Wielbimy boga

Wielbimy Boga
Przewodnik metodyczny
Wielbimy Boga
KLASA V
Szkoły Podstawowej
Zaklinam cię wobec Boga i Chrystusa Jezusa, który będzie
sądził żywych i umarłych (…) głoś na­ukę, nastawaj w porę, nie
w porę, [w razie po­trze­by] wy­każ błąd, po­ucz, podnieś na du­chu
z całą cier­pli­wo­ścią…
(2 Tm 4,1-2)
Kielce 2010
Przewodnik metodyczny do nauczania religii rzymskokatolickiej według podręcznika
nr AZ-22-03/6-0, zgodnego z programem nauczania nr AZ-2-03/6.
Recenzenci
ks. dr Radosław Chałupniak
ks. dr Tomasz Lenczewski
Redakcja
ks. dr Tadeusz Śmiech
Renata Brzoza
Autorzy
Renata Brzoza
ks. Jan Jagiełka
Ewa Luty
Bogusław Nosek
Janina Salwa
Ewa Stolarska
ks. Tadeusz Śmiech
Konsultacja teologiczna
ks. prof. dr hab. Stanisław Czerwik
Konsultacja dydaktyczna
prof. dr hab. Krystyna Chałas
Redakcja techniczna
Wiktor Idzik
Projekt okładki
Justyna Kułaga-Wytrych
Za zezwoleniem władzy duchownej
OJ-67/03
Kielce, 16 maja 2003
Ks. Jan Szarek
Wikariusz Generalny
Wydanie trzecie
ISBN 978-83-7224-921-0 (całość)
ISBN 978-83-7224-738-4
© Copyright by Wydawnictwo „JEDNOŚĆ”, Kielce 2003
Wydawnictwo „JEDNOŚĆ”
25-013 Kielce, ul. Jana Pawła II nr 4
Dział sprzedaży – tel. 041 349 50 50
Redakcja – tel. 041 349 50 00
www.jednosc.com.pl
e-mail: [email protected]
Druk i oprawa
Drukarnia im. A. Półtawskiego
www.drukarnia.kielce.pl
Drogi katecheto
Bóg cię wybrał i posyła, abyś niósł Ewangelię i był świadkiem jej mocy wśród
uczniów klasy V. Razem z nimi będziesz mógł wędrować po ścieżkach Bożej praw­
dy, której pełni doświadczamy w Chrystusie Jezusie.
Mijają dwa tysiące lat od Jego narodzenia. Szczęście raju, popsute grze­chem
pierworodnym staje się w Jezusie Chrystusie, Zbawicielu świata, na­dzie­ją lu­dzi.
Pro­gram ka­te­che­tycz­ny klasy V przypomina i przybliża tę hi­sto­rię zba­wie­nia,
prze­ży­wa­ną i świętowaną w liturgii Kościoła. Po kilku ka­te­che­zach wstęp­nych
te­ma­ty z roz­dzia­łu II poruszają podstawowe praw­dy o Bogu, świe­cie i czło­wie­ku,
w którym do­ko­nu­je się dzieło odkupienia i przy­cho­dzi Je­zus. Roz­dział III wpro­
wa­dza uczniów w ta­jem­ni­cę Adwentu, któ­ry trwa. Na naszych oczach spełnia się
obiet­ni­ca Boga – wcielenie Syna Bożego. Je­zus za nas umie­ra i zmar­twy­chw­sta­je.
Ko­lej­ne dni i kolejne ka­te­che­zy są dla dzieci okazją do wyrażenia wdzięcz­no­ści
dla Tego, „Który jest, Który był i Któ­ry przychodzi” (Ap 1,4). „Jezus Chrystus
wczo­raj i dziś, ten sam także na wie­ki” (Hbr 13,8).
Propozycje katechez dodatkowych poruszają tematy, które możesz wy­ko­rzy­
stać według sugestii autorów, bądź w najbardziej odpowiednim czasie, np. temat
„Bóg stwo­rzył człowieka mężczyzną i niewiastą” może być kon­ty­nu­owa­ny po katechezie „Bóg stwarza człowieka i powołuje go do świętości”. Ka­te­che­zę „Je­stem
od­po­wie­dzial­ny za siebie” po katechezie „Jestem od­po­wie­dzial­ny za ota­cza­ją­cy
mnie świat”, „Jan Paweł II – współczesny apostoł na­ro­dów” – w okolicy 16 października. „Ży­cie i miłość Matki Te­re­sy z Kalkuty” – w Ty­go­dniu Mi­ło­sier­dzia.
Wszyst­kie po­zo­sta­łe – w czasie najbardziej od­po­wied­nim (stąd ich umiesz­cze­nie
na koń­cu pod­ręcz­ni­ka). Najważniejsze, by wszyst­kie prawdy były prze­ży­te, omo­
dlo­ne i ce­le­bro­wa­ne.
Przygotowane scenariusze ka­te­chez są propozycją, któ­ra nie zwal­nia ka­te­che­ty
z poszukiwań metod i środków, które ułatwiłyby przyjęcie praw­dy i za­sto­so­wa­
nie jej w życiu. Za­łą­czo­na do pod­ręcz­ni­ka teczka pomocy jest su­ge­stią, z któ­rej
można sko­rzy­stać i którą można się inspirować, a która na bieżąco powinna być
uzu­pe­łnia­na o pomoce własne. Bę­dzie­my wdzięcz­ni za propozycje po­mo­cy i sce­
na­riu­szy, przesłane do Referatu Ka­te­che­tycz­ne­go, któ­re bę­dzie­my mogli umie­ścić
w ko­lej­nych wy­da­niach. Nie­zmien­na bo­wiem praw­da Boża i żyjący w okre­ślo­nym
kontekście kulturowym człowiek, po­trze­bu­ją czy­tel­nych zna­ków, po­przez któ­re
mo­gli­by się od­na­leźć i po­ko­chać.
Cele scenariuszy zostały określone w sposób operacyjny i stanowią opis wy­ni­
ków, które mają być uzyskane. Tymi wy­ni­ka­mi są:
– zapamiętanie i zrozumienie prawd
– postrzeganie, rozumienie, internalizacja, wybór, urzeczywistnianie war­to­ści
ewan­ge­licz­nych
– prezentowanie postaw wynikających z wzoru osobowego Chrys­tusa.
Życzymy, aby podjęty trud katechizacji sprawił ci dużo radości, satysfakcji
a na­gro­dą była obecność dzieci w omawianej na katechezie celebracji. W całym
trudzie niech towarzyszy moc Ducha, którego Jezus obiecał swoim uczniom.
„Miłość Boga Ojca, łaska Pana naszego, Jezusa Chrystusa, i dar jedności w Du­
chu Świętym niech będą z wami wszystkimi”.
Autorzy
I z BOGIEM W NOWY ROK SZKOLNY
„Wszechmogący wieczny Boże,
niech Duch Święty, który od Ciebie pochodzi,
oświeci nasze umysły
i zgodnie z obietnicą Twojego Syna
doprowadzi nas do poznania wszel­kiej prawdy”.
(Mszał rzymski, s. 154”)
1. Moje wakacyjne spotkania z Bogiem Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Zrozumienie, że wakacje są darem dobrego Boga.
 Radość i wdzięczność Panu Bogu za czas wakacji.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń rozumie, że wakacje są darem dobrego Boga
– wymieni, co pomaga doświadczyć bliskości Boga
– rozumie treść Mdr 19,1-5
– pamięta i rozumie obietnicę Jezusa (Mt 28,20)
– pamięta, kiedy odbędzie się Msza św. z okazji rozpoczęcia roku szkol­ne­go.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi dzielić się z kolegami swoimi wakacyjnymi przeżyciami
– potrafi dokonać samooceny zaangażowania religijnego podczas wakacji
– potrafi zredagować modlitwę dziękczynną
– potrafi zaśpiewać pieśń: „Moim Pasterzem Pan”.
Postawy:
– Uczeń wyraża po­sta­wę sys­te­ma­tycz­ne­go udziału w katechezie i nie­dziel­nej
Mszy św.
– postanawia być obecnym na Mszy św. z okazji rozpoczęcia roku szkol­ne­go.
Metody i formy pracy: rozmowa kierowana, praca z ilustracjami i zdjęciami,
świadectwo, praca z tekstem, śpiew, modlitwa, łamigłówka (labirynt).
Środki dydaktyczne: zdjęcia, widokówki, ilustracje, li­sty, świadectwa tych, któ­rzy
na wakacjach spo­tka­li Pana Boga.
WPROWADZENIE
K. zachęca uczniów do podzielenia się wspomnieniami z wakacji (opowiadając
uczniowie mogą pokazać klasie zdję­cia lub wi­do­ków­ki z miejsc, w których byli).
K. zachęca dzieci, by modlitwą podziękowały Bogu za wspa­nia­łe wa­ka­cje, za to, że
na wakacyjnych szlakach mogły Go spo­tkać w świe­cie i w dru­gim czło­wie­ku.
Modlitwa spontaniczna (po każdym wezwaniu dzieci odpowiadają: „Dziękuję Ci,
Boże”).
K. podkreśla, że wakacje są darem dobrego Boga, który pragnie, aby­śmy byli wy­po­
czę­ci, szczęśliwi i radośni.
K. czyta świadectwa osób, które na wakacjach spotkały Boga (może też prze­czy­tać
listy, kartki, które otrzymał od dzieci):
8
„Tegoroczne wakacje spędziłam nad Morzem Bałtyckim w Krynicy Mor­skiej.
Jest to cudowne, malownicze miasteczko z bardzo miłymi mieszkańcami. Cu­
dow­nie było spacerować przy zachodzie słońca z przyjaciółmi i wpatrywać się
w nie­koń­czą­ce się morze. Piękna zieleń, słońce, wycieczki z koleżankami były
cudowne. Chodziliśmy na dyskoteki, objadaliśmy się lodami.
Koleżanki dały mi swoją przyjaźń, a Bóg to, co najpiękniejsze – szczęście”.
(wspomnienia Karoliny Jabłońsiej, 13 lat)
„Nie wierzyłam, że Boga można spotkać w drugim czło­wie­ku, że moż­na Go
dostrzec w chmurach na niebie, usłyszeć w szumie drzew.
Ale to prawda. Dziękuję Mu za te wakacje, za tych ludzi i te wspa­nia­łe miejsca,
w których mogłam być. Dziękuję, że po­zwo­lił mi od­na­leźć i poznać siebie, że
uwie­rzy­łam w ludzi, oraz za to, że mogę o Nim mówić tak zwy­czaj­nie, tak nor­
mal­nie – tak po prostu”.
(fragment listu 14-letniej Ani, wysłanego z oazy)
– Co pomogło Karolinie i Ani odnaleźć Boga?
Pozwalamy uczniom na dłuższe wypowiedzi.
– Co wam pomagało w czasie wakacji doświadczyć bliskości Boga?
Zwracamy uwagę na:
– modlitwę
– ciszę
– poszukiwanie
– drugiego człowieka
– lekturę
PODANIE PRAWDY
K. poleca uczniom przeczytać Mdr 13,1-5 (podręcznik ucznia).
– Jak autor biblijny nazywa ludzi, którzy nie rozpoznali Boga w świecie stwo­
rzeń?
– Dlaczego nazywa ich głupimi?
– Co pomaga ludziom rozpoznać Boga?
– Dlaczego powinniśmy rozpoznawać Boga?
(bo jest Stwórcą, jest obecny w świecie, bez Niego nie możemy być szczę­śli­wi)
POGŁĘBIENIE
K. czyta wiersz Jana Pawła Woronicza:
Do szczęścia ptaka wolności trzeba,
Dla szczęścia kwiatka jasnego nieba,
Dla szczęścia dziecka uścisku matki,
A dla tułacza rodzinnej chatki.
9
Do szczęścia mędrca potrzeba wiary,
W szczęściu poety trza uczuć czary.
Myślom znękanym trzeba wytchnienia
Sercom zbłąkanym ciszy, wspomnienia.
Do szczęścia wszystkich ludzi na świecie
Jednego tylko potrzeba przecie,
Bez czego świat ten – to otchłań sroga,
Dla szczęścia ludzi potrzeba Boga.
(T. Śmiech, Z. Trzaskowski, Dar Słowa, Kielce 1993, s. 159)
– Dlaczego poeta uważa, że Bóg jest potrzebny człowiekowi?
– Gdzie możemy doświadczyć obecności Boga?
– Od czego zależy doświadczenie Boga?
(od łaski, czystości serca, naszego poszukiwania, wiary)
– Co nam może pomóc w poszukiwaniu Boga?
(Pismo św., katecheza, dobra lektura, modlitwa, drugi człowiek)
Zastosowanie
Przed nami nowy rok szkolny. Będziemy się wspólnie spo­ty­kać, by po­zna­wać
Boga, który daje radość, szczęście i pokój. Bę­dzie­my się wspólnie mo­dlić, roz­ma­
wiać, po­szu­ki­wać, by odkryć Boga, który jest na­szym Ojcem. W tej pra­cy bę­dzie
nam towarzyszył i po­ma­gał Pan Jezus, który obiecał:
„Oto Ja jestem z wami przez wszystkie dni,
aż do skończenia świata” (Mt 28,20b)
K. może te słowa umieścić na tablicy.
K. zapowiada treść katechez przewidzianych w kl. V. Mówi o swo­ich ocze­ki­wa­niach,
jak również słucha propozycji dzieci i ustosunkowuje się do nich. Warto pamiętać o za­
pro­sze­niu na Mszę św. rozpoczynającą nowy rok szkolny, o spo­wie­dzi i Komunii św.
Zakończenie
K. poleca uczniom zapisać temat do zeszytu oraz zadaje pracę domową.
K. zachęca do wspólnej modlitwy pieśnią „Pan jest Pasterzem moim” (podręcznik
ucznia).
10
2. Moje pierwsze piątki miesiąca Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Poznanie objawień Serca Je­zu­so­we­go świętej Mał­gorzacie Marii Ala­co­que
w XVII wieku. Przy­po­mnie­nie obietnic prze­ka­za­nych przez Pana Je­zu­sa.
 Oddawanie czci Sercu Jezusowemu, udział we Mszy św. i w na­bo­żeń­stwach
pierw­szo­piąt­ko­wych.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń rozumie treść Mt 11,28-29
– pamięta, kim była św. Małgorzata Alacoque
– rozumie treść objawienia Pana Jezusa
– pamięta słowa i melodię pieśni: „Kochajmy Pana”, „O Jezu, cichy i po­kor­ny”.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi opisać, jak czcimy Boskie Serce Pana Jezusa
– potrafi sformułować praktyczne wnioski z katechezy
– potrafi scharakteryzować warunki dobrej spowiedzi
– potrafi zaśpiewać kanon „O Jezu, cichy i pokorny”.
Postawy:
– Uczeń prezentuje postawę sku­pie­nia podczas modlitwy
– wyraża chęć uczestniczenia we Mszy św. i nabożeństwach pierw­szo­piąt­ko­wych
jako zadośćuczynienie za grzechy i urzeczywistnia postanowienia
– prezentuje postawę świadczenia o miłości Pana Jezusa wobec innych.
Metody i formy pracy: opowiadanie, pogadanka, wykład, praca z tekstem, nada­
wa­nie tytułów, analiza tekstu biblijnego, praca z pod­ręcz­ni­kiem, me­dy­ta­cja
obrazu.
Środki dydaktyczne: plansze, obraz Serca Pana Jezusa, świe­ce, kwia­ty, ob­raz­ki
lub kar­to­ni­ki z Sercem Pana Je­zu­sa.
WPROWADZENIE
K. serdecznie wita uczniów, zachęcając, by wysłuchali opo­wia­da­nia, któ­re ma ich
wprowadzić w temat katechezy:
Pani Maria leżała w szpitalu sparaliżowana po wylewie. Nie odzy­ska­ła przy­
tom­no­ści. Lekarze nie dawali jej szans przeżycia. Co­dzien­nie odwie­dzał ją syn.
W czasie jednej z wizyt kobieta otwo­rzy­ła oczy, odzyskała przy­tom­ność. Ucie­szy­ła
się, widząc przy łóż­ku swoje dziec­ko.
11
– Proszę cię, abyś przyprowadził do mnie księdza, chcę się wy­spo­wia­dać
i przyjąć Komunię świętą.
– Dobrze – odrzekł Marek i natychmiast pojechał po księ­dza.
Kobieta wyspowiadała się, przyjęła Ciało Pana Jezusa oraz sa­kra­ment na­ma­
szcze­nia chorych. W chwilę później w obecności syna i księdza zmarła.
Marek przypomniał sobie wtedy, jak mama często mówiła: „Nie odej­dę
z tego świata bez pojednana z Bogiem i ludźmi. Jezus mi to obiecał”.
– Mama – ze łzami w oczach mówił Marek – w każdy pierwszy piątek mie­sią­ca
była obecna na nabożeństwie ku czci Serca Pana Je­zu­sa.
K. pyta:
– Dlaczego przed śmiercią mama Marka odzyskała przy­tom­ność?
– Dlaczego Jezus jej obiecał, że nie umrze bez sakramentu pokuty i bez
Komunii św.?
K. zachęca uczniów do modlitwy:
Jezus nas kocha i pragnie naszego zbawienia. Oddajmy Mu zatem wszy­st­kie
nasze sprawy, troski i kłopoty.
Czyta uczeń (zob. podręcznik ucznia):
Boskie Serce Jezusa,ofiaruję Ci przez Niepokalane Serce Maryi wszy­st­kie
modlitwy, sprawy, prace i krzyże dnia dzi­siej­sze­go jako wy­na­gro­dze­nie za na­sze
grzechy. Łączę je z tymi zamiarami, w ja­kich Ty za nas ofiarowałeś się na krzyżu
i nie­ustan­nie się ofia­ru­jesz na ołta­rzach całego świata. Amen.
PODANIE PRAWDY
K. podaje informację:
Czerwiec poświęcony jest szczególnej czci Serca Pana Je­zu­sa, któ­ry po­wie­dział:
„Przyjdźcie do Mnie wszyscy, którzy utrudzeni i obciążeni jesteście, a Ja was pokrzepię. We­źcie moje jarzmo na siebie i uczcie się ode Mnie, bo jestem cichy i pokorny sercem, a znajdziecie ukojenie dla dusz waszych” (Mt 11,28-29)
K. umieszcza planszę na tablicy i dodaje:
Źródło tej czci znajdujemy w objawieniu, które miała św. Ma­łgo­rza­ta Ma­ria
Alacoque w XVII wieku. Jego owocem są wspo­mnia­ne nabożeństwa czerw­co­we
i pierwsze piątki mie­sią­ca. Pan Jezus ob­ja­wił św. Mał­go­rza­cie Marii Ala­co­que
swo­ją nie­po­ję­tą mi­łość do ludzi. Ukazał ją w sym­bo­lu serca i obie­cał, że da
wiel­kie łaski tym wszy­st­kim, którzy zechcą Go kochać i czcić.
12
Jezus pokazał też, co otrzymuje od ludzi w zamian za swoją miłość: cier­nie,
obojętność, zapomnienie i wzgardę. Chrystus prze­ka­zał przez św. Mał­go­rza­tę
na­stę­pu­ją­ce obietnice dla od­da­nych Mu wiernych:
1. Dam im wszystkie potrzebne łaski.
2. Wprowadzę pokój do ich rodzin.
3. Pocieszę ich we wszystkich troskach.
4. Będę najpewniejszą ucieczką w ich życiu, a szczególnie przy śmier­ci.
5. Wyleję obfite błogosławieństwo na wszystkie ich przedsięwzięcia.
6. Grzesznicy znajdą w mym Sercu źródło i nieskończony ocean mi­ło­sier­dzia.
7. Dusze oziębłe staną się gorliwymi.
8. Dusze gorliwe wzniosą się prędko do wysokiej do­sko­na­ło­ści.
9. Będę błogosławił domom, gdzie obraz Serca mego będzie wystawiony
i czczony.
10. Udzielę kapłanom łaski poruszania serc naj­za­twar­dzial­szych.
11. Imiona tych osób, które szerzyć będą to nabożeństwo, zostaną zapisane
w mym Sercu i nigdy zeń wymazane nie będą.
12. Ci, którzy będą przyjmować Komunię świętą w pierwsze piątki przez dzie­więć
miesięcy z rzędu, nie umrą bez łaski sakramentalnej.
K., wymieniając obietnice, może skorzystać z podręcznika ucznia.
POGŁĘBIENIE
K. zadaje pytania:
– W jaki sposób możemy czcić Boskie Serce Jezusa?
– Co Pan Jezus obiecał nam w zamian za cześć oddawaną Jego Sercu?
– Do czego są nam potrzebne łaski Pana Jezusa?
– Kto z was systematycznie uczestniczył we Mszy św. i w na­bo­żeń­stwach
­pierw­szo­piąt­ko­wych?
– W czyim domu znajduje się obraz Serca Pana Jezusa?
– W jaki sposób jest czczony?
– Jak możemy zachęcić kogoś do oddawania czci Sercu Je­zu­sa?
ZASTOSOWANIE
– Jakiej postawy oczekuje od nas Pan Jezus?
K. podaje godzinę nabożeństwa pierwszopiątkowego, przypomina o sa­kra­men­cie
pokuty i pojednania oraz o pełnym uczestnictwie we Mszy św. w celu wy­na­gro­dze­nia
Sercu Pana Jezusa.
K. zachęca do wspólnej uroczystej modlitwy przy wcześniej przygotowanym ołta­rzy­ku,
na który składają się: ob­raz Serca Jezusa, świece, kwiaty.
13
Zakończenie
Modlitwa końcowa:
Pieśń „Kochajmy Pana” (pierwsza zwrotka), kilka we­zwań z „Li­ta­nii do Naj­święt­sze­go
Serca Pana Jezusa” oraz „Pobłogosław, Jezu dro­gi” (dwie zwrotki).
K. poleca zapisać do zeszytów temat „Moje pierwsze piątki miesiąca” oraz sło­wa
Je­zu­sa (Mt 11,28-29).
K. może rozdać obrazki z Sercem Pana Jezusa, fotokopie monstrancji (teczka po­mo­cy),
po czym za­da­je pra­cę do­mo­wą (z pod­ręcz­ni­ka ucznia lub niżej po­da­ną).
1. Postaram się, aby w moim domu był obraz Serca Pana Jezusa.
2. Napiszę, jak wynagradzam Panu Jezusowi za moje grze­chy.
Może również nauczyć kanonu „O Jezu, cichy i pokorny, uczyń serce me według
serca Twego”.
Uwaga: K. prosi, by uczniowie przynieśli na następną katechezę czasopisma
i książki, które czytają czy którymi się interesują.
14
3. Nasze lektury – to warto przeczytać
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Poznanie i zapamiętanie tytułów czasopism i książek ka­to­lic­kich. War­to­
ścio­wa­nie dostępnej literatury.
 Potrzeba czytania literatury religijnej i ostrożność wo­bec nie­wła­ści­wych
czasopism.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń rozumie treść ana­li­zo­wa­nych tekstów biblijnych (1 Kor 6,12-15.18-20; Mk 10,17-22)
– rozumie, dlaczego czytanie niewłaściwej lektury jest zdradą Jezusa
– rozumie, dlaczego warto sięgać po literaturę religijną
– rozumie, czym jest prawdziwa wolność i kto jej uczy
– wymieni kilka tytułów czasopism i książek o tematyce religijnej.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi wskazać różnice między wolnością a samowolą
– potrafi uzasadnić, na czym polega szkodliwość czytania niewłaściwej li­te­ra­
tu­ry
– potrafi samodzielnie formułować praktyczne wnioski z katechezy.
Postawy:
– Uczeń rezygnuje z czytania niewłaściwej literatury, sięgając po literaturę
religijną
– inspiruje kolegów do wybierania wartościowej literatury.
Metody i formy pracy: analiza tekstu biblijnego, rozmowa kierowana, pre­zen­ta­cja
czasopism i książek, rozsypanka wyrazowa, tworzenie tekstu re­kla­my.
Środki dydaktyczne: czasopisma dla dzieci i młodzieży: „Promyk Jutrzenki,
„Mały Gość Niedzielny, „Promyczek Dobra, „Mały Rycerz Nie­po­ka­la­nej”,
„Dro­ga”, „Miłujcie się”; opowiadania B. Ferrero i inne.
wprowadzenie
K. rozpoczyna katechezę od stwierdzenia, że codziennie dociera do nas mnóstwo
informacji, płynących z radia, telewizji i gazet. Często przyjmujemy je, nie za­sta­na­
wia­jąc się nad tym, czy to, co widzimy lub czytamy, jest dla nas dobre. Na­stęp­nie
K. nawiązuje do czasopism i książek, które czytają uczniowie:
– Jakie czasopisma lubicie czytać najbardziej?
– Co się w nich znajduje?
– Dlaczego wybieracie właśnie te pisma (tę książkę)?
15
K. zapisuje temat na tablicy i zaprasza do modlitwy do Ducha Świętego.
Z gazet, które chętnie czytacie, nie wszystkie, niestety, są dla was od­po­wied­nie.
Ar­ty­ku­ły bo­wiem tam publikowane bardzo często na­zy­wa­ją do­brem to wszyst­ko,
co nim wcale nie jest. Do takich czasopism można za­li­czyć: „Bra­vo”, „Bravo
Girl”, „Dziew­czy­na” i inne. Posłuchajcie fragmentu artykułu, za­miesz­czo­ne­go
w katolickiej gazecie „Miłujcie się”, pod znamiennym ty­tu­łem „Dla­cze­go czy­ta­
nie pism: «Bravo», «Bravo Girl», «Dziewczyna» i im po­dob­nych… jest zdra­dą
Je­zu­sa?”:
„Wielka szkodliwość czytania tego rodzaju pism wynika z faktu, że czym się
karmisz, takim się stajesz. Karmiąc się agresją – stajesz się agresywny. Kar­miąc
się kłamstwem – stajesz się zakłamany. Konsumując pornografię – sta­jesz się
ero­to­ma­nem i seksualnym zboczeńcem. Totalny luz moralny, całkowite za­prze­
cze­nie tego, czego uczy Pan Jezus na temat miłości i seksu, prezentują „Bra­vo”,
„Popcorn” i im podobne pisma młodzieżowe. Masz wolność wyboru, lecz wy­bie­
ra­jąc moralną tru­ci­znę, z całą pewnością się zatrujesz. Pan Jezus mówi: „Każdy,
kto popełnia grzech, staje się nie­wol­ni­kiem grzechu” (J 8,34). Kar­mie­nie się
tre­ścia­mi pism w stylu „Bra­vo” jest bardzo szkodliwe dla ciebie i dla­te­go jest
zdra­dą Chry­stu­sa.
(…) Czy rzeczywiście pragną waszego dobra i kochają was ci, którzy uczą, że
wolność to samowola i brak ograniczeń, brak odpowiedzialności, życie w sty­lu
„rób­ta co chceta”?
Czy taka wolność daje szczęście? Czy znajdę w życiu sens i radość, jeżeli będę
się kierował tylko własną, doraźną korzyścią (utylitaryzm) albo przy­jem­no­ścią
(hedonizm), nie bacząc na prawdziwe dobro swoje i innych?
Jaka jest istota prawdziwej wolności? Pan Jezus uczy, że jest nią umie­jęt­ność
od­róż­nia­nia dobra od zła i wybór dobra. Tylko wtedy jestem rzeczywiście wolny,
gdy potrafię odróżnić dobro od zła i wybierać dobro. Takiej wolności uczy nas
i taką nam daje Jezus Chrystus. Czy was prawdziwie kochają de­pra­wa­to­rzy z pism
w stylu „Bravo”, którzy nazywają zło dobrem, zachęcają do odrzucenia norm
moralnych, czy też Jezus Chrystus, który stawiając, wy­ma­ga­nia, pokazuje dobro
i zło, i daje siłę do wyboru dobra?
(…) Redaktorzy i dziennikarze takich pism, jak „Bravo”, „Popcorn”, „Dziew­
czy­na” robią z wielu młodych głów kosze na śmieci, do których wrzuca się prze­róż­
ne słodko-trujące odpadki, które są kolorowe, pociągające, sensacyjne. W ta­kiej
sytuacji tylko ludzie wolni płyną pod prąd, do źródeł, bo z prądem płyną tylko
śmieci. Tylko ludzie wolni z odrazą odrzucają tego typu cza­so­pi­sma, nie kupują
ich i nie czytają”.
(Ks. S. Ormanty, Dlaczego czytanie pism „Bravo”, „Bravo Girl”, „Dziewczyna” i im
podobnych… jest zdradą Jezusa?”, w: Miłujcie się 3-4, 1997)
16
K. stawia pytania:
– Dlaczego czytanie gazet typu „Bravo” jest szkodliwe?
– Kiedy człowiek jest prawdziwie wolny?
– Kto uczy nas prawdziwej wolności?
– Dlaczego czytanie takich czasopism jest zdradą Jezusa?
podanie prawdy
K. prezentuje czasopisma i książki religijne, które warto czytać, ponieważ po­ka­zu­ją
one, jak być dobrym, szlachetnym, wymagającym od siebie i innych czło­wie­kiem.
Wśród tych czasopism mogą być: „Promyk Jutrzenki”, „Mały Gość Nie­dziel­ny”,
„Pro­my­czek Dobra”, „Mały Rycerz Niepokalanej”, „Droga”, „Mi­łuj­cie się”. K. może
pokazać także książki religijne, np.: B. Ferrero – „Inne hi­sto­rie”, „Nowe historie”,
„Historie piękne”; ks. M. Maliński – „Opo­wia­da­nia o na­dziei” i wiele podobnych.
Kilka ich tytułów można zapisać na tablicy.
Po prezentacji poleca uczniom odszukanie i przeczytanie 1 Kor 6,12-15.18-20. Po­
tem za­da­je pytania:
– Do czego wzywa nas św. Paweł?
– Czym według św. Pawła jest wolność?
– Przed czym ostrzega nas Apostoł?
K. reasumuje:
Św. Paweł w Pierwszym Liście do Koryntian przypomina nam, że nasze ciała
są świą­ty­nią Ducha Świętego i członkami Chrystusa, który nabył nas za wielką
cenę. Dla­te­go musimy pamiętać o dokonywaniu wła­ści­wych wy­bo­rów, bo nie
wszyst­kie przynoszą korzyść.
pogłębienie
K. poleca uczniom przeczytać Mk 10,17-22 i zadaje pytania:
– O co zapytał Jezusa bogaty młodzieniec?
– Co Jezus mu odpowiedział?
– Jak młodzieniec przyjął słowa Jezusa?
– Jakiej postawy uczy nas Pan Jezus?
Aby być wiernym uczniem Pana Jezusa, musimy umieć zrezygnować z tego, co
zaciemnia pojęcie dobra i odwraca nas od Bożych przykazań. Jeśli jakaś lek­tu­ra
nie czyni nas lepszymi, to nie warto jej czytać.
17
zastosowanie
K. pyta:
– W jaki sposób możemy przyczynić się do tego, aby nasi koledzy wy­bie­ra­li
dobro płynące z czytania wartościowej literatury religijnej?
– Która z poznanych gazet stanie się twoim czasopismem, z którego bę­
dziesz czerpał siły do walki ze złem?
Zakończenie
K. poleca zapisać w zeszytach temat katechezy oraz notatkę (tytuły omawianych
książek). Następnie roz­da­je uczniom karty pracy „biblioteka ucznia” (teczka po­mo­
cy). Dzieci mają je wkleić do zeszytów i wykonać zadanie:
Uporządkuj tytuły czasopism religijnych w „bibliotece ucznia”.
K. zadaje pracę domową (podręcznik ucznia) i zaprasza do modlitwy: „Pod Two­ją
obronę”.
18
4. Stanisław Kostka wzorem świętości
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Poznanie i zrozumienie, na czym po­le­ga piękno życia św. Sta­ni­sła­wa Kost­ki.
 Wdzięczność Bogu za dar patrona dzieci i mło­dzie­ży oraz na­śla­do­wa­nie
go w życiu.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń określi pojęcia: święty, pa­tron
– pamięta najważniejsze wydarzenia z życia św. Stanisława Kostki
– rozumie, jego życiowe hasło „Choćby los ulegał zmianie ja będę trwał”
– poda, kiedy Kościół oddaje cześć św. Stanisławowi.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi ocenić, co nam pomaga, a co przeszkadza w osiąganiu świę­to­ści
– potrafi wykazać związek treści Mdr 4,7-15 z życiem św. Stanisława
– potrafi uzasadnić, dlaczego św. Stanisław Kostka został wybrany pa­tro­nem
dzieci i młodzieży.
Postawy:
– Uczeń wyraża gotowość naśladowania św. Stanisława Kostki w dążeniu do
świę­to­ści i podejmuje w tym kierunku działania
– uczestniczy we Mszy św. ku czci św. Stanisława
– prezentuje postawę gotowości przemiany swojego życia.
Metody i formy pracy: opowiadanie, analiza tekstu bi­blij­ne­go, rozmowa kie­ro­
wa­na, zespołowe wypełnianie arkusza, refleksja, me­dy­ta­cja obrazu, praca
z podręcznikiem.
Środki dydaktyczne: Pismo św., plansza.
WPROWADZENIE
K. nawiązuje kontakt z uczniami, wita ich serdecznie i ciepło.
K. czyta opowiadanie:
„Mały chłopiec został kiedyś poproszony przez nauczyciela o wy­tłu­ma­cze­nie
słowa «święty». Przez chwilę dziecko stało wy­raź­nie za­nie­po­ko­jo­ne, aż wre­szcie
uśmiech zadowolenia pojawił się na jego twa­rzy.
– Wiem już! – zawołał. – Święty to taka osoba, przez którą prze­cho­dzi świa­tło.
Chłopiec, będąc kiedyś w kościele, zauważył różnokolorowe ­witraże z wy­
obra­że­nia­mi świętych i scen biblijnych. Patrzył z podziwem, jak świa­tło po­ran­ka
prze­świe­ca przez szkło i ta­jem­ni­cze, piękne figury. Dziecko było ocza­ro­wa­ne,
i ten obraz utkwił mu w pamięci. Matka objaś­niła mu wówczas, co ozna­cza­ją te
figury. Usłyszał ów wyraz «świę­ty».
19
Chłopiec ten wypowiedział większą prawdę, niż ktokolwiek mógł przy­pu­szczać.
Święty to osoba, przez którą przepływa stru­mień Bo­że­go świa­tła, «po­zna­nie chwa­
ły Bożej na obliczu Chry­stu­sa» (2 Kor 4,6)”.
(Światło, które przenika, w: ks. Z. Trzaskowski, Zdać się na Boga, Kielce 1993, t. I, s. 126)
K. stawia pytania:
– O co nauczyciel zapytał chłopca?
– Co odpowiedział chłopiec?
K. zawiesza na tablicy planszę:
Święty, to osoba,
przez którą przechodzi światło
K. pyta dalej:
– Jak rozumiecie odpowiedź chłopca?
– Jakich znacie świętych?
– Co wiecie o ich życiu?
K. zachęca do wspólnej modlitwy „Ojcze nasz”.
PODANIE PRAWDY
K. przybliża postać patrona dzieci i młodzieży – św. Stanisława Kostki (może sko­rzy­
stać z podręcznika ucznia).
K. stawia pytania:
– W jaki sposób św. Stanisław Kostka starał się podobać Bogu?
– Jakie było jego życiowe hasło?
– Czym różnił się od swojego brata i rówieśników?
– Jakiej postawy wobec Boga i Maryi uczy nas św. Stanisław Kost­ka?
– Jakie cechy jego charakteru najbardziej was pociągają?
– W jaki sposób Kościół oddaje cześć patronowi dzieci i mło­dzie­ży?
– Kiedy obchodzimy jego święto?
– Jakie powinniśmy w związku z tym podjąć postanowienia?
POGŁĘBIENIE
K. wprowadza w liturgię święta (w dniu św. Stanisława Kostki czytamy fragment
z Księ­gi Mądrości).
K. poleca przeczytać Mdr 4,7-15 (patrz podręcznik ucznia) i stawia pytania:
– Dlaczego warto być świętym?
– Co decyduje o świętości?
– Jak należy rozumieć słowa „Wcześnie osiągnąwszy doskonałość przeżył
czasów wiele”?
– Co ludziom przeszkadza w drodze do świętości?
20
ZASTOSOWANIE
Każdy z nas ma szansę stać się świętym na wzór Stanisława Ko­st­ki. Nie za­wsze
jednak wiemy, od czego zacząć, w jaki spo­sób wejść na dro­gę świę­to­ści.
K. zachęca do wysłuchania opowiadania:
„Chłopiec pisze wulgarne słowa kredą na jezdni.
– Dlaczego to robisz? – zapytał przechodzień.
Pytanie zostało bez od­po­wie­dzi.
– Ile masz lat?
– Dziesięć.
– A co będziesz robił za dziesięć lat?
– Będę studiował.
Chłopiec był zadbany, dobrze ubrany, widać pochodził z bo­gat­szej ro­dzi­ny.
– Podoba ci się ten świat? – pyta dalej przechodzień.
– Nie.
– A co byś zmienił?
– Oczyściłbym go z całego brudu.
Przechodzień patrzył na niego, zaskoczony taką od­po­wie­dzią.
– A więc dobrze – mówił mężczyzna – zacznij od razu. Może wy­trzesz chu­s­
tecz­ką to, co napisałeś.
– Nie mam chusteczki.
– Spróbuj ręką.
Nie potrafił zmazać nawet jednej litery, bo asfalt w tym miej­scu był chro­po­wa­ty.
– Widzisz, jak trudno. Jak trudno zacząć od siebie”.
(Zacząć od siebie, w: Ks. Z. Trza­skow­ski, Zdać się na Boga, Kielce 1993, t. II, s. 69)
K. stawia pytanie:
– Co przechodzień uświadomił chłopcu?
Zakończenie
K. zachęca do wspólnej modlitwy. Uczniowie wstają, zapalają świecę.
K. włącza refleksyjną melodię i na jej tle zwraca się do klasy z pytaniami:
– Co robisz, by być świętym?
– Co powinieneś zmienić w swoim życiu, aby podobać się Bogu?
Poprośmy naszego Ojca, aby pomógł nam stawać się ludźmi, przez których
przechodzi światło Bożej miłości.
Wspólna modlitwa. K. może wykorzystać kolektę ze święta Stanisława Kostki (patrz
podręcznik ucznia).
K. poleca zapisać zaproponowany przez dzieci temat oraz treść plan­szy.
K. zadaje pracę domową.
21
5. Św. Franciszek – miłośnik przyrody
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Poznanie postaci św. Franciszka, zachwyconego przy­ro­dą, kochającego
stwo­rze­nia, których dawcą jest Bóg.
 Naśladowanie drogi świętości Fran­cisz­ka z Asy­żu.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń zdefiniuje pojęcie: ekologia
– rozumie, że cała przyroda jest darem Boga, o który mamy się troszczyć
– rozumie, że jego obowiązkiem jest troska o najbliższe środowisko, w któ­rym
żyje
– pamięta najważniejsze wydarzenia z życia św. Franciszka.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi opo­wie­dzieć o życiu św. Franciszka z Asyżu
– potrafi ocenić stosunek współczesnych ludzi do przyrody i porównać go
z nauką przekazaną przez św. Franciszka.
Postawy:
– Uczeń dostrzega związek między mądrym korzystaniem z darów przy­ro­dy,
a zdro­wiem i szczęściem człowieka
– prezentuje postawę od­po­wie­dzial­no­ści za środowisko, w którym żyje
– prezentuje postawę gotowości zmiany swojego stosunku do świata zwie­rząt
i roślin
– podejmuje konkretne działania na rzecz ochrony najbliższego środowiska
przyrodniczego na wzór św. Franciszka
– upomina kolegów niszczących środowisko.
Metody i formy pracy: praca z tekstem, pogadanka, wykład, praca z ilu­stra­cja­mi,
metoda iden­ty­fi­ka­cji, test wyboru.
Środki dydaktyczne: obraz z wizerunkiem św. Fran­cisz­ka, karty zabawy (tecz­ka
pomocy), habit, test dla każdego ucznia (teczka pomocy).
WPROWADZENIE
K. nawiązuje więź z uczniami i proponuje modlitwę św. Fran­cisz­ka „Po­chwa­ła stwo­
rze­nia” (patrz podręcznik ucznia):
„Najwyższy, wszechpotężny, dobry Panie,
Twoje jest słowo, chwała i cześć i wszelkie bło­go­sła­wień­stwo.
Pochwalony bądź, Panie,
przez brata naszego księżyc i nasze siostry gwiazdy
(…)
22
Pochwalony bądź, Panie, przez brata naszego wiatr
I przez powietrze i czas pochmurny i pogodny i wszel­ki
(…)
Pochwalony bądź, Panie, przez siostrę naszą, matkę ziemię,
która nas żywi i chowa
I rodzi różne owoce z barwnymi kwiaty i zioły.
