Inteligencje wielorakie

Inteligencje wielorakie- jak je rozwijać?
Inteligencja językowa
powszechnie znani jako „gaduły”, posługujące się ładnym językiem,
posiadający bogate słownictwo. Osoby, które mają rozwiniętą inteligencję językową charakteryzują się następującymi
cechami:

lubią czytać książki

lubią i potrafią przemawiać

prowadzą dziennik (blog)

potrafią pisać, mają „lekkie pióro”

lubią udział w debatach

lubią opowiadanie historyjek

używają opisowego języka i inspirującego słownictwa

humor słowny

pisanie wierszy i rymowanek

lubią łamigłówki typu „znajdź słowa”(scrabble) i krzyżówki

ulubione zajęcia to czytanie, pisanie, mówienie, tłumaczenia

zbieracze ciekawych sentencji, przypowieści i anegdot
Dzieci o tej dominancie są mile widziane w szkole i spełniają na ogół szkolne oczekiwania: dobrze i dużo
czytają, mają dobre pióro i dobre oceny.
Zawody, profesje: pisarz, poeta, dziennikarz, nauczyciel, orator, prawnik, negocjator,
sprzedawca, przywódcy polityczni, tłumacze
Jak ją rozwijać?

częste zabawy w gry słowne (np. Scrabble, anagramy, krzyżówki)

stworzenie klubu czytelniczego

organizacja warsztatów pisania kreatywnego

nagrywaj to co mówią, a następnie niech słuchaj tego co nagrałeś

regularne wizyty w bibliotece i księgarniach

czytanie jednej książki w tygodniu

stworzenie klubu mówców

przygotować dziesięciominutowe swobodne przemówienie przy okazji jakiegoś spotkania lub z okazji jakiegoś święta

naucz używać edytora tekstu

słuchajcie i oglądajcie nagrania słynnych mówców

zachęć do prowadzenia dziennika (blog)

zwracajcie uwagę w jaki sposób wypowiadają się osoby, które spotykasz (dialekt, wyrażenia slangowe, intonacja i
słownictwo)

szukajcie okazji do opowiadania różnych historii

wymyślaj własne zagadki, gry słów i żarty

organizacja kursu szybkiego czytania

uczenie się na pamięć ulubionych wierszy lub fragmentów prozy

wypożyczajcie książki audio zawierające nagrania literatury pięknej i zachęć do słuchania w drodze do szkoły lub w
innych momentach, kiedy normalnie „marnujesz” czas

zachęć do zaznaczania podczas czytania słowa, których nie znają, a następnie sprawdzania ich znaczenia

udostępnij słownik wyrazów bliskoznacznych, słownik etymologiczny i słownik poprawnej polszczyzny i używajcie ich
regularnie gdy coś piszą

starajcie się codziennie użyć w rozmowie jednego nowego słowa
inteligencja muzyczna605Muzyka jest zawsze z nimi – trudno ich nie rozpoznać
Ciekawostką jest fakt, że inteligencja muzyczna jest powiązana z matematyczną – wielu znanych matematyków (np.:
Einstein) gra na jakimś instrumencie hobbystycznie i przychodzi im to bardzo łatwo. Rozwój inteligencji muzycznej (np.:
poprzez lekcje gry na instrumencie) bezpośrednio wpływają na rozwój umiejętności matematycznych – może więc
czasami nauczyciele matematyki powinni uczyć w rytm muzyki?
Osoby, które mają rozwiniętą inteligencję muzyczną charakteryzują się następującymi cechami:

rytmiczne zmiany tonu w wypowiedzi

przesadna intonacja i ton oraz zwiększona głośność wypowiedzi

wiecznie obecne muzyka

nucenie

śpiew i pisanie własnych piosenek

pisanie i prezentowanie wierszy oraz rymowanek

akcentowanie istotnych elementów dźwiękami – na przykład klaskaniem, uderzaniem w stół lub gwizdaniem

kolekcjonowanie muzyki

wrażliwość na hałas
W tradycyjnej szkole dzieci o tej dominancie nie mają zbyt dużych możliwości rozwoju swojego talentu.
Okazjonalnie – kiedy szczęśliwie dziecko o tej dominancie zostanie dostrzeżone, wykorzystuje się jego talent do
okolicznościowych występów artystycznych. Pewną szansą dla tych dzieci jest istnienie w szkole chóru lub muzycznych
zajęć dodatkowych.
Zawody, profesje: muzyk, nauczyciel muzyki, producent muzyczny, inżynier dźwięku,
kompozytor, dyrygent, krytyk muzyczny
Jak ją rozwijać?

