PRacE ORYgINaLNE

prace ORYGINALNE
Piel. Zdr. Publ. 2013, 3, 3, 249–255
ISSN 2082-9876
© Copyright by Wroclaw Medical University
Ewa Malczyka–d, f, g, Marta Misiarzc, e, f, Marzena Zołoteńka-Synowiecc, e, f,
Dorota Ratajczaka–c, f, g
Zachowania nabywcze wybranej grupy studentów
wobec mrożonej żywności wygodnej
The Acquire Behavior of the Chosen Group of Students
Towards Frozen Convenience Food
Instytut Dietetyki, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nysie
A – koncepcja i projekt badania; B – gromadzenie i/lub zestawianie danych; C – analiza i interpretacja danych;
D – napisanie artykułu; E – krytyczne zrecenzowanie artykułu; F – zatwierdzenie ostatecznej wersji artykułu;
G – inne (opracowanie statystyczne, zebranie piśmiennictwa)
Streszczenie
Wprowadzenie. Intensywne tempo życia oraz chęć jego ułatwienia sprawiają, że zwiększa się zainteresowanie
żywnością wygodną, co znacznie wpłynęło na rozwój zamrażalnictwa żywności i poszerzaniem oferty produktów
mrożonych.
Cel pracy. Poznanie zachowań nabywczych wybranej grupy studentów wobec mrożonej żywności wygodnej.
Materiał i metody. Badaną grupę stanowiło 202 studentów katowickich uczelni wyższych: 109 kobiet i 93 mężczyzn w wieku 20–32 lat. Badania przeprowadzono metodą ankietową. Narzędziem badawczym był autorski kwestionariusz zawierający pytania, które dotyczyły czynników decydujących o wyborze mrożonej żywności.
Wyniki. W hierarchii czynników wyboru mrożonej żywności wygodnej kobiet i mężczyzn zaobserwowano silny
związek korelacyjny. Takie czynniki, jak: zapach, marka, przyzwyczajenie, opinia znajomych, rodzaj opakowania,
bezpieczeństwo żywności, brak uzdolnień kulinarnych i reklama były tak samo ważne przy wyborze mrożonej żywności wygodnej zarówno dla kobiet, jak i dla mężczyzn. Dla studentów mieszkających z rodzicami lub samodzielnie
najistotniejsze były takie czynniki, jak: smak, termin przydatności do spożycia i zapach, a najmniejsze znaczenie
miały: brak uzdolnień kulinarnych oraz reklama. Studenci bez względu na swoją sytuację materialną w pierwszej
kolejności zwracali uwagę na smak, termin przydatności do spożycia oraz zapach. Smak, termin przydatności do
spożycia, zapach, marka, przyzwyczajenie, bezpieczeństwo zdrowotne, brak uzdolnień kulinarnych oraz reklama
zajęły podobne pozycje w hierarchii czynników wyboru mrożonej żywności wygodnej w grupie studentów pracujących i niepracujących.
Wnioski. Stwierdzono, że płeć, warunki mieszkalne, sytuacja materialna oraz aktywność zawodowa nie były zmiennymi różnicującymi czynniki wyboru mrożonej żywności wygodnej. Determinantami wyboru mrożonej żywności
wygodnej były: smak, termin przydatności do spożycia, zapach i cena (Piel. Zdr. Publ. 2013, 3, 3, 249–255).
Słowa kluczowe: żywność mrożona, żywność wygodna, zachowania nabywcze, studenci.
Abstract
Background. The intense pace of life and the desire to facilitate, makes the growing interest in the food convenient.
The increase in interest in this food significantly influenced on the development of freezing food, and consequently
systematic expansion the offer of frozen products.
Objectives. The aim of this study was recognize the acquire behavior of chosen group of students towards frozen
convenience food.
Material and Methods. The study group consisted of 202 students: 109 women and 93 men in the age between 20
and 32. The study was conducted by a questionnaire. The research tool was a author’s closed questionnaire, which
included some questions about the factors determining the choice of frozen food.