(…)
Chwalcie i błogosławcie Pana i czyńcie Mu dzięki,
i służcie mu z wielką pokorą”.
K. stawia pytania:
– Co zaskoczyło was w tej modlitwie?
– Jak nazwane zostały gwiazdy, słońce, księżyc, ziemia?
– Dlaczego zostały tak nazwane?
– Co możemy powiedzieć o autorze tej modlitwy?
K. wprowadza w temat katechezy; może to uczynić w następujący spo­sób:
Autorem modlitwy „Pochwała stworzenia” jest św. Fran­ci­szek. Na dzi­siej­szej
katechezie postaramy się zapoznać z jego postacią i zwró­ci­my szcze­gól­ną uwa­gę
na jego doskonałe umi­ło­wa­nie przyrody, która jest jakby domem Boga.
K. proponuje zapis tematu „Św. Franciszek – miłośnik przyrody”.
PODANIE PRAWDY
K. umieszcza na tablicy wizerunek św. Franciszka i prosi, aby dzieci podzie­li­ły się
swo­imi wiadomościami na temat świętego.
Po wypowiedziach dzieci K. przedstawia bardziej szcze­gó­ło­wo opis życia św. Fran­
cisz­ka. Może posłużyć się materiałami z książki „Ka­te­che­zy ekologiczne” pod red.
Antoniego Fet­kow­skie­go, Lublin 1993, s. 142-144.
Wiele lat temu (na przełomie XII i XIII w.) w Asyżu żył pewien chłopiec imie­
niem Giovanni, którego ojciec nazywał Francesco. Pochodził z bogatej ro­dzi­ny
kupieckiej i dlatego jego życie było dostatnie. Po przejściu bar­dzo cięż­kiej cho­ro­by
chło­piec zobaczył, że są inne war­to­ści niż dobra ma­te­rial­ne, tak ulu­bio­ne przez
jego ojca. Zapragnął po­ma­gać ludziom ubo­gim. Po­sta­no­wił roz­dać ma­ją­tek, lecz
temu sta­now­czo sprze­ci­wił się jego ojciec. Do­szło do tego, że Fran­ci­szek opuścił
ro­dzi­ców i założył zakon braci mniej­szych (fran­ci­szka­nie). Uczył lu­dzi patrzeć
z wdzięcznością na ziemię stwo­rzo­ną przez Boga z miłości, po­zna­wać prawa
natury i je szanować.
Stworzenia wyczuwały miłość św. Franciszka i od­wza­jem­nia­ły się po­słu­szeń­
stwem. Ptaki milkły, gdy przemawiał, i słuchały ka­za­nia. Z wilkiem za­warł przy­
mie­rze, aby nie krzywdził miesz­kań­ców Gubbio. Św. Fran­ci­szek uwalniał ba­ran­ki
niesione na targ, przenosił robaczki z drogi w bez­piecz­ne miejsca, przy­wra­cał
wolność ptakom i rybom. Kwiaty nazywał resztką raj­skie­go kobierca, po którym
przechadzał się najwyższy Pan. Uważał, że ob­co­wa­nie z przyrodą jest ob­co­wa­
niem z samym Stwórcą.
23
Uważał się za brata przyrody. Braćmi i siostrami nazywał całe stwo­rze­nie (słoń­
ce, księżyc itd.). Z bogactw przyrody ko­rzy­stał jak z da­rów Pana, z po­czu­ciem
wielkiej wdzięczności, a zarazem od­po­wie­dzial­no­ści.
29 li­sto­pa­da 1979 Jan Paweł II ogłosił św. Franciszka pa­tro­nem eko­lo­gów,
czyli ludzi, którzy swoją wiedzą i pracą przy­czy­nia­ją się do ochrony środowiska
naturalnego.
POGŁĘBIENIE
K. stawia pytania:
– Co wam się podoba w postaci św. Franciszka z Asyżu?
– Czym niektórzy współcześni ludzie różnią się od św. Fran­ci­szka?
– Jakie stworzenia są najbardziej przez nich krzywdzone?
K. proponuje zabawę „św. Franciszek wśród nas”:
1. Wybiera spośród dzieci św. Franciszka (ubiera go w habit – pelerynę
z materiału).
2. Dzieli klasę na dwie grupy.
Grupa pierwsza to współcześni ludzie.
Grupa druga to stworzenia: kwiaty, ptaki, zwierzęta (np. słoń, kro­ko­dyl, lis,
sarna, ryby), drzewa, woda, las, ziemia.
Przebieg zabawy:
Poszczególne „stworzenia” przypinają sobie kartki z nazwą (np. „słoń”, „drze­
wo” itd.) i siadają w kręgu. W środku stoi św. Fran­ci­szek. Na krzesełkach siedzą
po­zo­sta­łe dzieci.
Stworzenia po kolei skarżą się świętemu na złe traktowanie ich przez czło­wie­
ka. Św. Franciszek pociesza np. „drzewo” i poucza pozostałe dzie­ci, jak mają
postępować wobec drzew i dlaczego nie wolno ich nisz­czyć.
ZASTOSOWANIE
K. stawia pytania:
– Jakiej postawy wobec przyrody uczy nas św. Franciszek?
– Co musimy od dzisiaj zmienić w naszym postępowaniu, abyśmy mo­gli na­
zwać siebie braćmi lub siostrami stworzeń?
W miarę potrzeby sygnalizujemy sprawę ekologii, troski o piękno świata i jego czy­
stość. Myśl tę możemy kontynuować przy katechezie 9.
W celu powtórzenia i utrwalenia wiadomości o św. Franciszku K. rozdaje test wy­bo­ru
(teczka pomocy), który uczniowie samodzielnie rozwiązują.
Zakończenie
K. poleca zapisać temat i pracę domową.
K. zachęca do modlitwy spontanicznej przez pośrednictwo św. Franciszka.
24
II POWOŁANIE DO SZCZĘŚCIA „Stworzyłeś nas, Panie, dla siebie,
i niespokojne jest nasze serce,
dopóki nie spocznie w Tobie”.
(św. Augustyn)
6. Stwórcze działanie Boga w świe­cie
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Przyjęcie i poszanowanie prawd: Bóg jest Stwór­cą całego świata, Bóg jest
obecny w swo­im stwo­rze­niu.
 Postawa wdzięczności Bogu za piękno i dobro stwo­rzo­ne­go świata.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń rozumie, że wszystko, co ist­nie­je jest dobre, bo pochodzi od Boga
– rozumie, że Bóg jest obecny w swoim stworzeniu
– wymieni obowiązki człowieka w trosce o środowisko
– rozumie, że odkrycia i badania naukowe powinny służyć od­po­wie­dzial­ne­mu
korzystaniu z darów przyrody.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi zinterpretować teksty biblijne: Rdz 1,1-25 oraz Mdr 11,24-26
– potrafi krytycznie ocenić stosunek współczesnych ludzi do świata
– potrafi uzasadnić, jakie odkrycia i badania naukowe służą ulepszaniu świa­ta,
a jakie go niszczą
– potrafi sformułować wnioski z katechezy.
Postawy:
– Uczeń prezentuje po­sta­wę podziwu dla Boga Stwórcy
– wyraża radość i wdzięczność za piękno i dobro stworzonego świata
– jest odpowiedzialny za otaczający go świat
– wyraża sprzeciw wobec niszczenia przyrody.
Metody i formy pracy: opowiadanie, analiza tekstu bi­blij­ne­go, drama, praca z ilu­
stra­cja­mi, rozmowa kierowana, krzyżówka, mo­dli­twa, śpiew.
Środki dydaktyczne: Pismo św., plansza, KKK 315, 319, 344, ilustracje przed­sta­
wia­ją­ce piękno świata.
WPROWADZENIE
K. serdecznie wita uczniów. Przez opowiadanie przy­go­to­wu­je ich do przy­ję­cia praw­dy
zawartej w temacie katechezy.
Kasia i Tomek w czasie zimowych ferii pojechali do dziad­ków na wieś. Dzie­ci
zawsze jeździły tam z wielką radością. Ży­cie na wsi, nawet zimą, do­star­cza­ło im
wielu wrażeń. Ale naj­bar­dziej zachwycał je sta­ry zegar, sto­ją­cy w gościnnym po­
ko­ju na szafce. Nie tylko pięknie wy­glą­dał, ale nawet wy­gry­wał melodie.
26
Tego dnia dziadkowie wyszli do sąsiadów na imieniny. Dzie­ci obie­ca­ły, że
wcześniej pójdą spać, ale gdy dziadkowie wyszli, coś je pod­ku­si­ło. Po­sta­no­wi­ły
zobaczyć, co tak gra w zegarze. Kasia miała za­strze­że­nia:
– Tomek, to przecież drogi zegar, możemy go zepsuć.
– Nie bój się – po­cie­szał Tomek – mam opracowany spo­sób. Zo­ba­czysz! Tu
się nie moż­na pomylić. Zbadamy, i wszyst­ko złożymy z po­wro­tem.
Dobrali się do wnętrza zegara. Zobaczyli wałek z całą kom­bi­na­cją szpi­lek.
Przy obro­tach wałka szpilki zahaczały o szereg blaszek róż­nej gru­bo­ści, które wy­
da­wa­ły różne tony. Dzieci były dumne ze swe­go od­kry­cia. Trud­no­ści za­czę­ły się
dopiero przy skręcaniu zagara. Choć uwa­ża­ły, by czegoś nie po­my­lić, po zło­że­niu
zostało na stole jeszcze spo­ro śrubek.
– Może to wynalazek? Może one są niepotrzebne! – próbo­wał nadra­biać miną
Tomek.
Ale nie, zegar nie chciał chodzić ani grać. Z trudem usnęli. Rano prze­pro­si­li
dziadków.
– Dobrze, że wszystkie części zachowaliście, jest tu w mia­stecz­ku zdol­ny ze­gar­
mistrz. On na pewno zreperuje – po­wie­dział dzia­dek.
Cała historia przypomniała się teraz Tomkowi. Wracali gro­mad­ką ze szko­ły
do domu. Opowiadali Markowi, jak im siostra mówiła na religii, że na świecie
są ślady Boga, że piękno świata, jego wielkość, a przede wszy­st­kim po­rzą­dek,
mó­wią o Stwór­cy.
– Jak świat jest mądrze urządzony! A prawa przyrody… Oko czło­wie­ka to
najlepszy aparat fotograficzny! – wykrzykiwali na prze­mian.
Marek sprze­ci­wiał się:
– Co za głupstwa opowiadacie. Jeśli jest Bóg, to dla­cze­go Go nie wi­dać? Czy
widziałeś kiedyś Boga? – zwrócił się do Tomka.
– Boga nie można zobaczyć – powiedział Tomek – jest prze­cież du­chem.
– Duchem nieskończenie doskonałym – uzupełnił ktoś inny.
Marek próbował dodatkowych argumentów:
– Starsi ko­le­dzy mówili, że cały świat powstał z przypadku. Był jakiś wy­buch
albo zderzenie, i tak wszy­st­ko powstało; nie potrzeba do tego Boga.
Znowu umilkli. I wte­dy Tomek przypomniał sobie hi­sto­rię z ze­ga­rem, któ­re­go
nie mógł zmon­to­wać. A przecież świat ma wię­cej części i jest ze­ga­rem bar­dziej
skom­pli­ko­wa­nym niż tam­ten na wsi. Opo­wie­dział wówczas ko­le­gom swo­ją przygodę:
– Do naprawienia tamtego zegara potrzeba było mą­drzej­szej gło­wy niż moja.
Bez Największego Budowniczego świat nie mógłby po­wstać.
Tu zwrócił się do Marka:
– Masz na ręku zegarek? To roz­bierz go na części, tak jak ja wte­dy, i wrzuć te
kawałki do torebki. Ile lat będziesz potrząsał, aż ci się ze­ga­rek sam złoży?
– Właśnie! – wo­ła­li chłopcy. – Może milion lat, i nic z tego. Tu po­trze­ba Ze­
gar­mi­strza.
27
Marek uśmiechnął się:
– Brawo! Umiecie się bro­nić! A z tym ze­gar­kiem to ci się udało – po­chwa­lił Tomka.
(por. Ks. O. Nassalski, Rok wielkiej przygody, Warszawa 1985, s. 78-82)
PODANIE PRAWDY
K. poleca uczniom odszukanie i przeczytanie z Pisma św. lub podręcznika frag­men­tu
opi­su­ją­ce­go stworzenie świata – Rdz 1,1-25.
K. stawia pytania (odpowiedziom towarzyszą odpowiednie ilustracje umiesz­cza­ne
na tablicy):
– O jakich rzeczach stworzonych mówi autor natchniony?
– Co Bóg objawił ludziom, stwarzając świat?
– Co Bóg mówi o rzeczach, które stworzył?
Przeczytajmy, jak o stosunku Boga do rzeczy stworzonych pisze autor Księ­gi
Mądrości.
K. poleca przeczytać Mdr 11,24-26 (podręcznik ucznia) i pyta:
– Jaki jest stosunek Boga do rzeczy stworzonych?
– Dlaczego autor Księgi Mądrości nazywa Boga miłośnikiem życia?
K. zapisuje na tablicy temat i zawiesza planszę:
Wszystko, co istnieje, pochodzi od Boga. Wszystko, co Bóg stworzył, jest dobre.
POGŁĘBIENIE
K. stawia pytania:
– Co Bóg objawił, stwarzając świat?
– Jaki był cel stworzenia?
– Do czego Bóg powołuje swoje stworzenia?
K. dzieli klasę na kilka zespołów. Uczniowie w grupach przy­go­to­wu­ją krót­ką in­sce­
ni­za­cję, np.:
grupa 1 – przedstawia, w jaki sposób rozwija się kwiat
grupa 2 – przedstawia szum wiatru
grupa 3 – płynącą wodę
itp.
28
K. poleca przeczytać KKK 283 (podręcznik ucznia) i stawia pytania:
– Co pomaga nam odkryć wielkość Stwórcy?
– Dlaczego Bóg obdarza ludzi rozumem i mądrością?
– Czemu powinny służyć odkrycia naukowe?
K. uczy piosenki „Gdy szukasz Boga” (podręcznik ucznia).
ZASTOSOWANIE
K. reasumuje:
Gdy patrzymy na piękny i wielki świat, ogarnia nas po­dziw dla jego Stwór­cy.
Bóg stworzył świat, bo taka była Jego wola. Tym świa­tem usta­wicz­nie się opie­ku­je
i kieruje nim z mi­ło­ścią przez swoje pra­wa. W tym ogrom­nym świe­cie je­ste­śmy
my, stworzenia rozumne, któ­rym Bóg objawił siebie, i tylko my mo­że­my od­po­
wie­dzieć miłością na Jego miłość.
K. zachęca uczniów do rachunku sumienia (pytania z podręcznika) a następnie do
wyrażenia wdzięcz­no­ści Bogu mo­dli­twą spontaniczną. Zwraca uwa­gę, że wdzięcz­
ność oka­zu­je­my Bogu nie tylko wte­dy, gdy się mo­dli­my, dziękując Mu, ale również
gdy sza­nu­je­my świat i opie­ku­je­my się nim.
K. rozdaje uczniom krzyżówki do samodzielnego rozwiązania (teczka pomocy).
Zakończenie
K. poleca uczniom przepisać temat i notatkę do zeszytu.
K. zadaje pracę domową.
Modlitwa końcowa: „Pochwała stworzenia” (podręcznik ucznia).
29
7. Bóg stwarza człowieka i powołuje go do świętości
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Przyjęcie i poszanowanie prawdy, że człowiek jest dzie­łem Boga. Bóg jest
obecny w człowieku, swoim stwo­rze­niu.
 Wdzięczność i uwielbienie Boga za dar życia.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń rozumie treść analizowanych tekstów bi­blij­nych (Rdz 1,26-28;
2,4b-25)
– wymieni podobieństwa człowieka do Boga
– rozumie, do czego Bóg powołuje człowieka.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi wskazać po­do­bień­stwa i różnice między dwoma biblijnymi
opisami stworzenia człowieka
– potrafi sformułować główne prawdy o człowieku zawarte w Księdze Ro­dza­ju
– potrafi zredagować modlitwę dziękczynną za dar życia.
Postawy:
– Uczeń jest wdzięczny Bogu za dar życia
– wyraża pragnienie realizowania w swoim życiu powołania do świętości i po­
dej­mu­je w tym kierunku działania.
Metody i formy pracy: rozmowa kie­ro­wa­na, praca z ilustracjami, interpretacja
tekstów biblijnych, modlitwa, śpiew, uzupełnianie tekstu luk.
Środki dydaktyczne: teksty z Pisma św., plansza, ilustracja przedstawiające pięk­no
przyrody, zdjęcie mężczyzny i kobiety, fotokopie Psalmu 8.
WPROWADZENIE
K. wytwarza pozytywną więź (wita uczniów serdecznie i ciepło).
K. stawia pytania:
– Dlaczego Boga nazywamy Stwórcą?
– Co Bóg stworzył?
K. umieszcza na tablicy barwne widoki przyrody (słońce, las, łąki, zwie­rzę­ta itd.),
przypominając treść poprzedniego spotkania.
– Dlaczego Bóg stworzył świat?
– Które z Bożych dzieł jest najdoskonalsze?
30
K. wprowadza uczniów w temat katechezy:
Dzisiaj dowiemy się, jakie prawdy o stworzeniu człowieka zawarte są w Pi­śmie
św., w Księdze Rodzaju.
K. umieszcza na tablicy obraz przedstawiający czło­wie­ka i za­chę­ca do wspól­nej mo­
dli­twy słowami Psalmu 8,5-7.
PODANIE PRAWDY
K. podaje informacje:
W Piśmie św. znajdują się dwa opisy stworzenia człowieka. Po­wsta­ły one w róż­
nym czasie i miejscu, a także w różnych warunkach historycznych, dla­te­go na dwa
różne sposoby przedstawiają jed­ną prawdę o stwo­rze­niu ludzi.
K. rozdaje uczniom teksty obu opisów (teczka pomocy), aby łatwiej mogli do­strzec
podo­bień­stwa i różnice w nich występujące:
Rdz 1,26-28
Rdz 2,4b-25
K. prosi dwóch uczniów o głośne odczytanie tekstów. Następnie stawia pytania do
wszystkich:
– Jakie są podobieństwa w biblijnych opisach stworzenia czło­wie­ka?
– Jakie są różnice?
– Jakie prawdy autorzy biblijni chcieli nam przekazać?
POGŁĘBIENIE
K. poleca, by uczniowie na podstawie przeczytanych tekstów sfor­mu­ło­wa­li głów­ne
praw­dy o stworzonym człowieku i zapisali je na tablicy.
1. Człowiek został stworzony na obraz i podobieństwo Boże.
2. Jest zależny od swojego Stwórcy.
3. Należy do świata materialnego.
4. Dzięki „tchnieniu” Boga człowiek ma duszę, jest związany ze światem
duchowym.
5. Człowiek jest ukoronowaniem całego dzieła stworzenia.
K. umieszcza pod ilustracją napis:
Jestem stworzony na obraz i podo­bień­stwo Boga
i reasumuje:
Bóg stworzył człowieka na swój obraz i podobieństwo. Jest stale obe­cny
w swo­im stworzeniu. Jest troskliwym Ojcem, ko­cha nas i tro­szczy się o nas. Bóg
31
nie­ustan­nie obdarza nas ży­ciem, stwarza i po­wo­łu­je do życia. „W Nim żyjemy,
po­ru­sza­my się i jesteśmy” (Dz 17,28).
K. stawia pytania:
– W czym jesteśmy podobni do Boga?
– Do czego jesteśmy powołani?
– Dlaczego jesteśmy powołani do świętości?
ZASTOSOWANIE
K. stawia problem i prosi o dłuższe wypowiedzi:
– W jaki sposób dostrzegamy w swoim życiu obecność Boga i moc Jego
nieustannego stwarzania?
K. rozdaje kserokopie Psalmu 8 (teczka pomocy), po jednej na ławkę, prosząc
o wykonanie zapisanego tam zadania.
Zakończenie
K. zachęca do spontanicznej modlitwy dziękczynienia i uwiel­bie­nia za dar życia
i obecność Boga wśród nas, którą można zakończyć fragmentem Psal­mu 139
z podręcznika ucznia. Moż­na za­śpie­wać pieśń „Tyle dobrego” lub „Dzię­ki, o Pa­nie”
czy „Gdy idziemy po­przez świat”.
K. prosi o zapisanie w zeszytach tematu katechezy oraz notatki z tablicy.
K. zadaje pracę domową.
Uwaga: Kontynuując myśl katechezy K. może przeprowadzić temat „Bóg stwo­
rzył człowieka mężczyzną i kobietą” (katechezy dodatkowe).
32
8. Bóg stworzył świat niewidzialny
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Poznanie i poszanowanie prawdy, że Bóg jest Stwo­rzy­cie­lem aniołów.
 Szacunek dla aniołów – wysłanników Boga. Mo­dli­twa do Anioła Stróża.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń rozumie, kim są aniołowie
– wymieni wydarzenia z Pisma św. w których ukazani są aniołowie
– pamięta modlitwy i święta ku czci aniołów
– rozumie, kim jest szatan, do czego dąży i jak działa.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi poprawnie sfor­mu­ło­wać wnioski posługując się tekstami bi­
blij­ny­mi (Kol 1,16; Hbr 1,14) oraz KKK
– potrafi scharakteryzować rolę Anioła Stróża w życiu człowieka.
Postawy:
– Uczeń modli się do swojego Anioła Stróża
– postanawia uczestniczyć w liturgii ku czci archaniołów oraz Aniołów Stró­
żów.
Metody i formy pracy: modlitwa, praca z tekstem, krzyżówka.
Środki dydaktyczne: Pismo św.
WPROWADZENIE
K. serdecznie wita uczniów, sprawdza pracę domową i nawiązując do po­prze­dniej
katechezy, pyta:
– Kto jest najpiękniejszym dziełem stworzonym przez Boga?
– Kogo jeszcze stworzył Pan Bóg?
– Kim są aniołowie?
K. zapowiada temat:
Celem dzisiejszej katechezy jest znalezienie odpowiedzi na na­stę­pu­ją­ce py­ta­
nia:
– Po co Bóg stworzył aniołów?
– W jaki sposób Kościół oddaje cześć aniołom?
K. zachęca do wspólnej modlitwy: „Aniele Boży” lub „Skład apostolski” (wersja
liturgiczna).
33
PODANIE PRAWDY
K. stawia pytanie:
– W jakich wydarzeniach z Pisma św. ukazani są aniołowie?
K. poleca w grupach odszukać teksty Pisma św. i odpowiedzieć na pytania:
Grupa 1: Kol 1,16
– Dla kogo zostali stworzeni aniołowie?
– Jakie grupy (chóry) aniołów wymienia św. Paweł?
Grupa 2: Hbr 1,14
– Do czego są przeznaczeni aniołowie?
– Komu mają służyć?
K. wspólnie z uczniami zapisuje wnioski na tablicy. Na­stęp­nie po­le­ca prze­czy­ta­nie
KKK 329 (podręcznik ucznia) i wraz z ucznia­mi przeprowadza analizę tesktu.
Aniołowie są sługami Boga i ludzi. Są isto­ta­mi do­sko­nal­szy­mi od czło­wie­
ka, są jego opiekunami. Przedstawiają Bogu na­sze mo­dli­twy, wsta­wia­ją się do
Boga za grzesznikami, są „po­słań­ca­mi” Boga – stąd po­cho­dzi ich nazwa „anioł”
(z grec­kie­go angelos – po­sła­niec, zob. KKK 329-335).
Pismo św. i KKK pouczają nas również o istnieniu złych duchów.
K. stawia pytania (zob. KKK 391-395):
– Kim jest szatan?
– Do czego dąży?
– Jak działa?
– Co jest bronią w walce z szatanem?
– Kto nam w niej pomaga?
POGŁĘBIENIE
K. stawia pytania:
– W jaki sposób doświadczamy opieki aniołów?
– Jak możemy się modlić do swoich Aniołów Stróżów?
– Ja­kie znacie święta ku czci aniołów?
(św. Archaniołów Gabriela, Michała i Rafała – 29 września,
wspomnienie św. Aniołów Stróżów – 2 października)
W liturgii wspominającej archaniołów Michała, Gabriela i Rafała, 29 wrze­śnia,
czytamy Ewangelię J 1,47-51, a 2 października, we wspomnienie po­świę­co­ne
Aniołom Stróżom, fragment Ewangelii Mt 18,1-5.10.
34
K. poleca przeczytać podane fragmenty (podręcznik ucznia) i stawia pytania:
– Kogo Natanael rozpoznał w Jezusie Chrystusie?
– Co Chrystus obiecał Natanaelowi?
– Kogo w Ewangelii Mateusza Jezus nazywa największym w królestwie nie­
bie­skim?
– Dlaczego dzieci są bardzo ważne w nauce Jezusa?
ZASTOSOWANIE
K. wyjaśnia znaczenie prefacji.
W czasie każdej Mszy św. wypowiadamy słowa modlitwy dziękczynnej, zwa­nej
prefacją. Łączymy w niej nasze głosy z chórami aniołów w niebie, aby z ra­do­ścią
uwielbiać Boga razem z nimi, wołając: „Święty, Święty, Święty Pan Bóg Za­stę­pów.
Pełne są niebiosa i ziemia chwały Twojej. Hosanna na wy­so­ko­ści. Bło­go­sła­wio­ny,
który idzie w imię Pańskie. Hosanna na wysokości”.
K. poleca przeczytać prefację o aniołach (podręcznik ucznia) i zadaje pytania:
– W czym aniołowie są podobni do Boga?
– Dlaczego oddajemy cześć stworzonym przez Boga aniołom?
– Czego nas mogą nauczyć aniołowie?
– Jak powinniśmy się modlić w czasie Mszy świętej?
Zakończenie
K. zachęca do modlitwy:
Boże, który w niewysłowionej opatrzności posyłasz nam jako stró­żów Two­ich
świętych aniołów, spraw, prosimy Cię, abyśmy za­wsze znaj­do­wa­li w nich obronę
i cieszyli się ich towarzystwem w wieczności. Amen.
K. poleca zapisać temat „Po co Bóg stworzył aniołów?” oraz no­tat­kę z tablicy.
K. zadaje pracę domową.
Można obejrzeć wybrane fragmenty filmu video „Chleb życia” (lub cały, jeśli to
możliwe) i zastanowić się z uczniami:
– Kim jest Janek?
– Kim jest Kragon?
– Do czego prowadzi Kragon?
– Przed czym przestrzega Janek?
itd.
Wnioski należy pogłębić w zależności od potrzeb i poziomu wiedzy ka­te­chi­zo­wa­nych.
35
9. Jestem odpowiedzialny za otaczający mnie świat
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Zrozumienie i przyjęcie prawdy, że czło­wiek jest od­po­wie­dzial­ny za ota­cza­
ją­cy go świat.
 Wdzięczność Bogu za piękno świata i troska o przyrodę.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń wymieni zadania, jakie Bóg powierzył czło­wie­ko­wi wobec innych
stwo­rzeń
– rozumie, co to znaczy „czynić sobie ziemię poddaną”
– pamięta i rozumie Rdz 1,28-29.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi dokonać oceny postawy współ­cze­snych ludzi wobec przy­ro­dy
– potrafi dokonać oceny własnej postawy wobec świata roślin i zwierząt
– potrafi zredagować treść przykazań ekologicznych.
Postawy:
– Uczeń w skupieniu do­ko­nu­je rachunku sumienia
– wyraża zainteresowanie sprawami ekologii
– prezentuje postawę troski o otaczające go środowisko.
Metody i formy pracy: rozmowa kie­ro­wa­na, praca z tekstem, praca ze zdję­cia­mi,
refleksja – rachunek sumienia, śpiew, modlitwa, test luk.
Środki dydaktyczne: Pismo św., widokówki, kserokopie testu luk (teczka po­mo­cy).
WPROWADZENIE
K. wita się z uczniami, nawiązuje do ich estetycznych wrażeń z wy­cie­czek i pyta:
– Gdzie byliście ostatnio na wycieczce?
– Jakie zwiedziliście miejsca?
– Co zachwyciło was w przyrodzie?
K. umieszcza na tablicy ilustracje lub widokówki przyniesione przez dzieci, które
przybliżają piękno stworzonego świata.
K. zapowiada temat. Może to zrobić w następujący sposób:
Na dzisiejszej katechezie zastanowimy się, do czego Bóg nas powołał i ja­kiej
postawy oczekuje od nas wobec stworzonego świata.
36
K. zachęca do modlitwy:
Boże, dziękujemy Ci za wszystkie Twoje dary, z których mo­że­my ko­rzy­stać.
Pro­si­my Cię o moc i odwagę dla poszanowania na­tu­ral­ne­go śro­do­wi­ska. Stwór­co
wszech­świa­ta, przyjmij na­sze dobre chęci, wspo­móż łaską, byśmy sza­no­wa­li naszą
ziemię. Przez Chrystusa, Pana na­sze­go. Amen.
PODANIE PRAWDY
K. prosi o odczytanie z Pisma św. (lub z podręcznika ucznia) Rdz 1,28-29.
K. stawia pytania:
– Jakie zadanie Bóg powierzył człowiekowi na świecie?
– Co to znaczy „uczynić sobie ziemię poddaną”?
– Po co Bóg daje człowiekowi zwierzęta i rośliny?
Zapisane na tablicy odpowiedzi, będą stanowiły notatkę z katechezy.
POGŁĘBIENIE
K. stawia problem:
– Jak współczesny człowiek rządzi światem?
– W czym rządzenie ludzkie nie podoba się Bogu?
K. może uzupełnić wypowiedź dzieci fragmentem Biblii Rdz 6,5-7.11-13 (pod­ręcz­nik
ucznia) lub opowiadaniem:
Nieznany autor napisał przejmujący tekst, który ukazuje ni­szczy­ciel­ską dzia­
łal­ność człowieka:
Na końcu człowiek zniszczył niebo, które nazywało się ZIE­MIA. Ziemia była
piękna aż do chwili, kiedy duch ludzki uniósł się nad nią i zniszczył wszyst­ko.
Wtedy człowiek rzekł: „Niechaj się stanie ciemność!” I stała się ciem­ność.
I człowiek widział, że ciemność jest dobra. I na­zwał człowiek ciem­ność bez­pie­
czeń­stwem. I podzielił się na rasy i religie, i klasy spo­łecz­ne. I nie było wieczoru
ani poranka dnia siódmego przed końcem.
A potem człowiek rzekł: „Niechaj powstanie nocny rząd, aby pa­no­wał nad
nami w ciemnościach, niechaj powstaną armie, aby trzy­ma­ły kon­tro­lę nad cia­ła­
mi, aby­śmy mogli nauczyć się zabijać jedni dru­gich traf­nie i sku­tecz­nie w na­szych
ciem­no­ściach”. I nie było wieczoru ni po­ran­ka dnia szóste­go przed koń­cem.
A potem człowiek rzekł: „Niechaj powstaną rakiety i bomby, aby zabijać szyb­
ciej i sprawniej. Niechaj powstaną komory ga­zo­we i piece kre­ma­to­ryj­ne, aby nisz­
czy­ły całkowicie”. I nie było wieczoru ani po­ran­ka dnia piątego przed końcem.
A potem człowiek rzekł: „Niechaj powstaną narkotyki i inne for­my uciecz­ki przed
nieustannym strapieniem… rze­czy­wi­sto­ścią, która za­kłóca nasz bło­gi spo­kój”. I nie
było wieczoru ani poranka dnia czwar­te­go przed końcem.
A potem człowiek rzekł: „Niechaj się oddzielą jedne narody od dru­gich, aby­śmy
wiedzieli, kto jest naszym wspólnym wro­giem”. I nie było wie­czo­ru ani po­ran­ka
dnia trzeciego przed końcem.
37
A wreszcie rzekł człowiek: „Uczyńmy Boga na nasz obraz, podob­ne­go nam.
Niech Bóg myśli – jak my myślimy, nie­na­wi­dzi – jak my nie­na­wi­dzi­my, i za­bi­
ja – jak my zabijamy”. I nie było wieczoru ani po­ran­ka dnia dru­gie­go przed
końcem.
Ostatniego dnia moce ziemi zostały wstrząśnięte. Ogień po­chło­nął pięk­ny
glob ziemski i nastała CISZA. Sczerniała ziemia spo­czy­wa­ła teraz, od­da­jąc cześć
jedynemu prawdziwemu Bogu. A Bóg wi­dział wszy­st­ko, co czło­wiek uczynił –
i w ciszy za­le­ga­ją­cej nad do­ga­sa­ją­cy­mi zgli­szcza­mi – BÓG PŁAKAŁ!
(Odwrotność stworzenia, w: Ks. Z. Trzaskowski, Zdać się na Boga, Kielce 1993, t. II, s. 100)
K. stawia pytania:
– Dlaczego Bóg zasmucił się?
– Co ludzie mogą zrobić, by Bóg nie musiał być smutny?
– Jak się nazywa wysiłek ludzi na rzecz ochrony śro­do­wi­ska?
– Dlaczego musimy być odpowiedzialni za świat?
– Co możemy zrobić dla świata stworzonego przez Boga?
ZASTOSOWANIE
K. zachęca uczniów do rachunku sumienia:
Pomyślmy, jaki jest nasz stosunek do rzeczy, które nas otaczają:
– Jak szanuję rzeczy w domu?
– Jak troszczę się o szkołę?
– Czy nie śmieciłem w miejscach publicznych?
– Jak szanuję wodę, nasze wielkie dobro wspólne?
– Jak szanuję chleb, czy nie wyrzucałem go na śmietnik?
– Jak zachowywałem się w lesie?
– Jaki jest mój stosunek do zwierząt?
– Czy nie niszczyłem gniazd ptasich?
– Czy nie zadaję cierpienia zwierzętom?
– Czy umiałem być cicho?
– Jaki byłem dla ludzi?
– Czy pomagałem innym?
– Czy umiałem przeprosić?
K. zachęca do wspólnego śpiewu „Przepraszam Cię, Boże”.
Zakończenie
K. rozdaje test luk (teczka pomocy) do samodzielnego wypełnienia.
K. podaje temat katechezy, poleca przepisać notatkę i zadaje pracę do­mo­wą.
Uwaga: K. może kontynuować problem odpowiedzialności w temacie „Je­stem
odpowiedzialny za siebie”.
38
10. Historia zbawienia a dzieje Człowieka
Wiodące cele katechetyczne
 Przybliżenie prawdy, że Bóg od stworzenia świa­ta jest ciągle obec­ny w hi­
sto­rii ludzi i opiekuje się nimi.
 Wdzięczność za Bożą obecność i Boże dary w hi­sto­rii zbawienia.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń zdefiniuje pojęcie: historia zbawienia
– poda, kiedy się rozpoczęła i wymieni najważniejsze jej wydarzenia.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi uzasadnić Bożą obecność w dziejach narodu wy­bra­ne­go
– potrafi zinterpretować słowa Jezusa Mt 24,35
– potrafi zaznaczyć na linii czasu najważniejsze wydarzenia z historii zba­wie­
nia
– potrafi opisać, w jaki sposób Bóg jest obecny w historii ludzkości.
Postawy:
– Uczeń prezentuje postawę wdzięczności Bogu za Jego obec­ność w hi­sto­rii
ludz­ko­ści
– wyraża pragnienie większej więzi z Bogiem poprzez systematyczną mo­dli­twę,
Mszę św. i przystępowanie do sakramentów.
Metody i formy pracy: modlitwa, rozmowa kie­ro­wa­na, schematyczne przed­sta­
wie­nie treści, praca z tekstem, zagadki, rebusy.
Środki dydaktyczne: wykres historii zbawienia, KKK 212.
WPROWADZENIE
K. wita serdecznie wszystkich obecnych oraz zachęca do wy­ci­sze­nia się i mo­dli­twy:
Pragniemy przyjąć Boże słowo i przeżyć Bożą obecność wśród nas. Dla­te­go
otwórz­my nasze serca i módlmy się słowami modlitwy, zwanej prefacją, wy­po­wia­
da­nej podczas Mszy św.:
K. poleca, by wybrane dziecko odczytało tekst z podręcznika ucznia.
„Zaprawdę, godne to jest,
abyśmy Tobie składali dziękczynienie,
Ojcze Święty, Stwórco świata i Źródło życia.
Ty nie zostawiasz nas samych na drodze życia,
ale pośród nas żyjesz i działasz.
Twoją potężną mocą prowadziłeś lud błądzący na pu­sty­ni,
a dziś przenikasz swój Kościół, pielgrzymujący na świe­cie,
39
światłem i mocą swojego Ducha.
Przez Chrystusa, Twojego Syna i naszego Pana,
prowadzisz nas na drogach czasu
ku doskonałej radości swojego królestwa.
Wdzięczni za te dary,
zjednoczeni z aniołami i świętymi
śpiewamy nieustannie hymn Twojej chwały.
Wszyscy:
Chwała Ojcu i Synowi, i Duchowi Świętemu,
jak była na początku, teraz i zawsze,
i na wieki wieków. Amen”.
– Kto z was lubi historię?
Wyraz „historia” zapisujemy u góry tablicy.
– Dlaczego lubicie historię?
– Czym ona się zajmuje? (tym, co się wydarzyło w czasie)
– Co zapamiętaliście z historii?
W pogadance K. prowadzi rozmowę z dziećmi, podkreślając, że hi­sto­ria wspo­mi­na
różne wydarzenia z przeszłości (niektóre z tych wy­da­rzeń moż­na przy­po­mnieć).
Wszystko ma swoją historię: cały świat, Polska, nasza szko­ła…
PODANIE PRAWDY
K. prosi, by dziecko narysowało kreskę przez całą szerokość tablicy (u dołu); za­po­
wia­da, że będzie ona obrazowała nam czas ziemi, historię świa­ta.
Następnie pyta dzieci:
– Jakie najważniejsze wydarzenia dokonywały się na ziemi?
– Od kiedy ziemia istnieje? (od stworzenia)
– Kiedy zakończy się historia świata? (dzień sądu)
– Jakie było najważniejsze wydarzenie w tej historii? (przyjście Jezusa)
Wszystkie te wydarzenia zaznaczamy na linii czasu.
– Kiedy urodził się Jezus?
K. może omówić czas narodzin Jezusa.
– Jak Bóg przygotowywał ludzi na przyjście Jezusa?
(wybrał dla siebie naród, posyłał proroków)
– Co Jezus zrobił dla nas? (dał się ukrzyżować, zmartwychwstał)
K. zaznacza, że jest to najważniejsze wydarzenie dla ludzkości.
– Co jest owocem Chrystusowego zmartwychwstania?
(zbawienie, Kościół, Jego obecność wśród nas)
40
K. wszystkie te wydarzenia zaznacza na wykresie. Następnie mówi, że wła­śnie tę
historię świata, w której Bóg dokonuje tak wielkich dzieł i zba­wia nas, nazywamy
historią zbawienia (K. przy słowie „historia” dopisuje „zbawienia”).
POGŁĘBIENIE
– Do czego nas to zobowiązuje?
(do poznania tej historii, bo to jest nasza historia, i do wdzięcz­no­ści Bogu
za dar zbawienia)
K. zachęca dzieci do przeczytania z podręczników tekstu KKK 212:
„Bóg jest je­dy­ny; poza Nim nie ma innych bogów. On przekracza świat
i hi­sto­rię. To On uczynił niebo i ziemię: «Przeminą one, Ty zaś pozostaniesz.
I całe one jak sza­ta się ze­sta­rze­ją… Ty zaś jesteś zawsze ten sam i lata Twoje nie
mają końca» (Ps 102,27-28). W Nim «nie ma przemiany ani cienia zmienności»
(Jk 1,17). On jest «Tym, Który Jest», bez początku i bez koń­ca, i w ten sposób
pozostaje zawsze wier­ny sobie i swoim obietnicom”.
– Co znaczą te słowa?
– Jaką obietnicę Jezusa przypominają?
„Niebo i ziemia przeminą, ale słowa moje nie przeminą” (Mt 24,35)
K. umieszcza te słowa pod rysunkiem i podkreśla, że Jezus zo­sta­nie z nami na
zawsze.
– W jaki sposób Jezus jest nadal z nami?
(zgromadzenie wiernych, Msza św., słowo Boże, kapłan, sakramenty, Cia­ło
i Krew Chrystusa pod po­sta­cia­mi chle­ba i wina)
W czasie każdej Mszy św. wspominamy tę historię zbawienia i dzię­ku­je­my
za nią Bogu.
– Kiedy wyrażamy Bogu naszą wdzięczność za całą historię zbawienia?
