OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO DLA RATOWNIKA MEDYCZNEGO
Transkrypt
OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO DLA RATOWNIKA MEDYCZNEGO
I. Opis stanowiska pracy Ratownik medyczny jest uprawniony do udzielania sprawnej, szybkiej i profesjonalnej pomocy ratowniczej osobom, których zdrowie lub życie jest zagrożone, na podstawie ustawy z 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz.U. nr 191 poz. 1410 ze zm. – t. jedn. w Dz.U. z 2013 r. poz. 757). Podstawowe czynności ratownika medycznego to: • zabezpieczenie osób znajdujących się w miejscu nieszczęśliwego zdarzenia oraz podejmowanie działań zapobiegających zwiększeniu liczby ofiar; • dokonywanie oceny stanu zdrowia osób w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego i podejmowanie medycznych czynności ratunkowych, także z użyciem specjalistycznego sprzętu i leków; • transportowanie do szpitala osób w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego; • komunikowanie się z osobą w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego i udzielanie jej wsparcia psychicznego; • organizowanie i prowadzenie zajęć z zakresu pierwszej pomocy przedlekarskiej. W razie potrzeby ratownik medyczny pomaga w organizowaniu ewakuacji z miejsc zagrożenia i wspomaga ekipy ratownicze. Do obowiązków ratownika medycznego należy ponadto: • przestrzeganie przepisów BHP, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska; • współpraca z lekarzem, pielęgniarką i pozostałym personelem medycznym w zakresie medycznych czynności ratunkowych; • korzystanie z różnych źródeł informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych; • postępowanie zgodnie zasadami etyki zawodowej; • przestrzeganie zapisów prawa dotyczących wykonywanych zadań zawodowych. Ratownik medyczny wykonujący czynności ratunkowe korzysta z ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych w ustawie z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (t.j. w Dz. U. z 2014 r., poz. 1502 ze zm.) Zawód ratownika medycznego może wykonywać osoba, która: • ukończyła studia wyższe na kierunku (specjalności) ratownictwo medyczne lub ukończyła publiczną szkołę policealną lub niepubliczną szkołę policealną o uprawnieniach szkoły publicznej i posiada dyplom potwierdzający uzyskanie tytułu zawodowego „ratownik medyczny”, lub posiada odpowiedni dyplom wydany poza granicami naszego kraju, akceptowany w naszym państwie; 32 • posiada pełną zdolność do czynności prawnych; • posiada stan zdrowia pozwalający na wykonywanie zawodu, • wykazuje znajomość języka polskiego w stopniu wystarczającym do wykonywania zawodu; • przebyła wymagane szkolenia, w tym z zakresu BHP. II. Szacowanie ryzyka wg PN-N-18002:2011 w skali trójstopniowej Dokonując oceny ryzyka zawodowego dla niektórych zagrożeń, specyficznych dla danego zakładu pracy i konkretnego stanowiska, należy pamiętać o tym, by w niektórych przypadkach te oceny uszczegółowić – zgodnie z zaleceniami odpowiednich aktów prawnych. Ma to miejsce gdy zagrożenia danego typu są dominujące. Dotyczy to zarówno czynników biologicznych, jak i chemicznych oraz niektórych fizycznych (np. hałasu i drgań mechanicznych, pól elektromagnetycznych itd.). Zaproponowany przez nas sposób oceny ryzyka wprowadza właśnie wspomniane wyżej wymagania dla zagrożeń czynnikami biologicznymi, zawarte