Results. In the hierarchy of factors of choice frozen convenience food for men and women, showed a strong
relation of correlation. The factors such as: smell, brand, custom, opinion friends, type of packaging, food safety,
250
E. Malczyk et al.
lack of culinary talent and advertising, occupied the same place, in the women as in the men, in the ranks of the
determinants. For students living with their parents or living alone, the most important factors were such as: taste,
expiry date and flavor, and the least important were: lack of culinary talent and advertising. Students, regardless of
their financial situation, first drew attention to the taste, expiry date and flavor. Selection factors such as taste, expiry
date, flavor, brand, custom, health security, lack of culinary talent and advertising, occupied similar positions in the
hierarchy of factors of choice frozen convenience food in the group of working and non-working students.
Conclusions. Affirmed, that gender, housing conditions, financial situation and professional activity, were not the
variables differentiating factors of frozen food choice. The determinants of the choice of frozen convenience food
were: taste, expiry date, flavor and price (Piel. Zdr. Publ. 2013, 3, 3, 249–255).
Key words: frozen foods, convenience food, acquire behavior, students.
Intensywne tempo życia oraz chęć jego ułatwienia sprawiają, że zwiększa się zainteresowanie żywnością wygodną [1–4]. Żywność wygodna
to produkty o wysokim stopniu dyspozycyjności,
które zapewniają konsumentowi możliwość szybkiego przygotowania posiłku, czyli są żywnością
łatwą w użyciu [5, 6]. Przemysł spożywczy stosuje
wiele innowacyjnych technologii, których zastosowanie umożliwia opracowanie i wyprodukowanie
nowych, wysoko przetworzonych wyrobów. Obecnie żywność wygodna jest reprezentowana przez
setki otrzymywanych powszechnie produktów,
spełniających bardzo zróżnicowane oczekiwania
konsumentów [7]. Zwiększenie zainteresowania
żywnością wygodną znacznie wpłynęło na rozwój zamrażalnictwa żywności, co powoduje systematyczne poszerzanie oferty produktów mrożonych [8, 9].
Zamrażanie jest najbardziej naturalną i uniwersalną metodą utrwalania żywności. Metoda
ta gwarantuje wygodę w dystrybucji i użyciu, zachowując jednocześnie wysoką wartość odżywczą
i atrakcyjność cech sensorycznych produktów.
W większości krajów produkcja żywności mrożonej należy do najbardziej dynamicznie rozwijającej
się branży przemysłu spożywczego. Mrożona żywność gotowa zdobywa coraz większą popularność
i coraz szersze zastosowanie zarówno w gospodarstwach domowych, jak i w różnych gałęziach
żywienia zbiorowego (restauracjach, stołówkach
zakładowych, szkolnych, szpitalach, sanatoriach,
barach itp.) [9]. Mimo to, konsumpcja tych produktów w Polsce jest nadal na niskim poziomie [7,
10, 11]. Produkty mrożone dzięki zachowanym
walorom odżywczym i sensorycznym stanowią
jednak wyjątkową pozycję na rynku żywności wygodnej i dlatego przypuszcza się, że jej spożycie
w przyszłości będzie się zwiększać [10, 12].
Celem pracy było poznanie zachowań nabywczych wybranej grupy studentów wobec mrożonej
żywności wygodnej.
Materiał i metody
Badanie przeprowadzono w kwietniu 2012 r.
wśród 202 studentów uczelni katowickich: Akademii Wychowania Fizycznego (AWF), Akademii
Ekonomicznej (AE) i Wyższej Szkoły Technicznej
(WST). W badaniach uczestniczyło 109 kobiet
i 93 mężczyzn w wieku 20–32 lat. Średni wiek respondentów wynosił 23 lata. 55% ankietowanych
stanowili studenci studiujący w trybie stacjonarnym, a 45% w trybie niestacjonarnym. Przeważały
osoby o aktywnym stylu życia (67%). W badanej
grupie połowę ankietowanych stanowili studenci
aktywni zawodowo (50%). 103 studentów (53%)
mieszkało z rodzicami, pozostałych 93 (47%) zamieszkiwało w akademikach lub w wynajętych
albo własnych mieszkaniach. Sytuacja materialna
ankietowanych studentów przedstawiała się następująco: 103 osoby oceniły swoją sytuację materialną jako dobrą, 77 jako dostateczną, 12 jako bardzo
dobrą, a 10 jako złą.
Narzędziem badawczym był autorski kwestionariusz zawierający pytania typu zamkniętego,
które dotyczyły czynników decydujących o wyborze mrożonej żywności wygodnej. Determinanty
wyboru były oceniane na podstawie skali w zakresie od 1 (małe znaczenie) do 5 (duże znaczenie).