(wyznanie wiary, modlitwy eucharystyczne, prefacje)
– Co Bóg obiecuje ludziom, którzy uwierzą w Jego obecność w historii zba­
wie­nia?
K. poleca przeczytać 1 Kor 2,9 (podręcznik ucznia).
– Jak św. Paweł określa niebo, które przygotował Bóg tym, którzy Go mi­łu­ją?
– Do czego nas zobowiązuje obietnica nieba?
41
Zakończenie
Zapis tematu w zeszycie. Pod tematem K. poleca przerysować wy­kres.
HISTORIA ZBAWIENIA
BÓG
prorocy
stworzenie świata
adwent
czas Kościoła
0
K. zachęca do modlitwy słowami Psalmu 145 (podręcznik ucznia).
42
ko­niec świa­ta
11. Biblia księgą historii zbawienia
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Odkrycie prawdy, że Biblia opisuje dzie­je świata. Pogłębione poznanie
struk­tu­ry Pi­sma św.
 Umiłowanie Biblii i systematyczna jej lektura.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń zdefiniuje pojęcia: Biblia, Sta­ry Testament, Nowy Testament
– pamięta skróty tytułów wybranych ksiąg Starego i Nowego Testamentu
– rozumie, że Biblia przedstawia historię zbawienia.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi odszukać w Bi­blii wybrane teksty
– potrafi uzasadnić, dlaczego należy czytać Biblię.
Postawy:
– Uczeń wyraża chęć czę­stej lek­tu­ry Pisma św.
– z czcią i szacunkiem odnosi się do ksiąg Pisma św.
Metody i formy pracy: rozmowa kierowana, schematyczne przedstawienie tre­ści,
praca z Pismem św., łamigłówka (szyfr kołowy).
Środki dydaktyczne: Biblia, plansza z wykazem ksiąg Pisma św., kserokopie z szy­
frem kołowym (teczka pomocy).
WPROWADZENIE
Na ostatniej katechezie mówiliśmy o historii zbawienia.
– Co to jest historia zbawienia?
– O kim mówi?
– Kogo dotyczy?
K. odtwarza wykres z ostatniej katechezy i wraz z dziećmi przy­po­mi­na naj­waż­niej­sze
wydarzenia. Wybrani uczniowie mogą je za­zna­czyć na lini cza­su.
PODANIE PRAWDY
– Jak poznajemy tę historię? (z Pisma św.)
To ono streszcza całą historię zbawienia ludzi i ich związek z Bo­giem. Księ­gi,
które opowiadają zbawcze dzieła Boga do na­ro­dze­nia Chrystusa na­zy­wa­my Sta­
rym Te­sta­men­tem, a te, któ­re mówią, co dzia­ło się i będzie dziać po na­ro­dze­niu
Chry­stu­sa – Nowym Te­sta­men­tem.
43
HISTORIA ZBAWIENIA
BÓG
STARY
TESTAMENT
stworzenie świata
PISMOŚWIĘTE
NOWY
TESTAMENT
koniec świata
K. na linii czasu zaznacza epokę Starego i Nowego Testamentu.
Pismo św. składa się z 73 ksiąg.
K. wiesza planszę z wykazem ksiąg. Jeżeli K. jej nie posiada, może sko­rzy­stać z „Bi­blii
dla każdego”, Kielce 1995, t. I, z. 1, s. 2-3.
Z dziećmi możemy przeczytać tytuły wszystkich ksiąg. Wyjaśniamy ich skróty, przy­
po­mi­na­my jak odszukujemy wskazane rozdziały i wersety.
– Dlaczego Pismo św. jest dla nas tak bardzo ważne?
W książce „Krąg biblijny” Roman Brandstaetter wspomina swo­je­go dziad­ka,
który mówił (zob. podręcznik ucznia):
„Będziesz Biblię nieustannie czytał… Bę­dziesz ją ko­chał wię­cej niż swo­ich
rodziców… więcej niż mnie… Nig­dy się z nią nie roz­sta­niesz… A gdy ze­sta­rze­jesz
się, dojdziesz do prze­ko­na­nia, że wszystkie książki, jakie prze­czy­ta­łeś w ży­ciu, są
tylko nie­u­dol­nym komentarzem do tej jedynej Księ­gi…”
– Co dla dziadka Romana Brandstaettera było najważniejsze?
Można również przekazać uczniom, jak Pismo św. czytał Wyspiański:
„Z ulicy św. Krzyża szedłem – opowiada Grzymała-Sie­dlec­ki – przez Szcze­pań­ską
na Krupniczą, gdzie mieszkałem. Gdy tylko ze Szcze­pań­skiej skręciłem na Plan­ty,
na ogródku przed zamkniętą jesz­cze ka­wiar­nią Szmida dojrzałem sie­dzą­ce­go, sku­lo­
ne­go Wy­spiań­skie­go. Czy się jednak nie mylę? Podchodzę: nie mylę się! Zo­ba­czył
mnie, dał znak, bym siadł koło niego. Rzuciłem nań okiem i prze­ra­zi­łem się. Siny
z zzięb­nię­cia, oczy przekrwione, okrążone ciem­ny­mi «pod­ko­wa­mi», twarz umę­czo­
na, zgaszona w wyrazie. «Co się stało?» – Zaczął się wy­nu­rzać. Przez cały dzień
i dwie sąsiadujące z dniem noce czytał bez prze­rwy Stary Testament, od pierw­szej
strony do ostatniej i da capo. Skoń­czył i znów da capo. W dzieje Izraela za­nu­rzał
44
się z taką za­pa­mię­ta­ło­ścią, że np. uszło jego uwagi, iż przez te całe 36 godzin nie
miał nic w ustach. Oderwał się od czytania do­pie­ro przed dwiema go­dzi­na­mi i teraz
cały dygocze «z prze­ra­że­nia».
– Po skończeniu czytania nie mogłem sobie dać rady ze sobą, nie wie­dzia­łem,
co robić, przyszedłem do Szmida, by się doczekać otwar­cia ka­wiar­ni.
– Ależ otworzą dopiero o dzie­wią­tej, czyli za półtorej go­dzi­ny.
– Wiem, ale u sie­bie w domu, gdzie się to wszystko odbyło, nie wy­trzy­ma­łbym…”
(Roman Brandstaetter, Krąg biblijny, Warszawa 1977, s. 10, 111-112)
ZASTOSOWANIE
K. prosi uczniów o przeczytanie z podręcznika świadectwa Romana Brand­ste­at­te­ra.
Po jego omówieniu zwraca uwagę na cześć i szacunek, które należą się tej księdze,
oraz na wagę jej obecności w naszym życiu rodzinnym.
– Co zrobimy, by u nas w domu Pismo św. było również tak ważne,
jak w domu Romana Brandsteattera?
K. rozdaje uczniom „szyfr kołowy” (teczka pomocy) do indywidualnego roz­wią­
za­nia. Po wyszukaniu ukrytego tekstu i zapisaniu go, uczniowie wkleją kart­ki do
ze­szy­tów.
Zakończenie
K. poleca uczniom zapisać temat oraz przerysowaać do zeszytów schemat z ta­bli­cy.
K. zadaje pracę domową, którą po sprawdzeniu na następnej ka­te­che­zie może na­
gro­dzić.
45
12. Grzech pierworodny i jego skutki
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Zrozumienie treści opowiadania biblijnego, w któ­rym Bóg poucza o ta­jem­
ni­cy grzechu. Zapamiętanie i zro­zu­mie­nie isto­ty grzechu pier­wo­rod­ne­go.
 Postawa posłuszeństwa wobec Boga. Postawa nie­ustan­ne­go nawracania się.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń rozumie, na czym polega grzech pierwszych ludzi
– wymieni skutki grzechu pierworodnego
– rozumie, na czym polega dziedziczenie grzechu pierworodnego
– poda nazwę sakramentu oczyszczającego z grzechu pierworodnego.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi zinterpretować tekst biblijny: Rdz 2,16-17; 3,1-13.16-19.23-24
– potrafi dokonać oceny postawy pierwszych ludzi względem Boga
– potrafi wskazać, jak na co dzień doświadczamy skutków grzechu pier­wo­rod­
ne­go.
Postawy:
– Uczeń jest twórczo zaangażowany w przebieg katechezy
– wyraża pragnienie posłuszeństwa Bogu w codziennym życiu
– wyraża wdzięczność rodzicom za chrzest św.
– pragnie przemiany życia.
Metody i formy pracy: opowiadanie, praca z tekstem, me­to­da identyfikacji z po­
sta­cią biblijną, ra­chu­nek sumienia, zakodowany tekst.
Środki dydaktyczne: Pismo św., KKK.
WPROWADZENIE
K. czyta opowiadanie:
Marek zawsze marzył, aby dostać się do najlepszej drużyny ko­szy­kar­skiej
w mie­ście. Niewielu chłopców mogło grać w tym klubie, gdyż wy­ma­ga­nia, jakie
stawiał trener drużyny, były bar­dzo wysokie. Do­ty­czy­ły one nie tylko spraw­no­ści
fizycznej i umiejętności gry w kosza, ale i uczci­wo­ści, prze­strze­ga­nia dys­cy­pli­ny,
poszanowania dru­gie­go czło­wie­ka. Nie wolno było rów­nież palić pa­pie­ro­sów, pić
alkoholu i używać na­rko­ty­ków.
Po wielu trudnościach i całych miesiącach indywidualnego tre­nin­gu Ma­rek
odbył oczekiwaną rozmowę z trenerem. Spotkanie było krótkie. Marek za­po­znał
się z obo­wią­zu­ją­cym w drużynie re­gu­la­mi­nem, na­stęp­nie został po­in­for­mo­wa­ny
46
przez trenera: „U nas nie pije się i nie pali. Jeśli nie zastosujesz się do naszego
regulaminu, bę­dziesz musiał bez­wzglę­dnie odejść z drużyny”. Roz­ra­do­wa­ny chło­
piec za­pew­nił, że będzie po­słu­szny.
Pobyt Marka w drużynie nie trwał długo. Chłopiec został przy­ła­pa­ny przez
trenera na paleniu papierosów. Musiał odejść z drużyny, o której zawsze ma­rzył.
Decyzja była nieodwołalna.
K. zadaje pytania:
– Dlaczego Marek został usunięty z drużyny?
– Jak nazwiemy to, co zrobił?
– Z jakim biblijnym zdarzeniem kojarzy się wam to opo­wia­da­nie?
K. podaje temat katechezy i zachęca do modlitwy (akt żalu).
PODANIE PRAWDY
K. poleca uczniom przeczytanie tekstu Piśma świętego o upadku pierwszych ludzi
(podręcznik ucznia), który może sam głośno odczytać:
Rdz 2,16-17; 3,1-13.16-19.23-24
K. zadaje pytania:
– Czego Bóg zabronił człowiekowi?
– Do czego wąż namówił kobietę?
– Kogo symbolizuje wąż?
– Dlaczego ludzie skryli się przed Bogiem?
– O co Bóg zapytał kobietę?
– Co kobieta odpowiedziała Bogu?
– Co zrobił Bóg?
– Czego symbolem jest drzewo poznania dobra i zła?
– Jak nazywamy nieposłuszeństwo pierwszych ludzi?
– Jakie były skutki nieposłuszeństwa pierwszych ludzi? (por. KKK 402-406)
– Co ludzie utracili?
K. poleca odnaleźć w podręczniku ucznia fragment KKK 416, 417, 418 i w opar­ciu
o podaną treść zapisać na tablicy i w ze­szy­tach skutki grzechu pier­wo­rod­ne­go.
K. podaje uczniom informację na temat konsekwencji grzechu pier­wo­rod­ne­go (zob.
„Biblia dla każdego”, t. I, z. 1, s. 34-35).
Grzech pierworodny przekazywany jest całej ludzkości. Każ­dy z nas rodzi się
z tym grzechem. Nie popełniliśmy go oso­bi­ście, ale dzie­dzi­czy­my go po pierw­
szych rodzicach. Osłabił on naszą wolę i spo­wo­do­wał, że często ulegamy po­ku­som
szatana. Od winy grzechu pier­wo­rod­ne­go uwalnia nas Chrystus w sa­kra­men­cie
chrztu świętego (zob. KKK 385nn, a zwłaszcza 397 do 401).
47
POGŁĘBIENIE
K. wykorzystuje metodę identyfikacji z postacią biblijną.
Wybiera trzech chętnych uczniów, z których każdy identyfikuje się z wy­bra­ną po­sta­
cią z opowiadania o grzechu pierworodnym (Bóg, Adam, Ewa). Każdy z uczniów
przedstawia krótko wydarzenie i mówi o swoich od­czu­ciach.
ZASTOSOWANIE
– Jakiej postawy wobec zła oczekuje od nas Bóg?
– W jaki sposób możemy walczyć z pokusami?
– Kto pomaga nam stawać się lepszymi?
– Jak na co dzień możemy okazywać Bogu posłuszeństwo: w szkole, w do­
mu, na podwórku?
K. zachęca uczniów do wspólnego rachunku sumienia przy za­pa­lo­nej świecy, pod­kre­
śla­ją­cej obecność Chrystusa. Może wy­ko­rzy­stać pytania z podręcznika ucznia.
K. rozdaje uczniom zakodowany tekst (teczka pomocy) prosząc o jego roz­wią­za­nie
i wklejenie do zeszytów.
Zakończenie
K. poleca uczniom zapisać do zeszytów temat katechezy wraz z notatką i zadaje pracę
domową. K. kończy katechezę pieśnią „Panie, przebacz nam”.
48
13. Bóg obiecuje Zbawiciela
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Zapamiętanie i zrozumienie Bożej obiet­ni­cy zesłania Zba­wi­cie­la.
 Radość i wdzięczność Bogu za dar Zbawiciela.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń zdefiniuje pojęcia: proroctwo, zbawienie, Zba­wi­ciel, Emmanuel
– rozumie treść wybranych proroctw z księgi Izajasza
– rozumie, dlaczego Bóg Ojciec ofiarował nam swojego Syna
– rozumie sens cierpienia, śmierci i zmartwychwstania Jezusa Chrystusa.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi dokonać interpretacji proroctw z księgi Iza­ja­sza i wskazać,
jak wy­peł­ni­ły się w Nowym Testamencie
– potrafi sformułować poprawne wnioski z katechezy
– potrafi zredagować modlitwę dziękczynną.
Postawy:
– Uczeń chętnie włącza się w pracę grupy
– prezentuje postawę wdzięczności Bogu za dar Zbawiciela wyrażonej w mo­
dli­twie dziękczynnej.
Metody i formy pracy: opowiadanie, krzyżówka, medytacja obrazu, re­da­go­wa­nie
modlitwy, mo­dli­twa, praca w grupach.
Środki dydaktyczne: Pismo św., kartki z pytaniami do pracy w grupach, krzy­żów­
ka.
WPROWADZENIE
PROPOZYCJA I
K. czyta opowiadanie:
„W epopei filmowej «O jeden most za daleko» młody oficer ame­ry­kań­ski
rozmawia ze starszym od siebie sierżantem. Prosi go przed bi­twą, aby dał mu
słowo, że nie zginie. Mężczyzna po dłuższym wa­ha­niu daje obietnicę. Po bitwie
widzimy sierżanta, jak odszukuje wśród za­bi­tych porucznika, zabiera bez­wład­ne
ciało, pod ostrzałem do­cho­dzi do swoich i ryzykując sąd wo­jen­ny, zmusza pi­sto­
le­tem pułkownika – chi­rur­ga, by wyciągnął z potwornie okaleczonej gło­wy odła­
mek… I do­pie­ro wtedy do­wia­du­je­my się, że ko­na­ją­cy został uratowany, wbrew
wszel­kim nadziejom”.
(Wbrew wszelkiej nadziei, w: Ks. Z. Trzaskowski, Zdać się na Boga, Kielce 1993, t. II, s. 46)
49
K. stawia pytania:
– Jak nazwiemy sierżanta?
– Dlaczego stał się bohaterem?
– Jakiej obietnicy dotrzymał?
K. wprowadza w treść katechezy:
Powyższa scena z filmu może być przykładem na to, jak od­by­wa się nasze zba­
wie­nie. Bóg, podob­nie jak sierżant z opo­wia­da­nia, obiecuje, że nie po­zwo­li nam
zginąć.
PROPOZYCJA II
K. wita uczniów, rozdaje kartki z krzyżówką, zachęca do szybkiego sa­mo­dziel­ne­go
jej rozwiązania i podania hasła (teczka pomocy).
K. stawia pytanie:
– Kto jest naszym Zbawicielem?
K. wprowadza do katechezy:
Na dzisiejszej katechezie dowiemy się, co Bóg mówił przez proroków o Zba­
wi­cie­lu.
Modlitwa:
Ufam Tobie, boś Ty wierny, wszechmogący, miłosierny.
Dasz mi grzechów odpuszczenie, łaskę i wieczne zbawienie.
PROPOZYCJA III
K. wprowadza w temat katechezy:
Człowiek po swoim upadku (grzechu pierworodnym) nie zo­stał opu­szczo­ny
przez Boga, przeciwnie – Bóg zapowiedział, że ześle Zba­wi­cie­la, który wy­zwo­li
ludzkość z mocy szatana.
K. zachęca do wspólnej modlitwy (akt nadziei).
PODANIE PRAWDY
K. poleca uczniowi odczytać głośno tekst Rdz 3,14-15 (podręcznik ucznia).
K. zadaje pytania:
– Co Bóg powiedział do szatana?
– Kim jest niewiasta, zapowiedziana przez Boga?
– Kto będzie Jej potomstwem?
– Na czym polega zwycięstwo potomstwa niewiasty nad sza­ta­nem?
– W jaki sposób Jezus odkupił wszystkich ludzi?
K. dzieli klasę na trzy grupy i poleca odnaleźć w podręczniku ucznia teksty z Księgi
Izajasza. Następnie poszczególnym grupom rozdaje kartki z przygotowanymi wcze­
śniej py­ta­nia­mi.
50
Grupa 1: Iz 7,14
– Co zapowiada prorok Izajasz?
– Jak zostanie nazwany „Syn Panny”?
– Co znaczy imię „Emmanuel”?
Grupa 2: Iz 9,5-6
– Jak nazwano Dziecię?
– Jakie będzie panowanie Księcia Pokoju?
Grupa 3: Iz 11,3-9
– Jakim królem będzie zapowiedziany Mesjasz?
– Jakie będzie Jego królestwo?
– W jaki sposób Izajasz przedstawia pokój, który zaprowadzi Zbawiciel?
Odpowiedzi uczniów należy zapisać na tablicy i wykorzystać jako ­notatkę.
K. dokonuje analizy pracy uczniów na podstawie pytań, jakie otrzymali, i wy­cią­ga
wnio­ski.
POGŁĘBIENIE
K. zadaje pytania:
– W jaki sposób Bóg dotrzymał swojej obietnicy?
– Dlaczego Pana Jezusa możemy nazwać „największym bohaterem świa­ta”?
– Jak możemy podziękować Jezusowi, że z miłości do nas cierpiał na krzyżu
i wybawił nas od śmierci wiecznej?
ZASTOSOWANIE
K. poleca, aby uczniowie we wcześniej utworzonych grupach na­pi­sa­li mo­dli­twę
dzięk­czyn­ną do Boga za dar Zbawiciela. Wy­ko­rzy­stu­je­my ją do wspól­nej uro­czy­stej
mo­dli­twy dziękczynnej.
Można zaśpiewać pieśń „Jezus daje nam zbawienie” lub „Jezus naj­wyż­sze imię”.
Zakończenie
K. poleca uczniom przepisać temat i notatkę z tablicy.
Następnie zadaje pracę domową.
Informacja dla katechety: zob. KKK 386nn.
„Gdzie jednak wzmógł się grzech, tam jeszcze obficiej rozlała się ła­ska” (Rz 19,21)
51
14. Oczekujemy przyjścia Chrystusa w chwale – uroczystość Chrystusa Króla
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Zapamiętanie i zrozumienie prawdy, że Chrystus jest Kró­lem nieba i zie­mi.
Kościół w li­tur­gii oddaje cześć Chrystusowi, Kró­lo­wi Wszechświata.
 Radość, wdzięczność i uwielbienie Chrystusa Króla.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń rozumie, czym jest królestwo Boże i poda, kto jest jego władcą
– pamięta prawo królestwa Bożego
– wymieni główne wartości, na których zbudowane jest królestwo Boże
– rozumie, że królestwo Boże jest obecne i budowane już na ziemi w Ko­ście­le
– poda, kiedy obchodzona jest uroczystość Chrystusa Króla.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi zin­ter­pre­to­wać tekst J 18,33-37a
– potrafi dokonać charakterystyki królestwa Bożego
– potrafi wskazać podobieństwa i różnice między królestwem ziemskim a kró­
le­stwem niebieskim
– potrafi zredagować modlitwę uwielbienia
– potrafi zaśpiewać hymn „Chrystus Wodzem”.
Postawy:
– Uczeń aktywnie uczestniczy w katechezie i chętnie współpracuje w grupie
– przez modlitwę i śpiew uwielbia Chrystusa Króla
– wyraża gotowość udziału we Mszy św. w uroczystość Chrystusa Króla.
Metody i formy pracy: zabawa „Gdybyś był królem”, rozmowa kierowana, śpiew,
praca z tekstem, modlitwa, uzupełnianie schematu, praca w grupach.
Środki dydaktyczne: Pismo św., papierowe korony.
WPROWADZENIE
K. proponuje zabawę; wkłada papierowe korony kolejno zgłaszającym się dzie­ciom
i mówiąc: „Gdybyś był królem, to…” prosi o dokończenie zdania.
Po zabawie K. umieszcza korony w widocznym miejscu i stawia pytania:
– Kim jest król?
– Jakich znacie królów?
– Jakimi cechami odznacza się dobry król?
52
– Czym charakteryzuje się królestwo ziemskie?
Uczniowie zapisują odpowiedzi po lewej stronie tablicy, pod hasłem „Królestwo
ziem­skie”.
K. czyta krótkie opowiadanie:
„Zapytany na katechezie chłopiec, do którego z trzech kró­lestw na­le­ży czło­
wiek: mineralnego, roślinnego czy zwierzęcego, re­zo­lut­nie odpowiedział: «czło­
wiek należy do królestwa niebieskiego»”.
(Ks. Z. Trzaskowski, Zdać się na Boga, cz. I, s. 38)
K. stawia pytania:
– Co to jest królestwo niebieskie?
– Kto jest władcą królestwa niebieskiego?
Kościół ustanowił specjalne święto ku czci Chrystusa, Króla Wszechświata.
Ob­cho­dzi­my je w ostatnią niedzielę roku li­tur­gicz­ne­go. Na dzisiejszej ka­te­che­zie
przy­go­tu­je­my się do dobrego przeżycia tej uro­czy­sto­ści.
K. zachęca do modlitwy pieśnią „Króluj nam, Chryste” lub „Król kró­lów” (pod­ręcz­
nik ucznia).
PODANIE PRAWDY
K. poleca odszukać w Piśmie świętym i przeczytać tekst J 18,33-37a (rok B). Moż­
na za­pro­po­no­wać inne teksty Ewangelii z uroczystości Chrystusa Króla, zgod­nie
z ro­kiem liturgicznym:
A – Mt 25,31-46
C – Łk 23,35-43
K. zadaje pytania:
– Jak nazywa siebie Chrystus?
– Co Chrystus powiedział o swoim królestwie?
– Dlaczego Chrystusa nazywamy Królem całego świata?
K. poleca uczniom odnaleźć tekst prefacji z uroczystości Chrystusa Króla i prosi
o jej przeczytanie.
„Panie, Ojcze Święty, wszechmogący wieczny Boże. Ty namaściłeś olejem
wesela jednorodzonego Syna Two­je­go, Pana na­sze­go, Jezusa Chrystusa, wie­
ku­iste­go Kapłana i Kró­la Wszech­świa­ta, aby dopełnił Tajemnicy Odkupienia
ro­dza­ju ludz­kie­go, ofiarując sie­bie samego na ołtarzu krzy­ża, jako nie­po­ka­la­ną
ofiarę pojednania, i aby poddawszy swej władzy wszyst­kie stworzenia, prze­ka­
zał nie­skoń­czo­ne­mu Majestatowi Two­je­mu wieczne i po­wszech­ne królestwo:
króle­stwo prawdy i życia, króle­stwo świętości i łaski, królestwo spra­wie­dli­wo­ści,
mi­ło­ści i po­ko­ju”.
53
– Przez co Chrystus stał się królem całego wszechświata?
K. dzieli klasę na kilkuosobowe grupy i rozdaje im karty pracy „Królestwo Chry­stu­
sa” (teczka pomocy). Uczniowie zapisują na nich wartości, na których oparte jest to
królestwo. Uzupełnione karty pracy umieszczamy w widocznym miejscu.
– Jak brzmi podstawowe prawo królestwa Bożego?
– Czym różni się Chrystus Król od współcześnie rządzących na ziemi?
– Dlaczego królestwo Chrystusa ciągle trwa i wzrasta?
POGŁĘBIENIE
K. zadaje pytania:
– Jacy ludzie budują królestwo Boże?
– Jak królestwo Boże jest obecne wśród nas?
K. poleca odszukać w podręczniku ucznia KKK 2816. Uczniowie czytają tekst i w
oparciu o jego treść zgłębiają podaną prawdę.
ZASTOSOWANIE
K. kieruje rozmową stawiając pytania:
– W jaki sposób my możemy przyczynić się do wzrostu królestwa Bo­że­go na
ziemi?
– Jak okażemy Chrystusowi naszą radość, miłość i wdzięczność za to, że jest
naszym Królem?
K. przypomina o Mszy św. w uroczystość Chrystusa, Króla Wszechświata.
K. poleca uczniowi zapalić świecę i zachęca wszystkich do uro­czy­stej modlitwy, na
którą się złożą:
– odśpiewanie hymnu „Chrystus Wodzem”
– spontaniczna modlitwa uwielbienia
– kolekta z uroczystości (podręcznik ucznia), którą może przeczytać wybrany
uczeń.
Zakończenie
K. podaje do zapisania temat „Królestwo Boże jest wśród nas” oraz po­le­ca prze­pi­sać
z tablicy cechy królestwa ziemskiego i królestwa Chrystusowego.
Katechezę kończymy wspólnym śpiewem kanonu „Król kró­lów” lub innych pie­śni
mówiących o Chrystusie Królu.
54
III ADWENT – ZAPOWIEDŹ ODKUPIENIA
„Jeden dzień jest u Pana jak tysiąc lat,
a tysiąc lat jak jeden dzień.
Nie zwleka Pan z wypełnieniem obiet­ni­cy,
bo niektórzy są prze­ko­na­ni, że Pan zwleka,
lecz On jest cierpliwy w stosunku do was.
Nie chce bowiem nie­których zgubić,
ale wszystkich doprowadzić do nawrócenia”.
(2 P 3,8b-9)
15. Oczekujemy Zbawiciela – Adwent
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Zrozumienie prawdy, że Adwent jest czasem przy­go­to­wa­nia na dwojakie
przyjście Chry­stu­sa.
 Radosne oczekiwanie na Pana Jezusa.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń pamięta treść pe­ry­ko­py Łk 12,35-40
– rozumie sens adwentowego oczekiwania
– rozumie, jak należy przygotować się na spotkanie z Jezusem
– rozumie, co to są roraty i dlaczego w Adwencie czcimy Maryję.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi scharakteryzować chrze­ści­jań­ską postawę oczekiwania na
spotkanie z Jezusem
– potrafi zredagować postanowienia adwentowe
– potrafi wyrecytować wiersz pt. „Roraty”
– potrafi zaśpiewać pieśni: „Marana tha” oraz „Czekam na Ciebie”.
Postawy:
– Uczeń dokonuje rachunku su­mie­nia
– podejmuje konkretne postanowienia przemiany życia
– postanawia uczestniczyć w roratach.
Metody i formy pracy: modlitwa, krzyżówka, śpiew, praca z tekstem, sche­ma­tycz­
ne przedstawienie treści.
Środki dydaktyczne: krzyżówki, kolorowa kreda, Pismo św., czy­ste kart­ki.
WPROWADZENIE
K. wytwarza atmosferę serdeczności i informuje, że dzisiejsze za­ję­cia roz­pocz­ną się
od rozwiązywania krzyżówki. K. rozdaje uczniom kartki z krzy­żów­ka­mi i po­le­ca je
rozwiązać (teczka pomocy).
K. stawia pytania:
– Co to jest Adwent?
– Ile tygodni trwa Adwent?
W jednej z klas na to samo pytanie uczeń odpowiedział: „Ad­went trwa całe
ży­cie”.
56
K. wyjaśnia:
Adwent to przygotowanie tak na przyjście Chrystusa przy końcu świa­ta, jak
i w chwili naszej śmierci, ale także przygotowanie do uro­czy­sto­ści Na­ro­dze­nia
Pań­skie­go.
K. wzywa grupę do modlitwy pieśnią „Marana tha, przyjdź, Jezu Panie” (podręcznik
ucznia).
PODANIE PRAWDY
K. poleca odszukać i odczytać tekst Łk 12,35-40.
K. stawia problem:
– Jakie wezwanie kieruje do nas Jezus?
– Co symbolizują przepasane biodra i zapalone pochodnie?
K. rozdaje uczniom przygotowane kartki, na których zapisują, jak ro­zu­mie­ją sło­wa
Jezusa: „Wy też bądź­cie go­to­wi”, po czym wy­mie­nia­ją się kartkami ze swoim są­sia­
dem w ławce i dopisują myśli, które im się jesz­cze nasuną.
K. poleca odczytać głośno zapisane myśli i ważniejsze z nich umie­szcza na ta­bli­cy
w następujący sposób:
JEZUS
RADOŚĆ
MIŁOŚĆ
NADZIEJA
DOBRE UCZYNKI
NAWRÓCENIE
POKUTA
MODLITWA
EUCHARYSTIA
JA
K. reasumuje. Może to uczynić słowami:
Spotkanie zawsze domaga się, aby „wyjść” i rezygnować z bierności. Jeśli
chcemy spotkać się z Chrystusem, musimy wejść na dro­gę mo­dli­twy, na­wró­ce­nia,
miłosierdzia, nadziei i radości. Do­pie­ro wów­czas znaj­dzie­my się bli­sko Tego,
któ­re­go pragniemy przyjąć.
57
POGŁĘBIENIE
K. zachęca do wysłuchania wiersza „Bardzo lubię Roraty” (podręcznik ucznia).
„Bardzo lubię Roraty.
Roraty są w Adwencie.
Dzieciątko Jezus powolutku schodzi
do żłóbka.
Pachnie sianem
i dobrymi uczynkami dzieci.
Jedyna świeca, najwyższa z kokardą,
świeci bardzo jasno –
świeca roratnia –
jest jak Najświętsza Panienka,
która Dzieciątko przynosi na rękach”.
(Z uśmiechem w życie, Kielce 1996, s. 7)
K. stawia pytania:
– Co to są roraty?
– Kogo symbolizuje świeca roratnia?
– Dlaczego w Adwencie czcimy Maryję?
– Jakiej postawy uczy nas Maryja, oczekująca na Zba­wi­cie­la?
ZASTOSOWANIE
K. czyta opowiadanie „List starego ojca” (teczka pomocy).
K. stawia pytanie:
– Jakie postanowienia podejmiemy na czas adwentowego oczekiwania?
Zakończenie
K. poleca uczniom zapisać temat „Czekamy na Zbawiciela” i prze­pi­sać notatkę
z tablicy.
K., chcąc zachęcić uczniów do uczestnictwa w roratach, może za­pro­po­no­wać na­ry­
so­wa­nie w zeszycie adwentowego stroika, do któ­re­go dzie­ci będą stop­nio­wo do­ry­so­
wy­wać świeczki w ilości odpowiedniej do udziału w roratach.
K. zaprasza uczniów do wspólnej modlitwy. Można zaśpiewać pieśń „Cze­kam na
Ciebie, dobry Boże” (podręcznik ucznia).
58
Spis treści
Drogi Katecheto ......................................................................................... 5
I
Z Bogiem w nowy rok szkolny
1. Moje wakacyjne spotkania z Bogiem .................................................. 8
2. Moje pierwsze piątki miesiąca . ......................................................... 11
3. Nasze lektury – to warto przeczytać .................................................. 15
4. Stanisław Kostka wzorem świętości . ................................................ 19
5. Św. Franciszek – miłośnik przyrody . ................................................ 22
II
Powołanie do szczęścia
6. Stwórcze działanie Boga w świecie . .................................................
7. Bóg stwarza człowieka i powołuje go do świętości ..........................
8. Bóg stworzył świat niewidzialny .......................................................
9. Jestem odpowiedzialny za otaczający mnie świat .............................
10. Historia zbawienia a dzieje Człowieka ..............................................
11. Biblia księgą historii zbawienia .........................................................
12. Grzech pierworodny i jego skutki . ....................................................
13. Bóg obiecuje Zbawiciela ...................................................................
14. Oczekujemy przyjścia Chrystusa w chwale
– uroczystość Chrystusa Króla . .........................................................
26
30
33
36
39
43
46
49
52
III
Adwent – zapowiedź odkupienia
15. Oczekujemy Zbawiciela – Adwent . .......................................................... 56
NOTATKI
16. Przeżywamy Adwent tRwając
na modlitwie
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Przyjęcie prawdy, że modlitwa jest trwa­niem przy Bogu i rozmową z Bo­giem.
 Skupienie podczas modlitwy. Zaangażowanie w mo­dli­twę – modlitewne
oczekiwanie na Zba­wi­cie­la.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń rozumie, czym jest modlitwa i jaką ma wartość w życiu człowieka
wie­rzą­ce­go
– pamięta główne formy i sposoby modlitwy
– rozumie naukę, na temat modlitwy płynącą z analizowanych tekstów bi­blij­
nych i pozabiblijnych.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi oce­nić, co pomaga, a co przeszkadza w kształtowaniu po­sta­
wy modlitewnej
– potrafi dokonać samooceny zaangażowania w codzienną modlitwę
– potrafi samodzielnie zredagować krótką modlitwę.
Postawy:
– Uczeń jest twórczo za­an­ga­żo­wa­ny w przebieg katechezy
– w skupieniu uczestniczy w modlitwie wspólnotowej
– systematycznie i gorliwie się modli.
Metody i formy pracy: rozmowa kierowana, pra­ca z tekstem, redagowanie mo­
dli­twy, uroczysta modlitwa, szyfr tek­sto­wy, śpiew.
Środki dydaktyczne: Pismo św., świeca, barwne pa­pie­ro­we serca, ma­gne­to­fon,
ka­se­ta z muzyką refleksyjną.
WPROWADZENIE
K. zadaje pytania:
– Czym jest rozmowa?
– Co jest konieczne, by rozmawiać?
(spotkanie osób – jedna osoba mówi, druga słucha)
– Dlaczego ludzie powinni ze sobą rozmawiać?
– Jak nazywamy rozmowę z Bogiem?
K., nawiązując do tematu katechezy, przypomina, że jedną z dróg do wspól­no­ty
z Jezusem jest modlitwa, która przygotowuje nas na przyjęcie Zba­wi­cie­la.
1
K. wzywa grupę do modlitwy przy zapalonej świecy (można za­sto­so­wać podkład
muzyki refleksyjnej); czyta uczeń:
„We mnie panuje ciemność,
w Tobie, mój Boże, światło.
Jestem samotny,
Ty jesteś dla mnie pomocą.
Przepełnia mnie trwoga,
w Tobie odnajduję pokój.
We mnie jest gorycz,
w Tobie zaś cierpliwość.
Ja sam nie znam Twoich dróg,
Ty jednak znasz właściwą drogę dla mnie”.
(Dietrich Bonhoeffer)
PODANIE PRAWDY
K. poleca uczniom odszukać w Piśmie św. lub w podręczniku ucznia oraz prze­czy­tać
fragment Łk 21,36.
K. stawia problem:
– Do czego wzywa nas Jezus Chrystus?
– Co to znaczy modlić się?
– Dlaczego w Adwencie powinniśmy poświęcić więcej czasu na modlitwę?
K. cytuje słowa Matki Teresy z Kalkuty:
„Bóg przemawia w ciszy serca, a my słuchamy. A potem my mówi­my do Boga
z głębi serca, i Bóg słucha. To słuchanie i to mówienie jest tym, czym powinna
być modlitwa – zjed­no­cze­niem z Bogiem, zjed­no­cze­niem z Je­zu­sem”.
K. stawia pytanie:
– Dlaczego się modlimy?
K. czyta słowa Matki Teresy z Kalkuty, a potem umieszcza je na ta­bli­cy.
„ABY STAĆ SIĘ ŚWIĘTYMI,
POTRZEBUJEMY POKORY I MODLITWY”
2
– W jaki sposób możemy się modlić?
(modlitwa indywidualna, modlitwa wspólna, Eu­cha­ry­stia, roraty, pieśni re­
li­gij­ne, uczynki miłosierdzia itp.)
– Co to znaczy modlić się dobrze?
– Co przeszkadza w modlitwie?
– Co pomaga w modlitwie?
– Za kogo powinniśmy się modlić?
K., nawiązując do słów Matki Teresy z Kalkuty, reasumuje:
Przeżywamy Adwent. Oczekujemy na przyjście Jezusa. Chce­my Go przy­jąć
do naszych serc i dlatego potrzebujemy pokory i modlitwy, aby stać się świę­ty­mi.
Świętość bowiem jest prze­strze­nią, w której miesz­ka Bóg. Pokora pozwala Go
przyjąć, a mo­dli­twa uświadamia Jego obec­ność, Jego bliskość.
K. może wykorzystać słowa Jana Ziei (podręcznik ucznia).
POGŁĘBIENIE
K. rozdaje uczniom kolorowe serca z papieru i poleca napisać na nich własną in­ten­
cję. Należy dać dzieciom trochę czasu, aby prze­my­śla­ły in­ten­cję i starannie wy­pi­sa­ły
ją na papierowym sercu.
ZASTOSOWANIE
K. wzywa uczniów do modlitwy. Uczniowie tworzą krąg. W środ­ku stoi przy­go­to­wa­
ny stolik z zapaloną świecą. Do modlitwy wy­ko­rzy­stu­je­my in­ten­cje, które od­czy­ta­ją
same dzieci. Modlitwę można ubogacić pieśnią „Cze­kam na Ciebie, do­bry Boże”
lub „Niech wszy­scy wielbią imię Twe” (podręcznik ucznia).
Zakończenie
Po wspólnej modlitwie K. poleca zapisać temat oraz wkleić serca do ze­szy­tów i pow­
ta­rza najważniejsze wiadomości z katechezy. Rozdaje uczniom za­szy­fro­wa­ny tekst
(teczka pomocy) do samodzielnego rozwiązania.
Następnie K. zadaje pracę domową.
Uwaga: Uczniowie będą się szczerze modlić, gdy będą mieć świa­do­mość obec­
no­ści Boga, o czym należy przypominać na każdej katechezie.
Serca z modlitwą można wykorzystać do gazetki o tematyce adwentowej.
Tek­sta­mi umieszczonymi na nich można też po­mo­dlić się w cza­sie Mszy św. ro­
rat­niej.
3
17. Niepokalane Poczęcie Najświętszej
Maryi Panny – Maryja jest wolna
od grzechu pierworodnego
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Zapamiętanie i zrozumienie prawdy, że Matka Boga jest Niepokalanie Po­
czę­ta. Kościół czci Niepokalane Poczęcie w li­tur­gii.
 Cześć Maryi Niepokalanej i wdzięcz­ność za Jej obec­ność wśród nas.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń określi pojęcie: dogmat
– poda, kiedy Kościół ogłosił dogmat o Niepokalanym Poczęciu NMP
– poda, kiedy Kościół obchodzi uroczystość Niepokalanego Poczęcia NMP
– wymieni, kto spośród wielkich Polaków szczególnie czcił i czci Maryję.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi uzasadnić, dlaczego Maryja była wolna od grzechu
– potrafi odtworzyć w pantomimie scenę zwiastowania NMP
– potrafi samodzielnie zredagować modlitwę dziękczynną.
Postawy:
– Uczeń jest twór­czo zaangażowany w przebieg katechezy
– wyraża wdzięczność Bogu za dar Niepokalanej
– wyraża gotowość uczestniczenia w Mszy św. w uroczystość Nie­po­ka­la­ne­go
Poczęcia NMP.
Metody i formy pracy: modlitwa, rozmowa kierowana, metoda pytań i od­po­wie­
dzi, praca z tekstem, pantomima, krzyżówka.
Środki dydaktyczne: Pismo św., teksty modlitwy, re­kwi­zy­ty do pan­to­mi­my, obraz
Mat­ki Bożej Niepokalanie Poczętej, wi­ze­ru­nek św. Mak­sy­mi­lia­na Kol­be, me­
da­lik czcicieli Nie­po­ka­la­nej, pamiątki z Lo­ur­des.
