załączniku - Zgorzelec

Na temat dzieła:
Jesienią 2015 roku Nowa Filharmonia Łużycka, pod patronatem dyrektora muzycznego Andrea
Sanguineti, poświęca się dziełu muzyki współczesnej, które mocno wykracza poza zwykłe ramy
cyklu jego koncertów filharmonicznych: Symfonii Turangalîla Oliviera Messiaen. W ten
sposób orkiestra wnosi znaczący wkład do badań nad twórczością tego francuskiego kompozytora,
który w 1940 roku przez dziewięć miesięcy, więziony był w obozie jeńców wojennych Stalag VIII A
w byłym Görlitz-Moys (dzisiaj: Zgorzelec Ujazd).
Olivier Messiaen skomponował »Symfonię Turangalîla« na fortepian solo, fale Martenota i wielką
orkiestrę na zlecenie Siergieja Koussevitzkyʻego dla Bostońskiej Orkiestry Symfonicznej, której
premiera odbyła się 2 grudnia 1949 roku pod dyrekcją Leonarda Bernsteina. Dziesięcioczęściowa
symfonia jest jednym z najbardziej znanych dzieł kompozytora, które po ponad 300 wykonaniach
na stałe weszło do standardowego repertuaru dużych orkiestr. Muzycznie Messiaen oscyluje
pomiędzy skrajnościami: słodkie dźwięki Hollywood trafiają na bruistyczną twardość. On pojawia
się w tym wielkim dziele jako mistrz żonglujący rytmem, dźwiękiem i kolorem: muzyka ta jest
bardzo bogata w przeróżne dźwięki: czasem przeplatają się spokojne, melodyjne pasaże z szybkimi,
rytmicznymi; czasami język tonalny jest ubarwiony egzotyką zgodnie z orkiestrą balijską Gamelan;
a czasami fortepian solowy imituje śpiew ptaków. Muzyka uzyskuje szczególny koloryt dzięki falom
Martenota, które posiadają niesamowity zasięg – od delikatnego fortepianu do przenikających
dźwięków syreny. Dzięki tym środkom udaje się Messiaenowi wyczarować fantazyjne Indie, pełne
żywiołowej euforii i nieskrępowanej zmysłowości.
Nazwa „Turangalîla“ pochodzi z sanskrytu i została wybrana zarówno z powodu dźwięku jak i jego
znaczenia. Obie połówki tego słowa przepełnione energią muzyki i fascynacji Messiaena czasem i
rytmem połączone ze sobą oznaczają: „Turanga“ - „tempo“, podczas gdy „lîla“ oznacza „witalność,
grę stworzenia, rytm i ruch“.
Tak, jak wszystkie jego dzieła również i to wyraźnie napisane w chaosie »Symfonia Turangalîla«,
opiera się na racjonalnej zdyscyplinowanej pracy i stanowi przegląd innowacyjnych kompozycji
technicznych, które Messiaen rozwinął i usystematyzował do połowy lat 40. Tutaj jest to przede
wszystkim rytm, który całkowicie wykracza poza swoją tradycyjną funkcję, jako podpora sekwencji
melodycznych i sam w sobie stawia w cieniu barbarzyńską siłę »Sacre du printemps«Strawińskiego.
Biografie artystów:
Nicholas Rimmer, fortepian
Pianista Nicholas Rimmer, urodzony w Anglii, jest znany i ceniony jako znakomity muzyk
kameralny i akompaniator. Studiował grę na fortepianie w Wyższej Szkole w Hanowerze
u Christophera Oakdena i muzykologię na Uniwersytecie w Cambridge. Rimmer dwukrotnie
otrzymał nagrodę Niemieckiego Konkursu Muzycznego: w 2006 roku jako partner pianista
i w 2010 roku z Leibniz Trio. Występował na renomowanych festiwalach, m.in. w SzlezwikHolsztyn, Meklemburgia-Pomorze Przednie, Aldeburgh, Schwetzingen, Ludwigsburg oraz
Lockenhaus i koncertował na scenach londyńskiej Wigmore Hall, Gasteig w Monachium, Tonhalle
w Zurychu i Filharmonii Berlińskiej.
Thomas Bloch, fale Martenota
Specjalizujący się w rzadkich instrumentach muzyk Thomas Bloch studiował fale Martenota
u Jeanne Loriod w Konserwatorium Paryskim, gdzie zdobył pierwszą nagrodę w klasie tego
instrumentu. Sam do dzisiaj wykłada na tej uczelni, a oprócz tego jest profesorem muzykologii na
Uniwersytecie w Strasburgu. Repertuar tego jednego z najbardziej popularnych światowych
solistów obejmuje muzykę zarówno klasyczną i nowoczesną, od pieśni, rocka, opery, muzyki
filmowej aż do baletu. Obecnie można usłyszeć wykonania tego wszechstronnego muzyka na ponad
100 różnych płytach.