zachęć ich do śpiewania gdzie tylko mogą – pod prysznicem, robiąc lekcje, bawiąc się, itp

bawcie się w rozpoznawanie melodii

chodźcie na koncerty lub musicale

regularnie słuchajcie muzyki

zachęć najbardziej zainteresowanych do zapisania się do chóru

zachęć, aby przeznaczyli godzinę w tygodniu na słuchanie stylu muzycznego, którego nie znają np. jazzu, country,
house, ciężkiego rocka, muzyki klasycznej lub folkowej

zorganizuj keyboard i nauczcie się grać proste akordy i melodie

zachęć do słuchania muzyki w trakcie gotowania, jedzenia, nauki czy ubierania się

wsłuchujcie się w naturalną melodykę i rytmikę takich zjawisk jak odgłosy kroków czy śpiew ptaków a nawet dźwięk
pracującej pralki

zachęć do zbierania nagrań muzycznych, które były ważne dla nich w różnych momentach ich życia i niech tworzą
własną muzyczną autobiografię

niech uczniowie stworzą dżingiel, rymowankę lub wierszyk z ważnymi elementami, które chcą (muszą) zapamiętać

praktycznie każdy uczeń ma w swoim telefonie komórkowym odtwarzacz mp3 a w nim swoją bibliotekę muzyki –
zaproponuj, żeby każdy mógł zaprezentować swoje ulubione kawałki (muzyka może lecieć w tle, podczas lekcji –
oczywiście nie za głośno
inteligencja ruchowa (kinenstetyczna)606
„Żywe srebro” – nie usiedzą ani chwili, ciągle się wiercą. Największą karą polecenie „siedź spokojnie”. Wymagający
uczeń w klasie Osoby, które mają dominującą inteligencję ruchową (kinestetyczną) charakteryzują się następującymi
cechami:

ciągły ruch – częsta zmiana miejsca w sali

bardzo sprawni fizycznie, osiągają bardzo dobre rezultaty w większości sportów (gibkość, elastyczność, zręczność)

odgrywanie scenek, sztuk teatralnych i pantomima

lubią gry i ćwiczenia, które angażują ruch, np. zabawa w poszukiwanie skarbów

potrzebują przerw w stałych odstępach czasowych

osoby, które uczą się poprzez aktywność fizyczną mogą być stosunkowo ruchliwe, dlatego należy zapewnić im
przedmioty, którymi mogą manipulować

używanie porównań sportowych i odniesień do aktywności fizycznej

tworzenie modeli trójwymiarowych – rzeźb lub kolaży

rekomendacja częstych ćwiczeń z „Gimnastyka mózgu – metoda Dennisona”

częste niezwykłe zdolności dotyczące manipulacji, ruchów rąk
Ta dominanta jest rzadko wykorzystywana w szkole lub traktowana jako przejaw talentu u dziecka. A nawet dzieci o
tej dominancie są niemile widziane w szkole, zwłaszcza kiedy przejawia się ona w nieustającej potrzebie ruchu. Na
lekcjach rzadko wolno się poruszać i wykorzystywać ciało do uczenia się, toteż inteligencja ta nie ma praktycznie
nagradzanej przez szkołę manifestacji, chyba że przejawy tej inteligencji zostaną zauważone przez nauczyciela
wychowania fizycznego i odpowiednio zagospodarowane.
Zawody, profesje: sportowiec, trener sportowy, tancerz, choreograf, rzeźbiarz, aktor,
chirurg, mechanik
Jak ją rozwijać?

grajcie w kalambury

nauczcie się żonglować

nauczcie się brajla lub języka migowego (przynajmniej podstaw)

załóż opaskę na oczy i poproś kogoś, aby oprowadził osobę, która ma odkrywać otoczenie za pomocą dotyku

codziennie przeznaczajcie trochę czasu na odkrywanie faktury otaczających Was przedmiotów – np. dotykajcie kory
drzew, papieru ściernego, jedwabiu, gładkich kamieni, chłodnej trawy, itp.

zachęcaj uczniów (rodziców) do lekcji pływania, tenisa lub gimnastyki, itp

zachęcaj do uczenia się sztuk walki np. aikido, judo lub karate

spróbujcie rękodzielnictwa np. stolarka, garncarstwo, szycie, itp.

podczas spacerów chodźcie po krawężnikach lub balansujcie na belkach – w ten sposób poprawią poczucie
równowagi

pomagaj w rozwijaniu koordynacji wzrokowo-ruchowej prosząc dzieci o podrzucanie i łapanie piłeczki. Można
również iść wspólnie na kręgle

stwórzcie amatorską grupę teatralną lub zapiszcie się do istniejącej w Waszym mieście

pozwól na granie w gry wideo (na komórkach, tabletach) wymagające refleksu i szybkich reakcji – 3-5 min w
ramach przerwy pomiędzy tematami

zachęć do zapisania się na kurs tańca (nowoczesnego, towarzyskiego, itp.)