Uzyskane dane zostały wykorzystane do obliczenia średniego stopnia znaczenia czynników
wyboru tej żywności w całej badanej grupie oraz
w grupach wyróżnionych ze względu na: płeć, sytuację materialną, warunki mieszkaniowe, aktywność
zawodową. Otrzymanym średnim wartościom liczbowym przyporządkowano rangi, tworząc szeregi
determinantów wyboru tej żywności dla całej badanej grupy studentów oraz z uwzględnieniem wyżej
wymienionych wyróżników. Aby ocenić stopień zależności między szeregami determinantów wyboru,
zastosowano analizę korelacji rang Kendalla. Do interpretacji wyników przyjęto następujące poziomy
korelacji: ≤ 0,4 – korelacja słaba, ≤ 0,6 – korelacja
umiarkowana, ≥ 0,7 – korelacja silna. Poziom istotności statystycznej α przyjęto dla p = 0,05. Analizę
statystyczną uzyskanych wyników przeprowadzono za pomocą programu Statistica v. 10.
251
Zachowania nabywcze wybranej grupy studentów wobec mrożonej żywności wygodnej
Wyniki
Najbardziej istotnymi determinantami wyboru mrożonej żywności wygodnej wśród wszystkich
respondentów były: smak, termin przydatności do
spożycia, zapach i cena (R = 1–4). Czynniki te uzyskały stopień mieszczący się w granicach 4,0–4,5,
co pozwoliło na zakwalifikowanie ich do grupy
czynników mających duże znaczenie dla ankietowanych. Kolejne pozycje w hierarchii determinantów wyboru zajęły: wygoda w przygotowaniu, dostępność produktu, wygląd oraz wartość odżywcza
(R = 5–8). Do czynników mających małe znaczenie
dla ankietowanych zostały zakwalifikowane: marka produktu, przyzwyczajenie, opinia znajomych,
rodzaj opakowania, bezpieczeństwo żywności,
brak uzdolnień kulinarnych (R = 9–14). Na najniższej pozycji znalazła się reklama (R = 15), której
przypisano bardzo małe znaczenie podczas wyboru mrożonej żywności wygodnej (tab. 1).
W hierarchii czynników wyboru mrożonej
żywności wygodnej kobiet i mężczyzn zaobserwowano silny związek korelacyjny (rk = 0,89). Następujące czynniki: zapach, marka, przyzwyczajenie,
opinia znajomych, rodzaj opakowania, bezpie-
czeństwo żywności, brak uzdolnień kulinarnych
i reklama zajęły takie same miejsca w szeregach
determinantów zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn (R = 3, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15). Układ pozostałych determinantów wyboru był różny między
szeregami kobiet i mężczyzn. Różnica międzyrangowa wynosiła 1–3 jednostek. Mężczyźni przede
wszystkim zwracali uwagę na smak (R = 1), a kobiety na termin przydatności do spożycia (R = 1).
W przypadku mężczyzn istotne były również: cena
(R = 4) i wygląd (R = 5), które w hierarchii kobiet
zajmowały dalsze miejsca (odpowiednio R = 6,
R = 8). Kobiety natomiast częściej od mężczyzn
zwracały uwagę na dostępność produktu (R = 4),
wygodę w przygotowaniu (R = 5) i wartość odżywczą (R = 7). Wśród mężczyzn czynniki te zostały
ulokowane na dalszych pozycjach: (R = 6,5; 6,5; 8)
(tab. 1).