WPROWADZENIE
K., nawiązując do katechezy o grzechu pierworodnym, stawia py­ta­nia:
– Co to jest grzech pierworodny?
– Dlaczego nazywamy go grzechem dziedzicznym?
– Kto z ludzi był wolny od grzechu pierworodnego?
– Jak nazywamy Maryję, która była wolna od grzechu pierworodnego?
(Niepokalaną)
K. może przypiąć na tablicy obraz Matki Bożej Niepokalanie Po­czę­tej.
4
K. opowiada historię objawień Matki Bożej w Lo­ur­des i in­for­mu­je uczniów:
Na dzisiejszej katechezie przygotujemy się wspólnie do prze­ży­cia święta usta­
no­wio­ne­go przez Kościół ku czci Maryi Nie­po­ka­la­nej.
K. poleca zapisać temat „Uroczystość Niepokalanego Po­czę­cia Naj­święt­szej Maryi
Panny”.
K. zachęca do modlitwy „Zdrowaś Maryjo”.
PODANIE PRAWDY
K. za pomocą pytań przekazuje dogmat o niepokalanym poczęciu, czyli o bez­grzesz­
no­ści Maryi od chwili poczęcia.
– Co zapowiedział Bóg szatanowi, który zwiódł Adama i Ewę?
– O jakiej niewieście mówił Bóg do szatana?
– Dlaczego Bóg uwolnił Maryję od grzechu pier­wo­rod­ne­go?
K. poleca odszukać KKK 491 (podręcznik ucznia) oraz Ewangelię czytaną w uro­czy­
stość Nie­po­ka­la­ne­go Po­czę­cia – Łk 1,26-38. Tekst mogą przeczytać dzieci.
K. stawia pytania:
– Jakimi słowami anioł pozdrowił Maryję?
– Jakimi słowami Maryja zgodziła się zostać Matką Zbawiciela?
– Co to znaczy, że Maryja była pełna łaski?
(ułaskawiona, przemieniona przez łaskę, wybrana przez Boga)
– Kiedy Kościół określił, że Maryja jest Niepokalanie Poczęta?
– Dlaczego Maryja została obdarzona przywilejem bezgrzeszności?
K. dzieli klasę na dwie grupy. Uczniowie wybierają spośród siebie dwóch przed­sta­wi­
cie­li, dziewczynkę i chłopca, którzy inscenizują w formie pan­to­mi­my sce­nę zwia­sto­
wa­nia (grupa pomaga ko­le­gom w do­bo­rze re­kwi­zy­tów i stroju).
POGŁĘBIENIE
K. podaje informację:
Kościół zachęca do naśladowania swej Matki, przede wszy­st­kim przez uni­
ka­nie zła i chętne spełnianie dobra, oraz do od­da­wa­nia Jej czci w uro­czy­stość
Nie­po­ka­la­ne­go Po­czę­cia, którą Kościół obchodzi 8 gru­dnia. W tym dniu pod­czas
Eucharystii modlimy się o łaski po­trzeb­ne do walki z grzechem, a także dzię­ku­
je­my Bogu Ojcu za Matkę Jego Syna i naszą Mat­kę, ob­da­rzo­ną tak wy­jąt­ko­wym
da­rem: wolnością od grze­chu.
– W jaki sposób możemy czcić Maryję i okazywać Jej naszą mi­łość?
K. może zachęcić uczniów do wstąpienia do ruchu Rycerstwa Nie­po­ka­la­nej,
po­da­je krótką informację o jego założycielu – św. Maksymilianie Marii Kolbe,
o cu­dow­nym medaliku i o ideach tego ruchu.
5
K. rozdaje uczniom tekst modlitwy członków Rycerstwa Nie­po­ka­la­nej:
„O Maryjo, bez grzechu pierworodnego poczęta,
módl się za nami, którzy się do Ciebie uciekamy,
oraz za wszystkimi, którzy się do Ciebie nie uciekają,
a zwłaszcza za nieprzyjaciółmi Kościoła świętego
i poleconymi Tobie”.
K. poleca wkleić ten tekst w zeszytach pod tematem katechezy.
ZASTOSOWANIE
K. wzywa grupę do spontanicznej modlitwy dziękczynnej za dar obe­cno­ści Ma­ryi
w naszym życiu i zachęca do śpiewania pieśni „Dzię­ku­ję Ci, Niepokalana” lub
„O Ma­rio” z podręcznika ucznia.
Zakończenie
K. rozdaje uczniom krzyżówkę (teczka pomocy) do samodzielnego rozwiązania i za­
da­je pra­cę do­mo­wą.
K. zachęca do uczestniczenia we Mszy św. w uroczystość Niepokalanego Po­czę­cia
Najświętszej Maryi Panny i proponuje na zakończenie mo­dli­twę „O, Ma­ry­jo, bez
grze­chu pier­wo­rod­ne­go poczęta”.
6
18. Jan Chrzciciel wzywa do pokuty
i nawrócenia
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Zrozumienie adwentowego wołania o na­wró­ce­nie.
 Nawrócenie i wdzięczność Bogu za moż­li­wość sta­łe­go powrotu.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń określi po­ję­cia: prorok, pokuta, nawrócenie
– poda najważniejsze fakty z życia Jana Chrzciciela
– pamięta, do czego wzywa Jan Chrzciciel
– wymieni, co pomaga, a co przeszkadza w nawróceniu.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi wyjaśnić, czym różni się grzeszne życie od ży­cia w łączności
z Bo­giem
– potrafi przedstawić graficznie treść katechezy.
Postawy:
– Uczeń podejmuje po­sta­no­wie­nie przemiany swojej po­sta­wy wobec ro­dzi­ców,
na­uczy­cie­li, kolegów
– wyraża pragnienie udziału w rekolekcjach adwentowych i przystąpienia do
sakramentu pokuty i pojednania.
Metody i formy pracy: modlitwa, opo­wia­da­nie, rozmowa kie­ro­wa­na, praca z tek­
stem biblijnym, tekst luk, au­to­re­flek­sja – rachunek su­mie­nia, gra­ficz­ne
przed­sta­wie­nie treści, śpiew.
Środki dydaktyczne: Pismo św. dla każdego ucznia lub kserokopie Łk 3,1-11,
2 ar­ku­sze kar­to­nu, ko­lo­ro­we pi­sa­ki, ko­lo­ro­wa kreda.
WPROWADZENIE
K. czyta uczniom opowiadanie „Wytrwała po­moc”:
„W jednej ze znajomych rodzin ojciec stał się alkoholikiem. Był przed­tem
człowiekiem wierzącym, dobrym mężem. Teraz za­czę­ło się piekło i roz­kład ro­dzi­
ny. Wracał nocą pijany. Prze­stał chodzić do ko­ścio­ła. Żona z dziećmi mo­dli­ła się
stale o jego na­wró­ce­nie, jednak bez­sku­tecz­nie. W końcu po­wie­dzia­ła do Matki
Bożej: «Co wieczór, gdy męża nie będzie w domu, a dzieci pójdą już spać, będę
leżała krzyżem na podłodze do chwi­li jego po­wro­tu i modliła się o nawrócenie,
aż do skutku». Trwało to długo, cały rok. Mąż o niczym nie wie­dział, bo gdy
słyszała, że wraca pijany, cicho kładła się spać. Była tym bardzo wy­mę­czo­na.
7
Po roku po­wie­dzia­ła mężowi wobec dzieci: «Pójdziemy na Ja­sną Górę prosić
o na­wró­ce­nie dla tatusia». On nie­spo­dzie­wa­nie po­wie­dział: «Pój­dę z wami». Na
miej­scu, w Czę­sto­cho­wie mat­ka mówi do dzieci: «Idziemy do spowiedzi». On po
chwi­li: «Ja też». Od tej chwi­li prze­stał pić i stał się przy­kład­nym mężem i ojcem.
Żona w czasie pró­by stanęła obok niego jako prawdziwa pomoc. Modlitwą i cier­
pie­niem uzyskała wielką łaskę”.
(Wytrwała pomoc, w: Ks. Z. Trzaskowski, Zdać się na Boga, Kielce 1993, t. 1, s. 76)
K. stawia pytania:
– Jakim człowiekiem był ojciec opisanej rodziny?
– O co modliła się żona z dziećmi?
– Co zaproponowała matka dzieciom?
– Jak zareagował ojciec?
– Co zmieniło się w ich życiu, w domu?
– Jak nazwiemy zmianę, która dokonała się w życiu ojca?
Nawrócenie w życiu chrześcijanina będzie treścią naszej dzi­siej­szej ka­te­che­zy.
K. zachęca uczniów do modlitwy słowami Psalmu 130 (podręcznik ucznia).
PODANIE PRAWDY
K. krótko informuje uczniów:
Pan Bóg przez długie wieki przygotowywał ludzi do przyjęcia Zba­wi­cie­la.
Pouczał przez proroków, co należy robić, jak się przygotować oraz jak roz­po­znać
Mesjasza, gdy przyjdzie. Ostat­nim pro­ro­kiem był Jan Chrzci­ciel.
– Co wiecie o życiu i działalności Jana Chrzciciela?
(przypomnienie z poprzednich lat katechizacji)
K. poleca jednemu uczniowi odszukać z Pisma św. i głośno od­czy­tać Łk 3,1-14.
K. zwraca uwagę na postać Jana Chrzciciela w podręczniku ucznia i stawia py­
ta­nia:
– Kim był Jan Chrzciciel?
– Co robił Jan Chrzciciel?
– Do czego wzywał Jan Chrzciciel?
– Jaki jest sens i cel nawrócenia?
POGŁĘBIENIE
PROPOZYCJA I
K. przypina na tablicy graficzne przedstawienie grzesznego życia (na pod­sta­wie tek­stu
Łk 3,4-6), poleca powtórnie odczytać tekst Ewangelii, a na drugim kar­to­nie, za­wie­
szo­nym obok, prezentuje życie z Bogiem po nawróceniu.
8
ŻYCIE GRZESZNE ŻYCIE Z BO­GIEM
NA­WRÓ­CE­NIE
POPOZYCJA II
K. umieszcza na tablicy dwa kartony z napisami: „Życie grzeszne” i „Życie z Bo­giem”,
i prosi uczniów, by wyrazili ich treść graficznie na małych kart­kach, które potem
umieszczą na kartonach na ta­bli­cy.
Po wykonaniu polecenia K. pyta:
– Czym różni się grzeszne życie od życia z Bogiem?
– Czym jest nawrócenie?
– Kto pomaga człowiekowi grzesznemu nawrócić się?
K. przypina między planszami symbol Jezusa.
– Dlaczego Jezus pragnie naszego nawrócenia?
– W jaki sposób możemy w Adwencie przeżywać nasze nawrócenie?
(rekolekcje, spowiedź, zmiana życia, słuchanie słowa Bożego, sta­wia­nie
sobie wymagań)
– Dlaczego Adwent jest tak ważnym okresem w naszym życiu?
– Czego nas uczy w Adwencie Jan Chrzciciel?
ZASTOSOWANIE
K. stawia pytania (niżej podane lub z podręcznika ucznia), na które uczniowie od­
po­wia­da­ją w ciszy wła­sne­go serca:
– Jak odpowiadasz Bogu na wezwanie do nawrócenia?
– Jaki jesteś dla rodziców?
– Jaki jesteś dla rodzeństwa?
– Jaki jesteś dla kolegów, koleżanek?
K. zachęca uczniów do modlitwy słowami aktu żalu.
Zakończenie
K. poleca, aby uczniowie sformułowali temat, który wraz ze schematem na­wró­ce­nia
ma znaleźć się w ich zeszytch.
K. podaje temat pracy domowej.
Pieśń: „Ciągle zaczynam od nowa” (podręcznik ucznia).
9
19. „Cóż więc mamy czynić?”
– moje dobre uczynki
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Zrozumienie prawdy, że czyniąc dobro bliźniemu, oka­zu­je­my miłość
Bogu.
 Postawa stałej gotowości do pełnienia dobra.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń wymieni uczynki miłosierdzia co do ciała
– rozumie, kiedy nasze uczynki podobają się Bogu
– rozumie, komu potrzebne są nasze uczynki miłosierdzia.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi sfor­mu­ło­wać praktyczne wnioski dotyczące uczynków mi­ło­ści
na pod­sta­wie Mt 25,34-40
– potrafi nazwać uczynki, którymi świadczy dobro bliźnim.
Postawy:
– Uczeń prezentuje postawę świadczenia dobra w rodzinie, szkole, swoim
śro­do­wi­sku
– wyraża gotowość przemiany życia i daje temu świadectwo.
Metody i formy pracy: opowiadanie, pra­ca z ilustracją, modlitwa, praca z tek­stem,
rozmowa kie­ro­wa­na, plastyczne przedstawienie treści.
Środki dydaktyczne: Pismo św., ilustracje ukazujące zbior­ni­ki wodne, plan­sza
z tekstem, napisy.
WPROWADZENIE
PROPOZYCJA I
K. nawiązuje kontakt z uczniami (wita ich serdecznie i ciepło). Przez opo­wia­da­nie
przy­go­to­wu­je ich do przyjęcia nowej prawdy:
„Na polu, w odległości kilkudziesięciu metrów od siebie, sta­ły dwa zbior­ni­ki
na wodę. Spoglądały na siebie, a od czasu do czasu za­mie­nia­ły kilka słów. Były
bardzo różne.
Pierwszy zbiornik był doskonały. Tworzyły go solidne i do­kład­nie do­pa­so­wa­ne
kamienie, tak że żadna kropla cennej wody nigdy nie zo­sta­ła uroniona.
Drugi miał kilka szczelin, przypominających rany, z których są­czy­ły się stru­
mycz­ki wody.
Pierwszy, wyniosły i dumny ze swej doskonałości, wyraźnie ry­so­wał się na tle
zielonych pól i błękitu nieba. Jedynie jakieś owady i kilka ptaków ośmielało zbli­
żyć się do niego.
10
Drugi był otoczony kwitnącymi roślinami, morwami i po­wo­jem, które spi­ja­ły
wodę sączącą się ze szczelin. Nieustannie brzę­cza­ły tam owady, a ptaki wiły swe
gniazda na jego krawędziach. Nie był wpraw­dzie do­sko­na­ły, lecz czuł się bardzo
szczęśliwy”.
(Popękany zbiornik, w: B. Ferrero, Czerdzieści opowiadań na pustyni, Warszawa 1994, s. 58)
– Czym różniły się zbiorniki na wodę?
K. może zawiesić ilustracje przedstawiające zbiorniki wodne z opo­wia­da­nia.
– Dlaczego wokół drugiego zbiornika kwitły kwiaty, a ptaki wiły gniazda na
jego krawędziach?
– Do jakich ludzi porównamy te zbiorniki?
– Do czego porównamy strumyczki wody wypływające z drugiego zbior­ni­ka?
– Dlaczego ten zbiornik był szczęśliwy?
K. zachęca grupę do modlitwy słowami:
Poprośmy Boga Ojca, aby zawsze wypływały z nas stru­my­ki dobra, które
będzie źródłem szczęścia dla innych – „Ojcze nasz…”
PROPOZYCJA II
K. prezentuje krótko dwumiesięcznik „Miłujcie się” i poleca ucznio­wi odczytać z ostat­niej
strony tekst „ABC Społecznej Kru­cja­ty Mi­ło­ści”. Po przeczytaniu stawia pytanie:
– Do czego jesteśmy wszyscy powołani?
– Na czym polega miłość?
– Komu powinna być świadczona?
K. zachęca do modlitwy „Ojcze nasz”.
PODANIE PRAWDY
K. poleca odszukać w Piśmie św. lub w podręczniku ucznia tekst Mt 25,34-40. Uczeń
od­czy­tu­je go gło­śno.
K. stawia pytanie:
– Jakie dobre uczynki wymienia autor natchniony?
K. ilustruje odpowiedzi dzieci na tablicy bądź przypina napisy stre­szcza­ją­ce sło­wa
Ewangelii, np. „głodny”, „spragniony” itp.
– Dlaczego te uczynki są tak bardzo ważne?
– Jakie słowa wypowiada Król na sądzie ostatecznym?
K. przypina planszę:
„Wszystko, co uczyniliście
jednemu z tych braci moich
najmniejszych, Mnieście uczynili”
11
– Co znaczą te słowa Chrystusa?
POGŁĘBIENIE
K. stawia pytania:
– Komu potrzebne są nasze dobre uczynki?
– Kiedy nasze uczynki podobają się Bogu?
– Jakie uczynki nie podobają się Bogu?
K. wraz z uczniami formułuje wniosek:
Czyniąc dobro bliźniemu, okazuję moją miłość Bogu, który czeka na mnie
w królestwie niebieskim.
ZASTOSOWANIE
K. pyta:
– Co dobrego możemy zrobić już dziś?
– Jakiej postawy wobec bliźniego oczekuje od nas Chry­stus?
K. zwraca uwagę na praktyczne wnioski płynące z odpowiedzi i na konieczność roz­
glą­da­nia się wokół, by dostrzegać potrzebujących.
Zakończenie
K. wzywa gru­pę do mo­dli­twy. Uczniowie, usta­wie­ni w kręgu, trzymają się za ręce;
jeden z nich czyta tekst mo­dli­twy:
Boże mój, kocham cię całym sercem
i bardziej niż wszystkich,
bo jesteś nieskończonym dobrem
i naszym wiekuistym szczęściem.
Panie, spraw, abym coraz bardziej Cię miłował
w moich bliźnich. Amen.
Wspólny śpiew: „Potrzebuje cię Chrystus”.
K. zapisuje temat na tablicy i poleca przepisanie tekstu z tablicy do zeszytów.
K. może skorzystać z książki: Carlo Carretto, Listy z pustyni, Warszawa 1989, s. 13-14,
lub z fotokopii z teczki pomocy.
12
IV
BOŻE NARODZENIE
– czas SPEŁNIonej OBIETNICY
„«Stać się dzieckiem» wobec Boga
– to warunek wejścia do Królestwa.
W tym celu trze­ba się uni­żyć, stać się ma­łym; co więcej, trze­ba «się powtórnie na­ro­dzić» (J 3,7),
na­ro­dzić się «z Boga» (J 1,13),
by «się stać dziec­kiem Bo­żym» (J 1,12).
Misterium Bo­że­go Na­ro­dze­nia wy­peł­nia się w nas,
gdy Chry­stus «kształ­tu­je się» w nas (Ga 4,19).
Boże Na­ro­dze­nie jest mi­ste­rium tej «przedziw­nej wy­mia­ny»”.
(KKK 526)
20. „Słowo stało się ciałem”
– Boże Narodzenie
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Pogłębione poznanie prawdy, że Syn Boży stał się czło­wie­kiem.
 Radość, wdzięczność za dar wcielenia Bożego Syna.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń rozumie, czym jest wcielenie Syna Bożego
– pamięta i rozumie zdanie J 1,14.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi od­na­leźć w Bożym Na­ro­dze­niu źródło chrześcijańskiej ra­do­
ści i pokoju
– dostrzega różnice między głęboko chrześcijańskim a powierzchownym prze­
ży­wa­niem świąt Bożego Narodzenia.
Postawy:
– Uczeń wyraża wdzięczność za dar wcielenia Syna Bożego
– wyraża postawę radości z powodu narodzenia Jezusa.
Metody i formy pracy: opowiadanie, po­ga­dan­ka, praca z Pismem św., praca
w gru­pach.
Środki dydaktyczne: Plansza, Pismo św., KKK, ilustracje ludzi.
WPROWADZENIE
K. zachęca do modlitwy kolędą „Gdy się Chrystus rodzi”, a na­stęp­nie poleca uczniom
odczytać kilka prac domowych.
K. przygotowuje uczniów do nowego tematu opowiadaniem „Dla­cze­go dzwo­ny
dzwoniły”:
„W pewnym mieście był wspaniały, ogromny kościół. Stojąc przy głów­nym
wejściu, z trudem dostrzegało się kamienny ołtarz. Tuż przy ko­ście­le wzno­si­ła się
dzwonnica podobna do wieży, tak wysoka, że czu­bek można było do­strzec je­dy­nie
przy pięk­nej pogodzie. Tam w górze, na wieży znaj­do­wa­ły się dzwo­ny, o któ­rych
mówiono, że mają naj­pięk­niej­sze i naj­wspa­nial­sze brzmie­nie na świe­cie, ale nikt
z żyjących ich nie słyszał. Były to wspa­nia­łe dzwony bo­żo­na­ro­dzeniowe: moż­na
je było usłyszeć jedynie w noc Bo­że­go Na­ro­dze­nia, gdy na ołta­rzu skła­da­no Dzie­
ciąt­ku Jezus największy i naj­pięk­niej­szy dar.
Niestety, od wielu lat nie znaleziono widocznie tak wspa­nia­łe­go daru, by
zasłużyć na rozkołysanie tak wielkich dzwonów.
14
We wsi położonej daleko od miasta mieszkał chłopiec o imie­niu Pedro ra­
zem ze swym braciszkiem. Słyszeli oni o słynnych darach, skła­da­nych w wigilię
Bożego Narodzenia, i przez cały rok już szykowali się, by ucze­st­ni­czyć w wiel­kiej
i okazałej ce­re­mo­nii, w czasie «pasterki».
W dzień poprzedzający Boże Narodzenie już o świcie, gdy za­czy­na­ły padać
pierwsze płatki śniegu, Pedro i brat wybrali się w drogę. O zmierzchu dotarli do
bram miasta i wtedy ujrzeli leżącą na ziemi bied­ną kobietę. Upadła na śnieg, była
zbyt zmę­czo­na i chora, by poszukać sobie schronienia. Pedro ukląkł i sta­rał się
ją podnieść, ale nie udało mu się.
– Nie dam rady, braciszku – powiedział Pedro. – Jest zbyt cięż­ka. Mu­sisz iść
dalej sam.
– Ja sam? – zawołał braciszek. – A więc ty nie będziesz na «pasterce»?
– Nie mogę postąpić inaczej – powiedział Pedro. – Spójrz na tę bied­ną
ko­bie­tę. Jej twarz podobna jest do twarzy Ma­don­ny w oknie ka­pli­cy. Umrze
tutaj z zimna, jeśli ją opuścimy. Wszy­scy poszli do ko­ścio­ła, ale ja zostanę i za­opie­
ku­ję się nią aż do końca Mszy św. Wów­czas ty bę­dziesz mógł przy­pro­wa­dzić tu
kogoś, kto jej pomoże. Bra­ci­szku, weź ten srebr­ny pieniążek i po­łóż go na ołta­rzu:
to jest moja ofia­ra dla Dzieciątka Jezus. A teraz biegnij!
W ogromnym kościele uroczystości z oka­zji wi­gi­lii Bo­że­go Na­ro­dze­nia były
w tym roku jeszcze wspa­nial­sze niż za­zwy­czaj. Organy gra­ły wspaniale, wier­ni
śpie­wa­li, a na koniec biedni i bogaci przy­stę­po­wa­li z god­no­ścią do ołtarza, aby
złożyć swoje dary. Na ołtarzu znalazły się również wspa­nia­łe wyroby ze złota
i srebra, z kości słoniowej, słodycze wykonane w naj­roz­ma­it­szy sposób, ma­lo­wa­ne
tkaniny i brokaty. Jako ostatni, szeleszczący je­dwa­biem i brzękający mie­czem,
kroczył głów­ną nawą król tego kraju. Niósł w ręku królewską koronę, wysadzaną
ka­mie­nia­mi, które rzucały wokoło ośle­pia­ją­ce błyski.
Przez tłum przebiegł dreszcz podniecenia.
– Bez wątpliwości tym razem usłyszymy bicie dzwonów! – szep­ta­li wszy­scy.
Procesja skończyła się i chór zaczynał śpiewać końcowy hymn, gdy nagle or­ga­
ni­sta przestał grać, jakby spa­ra­li­żo­wa­ny. Oto z wierz­choł­ka wieży rozległ się
wspa­nia­ły dźwięk dzwonów. Dźwięk raz wy­so­ki, raz niski, który jak gdyby fa­lo­wał
w powietrzu, napełniając go świą­tecz­ną radością.
Był to dźwięk najbardziej anielski i miły, jaki można było kie­dy­kol­wiek
usłyszeć.
Tłum przez chwilę stał oszołomiony, milczący. Potem wszy­scy wsta­li, kie­ru­
jąc oczy ku ołtarzowi, aby zobaczyć, jaki wspa­nia­ły dar obudził wre­szcie dzwo­ny
z ich długiego milczenia. Ale nie zobaczyli nic poza małym chłopcem, który
cichutko prze­my­kał się przez nawę główną, aby złożyć na ołtarzu srebrny pie­
-niążek swojego brata – Pedra”.
(Dlaczego dzwony dzwoniły, w: B. Ferrero, Nowe historie, Warszawa 1994, s. 132)
K. stawia pytania:
– Co obudziło dzwony bożonarodzeniowe?
– Jak nazwiemy uczynek Pedra?
15
– Z kim można porównać biedną kobietę?
– O czym chciał nas pouczyć autor?
K. reasumuje:
Przez cztery tygodnie Adwentu przygotowujemy się do spo­tka­nia z Je­zu­sem.
Aby pełniej przeżyć święta Bożego Na­ro­dze­nia, po­sta­ra­my się dzi­siaj le­piej zro­
zu­mieć tajemnicę wcielenia i wyrazić Bogu wdzięczność za naj­wspa­nial­szy dar
– Jego Syna.
PODANIE PRAWDY
K. umieszcza na tablicy scenę z Betlejem i prosi, aby ucznio­wie przy­po­mnie­li wszy­
st­ko, co wie­dzą o na­ro­dze­niu Pana Jezusa. Czyta z Pisma św. J 1,14, a na­stęp­nie
wiesza na tablicy napis:
„Słowo stało się ciałem
i zamieszkało wśród nas.
I oglądaliśmy Jego chwałę”
K. sta­wia py­ta­nia:
– Kogo św. Jan na­zy­wa Sło­wem? (Słowo – Pan Jezus)
– Dlaczego Jezusa nazywamy Słowem?
– Co znaczy „Słowo stało się ciałem”?
K. reasumuje:
Jest to wielka tajemnica wcielenia. Syn Boży stał się naszym bratem – jed­nym
z nas. Był do nas podobny we wszyst­kim oprócz grzechu. Tajemnicę tę czci­my
w szczególny spo­sób w uro­czy­stość Bożego Na­ro­dze­nia i w święto Zwia­sto­wa­nia
Naj­święt­szej Maryi Pan­nie. Wtedy to pod­czas Mszy św. przyklękamy przy wy­ma­
wia­niu słów wy­zna­nia wiary:
„On to dla nas ludzi i dla naszego zbawienia
zstąpił z nieba i za sprawą Ducha Świętego
przyjął ciało z Maryi Dziewicy i stał się czło­wie­kiem”.
POGŁĘBIENIE
– Dlaczego „Słowo stało się ciałem”?
K. dzieli klasę na cztery grupy, każdej rozdaje przygotowane te­ksty Pi­sma św. Ucznio­
wie w grupach przygotowują odpowiedź.
16
Grupa 1: 1 J 4,10.14; 1 J 3,5
Grupa 2: 1 J 4,9; J 3,16
Grupa 3: Mt 11,29; J 14,6; Mk 9,7; J 15,12
Grupa 4: KKK 460
K. czuwa nad pracą uczniów i pomaga im formułować wnioski. Pro­si przed­sta­wi­cie­li
grup o odczytanie odpowiedzi i zapisanie ich na tablicy pod planszą, np:
… aby nas wybawić i pojednać z Bogiem
… abyśmy poznali miłość Bożą
… by być dla nas wzorem świętości
… by uczynić nas dziećmi Bożymi
ZASTOSOWANIE
K. może prosić uczniów o umieszczenie pod planszą obrazów przedstawiających
ludzi, wśród któ­rych chce zamieszkać Chrystus, i stawia pytania:
– Jak możemy wyrazić wdzięczność Bogu za narodzenie Chry­stu­sa?
– Co możemy dziś ofiarować Chrystusowi?
Zakończenie
K. zachęca do spontanicznej modlitwy dziękczynnej za dar wcielenia Sło­wa Bo­że­go
oraz proponuje wspólny śpiew kolędy „Bóg się rodzi” (podręcznik ucznia).
K. prosi o przepisanie z tablicy tematu i notatki.
K. zadaje pracę domową.
Uwaga: Do pracy w grupach można wykorzystać podane teksty z Pisma św. lub
z KKK 456, 457, 458, 459, 460 (teczka pomocy).
17
21. „Opłatek” w klasie
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Zrozumienie istoty gestu dzielenia się opłat­kiem.
 Szacunek dla rodzinnych i narodowych tradycji.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń rozumie istotę gestu dzielenia się opłatkiem
– wymieni tradycje narodowe związane ze świętami Bożego Narodzenia
– wykazuje umiejętność składania życzeń świątecznych.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi zaśpiewać wybrane kolędy
– wyraża szacunek dla rodzinnych i narodowych tradycji.
Postawy:
– Uczeń angażuje się w przygotowanie klasowego spotkania wigilijnego.
Metody i formy pra­cy: śpiew kolęd, składanie życzeń świątecznych, opo­wia­da­nie,
rozmowa kierowana.
Środki dydaktyczne: Pismo św., biały obrus, stroiki, figurka Dzieciątka Jezus,
opłat­ki.
WPROWADZENIE
K. wraz z uczniami przygotowuje salę do opłatkowego spotkania (bia­ły obrus,
stroiki, figurka Dzieciątka Jezus, opłatki).
Proponowane spotkanie może mieć następujący przebieg:
1. K. wita wychowawcę klasy, rodziców i uczniów (istotną sprawą jest wy­two­rze­nie
właściwego klimatu) i zapowiada program przy­go­to­wa­ny przez uczniów.
2. Wspólny śpiew kolędy „Gdy się Chrystus rodzi”.
3. Uczniowie przedstawiają wcześniej przygotowane jasełka.
4. Ktoś z rodziców czyta Ewangelię Łk 2,1-20 (należy wcześniej zapalić świe­cę).
5. Śpiew kolędy „Dzisiaj w Betlejem”.
6. K. zaprasza wszystkich do wspólnego podzielenia się opłatkiem, składając
świąteczne życzenia i wyjaśniając symbolikę tego gestu.
7. Wszyscy dzielą się opłatkiem (w tym czasie można odtwarzać kolędy z kaset).
8. Wybrany uczeń czyta (po uprzednim przygotowaniu) opo­wia­da­nie: „Opowieść
wigilijna”:
„Piotruś odziany był w sam raz do dalekiej drogi. Buty miał po kolana, kurt­
kę z grubego samodziału, czapę też, jak się patrzy, a nawet na rękach czerwone
rękawice, utkane przez matkę z ciepłej wełny.
18
Mimo to ziąb dawał mu się porządnie we znaki. Ledwo chłopak wszedł w las,
zły mróz jął go ścigać wilczym chłodem, kły ostre w nogach mu zatopił, i nuże się
wspinać aż do piersi!
Śnieg też przeciwił się chłopcu. To z nagła urastał w kopiastą zaporę przed
wędrowcem, to umykał na boki tak raptownie, że nogi, natrafiwszy nie­spo­dzia­nie
na gołe, obmarznięte korzenie, ślizgały się i potykały. Znikąd nie było po­mo­cy
ani rady.
Mrok, jak to zwykle bywa w grudniu, zapadł szybko.
W białawej ciemności drzewa, obrośnięte kudłatym śniegiem, zdawały się być
wielkoludami, dzierżącymi w rękach straszliwe palice… To znów któryś świerk,
od innych rozłożystszy, przybierał na się postać złowrogiego smoka i spod zlo­do­
wa­cia­łej skorupy śniegowej wyciągał ku chłopcu rozczapierzone ga­łę­zie, ko­lą­ce
i ostre jak szpony.
Wzdrygnie się Piotruś. Ale zamiast zawrócić, zęby tylko zetnie, za pazuchą
ukryty węzełek z chlebem i solą pomaca i jeszcze sporzej naprzód idzie.
Idzie, a oczy raz wraz podnosi ku niebu.
Cóż on tam widzi na bladym niebie grudniowym przez czarne gałęzie?…
Gwiazdę Betlejemską.
Idzie tak za nią od samej chałupy, przez sad zaśnieżony, przez łąki zamar­
-znięte, przez ten las dziki… A dokądże on za tą gwiazdą idzie?
Daleko. Aż do Betlejem.
Rety! A dojdzie aby?
Dojdzie, jeżeli w drodze nie ustanie.
Nie ustanie! Przekopał się przez zaspy śniegowe, co się od pnia do pnia uwa­
li­ły, przedarł się przez oszronione gąszcze, przebrnął przez zdradne opa­rze­li­ska.
W końcu minął straszny bór szczęśliwie i wydostał się na szczere pole.
Nagle zerwała się nad światem kurniawa tak straszna, że w jej zamęcie pie­kiel­
nym zatarły się całkiem granice nieba i ziemi. Jeno po samym środku uwija się
wiatr, jak diabelska miotła, i kłującym śniegiem miecie w oczy chłopca.
Już on chyba nie pójdzie dalej, gdy Gwiazda Betlejemska, skryta za chmu­
-rami, drogi nie wskazuje?
Pójdzie. Serce go poprowadzi.
Serce mówi mu, że aby dojść, trzeba iść wciąż prosto.
Idzie.
Ale przemoc wichru i mrozu, i nocy jest wielka! Siły opuszczają chłopca
z każdym krokiem. Głowa jak kamień, ręce lód, nogi igłami zimnego bólu prze­
szy­te… Chwila jeszcze, a Piotruś padnie w śnieg i zamrze.
Ale oto rozpękły się chmury i słodki blask Gwiazdy Betlejemskiej znów spły­
wa na ziemię.
Czy tak się zdaje znużonemu chłopcu, czy naprawdę gwiazda ta jest teraz
bliższa ziemi?
Nie zdaje mu się. Słodki blask Betlejemskiej Gwiazdy gorącymi pro­mie­nia­mi
prosto na śnieg pada i śnieg niknie, a na jego miejscu pojawia się zieleń i kwiaty.
19
Olaboga! Jestże to jeszcze grudzień?
Grudzień to jest, chłopcze. A że tak ciepły i miły, to nie dziw – bo ty, wę-drow­
cze, stoisz już oto u progu Ziemi Obiecanej. Patrz, oto wzgórza urocze, kwie­ciem
niebieskim i białym okryte… oto lasy cedrowe, pełne woni… oto ła­god­ne gaje
oliwne i słodkie winnice…
Bądź pochwalona, czarowna Ziemio Obiecana! Bądź pochwalone białe
i ci­che Betlejem – słodka kolebko Pana!
Znikło zmęczenie z przeziębłych członków dalekiego wędrowca. Ciepła
radość rozlewa się kojącym balsamem po całym ciele, a woń upojna przenika aż
do serca.
Zda się chłopcu, że oto żywcem dostał się do raju. Jak we śnie zstępuje
Piotruś z kwiecistego wzgórza… Jak we śnie przechodzi przez puste o tej porze
win­ni­ce i mija ciche, śpiące już gaje oliwne.
A wtem, Gwiazda Przewodnia, niby gołąb świetlisty, spu­ści­ła się z nie­ba na
strzechę stajenki, ukrytej w cieniu fi­go­we­go drzewa.
To tu… – zadrżało serce w młodziutkim piel­grzy­mie.
Tak, chłopcze, to tu. W ubo­gim schro­ni­sku zwierząt, słu­żą­cych prostemu
czło­wie­ko­wi, na­ro­dził się Ten, co bę­dąc Panem świata, umi­ło­wał nad wszyst­ko
ma­lucz­kich i ubogich duchem.
Możni królowie witać Go będą… Na jucznych wielbłądach ze słonecznej Chal­
dei złoto przywiozą i kadzidło, od złota droższe.
Niech cię nic nie trwoży, synu ziemi surowej i dalekiej! Przestąp próg sta­jen­ki
betlejemskiej i dobądź śmiało swój dar, na sercu ukryty. Jedyne to dobra ziem­skie,
które dostąpić mogą tej łaski.
Krwawym potem oblane, w ciężkim trudzie zdobyte: chleb żywota naszego po­wsze­
dnie­go i sól wszechbraterstwa, na zgrzebnym płótnie twardej doli po­da­ne”.
(E. Szelburg-Zarembina, Opowieści wigilijne, w: T. Śmiech, Z. Trzaskowski, Jezus malusieńki,
Kielce 1995, s. 301-103)
9. K. pozostawia czas na chwilę refleksji, w czasie której może po­sta­wić kilka po­
moc­ni­czych pytań.
10. Wspólny śpiew kolędy „Nie było miejsca dla Ciebie”.
11. K. prosi, aby dzieci opowiedziały, jak wyglądają święta Bożego Narodzenia w ich
domach.
12. K. proponuje, aby rodzice opowiedzieli o zwyczajach, jakie pa­no­wa­ły w ich do­
mach rodzinnych.
13. Spotkanie kończymy wspólnym „Ojcze nasz” i ko­lę­dą „Bóg się ro­dzi”. Wszy­scy
mogą stanąć w kręgu i trzymać się za ręce. Na spotkanie należy prze­wi­dzieć dwie
godziny.
Uwaga:
1. K. może podpisać kartkę z życzeniami w podręcznikach ucznia, na której
ucznio­wie mogą wypisać swój adres.
2. Tam, gdzie jest ten zwyczaj, K. może rozdać uczniom „świadectwa ko­lę­do­
we” do wklejenia w zeszytach.
20
22. Święta Rodzina z Nazaretu
– wzór dla naszych rodzin
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Zapamiętanie wydarzeń z życia Rodziny z Na­za­re­tu, jej cech i istotnej war­
to­ści. Umiejętność okre­śla­nia wzo­ru ro­dzi­ny.
 Wdzięczność za dar rodziny. Podziw dla świętości ży­cia Rodziny z Na­za­re­tu.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń poda, kiedy jest święto Rodziny z Nazaretu
– potrafi opisać wydarzenia z życia Rodziny z Nazaretu.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi scharakteryzować rodzinę bliską ideałowi Świętej Rodziny
– potrafi ułożyć modlitwę za swoją rodzinę.
Postawy:
– Uczeń wyraża wdzięczność za dar rodziny
– wyraża podziw dla świętości życia Rodziny z Nazaretu
– pragnie przyczynić się do budowania w swojej rodzinie klimatu miłości i da­je
temu świadectwo.
Metody i formy pracy: opowiadanie, praca z tekstem biblijnym, praca w gru­pach,
scenka rodzajowa, roz­mo­wa kierowana, rachunek sumienia.
Środki dydaktyczne: Pismo św., obrazki ze Świętą Ro­dzi­ną dla każdego ucznia,
ma­gne­to­fon, kaseta z melodią „Jezus malusieńki”.
WPROWADZENIE
Po przywitaniu dzieci K. zaprasza do wspólnej modlitwy:
Święta Maryjo, Matko Boża, módl się za nami.
Święty Józefie, módl się za nami.
Wszyscy święci i święte Boże, módlcie się za nami.
K. rozpoczyna opowiadaniem:
To była zwyczajna rodzina, jakich dzisiaj wiele. On był do­brym pra­wni­kiem,
ona zaś prowadziła dobrze prosperującą fir­mę. Całymi dnia­mi prze­by­wa­li poza
domem, powiększając ro­dzin­ny majątek. Ich córecz­ka Kasia była naj­le­piej ubra­
ną, za­dba­ną dziewczynką, wy­róż­nia­ją­cą się spośród rówie­śni­ków. Dzi­wi­ło ich, że
mając tak wiele wspa­nia­łych rze­czy, ich dziecko ciągle ma smut­ną minę, a oczy
wilgotne od łez.
21
Zbliżały się urodziny Kasi. Dziewczynka marzyła tylko o jed­nym: być z ro­dzi­ca­
mi. W swoim pamiętniku napisała: „Wierzę, że dzisiejszy dzień bę­dzie wy­jąt­ko­wy.
Moi rodzice wrócą wcze­śniej i razem spę­dzi­my całe po­po­łu­dnie. Ten dzień będzie
moim naj­pięk­niej­szym pre­zen­tem urodzinowym”.
Rodzice wrócili późno, zastali Kasię śpiącą w fotelu. Jej oczy były spuch­nię­te
od płaczu.
Następnego dnia, jak gdyby nigdy nic, zabrali dziew­czyn­kę do skle­pu, by tam
wybrała sobie najpiękniejszy prezent uro­dzi­no­wy.
– Wie pani – powiedziała mama do ekspedientki – cały dzień je­ste­śmy w pra­
cy, poza domem. Chcielibyśmy kupić coś, co ucieszy na­szą córecz­kę, na dłuż­szy
czas ją zajmie, ukoi samotność.