włączaj często muzykę i po prostu ruszajcie się do rytmu

zachęcaj do znalezienia sobie hobby wymagającego wykonywania czynności manualnych np. ogrodnictwo,
gotowanie, modelarstwo
inteligencja matematyczno-logiczna607
Typowy „ścisłowiec” – doskonały w matematyce i innych przedmiotach ścisłych. zawsze logiczny, poukładany często w
pierwszej trójce uczniów w klasie, bo idealnie pasuje do modelu szkoły
Pozostałe cechy:

zamiłowanie do nauk ścisłych

prezentując materiał rozpoczyna od ogółu a następnie przechodzi do szczegółów

łatwo używa symbole oraz wzory

mapowanie procesów

łatwo tworzy związki przyczynowo-skutkowe

często stosuje schematy i diagramy

lubi bawić się liczbami
Dzieci o tej dominancie są także bardzo mile widziane w szkole i spełniają na ogół szkolne oczekiwania: nie mają
kłopotów z realizacją programu nauczania
Zawody, profesje: naukowiec, nauczyciel, inżynier, informatyk, księgowy, bankier,
statystyk, planiści
Jak ją rozwijać?

grajcie w klasie w gry logiczne i matematyczne (planszowe, komputerowe, itp) oraz zachęcaj uczniów i ich rodziców
do grania w domu. (W Kategorii „Fajne” będę właśnie umieszczał propozycje gier, zabaw logicznych do zrobienia w
klasie w ciągu 3-5 min)

naucz uczniów korzystać z liczydła

rozwiązujcie zagadki logiczne i łamigłówki

zachęć uczniów do nauczenia się podstaw programowania komputerowego – dla nich język cyfrowy jest
podstawowy więc powinno im to przyjść z łatwością

staraj się jak najczęściej rysować diagramy, schematy, tabele

starszych uczniów zachęcaj do czytania działu ekonomicznego w gazetach. Możecie też wziąć udział w szeregu
projektach na wirtualne granie na giełdzie

chodźcie do muzeum nauki (np: Centrum Kopernika w Warszawie)

nagraj się (lub uczniów) podczas opowiadania na głos o tym, jak rozwiązać jakiś problem logiczny lub zadanie
matematyczne – usłyszysz czy mówisz logicznie

w czasie krótkich przerw w czasie lekcji zadawaj ciekawe, intrygujące pytania – jeżeli nie znają na nie odpowiedzi to
niech postarają się je znaleźć w sieci:
inteligencja interpersonalna608
W klasie można go szybko rozpoznać – najczęściej lider grupy, powszechnie lubiany, otaczający się kolegami,
koleżankami.
Cechy wyróżniające:

wysoka wrażliwość na relacje międzyludzkie

lubi pracę w parach, trójkach i w grupach – należy często zmieniać składy

kładąc nacisk na współpracę i wzajemne zaufanie

przywódcy grupy

bardzo kontaktowy, dusza towarzystwa

wysoka empatia

obdarzeni cechami liderów

potrafią uczyć i naturalnie wpływać na innych, łagodzić konflikty, naturalnie przewodzą, tworzą więzi, współpracują

mają dużą liczbę znajomych, przyjaciół
Dzieci o tej dominancie mogą mieć nawet spore problemy w szkole, gdyż mimo głoszonych haseł o stymulowaniu
postaw prospołecznych, współpracy itp., w praktyce, np. na lekcji, promowana jest cały czas praca indywidualna.
Nawiązywanie relacji interpersonalnych na lekcjach, wzajemne pomaganie sobie jest wręcz zabronione i oceniane
negatywnie („nie ściągaj”). Osoby o tej dominancie pojawiają się w samorządzie szkolnym i czasem tu mogą rozwijać
swoje talenty.
Zawody, profesje: konsultant, psycholog, polityk, socjolog, praca w zespołach ludzkich,
kierownik/dyrektor, lekarz, pielęgniarka, sekretarka
Jak ją rozwijać?

naucz ich organizacji swojego czasu. Nauczą się jak zarządzać czasem tak, aby zapewnić sobie regularne kontakty z
przyjaciółmi

namów ich do pracy jako wolontariusz i zachęć do wstąpienia do organizacji, która zajmuje się pomocom i
wsparciem innych osób