Współczynnik korelacji rang Kendalla
(rk = 0,81) wskazał na silną zależność między rangami czynników wyboru studentów mieszkających
z rodzicami i studentów mieszkających bez rodziców. Dla studentów mieszkających z rodzicami
lub też mieszkających samodzielnie najistotniejsze
były takie czynniki, jak: smak, termin przydatności
Tabela 1. Średni stopień znaczenia czynników wyboru produktów mrożonych z uwzględnieniem płci
Table 1. The average level of meaning the choice factors of frozen food taking gender into consideration
Czynniki
Ogółem
Płeć
kobieta
mężczyzna
x
R
x
Smak
4,46
1
4,47
2
4,45
1
Termin przydatności do spożycia
4,38
2
4,49
1
4,26
2
R
x
R
Zapach
4,24
3
4,28
3
4,19
3
Cena
4,02
4
3,96
6
4,09
4
Wygoda w przygotowaniu
3,9
5
4,05
5
3,72
6,5
Dostępność produktu
3,88
6
4,02
4
3,72
6,5
Wygląd
3,85
7
3,83
8
3,86
5
Wartość odżywcza
3,81
8
3,93
7
3,68
8
Marka produktu
3,65
9
3,64
9
3,67
9
Przyzwyczajenie
3,53
10
3,51
10
3,55
10
Opinia znajomych
3,31
11
3,21
11
3,42
11
Rodzaj opakowania
3,17
12
3,18
12
3,15
12
Bezpieczeństwo żywności
3,13
13
3,17
13
3,09
13
Brak uzdolnień kulinarnych
2,9
14
2,87
14
2,94
14
Reklama
2,53
15
2,57
15
2,49
15
Współczynnik rang Kendalla
rk = 0,89
p = 0,000005
x – średni stopień znaczenia czynników wyboru/the average level of meaning the choice factors.
R – ranga/rank.
n – liczba osób/number of people.
252
do spożycia i zapach (R = 1,1; 2,2; 3,3), a najmniejsze znaczenie miały: brak uzdolnień kulinarnych
(R = 14; 14) oraz reklama (R = 15; 15). Zaobserwowano jednak niewielkie zróżnicowanie między tymi rangami. Różnica międzyrangowa kształtowała
się w granicach 1–4 jednostek. W opinii studentów
mieszkających bez rodziców duże znaczenie podczas wyboru mrożonej żywności wygodnej miał jej
wygląd (R = 4). W hierarchii studentów mieszkających z rodzicami czynnik ten zajął dalsze miejsce
(R = 8) ze średnią 3,69, kwalifikującą go jako mało
istotny przy wyborze mrożonej żywności. Innymi
determinantami o większym znaczeniu dla studentów mieszkających bez rodziców niż dla studentów mieszkających z rodzicami były: wartość
odżywcza (R = 6 vis R = 7), marka produktu (R = 9
vis R = 10) i bezpieczeństwo żywności (R = 12 vis
R = 13). Znaczenie ceny, dostępności produktu,
wygody w przygotowaniu, przyzwyczajenia oraz
rodzaju opakowania było wyżej oceniane przez
studentów mieszkających z rodzicami (odpowiednio R = 4, 5, 6, 9, 12) niż przez studentów mieszkających bez rodziców (R = 5, 8, 7, 10, 13) (tab. 2).
Związek korelacyjny między rangami czynników wyboru produktów mrożonych studentów
znajdujących się w lepszej i gorszej sytuacji finansowej, równy 0,861, wskazywał na jego dużą siłę.
Studenci bez względu na swoją sytuację materialną w pierwszej kolejności zwracali uwagę na smak
(R = 1, 1), termin przydatności do spożycia (R = 2, 2)
oraz zapach (R = 3, 3). Mniejsze znaczenie miały
dla nich takie czynniki wyboru jak: marka, przyzwyczajenie, opinia znajomych, rodzaj opakowania, bezpieczeństwo zdrowotne, brak uzdolnień
kulinarnych czy reklama (R = 9–15). Różnica między szeregami determinantów wyboru wynosiła
0,5–4 jednostek i dotyczyła: ceny, wygody w przygotowaniu, dostępności produktu, wyglądu i wartości odżywczej. Dla studentów mających gorszą
sytuację finansową ważniejsza była cena (R = 4),
dostępność produktu (R = 5) i jego wartość odżywcza (R = 7) w porównaniu ze studentami w lepszej
sytuacji finansowej (odpowiednio R = 7,5, 6, 7,5).
Przywiązywali oni natomiast większą uwagę do
wyglądu (R = 4) i wygody w przygotowaniu posiłku (R = 5) niż studenci znajdujący się w gorszej
sytuacji materialnej (odpowiednio R = 8, R = 6)
(tab. 3).