– Bardzo mi przykro, proszę państwa – uśmiechnęła się przy­ja­źnie sprze­daw­
czy­ni – ale nie prowadzimy sprzedaży rodziców”.
(por. Miłość, której nie można kupić, w: Z. Trzaskowski, Zdać się na Boga, Kielce 1993, t. II, s. 10)
K. zwraca się do uczniów:
– Dlaczego Kasia była nieszczęśliwa?
– Dlaczego rodzice nie rozumieli jej smutku?
– Czego zabrakło w rodzinie Kasi?
– Co ekspedientka uświadomiła rodzicom?
PODANIE PRAWDY
– Kto może być wzorem dla naszej rodziny? (Święta Ro­dzi­na)
K. stawia problem:
– Jak wyglądało życie Świętej Rodziny?
K. dzieli klasę na trzy grupy, rozdaje teksty Pisma św. (Ewangelia z roku A, B, C)
i prosi, aby dzieci na ich podstawie przygotowały scenkę rodzajową, uka­zu­ją­cą życie
Ro­dzi­ny Na­za­re­tań­skiej.
K. czuwa nad pracą grup, pozostawiając im swobodę two­rze­nia.
Grupa 1: Mt 2,13-15.19-23
Grupa 2: Łk 2,22-40
Grupa 3: Łk 2,41-52
K. pro­si o zaprezentowanie sce­nek.
K. pokazuje obraz Świętej Rodziny i reasumuje:
Rodzina z Nazaretu była bardzo uboga, a jednak pełna szczę­ścia i po­ko­ju.
Tajemnicą bowiem rodzinnego szczęścia nie jest dobrobyt i bo­gac­two, jak my­śle­li
rodzice Kasi z naszego opo­wia­da­nia, ale miłość i wza­jem­na tro­ska. Józef i Ma­ry­ja
byli za­pa­trze­ni w Jezusa, żyli dla Nie­go, On zaś był im we wszystkim po­słusz­ny.
W Najświętszej Ro­dzi­nie z Nazaretu ro­dzi­ny chrze­ści­jań­skie mają więc naj­pięk­
niej­szy wzór i przy­kład.
22
K. poleca odszukać w podręczniku ucznia teksty przemówień papieża Pawła VI i w
trzech grupach przeczytać jego fragmenty (Brewiarz, tom I, s. 378-380). Ucznio­wie
wyrażają swoje odczucia, zwracając uwagę na to, czego możemy się nauczyć od
Świętej Rodziny i w czym możemy ją naśladować.
K. podsumowuje:
W pierwszą niedzielę po Bożym Narodzeniu Kościół czci w liturgii Świętą
Ro­dzi­nę z Nazaretu i poleca jej opiece wszystkie rodziny.
POGŁĘBIENIE
K. wytwarza w klasie odpowiedni nastrój, wycisza grupę (może włą­czyć ko­lę­dę „Jezus
malusieńki”), następnie stawia pytania, na które ucznio­wie od­po­wia­da­ją w swoim
sercu:
– Jaka jest moja rodzina?
– Jaka powinna być moja rodzina?
– Dlaczego nie jest taka, jak Święta Rodzina z Nazaretu?
– Co mogę zrobić, żeby w mojej rodzinie było lepiej?
K. może zamiast tych pytań wykorzystać pytania do rachunku sumienia z pod­ręcz­
ni­ka ucznia.
ZASTOSOWANIE
K. zaprasza grupę do spontanicznej modlitwy dziękczynnej w in­ten­cji rodzin, któ­rą
można za­koń­czyć kolektą z niedzieli Świętej Rodziny, zamieszczoną w podręczniku
ucznia. Na­stęp­nie roz­da­je uczniom ob­raz­ki Św. Ro­dzi­ny i po­le­ca za­pi­sać w ze­szy­
tach te­mat ka­te­che­zy „Świę­ta Ro­dzi­na z Nazaretu” oraz wkleić otrzy­ma­ny obrazek.
Przy­po­mi­na o ucze­st­nic­twie we Mszy św. ku czci Ro­dzi­ny z Na­za­re­tu w pierw­szą
nie­dzie­lę po Bo­żym Na­ro­dze­niu.
Zakończenie
K. zadaje pracę domową i kończy spotkanie wspólnym śpiewem kolędy.
23
23. Bóg objawia nam swojego Syna
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Zapamiętanie i zrozumienie prawdy: Chrystus przy­cho­dzi do wszy­st­kich
lu­dzi.
 Odpowiedzialność za zbawienie każdego człowieka.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń rozumie prawdę, że Chrystus przychodzi do wszyst­kich ludzi
– poda, kiedy obchodzimy uroczystość Objawienia Pańskiego
– zdefiniuje słowo „poganie”.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi zinterpretować teksty: Ps 72 i Mt 2,1-12
– potrafi wyjaśnić znaczenie zwyczaju pisania na drzwiach K+M+B rok …
– potrafi wyjaśnić znaczenie i symbolikę darów ofiarowanych Jezusowi przez
Mędrców
– potrafi dostrzec możliwości codziennego przybliżania innych do Boga.
Postawy:
– Uczeń wyraża postawę odpowiedzialności za zbawienie każdego czło­wie­ka
– wyraża postawę szacunku wobec ludzi niewierzących
– wyraża gotowość rozmawiania na temat wiary.
Metody i formy pracy: praca z tekstem biblijnym, praca w grupach, rysunek.
Środki dydaktyczne: kartki dla uczniów z tekstami czy­tań z uro­czy­sto­ści Ob­ja­
wie­nia Pańskiego.
WPRO­WA­DZE­NIE
K. na­wią­zu­je kontakt z kla­są i roz­po­czy­na śpiew kolędy „Je­zus ma­lu­sień­ki”.
K. prosi o przypomnienie najważniejszego wydarzenia liturgicznego ostatnich dni:
– Gdzie urodził się Chrystus?
– Dlaczego przyszedł na świat?
– Dla kogo urodził się Chrystus?
– Kto rozpoznał w Nim swojego Pana i Zbawcę?
– Kogo Jezus chce zbawić?
Jezus chce zbawić wszystkich ludzi. Dziś właśnie porozmawiamy na ten te­
mat.
Modlitwa: kolekta z uroczystości Objawienia Pańskiego (podręcznik ucznia).
24
PODANIE PRAWDY
K. rozdaje uczniom teksty psalmu i Ewangelii z uroczystości Objawienia Pań­skie­go:
Ps 72,1-2,7-8,10-11,12-13
Mt 2,1-12
K. pro­si, by ucznio­wie zastanowili się, o czym jest mowa w tekstach (mogą to zro­bić
pracując w grupach). Mogą się naradzać. Po kilku mi­nu­tach po­trzeb­nych na lek­tu­rę
i refleksję K. prosi o odpowiedź na na­stę­pu­ją­ce pytania:
– Kogo psalmista nazywa Królem?
– Co zapowiada psalmista?
– Kto przyjdzie do zapowiedzianego Króla?
– Czym Zbawiciel obdarzy ludzi?
– O czym mówi Ewangelia?
– Dlaczego Herod był zazdrosny o Jezusa?
– Co pomogło poganom dotrzeć do Jezusa?
– Co oznaczają złożone dary?
– Dlaczego Mędrcy inną drogą wracali do swojej ojczyzny?
– Czego Bóg chciał nas nauczyć przez to wydarzenie?
Podczas analizy tekstów biblijnych, K. umieszcza na tablicy znak Pana Jezusa i trzy
korony.
po­głę­bienie
­
Pod kierunkiem K. uczniowie in­sce­ni­zu­ją biblijne opowiadanie o Trzech Mę­dr­cach.
zastosowanie
K. pisze na tablicy wyraz „MY” (jak niżej) i pyta:
MY
– Co możemy przy­nieść Jezusowi w darze?
– Co możemy zro­bić, by Jezusa po­znał cały świat?
– Jak powinniśmy przeżyć uroczystość Objawienia Pańskiego?
25
K. poleca odnaleźć w podręczniku ucznia kolektę, mo­dli­twę nad darami i mo­dli­twę
po Komunii świętej. Dzieli kla­sę na trzy grupy z po­le­ce­niem, by w każ­dej grupie do
jednej z modlitw uczniowie wykonali odpowiednią ilustrację.
Zakończenie
Modlitwa – kolekta z dnia (podręcznik ucznia).
K. poleca zapisać temat „Bóg objawia nam swojego Syna”, rozdaje uczniom krzy­
żów­ki do samodzielnego rozwiązania (teczka pomocy) i za­da­je pra­cę do­mo­wą.
26
24. Chrzest Pański – namaszczenie
Chrystusa do wypełnienia zbawczej
misji
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Zrozumienie i przyjęcie prawdy, że Pan Jezus jest ocze­ki­wa­nym Me­sja­szem.
Przez chrzest na­le­żę do Chry­stu­sa i jestem po­wo­ła­ny do gło­sze­nia Dobrej
Nowiny.
 Wdzięczność i uwielbienie Pana Boga za dar chrztu św.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń rozumie prawdę, że Pan Je­zus jest oczekiwanym Mesjaszem
– rozumie, że od chwili chrztu należy do Chrystusa i jest powołany do gło­sze­
nia Dobrej Nowiny
– poda, kiedy obchodzimy święto Chrztu Pańskiego.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi zin­ter­pre­to­wać teksty: Iz 42,1-4.6-7 oraz Mt 3, 13-17
– potrafi scharakteryzować poszczególne etapy życia Jezusa
– potrafi wskazać, w jaki sposób może głosić Dobrą Nowinę.
Postawy:
– Uczeń jest świa­do­my godności dziecka Bożego
– wyraża postawę wdzięczności i uwielbienia Pana Boga za dar chrztu św.
– przyczynia się do tego, aby prawda o Chrystusie została poznana i przyjęta
przez wszystkich ludzi.
Metody i formy pracy: praca z tekstem biblijnym, pogadanka, czytanie tekstu
biblijnego z podziałem na role, plakat. Środki dydaktyczne: Pismo św., obraz przedstawiający chrzest Jezusa.
WPROWADZENIE
K. umieszcza na tablicy zdjęcie przedstawiające chrzest dziecka i stawia py­ta­nia:
– Co to jest chrzest?
– Kto z was był obecny przy udzielaniu chrztu świętego?
K. zachęca uczniów do dłuższych wypowiedzi na temat sa­kra­men­tu chrztu.
– Dlaczego ludzie przyjmują chrzest?
K. wprowadza w temat katechezy:
W pierwszą niedzielę po Objawieniu Pańskim Kościół ob­cho­dzi święto Chrztu
Pana Jezusa.
27
K. wiesza obok zdjęcia obraz chrztu Pana Jezusa i kontynuuje:
Zapoznamy się dziś z czytaniami Pisma św. prze­zna­czo­ny­mi na ten dzień i po­
sta­ra­my się przygotować do lep­sze­go przeżycia tego święta.
K. zapisuje temat na tablicy, następnie zachęca do modlitwy sło­wa­mi „Duchu Świę­
ty, który oświecasz…”
PODANIE PRAWDY
K. poleca uczniom przeczytać tekst Iz 42,1-4.6-7 z podręcznika ucznia. Na­stęp­nie
sta­wia py­ta­nia:
– Co mówi prorok o Słudze Jahwe?
– Kto spoczął na Słudze Jahwe?
– Jaki jest cel Jego przyjścia?
– Jaki będzie sposób jego działania?
K. stawia problem:
– Jak proroctwo Izajasza wypełniło się w Nowym Testamencie?
K. poleca odnaleźć w Piśmie św. tekst Mt 3,13-17 i w ciszy go przeczytać. Wy­bie­ra
na­stęp­nie 4 osoby (narrator, Jan Chrzciciel, Pan Jezus, głos Boga) i pro­si o od­czy­ta­
nie tekstu z podziałem na role.
K. stawia pytania:
– Kto jest zapowiedzianym Sługą Jahwe?
– Po co Jezus przyszedł do Jana Chrzciciela?
– Co wydarzyło się podczas chrztu?
– Jak należy rozumieć słowa, które wypowiedział Bóg?
K. reasumuje:
Napełnienie Duchem Świętym nazywamy inaczej na­ma­szcze­niem. Od chwi­li
chrztu Pan Jezus rozpoczyna dzieło, dla któ­re­go przyszedł na zie­mię – dzie­ło
zbawiania ludzi. Jako za­po­wie­dzia­ny i oczekiwany Mesjasz, pra­gnie po­jed­nać
wszystkich z Bogiem przez zgładzenie grze­chów i udzielenie Ducha Świę­te­go
tym, którzy w Niego uwierzą.
Słowa te można wykorzystać jako notatkę.
POGŁĘBIENIE
K. zachęca uczniów do odnalezienia w podręcznikach ucznia i wysłuchania słów
ko­lek­ty ze świę­ta Chrztu Pań­skie­go. Wybrany uczeń czyta głośno:
„Wszechmogący wieczny Boże, po chrzcie w Jordanie uro­czy­ście ogło­si­łeś,
że Chrystus, na którego zstąpił Duch Święty, jest Twoim umiłowanym Sy­nem,
spraw, aby Twoje przybrane dzieci, odrodzone z wody i Ducha Świę­te­go, za­wsze
żyły w Two­jej miłości”.
28
K. stawia pytania:
– O co prosimy Boga w tej modlitwie?
– Co to znaczy, że mamy żyć w miłości Chrystusa?
– Jak możemy przyczynić się do tego, aby prawda o Chry­stu­sie została poznana i przyjęta przez wszystkich lu­dzi?
ZASTOSOWANIE
K. wraca do umieszczonego na tablicy zdjęcia z ceremonii chrztu św. i stawia py­ta­nia:
– Kim staliśmy się przez chrzest?
– Do czego nas zobowiązuje chrzest św.?
– Co powinniśmy zrobić, aby zasługiwać na miano dziecka Bo­że­go?
K. zachęca uczniów do modlitwy spontanicznej, w której podziękują i uwielbią Boga
za dar chrztu św.
Zakończenie
K. prosi o zapisanie do zeszytów tematu oraz notatki, rozdaje karty pracy do sa­mo­
dziel­ne­go wykonania (teczka pomocy) i zadaje pracę domową. Przy­po­mi­na o uczest­
nic­twie we Mszy św. w nie­dzie­lę Chrztu Pań­skie­go.
Pieśń: „Chrześcijanin to ja”.
29
25. Ofiarowanie Pańskie –
Jezus „światłem na oświecenie pogan”
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Poznanie i zrozumienie prawdy, że Jezus przychodzi, aby zba­wić wszyst­
kich.
 Okazanie wdzięczności Bogu i radość z obecności Jezusa.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń rozumie prawdę, że Chrystus przychodzi, aby zbawić wszystkich
– poda, kiedy obchodzimy święto Ofiarowania Pańskiego.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi uło­żyć modlitwę za tych, którzy nie znają jeszcze Chrystusa
oraz za tych, którzy głoszą innym naukę o Jezusie
– potrafi wyjaśnić, co to znaczy, że Chrystus jest „światłem na oświecenie
po­gan”.
Postawy:
– Uczeń pragnie być dzieckiem światłości
– wyraża postawę odpowiedzialności za prowadzenie innych do Chrystusa
– wyraża refleksyjność w zakresie swojej wiary, postawy względem Boga i lu­dzi.
Metody i formy pracy: pokaz, praca z tekstem biblijnym, pogadanka.
Środki dydaktyczne: Pismo św., plansza, obraz przed­sta­wia­ją­cy ofia­ro­wa­nie Pana
Je­zu­sa.
WPROWADZENIE
K. umieszcza na tablicy obraz przedstawiający ofiarowanie Pana Je­zu­sa i prosi o krót­
kie omówienie treści tego obrazu. Następnie stawia pytanie:
– Z jakim wydarzeniem biblijnym kojarzy się wam przedstawiona scena?
K. wprowadza w temat:
To wydarzenie z życia Pana Jezusa i Maryi wspominamy i prze­ży­wa­my
2 lutego, w święto Ofiarowania Pańskiego.
K. zaprasza do modlitwy: kolekta.
30
PODANIE PRAWDY
K. poleca odszukać Łk 2,22-32 i prosi wybranego ucznia o głośne od­czy­ta­nie tekstu,
do którego postawi pytania:
– Dlaczego Maryja i Józef przynieśli Pana Jezusa do świą­ty­ni?
(był to wyraz wdzięczności za ocalenie pierworodnych Izra­eli­tów w czasie
wyjścia z nie­wo­li egipskiej)
– Kim był starzec Symeon?
– Co Duch Święty objawił Symeonowi?
– Jak zachował się Symeon, gdy zobaczył Jezusa?
– Jakie słowa wypowiedział nad Jezusem rozradowany Sy­me­on?
K. przypina do tablicy planszę z napisem:
„Moje oczy ujrzały Two­je zbawienie,
któreś przygotował wobec wszystkich narodów:
światło na oświecenie pogan i chwałę ludu Twego, Izraela”
– Jak Symeon nazwał Jezusa?
– Jakie proroctwo wypowiedział Symeon?
– Do kogo przyszedł Jezus? (Izraelici, poganie, my)
– Jak przyjęli Go Izraelici?
– Jak przyjęli Go poganie?
– Jak my powinniśmy przyjąć Jezusa?
K. podaje informację:
W święto Ofiarowania Pańskiego przed Mszą św. odbywa się bło­go­sła­wień­stwo
świec. Zapalona świeca jest symbolem Zbawiciela. Po bło­go­sła­wień­stwie odbywa
się pro­ce­sja z za­pa­lo­ny­mi świecami (grom­ni­ca­mi). Jest to na­sze wy­zna­nie wiary,
akt wdzięcz­no­ści i czci od­da­wa­nej Zbawicielowi. Świę­to Ofia­ro­wa­nia nazywane
jest rów­nież świętem Matki Bo­żej Gro­mnicz­nej.
K. umieszcza obraz Matki Bożej Gromnicznej i wyjaśnia, skąd wziął się zwyczaj
święcenia gromnic.
POGŁĘBIENIE
K. stawia pytania:
– Co dla Symeona było największym szczęściem?
– Czego pragnął Symeon po spotkaniu z Jezusem?
K. poleca uczniom napisać krótką wypowiedź na temat:
„Jak ja przyjmuję Jezusa w moim codziennym życiu?”
31
K. prosi chętnych o odczytanie swojej pracy.
ZASTOSOWANIE
K. stawia pytanie:
– Jak współcześni ludzie przyjmują Jezusa?
– Co możemy zrobić, aby Jezus był światłem dla naszych rodzin, dla kla­sy,
szkoły?
K. prosi ucznia o zapalenie świecy i zachęca do wspólnej modlitwy (podręcznik
ucznia):
„Przyjdź do nas, Panie, bo ciemność zapada
i blask słoneczny już niknie na niebie.
Ty jesteś światłem, co nigdy nie gaśnie,
dla Twoich wiernych.
Twoja obecność niech dla nas się stanie
bezpiecznym portem i pewnym schronieniem,
serca napełnij pokojem i ciszą
– najlepszy Ojcze”.
(Brewiarz, t. IV, s. 973)
Zakończenie
K. prosi o zaproponowanie tematu, a następnie o zapisanie go do ze­szy­tów.
K. zadaje pracę domową:
Ułóż i zapisz w zeszycie modlitwy:
– za tych, którzy nie znają jeszcze Chrystusa – „światłości świa­ta”
– za tych, którzy głoszą innym naukę o Chrystusie.
Uwaga:
K. może też rozpocząć katechezę w następujący sposób: zapala świe­cę, i sta­wia py­
ta­nie:
– Jaka jest rola światła w naszym życiu?
(oświeca, rozprasza mrok, ogrzewa itd.)
Wypowiedzi uczniów zapisujemy po lewej stronie tablicy.
Po analizie tekstu biblijnego ze sceną ofiarowania zwracamy szczególną uwa­gę na
określenie Jezusa „światłością świata” i poszukujemy wraz z uczniami źródeł ta­kie­go
określenia. Odpowiedzi notujemy po prawej stronie tablicy, pod hasłem „świa­tłość
świata”. Staramy się uchwycić, dlaczego, kiedy i w jaki sposób Jezus jest świa­tłem
i co nam to daje. Następnie zwracamy uwagę na naszą postawę, otwartość wobec
Jezusa – „światłości świata”.
32
26. Światowy dzień Chorego
– chorzy czekają na moją pomoc
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Świadomość obecności chorych wśród nas i po­zna­nie mi­ło­ści Jezusa do
nich.
 Zainteresowanie chorymi na co dzień i nie­sie­nie im konkretnej pomocy.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń poda, jaką postawę przyj­mo­wał Chrystusa wobec chorych
– poda, kiedy obchodzimy światowy Dzień Chorych
– rozumie, dlaczego „chorzy są skarbem Kościoła”
– rozumie potrzebę przyjmowania sakramentu namaszczenia chorych.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi opisać, w czym wyraża się troska papieża Jana Pawła II o lu­
dzi chorych
– potrafi uzasadnić, dlaczego Lourdes jest miejscem licznych pielgrzymek
– potrafi uzasadnić, dlaczego pomoc ludziom chorym jest obowiązkiem każ­
de­go chrześcijanina.
Postawy:
– Uczeń angażuje się w pomoc chorym
– chętnie modli się za chorych
– wyraża postawę szacunku i współczucia wobec ludzi chorych i nie­peł­no­
spraw­nych
– pomaga w kontakcie chorych z kapłanem w celu przyjęcia sakramentu na­
masz­cze­nia.
Metody i formy pracy: analiza tekstów biblijnych, list lub kartka do osoby cho­rej,
rozmowa kierowana. Środki dydaktyczne: Pismo św., zdjęcia Jana Pawła II z chorymi, ilustracje przed­
sta­wia­ją­ce ludzi chorych, plansza.
Wprowadzenie
K. umieszcza na tablicy zdjęcie Ojca św. i wprowadza w temat na­stę­pu­ją­cy­mi sło­
wa­mi:
Ojciec święty Jan Paweł II znany jest z licznych podróży apo­stol­skich i wizyt
duszpasterskich do wspólnot rozsianych na wszyst­kich kon­ty­nen­tach świata. Kie­
dyś papieże nie piel­grzy­mo­wa­li tak dużo, i rzad­ko opu­szcza­li mury Wa­ty­ka­nu.
Ojciec święty Jan Paweł II odbył 104 podróże apostolskie poza gra­ni­ce Włoch
33
i kilkaset w sa­mych Wło­szech. Nawiedził wszystkie parafie Rzy­mu. Był pasterzem,
który chciał być bli­sko swoich owiec.
Czy wiecie, do kogo udał się Papież ze swoją pierwszą wi­zy­tą?
K. umieszcza na tablicy zdjęcie Papieża z chorymi.
To bardzo wy­mow­ne: pierwsze kroki poza mury Watykanu Ojciec świę­ty
skie­ro­wał do szpitala, by odwiedzić w nim cho­re­go przyjaciela – księdza bi­sku­pa
An­drze­ja Deskura, i innych chorych. Uczynił to już na drugi dzień po wy­bo­rze na
papieża. Ojciec święty bardzo kocha oso­by chore. Na­zy­wa je „skar­ba­mi Ko­ścio­ła”.
Gdziekolwiek się udawał, spo­ty­kał się z nimi i poświęcał im wiele czasu. Roz­ma­
wiał, pocieszał, bło­go­sła­wił, kreślił znak krzy­ża na czole, uśmiechał się do nich,
roz­da­wał upo­min­ki – naj­czę­ściej różań­ce. Pa­pież każ­de­go dnia modlił się za
chorych. Bar­dzo się o nich troszczył. On też w 1992 roku wprowadził w całym
Kościele ka­to­lic­kim, we wszystkich pa­ra­fiach, Światowy Dzień Chorego. Tak jak
ob­cho­dzi­my Dzień Na­uczy­cie­la, Dzień Ko­biet, Dzień Babci, Dzień Dziadka – tak
11 lutego ob­cho­dzi­my Dzień Chorego. Wybrał go Ojciec świę­ty, ponieważ w tym
dniu przy­pa­da świę­to Matki Bo­żej z Lourdes. Jest to sank­tu­arium we Fran­cji,
gdzie co dzień przy­by­wa bar­dzo wie­lu cho­rych. Matka Boża wyprasza im uzdro­
wie­nie dla duszy i cia­ła.
K. umieszcza na tablicy napis:
„11 luty – Światowy Dzień Chorego”
K. stawia pytanie:
– Jaki jest cel Dnia Chorego?
Chcemy sobie w nim uświadomić, że chorzy są pośród nas, i za­sta­na­wia­my się,
jaką powinniśmy przyjąć wobec nich po­sta­wę.
Temat naszej dzisiejszej katechezy brzmi: „11 luty – Świa­to­wy Dzień Cho­re­go.
Wokół mnie są lu­dzie potrzebujący pomocy”.
K. umieszcza na tablicy kilka ilustracji, które ukazują ludzi chorych, i zadaje py­ta­
nia:
– Kto to jest człowiek chory?
– Kogo nazywamy osobą niepełnosprawną?
Podanie prawdy
Chorzy żyli również w czasach Jezusa. Chrystus bardzo ich kochał.
K. umieszcza na tablicy słowa:
„Cokolwiek uczy­ni­li­ście jednemu
z tych braci moich najmniejszych,
Mnieście uczynili”.
34
K. komentuje:
Troskę o ludzi chorych uczynił Jezus jednym z ważniejszych zadań każ­de­go
chrze­ści­ja­ni­na. Jezus utożsamiał się ze wszyst­ki­mi naj­bar­dziej po­trze­bu­ją­cy­mi i po­
wie­dział do nas, że cokolwiek uczynimy dla nich, bę­dzie to darem dla Nie­go.
Zastanówmy się wspólnie, w czym możemy Jezusa na­śla­do­wać.
K. prosi czworo dzieci o przeczytanie następujących tekstów bi­blij­nych:
Mk 1,32-34
Mk 1,40-42
Łk 18,35-43
Łk 10,30-37
Pogłębienie
K. zadaje pytania:
– Jaka była postawa Pana Jezusa wobec chorych?
– Co Pan Jezus zrobił dla chorych?
– Na czym polegało uzdrawianie przez Jezusa?
(leczył duszę i ciało czło­wie­ka)
Zastosowanie
K. prosi o odpowiedź na pytania:
– Gdzie spotykamy ludzi chorych? (w domu, w klasie, na ulicy, w szpitalu)
– Jakie powinno być nasze zachowanie wobec chorych?
– Co możemy dla nich robić?
(należy zwrócić uwagę również na opiekę duchwą, kontakt z kapłanem,
przyj­mo­wa­nie sakramentów pokuty, Eucharystii i w razie potrzeby na­masz­
cze­nia chorych)
– Kto jest dla nas wzorem pomocy chorym? (Matka Teresa z Kalkuty)
– Dlaczego należy pomagać chorym?
– Co otrzymujemy od nich w zamian za opiekę?
K. zachęca do napisania kartek do chorych dzieci. K. może po­dzie­lić klasę na gru­py,
by zaplanować i podjąć za­da­nia na rzecz chorych.
Zakończenie
K. zachęca uczniów do wspólnej modlitwy, którą uczniowie mogą wy­po­wia­dać ra­
zem (podręcznik ucznia).
35
Modlitwa zapożyczona z modlitwy eucharystycznej „C” (podręcznik ucznia):
„Boże, Ojcze miłosierny, Ty w Chrystusie objawiłeś swoją miłość wobec ma­
lucz­kich i ubogich, wobec chorych i od­rzu­co­nych przez lu­dzi. Jezus nie za­my­ka
się nigdy na potrzeby i cier­pie­nia braci. On ży­ciem i słowem ogłosił, że Ty jesteś
Ojcem i troszczysz się o wszystkie swoje dzieci. Prosimy Cię, otwórz na­sze oczy
na potrzeby i cierpienia braci. Oświeć nas światłem swe­go słowa, abyśmy po­cie­
sza­li utru­dzo­nych i uciśnionych. Spraw, abyśmy z miłością po­dej­mo­wa­li posługę
wobec ubogich i cierpiących”.
K. poleca zapisać temat katechezy. Pod tematem słowa: „Co­kol­wiek uczy­ni­li­ście…”
Praca domowa – jak w podręczniku ucznia.
Jezus jest pierwszym miłosiernym
Samarytaninem.
36
V
WIELKI POST – ODKUPIENIE
„Wielka cisza spowiła ziemię;
wielka na niej cisza i pustka.
Cisza wielka, bo Król zasnął,
ziemia się przelękła i zamilkła,
bo Bóg zasnął w ludzkim ciele,
a wzbudził tych, którzy spali od wie­ków…
Idzie, by odnaleźć pierw­sze­go czło­wie­ka,
jak zgubioną owiecz­kę.
Pragnie na­wie­dzić tych,
którzy sie­dzą zu­peł­nie pogrążeni w cieniu śmier­ci;
by wyzwolić z bólów nie­wol­ni­ka Ada­ma,
a wraz z nim nie­wol­ni­cę Ewę,
idzie On, który jest ich Bogiem i Synem Ewy…
«Oto Ja, twój Bóg, który dla ciebie stałem się twoim sy­nem…
Zbudź się, który śpisz!
Nie po to bowiem cię stwo­rzy­łem,
byś po­zo­sta­wał spę­ta­ny w Otchła­ni.
Powstań z martwych, al­bo­wiem je­stem ży­ciem umarłych»”.
(Starożytna homilia na Wielką i Świętą Sobotę, zob. KKK 635)
27. Potrzeba pokuty i nawrócenia – Środa
Popielcowa
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Zrozumienie prawdy, że miłosierny Bóg czeka na nasze nawrócenie i po­
ku­tę.
 Przemiana życia.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń rozumie prawdę, że miłosierny Bóg czeka na nasze nawrócenie i po­ku­tę
– rozumie, co oznacza gest posypania głów popiołem
– rozumie znaczenie postu i pokuty.
Umiejętności:
– Uczeń przejawia umiejętność radosnego przeżywania czasu pokuty i na­wró­
ce­nia
– potrafi scharakteryzować najważniejsze dobre uczynki chrześcijanina (mo­
dli­twa, post, jałmużna)
– potrafi uzasadnić wartość wspólnotowego wymiaru pokuty.
Postawy:
– Uczeń wykazuje chęć przemiany życia
– podejmuje zobowiązanie wyrzeczenia wielkopostnego
– modli się za wszystkich grzeszników.
Metody i formy pracy: rozwiązanie krzy­żó­wek, praca z tekstem biblijnym, po­ga­
dan­ka, analiza wiersza. Środki dydaktyczne: Pismo św., 2 plansze, teksty wier­sza „Popielec”, krzy­żów­ki.
WPROWADZENIE
K. poleca rozwiązanie krzyżówek (teczka pomocy).
K. zapisuje na tablicy hasło „Środa Popielcowa”.
K. wiesza ilustrację przedstawiającą posypanie głów popiołem i stawia py­ta­nia:
– Od czego pochodzi nazwa „Środa Popielcowa”?
– Co oznacza gest posypania głów popiołem?
K. wprowadza w temat:
Na dzisiejszej katechezie zapoznamy się z czytaniami Środy Po­piel­co­wej
i na ich podstawie postaramy się zrozumieć zna­cze­nie postu i pokuty w na­szym
ży­ciu.
K. zachęca do modlitwy „Któryś za nas cierpiał rany”.
38
PODANIE PRAWDY
K. prosi uczniów o przeczytanie tekstu z podręcznika (Jl 2,12-18) i za­da­je py­ta­nia:
– Do czego wzywa ludzi prorok Joel?
– Czym jest nawrócenie?
– Na czym, według proroka Joela, polega prawdziwa po­ku­ta?
K. przypina planszę i tłumaczy gest Izraelitów, polegający na roz­dzie­ra­niu szat.
„Rozdzierajcie wasze serca,
a nie szaty”
– Co oznacza „rozdzieranie serca”?
– Dlaczego powinniśmy pokutować?
– Kogo prorok wzywa do pokuty?
– Dlaczego dobrze jest pokutować razem z in­ny­mi?
K. wyjaśnia:
Grzesząc naruszamy jedność nie tylko z Bogiem, ale i z bliź­ni­mi. Dlatego na­
sza pokuta powinna mieć charakter wspólnotowy. Po­nad­to w ak­cie zbio­ro­we­go
prze­pro­sze­nia Boga dajemy jedni drugim budujący przy­kład, umac­nia­my się
w do­brym i wspie­ra­my wzajemnie modlitwą.
Środa Popielcowa rozpoczyna czas Wielkiego Postu, który przypomina cier­pie­
nie Jezusa i pomaga nam w przeżyciu tych dni w duchu pokuty i umar­twie­nia.
K. daje trójce dzieci planszę z napisami: „modlitwa”, „post”, „jałmużna”, pro­sząc, by
się przedstawiły (powiedziały coś o sobie). Klasa bądź K. może zadawać im py­ta­nia,
pomagające w odkryciu istoty tych wartości, motywacji i celu.
POGŁĘBIENIE
K. poleca odszukać tekst z Pisma św. – Mt 6,1-6.16-18.
K. stawia problem:
– Przed czym przestrzega nas Pan Jezus?
– Jakiej postawy uczy nas Pan Jezus?
– Co decyduje o wartości naszych dobrych uczynków?
K. przypina planszę z tekstem:
„Ojciec, który widzi
w ukryciu, odda tobie”
– O czym zapewnia nas Pan Jezus tymi słowami?
– Co możemy postanowić na czas Wielkiego Postu?
39
ZASTOSOWANIE
Pan Bóg przebacza nam nasze grzechy i pragnie, abyśmy uczyli się od Niego
tej przebaczającej miłości. Zastanówmy się, kto oczekuje mojego prze­ba­cze­nia,
na­pra­wie­nia wyrządzonego zła?
K. proponuje, aby ucznio­wie podeszli do siebie i podali dłoń w geście prze­ba­cze­nia.
K. zachęca do wspólnej modlitwy wierszem „Popielec” (podręcznik ucznia):
„Dzień poważny, popielcowy,
żalem niby mgłą osnuty.
Kapłan sypie nam na głowy
popiół, jako znak pokuty.
Wypowiada przy tym słowa
upomnienia i przestrogi,
by za grzechy pokutować
i zawrócić ze złej drogi.
Boże, który jesteś w niebie,
spójrz na nasze uniżenie!
Z żalem szczerym prosim Ciebie:
daj nam grzechów odpuszczenie”.
(Ks. T. Śmiech, Z uśmiechem w życie, Kielce 1996, s. 57)
Zakończenie
K. prosi uczniów o przepisanie oraz uzupełnienie tematu i notatki z tablicy.
K. może zaproponować śpiew pieśni „Panie, przebacz nam”.
K. zadaje pracę domową.
40
28. JEZU, IDĘ RAZEM Z TOBĄ
– „DROGA KRZYŻOWA”
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Poznanie i przeżycie drogi krzyżowej Jezusa.
 Współczucie i miłość dla Jezusa oraz ucze­st­nic­two w Je­go zbawczym dzie­le.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń rozumie, że na­sze zbawienie do­ko­na­ło się dzięki męce, śmierci i zmar­
twych­wsta­niu Jezusa
– rozumie, że każdy grzech jest upadkiem człowieka.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi opi­sać dro­gę krzyżową Jezusa
– potrafi zredagować rozważania do stacji drogi krzyżowej
– potrafi wyrazić w dowolnej formie plastycznej treść wybranej stacji drogi
krzyżowej.
Postawy:
– Uczeń angażuje się w przygotowanie klasowego nabożeństwa drogi krzy­żo­
wej i w skupieniu w nim uczestniczy
– wyraża gotowość przyjęcia i zaakceptowania smutku, bólu i cierpienia
– chętnie pomaga tym, którzy niosą krzyż codziennych trosk.
Metody i formy pracy: nabożeństwo drogi krzy­żo­wej, śpiew, modlitwa, roz­wa­
ża­nia. Środki dydaktyczne: krzyż, dwie świece, teksty roz­wa­żań sta­cji „dro­gi krzy­żo­wej”.
WPROWADZENIE
K. przed katechezą przygotowuje odpowiednio salę spotkania (krze­sła w kręgu,
w środ­ku stolik z krzyżem i dwiema świecami), wy­bie­ra dwo­je dzie­ci z dobrą dyk­
cją (chło­piec i dziewczynka) i rozdaje im teksty roz­wa­żań stacji „dro­gi krzy­żo­wej”.
W trak­cie modlitwy dzieci prze­ka­zu­ją sobie w krę­gu krzyż i świece, trzy­ma­ne po obu
stro­nach krzyża.
K. wprowadza uczniów w treść i nastrój spotkania:
Panie Jezu, chcemy dzisiaj przejść drogą, którą szedłeś w ostat­ni dzień swego
życia na ziemi. To było prawie dwa tysiące lat temu. Chce­my Ci to­wa­rzy­szyć w nie­
sie­niu krzyża i po­wie­dzieć, że Cię kochamy. Pra­gnie­my iść Twoimi śla­da­mi.
Śpiew „Któryś za nas cierpiał rany”.
41
I. Jezus stoi przez Piłatem
Zostaje niesłusznie oskarżony. Ludzie nie chcą Jezusa, nie uznają w Nim
Boga. A przecież wśród nich jest wielu tych, któ­rzy widzieli cuda Jezusa, są i ci,
których cudownie nakarmił.
Ja się nie mogę za­przeć mo­je­go Boga. Wie­rzę w Niego. Ko­cham Go. Wiem,
że On mnie też kocha.
„Zbawienie przyszło przez krzyż” – pierwsza zwrotka
II. Jezus bierze krzyż na swoje ramiona
Krzyż to grzechy wszystkich ludzi. Niesie go Ten, który nie ma żad­ne­go grze­
chu osobistego.
Jezus daje mi przykład, że w życiu trzeba robić nie tylko to, co jest łatwe czy
przyjemne, lecz i to, co czasami jest bardzo ciężkie, a nawet boli.
„Któryś za nas cierpiał rany”
III. Jezus upada pod ciężarem krzyża
Jezus jest zmęczony, lecz nikt nie chce Mu pomóc. Nie­któ­rzy na­wet się z Nie­
go śmieją.
W moim codziennym życiu widzę ludzi upadających i cier­pią­cych. Obie­cu­ję
Ci, Jezu, że nie będę się z nich śmiać, po­spie­szę z pomocą, jak Ty spie­szy­łeś
z pomocą innym.
„Matko, która nas znasz”
IV. Na drodze krzyżowej Jezus spotyka swoją Matkę
Ona cierpi razem ze swoim Synem.
Byłeś szczęśliwym dzieckiem, Jezu, mając kochającego Ojca i Ma­ry­ję za Mat­kę.
Będę się modlił za tych, którzy nie mają rodziców.
Ty, dobry Jezu, bądź nam pomocą w ciężkich chwilach życia.
„Któryś za nas cierpiał rany”
V. Szymon z Cyreny pomaga Jezusowi
Szymon z Cyreny, wracając ze swojego pola, zostaje zmu­szo­ny do nie­sie­nia
krzyża. Nie chce. Wstydzi się. Nie wie, kim na­praw­dę jest Jezus.
Ja nie mogę się wstydzić przy pomaganiu innym. Nie mogę Ci oso­bi­ście
pomóc, Jezu, więc pomogę tym, którzy znajdują się w po­trze­bie. Wiem, że tak
po­mo­gę Tobie.
„O Jezu, cichy i pokorny, uczyń serce me według serca Twego” (2 razy)
VI. Weronika ociera twarz Panu Jezusowi
Ta śmiała kobieta niczego się nie boi. W chwili, kiedy Je­zu­so­wi było naj­bar­dziej
ciężko, podbiegła i otarła z potu, kurzu i krwi Jego zmę­czo­ną twarz.
42
Naśladuję dobry uczynek Weroniki, kiedy nie boję się po­móc nie lubianym
przez innych, kiedy wstawiam się za słab­szym… Tak po­ma­gam Je­zu­so­wi ska­za­
ne­mu na śmierć.
„Któryś za nas cierpiał rany”
VII. Zmęczony Jezus upada po raz drugi
Niesienie krzyża nie jest łatwe.
Ja też niosę swój codzienny krzyż: nieraz się potykam, po­pa­dam w znie­chę­
ce­nie. Lecz tak samo jak Jezus muszę się pod­nieść i iść dalej. Muszę wy­peł­niać
swoje obowiązki w szkole i w domu.
„Jezu, mój Jezu, dziś do Ciebie mówić chcę”
VIII. Jezus pociesza płaczące niewiasty
Wszystko bolało Jezusa. Ale nawet w tej chwili nie myślał o sobie, my­ślał
o innych.
Jeżeli pomyślisz, że ktoś cierpi bardziej od ciebie, stanie się cud – to, co ciebie
bolało, wyda ci się mniej ważne.