Nowa Filharmonia Łużycka
Nowa Łużycka Filharmonia została utworzona 1 sierpnia 1996 roku z połączenia Łużyckiej
Filharmonii z Filharmonią Görlitz. Nowa Filharmonia Łużycka wystawia w każdym sezonie siedem
różnych programów koncertowo-symfonicznych, jednorazowo w pięciu miastach na terenie Łużyc
i Dolnego Śląska, osiągając w ten sposób w każdej serii koncertów około 2.000 słuchaczy.
Po zamknięciu Hali Miejskiej w Görlitz Nowa Filharmonia Łużycka występuje w teatrze w Görlitz
(504 miejsca), w teatrze w Bautzen i teatrze w Zittau. Repertuar sięga od wielkich symfoników jak
Mahler i Schostakowitsch przez Schumanna, Griega i Beethovena, aż do współczesnych
kompozytorów i międzynarodowych projektów Crossover. Szczególną pozycją w dorobku orkiestry
cieszy się muzyka kościelną i muzyka współczesna z XX i XXI wieku.
Andrea Sanguineti, dyrygent
Po swoim debiucie na podium w Państwowej Orkiestrze Dolnej
Saksonii w Hanowerze w 2008 roku, wielokrotnie obejmował
kierownictwo muzyczne w różnych teatrach operowych
w Niemczech nad wieloma nowymi produkcjami i wznowieniami.
Jego szeroki repertuar obejmuje operetki takie jak »Im Weißen
Rössl« (»The White Horse Inn«) czy też »Wesoła wdówka«
jak i opery Rossiniego, Verdiego, Donizettiego i Pucciniego
wywodzące się z jego ojczyzny, aż po niemieckie dramaty
muzyczne, w tym m.in. »Tristan i Izolda« Wagnera.
Andrea studiował fortepian i kompozycję w Konserwatorium w
Genui i dyrygenturę na Uniwersytecie Muzyki i Sztuk Scenicznych
w Wiedniu oraz w Konserwatorium w Mediolanie »G. Verdi«. Tam
otrzymał dyplom jako jeden z najmłodszych młodych talentów w
wieku zaledwie 23 lat na wydziale dyrygentury orkiestrowej.
Messiaen i Zgorzelec:
Na południowo-wschodnim obrzeżu podwójnego miasta Görlitz-Zgorzelec znajduje się szczególne
historyczne miejsce, które już dawno zostało zapomniane, jednak od kilku lat powraca do
świadomości: dawny obóz jeńców wojennych Stalag VIII A. 120.000 więźniów wojennych z różnych
krajów, takich jak Polska, Francja, Belgia, Wielka Brytania, Jugosławia i Związek Radziecki
w latach 1939 - 1945 było zarejestrowanych w Stalagu VIII A, szacuje się, że 12.000 osób z nich go
nie przeżyło. Wielu z jeńców było przydzielonych do obozów pracy, w ten sposób znacząco
wpływając na wizerunek miasta Görlitz.
O tym, że muzyka łączy i pozwala załagodzić ból i cierpienie dowodzi Olivier Messiaen, który
podczas pobytu w niewoli w Stalagu VIII A skomponował „Quatuor pour la fin du temps“ („Kwartet
na koniec czasu”) i wraz z trzema innymi więźniami wykonał go po raz pierwszy 15 stycznia 1941 r.
w baraku teatralnym obozu. Dziś kwartet jest jednym z najbardziej znanych i najczęściej
wykonywanych utworów muzycznych XX wieku. Fakt, że Messiaen skomponował go w bardzo
prymitywnych warunkach jako więzień Stalagu VIII A, zwiększa prestiż tego utworu jeszcze
bardziej.
W grudniu 2004 roku narodził się pomysł, aby w tym miejscu, które ma tak duże znaczenie dla
wspólnej historii Europy, stworzyć Europejskie Centrum Edukacyjno-Kulturalne Zgorzelec-Görlitz
MEETINGPOINT MUSIC MESSIAEN - dla dzieci, młodzieży, artystów i muzyków, a także
wszystkich ludzi z Europejskiego Miasta, trójnarodowego regionu i Europy. Centrum nie spełnia
roli jedynie miejsca pamięci, ale również platformy dla rozwoju i rozpowszechniania światowego
zrozumienia działań artystycznych, stwarzając odwiedzającym miejsce na kreatywność. W dniu
15.01.2015 roku, po wielu latach starań, nowo wybudowane centrum zostało otwarte.
Ku pamięci wszystkich, którzy w obozie cierpieli żyli obawą, ale i nadzieją MEETINGPOINT
MUSIC MESSIAEN zaprasza od 2008 roku corocznie na specjalny koncert. Każdego roku w dniu
15 stycznia, „Quatuor pour la fin du temps“ („Kwartet na koniec czasu”) wykonywany jest
w historycznym miejscu jego powstania, przypominając w ten sposób o tym szczególnym
wydarzeniu.
Premiera »Symfonii Turangalîla« stwarza okazję do konfrontacji z kolejnym ważnym
dziełem Messiaena. Aby temu niezwykłemu dziełu zapewnić konieczną przestrzeń
Nowa Filharmonia Łużycka Filharmonia przenosi się z teatru w Görlitz na scenę PGE
Turów Arena w Zgorzelcu (2.500 miejsc).