Smak, termin przydatności do spożycia, zapach, marka, przyzwyczajenie, bezpieczeństwo
zdrowotne, brak uzdolnień kulinarnych oraz reklama zajęły podobne pozycje w hierarchii czynników
wyboru mrożonej żywności wygodnej w grupie
studentów pracujących i niepracujących (R = 1–3,
9–10, 13–15). Ten silny związek korelacyjny potwierdził współczynnik korelacji rang Kendalla, który wyniósł 0,88. Odnotowano niewielkie
E. Malczyk et al.
Tabela 2. Średni stopień znaczenia czynników wyboru produktów mrożonych z uwzględnieniem miejsca
zamieszkania
Table 2. The average level of meaning the choice factors
of frozen food taking place of live into consideration
Czynniki
Mieszkanie
z rodzicami
x
R
bez rodziców
x
R
Smak
4,47
1
4,45
1
Termin przydatności do
spożycia
4,33
2
4,44
2
Zapach
4,15
3
4,34
3
Cena
4,06
4
3,98
5
Wygoda w przygotowaniu
3,91
6
3,88
7
Dostępność produktu
3,94
5
3,82
8
Wygląd
3,69
8
4,02
4
Wartość odżywcza
3,7
7
3,94
6
Marka produktu
3,58
10
3,73
9
Przyzwyczajenie
3,62
9
3,43
10
Opinia znajomych
3,3
11
3,32
11
Rodzaj opakowania
3,16
12
3,18
13
Bezpieczeństwo żywności
3,02
13
3,27
12
Brak uzdolnień kulinarnych 3,03
14
2,76
14
Reklama
15
2,57
15
Współczynnik rang
Kendalla
2,5
rk = 0,809524
p = 0,000026
x – średni stopień znaczenia czynników wyboru/
/the average level of meaning the choice factors.
R – ranga/rank.
n – liczba osób/number of people.
zróżnicowanie między rangami determinantów
wyboru dla studentów pracujących i niepracujących. Cena oraz wygląd i opinia znajomych były
ważniejsze dla studentów pracujących niż dla studentów niepracujących. Różnica międzyrangowa
wynosiła 0,5–3 punktów. Niepracujący natomiast
zwracali większą uwagę na wygodę w przygotowaniu (R = 4), dostępność (R = 5) i wartość odżywczą (R = 6) niż studenci pracujący (odpowiednio
R = 6, 7, 8, 12) (tab. 4).
Omówienie
W opinii badanych studentów najistotniejszy
wpływ na decyzje o zakupie produktów mrożonych miały walory smakowe, termin przydatności
do spożycia, zapach i cena. Kierowanie się smakiem i zapachem w czasie zakupu świadczy o nabywaniu produktów o znanych wcześniej cechach
253
Zachowania nabywcze wybranej grupy studentów wobec mrożonej żywności wygodnej
Tabela 3. Średni stopień znaczenia czynników wyboru
produktów mrożonych z uwzględnieniem sytuacji materialnej
Tabela 4. Średni stopień znaczenia czynników wyboru
produktów mrożonych z uwzględnieniem aktywności
zawodowej
Table 3. The average level of meaning the choice factors
of frozen food taking financial situation into consideration
Table 4. The average level of meaning the choice factors
of frozen food taking professional activity into consideration
Czynniki
Sytuacja materialna
bardzo dobra, dobra
x
R
dostateczna, zła
x
Czynniki
Aktywność zawodowa
tak
x
R
nie
R
x
R
Smak
4,45
1
4,48
1
Smak
4,45
1
4,47
1
Termin przydatności do
spożycia
4,34
2
4,43
2
Termin przydatności do
spożycia
4,3
2
4,46
2
Zapach
4,25
3
4,22
3
Zapach
4,2
3
4,28
3
Cena
3,88
7,5 4,2
4
Cena
4,1
4
3,94
7
Wygoda w przygotowaniu
3,95
5
3,83
6
Wygoda w przygotowaniu
3,76
6
4,03
4
Dostępność produktu
3,89
6
3,88
5
Dostępność produktu
3,75
7
4,02
5
Wygląd
3,96
4
3,69
8
Wygląd
3,84
5
3,85
8
Wartość odżywcza
3,88
7,5 3,73
7
Wartość odżywcza
3,66
8
3,97
6
Marka produktu
3,68
9
3,61
9
Marka produktu
3,62
9
3,69
9
Przyzwyczajenie
3,62
10
3,41
10
Przyzwyczajenie
3,55
10
3,51
10
Opinia znajomych
3,32
11
3,3
11
Opinia znajomych
3,36
11
3,25
11,5
Rodzaj opakowania
3,25
12
3,07
12
Rodzaj opakowania
3,09
12
3,25
11,5
Bezpieczeństwo żywności
3,22
13
3,02
13
Bezpieczeństwo żywności
3,04
13
3,23
13
Brak uzdolnień kulinarnych
2,96
14
2,83
14
Brak uzdolnień kulinarnych
2,97
14
2,83
14
Reklama
2,69
15
2,33
15
Reklama
2,44
15
2,63
15
Współczynnik rang
Kendalla
rk = 0,861254
p = 0,000008
Współczynnik rang
Kendalla
rk = 0,880393
p = 0,000005
x – średni stopień znaczenia czynników wyboru/
/the average level of meaning the choice factors.