w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 22.04.2005 r. w sprawie szkodliwych dla zdrowia czynników biologicznych w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz. U. z 2005 r., nr 81 poz.716 ze zm.). W ocenie ryzyka wykorzystujemy zwykle, znane nam już, standardowe metody i przyjęte w nich kryteria – na przykład Normę PN-N-18002:2011. Tę metodę zalecamy także w tym przypadku. Oceny dokonamy tutaj w skali trójstopniowej. Jest to metoda matrycowa, w której na podstawie tabeli – tzw. „matrycy” (tabela I), znając ciężkość (C) i prawdopodobieństwo (P) zdarzeń, szacujemy ryzyko (R). 1.Mała [M] 2.Średnia [S] 3.Duża [D] Mało prawdopodobne [M] Małe (M) Małe (M) Średnie (S) Prawdopodobne [S] Małe (M) Średnie (S) Duże (D) Wysoce prawdopodobne [D] Średnie (S) Duże (D) Duże (D) (P) Stanowisko: Czas narażenia: w trakcie ratownik medyczny całej dniówki roboczej LP. Zagrożenie /wirusy, bakterie, grzyby, pasożyty wg wykazu – wraz z grupą zagrożenia Źródło zagrożenia (przyczyna). Droga zakażenia. 1 Wirus grypy (typ A, B, C) – Orthomyxoviridae, gr. 2. Ludzie. Powietrzno-kropelkowa. Grypa. Zapalenie płuc i inne powikłania. S M M Przestrzeganie zasad higieny. Szczepienia. 2 Wirus ospy wietrznej i półpaśca – Varicellazoster VZV; gr. 2. Ludzie. Powietrzno-kropelkowa. Ospa wietrzna. Półpasiec. S M M Przestrzeganie zasad higieny. 3 Wirus opryszczki pospolitej – Herpes simplex virus, HHV-1 i HHV-2; gr.2. Ludzie. Bezpośrednia – przez uszkodzoną skórę, kontakty rąk i inne. Opryszczka – pęcherzykowe zapalenie błon śluzowych jamy ustnej, skóry, zapalenie rogówki i inne. S M M Przestrzeganie zasad higieny. 4 Wirus zapalenia wątroby typu A – Picomaviridae; gr. 2. Ludzie. Ścieki. Pokarmowa. Bezpośrednia. Zapalenie – wątroby, jelit, żołądka. S M M Przestrzeganie zasad higieny. Szczepienia. 5 Wirus zapalenia wątroby typu B – Hepatitisviridae; gr. 3. Ludzie. Bezpośrednia (skaleczenia) – przez krew i inne płyny ustrojowe człowieka. Krwawienia. Zapalenie wątroby. Marskość wątroby. Nowotwór wątroby. D M S Przestrzeganie zasad higieny i przyjętych procedur medycznych. Szczepienia. 6 Wirus zapalenia wątroby typu C – Hepatitisviridae; gr 3. Ludzie. Bezpośrednia (skaleczenia) – przez krew i inne płyny ustrojowe człowieka. Zapalenie wątroby. Marskość wątroby. Nowotwór wątroby. D M S Przestrzeganie zasad higieny i przyjętych procedur medycznych. 7 Ludzki wirus nabytego niedoboru odporności HIV – Retroviridaae; gr. 3. Ludzie. Bezpośrednia – przez krew i inne płyny ustrojowe człowieka. AIDS (zespół nabytego obniżenia odporności komórkowej), chroby ogólnoustrojowe, śmierć. D M S Przestrzeganie zasad higieny i przyjętych procedur medycznych. 8 Bakteria – prątek ludzki (Kocha) – Mycobakterium tuberculusis; gr. 3. Ludzie. Powietrzno-kropelkowa Gruźlica płuc, rzadziej innych narządów. D M S Przestrzeganie zasad higieny i przyjętych procedur medycznych – w tym systematyczne prześwietlenia płuc. 9 Bakteria beztlenowa Clostridium tetani; gr. 2. Działanie toksyczne. Ziemia, kurz, brud. Tężec. S M M Przestrzeganie zasad higieny. Prawidłowe wyposażenie apteczki pierwszej pomocy – w tym w wodę utlenioną. Szczepienia. 10 Bakteria beztlenowa Clostridium perfringens; gr. 2. Działanie toksyczne. Ziemia, kurz, brud. Zgorzel gazowa (gangrena, martwica). S M M Przestrzeganie zasad higieny. Prawidłowe wyposażenie apteczki pierwszej pomocy – w tym w wodę utlenioną. 