„Któryś za nas cierpiał rany”
IX. Chrystus trzeci raz upada pod ciężarem krzyża
Pan Jezus musiał nas bardzo kochać, skoro wziął na siebie nasze grze­chy. Nikt
Mu nie pomaga. Pozbawiony sił, pada na ziemię.
Dziękuję Ci, Jezu, że nas kochasz. Ostatnie siły oddajesz za mnie. Naucz mnie
takiej samej miłości. Pomóż tak samo ko­chać Ciebie i moich bli­źnich.
„Pewnej nocy”
X. Jezus zostaje z szat obnażony
Zdarli z Jezusa szaty, które utkała Mu Jego Matka. Po­zba­wi­li Go czci.
Najbardziej jednak Jezus cierpi za moje nieskromne myśli, słowa i czyny.
Za to wszystko przepraszam Cię, Jezu.
„Golgota”
XI. Jezus do krzyża przybity
Źli ludzie oddają Jezusa w ręce katów, ci zaś przybijają Go do krzy­ża. Przy­
bi­ja­ją Go jako przestępcę, wroga. Jezus cierpi, ale chęt­nie podaje katom swo­je
święte ręce. Te ręce, którymi uzdrawiał, wskrze­szał i roz­da­wał chleb.
Obiecuję Ci, Jezu, że i moje ręce będą niosły ludziom do­bro, nawet je­śli­by
to bardzo bolało.
„Rozpięty na ramionach”
XII. Jezus umiera na krzyżu
Jezus oddaje swoje święte życie za mnie, za moich rodziców, przy­ja­ciół
i bli­skich. Wisząc na krzyżu, oddaje też nam Maryję za Matkę.
43
Nie chcę, Panie, zmarnować daru zbawienia, który wy­słu­ży­łeś, umie­ra­jąc na
krzyżu. Będę Ci zawsze wierny. Pomoże mi w tym Maryja, Twoja i moja Matka
(wszyscy klękają).
„Któryś za nas cierpiał rany”
XIII. Jezus zostaje zdjęty z krzyża
W momencie pojmania Jezusa, a później w czasie jego śmier­ci, wie­lu uczniów
opuściło Go. Zostali tylko nieliczni: Matka Jezusa, święty Jan i kilka kobiet
z Nazaretu. Oni to z wielkim żalem i szacunkiem zdjęli ciało Jezusa z krzy­ża.
Wie­rzy­li, że na­wet po śmierci – nadal jest Bo­giem.
Panie, przymnóż mi wiary, abym nigdy w Ciebie nie zwątpił.
„Ta krew z grzechu obmywa nas”
XIV. Pana Jezusa złożono w grobie
Grób Jezusa opieczętowano i postawiono przy nim straż. Nie­przy­ja­cie­le my­
śle­li, że wszystko skończone.
Ależ nie, to był dopiero początek: ani ciężki kamień, ani straż nie będą mo­gły
przeszkodzić zmartwychwstaniu Jezusa. W tym zmar­twy­chw­sta­niu udo­wod­ni
wszystkim, że rzeczywiście jest Synem Boga. Każdy z nas zmar­twy­chw­sta­nie
i spot­ka się z Je­zu­sem.
„Któryś za nas cierpiał rany”
Modlitwa na zakończenie:
Drogi Panie Jezu, dziękuję, że pozwoliłeś mi towarzyszyć Ci na Two­jej krzy­
żo­wej drodze. Proszę Cię, bądź ze mną na dro­gach mojego ży­cia. Tylko z Tobą
mogę kochać moich bliźnich, tak jak Ty kochasz wszyst­kich ludzi. Bądź moim
Panem, Mi­strzem i Prze­wo­dni­kiem.
„Jezus daje nam zbawienie”
(opr. na podst. Materiały na pogodne wieczory, Inspektoralny Ośrodek Animacji W.D.M.,
Kraków 1993)
Uwaga: K. może wcześniej zachęcić uczniów do wykonania ilu­stra­cji do po­szcze­
gól­nych stacji „drogi krzyżowej”, które będą wy­ko­rzy­sta­ne w cza­sie na­bo­żeń­stwa.
Jeśli ko­ściół jest w pobliżu, katecheza może odbyć się w ko­ście­le. Roz­wa­ża­nia
po­win­ni czy­tać uczniowie.
Można też zaproponować, aby same dzieci ułożyły w domu odpowiednie roz­
wa­ża­nia. Po sprawdzeniu ich przez K. mogą być od­czy­ta­ne przez uczniów.
44
29. Chrystus uczy nas walczyć z pokusami
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Zrozumienie i przyjęcie prawdy, że Je­zus jest naszym Pa­nem i zwycięzcą
szatana.
 Wdzięczność Jezusowi za to, że uczy nas walczyć z pokusami.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń rozumie prawdę, że Chrystus jest naszym Panem i zwycięzcą sza­ta­na
– poda, w jaki sposób można odpierać pokusy szatana.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi opisać kuszenie Jezusa na pustyni
– potrafi zredagować modlitwę błagalną do Chrystusa o pomoc w prze­zwy­cię­
ża­niu pokus
– potrafi pracować w grupie.
Postawy:
– Uczeń wyraża wdzięcz­ność Chrystusowi za to, że uczy nas walczyć z po­ku­
sa­mi
– dokonuje refleksji nad dotychczasowymi sposobami walki z pokusami
sza­ta­na
– angażuje się w walkę z własnymi słabościami.
Metody i formy pracy: opowiadanie, praca z tekstem biblijnym, praca w grupie,
scenki rodzajowe, śpiew, pogadanka. Środki dydaktyczne: Pismo św.
WPROWADZENIE
K. nawiązuje kontakt z uczniami, wita ich, następnie przez opo­wia­da­nie przy­go­to­wu­je
uczniów do przekazania nowej prawdy:
„W jednym z indiańskich plemion istniał zwyczaj, wedle któ­re­go mło­dych
chłopców uznawano za ludzi dorosłych wówczas, gdy spędzili pe­wien czas
w ca­łko­wi­tej samotności. Przez ten okres musieli udo­wod­nić sobie samym, że są
już wojownikami.
W czasie takiej próby jeden z młodych ludzi zawędrował do pięk­nej doliny,
w której zieleniły się drzewa i kwitły wspaniałe kwiaty. Spo­glą­da­jąc na góry ota­
cza­ją­ce dolinę, zauważył szczyt pokryty olśnie­wa­ją­co bia­łym śniegiem. «Pod­dam
się próbie, zmierzając się z tą górą». Włożył koszulę ze skóry bizona, na ramiona
zarzucił koc i rozpoczął wspi­nacz­kę.
45
Nagle usłyszał szmer, spojrzał w tym kierunku i zobaczył węża. Za­nim zdo­łał
uczynić jakikolwiek ruch, wąż przemówił:
– Umieram. Tutaj jest mi za zimno i nie mam nic do je­dze­nia. Schowaj mnie
pod swoją koszulę i znieś w dolinę.
– Nie – odparł młodzieniec – znam takich jak ty. Jesteś grze­chot­ni­kiem. Jeśli
cię podniosę, ukąsisz mnie śmiertelnie.
– Na pewno nie. Jeśli mnie uratujesz, nie wyrządzę ci żad­nej ­krzywdy.
Młody człowiek nadal odmawiał, lecz wąż miał wielką siłę prze­ko­ny­wa­nia.
Wreszcie młodzieniec włożył go pod koszulę i zabrał ze sobą. Kiedy zeszli do
doliny, wyjął go i ostrożnie uło­żył na ziemi. Nagle wąż zwinął się, wysunął do
przodu i ukąsił chłop­ca w nogę.
– Przecież mi obiecałeś… – zawołał młody człowiek.
– Wiedziałeś, co ryzykujesz, biorąc mnie ze sobą – odparł wąż, od­peł­za­jąc
w dal”.
(Wiedziałeś o tym, w: B. Ferrero, Ważna róża, Warszawa 1995, s. 50)
K. stawia pytania:
– Jak oceniacie zachowanie chłopca?
– Z jakim opowiadaniem biblijnym kojarzy wam się to wy­da­rze­nie?
– Jakie były skutki grzechu pierworodnego?
K. wprowadza uczniów w temat katechezy:
Każdy człowiek jest skłonny do złego. Zostaliśmy jednak od­ku­pie­ni przez
Je­zu­sa Chrystusa i możemy oprzeć się pokusom szatana. Zbli­ża się pierwsza nie­
dzie­la Wielkiego Postu. Z czy­tań tej niedzieli do­wie­my się, jak Jezus Chry­stus
uczy nas walczyć ze złem.
K. zaprasza do modlitwy pieśnią „Jezu, mój Jezu”.
PODANIE PRAWDY
K. poleca odszukać i przeczytać tekst z Pisma św. – Mt 4,1-11 (rok A), Mk 1,12-15
(rok B) lub Łk 4,1-13 (rok C).
K. stawia pytania:
– Gdzie przebywał Jezus?
– Jak długo przebywał na pustyni?
– Do czego namawiał szatan Jezusa za pierwszym razem?
– Co ta pokusa oznacza?
Szatan w ten sposób stawiał przed Jezusem pokusę zbyt ła­twe­go życia, życia
bez żadnego wysiłku.
– Jaka była druga pokusa?
– Co ona oznacza?
46
Szatan kusił Jezusa, aby zaimponował ludziom i zy­skał wśród nich po­pu­lar­
ność.
– Do czego szatan namawiał Jezusa za trzecim razem?
– Co oznacza ta pokusa?
Była to pokusa nieograniczonej władzy za cenę poddania się szatanowi.
– Dlaczego Jezus pozwolił na kuszenie przez szatana?
POGŁĘBIENIE
– Czego uczy nas Pan Jezus, odrzucając pokusy szatana?
Odpowiedź uczniowie zapisują na tablicy.
K. dzieli klasę na cztery grupy i prosi o przygotowanie scenek, ilustrujących sy­tu­acje
z życia, w których najtrudniej oprzeć się pokusom sza­ta­na. Po ich przed­sta­wie­niu
K. wspólnie z ucznia­mi wyciąga wnio­sek:
Każdy z nas wiele razy ulega pokusom. Jezus uczy nas, jak przez modlitwę
i zaufanie Bogu możemy się im przeciwstawiać. Ile­kroć to uczy­ni­my, czu­je­my się
wtedy wewnętrznie mocniejsi, silniejsi, na­peł­nia nas ra­dość.
Szatan jest bardzo przebiegły, ale nie może pokonać Jezusa i tych, którzy na
Nim opierają swe życie.
ZASTOSOWANIE
K. zachęca uczniów do wspólnej modlitwy spontanicznej na wzór modlitwy „Po­móż
mi wy­brać dobro, Panie” (podręcznik ucznia).
Zakończenie
K. poleca zapisać temat „Zwycięstwo Chrystusa nad szatanem” oraz no­tat­kę
z ta­bli­cy.
K. zadaje pracę domową.
Pieśń „Jezus zwyciężył”.
47
30. Bóg czeka na nas
w sakramencie Pokuty i pojednania
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Zrozumienie i zapamiętanie prawdy, że Bóg jest miłosiernym i prze­ba­cza­
ją­cym Ojcem.
 Przemiana życia.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń pamięta treść przy­po­wie­ści o synu marnotrawnym
– rozumie prawdę, że Bóg jest miłosiernym i przebaczającym Ojcem
– wymieni warunki dobrej spowiedzi.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi ukazać wartość sakramentu pokuty i pojednania w życiu
chrze­ści­ja­ni­na
– potrafi wyjaśnić, na czym polega żal doskonały.
Postawy:
– Uczeń dokonuje refleksji nad swoim postępowaniem, wykazuje chęć prze­
mia­ny życia i podejmuje działania w tym kierunku
– wyraża wdzięczność za dar sakramentu pokuty
– wyraża gotowość przystąpienia do sakramentu pokuty w czasie rekolekcji
wielkopostnych.
Metody i formy pracy: opowiadanie, inscenizacja przypowieści o synu mar­no­traw­
nym, rachunek sumienia, śpiew, plakat, pogadanka, analiza wiersza.
Środki dydaktyczne: Pismo św., plansze, świeca.
WPROWADZENIE
K. wita się serdecznie z uczniami, prosi o odczytanie pracy domowej, a następnie
zachęca ich do modlitwy „Ojcze nasz”.
K. przez opo­wia­da­nie przy­go­to­wu­je uczniów do przyjęcia prawdy:
„Wokół głównego dworca wielkiego miasta każdego dnia i każdej nocy spo­ty­ka­li
się ludzie z marginesu: włóczęgi, zło­dzie­je, narkomani. Widać było, że są nie­szczę­
śli­wi i zrozpaczeni. Długie brody, zaropiałe oczy, trzęsące się ręce, łach­ma­ny, brud.
Bardziej od pieniędzy po­trze­bo­wa­li słów pociechy i odwagi, by móc żyć. Ale dziś
prawie nikt nie potrafi dać tych rzeczy. Wśród ludzi z mar­gi­ne­su wyróżniał się młody
człowiek, brud­ny, o dłu­gich za­nied­ba­nych włosach, który krążył wokół in­nych bied­
nych rozbitków miasta, jakby miał osobistą tra­twę ra­tun­ko­wą.
Gdy życie wydawało się tragiczne, w chwilach samotności i naj­czar­niej­sze­go
lęku, młody człowiek wyciągał ze swej kieszeni kartkę pa­pie­ru,otłuszczoną i po­
48
gnie­cio­ną, i czytał ją. Potem skła­dał starannie i chował do kieszeni. Czasami
ca­ło­wał ją, przy­kła­dał sobie do serca czy czo­ła. Lek­tu­ra tej kartki natychmiast
wywoływała zmianę nastroju. Mło­dzie­niec wy­da­wał się pod­nie­sio­ny na duchu,
na­bie­rał odwagi.
Co było napisane na tej tajemniczej kartce? Jedynie pięć małych słów: «Małe
drzwi są zawsze otwarte». Tylko tyle.
Był to bilecik, który przysłał mu jego ojciec. Oznaczał, że prze­ba­czo­no mu i że
w każdej chwili może wrócić do domu.
I pewnej nocy to zrobił. Znalazł małe drzwi do ogrodu otwar­te. Ci­cho wszedł
po schodach i położył się w swoim łóżku. Na­stęp­ne­go ran­ka, gdy obudził się, obok
łóżka stał ojciec. W mil­cze­niu uściskali się”.
(Tajemnicza kartka, w: B. Ferrero, Inne historie, Warszawa 1993, s. 115-116)
Po przeczytaniu tekstu K. stawia problem:
– Co jest przewodnią myślą opowiadania?
– Dlaczego ojciec pozostawiał drzwi do ogrodu zawsze otwar­te?
Zawsze istnieją małe drzwi, otwarte dla człowieka; mogą to być drzwi kon­fe­sjo­
na­łu, kościoła, własnego serca. Za nimi ocze­ku­je nas Bóg Ojciec, który prze­ba­cza
i który czeka na nasze na­wró­ce­nie.
podanie prawdy
K. opowiada krótko przypowieść o synu marnotrawnym (Łk 15,11-32), na­stęp­nie
prosi uczniów o odszukanie i przeczytanie tekstu ze zwróce­niem szcze­gól­nej uwagi
na moment nawrócenia i prze­ba­cze­nia.
K. stawia pytania:
– Na czym polegało nawrócenie syna marnotrawnego?
– Co poruszyło was w zachowaniu ojca?
(wzruszył się głęboko, wybiegł mu naprzeciw, rzucił mu się na szy­ję, uca­ło­wał
go, wyprawił wielką ucztę)
– Kogo możemy nazwać synem marnotrawnym?
– Kogo przypomina nam ojciec oczekujący powrotu syna?
K. może wskazać na podobieństwa w obu opowiadaniach lub po­le­cić uczniom
inscenizację przypowieści biblijnej.
POGŁĘBIENIE
– W jakim sakramencie spotykamy się z przebaczającym Ojcem?
– Jak powinniśmy przygotować się do sakramentu pokuty i po­jed­na­nia?
K. poleca przeczytać wiersz Pawła Noska (podręcznik ucznia) i odpowiedzieć na
pytania:
– Czym jest pokuta?
– Czego od nas wymaga?
– Do czego prowadzi?
49
Jeśli trzeba, należy dokładnie omówić akty penitenta (KKK 1450-1460), umiesz­cza­
jąc je na tablicy lub korzystając z podręcznika ucznia.
Przygotowanie do spowiedzi
Akty penitenta RACHUNEK SUMIENIA
ŻAL ZA GRZECHY
WYZNANIE GRZE­CHÓW
ZADOŚĆUCZYNIENIE
Podobnie K. może omówić akty kapłana-spowiednika.
Akty spowiednika
PRZYJĘCIE WYZNANIA GRZE­CHÓW
ZACHĘTA DO ZMIANY ŻYCIA
ROZGRZESZENIE
ZASTOSOWANIE
K. poleca przeczytać Dz 13,39; 1 J 4,18 i stawia pytania:
– Kto usprawiedliwia nas w saktamencie pokuty?
– Co jest podstawą szczerego żalu? (miłość)
– Dlaczego nie powinniśmy się bać sakramentu pokuty?
K. zachęca do zrobienia krótkiego rachunku sumienia (wytwarza od­po­wie­dni kli­mat,
zapala świecę).
K. stawia pytania:
– Jak przepraszasz Boga za popełnione grzechy?
– Kiedy ostatni raz przystąpiłeś do sakramentu pokuty i po­jed­na­nia?
– Dlaczego przystępujesz do spowiedzi?
– Czy z lęku lub wstydu nie zataiłeś jakiegoś grzechu?
– Jak żałujesz za swoje grzechy?
– Jakie podejmujesz postanowienia?
K. proponuje śpiew pieśni „Panie, przebacz nam”.
Zakończenie
K. poleca zapisać temat oraz notatkę z tablicy.
Następnie zadaje pracę domową.
Na zakończenie można zaśpiewać pieśń „Syn marnotrawny”.
Uwaga: K. może przypomnieć, jeśli tego wymaga sytuacja, formułę spo­wie­dzi.
50
Spis treści
16. Przeżywamy Adwent trwając na modlitwie . ....................................... 1
17. Niepokalane Poczęcie Najświętszej Maryi Panny
– Maryja jest wolna od grzechu pierworodnego .................................. 4
18. Jan Chrzciciel wzywa do pokuty i nawrócenia . .................................. 7
19. „Cóż więc mamy czynić?” – moje dobre uczynki ............................. 10
IV
Boże Narodzenie – czas spełnionej obietnicy
20. „Słowo stało się ciałem” – Boże Narodzenie ....................................
21. „Opłatek” w klasie .............................................................................
22. Święta Rodzina z Nazaretu – wzór dla naszych rodzin .....................
23. Bóg objawia nam swojego Syna ........................................................
24. Chrzest Pański – namaszczenie do zbawczej misji ...........................
25. Ofiarowanie Pańskie – Jezus „światłem na oświecenie pogan” ........
26. Światowy Dzień Chorego – chorzy czekają na moją pomoc . ...........
14
18
21
24
27
30
33
V
Wielki Post – Odkupienie
27. Potrzeba pokuty i nawrócenia – Środa Popielcowa . .........................
28. Jezu, idę razem z Tobą – „droga krzyżowa” . ....................................
29. Chrystus uczy nas walczyć z pokusami .............................................
30. Bóg czeka na nas w sakramencie pokuty i pojednania ......................
38
41
45
48
NOTATKI
31. Jezus umacnia naszą wiarę
– PRZemienienie Pańskie
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Głębsze zrozumienie biblijnego opisu prze­mie­nie­nia Pana Je­zu­sa.
 Postawa nieustannej przemiany życia.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń rozumie znaczenie bi­blij­ne­go opisu przemienienia Pana Jezusa
– rozumie istotę przemiany, jaka dokonuje się w Eucharystii.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi uza­sad­nić, jaką wartość dla chrześcijanina ma prze­mie­nie­nie
Pana Jezusa (na górze Tabor i podczas Eucharystii)
– potrafi uzasadnić potrzebę nieustannej przemiany swojego życia
– potrafi ułożyć modlitwę błagalną o Bożą pomoc w pokonywaniu słabości.
Postawy:
– Uczeń wyraża gotowość przemiany swojego życia i podejmuje w tym kie­run­
ku konkretne działania
– zwraca się do Jezusa o siłę w przezwyciężaniu zła.
Metody i formy pracy: śpiew, rysunek, praca z tekstem biblijnym, pogadanka,
modlitwa.
Środki dydaktyczne: Pismo św., KKK 556, obraz przed­sta­wia­ją­cy sce­nę prze­mie­
nie­nia Pańskiego, mapa Palestyny, plansza.
WPROWADZENIE
K. pokazuje na mapie górę Tabor i stawia pytanie:
– Z jakim wydarzeniem z życia Jezusa kojarzy się wam to miej­sce?
K. wprowadza w temat katechezy:
Góra Tabor, miejsce przemienienia Pańskiego, jest świad­kiem szcze­gól­ne­go
wydarzenia, które przeżyli uczniowie Jezusa. Wspi­nacz­ka na nią trwa­ła kilka
godzin. Dzisiaj jest to góra, na którą pielgrzymują chrze­ści­ja­nie przy­by­li do
zie­mi świętej. Zbu­do­wa­no na niej kościół Przemienienia, do którego można
do­trzeć taksówkami, pokonując nie­sa­mo­wi­te serpentyny, w ciągu 10-15 min.
Zmie­nił się sposób do­cie­ra­nia na górę, lecz nie zmieniła się wymowa tamtego
wy­da­rze­nia. Jest ono kluczem do zro­zu­mie­nia i przyjęcia Jezusowego cier­
pie­nia, krzy­ża i śmier­ci. Kluczem, który otwie­ra drzwi do szczęścia, radości
1
i uwiel­bie­nia. Po­trze­ba tyl­ko jed­ne­go: decyzji wejścia z Jezusem na górę (por.
Dro­ga nr 9/96).
K. zachęca wszystkich do modlitwy słowami: „Boże, choć Cię nie poj­mu­ję”.
PODANIE PRAWDY
K. opowiada uczniom treść Ewangelii o przemienieniu Pana Je­zu­sa, na­stęp­nie po­le­ca
im przeczytać z podręcznika Łk 9,28-36.
K. zadaje pytania:
– Z kim rozmawiał Pan Jezus?
– Kim byli Eliasz i Mojżesz?
– Co oznacza ich obecność przy przemienieniu Jezusa?
(skończył się czas Starego Przymierza, czas oczekiwania na Me­sja­sza)
– O czym Pan Jezus rozmawiał z Mojżeszem i Eliaszem?
– Którzy uczniowie byli świadkami przemienienia Pana Je­zu­sa?
– W jakim celu Pan Jezus przemienił się w obecności uczniów?
– Kto daje świadectwo, że Jezus jest zapowiedzianym Me­sja­szem?
– Jakimi słowami Bóg to uczynił?
K. eksponuje tekst:
„To jest Syn mój wybrany, Jego słuchajcie”
– Kiedy już wcześniej Bóg wypowiedział podobne słowa?
(podczas chrztu Jezusa w Jordanie)
– Co one oznaczają?
POGŁĘBIENIE
K. czyta uczniom tekst KKK 556, po czym zadaje pytania:
– Co oznacza przemienienie Jezusa?
– Dlaczego KKK porównuje przemienienie Pana Jezusa do chrztu?
– Od kiedy jesteśmy złączeni z Chrystusem?
K. reasumuje:
Piękna to chwila, gdy blisko człowieka staje Bóg w blasku swojej chwa­ły. Tę
bliskość Chrystus ofia­ro­wu­je każ­de­mu z nas. Ta bliskość prze­mie­nia czło­wie­ka.
Dokonuje się to w Eu­cha­ry­stii. Eu­cha­ry­stia jest Przemienieniem. Je­zus sta­je się
wówczas obecny wśród nas pod po­sta­cią chleba i wina. Chce­my Go przy­jąć i Nim
się ucieszyć, aby się prze­mie­niać na Jego podo­bień­stwo.
2
ZASTOSOWANIE
K. poleca uczniom odszukać i przeczytać Kol 3,12-14.
K. stawia pytania:
– Do czego wzywa nas św. Paweł?
– Jak chrześcijanin powinien przemieniać swoje życie?
– Co w swoim życiu od dziś możemy zmienić na lepsze?
Zakończenie
K. poleca zapisać temat „Przemienienie Pana Jezusa” i tekst z tablicy, oraz za­da­je
pracę do­mo­wą.
K. zachęca uczniów do powiedzenia Panu Jezusowi, że chcemy być za­wsze z Nim,
oraz do modlitwy w ciszy własnymi słowami, którą kończy kolektą ze święta (pod­
ręcz­nik ucznia).
Śpiew pieśni „Niech wszyscy wielbią imię Twe”.
Uwaga: Zamiast Łk 9,28-36 (rok C) K. może skorzystać z tek­stów Mt 17,1-9
(rok A), Mk 9,2-10 (rok B) oraz z prefacji (teczka pomocy) i po­głę­bić ka­te­che­
zę, uwzglę­dnia­jąc fakt, że przemienienie jest zapowiedzią Zmar­twych­wsta­nia
Chry­stu­sa i nas.
3
32a. Moje rekolekcje wielkopostne
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Umiejętność wyboru pomiędzy złem a dobrem w co­dzien­nym życiu.
 Zaangażowanie po stronie dobra, na­wró­ce­nie, otwar­tość na słowo Boga.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń określi, czym są rekolekcje
– wymieni warunki dobrego przeżycia rekolekcji wielkopostnych
– poda termin rekolekcji szkolnych.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi uzasadnić, dlaczego re­ko­lek­cje wielkopostne są wy­jąt­ko­wym
cza­sem w życiu chrześcijanina
– potrafi ułożyć modlitwę o dobre i owocne przeżycie rekolekcji
– potrafi dokonywać wyboru między dobrem i złem
– potrafi wykonać plakat zachęcający do udziału w rekolekcjach.
Postawy:
– Uczeń angażuje się w owocne przeżywanie rekolekcji
– wyraża postawę otwartości na słowo Boga
– wyraża postawę odpowiedzialności za swoje nawrócenie.
Metody i formy pracy: opowiadanie, pogadanka, tworzenie plakatu, modlitwa.
Środki dydaktyczne: Pismo św., plansza.
WPROWADZENIE
K. umieszcza na tablicy rysunek pociągu (lokomotywę i kilka wagonów) skie­ro­wa­ny
w lewą stronę. Następnie opowiada:
Pan Nowak wybierał się w odwiedziny do swej córki, która mieszkała w Szcze­
ci­nie. Postanowił jechać koleją, kupił więc bilet i wsiadł do pociągu. Po kilku go­
dzi­nach zorientował się, że jedzie w złym kierunku. Zawołał konduktora, któ­ry
potwierdził pomyłkę. Konduktor poradził mu, aby wysiadł na następnej stacji
i poczekał godzinę na pociąg w przeciwną stronę.
– Na czym polegał błąd pana Nowaka?
Na dzisiejszej katechezie będziemy mówić o takich pociągach, do których
lu­dzie czasem przez pomyłkę wsiadają. Te pociągi jednak nie zawiozą ich tam,
gdzie chcieliby dojechać. Najczęściej wywożą ludzi gdzieś na życiowe ma­now­ce.
Jed­nym z takich pociągów jest pociąg do alkoholu.
K. poleca, by ktoś z klasy napisał na pierwszym wagonie „alkohol”.
4
PODANIE PRAWDY
K. opowiada o życiu Mateusza Talbota (teczka pomocy).
– Jaki pociąg porwał Mateusza?
– Do czego doprowadziło go picie alkoholu?
– Do kogo zwrócił się o pomoc, komu zaufał?
– Jak starał się wynagrodzić popełnione zło?
Odpowiedzi na dwa ostatnie pytania uczniowie zapisują na tablicy, np.:
Mateusz Talbot:
– zaufał Jezusowi
– modlił się
– podjął pokutę
– czynił dobro
POGŁĘBIENIE
– Dokąd mógłby zawieźć Mateusza ten zły pociąg, gdyby się w porę nie wy­
zwo­lił z niego?
(przed pociągiem ktoś z klasy dorysowuje strzałkę skierowaną w lewo i zapisuje: „na
zatracenie, do piekła”)
– Jakie inne złe pociągi mogą nas oddalać od Boga?
K. naprowadza, aby uczniowie wymienili te wady i nałogi, z którymi najczęściej się
spotykają w codziennym życiu, np.: kłamstwo, przekleństwa, palenie pa­pie­ro­sów,
złośliwość, zazdrość… Wymienione wady uczniowie zapisują na kolejnych wa­go­
nach pociągu. Następnie omawiają ich szkodliwe działanie dla życia spo­łecz­ne­go
i duchowego.
ZASTOSOWANIE
Dla wszystkich, którzy dali się porwać złemu pociągowi, Bóg przychodzi z po­mo­
cą. On mocą swej miłości zatrzymuje takie pociągi na stacji „Re­ko­lek­cje”.
K. umieszcza na tablicy hasło: „Rekolekcje”.
Na tej stacji Pan Bóg podstawia nam pociąg prowadzony przez Jezusa. Jego
ce­lem jest nasze szczęście, niebo.
K. umieszcza na tablicy rysunek pociągu skierowanego w prawo, ze strzałką z na­pi­sem
„do szczęścia, do nieba”. Na lokomotywie można zaznaczyć symbol Pana Je­zu­sa.
Czas postoju na stacji „Rekolekcje” przeznaczony jest na zastanowienie się
nad swoim życiem. Każdy z nas na tej stacji musi postawić sobie pytanie: „Do­kąd
zmierzam?” i poszukać na nie odpowiedzi. Każdy z uczestniczących w re­ko­lek­
cjach otrzyma wielką szansę aby wsiąść do Jezusowego pociągu. Tylko Jezus może
wskazać właściwy kierunek naszemu życiu, tak jak wskazał go Ma­te­uszo­wi. Niech
nikt nie przegapi tej szansy.
5
K. podaje program rekolekcji wielkopostnych i omawia sposób uczestnictwa w spo­
tka­niach.
Z życia Mateusza Talbota możemy odczytać wskazówki dla każdego z nas na
czas rekolekcji.
Zapis dotyczący życia Mateusza zostaje przekształcony w rady Mateusza Tal­bo­ta.
Pomogą nam one właściwie ukierunkować nasze dalsze życie.
ZAKOŃCZENIE
Modlitwa piosenką „Ty wyzwoliłeś nas, Panie”.
Zapis do zeszytów:
Temat: Dokąd zmierzam – moje rekolekcje wielkopostne.
Pod tematem uczniowie przerysowują dwa pociągi oraz przepisują notatkę:
do piekła
ALKOHOL
KŁÓTNIE
KŁAMSTWO
REKOLEKCJE
do szczęścia
MIŁOŚĆ
do nieba
Rady Ma­te­usza Talbota:
– zaufaj Jezusowi
– módl się
– podejmij pokutę
– czyń dobrze
Praca domowa
1. Na wagonach Jezusowego pociągu wpisz wartości, które otwierają drogę
do nieba.
2. Ułóż modlitwę o dobre przeżycie rekolekcji.
6
32b. MOJE REKOLEKCJE WIELKOPOSTNE
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Umiejętność znajdowania czasu i miejsca w swym ży­ciu dla Jezusa.
 Zaangażowanie w rekolekcje. Otwar­tość na Jezusa i Je­go słowo.
Szczegółowe cele operacyjne
jak w poprrzedniej propozycji
Metody i formy pracy: opowiadanie, pogadanka, plakat, analiza wiersza, mo­dli­
twa. Środki dydaktyczne: Pismo św.
wprowadzenie
K. wita uczniów i zachęca do modlitwy (akt wiary). Następnie wprowadza uczniów
w nowy temat, przytaczając świadectwo:
„Był to dzień Piędziesiątnicy 1993 r. Pani Hannwachs od wie­lu lat nie ko­rzy­
sta­ła z urlopu. Wysłała właśnie na kolonię młod­szą, szesnastoletnią córkę Isa­bel,
umysłowo niedorozwiniętą, która od samego urodzenia sku­pia­ła na sobie całą jej
miłość, uwagę i energię. Ten dzień wy­tchnie­nia postanowiła spędzić ze starszą
córką. Maria Christina właśnie zdała maturę; wracając z plaży do ho­te­lu, za­wo­
ła­ła do rodziców: „Idę poskakać na główkę do basenu”.
– W ten dzień Piędziesiątnicy o godz. 17 Bóg spał – mówi ojciec.
– Sko­czy­ła do basenu od złej, płytkiej strony – do­po­wia­da matka.
Usłyszała jakby krzyk. Mąż natychmiast skoczył do wody, i od razu zro­zu­miał,
co się stało. Złamany kręgosłup. Od tego momentu porusza tylko głową. Spa­ra­
li­żo­wa­na, całkowicie za­leż­na od innych osób. Jak radzi sobie z przy­mu­so­wym
i de­fin
­ i­tyw­nym unieruchomienieniem? Co pozostało z jej pasji życia? Gdzie skry­
wa się Bóg na jej krzyżowej drodze?
Dwa lata po wypadku sama opowiada…
– Bardzo wiele mnie kosztuje zaakceptowanie obecnego stanu. Naj­trud­niej­
szą rzeczą jest cierpliwość wobec samej sie­bie. Muszę na wszystko cze­kać: je­
dze­nie, mycie, włączenie pły­ty. Lecz to przymusowe unieruchomienie po­zwo­li­ło
mi zro­zu­mieć jedną rzecz: spora część ludzi nie potrafi się za­trzy­mać. Bie­gną,
bie­gną, lecz – właściwie za czym? Moje życie wydaje się puste, lecz ja wiem, po
co żyję. Wiem, że jeden uśmiech, przy­ja­zny gest, ciepłe sło­wo, potrafi prze­ka­
zać wiele szczęścia. Jestem całkowicie przekonana, że Je­zu­so­wi mogę wszyst­ko
po­wie­dzieć i do końca zaufać. Wiem, że zawsze jest tu, zawsze tu”.
(por. Miłujcie się, 1-2/1997)
K. prosi uczniów o refleksje na temat świadectwa i stawia py­ta­nie:
7
– Co ważnego odkryła Maria Christina w swoim życiu?
(aby doświadczyć obecności Boga, potrzebujemy zatrzymania, wy­ci­sze­nia)
podanie prawdy
K. poleca odszukać i przeczytać z Piśma św. lub podręcznika ucznia Mt 6,6 (tekst
umieścić na tablicy). Na­stęp­nie sta­wia py­ta­nia:
– Czego oczekuje od nas Jezus?
– Co to znaczy „zamknąć drzwi”?
– Dlaczego powinniśmy spotykać się z Bogiem „sam na sam”?
K. podsumowuje:
Każdy z nas potrzebuje ciszy i samotności, by w oderwaniu od zgiełku usły­szał
głos Boga i doświadczał Jego obecności.
Mojżesz przez 40 lat pasł samotnie owce na pustyni, aby przygotować się do
wyprowadzenia narodu wybranego z nie­wo­li egipskiej. Św. Jan musiał spę­dzić
wiele dni w odosobnieniu na wyspie Patmos, aby przeżyć to, co póź­niej spisał
w księ­gach Nowego Testamentu.
Jezus także szukał samotności, aby spotykać się ze swoim Ojcem na mo­dli­twie
i przygotować się do wydarzeń Wielkiego Tygodnia.
Dzisiaj Chrystus przychodzi do ciebie z propozycją spo­tka­nia w czasie re­ko­lek­
cji wielkopostnych. To może być dla ciebie szczególny czas, bło­go­sła­wio­ne chwi­le
wsłuchiwania się w słowo Boga i doświadczania Jego miłości.
Musisz zrobić tylko jedno: znaleźć w swym życiu miejsce wyłącznie dla cie­bie
i Jezusa. Może wydarzy się coś szczególnego, co zmieni twoje do­tych­cza­so­we
ży­cie.
POGŁĘBIENIE
K. prosi ucznia o odczytanie z podręcznika wiersza pt. „Czas Pana” (może włą­czyć
mu­zy­kę re­fle­ksyj­ną):
Rekolekcje, czas człowieka,
czas pustyni i Bożego tchnienia.
To czas poszukiwania.
Czas patrzenia i milczenia,
patrzenia w głąb i przed siebie.
To czas słowa,
siewu i uprawy roli.
Czas Magdaleny,
żalu, pokornego stania,
8
czas prawdy o sobie, oskarżania.
To czas zmartwychwstania,
odwalonego kamienia grobu,
oderwanej deski trumny,
czas wyzwolenia,
czas Pana.
(Ks. T. Śmiech, W gliniany dzban mego życia…, Kielce 1995, s. 78)
ZASTOSOWANIE
K. zachęca uczniów do udziału w rekolekcjach.
K. stawia pytanie:
– Co możemy zrobić, aby dobrze przygotować się do owocnego przeżycia
rekolekcji wielkopostnych w naszej szkole, pa­ra­fii?
K. podaje informacje na temat rekolekcji wielkopostnych: kto je pro­wa­dzi, kiedy się
odbędą, gdzie, dlaczego są ważne, kogo za­pra­sza­my, dla­cze­go dni wolne od nauki
w szkole są tak istotne, do czego nas zo­bo­wią­zu­ją.
Zakończenie
K. poleca uczniom sformułować temat oraz przepisać z planszy sło­wa Jezusa.
K. zadaje pracę domową.
Modlitwa pieśnią „Magdalena”.
9
33. Liturgia Niedzieli Palmowej
Męki Pańskiej
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Poznanie liturgii Niedzieli Palmowej.
 Pozytywne usposobienie do udziału i przeżycia proce­sji i Mszy św. Nie­dzie­li
Palmowej.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń rozumie istotę Niedzieli Palmowej.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi opi­sać wjazd Chrystusa do Jerozolimy
– potrafi opisać liturgię Niedzieli Palmowej.
Postawy:
– Uczeń angażuje się w owocne prze­ży­cie Wielkiego Tygodnia
– bierze udział w procesji i Mszy św. Niedzieli Palmowej
– zachęca innych do udziału w liturgii Niedzieli Palmowej.
Metody i formy pracy: śpiew, praca z tekstem biblijnym, pogadanka. Środki dydaktyczne: Pismo św., napisy: „Wielki Tydzień”, „Niedziela Pal­mo­wa”,
„Nie­dzie­la Zmartwychwstania”, plansza.
WPROWADZENIE
Każdy kolejny dzień Wielkiego Postu przybliża nas do naj­waż­niej­szych dni:
męki, śmierci i zmartwychwstania Pana Je­zu­sa. Pragnąc przygotować się do ich
prze­ży­cia, powstańmy, aby wspólnie się modlić.
Modlitwa: pieśń wielkopostna lub kolekta z Mszy św. Niedzieli Palmowej (pod­ręcz­
nik ucznia).
„Wszechmogący wieczny Boże, aby dać ludziom przykład pokory do na­śla­do­wa­
nia, sprawiłeś, że nasz Zbawiciel przyjął ciało i poniósł śmierć na krzyżu; daj nam
pojąć naukę płynącą z Jego męki i zasłużyć na udział w Jego zmar­twych­wsta­niu.
Przez Chrystusa, Pana naszego”.
– Jak się nazywa tydzień, w którym wspominamy śmierć Chrystusa na krzy­żu?
– Dlaczego nazywamy go wielkim?
– Jaki dzień go rozpoczyna? (Niedziela Palmowa)
– Jaki dzień go kończy? (Niedziela Zmartwychwstania)
10
K. umieszcza na tablicy napis „Wielki Tydzień” (kolor fioletowy), na­stęp­nie dwa
napisy (kolor czerwony): „Niedziela Palmowa” i „Niedziela Zmar­twych­wsta­nia”.
WIELKI TYDZIEŃ
NIEDZIELA NIEDZIELA
PALMOWAZMARTWYCHWSTANIA
PODANIE PRAWDY
Dziś właśnie będziemy mówić o Niedzieli Palmowej, dniu rozpoczynającym
Wiel­ki Tydzień. Przy­po­mnij­my, co na ten temat przekazuje Ewangelia.
K. zapoznaje z treścią Ewangelii przypadającej na bieżący rok liturgiczny.
A – Mt 21,1-11; B – Mk 11,1-10; C – J 12,12-16
K. kieruje analizą tekstu przy pomocy pytań:
– Jak Żydzi witali przybywającego Jezusa?
– Dlaczego nazywali Go królem?
– Jakie okrzyki wydawał tłum idący za Jezusem?
– Co znaczyły te słowa?
„Hosanna, błogosławiony, który idzie w imię Pańskie”
Słowa te K. umieszcza na tablicy pod napisem „Niedziela Palmowa” i wyjaśnia:
Na pamiątkę tego wydarzenia chrześcijanie, przygotowani przez mo­dli­twę,
pokutę i uczynki miłości chrześcijańskiej, w Niedzielę Pal­mo­wą gro­ma­dzą się
przed kościołem z gałązkami palmowymi lub ga­łąz­ka­mi wierzby wy­pu­szcza­ją­
cej pąki. Z głę­bo­ką wiarą i pobożnością chcą iść za Chrystusem i ucze­st­ni­czyć
w tajemnicy Jego krzyża, by do­stą­pić udziału w Jego zmartwychwstaniu i życiu.