R – ranga/rank.
n – liczba osób/number of people.
x – średni stopień znaczenia czynników wyboru/
/the average level of meaning the choice factors.
R – ranga/rank.
n – liczba osób/number of people.
sensorycznych bądź degustacji produktów w miejscu zakupu. Podobne wyniki uzyskano w amerykańskich badaniach [9], w których wykazano, że
najważniejszymi czynnikami branymi pod uwagę
przy zakupie produktów spożywczych były walory
smakowe produktu, a następnie jego cena. Również Górska-Warsewicz [11] wykazuje, iż uwarunkowania ekonomiczne i preferencje smakowe
są najbardziej istotnymi czynnikami wyboru mrożonych produktów. W badaniach własnych dla
respondentów znajdujących się w lepszej sytuacji
materialnej cena ma mniejsze znaczenie przy zakupie produktów mrożonych niż dla studentów
w gorszej sytuacji materialnej. Uwagę zwróciła
natomiast sporo niższa ocena znaczenia czynnika ekonomicznego przez studentów niepracujących w porównaniu z pracującymi. Sytuację taką
zapewne tłumaczy pozostawanie na całkowitym
utrzymaniu rodziców. W badaniach Szczęsnej [26]
wśród studentów zamieszkałych w akademiku
stwierdzono, że najważniejszym czynnikiem wy-
boru była cena produktu, a następnie: cechy sensoryczne i łatwość przygotowania do spożycia.
W niniejszych badaniach wygoda w przygotowaniu i dostępność produktów mrożonych również zostały umiejscowione na wysokiej pozycji. Takie rozmieszczenie czynników uzasadnia przede wszystkim
brak czasu na przygotowanie tradycyjnych posiłków
oraz szeroki asortyment żywności tego typu na rynku. Autorzy innych prac [1, 12, 16, 17] potwierdzają
duże znaczenie tych determinantów podczas wyboru żywności wygodnej. Jeżewska-Zychowicz [17]
podkreśliła ponadto istotność pierwszego czynnika
(wygody w przygotowywaniu żywności do spożycia)
dla osób samotnych, dla których konsumpcja traci
swoje społeczne znaczenie. Badania własne wykazały, iż omawiane czynniki bardziej liczyły się dla studentek niż studentów. Powodem może być częstsze
przygotowywanie posiłków i większy udział w zakupach kobiet niż mężczyzn.
Wśród badanych studentów kolejnymi czynnikami mającymi duże znaczenie przy wyborze
254
E. Malczyk et al.
produktów mrożonych były wygląd i wartość odżywcza. Podobny rozkład czynników zauważyli
Babicz-Zielińskia i Zabrocki [5] w pracy dotyczącej postaw konsumentów wobec prozdrowotnej
wartości żywności. Również dostrzeżono, że walory sensoryczne i wygoda w przygotowaniu żywności miały większe znaczenie niż jej wartość zdrowotna. Wyjątek stanowili studenci znajdujący się
w gorszej sytuacji materialnej, dla których wygląd
produktu był czynnikiem o małym znaczeniu. Dla
młodzieży zamieszkującej w akademikach lub wynajętych mieszkaniach wygląd i wartość odżywcza
produktów mrożonych były bardziej istotne niż
dla młodzieży zamieszkującej w domach rodzinnych. Także studentki zwracały większą uwagę na
wartość odżywczą mrożonych produktów – może
dlatego, że kobiety realizują bardziej racjonalne
zachowania żywieniowe niż mężczyźni [3, 7, 8, 15,
19, 22]. Dla nich ważniejszy był wygląd produktu.