ćwicz z dziećmi umiejętność aktywnego, spokojnego słuchania się nawzajem

róbcie jakieś imprezy, wydarzenia, na które możecie zapraszać dzieci z innych klas, szkół

rozdzielaj obowiązki przywódcze – może jakieś zadanie na każdy tydzień/miesiąc. Za każdym razem nowy lider

chodźcie na warsztaty i seminaria poświęcone umiejętnościom interpersonalnym i komunikacyjnym

zachęcaj do regularnego spotykania się z przyjaciółmi

zachęcaj do nawiązywania krótkich rozmów w miejscach publicznych – sklep, kawiarnia, itp. Anglicy są mistrzami w
tzw „small talks” – my mamy z tym problemy – czas zacząć ćwiczyć!

nawiążcie regularne kontakty z kilkoma osobami z innych części świata lub z innego kręgu kulturowego

zachęć do wstępowania do różnych klubów i grup (np. sportowych, zainteresowań)

zaproponuj „uczeń uczy ucznia” – to najlepszy sposób na utrwalanie wiedzy oraz rozwijanie umiejętności
interpersonalnych

zachęć do obserwowania ludzi – w pociągu, autobusie, centrum handlowym lub w restauracji

zainteresuj ich udanym życiem towarzyskim znanych im osób i niech zastanowią się, w czym mogliby być dla nich
wzorem
inteligencja intrapersonalna609
Ogólnie mówiąc to osoby refleksyjne, które mają wrodzony talent do szybkiego uczenia się na własnych błędach, które
często są obserwatorami i potrafią wyciągnąć prawidłowe wnioski dla siebie.
Inne cechy:

lubią spędzać czas w samotności (bogate życie wewnętrzne)

dobry wgląd w siebie

„zdrowe” poczucie własnej wartości

znajomość własnych uczuć, przekonać, wartości

silna wewnętrzna motywacja

interesuje się rozwojem osobistym

umiejętność stawiania sobie celów i ich późniejszej realizacji

wysoka intuicja
Dzieci o tej dominancie są na ogół niedostrzegane w szkole. Szkoła ceni wysoko aktywność na lekcjach, rozumianą
jako pełną gotowość do natychmiastowo udzielanej odpowiedzi. Osoby refleksyjne oceniane są jako wycofane,
nieaktywne.
Profesje, zawody: wszelkiego rodzaju „wolne zawody” – psycholog, filozof,
psychoterapeuta, poeta
Jak ją rozwijać?

zachęcaj uczniów do wyciszania, skoncentrowania się – zwłaszcza przed klasówkami. W przyszłości można to
rozwinąć w kierunku nauki medytacji

zainteresujcie się filozofią – zwłaszcza szkołami filozoficznymi, które wywodzą się z różnych kręgów kulturowych

zapraszaj psychologa szkolnego lub z zewnątrz na różnego rodzaju pogadanki, spotkania, podczas których psycholog
nauczy rozmawiać, nazywać swoje emocje, uczucia. Duża część dzieci ma bardzo ubogie słownictwo związane z
emocjami

zachęć uczniów do czytania różnego rodzaju poradników – w ostatnich latach mamy ich prawdziwy wysyp na
naszym rynku. Duża część z nich jest naprawdę wartościowa – coraz częściej można znaleźć poradniki bezpośrednio
kierowane dla nastolatków

zachęć uczniów, aby znaleźli sobie spokojne miejsce w domu (lub poza), gdzie będą mogli się wyciszać, reflektować
o ważnych wydarzeniach, które miały miejsce w szkole lub domu

niech znajdą hobby lub zainteresowanie czymś, co będzie ich odróżniać od innych ludzi

zachęcaj do stworzenia własnego planu rozwoju osobistego (więcej o tym w Kategorii „Uczeń jako Lider”)

naucz ich wyznaczania sobie krótko i długoterminowych celów, a następnie stworzenia planu ich realizacji (więcej o
tym w Kategorii „Uczeń jako Lider”)

zachęcaj do prowadzenia dziennika, w którym zapisywać będą własne myśli, marzenia, cele, uczucia i wspomnienia

wskazuj biografie wielkich osób, których silne osobowości wywarły duży wpływ na świat

zachęć uczniów do zrobienia indywidualnej listy przyjemności (co najbardziej lubią) – co najmniej raz dziennie niech
sprawią sobie jakąś małą przyjemność

zachęcaj do spędzania czasu z osobami, które mają silne i zdrowe poczucie własnego ja