Do nich przychodzi kapłan ubrany w szaty ko­lo­ru czer­wo­ne­go, modli się z nimi,
bło­go­sła­wi palmy, a na­stęp­nie od­czy­tu­je frag­ment Ewangelii, który przed chwi­lą
sły­sze­li­śmy. Po­tem ka­płan za­pra­sza do udzia­łu w pro­ce­sji. Wszy­scy z gałązkami
w ręku idą śpie­wa­jąc, jak kie­dyś Żydzi, na cześć Chrystusa, który oddał za nas
swe życie. W ko­ście­le we Mszy św. wszyscy słu­cha­ją całego opisu męki Pana Je­
zu­sa, czytanej lub śpie­wa­nej przez ka­pła­na i lek­to­rów. Po sło­wach mówiących
o śmierci Jezusa wszy­scy klę­ka­ją i przez chwi­lę mo­dlą się w mil­cze­niu, dziękując
Mu za Jego mękę i śmierć.
zastosowanie
K. stawia pytania:
– Czego nas uczy liturgia Niedzieli Palmowej?
11
– Jak możemy przywitać przychodzącego Jezusa?
– Co przypominają nam słowa: „Hosanna, błogosławiony, który idzie w imię
Pańskie”? (wypowiadane są w czasie każ­dej Mszy św.)
– Kiedy te słowa możemy uczynić słowami osobistej modlitwy?
– Jak przygotujemy się do przeżycia Niedzieli Palmowej?
K. powinien podać godzinę Mszy św. z udziałem dzieci, zachęcić do przy­go­to­wa­nia
lub zakupienia palm.
Zakończenie
K. zachęca do modlitwy (podręcznik ucznia):
„Wszechmogący Boże, z palmami w rękach czcimy dzisiaj zwy­cię­stwo Chry­stu­sa.
Pomnóż naszą wiarę i wysłuchaj nasze proś­by, abyśmy zjed­no­cze­ni z Chry­stu­sem,
przynosili Tobie owoce dobrych uczynków. Przez Chry­stu­sa, Pana naszego”.
K. zadaje pracę domową.
12
Święte „Trzy dni paschalne”
(Triduum)
„Ponieważ Chrystus dokonał dzieła odkupienia ludzi i do­sko­na­łe­go uwiel­bie­
nia Boga głównie przez swoje paschalne mi­ste­rium, w którym umierając zni­we­
czył naszą śmierć, a zmar­twych­wsta­jąc przy­wrócił nam życie, święte Tri­du­um
Paschalne Męki i Zmar­twy­chw­sta­nia Pańskiego jaśnieje jako szczyt całego roku
liturgicznego. Jak nie­dzie­la stanowi szczyt tygodnia, tak rok liturgiczny osiąga
szczyt w uro­czy­stość Paschy.
Paschalne Triduum Męki i Zmartwychwstania Pańskiego roz­po­czy­na się Mszą
Wieczerzy Paschalnej, dochodzi do szczytu w Wigilię Paschalną i kończy się nie­
szpo­ra­mi Niedzieli Zmar­twych­wsta­nia”.
(Ogólne normy roku li­tur­gicz­ne­go i ka­len­da­rza, n. 18-19)
34. Liturgia Wielkiego Czwartku
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Poznanie liturgii i wydarzeń wspominanych w Wiel­ki Czwar­tek.
 Wdzięczność za dar Ofiary i Uczty Eucharystycznej oraz za obecność Chry­
stu­sa pod postaciami chle­ba i wina.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń określi pojęcia: ad­o­ra­cja, triduum paschalne, wieczerza, wie­czer­nik,
Pascha, Dzień Prza­śni­ków
– rozumie istotę liturgii Wielkiego Czwartku.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi opisać wy­da­rze­nia bi­blij­ne związane z Wielkim Czwartkiem
– potrafi opisać przebieg liturgii Wielkiego Czwartku
– potrafi przyporządkować poszczególne elementy liturgii Wielkiego Czwart­
ku do wydarzeń biblijnych.
Postawy:
– Uczeń wyraża postawę wdzięczności za dar Eu­cha­ry­stii i kapłaństwa
– wyraża szacunek wobec pracy księży
– bierze udział w liturgii Wielkiego Czwartku.
Metody i formy pracy: pogadanka, analiza tekstu bi­blij­ne­go, praca w grupach,
graficzne przedstawienie treści. Środki dydaktyczne: Pismo św., teksty z mszału (teczka pomocy), obraz ostat­niej
wie­cze­rzy, ko­lo­ro­wa kreda.
WPROWADZENIE
K. umieszcza na tablicy obraz ukazujący rodzinę przy stole, wita serdecznie uczniów
i na­wią­zu­je z nimi dia­log:
– Kto z was lubi wspólne posiłki z rodziną?
– Kto z was spożywa posiłki przy wspólnym stole?
– Który z posiłków spożywacie razem najczęściej?
– Jak dawniej nazywano kolację? (wieczerza)
– Jak nazywało się miejsce, gdzie Chrystus spożywał wie­cze­rzę ze swo­imi
uczniami? (wieczernik)
K. wprowadza w temat katechezy:
Na dzisiejszej katechezie przeniesiemy się do wieczernika, w któ­rym Pan
Jezus wraz z uczniami spożywał ostatnią, wspólną, jakże ważną w swej tre­ści,
wie­cze­rzę.
14
K. zachęca do modlitwy słowami:
Panie Jezu, Ty zgromadziłeś swoich uczniów przy wspólnym stole. Pro­si­my
Cię, przy­mnóż nam wiary, otwórz nasze serca na tajemnicę, którą dziś pra­gnie­my
poznać i w której chcemy uczest­ni­czyć. Przez Ciebie, który żyjesz i kró­lu­jesz na
wieki wieków. Amen.
PODANIE PRAWDY
K. poleca odszukać tekst z Pisma św. (Mt 26,17-19.26-30 lub 1 Kor 11,23-26), na­
stęp­nie prosi ucznia o jego głośne odczytanie.
K. stawia pytania:
– Na jaką pamiątkę Żydzi obchodzili święto Paschy?
– Jak wytłumaczyć nazwę „Dzień Przaśników”?
(święto chlebów niekwaszonych, zob. słownik Biblii Tysiąclecia)
– O co uczniowie pytali Jezusa?
– Jakie polecenie wydał im Jezus?
– Co Jezus uczynił z chlebem podczas wieczerzy?
– Jakie wypowiedział słowa?
Uczniowie zapisują słowa Chrystusa: „Bierzcie…” kolorową kredą na tablicy lub
wieszają od­po­wied­nią planszę.
– Jakie słowa wypowiedział Jezus, podając uczniom kie­lich?
Uczniowie umieszczają na tablicy słowa: „Bierzcie i pijcie…”
K. prosi, aby uczniowie głośno odczytali zapis z tablicy i określili, co Chrystus za­po­
wie­dział tymi słowami, po czym podusmowuje:
Wielki Czwartek zwraca naszą uwagę na ustanowienie Sakramentu Eu­cha­ry­stii.
Pod­czas wie­cze­rzy, uprzedzając ofia­rę na Gol­go­cie, Je­zus złożył sa­me­go sie­bie
w ofie­rze pod po­sta­cią chleba i wina. Słowami „To czyńcie na moją pa­miąt­kę”
po­wie­rzył apo­sto­łom i ich na­stęp­com misję sprawowania tej ofia­ry aż do skoń­
cze­nia świa­ta.
POGŁĘBIENIE
W pierwszy dzień triduum paschalnego, czyli w Wielki Czwar­tek, Ko­ściół
w swo­jej liturgii wspomina dzieło Chrystusa, dokonane pod­czas ostatniej wie­cze­
rzy. Dziś poznamy tę li­tur­gię.
15
K. dzieli klasę na grupy, którym przydziela teksty niżej podane (teczka pomocy) lub
zamieszczone w podręczniku ucznia wraz z pytaniami:
Grupa 1: mszał, s. 126-127, p. 3 i 4
W czasie Mszy św. Wieczerzy Pańskiej w Wielki Czwartek odmawia się „Chwa­ła
na wy­so­ko­ści”. W cza­sie śpie­wa­nia hym­nu ude­rza się w dzwo­ny; po za­koń­cze­niu
hym­nu dzwo­ny milkną aż do Wigilii Pa­schal­nej.
Następnie kapłan wypowiada słowa modlitwy, zwanej ko­lek­tą:
„Wszechmogący wieczny Boże, obchodzimy pamiątkę naj­święt­szej Wie­cze­
rzy, podczas której Twój Jednorodzony Syn, mając się wydać na Śmierć, po­zo­
sta­wił Ko­ścio­ło­wi nową, wie­ku­istą Ofiarę i Ucztę swo­jej mi­ło­ści; spraw, abyśmy
z tak wiel­kie­go misterium czerpali pełnię mi­ło­ści i życia. Przez na­sze­go Pana,
Je­zu­sa Chrystusa, Twojego Syna, który z Tobą żyje i króluje w jedności Ducha
Świę­te­go, Bóg przez wszyst­kie wieki wieków”.
– Dlaczego dzwony milkną?
– Dlaczego Mszę św. nazywamy Ofiarą i Ucztą?
Grupa 2: mszał, s. 127, p. 5-7
W homilii kapłan wyjaśnia główne tajemnice, które się wspo­mi­na we Mszy
św. w Wielki Czwartek, a mianowicie usta­no­wie­nie Eu­cha­ry­stii i ka­płań­stwa oraz
Chry­stu­so­we przykazanie bra­ter­skiej miłości. Po ho­mi­lii odbywa się ob­rzęd umy­
wa­nia nóg wybranym dwunastu mężczyznom.
W tym czasie śpiewa się antyfonę „Gdzie miłość wzajemna i do­broć” lub inne
od­po­wie­dnie pie­śni.
– Co przypomina nam i co oznacza umycie nóg dwunastu osobom?
Grupa 3: mszał, s. 131, p. 15-16
Po Komunii i modlitwie kapłan, stojąc przed ołtarzem, na­kła­da ka­dzi­dło do
ka­dziel­ni­cy, klę­ka i okadza Najświętszy Sa­kra­ment. Na­stęp­nie w procesji prze­
no­si Go do „ciem­ni­cy” na miej­sce prze­cho­wa­nia, przy­go­to­wa­ne w od­po­wied­nio
ozdo­bio­nym miej­scu. Na cze­le pro­ce­sji niesie się krzyż, a przy Naj­święt­szym Sa­kra­
men­cie – świe­ce i kadzielnicę. W tym czasie śpie­wa się pieśń eu­cha­ry­stycz­ną.
– Gdzie kapłan przenosi Najświętszy Sakrament?
– Jaki fakt z życia Chrystusa przypomina nam umieszczenie Naj­święt­sze­go
Sakramentu w ciemnicy?
Grupa 4: mszał, s. 132, p. 19-21
Po przeniesieniu Najświętszego Sakramentu do ciemnicy obnaża się ołtarz
i, jeśli to moż­li­we, wy­no­si się krzyże z ko­ścio­ła. Krzyże, któ­re po­zo­sta­ły w ko­ście­
le, wy­pa­da za­sło­nić.
16
Należy zachęcić wiernych, aby przez pewien czas adorowali Naj­święt­szy
Sakrament w ciemnicy.
– Co dzieje się po zakończeniu Mszy św.?
(obnaża się ołtarz, wynosi się krzyże z kościoła, a te, które pozostają w ko­ście­
le, należy zasłonić)
– Dlaczego adorujemy Najświętszy Sakrament?
(nocna adoracja przypomina modlitwę Jezusa w Ogrodzie Oliw­nym, wier­ni
oddają cześć i uwielbienie Chrystusowi obecnemu w Najświętszym Sa­kra­
men­cie)
zastosowanie
Po 10 minutach pracy w grupach przedstawiciele krótko pre­zen­tu­ją przy­go­to­wa­ne
teksty i od­po­wia­da­ją na pytania. Dla ułatwienia odbioru przekazywanej tre­ści K. może
przy­go­to­wać dla każdej grupy odpowiednie ilustracje, które po od­po­wie­dziach na py­
tania mogą umieszczać na tablicy pod hasłem „Liturgia Wiel­kie­go Czwartku” (grupa
1 – ostatnia wieczerza, grupa 2 – umycie nóg, grupa 3 – prze­nie­sie­nie do ciemnicy
Naj­święt­sze­go Sakramentu, grupa 4 – zasłonięcie krzy­ża i adoracja w ciem­ni­cy).
K. może pod­su­mo­wać wypowiedzi uczniów.
Zakończenie
K. zachęca do modlitwy spontanicznej, w której uczniowie wyrażą wdzięcz­ność za
dar sakramentu Eucharystii i nieustanną obecność Chrystusa pod postacią chleba
i wina. Modlitwę kończymy pie­śnią „O Panie, Ty nam dajesz Ciało swe i Krew” lub
„Pan wieczernik przygotował”.
K. poleca zapisać temat „Wielki Czwartek – ustanowienie Eu­cha­ry­stii” i prze­pi­sać
notatkę z tablicy.
K. rozdaje uczniom krzyżówkę do samodzielnego rozwiązania (teczka pomocy) i za­
da­je pra­cę do­mo­wą.
17
35. Liturgia Wielkiego Piątku
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Poznanie liturgii i wydarzeń wspominanych w Wiel­ki Pią­tek.
 Cześć i uwielbienie krzyża świętego, gotowość uczest­nic­twa w liturgii ku
czci Męki Pańskiej, wdzięczność za dar zba­wie­nia.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń wymieni istotne elementy liturgii Wielkiego Piątku
– rozumie istotę liturgii Wielkiego Piątku.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi opisać wydarzenia bi­blij­ne związane z Wielkim Piątkiem
– potrafi opisać przebieg liturgii Wielkiego Piątku
– potrafi uzasadnić, dlaczego krzyż Chrystusa jest chlubą chrześcijan, zna­kiem
zbawienia.
Postawy:
– Uczeń wyraża postawę wdzięcz­no­ści za dar zbawienia
– bierze udział w liturgii Wielkiego Piątku
– w skupieniu trwa na adoracji krzyża.
Metody i formy pracy: pogadanka, śpiew, praca w grupach, ana­li­za tekstu bi­blij­
ne­go, opowiadanie, adoracja krzyża. Środki dydaktyczne: obraz ostatniej wieczerzy, krzyż, dwie świece, ma­gne­to­fon,
na­gra­nie me­lo­dii re­flek­syj­nej (np. ka­no­nów z Taizé), wybrane tek­sty z msza­
łu (teczka pomocy).
WPROWADZENIE
K. wita uczniów, nawiązuje z nimi kontakt i umieszczając w widocznym miej­scu
obraz ostatniej wie­cze­rzy, stawia py­ta­nia:
– Kiedy Pan Jezus ustanowił Eucharystię?
– Jakimi słowami to uczynił?
– Do czego zobowiązał swoich apostołów? („To czyńcie na moją pa­miąt­kę”)
– Kiedy Kościół sprawuje tę pamiątkę?
(w każdą niedzielę i święto, w każdy dzień w roku)
Jest jednak jeden dzień w roku, kiedy nie sprawuje się Mszy św.
– Jak ten dzień się nazywa? (Wielki Piątek)
Nocą w Wielki Czwartek, Pan Jezus został pojmany w Ogrodzie Oliwnym,
a w piątek, który nazywamy Wielkim Piąt­kiem, osądzono Go i ukrzyżowano.
18
K. zachęca wszystkich do powstania i wysłuchania fragmentu Ewan­ge­lii Mk 15,23-28.33-37 o śmier­ci Chrystusa (czyta uczeń). Na­stęp­nie prosi jed­ne­go z uczniów,
aby umie­ścił w od­po­wied­nim miej­scu krzyż (może to być, jeżeli jest wystarczająco
duży, krzyż znaj­du­ją­cy się w sali), okryty fio­le­to­wym tiu­lem lub przewieszoną na
ra­mio­nach krzyża fio­le­to­wą wstążką, i zachęca do modlitwy – „Któryś za nas cier­
piał rany…” (3 razy) lub śpiew, np. „W krzyżu cierpienie”, „Zba­wie­nie przy­szło
przez krzyż” itp.
K. zapisuje na tablicy temat „Liturgia Wielkiego Piątku”.
PODANIE PRAWDY
K. stawia problem:
– Dlaczego w Wielki Piątek Kościół nie sprawuje Mszy św.?
– Jak wygląda liturgia tego dnia?
K. po wypowiedziach uczniów, przypominających wszystko, co pa­mię­ta­ją z li­tur­gii
Wielkiego Piątku, przy­dzie­la pra­cę w gru­pach, roz­da­je te­ksty i pytania (teczka po­
mo­cy).
Grupa 1: mszał, s. 133, p. 4
W Wielki Piątek kapłani w szatach koloru czerwonego uda­ją się do ołtarza
i po oddaniu mu czci padają na twarz. Wszy­scy zgro­ma­dze­ni klę­ka­ją i przez pe­
wien czas modlą się w ciszy.
– Co robią kapłani po dojściu do ołtarza?
– Dlaczego leżą krzyżem?
– Dlaczego obecni w kościele modlą się w ciszy?
Grupa 2: mszał, s. 134, p. 6-8, oraz intencje, s. 134-140
W Wielki Piątek w liturgii słowa czyta się proroctwo z Księ­gi Iza­ja­sza o cier­
pią­cym Słudze Jahwe (52,13-53,12). Po nim na­stę­pu­je psalm re­spon­so­ryj­ny z re­
fre­nem: „Ojcze, w Twe ręce składam ducha mego”.
Drugie czytanie jest z Listu do Hebrajczyków o Chrystusie po­słusz­nym aż do
śmierci (4,14-16; 5,7-8). Po nim następuje opis Męki Pań­skiej wg św. Jana (18,1­
-19,42), po którym kapłan wy­gła­sza homilię.
Na zakończenie liturgii słowa odbywa się modlitwa po­wszech­na w na­stę­pu­ją­
cych intencjach:
za Kościół święty
za Papieża
za wszystkie stany Kościoła
za katechumenów
o jedność chrześcijan
za Żydów
za niewierzących w Chrystusa
19
za niewierzących w Boga
za rządzących państwami
za strapionych i cierpiących
– Jakie wydarzenia przypomina liturgia słowa?
– Za kogo modlimy się w modlitwie powszechnej?
– Dlaczego modlimy się w tych intencjach?
Grupa 3: mszał, s. 141, p. 15-16
Po liturgii słowa przynosi się do ołtarza zasłonięty krzyż; dwaj mi­ni­stran­ci nio­są
przy nim zapalone świece. Kapłan, stojąc przed ołta­rzem, bie­rze krzyż, od­sła­nia
jego górną część i podnosząc go śpiewa: „Oto drzewo krzy­ża, na któ­rym zawisło
zbawienie świa­ta”. Wszy­scy od­po­wia­da­ją: „Pójdźmy z pokłonem”.
Następnie kapłan odsłania prawe ramię krzyża i śpiewa we­zwa­nie­:„O­to drze­wo
krzyża”. Wreszcie odsłania krzyż całkowicie i śpiewa po raz trzeci: „Oto drze­wo
krzyża”, a wszyscy odpowiadają: „Pójdźmy z pokłonem”.
Kapłan zanosi krzyż na odpowiednie miejsce, gdzie wszyscy obecni w ko­ście­le
przechodzą pro­ce­sjo­nal­nie przed krzyżem i oddają mu cześć przez przy­klęk­nię­
cie lub ucałowanie.
– Dlaczego adorujemy krzyż Chrystusa?
– Jak możemy oddać cześć krzyżowi w naszym życiu?
Grupa 4: mszał, s. 145, p. 21
Po adoracji krzyża ołtarz nakrywa się obrusem oraz umiesz­cza na nim kor­
po­rał i mszał. Na­stęp­nie kapłan przynosi Naj­święt­szy Sa­kra­ment z miej­sca prze­
cho­wa­nia do ołtarza. W tym czasie wszy­scy stoją w milczeniu. Dwaj mi­ni­stran­ci
to­wa­rzy­szą ka­pła­no­wi, niosąc przy Naj­święt­szym Sakramencie za­pa­lo­ne świe­ce,
które stawiają na ołta­rzu lub obok nie­go. Po modlitwie Pańskiej ka­płan roz­da­je
wier­nym Komunię św.
– Co następuje po adoracji krzyża?
– Dlaczego w Wielki Piątek przyjmujemy Komunię św., mimo że nie ma
Mszy św.?
Grupa 5: mszał, s. 146, p. 28-32
Zgodnie z wielowiekową tradycją, w Wielki Piątek po ukoń­cze­niu li­tur­gii
Męki Pańskiej przenosi się Najświętszy Sa­kra­ment do tzw. gro­bu Pań­skie­go
i wystawia do adoracji.
– Dlaczego Najświętszy Sakrament umieszczamy w „gro­bie”?
– Dlaczego powinniśmy uczestniczyć w adoracji Najświętszego Sa­kra­men­tu
w Wielki Piątek?
Grupy prezentują przygotowane odpowiedzi.
20
POGŁĘBIENIE
K. prowadzi rozmowę z uczniami:
– Na jakie elementy liturgii Wielkiego Piątku zwróciliśmy uwa­gę?
Liturgia Słowa
Modlitwa Powszechna
Adoracja Krzyża
Komunia św.
Procesja do grobu Pańskiego
Adoracja
Po każdej wypowiedzi K. prosi, by uczniowie umieścili na tablicy poszczególne ele­
men­ty liturgii Wielkiego Piątku.
– Jaki jest główny obrzęd liturgii Wielkiego Piątku?
– Czym różni się liturgia Mszy św. od liturgii Wielkiego Piąt­ku?
(brak modlitwy eucharystycznej, podczas której do­ko­nu­je się prze­isto­cze­
nie)
W Wielki Piątek Pan Jezus umarł za nas na krzyżu. Cała więc li­tur­gia sku­pia
się wokół krzyża. Dziękujemy Jezusowi za Jego ofiarę, którą zo­sta­li­śmy od­ku­pie­
ni. W ciągu całego roku uobecnia ją każda Msza św.
ZASTOSOWANIE
K. na koniec katechezy zachęca uczniów do adoracji krzyża przez przy­klęk­nię­cie, uca­
ło­wa­nie lub dotknięcie go czołem. W tej po­zy­cji uczniowie mogą po­zo­stać przez jakiś
czas, by podziękować Je­zu­so­wi za zba­wie­nie i po­wie­rzyć Mu wszystkie swoje tro­ski.
K. także powinien uczestniczyć w tej adoracji. Może ona odbywać się przy od­po­wied­
niej muzyce lub pieśniach wielkopostnych śpiewanych przez uczniów. Na za­koń­cze­nie
moż­na prze­czy­tać z podręcznika ucznia Flp 2,5-11.
Zakończenie
K. poleca zapisać poszczególne części liturgii Wielkiego Piątku z tablicy.
K. zadaje pracę domową.
Modlitwa na zakończenie katechezy pieśnią wielkopostną „Krzy­żu Chrystusa, bądź­że
pozdrowiony”.
21
VI
WIELKANOC
– ZAPOCZĄTKOWANIE PEŁNI ŻYCIA
„A jeśli Chrystus nie zmartwychwstał,
daremne jest nasze nauczanie,
próżna jest także wasza wiara.
Tymczasem jednak Chrystus zmartwychwstał
jako pierwszy spośród tych, co pomarli”.
(1 Kor 15,14.20)
36. Li­tur­gia Wigilii Paschalnej i niedziela
Zmartwychwstania
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Poznanie liturgii i wydarzeń wspominanych w Wi­gi­lię Pas­chal­ną.
 Radość ze zmartwychwstania Pana Je­zu­sa wy­pły­wa­ją­ca z przeżyć li­tur­gicz­
nych.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń określi pojęcia: paschał, kantor, Wigilia Paschalna
– rozumie liturgię Wigilii Paschalnej.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi opisać wydarzenia Wielkiej Soboty i ich celebrację w liturgii
Wi­gi­lii Paschalnej
– potrafi wyjaśnić, dlaczego Wigilia Paschalna jest czasem radosnego ocze­ki­
wa­nia
– potrafi wyjaśnić symbolikę poszczególnych pokarmów, błogosławionych
w Wielką Sobotę.
Postawy:
– Uczeń wyraża radość ze zmartwychwstania Pana Jezusa wy­pły­wa­ją­cą z prze­
żyć liturgicznych
– bierze udział w liturgii Wielkiej Soboty.
Metody i formy pracy: pogadanka, analiza tekstu biblijnego, modlitwa. Środki dydaktyczne: Pismo św., napisy z nazwami poszczególnych części li­tur­gii
Wiel­kiej So­bo­ty.
WPROWADZENIE
K. przypomina najważniejsze dni Wielkiego Tygodnia, zwracając uwagę na ko­lej­ny
dzień triduum paschalnego, jakim jest Wielka Sobota. Może to zro­bić w na­stę­pu­ją­
cy sposób:
Każdy dzień świętego triduum upamiętnia ważne wydarzenia z życia Je­zu­sa
Chry­stu­sa. Przy­bli­ża nam tajemnicę Jego Męki i Śmierci. Dziś po­wie­my sobie
o Wiel­kiej Sobocie.
Modlitwa spontaniczna (podziękowanie i uwielbienie Jezusa za Jego śmierć na krzy­
żu, przez którą odkupił nasze grzechy).
24
W Wielki Piątek Chrystus umarł za nas na Krzyżu. Co wy­da­rzy­ło się po­tem?
K. poleca przeczytać Mt 27,57-66 i zadaje pytania:
– Dlaczego Jezus został złożony w grobie?
(umarł, tak postępowano ze zmarłymi)
– Dlaczego Żydzi prosili Piłata o straż do pilnowania grobu?
– Co się stało z przyjaciółmi Jezusa?
– Kto pozostał z Jezusem, aż do złożenia Go w grobie?
PODANIE PRAWDY
K. wprowadza w treść Wielkiej Soboty:
Sobota stała się dla wszystkich dniem oczekiwania. Żydów drę­czył nie­po­kój,
co się wydarzy, bo Jezus zapowiadał, że powstanie z mar­twych. Ucznio­wie zwąt­
pi­li i ode­szli do domu. Przy grobie po­zo­sta­ło tylko kilka kobiet. Tym­cza­sem ciało
Je­zu­sa, złożone w grobie wykutym w skale, pozostawało tam do dnia Zmar­twych­
wsta­nia.
– Jak dziś przeżywamy ten dzień oczekiwania na Zmartwychwstanie Chry­
stu­sa?
Uwaga: Wielka Sobota jest pamiątką zstąpienia Pana Jezusa do otchłani
i spo­czyn­ku Jego Ciała w grobie. Kościół tego dnia czu­wa przy symbolicznych
gro­bach swe­go Ob­lu­bień­ca, ocze­ku­jąc na Jego Zmar­twych­wsta­nie. W tym dniu
przy­no­si­my do po­bło­go­sła­wie­nia po­kar­my przygotowane na stół wiel­ka­noc­ny
(tzw. świę­co­ne).
K. po wypowiedziach dzieci zwraca uwagę na zwyczaj bło­go­sła­wie­nia po­kar­mów na
stół wiel­ka­noc­ny, adorację przy „grobie” Jezusa, które są przy­go­to­wa­niem do Wiel­
ka­no­cy – naj­więk­sze­go święta chrze­ści­jan. Następnie K. uzupełnia:
Wieczorem w Wielką Noc bierzemy udział w liturgii Wigilii Pa­schal­nej, któ­ra
jest zakończeniem oczekiwania. Jest to już uroczysta celebracja Zmar­twy­chw­sta­
nia Pańskiego.
K. wyjaśnia, jak ta liturgia jest sprawowana. Może skorzystać ze sche­ma­tu w pod­
ręcz­ni­ku ucznia. Zwraca uwagę na poszczególne obrzędy, ich sym­bo­li­kę i zna­cze­nie
dla każdego z nas.
I. LITURGIA ŚWIATŁA
Na placu obok kościoła zapala się ognisko, wokół którego gro­ma­dzą się wier­ni.
Tam też przychodzi kapłan, który bło­go­sła­wi ogień, a następnie od nie­go zapala
„paschał”, czyli dużą woskową świecę, przy­po­mi­na­ją­cą, że Chrystus jest naszą
świa­tło­ścią i do Niego należy cały świat.
– Dlaczego kapłan błogosławi ogień?
25
II. ORĘDZIE WIELKANOCNE
W procesji za płonącym paschałem wszyscy z zapalonymi świecami w ręku
udają się do ko­ścio­ła, gdzie kapłan lub kantor śpie­wa pieśń „Orę­dzie wiel­ka­noc­
ne”, wielbiąc Boga za Jego wiel­kie dzieła i za Chry­stu­sa – „świa­tłość świa­ta”.
K. poleca przeczytać orędzie wielkanocne (podręcznik ucznia) i stawia pytanie:
– Czym cieszy się Kościół i za co uwielbia Boga w wielkanocnym orędziu?
III. LITURGIA SŁOWA
Wsłuchujemy się w słowo Boże mówiące o wielkim działaniu Boga, zmie­rza­
ją­cym do zbawienia wszystkich ludzi (może być siedem czytań z ST i dwa z NT
lub przy­naj­mniej trzy ze ST i dwa z NT).
Zawsze czytamy opis przejścia przez Morze Czerwone z Księgi Wyjścia,
frag­ment z listu do Rzymian o nowym życiu w Jezusie Chrystusie i Ewangelię
o Zmar­twy­chw­sta­niu.
– Dlaczego właśnie te wydarzenia wspominamy w liturgii słowa?
IV. LITURGIA CHRZCIELNA
Kapłan błogosławi wodę. Pod koniec modlitwy wkłada pas­chał do na­czy­nia z
wodą i modli się o moc Ducha Świętego, „aby wszyscy, przez chrzest po­grze­ba­ni
razem z Chry­stu­sem w śmier­ci, z Nim też powstali do nowego ży­cia”.
Wierni przyzywają wstawiennictwa wszystkich świętych (li­ta­nia) oraz od­na­wia­
ją przy­rze­cze­nia chrzciel­ne.
– Dlaczego liturgia Wigilii Paschalnej tak dużo mówi o chrzcie św.
V. LITURGIA EUCHARYSTYCZNA
Złożone na ołtarzu dary chleba i wina stają się Ciałem i Krwią Chrystusa,
niepokalanego Baranka. Przyjmując Go, otrzy­mu­je­my ży­cie wieczne. W Wi­gi­lię
Paschalną śpiewamy radosne „alleluja”.
– Dlaczego liturgia Wielkiej Soboty ma dla nas szczególne znaczenie?
K. może umieszczać na tablicy nazwy poszczególnych części li­tur­gii Wi­gi­lii Pas­chal­
nej i oma­wiać je kolejno, korzystając z tego, co dzieci pa­mię­ta­ją, bądź przy po­mo­cy
podręczników czy ob­szer­niej­szych tekstów za­pro­po­no­wać pracę w gru­pach na temat
po­szcze­gól­nych części.
ZASTOSOWANIe
K. stawia pytania:
– Czym jest dla nas Wigilia Paschalna?
– Do czego nas wzywa liturgia Wigilii Paschalnej?
26
– Do czego nas przygotowuje liturgia Wigilii Paschalnej?
(do spotkania ze Zmartwychwstałym, do rozważania wielkich dzieł Bo­żych,
uwielbienia Ojca; przypomina chrzest, jednoczy ze Zmar­twych­wsta­łym)
– Jak możemy się przygotować do przeżycia Wigilii Pas­chal­nej?
(adoracja, świadomy udział w liturgii, postawa wdzięczności, uwielbienia
Boga, odnowienie przyrzeczeń chrztu św.)
Zakończenie
K. wzywa uczniów do uwielbienia Boga modlitwą:
Boże, dziękujemy Ci za Jezusa, który za nas umarł na krzyżu i spo­czy­wał
w grobie. Dziękujemy Ci za Jego i nasze zmartwychwstanie. Pomóż nam do­brze
przy­go­to­wać się do zbliżających się świąt wiel­ka­noc­nych. Amen.
K. poleca zapisać w zeszycie temat, poszczególne części liturgii i zadaje pracę do­mo­wą.
27
37. „Alleluja, Jezus żyje!”
– liturgia Niedzieli Zmartwychwstania
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Przyjęcie prawdy, że Jezus zmartwychwstając po­ko­nał śmierć.
 Radość z faktu zmartwychwstania Pana Jezusa.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń pa­mię­ta treść perykopy J 20,1-16
– rozumie prawdę, że Jezus zmartwychwstając pokonał śmierć
– określi, czym jest rezurekcja
– wymieni symbole Chrystusa zmartwychwstałego i poda ich znaczenie.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi wyjaśnić, dlaczego niedziela jest świętem dla chrze­ści­jan
– potrafi uzasadnić, że niedziela zmartwychwstania jest znakiem i za­po­wie­dzią
naszego zmartwychwstania
– potrafi zredagować życzenia świąteczne
– potrafi zaśpiewać wybrane pieśni wielkanocne.
Postawy:
– Uczeń wyraża postawę ra­do­ści z faktu zmartwychwstania Pana Jezusa
– bierze udział w liturgii Niedzieli Zmartwychwstania.
Metody i formy pracy: pogadanka, śpiew, analiza tekstu biblijnego, iden­ty­fi­ka­cja
z postaciami bi­blij­ny­mi, modlitwa. Środki dydaktyczne: Pismo św., kartki świąteczne, obraz Zmar­twych­wsta­łe­go, na­
pis: „Oto dzień, który Pan uczynił, ra­duj­my się nim i we­sel­my”.
WPROWADZENIE
K. nawiązuje kontakt z uczniami. Prosi o przypomnienie naj­waż­niej­szych wia­do­mo­
ści z poprzedniej katechezy.
K. zaprasza uczniów do modlitwy spontanicznej w intencji wszystkich ludzi przy­go­to­
wu­ją­cych się do świąt Wielkanocnych, a następnie wszyscy śpie­wa­ją „Je­zus zwy­cię­żył”
(lub inną pieśń wielkanocną):
„Jezus zwyciężył, to wykonało się,
szatan pokonany, Jezus złamał śmierci moc,
Jezus jest Panem. O, alleluja!
Po wieczne czasy Królem królów jest.
Jezus jest Panem, (4x)
tylko Jezus jest Panem,
28
Jezus jest Panem,
On jest Panem ziemi tej”.
K. stawia pytania:
– O jakim zwycięstwie Jezusa śpiewaliśmy?
– Co to znaczy, że Jezus jest Panem całej ziemi?
PODANIE PRAWDY
K. wprowadza do analizy tekstu biblijnego:
Przez 40 dni Wielkiego Postu, dni pokuty i umartwienia, Kościół święty
z mi­ło­ścią przygotowuje się do radosnego po­ran­ka Wiel­ka­no­cy. Po­ra­nek ten
– nie­dzie­la (pierwszy dzień ty­go­dnia, jak go nazywano w pierwotnym Kościele),
jest zna­kiem i za­po­wie­dzią na­sze­go zmar­twych­wsta­nia!
Blask paschalnej świecy rozjaśnia mroki nocy, i tak samo, jak w noc be­tle­jem­
ską mo­że­my jeszcze głośniej wołać: „Oto dzień, który Pan uczynił, ra­duj­my się
nim i we­sel­my” (Ps 118,24).
K. może te słowa zapisać na kartonie i umieścić je na tablicy obok pla­ka­tu przed­sta­
wia­ją­ce­go zmartwychwstanie Chrystusa.
Po raz pierwszy w świecie, w którym wszystko przemija, ży­cie od­nio­sło ab­so­
lut­ne i ostateczne zwycięstwo nad śmiercią.
K. poleca przeczytać J 20,1-16 (podręcznik ucznia).
K. stawia pytania:
– Kto pierwszy przybył do grobu Pana Jezusa?
– Co zrobiła Maria Magdalena, widząc odsunięty kamień?
– Co zobaczył drugi uczeń? (był nim Jan Ewan­ge­li­sta)
– Co Piotr dostrzegł wewnątrz grobu?
– Co się stało, gdy Jan wszedł do środka? (ujrzał i uwierzył)
– Dlaczego Maria Magdalena płakała przed grobem Jezusa?
– Kogo ujrzała przy grobie?
– Kogo Maria rozpoznała w ogrodniku?
POGŁĘBIENIE
K. wykorzystując metodę identyfikacji z postacią biblijną, wy­bie­ra sze­ściu uczniów
(Maria Magdalena, Piotr, Jan Ewangelista, dwóch aniołów).
K. prosi, aby każdy z uczniów opowiedział o swoich przeżyciach, utoż­sa­mia­jąc się
z wybraną osobą, np. dziewczynka odtwarzająca Marię Mag­da­le­nę mówi w pierw­szej
osobie o swoich uczuciach, gdy zobaczyła pu­sty grób i spo­tka­ła Je­zu­sa.
29
K. reasumuje:
Wielkanoc to święto wielkiej radości, to święto wia­ry.
Jan Ewangelista, gdy wszedł do grobu, „ujrzał i uwierzył”. To dru­gie słowo jest
bardzo ważne, ponieważ zmartwychwstanie Chrystusa, które miało miej­sce tu, na
zie­mi, wy­kra­cza poza możliwości po­znaw­cze ludzkiego ro­zu­mu. Aby je przy­jąć
i radować się nim, po­trzeb­ne jest światło Boże, światło wiary i mi­ło­ści.
K. pro­po­nu­je powtórny radosny śpiew pieśni „Jezus zwyciężył”. Przy sło­wach „Je­zus
jest Panem” ucznio­wie podnoszą ręce.
ZASTOSOWANIE
K. poleca odnaleźć i przeczytać wielkanocną sekwencję (podręcznik ucznia),
a na­stęp­nie sta­wia pytania:
– Co jest powodem radości wielkanocnej, wyrażonej sło­wa­mi tej pieśni?
– Co będzie miejscem spotkania zwane „Galileją”?
K. prosi, aby dzie­ci przypomniały, co w Ko­ście­le wy­ra­ża i two­rzy ra­do­sny kli­mat świąt
zmartwychwstania:
– odświętny wygląd kościołów
– poranna uroczysta procesja rezurekcyjna i Msza św.
– figura Chry­stu­sa zmartwychwstałego, umieszczona na ołtarzu
(Chrystus ubrany w czerwone królewskie sza­ty, prawą dłoń ma pod­nie­sio­ną w górę, w lewej ręce trzyma chorągiew zwy­cię­stwa)
– krzyż przybrany czerwoną stułą: znak Chrystusa, jedynego i wiecz­ne­go
Kapłana
– pusty „grób”
– radosny śpiew „alleluja”
– pieśni wielkanocne
K. prosi, by uczniowie pokazali przyniesione kartki wielkanocne, które można obej­
rzeć, porozmawiać o ich treści, zwracając uwagę na świecki charakter nie­któ­rych
kar­tek, po­mi­ja­ją­cych istotę Wielkanocy. Warto też zwrócić uwagę na ży­cze­nia, jakie
wysyłamy i jakie otrzymujemy. Ich źródłem powinna być wiel­ka­noc­na radość zwy­
cię­stwa Chry­stu­sa nad śmiercią.
Zakończenie
K. za­chę­ca do modlitwy kolektą z Niedzieli Zmartwychwstania (podręcznik ucznia)
lub do spon­ta­nicz­nej modlitwy dziękczynnej i przy­po­mi­na o udzia­le w nie­dziel­nej
Mszy św.
K. poleca zapisać temat „Liturgia Niedzieli Zmartwychwstania”, no­tat­kę oraz wkle­ić
do zeszytów kartę pocztową o tematyce wielkanocnej. Może też rozdać karty pracy
(teczka pomocy) z zakodowanym tekstem do samodzielnego roz­wią­za­nia.
30
38. Zmartwychwstanie podstawą
i źródłem chrześcijańskiego życia
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Pogłębione rozumienie prawdy wiary o zmartwychwstaniu.
 Ożywienie wiary w Chrystusa Zmartwychwstałego.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń rozumie, że zmartwychwstanie Chrystusa to fun­da­men­tal­na praw­da
na­szej wiary
– rozumie, na czym polega nowe życie w Jezusie Chrystusie
– wymieni sposoby dawania świadectwa o zmartwychwstałym Chrystusie.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi opisać wydarzenia poranka wiel­ka­noc­ne­go
– potrafi uzasadnić, dlaczego zmartwychwstanie Jezusa jest podstawą chrze­
ści­jań­skiej radości
– potrafi wyjaśnić, co to znaczy „być usprawiedliwionym w Jezusie Chry­stu­sie”.