Takie czynniki, jak: marka produktu, przyzwyczajenie, opinia znajomych, rodzaj opakowania,
bezpieczeństwo żywności, brak uzdolnień kulinarnych i reklama były mało znaczącymi determinantami wyboru mrożonej żywności wygodnej dla studentów uczestniczących w badaniu. Małe znaczenie
czynników o typowo promocyjnym działaniu
(marka, opakowanie, reklama) na decyzje nabywcze zostało odnotowane również przez autorów
innych prac [3, 14, 20]. Górska-Warsewicz [11]
podkreśla natomiast duże znaczenie marki produktu podczas wyboru mrożonej żywności, a także zwraca uwagę na dużą istotność przyzwyczajeń
żywieniowych, w szczególności odnoszących się
do wyboru tradycyjnych dań. W badaniu własnym
studenci mieszkający bez rodziców wyżej od pozostałych ocenili znaczenie marki produktu i informacji o systemach bezpieczeństwa zawartych
na jego opakowaniu. Uzasadnienie ogólnie niskiej
pozycji bezpieczeństwa żywności w hierarchii
czynników wyboru mrożonej żywności wygodnej znajduje się w sposobie ustosunkowania się
studentów do przedstawionej wcześniej opinii na
temat bezpieczeństwa zdrowotnego tej żywności.
Autorzy innych badań wskazują jednak na duże
znaczenie tego czynnika w podejmowaniu decyzji zakupowych. W badaniach przeprowadzonych
przez Gülse Bala [12] bezpieczeństwo zdrowotne
było najważniejszym czynnikiem wyboru mrożonej żywności. Żakowska-Biemans [27] również zapewnia na podstawie przeprowadzonych badań, że
bezpieczeństwo żywności jest ważną cechą żywności w opinii współczesnych konsumentów. Z badań
Górnej et al. [10] dotyczących wpływu informacji
o systemie zapewnienia bezpieczeństwa żywności
na decyzje nabywcze konsumentów z Poznania
i okolic wynika, iż informacja o bezpieczeństwie
żywności na produkcie lub jego opakowaniu ma
duży wpływ na decyzję zakupową. Na niską pozycję
tego czynnika mógł również wpłynąć młody wiek
respondentów, gdyż wyżej przedstawione wyniki
badań innych autorów odnoszą się do dorosłych
konsumentów. W badaniach Ozimek et al. [24] na
temat postrzegania przez konsumentów zagrożeń
związanych z żywnością zauważono, że młodsi
konsumenci (18–24 lat) znacznie rzadziej niż starsi wykazywali obawy co do czynników związanych
z bezpieczeństwem żywności.
Podsumowując, należy stwierdzić, że płeć, warunki mieszkalne, sytuacja materialna oraz aktywność zawodowa nie były zmiennymi różnicującymi czynniki wyboru mrożonej żywności wygodnej.
Determinantami wyboru mrożonej żywności wygodnej były natomiast: smak, termin przydatności
do spożycia, zapach i cena. Bezpieczeństwo żywności, brak uzdolnień kulinarnych i reklama nie decydują o wyborze mrożonej żywności wygodnej.
Piśmiennictwo
  [1] Adamczyk G.: Popularność żywności wygodnej. J. Agribus. Rural Dev. 2010, 4(18), 5–13.
  [2] Alexy U., Sichert-Hellert W., Rode T., Kersting M.: Convenience food in the diet of children and adolescents:
consumption and composition. Br. J. Nutr. 2008, 99, 345–351.
  [3] Gwiazda A.: Wzrost popytu na zdrową wygodną żywność. Przem. Spoż. 2002, 8, 46–47.
  [4] Mojka K.: Wybrane produkty żywności wygodnej – ocena preferencji i częstotliwości ich spożycia wśród studentów. Probl. Hig. Epidemiol. 2012, 93(4), 828–833.
  [5] Babicz-Zielińska E., Jeżewska-Zychowicz M., Laskowski W.: Postawy i zachowania konsumentów w stosunku do
żywności wygodnej. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 2010, 4(71), 141–153.
  [6] Jeżewska-Zychowicz M., Babicz-Zielińska E., Laskowski W.: Konsument na rynku nowej żywności. Wybrane
uwarunkowania spożycia. Wyd. SGGW, Warszawa 2009.
  [7] Kociszewski M.: Rynek żywności wygodnej w Polsce. Przem. Spoż. 2007, 10(61), 24–29.
  [8] Michałowski S.: Rola chłodnictwa w nowoczesnym przemyśle spożywczym. Cz. II przechowalnictwa żywności.
Przem. Spoż. 2000, 10(54), 10–12.
