4
1,8⋅10-5
5,9⋅10-2
6,9 ⋅10-5
pKa
(-logKa)
3,2
-7
-9,5
-10
7,0
3,7
2,6
7,3
2,0
-1
3,3
-1,4
1,81
9,24
9,2
2,25
2,12
9,7
3,74
4,76
1,23
4,16
15
Stałe dysocjacji wybranych zasad w
roztworach wodnych
Zasada
Kb
pKb
(-logKb)
NH3
4,76
1,74⋅ 10-5
-4
3,3
Metyloamina
5,0⋅ 10
-4
3,1
Dimetyloamina 7,4⋅ 10
Trimetyloamina 7,4⋅ 10-5
4,1
Szereg elektrochemiczny metali
Elektroda E0[V] Elektroda E0[V]
Li/ Li+
Ca/ Ca2+
Mg/ Mg2+
Al/Al3+
Mn/Mn2+
Zn/ Zn2+
Cr/ Cr3+
Fe/ Fe2+
Cd/ Cd2+
Co/Co2+
-3,02
-2,84
-2,38
-1,66
-1,05
-0,76
-0,74
-0,44
-0,40
-0,27
Ni/ Ni2+
Sn/ Sn2+
Pb/ Pb2+
Fe/ Fe3+
H2/2H+
Bi/Bi3+
Cu/Cu2+
Ag/Ag+
Hg/Hg2+
Au/Au+
-0,23
-0,14
-0,13
-0,04
0,00
+0,23
+0,34
+0,80
+0,85
+1,70
Rozpuszczalność soli i wodorotlenków w wodzie
Cl
Br
I
NO3− CH3COO− S2−− SO32−− SO42−− CO32−− SiO32−− CrO42−− PO43−− OH−
R
R
R
R
R
R
R
R
R
R
R
N
R
Li
+
R
R
R
R
R
R
R
R
R
R
R
R
R
Na
+
R
R
R
R
R
R
R
R
R
R
R
R
R
K
+
R
R
R
R
R
R
R
R
R
R
R
R
NH4
−
R
R
R
R
N
N
R
N
N
N
Cu2+
−
−
−
N
N
N
R
R
N
N
T
N
N
N
Ag+
−
−
R
R
R
R
R
N
R
N
N
R
N
N
Mg2+
−
R
R
R
R
R
R
N
T
N
N
T
N
T
Ca2+
R
R
R
R
R
R
N
N
N
N
T
N
T
Sr2+
R
R
R
R
R
R
N
N
N
N
N
N
R
Ba2+
R
R
R
R
R
N
N
R
N
N
N
N
N
Zn2+
R
R
R
R
R
R
N
N
N
Al3+
−
−
−
−
R
R
R
N
R
N
N
Sn2+
−
−
−
−
−
−
2+
T
T
N
R
R
N
N
N
N
N
N
N
N
Pb
R
N
N
N
N
N
N
Bi3+
−
−
−
−
−
−
R
R
N
R
R
N
N
R
N
N
N
N
N
Mn2+
R
R
R
R
R
N
N
R
N
N
N
N
Fe2+
−
R
R
R
N
R
N
N
N
Fe3+
−
−
−
−
−
R- substancja rozpuszczalna; T- substancja trudno rozpuszczalna; N- substancja nierozpuszczalna;
− oznacza, ze dana substancja albo rozkłada się w wodzie, albo nie została otrzymana
−
+
−
−
1
11Na
Sód
22,9897
3Li
Lit
6,941
20Ca
Wapń
40,078
12Mg
Magnez
24,305
4Be
Beryl
9,01218
2
39Y
Itr
89,905
21Sc
Skand
44,9559
3
72Hf
Hafn
178,49
40Zr
Cyrkon
91,224
22Ti
Tytan
47,88
4
73Ta
Tantal
180,947
41Nb
Niob
92,906
23V
Wanad
50,941
5
74W
Wolfram
183,85
42Mo
Molibden
95,94
24Cr
Chrom
51,996
6
75Re
Ren
186,207
43Tc
Technet
97,905
25Mn
Mangan
54,938
7
76Os
Osm
190,2
44Ru
Ruten
101,07
26Fe
Żelazo
55,847
8
109Mt
Maitner
266,1
77Ir
Iryd
192,22
45Rh
Rod
102,905
27Co
Kobalt
58,933
9
78Pt
Platyna
195,08
46Pd
Pallad
106,42
28Ni
Nikiel
58,69
10
79Au
Złoto
196,966
47Ag
Srebro
107,868
29Cu
Miedź
63,546
11
80Hg
Rtęć
200,59
48Cd
Kadm
112,411
30Zn
Cynk
65,39
12
81Tl
Tal
204,383
49In
Ind
114,82
31Ga
Gal
69,723
13Al
Glin
26,982
5B
Bor
10,811
13
82Pb
Ołów
207,2
50Sn
Cyna
118,710
32Ge
German
72,921
14Si
Krzem
28,085
6C
Węgiel
12,011
14
83Bi
Bizmut
208,980
51Sb
Antymon
121,75
33As
Arsen
74,921
15P
Fosfor
30,974
7N
Azot
14,006
15
84Po
Polon
208,982
52Te
Tellur
127,60
34Se
Selen
78,96
16S
Siarka
32,066
8O
Tlen
15,999
16
85At
Astat
209,987
53I
Jod
126,904
35Br
Brom
79,90
17Cl
Chlor
35,45
9F
Fluor
18,998
17
86Rn
Radon
222,018
54Xe
Ksenon
131,29
36Kr
Krypton
83,80
18Ar
Argon
39,948
10Ne
Neon
20,179
Układ okresowy pierwiastków
18
19K
Potas
39,0983
38Sr
Stront
87,62
57La
Lantan
138,905
108Hs
Hassium
265,1
2He
Hel
4,0026
37Rb
Rubid
85,467
56Ba
Bar
137,327
107Bh
Borium
262,1
1H
Wodór
1,0079
55Cs
Cez
132,905
106Sg
Siborg
263,1
67Ho
Holm
164,930
105Db
Dubn
262,1
66Dy
Dysproz
162,50
104Rf
Ruterford
261,1
65Tb
Terb
158,925
Mendelew
258,099
89Ac
Aktyn
227,028
64Gd
Gadolin
157,25
100Fm
Ferm
257,095
88Ra
Rad
226,025
63Eu
Europ
151,965
99Es
Einstein
252,08
87Fr
Frans
223,02
59Pr
62Sm
Samar
150,36
98Cf
Kaliforn
251,08
71Lu
Lutet
174,967
61Pm
Promet
144,913
97Bk
Berkel
247,07
70Yb
Iterb
173,04
60Nd
Neodym
144,24
96Cm
Kiur
247,07
69Tm
Tul
168,93
140,907
Prazeodym
95Am
Ameryk
243,061
68Er
Erb
167,93
58Ce
Cer
140,115
94Pu
Pluton
244,064
Md
93Np
Neptun
237,048
101
92U
Uran
238,028
103Lr
Lorens
260,1
91Pa
Protaktyn
231,036
102No
Nobel
259,1
90Th
Tor
232,038