11 Bakteria Chlamydophila pneumoniae; gr. 2. Ludzie. Powietrzno-kropelkowa. Zapalenie płuc. Choroby wątroby. S M M Przestrzeganie zasad higieny. 12 Bakteria Corynebacterium Minutissimum; gr. 2. Ludzie. Bezpośrednia – przez uszkodzona skórę, kontakty rąk i inne. Łupież rumieniowy – objawiający się złuszczającymi ogniskami rumieniowymi – głównie w okolicy pachwin. S M M Przestrzeganie zasad higieny. 13 Ludzie. Bezpośrednia – przez Bakterie Enterobacter spp.; uszkodzona skórę, kontakty rąk gr. 2. i inne. Woda. Zakażenia przyranne, zakażenia układu moczowego, wtórne zapalenia płuc, posocznica. S M M Przestrzeganie zasad higieny. 14 Bakterie Escherichia coli (pałeczki okrężnicy); gr. 2. Ludzie. Bezpośrednia – np. kontakty rąk. Nie myte owoce i warzywa. Głównie zakażenia pokarmowe. S M M Przestrzeganie zasad higieny. 15 Bakterie Haemophilus influenzae; gr. 2. Ludzie. Powietrzno-kropelkowa. Zapalenie ucha środkowego, zatok Przewlekłe zapalenie oskrzeli. Zapalenie płuc. S M M Przestrzeganie zasad higieny. 16 Pokarmy i napoje skażone bakteriami, takimi jak m.in. Grzyby Candida spp.; gr. 2. Salmonella, gronkowiec złocisty Działanie alergiczne. (Staphylococcus aureus), pałeczki okrężnicy (Escherichia coli). Objawy zatrucia pokarmowego. S M M Przestrzeganie zasad higieny i bezpieczeństwa zdrowotnego żywności. 17 Pasożyty – świerzbowiec; gr. 2. Zapalenie ropne skóry. S M M Przestrzeganie zasad higieny. Ciężkość następstw [C] Stopień prawdopodobieństwa KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO W NARAŻENIU NA CZYNNIKI BIOLOGICZE Ryzyko Ocena ryzyka zawodowego dla RATOWNIKA MEDYCZNEGO ryzyko zawodowe www.przyjacielprzypracy.pl Prawdop. www.przyjacielprzypracy.pl Ciężkość ryzyko zawodowe Tabela I. Szacowanie ryzyka w skali trójstopniowej, według normy PN-N18002:2011 Ryzyko D (duże) jest nieakceptowalne – trzeba natychmiast zredukować ryzyko. Ryzyko S (średnie) jest warunkowo akceptowalne – pod warunkiem, że podjęte zostaną środki powodujące dalszą redukcję ryzyka. Ryzyko M (małe) jest akceptowalne – należy dążyć do tego, by nie uległo ono podwyższeniu. przyjaciel przy pracy kwiecień 2016 przyjaciel przy pracy kwiecień 2016 Ludzie – kontakt z zainfekowaną skórą. Możliwe skutki zagrożenia Środki profilaktyczne Tabela II. Karta oceny ryzyka zawodowego w narażeniu na czynniki biologiczne 33 ryzyko zawodowe www.przyjacielprzypracy.pl Literatura: 1. Bryła Ryszard: Bezpieczeństwo i higiena pracy; Wyd. ELAMED; Katowice 2011. 2. Jakubaszko Juliusz: Ratownik medyczny; Wydawnictwo Medyczne Górnicki; Wrocław 2010. 3. Ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. w Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.). 4. Ustawa z 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz.U. nr 191 poz. 1410 ze zm. – t.j. w Dz.U. z 2013 r. poz. 757). 5. Ustawa z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. nr 88 poz. 553 ze zm.). 6. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz.U. z 2003 r. nr 169 poz. 1650 ze zm.). 7. Rozporządzenie z 14 czerwca 2007 r. w sprawie doskonalenia zawodowego ratowników medycznych (Dz.U. nr 112 poz. 775). 8. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych dla zdrowia czynników biologicznych w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz.U. nr 81 poz.716 ze zm.). 9. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz.U. z 2005 r. nr 11 poz. 86). 10. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz.U. nr 259 poz. 2173). 11. Rozporządzenie Rady Ministrów z 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (t.j. w Dz.U. z 2013 r. poz. 1367). 12. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. nr 109 poz. 719 ze zm.). Na etapie identyfikacji zagrożeń -przed korektą Źródło Możliwe (zdarzenie) zagrożenia skutki zagrożenia Ryzyko (R) Środki profilaktyczne Ciężkość Prawdop. (p) Ryzyko (R) 1 Zagrożenie Prawdop. (p) LP. 2 3 4 5 7 8 9 10 12 13 1 Powierzchnie, na których możliwy jest upadek (upadek na tym samym poziomie). Śliskie i nierówne powierzchnie w miejscu wykonywania czynności ratunkowych i na terenie placówki medycznej. Potłuczenia. Złamania kończyn. Zwichnięcia. Urazy wewnętrzne. S S S Stosowanie przez pracownika obuwia z podeszwą antypoślizgową. Zachowanie szczególnej ostrożności. Przestrzeganie porządku na drogach komunikacji wewnętrznej w placówce medycznej. S M M 2 Różnica poziomów (upadek na niższy poziom). Przemieszczanie się po schodach i pobyt w punktach znajdujących się nad poziomem terenu, w czasie prowadzonych czynności ratowniczych. Złamania kończyn. Urazy wewnętrzne. S S S Przestrzeganie przyjętych procedur bezpieczeństwa. Zachowanie szczególnej uwagi. S M M Kontakt ze skórą i krwią osoby poszkodowanej oraz inne drogi przenikania materiału biologicznego. Przewlekłe choroby ogólnoustrojowe. D S D Przestrzeganie procedur bezpieczeństwa podczas udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej, w tym stosowanie środków ochronnych (m.in. rękawic i maseczek do sztucznego oddychania). D M S 3 Czynniki biologiczne – mikroorganizmy chorobotwórcze przenoszone: drogą kropelkowopowietrzną; drogą skórną; poprzez płyny ustrojowe oraz makroorganizmy pasożytnicze. 4 Czynniki chemiczne – trujące, drażniące, uczulające. Środki używane do dezynfekcji. Leki. Rękawice lateksowe. Zatrucia. Alergie. S S S Przestrzeganie procedur związanych z używaniem i przechowywaniem substancji niebezpiecznych. Stosowanie ochron dermatologicznych – odpowiednio dobranych kremów. Właściwy dobór rodzaju rękawic ochronnych. S M M 5 Prąd elektryczny (porażenie prądem). Urządzenia zasilane energią elektryczną o napięciu do 1 kV. Przewody doprowadzające prąd i osprzęt. Śmierć. D S D Przestrzeganie procedur w kontakcie z urządzeniami pod napięciem elektrycznym. Bieżąca kontrola stanu przewodów i osprzętu elektrycznego. D M S 6 Pożar. Substancje łatwopalne używane w trakcie wykonywanych czynności. Niesprawna instalacja elektryczna karetki ratunkowej. Ciężkie urazy ciała. Śmierć. D S D Przestrzeganie procedur bezpieczeństwa pożarowego. Wyposażenie karetki w odpowiedni sprzęt przeciwpożarowy i systematyczny przegląd tego sprzętu. Przeprowadzanie okresowej kontroli instalacji elektrycznej pojazdu. D M S 7 Ostrza i ostre lub szorstkie elementy. Sprzęt medyczny – igły, skalpel, nożyczki itp. Opakowania. Pomocniczy sprzęt transportowy. Urazy ciała – głównie dłoni. S S S Stosowanie rękawic ochronnych i roboczych. Przestrzeganie procedur bezpieczeństwa. Zachowanie szczególnej uwagi. S M M 8 Obciążenie fizyczne – dynamiczne. Podnoszenie i przenoszenie osób chorych lub poszkodowanych w wypadku. Przenoszenie sprzętu. Ciężkie urazy kręgosłupa i stawów. Wystąpienie przepukliny. D D D Przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i ergonomii