  [9] Polak E.: Utrwalanie żywności metodą zamrażania lub chłodzenia. Chłodnictwo 2007, 3, 42–43.
[10] Brzózka M.: Mrożone ma przyszłość. Rynek Spożywczy 2010, 4–5, 40–41.
[11] Nosecka B.: Podaż i popyt mrożonych warzyw i owoców na polskim rynku. Przem. Spoż. 2009, 9(63), 2–6.
[12] Kozirok W., Kotłowska M., Babicz-Zielińska E.: Postawy i zachowania kobiet z Trójmiasta i okolic wobec żywności mrożonej. Probl. Hig. Epidemiol. 2011, 92(4), 940–943.
Zachowania nabywcze wybranej grupy studentów wobec mrożonej żywności wygodnej
255
[13] Glanz K., Basil M., Maibach E., Goldberg J., Snyder D.: Why Americans eat what they do: taste, nutrition, cost,
convenience, and weight control concerns as influences on food consumption. J. Am. Diet. 1998, 98, 1118–1126.
[14] Górska-Warsewicz H.: Konsumenci żywności mrożonej. Przem. Spoż. 2004, 9, 2–6.
[15] Szczęsna T., Wojtala M., Waszkowiak K.: Wpływ wiedzy żywieniowej, edukacji oraz sytuacji materialnej na preferencje pokarmowe i zachowanie żywieniowe studentów Akademii Rolniczej zamieszkałych w akademiku. Probl.
Hig. Epidemiol. 2005, 86(1), 30–35.
[16] Gülse Bal S., Yayar R., Gözener B., Adıgüzel F.: Frozen food consumption in Turkey: A case study for the town
of Tokat. Afr. J. Agric. Res. 2012, 7, 367–377.
[17] Jeżewska-Zychowicz M.: Zachowania młodych konsumentów na rynku nowej żywności i ich uwarunkowania.
Probl. Hig. Epidemiol. 2011, 92(4), 795–798.
[18] Babicz-Zielińska E., Zabrocki R.: Postawy konsumentów wobec prozdrowotnej wartości żywności. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 2007, 6, 81–89.
[19] Babicz-Zielińska E.: Zachowania konsumentów w stosunku do żywności i żywienia. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 2001, 29, 5–15.
[20] Gacek M.: Wybrane uwarunkowania postaw młodzieży akademickiej wobec żywienia. Probl. Hig. Epidemiol.
2011, 88(3), 332–335.
[21] Gajewska M., Ostrowska A.: Ocena preferencji i częstości spożycia ryb i owoców morza wśród studentów. Żyw.
Człow. Metabol. 2007, 3/4, 834–840.
[22] Ilow R.: Ocena zwyczajów żywieniowych studentów Akademii Medycznej we Wrocławiu. Adv. Clin. Exp. Med.
2005, 14(5), 929–938.
[23] Korzeniowska-Ginter R.: Technologiczne i surowcowe uwarunkowania sposobu żywienia studentów Akademii
Morskiej w Gdyni. Bromat. Chem. Toksykol. 2009, 3, 743–746.
[24] Hełpa E., Trębacz A.: Dania gotowe w preferencjach konsumentów. Przem. Spoż. 1999, 2, 44–46.
[25] Żakowska-Biemans S.: Bezpieczeństwo żywności jako czynnik determinujący zachowania konsumentów na rynku żywności. Probl. Hig. Epidemiol. 2011, 92(3), 621–624.
[26] Górna J., Ankiel-Homa M., Matuszak-Flejszman A.: Wpływ informacji o systemie zapewnienia bezpieczeństwa
żywności na decyzje nabywcze konsumentów indywidualnych. J. Agribus. Rural Dev. 2008, 3(9), 1–9.
[27] Ozimek I., Gutkowska K., Żakowska-Biemans S.: Postrzeganie przez konsumentów zagrożeń związanych z żywnością. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 2004, 4(41), 100–111.
Adres do korespondencji:
Ewa Malczyk
Instytut Dietetyki PWSZ
ul. Armii Krajowej 7
tel.: 609 145 308
e-mail: [email protected]
Konflikt interesów: nie występuje
Praca wpłynęła do Redakcji: 17.09.2013 r.
Po recenzji: 21.09.2013 r.
Zaakceptowano do druku: 17.10.2013 r.
Received: 17.09.2013
Revised: 21.09.2013
Accepted: 17.10.2013