codziennie starajcie się podnosić własną samoocenę poprzez np. pozytywną afirmację, sporządzanie wykazu
własnych sukcesów, itp. (więcej o tym w Kategorii „Uczeń jako Lider”)
inteligencja wizualno-przestrzenna610
To osoby, które doskonale się orientują się w przestrzeni, od małego przejawiały zainteresowanie klockami lego.
Pozostałe cechy:

myślenie wizualne, przestrzenne

umiejętność czytanie map, planów

zainteresowanie architekturą

częste stosowanie diagramów, tabel
Dzieci o tej dominancie także nie mają zbyt wielu okazji do wykorzystania swego talentu, chyba że za takie
uznamy prace dekoracyjne i przygotowywanie okolicznościowych uroczystości.
Zawody, profesje: architekt, sportowcy (piłka nożna, golf), inżynier, rzeźbiarz,
konstruktor, projektanci mody, dekoratorzy wnętrz
Jak ją rozwijać?

używajcie „map myśli” do robienia notatek, przygotowywania się do prezentacji, oraz do analizowania problemów

pracujcie jak najwięcej z narzędziami graficznymi, np: „Narzędzia TOC”

zachęć do załączania rysunków, fotografii i wykresów w prace pisemne, które tworzą

naucz ich doceniać sztukę – każde poważne muzeum ma dziś swoją doskonałą stronę internetową, na której można
podziwiać zgromadzone tam dzieła sztuki

zmieniajcie wystrój wnętrza swojej klasy (może 4 razy w roku – nie chodzi mi o pory roku)

bawcie się w projektowanie – na kartkach, makietach, programach w komputerze

układajcie puzzle, kostkę Rubika, rozwiązujcie labirynty lub inne łamigłówki wizualne i przestrzenne

zachęcaj do rysowania odręcznego

zacznijcie fotografować – może jakiś konkurs tematyczny?

zachęć do oglądania filmów i programów telewizyjnych, które zwracaj uwagę na pracę światłem, ruch kamery,
kolory i inne elementy sztuki kinematograficznej

uczcie się geometrii – ale w 3D

jak często to możliwe chodźcie na piesze wędrówki – naucz ich orientowania się w terenie, zwróćcie uwagę na
architekturę, itp

zachęć do zapisania się na zajęcia rzeźbiarskie, malarskie lub na kurs projektowania graficznego

nie przepuść okazji, aby spróbować warsztatów garncarskich podczas wycieczki do starego zamku, np: Malbork
inteligencja przyrodnicza611
To osoby, które kochają przyrodę Są od najmłodszych lat zainteresowane biologią., lubią pracę (zabawę) na zewnątrz –
uprawiać mini ogród, opiekować się zwierzętami, pasjonować się roślinami, insektami, itp.
Inne cechy, związane ze szkołą:

umiejętność klasyfikowania, kategoryzowania

umiejętność analizowania podobieństw i różnic

dbałość o organizmy żywe

dostrzegający wzorce, prawidłowości w przyrodzie
Zawody: biolog, naukowiec, ekolog,
Jak ją rozwijać?

zachęcaj do uczenia się biologii, antropologii, botaniki lub zoologii – ale jak najwięcej praktycznych ćwiczeń,
projektów, działań, itp

spacerujcie po okolicy (ale jak najdalej od zgiełku miasta) i starajcie się zidentyfikować to, co słyszycie i widzicie

załóżcie klasowy ogródek

zaangażujcie się w działania organizacji na rzecz ochrony środowiska naturalnego – rozmawiajcie jak najwięcej o
ochronie środowiska, zanieczyszczaniu przyrody przez wielkie firmy ale i indywidualne działania w codziennym życiu

zwracajcie uwagę na otaczającą Was przyrodę np. kolonię mrówek, pszczoły zbierające pyłek, różę, która powoli
rozkwita, pająka, który snuje sieć, kota podkradającego się do ptaka, to jak zmienia się zapach kwiatu w zależności
od pory dnia.
Inteligencje wielorakie – podsumowanie620
Każdy z nas ma specyficzny układ rodzajów inteligencji, zwany profilem inteligencji.
Profil inteligencji manifestuje osobnicze zasoby, możliwości, charakterystyczne obszary wrażliwości na elementy
składowe świata – zainteresowania, uzdolnienia, talenty, które istotnie konfigurują sposób funkcjonowania człowieka, w
tym także strategię uczenia się.
Można mieć profil tzw. laserowy, gdzie w wyraźny sposób dominuje jeden albo dwa rodzaje inteligencji, albo profil mniej
lub bardziej rozproszony.
Każdy profil jest dobry! Nie ma profilów lepszych lub gorszych! Wszystkie razem stanowią kapitał zdolności i talentów –
bogactwo narodowe, o ile oczywiście jest wykorzystywany.