transportu. Stosowanie sprzętu pomocniczego w transporcie chorych lub poszkodowanych. S S S 9 Obciążenie emocjonalne (stres). Widok osób ciężko poszkodowanych. Pośpiech. Niestosowne zachowania osób – chorych, poszkodowanych, postronnych. Choroby nerwowe. Choroby ogólnoustrojowe. S S S Udział w szkoleniach i samokształcenie w zakresie umiejętności radzenia sobie ze stresem. Korzystanie z pomocy psychologa. Doskonalenie postaw asertywnych. S M M 10 Niebezpieczne zachowanie się pacjenta. Odruchy bezwarunkowe wywołane strachem lub bólem. Agresja Urazy ciała. S S S Przestrzeganie procedur bezpieczeństwa. Samokształcenie w zakresie psychologii zachowań. S M M 11 Agresja zwierząt. Niebezpieczne zwierzęta – agresywne psy. Rany szarpane. S S S Zachowanie szczególnej uwagi. Stosowanie środków odstraszających, w razie takiej konieczności. S M M 12 Uderzenie. Przygniecenie. Wyposażenie karetki. Dojścia do osób poszkodowanych. Ciągi komunikacyjne w placówce medycznej. Urazy ciała. S S S Zachowanie szczególnej ostrożności. Stosowanie szelek bezpieczeństwa w pojeździe. Właściwe posadowienie i zamocowanie sprzętu w karetce. Przestrzeganie porządku na drogach komunikacji wewnętrznej w placówce medycznej. S M M 13 Wypadek drogowy. Zderzenie karetki z przemieszczającymi się pojazdami lub innymi obiektami. D M S 14 Występowanie, w zależności od pory roku, Zmienne warunki atmosferyczne. niskich lub wysokich temperatur. Opady deszczu lub śniegu. M M M Ciężkie urazy ciała. Śmierć. D S D Przestrzeganie przez kierującego pojazdem podstawowych zasad obowiązujących w ruchu drogowym, m.in. zasady ograniczonego zaufania oraz zasady zachowania szczególnej ostrożności. Zapewnienie pełnej sprawności pojazdu poprzez terminowe przeglądy, właściwą konserwację i bieżące naprawy. Właściwe posadowienie i zamocowanie sprzętu w karetce. Stosowanie szelek bezpieczeństwa w pojeździe. Przeziębienie lub przegrzanie organizmu. S S S Zapewnienie sprawnego systemu ogrzewania w pojeździe. Stosowanie przez pracownika odzieży przystosowanej do warunków zewnętrznych. Opracowanie: Redakcja 34 Po korekcie - ocena aktualna Ciężkość III. Opis metody oceny ryzyka Oceniamy aktualne ryzyko zawodowe, spowodowane poszczególnymi czynnikami biologicznymi dla danego stanowiska pracy i wyniki wpisujemy do tabeli II. Największą oszacowaną tutaj wartość ryzyka (z tabeli II) umieszczamy następnie w głównej (ogólnej) karcie oceny ryzyka – w miejscu gdzie podajemy zagrożenia wywołane czynnikami biologicznymi (tabela III). W przedstawionej tutaj głównej (ogólnej) karcie oceny ryzyka (tabela III), część pierwsza (rubryki pionowe: p. 2-7) przedstawia identyfikację zagrożeń (możliwych zdarzeń), które są związane z wykonywanymi pracami. Identyfikacja zagrożeń uświadamia nam jakie niebezpieczne sytuacje mogą się pojawić i jaka może być ich skala (lub była przed podjęciem działań naprawczych). Należy dodać, że ciężkość oraz prawdopodobieństwo tych zagrożeń (zdarzeń) przyjmuje się tutaj w zakresie zdroworozsądkowym i na tej podstawie wyznaczone zostaje ryzyko przed korektą. Część druga karty (rubryki pionowe: p. 8-11) przedstawia aktualną ocenę ryzyka. ryzyko zawodowe www.przyjacielprzypracy.pl Tabela III. Karta oceny ryzyka zawodowego (główna) – dla czynności ratownika medycznego wg PN – N – 18002:2011 przyjaciel przy pracy kwiecień 2016 przyjaciel przy pracy kwiecień 2016 35