Postawy:
– Uczeń wykazuje postawę ożywionej wiary w Chrystusa zmar­twych­wsta­łe­go
– wyraża wdzięczność za dar nowego życia w Chrystusie.
Metody i formy pracy: praca w grupach, pogadanka, analiza tekstu biblijnego,
śpiew, modlitwa. Środki dydaktyczne: świeca, kartki z pytaniami do pracy w grupach.
WPROWADZENIE
K. wita wszystkich przybyłych na katechezę i zaprasza do wspólnej mo­dli­twy. Może
to być fragment Pisma św. mówiący o zmartwychwstaniu Jezusa lub inny tekst wią­
żą­cy się z tym wydarzeniem.
K. pyta:
– Jaki czas przeżywamy teraz w Kościele?
Można nawiązać do po­prze­dnich katechez.
– Czym różni się on od innych okresów roku liturgicznego?
K. proponuje, aby na katechezie wszyscy zastanowili się nad „wy­jąt­ko­wo­ścią” okre­su
wielkanocnego i jego znaczeniem dla życia chrześcijan. Za­chę­ca do po­szu­ki­wa­nia
od­po­wie­dzi w Piśmie św.
31
podanie prawdy
K. dzieli klasę na 4 grupy. Każdej z grup daje kartkę z parametrami frag­men­tów
Pisma św. i pytaniami, na które mają znaleźć od­po­wiedź:
Grupa 1: Łk 24,1-6
– Co przeżyły kobiety u grobu Jezusa?
Grupa 2: Łk 24,12 (podręcznik ucznia)
– Co zobaczył św. Piotr w pustym grobie Jezusa?
– Jakie doświadczenie u grobu Jezusa było jego udziałem?
Grupa 3: Łk 24,13-16 (podręcznik ucznia)
– Co przydarzyło się uczniom w drodze do Emaus?
Grupa 4: Łk 24,36-39
– Jak apostołowie przeżyli spotkanie z Jezusem?
Po przedstawieniu rezultatów pracy w grupach K. pyta:
– Jaką prawdę poznajemy z przeczytanych fragmentów Pi­sma św.?
(Chrystus zmar­twy­chw­stał)
K. czyta Łk 24,31-32 lub Łk 24,52 i przy pomocy pytań nadaje kie­ru­nek dalszej re­
fle­ksji:
– Jak apostołowie zareagowali na widok zmartwychwstałego Chrystusa?
– Jak my przyjmujemy Jego zmartwychwstanie?
– Jaka jest nasza wiara?
pogłębienie
K. zapisuje na tablicy pytanie: „Dlaczego Chrystus zmartwychwstał?” i zachęca, aby
odpowiedzi poszukać w Piśmie św.
K. czyta fragmenty Biblii, uczniowie starają się odpowiedzieć na po­sta­wio­ne py­ta­nie
i odpowiedź zapisują na tablicy.
1 Kor 15,3-4
Rz 6,4 Rz 4,25
1 P 1,3-4
… aby wypełniło się Pismo
… abyśmy wkroczyli w nowe życie
… abyśmy byli usprawiedliwieni
… abyśmy byli w niebie
zastosowanie
K. stawia pytania:
– Co nam daje zmartwychwstanie Jezusa?
– Dlaczego jest ono najważniejszą prawdą naszej wiary?
32
– Jak z Jezusem możemy wkroczyć w nowe życie?
– Co znaczy „być usprawiedliwonym w Jezusie Chrystusie”?
– Jak możemy dawać świadectwo zmartwychwstałemu Je­zu­so­wi?
(czytać Pismo Święte, uczestniczyć we Mszy św. – pa­miąt­ce męki, śmierci
i zmartwychwstania, mówić o Jezusie)
K. proponuje, aby wszyscy stanęli w kręgu. Zapala świecę, tłu­ma­cząc jed­no­cze­śnie
jej symbolikę (światło, to symbol zmar­twych­wsta­łe­go Chrystusa), a na­stęp­nie prosi
o zaśpiewanie jednej zwrotki znanej pieśni wielkanocnej. Je­śli kla­sa jest zdy­scy­pli­no­wa­
na, można zamiast pieśni za­pro­po­no­wać dzie­ciom, aby świeca prze­wę­dro­wa­ła przez
ręce wszystkich, a w momencie kie­dy uczeń będzie ją trzymał, może wy­po­wie­dzieć
słowa: „Zmartwychwstał Pan. Alleluja” lub „Jezus zmar­twych­wstał. Al­le­lu­ja”.
Po zakończeniu modlitwy dzieci wracają na miejsca.
Zakończenie
K. poleca, by ucznio­wie zapisali temat: „Jezus Chrystus praw­dzi­wie zmar­twych­wstał”,
rozdaje karty pracy z tekstem Psalmu 117 oraz podaje pracę do­mo­wą.
Modlitwa: Psalm 117 oraz pieśń „Zmartwychwstał Pan”.
33
39. uroczystość Wniebowstąpienia
Pańskiego
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Poznanie, że Jezus jest Królem Chwa­ły oraz jedynym Po­śred­ni­kiem mię­dzy
Bogiem a ludź­mi.
 Wdzięczność Chrystusowi za obiet­ni­cę przyjścia do nas w chwale.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń rozumie, że Je­zus jest Królem chwały i jedynym Pośrednikiem mię­
dzy Bo­giem i ludźmi
– rozumie, czym jest wniebowstąpienie Pana Jezusa
– rozumie, że niebo jest nagrodą za dobre życie.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi zin­ter­pre­to­wać teksty biblijne mówiące o wniebowstąpieniu
Pana Jezusa
– potrafi wyjaśnić, na czym polega Chrystusowa władza w niebie i na ziemi
– potrafi opisać, w jaki sposób należy przygotować się na spotkanie z Chry­
stu­sem.
Postawy:
– Uczeń wyraża postawę wdzięczności Chrystusowi za obietnicę przyjścia do
nas w chwale
– wyraża postawę odpowiedzialności za swoje postępowanie godne nieba
– aktywnie uczestniczy we Mszy św. w uroczystość Wniebowstąpienia Pań­
skie­go.
Metody i formy pracy: opowiadanie, analiza tek­stu biblijnego i KKK, śpiew, po­
ga­dan­ka, modlitwa. Środki dydaktyczne: Pismo św.
WPROWADZENIE
K. wita serdecznie uczniów, prosi o przypomnienie poprzedniej katechezy i od­czy­ta­nie
pracy domowej. Opowiadaniem „Gdzie jest niebo” przygotowuje ich do przy­ję­cia
nowej prawdy:
„Po ciężkim wypadku karetka wiozła do szpitala małego chłop­ca. Był to ma­lec
zupełnie samotny. Miał jedynego przy­ja­cie­la – zgorzk­nia­łe­go i roz­go­ry­czo­ne­go
życiem, światem i ludź­mi – człowieka nie­wie­rzą­ce­go.
34
Pewnego dnia, kiedy ów przyjaciel przyszedł odwiedzić chłop­ca w szpi­ta­lu,
ujrzał niechybne znaki bliskiej śmierci.
Starał się go pocieszyć:
– Niedługo znowu będziesz sprzedawał gazety!
– O nie! Nie chcę tu być już dłużej. Nie będę żył i wiem o tym. Ale po zmar­
twych­wsta­niu zobaczę Jezusa jako jeden z pierwszych.
Wtedy coś wstrząsnęło mężczyzną, który ze łzami w oczach za­py­tał:
– A czy jesteś pewien, że Jezus tam będzie?
– Oczywiście! Gdzie jest Jezus, tam jest niebo”.
(Gdzie jest Niebo, w: Z.Trzaskowski, Zdać się na Boga, t. II, s. 123)
K. stawia pytania:
– Co pocieszało umierającego chłopca?
– Co to jest niebo?
K. podsumowuje:
Pan Jezus przez 40 dni po zmartwychwstaniu ukazywał się swoim uczniom,
potem odszedł od nich do Ojca. Na dzisiejszej katechezie po­sta­ra­my się wspól­
nie zgłębić tajemnicę wniebowstąpienia Pana Je­zu­sa, którą Kościół uroczyście
ob­cho­dzi w siódmą niedzielę Wielkanocy.
K. zaprasza do modlitwy – „Skład apostolski”.
PODANIE PRAWDY
K. poleca uczniom odszukać i przeczytać Dz 1,1-11.
K. stawia pytania:
– O czym Jezus pouczał uczniów przed swoim wniebowstąpieniem?
– Co im nakazał?
– Kogo Jezus obiecał posłać apostołom?
– Kto przystąpił do uczniów wpatrujących się w niebo?
– O czym pouczyli ich aniołowie?
Można te słowa zapisać lub umieścić na tablicy:
„Ten Jezus, wzięty od was do nieba,
przyjdzie tak samo, jak widzieliście Go
wstępującego do nieba”
K. czyta KKK 668 (podręcznik ucznia).
– Co oznacza wniebowstąpienie Chrystusa?
– Na czym polega Chrystusowa władza w niebie i na ziemi?
35
POGŁĘBIENIE
– Jaką nadzieję dał nam Jezus, wstępując do nieba?
K. może posłużyć się tekstami: J 12,32; Hbr 9,24; Hbr 7,25.
Odpowiedzi można zapisać na tablicy.
K. stawia pytania:
– Do czego wzywa nas Bóg, objawiając wywyższenie Chry­stu­sa?
– Jak mamy się przygotowywać na spotkanie z Chrystusem?
ZASTOSOWANIE
K. poleca, aby uczniowie w chwili ciszy zastanowili się, co muszą zmie­nić w swoim
postępowaniu względem Boga i ludzi, aby być przy­go­to­wa­ny­mi na pójście do nieba
i spotkanie z Chrystusem.
K. zaprasza do wspólnej modlitwy (uczniowie mogą ustawić się w krę­gu). Przy­go­to­
wa­ny uczeń czyta:
Dzięki Ci, Panie, za Twą miłość,
dzięki za pomocną dłoń, którą dajesz,
gdy upadamy i wracamy do Cie­bie.
Dzięki Ci za Twoje dary,
przede wszystkim za Twojego Syna,
Jezusa Chrystusa,
który stał się człowiekiem,
by otworzyć nam niebo.
Zakończenie
Pieśni: „Gdy kiedyś Pan powróci znów”, „Panie, Twój tron” lub „O, niebo jest w ser­
cu mym” czy też „Jezus Królem naszym jest”.
K. poleca zapisać temat „Uroczystość Wniebowstąpienia Pana Je­zu­sa” oraz no­tat­kę
z tablicy. Poleca odczytać ukryte słowa Jezusa (teczka pomocy).
K. zadaje pracę domową.
36
40. Duch Święty działa pośród nas
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Przyjęcie i zapamiętanie prawdy, że Jezus wraz z Oj­cem zesłał Ducha Świę­
te­go, aby nas jednoczył z Bo­giem i między sobą, aby uświęcał i oży­wiał na­szą
wiarę, na­dzie­ję i miłość.
 Otwarcie się na działanie Ducha Świę­te­go.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń pamięta treść perykopy Dz 2,1-8
– rozumie, kim jest Duch Święty
– rozumie prawdę, że Jezus wraz z Ojcem zesłał Ducha Świętego
– wymieni owoce działania Ducha Świętego
– rozumie, że Duch Święty napełnia chrześcijanina w sakramencie bierz­mo­
wa­nia.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi wyjaśnić, czym była Pięćdziesiątnica dla Żydów
– potrafi scharakteryzować działanie Ducha Świętego w życiu Kościoła
– potrafi ułożyć modlitwę do Ducha Świętego.
Postawy:
– Uczeń wyraża postawę otwar­to­ści na działanie Ducha Świętego
– bierze udział we Mszy św. w uroczystość Zesłania Ducha Świętego
– wyraża postawę wdzięczności za Ducha Świętego i Jego dary.
Metody i formy pracy: pogadanka, inscenizacja tekstu bi­blij­ne­go, praca w gru­
pach, analiza tekstu biblijnego, śpiew, rysunek, modlitwa. Środki dydaktyczne: Pismo św., teksty modlitwy, KKK 738, obraz zesłania Du­cha
Świę­te­go, kartki „owoców Ducha Świętego”.
WPROWADZENIE
K. wita dzieci i rozpoczyna katechezę modlitwą do Ducha Świę­te­go. Po mo­dli­twie
zwraca się do uczniów z pytaniami:
– Co Jezus czynił przez 40 dni od zmartwychwstania?
– Kogo obiecał zesłać na ziemię?
– Kim jest Duch Święty?
K. przedstawia problematykę katechezy:
Dziś dowiemy się, w jaki sposób Jezus Chrystus wypełnia swoją obiet­ni­cę
i daje nam Ducha Świętego.
37
PODANIE PRAWDY
K. opowiada krótko o wydarzeniu zesłania Ducha Świętego. Może się posłużyć ilu­stra­
cją. Przedtem należy wyjaśnić, czym były święta Pięć­dzie­siąt­ni­cy dla Ży­dów.
K. poleca, aby uczniowie samodzielnie przeczytali fragment o zesłaniu Du­cha Świę­
te­go (Dz 2,1-8) i zastanowili się, w jaki sposób za­in­sce­ni­zo­wać to wy­da­rze­nie.
K., jeśli uzna za stosowne, wybiera „ochotników” i prosi o in­sce­ni­za­cję (może im
wrę­czyć przy­go­to­wa­ne wcześniej płomyki z czer­wo­ne­go pa­pie­ru). Po przed­sta­wie­niu
na­gra­dza­my uczniów ob­raz­ka­mi lub aplauzem.
K. stawia pytania:
– W jakiej postaci zstąpił Duch Święty? (płomienie)
– Dlaczego Duch Święty zstąpił w postaci „języków jakby z ognia”?
– Co towarzyszyło zstąpieniu Ducha Świętego?
– Dlaczego Duch Święty zstąpił w postaci gwałtownego wichru?
– Co sprawia Duch Święty?
(ożywia, umacnia, rozgrzewa naszą miłość, wiarę, nadzie­ję…)
POGŁĘBIENIE
K. stawia problem: jaka jest rola Ducha Świętego w naszym życiu?
K. może podzielić klasę na kilka grup, rozdać fragmenty Pisma św., a wnioski za­no­
to­wać na tablicy pod hasłem:
ROLA DUCHA ŚWIĘTEGO W NASZYM ŻYCIU
Proponowane teksty (zob. podręcznik ucznia):
Grupa 1: Rz 5,5
„Nadzieja zawieść nie może, ponieważ miłość Boża rozlana jest w ser­cach
na­szych przez Ducha Świętego, który został nam dany”.
Grupa 2: Dz 1,8
„Gdy Duch Święty zstąpi na was, otrzymacie Jego moc i będziecie moimi
świad­ka­mi w Jerozolimie i w całej Judei, i w Samarii, i aż po krań­ce ziemi”.
Grupa 3: Rz 8,26
„Duch przychodzi z pomocą naszej słabości. Gdy bowiem nie umiemy się
modlić tak, jak trzeba, sam Duch przy­czy­nia się za nami w błaganiach, któ­rych
nie moż­na wyrazić sło­wa­mi”.
Grupa 4: KKK 738
„Wszyscy, którzy otrzymaliśmy jednego i tego samego Ducha… jesteśmy ze­
spo­le­ni między sobą i z Bogiem”.
38
Grupa 5: J 14,26
„Pocieszyciel, Duch Święty, którego Ojciec pośle w moim imieniu, On was
wszystkiego nauczy i przypomni wam wszystko, co Ja wam powiedziałem”.
K. zachęca do odpowiedzi na pytania:
– Jaka jest rola Ducha Świętego w naszym życiu?
– Kiedy Duch Święty może w nas działać?
(gdy Go zapragniemy, gdy będziemy się o to modlić)
– Co możemy zrobić, aby się otworzyć na działanie Ducha Świętego?
ZASTOSOWANIE
K. zadaje pytania:
– Kiedy po raz pierwszy otrzymaliśmy Ducha Świętego? (chrzest św.)
– Kiedy zostaniemy umocnieni Jego darami? (bierzmowanie)
– Co znaczy żyć w Duchu Świętym?
– Jakie są owoce Jego działania w nas?
K. czyta wraz z dziećmi Ga 5,22-23.
K. poleca narysować na tablicy drzewo, następnie prosi uczniów, aby wymienili okre­
śle­nia „owoców Ducha Świętego”, które po kolei umieszczamy na drzewie „owo­ców
Ducha Świętego”. Tę samą czynność wykonują uczniowie rów­no­cze­śnie w swo­ich
zeszytach.
Zakończenie
K. zaprasza do wspólnej uroczystej modlitwy do Ducha Świętego (ucznio­wie wsta­ją,
można zapalić świecę). Wcześniej przy­go­to­wa­ni ucznio­wie czy­ta­ją wezwania mo­dli­
twy, np.: Przyjdź, Duchu Święty.
1. Duch Święty jest źródłem jedności. Prośmy, aby wszyscy w naszej klasie,
pełni tego Du­cha, żyli w zgodzie i miłości.
2. Duch Święty obdarza męstwem. Prośmy, abyśmy od­waż­nie wy­zna­wa­li
naszą wiarę.
3. Duch Święty jest źródłem życia. Prośmy, aby zmarli, oży­wie­ni Jego mocą,
żyli z Bogiem na wieki.
4. Duch Święty odnawia oblicze ziemi. Prośmy, aby Jego moc od­no­wi­ła na­sze
życie, naszą wiarę, nadzieję i miłość.
Pieśń „Przyjdź, Duchu Święty, ja pragnę”.
K. poleca zapisać temat „Zesłanie Ducha Świętego”.
K. zachęca uczniów do udziału w uroczystości Zesłania Ducha Świę­te­go i zadaje
pracę domową.
39
VII
CZAS ZWYKŁY W CIĄGU ROKU
– HI­STO­RIA ZBAWIENIA TRWA
„Historia zbawienia jest historią spotkań Boga z czło­wie­kiem,
dziejami niepojętych zalotów Boga,
nie potrzebującego przecież nikogo i niczego,
który zjawia się jako spragniony przyjaźni człowieka
i pragnie za­słu­żyć na jego miłość. Ta­je­mni­cze i bogate życie Trójcy
pragnie wciągnąć w swoją orbitę
samotną i kruchą egzystencję czło­wie­ka”.
(J. Pasierb, Czas otwarty, Poznań-Warszawa 1974, s. 76)
41. Matka Jezusa jest Matką Kościoła
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Poznanie roli Maryi jako Matki wszystkich chrześcijan.
 Wdzięczność Panu Bogu za dar Ma­ryi, naszej Matki.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń rozumie prawdę, że Maryja jest najlepszą Matką każdego ucznia
Chry­stu­sa
– poda, kiedy obchodzimy święto Najświętszej Maryi Panny Matki Ko­ścio­ła
– wymieni sposoby oddawania czci Maryi.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi zinterpretować tekst J 19,25-27
– potrafi ocenić swoją postawę wobec Maryi, najlepszej Matki
– wyraża po­sta­wę wdzięczności Panu Bogu za dar Maryi, naszej Matki.
Postawy:
– Uczeń bierze udział we Mszy św. w dniu Matki Kościoła
– swoim codziennym życiem wyraża miłość do Maryi.
Metody i formy pracy: pogadanka, medytacja obrazu, ana­li­za tekstu biblijnego
i tekstu prefacji, identyfikacja, refleksja, śpiew. Środki dydaktyczne: Pismo św., tekst prefacji o Najświętszej Maryi Pannie (tecz­
ka pomocy).
WPROWADZENIE
K. wita uczniów i prosi o przypomnienie treści poprzedniej ka­te­che­zy.
K. przygotowuje uczniów do przekazania nowej prawdy. Może to zrobić w na­stę­pu­
ją­cy sposób:
Na pytanie „Do czego potrzebna jest nasza mama?” od­po­wia­da­li w an­kie­cie:
czternastolatka, jedenastolatek i dziew­czyn­ka w wieku pięciu lat. Oto nie­któ­re
wypowiedzi:
– do mycia pleców i głowy
– do łatania dziur w ubraniu
– do zrobienia drugiego śniadania
– do podpisywania uwag w dzienniczku, których tata lepiej żeby nie wi­dział
– do ciągłego przypominania, że trzeba coś zrobić
– do budzenia rano
– do sprawdzania, ile mogą wytrzymać ludzkie nerwy
– do sprzątania
42
– do szycia ubranek lalkom
– do popchnięcia na huśtawce
– do pisania usprawiedliwień do szkoły
K. zadaje pytania:
– Co wam się podoba w wypowiedziach dzieci?
– Co wam się nie podoba?
– Kim dla ciebie jest twoja mama?
– W jaki sposób okazujesz jej miłość i wdzięczność?
K. prosi o przeczytanie listu do matki (podręcznik ucznia).
K. reasumuje:
Bóg w swojej dobroci dał nam mamy, które się nami opie­ku­ją, ko­cha­ją nas
i uczą żyć. Taką mamę miał także Jezus. Jego Matka jest także naszą naj­lep­szą
Matką, Matką każdego czło­wie­ka. Nazywamy Ją Matką Ko­ścio­ła, czy­li Mat­ką
wie­rzą­cych w Jej Syna, Jezusa Chrystusa.
Maryi, jako Matce Kościoła, oddajemy cześć w poniedziałek po Zesłaniu Du­
cha Świętego, w dniu Najświętszej Maryi Panny – Matki Ko­ścio­ła.
Pomódlmy się do Niej: „Pod Twoją obronę…”
PODANIE PRAWDY
K. zawiesza na tablicy scenę ukrzyżowania (z Maryją i Janem), a następnie po­le­ca
odnaleźć i przeczytać z Pisma św. lub podręcznika ucznia J 19,25-27. Na­stęp­nie
zadaje pytania:
– Ja­kie sło­wa wy­po­wie­dział Jezus na krzyżu do swo­jej Mat­ki?
– Co te słowa oznaczają?
– Co Jezus powiedział umiłowanemu uczniowi?
– Co to znaczy?
– Co zrobił uczeń Jezusa?
POGŁĘBIENIE
K. prosi o przeczytanie fragmentu „Kościół odczytuje tę scenę…” (podręcznik ucznia)
i podsumowuje:
W następnym dniu po zesłaniu Ducha Świętego, który umoc­nił cały Kościół,
w liturgii wspominamy Matkę Bożą i po­wie­rza­my Jej wszystkich ludzi na całym
świecie. Jesteśmy bowiem szczę­śli­wi, że mamy wspólną Matkę.
K. zwraca się do klasy z pytaniami:
– Czego oczekuje od nas Maryja, nasza Matka?
– W jaki sposób możemy okazać Jej miłość i wdzięczność za to, że jest
wśród nas?
43
K. rozdaje tekst prefacji o Najświętszej Maryi Pannie (teczka pomocy) i sta­wia py­
ta­nia:
– Za co Kościół jest wdzięczny Maryi w dniu Jej święta?
Zastosowanie
K. wydaje polecenie:
Napisz, jak wyglądałoby twoje życie, gdyby Jezus obdarzył cię godnością ucznia
Maryi, tak jak św. Jana. Możesz za­cząć od słów:
„Od tej godziny wziąłem Ją do siebie, i…”
K. służy pomocą uczniom podczas ich samodzielnej pracy, zwraca uwa­gę, aby
wypowiedzi nie były zbyt długie.
K. prosi kilku chętnych o odczytanie swoich wypowiedzi, może je krótko pod­su­mo­
wać, a następnie zachęca do osobistej refleksji (następuje chwila sku­pie­nia):
– Jakim jesteś dzieckiem Maryi?
– Jak często z Nią rozmawiasz?
– Kiedy ostatnio modliłeś się do Niej?
– Jaką sprawę Jej powierzyłeś?
– Co postanawiasz zmienić w swoim życiu, aby podobać się Matce Bożej?
K. zachęca do uwielbienia Maryi słowami pieśni „Matka, która pod krzy­żem stała”
lub „To Mat­ka ukoić może twe serce”.
Zakończenie
K. poleca zapisać temat „Matka Jezusa jest naszą Matką” i po­da­je treść pracy do­
mo­wej.
Modlitwa:
Boże, miłosierny Ojcze, Twój Syn przybity do krzyża ustanowił swoją Ro­dzi­
ciel­kę, Najświętszą Maryję Pannę, naszą Matką, spraw, aby za wsta­wien­nic­twem
miłującej Matki Twój Kościół wzrastał, radował się świętością swoich dzieci
i po­cią­gał do siebie wszystkie narody. Przez naszego Pana, Jezusa Chrystusa,
Two­je­go Syna, który z Tobą żyje i króluje w jedności Ducha Świętego, Bóg przez
wszyst­kie wieki wieków.
(kolekta ze święta NMP Matki Kościoła, Mszał rzymski, s. 73)
Uwaga: Katechezę można ubogacić rozważaniem tekstów li­tur­gii słowa ze
święta Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła (Rdz 3,9-15.20; Dz 1,12-14;
J 2,1-11).
44
42. Czas zwykły w ciągu roku
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Odkrycie prawdy, że Jezus jest z nami każdego dnia, uczy nas i prowadzi
do Boga. Wartość codzienności i zwy­kłej pracy w oczach Boga.
 Szczere, codzienne zaangażowanie w szko­le Je­zu­sa.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń rozumie wskazania Je­zu­sa za­pi­sa­ne w Mt 6,25-34
– wymieni poszczególne części roku liturgicznego
– rozumie prawdę, że Jezus jest z nami każdego dnia, uczy nas i prowadzi do
Boga Ojca.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi ukazać rolę co­dzien­nej pracy w perspektywie wiecz­no­ści
– potrafi wyjaśnić, czym różni się czas zwykły w ciągu roku od innych okre­sów
liturgicznych
– potrafi opisać, jak można doświadczać bliskości Jezusa na co dzień.
Postawy:
– Uczeń z chrze­ści­jań­skim za­pa­łem podejmuje codzienne obowiązki w domu,
szko­le, parafii
– bierze udział we Mszy św. w wybrany dzień powszedni.
Metody i formy pracy: pogadanka, praca z Pismem św., praca w grupach, pla­stycz­
ne wyrażanie uczuć, śpiew. Środki dydaktyczne: czyste kartki (po jednej dla każ­de­go ucznia), ko­lo­ro­we kred­
ki (po dwie dla ucznia), plansza roku liturgicznego.
WPROWADZENIE
K. nawiązuje kontakt z dziećmi i stawia pytania:
– Które dni lubicie najbardziej?
– Dlaczego lubicie dni świąteczne i niedziele?
K. podsumowuje:
Lubimy dni świąteczne, niedziele, bo jest wtedy inaczej, ra­do­śniej niż w zwy­kłe
szare dni tygodnia, kiedy trzeba cho­dzić do szkoły i pracować. Lu­dzie wolą dni
świąteczne, dni wy­płat czy te, kiedy zo­sta­ną po­chwa­le­ni lub na­gro­dze­ni.
K. wzywa do zastanowienia:
– Dlaczego każdy dzień jest ważny?
45
K. konkluduje:
W roku liturgicznym są niedziele i dni świąteczne, okresy, w których wspo­mi­
na­my wiel­kie wydarzenia z życia Jezusa, ale są też nie­dzie­le i dni po­wsze­dnie,
które nazywamy „okresem zwy­kłym” albo „okresem w cią­gu roku”.
Dziś zastanowimy się, dlaczego on również jest ważny dla każ­de­go z nas.
K. zachęca do modlitwy Psalmem 131 (czyta dziewczynka lub ja­kiś skrom­ny w swym
zachowaniu chłopiec):
„Panie, moje serce się nie pyszni
i nie patrzą wyniośle moje oczy.
Nie dbam o rzeczy wielkie
ani o to, co przerasta me siły.
Lecz uspokoiłem i uciszyłem moją duszę;
jak dziecko na łonie swej matki,
jak ciche dziecko jest we mnie moja dusza.
Izraelu, złóż nadzieję w Panu,
teraz i na wieki.
Chwała Ojcu i Synowi,
i Duchowi Świętemu,
Jak była na początku,
teraz i zawsze, i na wieki wieków. Amen”.
podanie prawdy
K. umieszcza na tablicy planszę roku kościelnego i poleca wska­zać czas zwykły
w ciągu roku. Należy zwró­cić uwa­gę na dwa okre­sy, z któ­rych pierw­szy na­stę­pu­je po
Bo­żym Na­ro­dze­niu i przy­po­mi­na czas pu­blicz­nej dzia­łal­no­ści Je­zu­sa, Jego na­ucza­
nia, prze­by­wa­nia wśród lu­dzi, oraz dru­gi – czas Ko­ścio­ła, jego misji prze­ka­zy­wa­nia
Bo­że­go słowa światu, w ocze­ki­wa­niu na po­wtór­ne przyj­ście Je­zu­sa.
W czasie swej publicznej działalności Jezus dokonywał różnych cu­dów:
uzdra­wiał, wskrzeszał umarłych, rozmnażał chleb dla słu­cha­ją­cych go tłu­mów.
Nie­którzy chcieli Go wówczas ob­wo­łać królem. Kiedy indziej za­cho­wy­wał się tak
zwy­czaj­nie, że wszy­st­kim wydawał się tylko czło­wie­kiem. Ale i wte­dy dzia­ły się
różne dobre rze­czy: Jezus spotykał się z ludźmi, na­u­czał, głosił królestwo Boże,
był wśród nich obecny. To był taki „zwy­kły” czas Jezusa, po­wie­dzie­li­by­śmy: szary
dzień Jego życia.
W roku liturgicznym jest podobnie: Jezus jest z nami, Jezus nas uczy, głosi
królestwo Boga.
K. prosi o przeczytanie Mt 6,25-34, następnie stawia pytania:
– Do czego wzywa nas Jezus?
– Co daje nam za przykład do naśladowania?
– W kim powinniśmy pokładać nadzieję?
46
– O co powinniśmy się troszczyć?
– Co to znaczy troszczyć się o królestwo Boga?
K. poleca, by dzieci w grupach zastanowiły się, jak możemy do­świad­czyć bli­sko­ści
Jezusa i co powinniśmy zrobić, by to do­świad­cze­nie było pełniejsze na ka­te­che­zie,
w modlitwie itp.
K. podsumowuje pracę z dziećmi. Podkreśla, że trzeba przychodzić na katechezę
świa­do­mie, z pra­gnie­niem spo­tka­nia Jezusa, modlić się z myślą o Bogu, słuchać
Bo­że­go słowa z głęboką wiarą, wybrać się na Mszę św. nawet w zwykły dzień, kiedy
jest ciszej, spo­koj­niej, aby przeżyć prawdziwe spotkanie z Je­zu­sem.
pogłębienie
K. pyta:
– Jakiego koloru szat używa kapłan w czasie zwykłym w cią­gu roku?
– Co oznacza kolor zielony?
Jest to kolor nadziei, życia. Czas zwykły w ciągu roku jest czasem „za­ra­bia­nia”
na niebo.
– O czym warto w tym okresie pamiętać?
– Jak powinniśmy uczyć się i pracować?
– Dlaczego nawet nasze drobne dobre czyny mają ogromną wartość?
K. może zaproponować zapoznanie się z czytaniami z najbliższej nie­dzie­li: co Jezus
chce nam powiedzieć, czego nauczyć? Warto przypomnieć dzieciom, że w czasie
Mszy św. w zwykły dzień mamy dwa czy­ta­nia, zaś w niedzielę trzy.
K. rozdaje uczniom po jednej czystej kartce i po dwie kredki do­wol­ne­go koloru (naj­le­piej,
by dzieci mogły sobie wybrać barwę), w ostateczności mogą to być pi­sa­ki.
K. poleca, by dzieci, myśląc o Jezusie, pokolorowały całą stronicę. Po kil­ku mi­nu­tach
K. prosi, by dzieci pokazały swoje ry­sun­ki z wyjaśnieniem, co chcia­ły nimi prze­ka­zać
i jakie myśli to­wa­rzy­szy­ły im przy ry­so­wa­niu.
K. kończy rozmowę podsumowaniem:
W okresie zwykłym myślimy o Jezusie i pragniemy pokazać Go współ­cze­sne­
mu światu słowem, obrazem, przykładem na­sze­go życia, aby Chry­stus stał się
Panem naszej epoki.
47
Zakończenie
K. prosi o zapisanie tematu, a pod tematem:
Czas zwykły
– czas słuchania Boga
– czas dobrego życia
– czas „zarabiania” na niebo
– czas przybliżania się królestwa Bożego
Zakończenie katechezy może stanowić modlitwa psalmem re­spon­so­ryj­nym z naj­
bliż­szej nie­dzie­li.
K. może zachęcić dzieci, by wybrały sobie jeden dzień w tygodniu, w którym przyj­dą
na Mszę św.
Uwaga: K. może wyraźniej pokazać różnicę między „okresem zwy­kłym” a okre­
sem Adwentu i Bożego Narodzenia, Wiel­kie­go Postu i Wielkanocy.
Zob. charakterystyka „okresu zwykłego” w „Normach ogól­nych roku li­tur­gicz­
ne­go i kalendarza liturgicznego”.
48
43. Święty Józef – opiekun Jezusa
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Poznanie, że święty Józef jest wzorowym opie­ku­nem swo­jej ro­dzi­ny i czło­
wie­kiem wier­nym Bogu do koń­ca.
 Postawa czci i szacunku dla św. Józefa oraz postawa wdzięczności i sza­cun­
ku dla ojców czy opie­ku­nów na­szych rodzin.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń poda, co Ewangelia mówi o św. Józefie
– rozumie, że prawdziwym Ojcem Pana Jezusa jest Bóg
– rozumie, że św. Józef był wzorowym opiekunem Jezusa
– poda, kiedy w liturgii czcimy św. Józefa.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi ułożyć mo­dli­twę do św. Józefa za swojego tatę lub opiekuna
– potrafi scharakteryzować św. Józefa jako wzór dla wszystkich ojców i opie­
ku­nów.
Postawy:
– Uczeń wyraża postawę czci i szacunku dla św. Józefa
– wyraża postawę wdzięczności i szacunku dla ojców czy opiekunów na­szych
rodzin.
Metody i formy pracy: pogadanka, medytacja obrazu, ana­li­za tekstu bi­blij­ne­go,
opowiadanie, redagowanie modlitwy. Środki dydaktyczne: Pismo św., czyste kartki, obraz przedstawiający św. Jó­ze­fa.
wprowadzenie
K. wita dzieci serdecznie, wzywa do powstania z miejsc i za­pra­sza do wspólnego „Ojcze
nasz”, następnie rozdaje czyste kart­ki i pro­po­nu­je, aby każ­dy przez chwilę zastanowił
się i wyliczył na kartce obo­wiąz­ki ojca rodziny: „Co robi ojciec w ro­dzi­nie”?
K. zbiera kartki i czyta je na głos (można też zamiast pisania prze­pro­wa­dzić
z uczniami rozmowę na ten temat). K. może poprosić, by jako podsumowanie jed­na
z uczennic prze­czy­ta­ła wy­po­wiedź Ermy Bombeck („Tata pod łóżkiem”, podręcznik
ucznia).
Jezus też miał swojego ziemskiego ojca, któremu było na imię Józef. Dziś
o nim właśnie będzie nasza katecheza.
K. za­pra­sza uczniów, aby otwo­rzy­li zeszyty i zapisali temat „Świę­ty Józef – opie­kun
Jezusa”.
49
K. zachęca uczniów, aby przypomnieli sobie i podzielili się tym, co już wie­dzą na
temat świętego.
podanie prawdy
K. umieszcza na tablicy obraz z wizerunkiem św. Józefa i zachęca uczniów, aby
uważ­nie i w sku­pie­niu posłuchały tego, co o św. Józe­fie mówi Pi­smo św. (na lek­to­rów
na­le­ży wybrać dwóch dobrze czytających uczniów).
Mt 1,18-25 (podręcznik ucznia)
K. zadaje pytania:
– Czego dowiedzieliśmy się z tego fragmentu o św. Józefie?
(zaślubiony Maryi – był jej mężem; człowiek prawy, nie chciał narazić Jej
na zniesławienie itd.)
Mt 2,13-15
K. pyta:
– Czego doświadczył Józef?
(objawienia woli Bożej we śnie)
– Jak Józef zareagował na słowa anioła?
– O czym świadczy postawa Józefa?
(był posłuszny Bogu)
pogłębienie
K. czyta głośno tekst Mt 11,25-27 i stawia pytania:
– Kogo Jezus nazywa swoim Ojcem?
– Kim był dla Niego św. Józef?
K. podkreśla:
W ziemskim życiu Jezusa św. Józef pełnił taką rolę, jaką pe­łnią ojcowie w na­
szych rodzinach: troszczą się o nas, opiekują się nami i kochają.
Paul Claudel, na początku niewierzący, a następnie na­wró­co­ny na chrze­ści­jań­
stwo, tak opisuje postać św. Józefa:
„Józef to człowiek cichy, pełen pogody i wesołości. Ma wiel­ki szla­chet­ny nos,
muskularne ramiona i ręce, których je­den pa­lec był często obandażowany, jak
to zwykle widzimy u sto­la­rzy i cie­śli (…)
Widzę go w jego warsztacie. Słyszę głuchy stuk ka­wał­ków drzewa i zgrzyt piły,
słyszę głos jakiegoś dziecka, które szu­ka­jąc go woła: «Józefie, Józefie». Jego
warsztat musiał być ulu­bio­nym miejscem zabaw dziecinnych, jak każdy war­sztat
stolarza”.
(Paul Claudel, cyt za: Ks. L. Strada, Patron doskonały, Kraków 1976, s. 108)
50
Wiele osób doświadcza szczególnej opieki św. Józefa i dzięki jego wsta­wien­
nic­twu u Boga otrzymuje dużo różnorodnych łask.
K. poleca uczniom przeczytać z podręcznika o cudownej interwencji świętego w ży­ciu
Mie­czy­sła­wa Stępnia.
zastosowanie
Dziękując Bogu za Jezusa, dziękujemy Mu także za św. Józefa, który opie­ko­wał
się Nim; czcimy go 19 marca, w uroczystość św. Józefa Oblubieńca Naj­święt­szej
Ma­ryi Panny, oraz 1 maja, w dniu św. Józefa Rzemieślnika. Czy­ni­my to szcze­gól­
nie w pre­fa­cji, modlitwie dziękczynnej Kościoła.
K. rozdaje kartki z tekstem prefacji, prosi o jego przeczytanie i stawia pytania:
– Za jakie zalety św. Józefa dziękujemy Bogu?
– Jak możemy go naśladować?
K. prosi, aby każdy napisał krótką modlitwę do św. Józefa w intencji swojego taty lub
opiekuna; zostaną one przeczytane w ramach modlitwy na za­koń­cze­nie ka­te­che­zy.
Zakończenie
K. zadaje pracę domową.
Modlitwa na zakończenie.
Uwaga: W spotkaniu możemy poruszyć wybrane aspekty z życia św. Józefa, np.:
po­słu­szeń­stwo Bogu, pracowitość, oddanie Świętej Rodzinie, odwagę w wie­rze,
i ro­zwa­żyć je w kontekście sytuacji dziecka.
51
44. Oddaję cześć Maryi
w nabożeństwie majowym
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Zrozumienie, że pobożność maryjna jest istotnym elementem chrze­ści­jań­
skie­go kultu.
 Wdzięczność, miłość i zawierzenie Maryi swojego ży­cia.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń rozumie prawdę, że Maryja jest Matką Syna Bożego i Najczystszą
Dzie­wi­cą, której Kościół oddaje cześć
– rozumie, dlaczego Kościół czci Maryję
– wymieni sposoby oddawania czci Maryi.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi wy­ja­śnić, dlaczego maj nazywamy miesiącem Maryi
– potrafi modlić się litanią loretańską
– potrafi zaśpiewać wybraną pieśń maryjną.
Postawy:
– Uczeń wyraża wdzięczność, miłość i zawierzenie Maryi swojego życia
– chętnie bierze udział w nabożeństwach majowych.
Metody i formy pracy: modlitwa wierszem, po­ga­dan­ka, analiza tekstu z KKK,
zabawa „co oddajesz Maryi”, celebracja, śpiew, krzyżówka.
Środki dydaktyczne: KKK, piłka albo kłębek wełny, świe­ca, obraz i małe ob­raz­ki
z wizerunkiem Ma­ryi.
WPROWADZENIE
K. wita uczniów, wytwarza atmosferę serdeczności i zachęca do wspól­nej mo­dli­twy
słowami wiersza „Pieśnią wesela witamy” – czyta uczeń:
„Pieśnią wesela witamy,
o Maryjo, miesiąc Twój!
My Ci z serca cześć składamy,
Ty nam otwórz łaski zdrój.
W tym miesiącu ziemia cała
życiem, wonią, wdziękiem lśni,
wszędzie Twoja dźwięczy chwała,
gdy majowe płyną dni.
52
Słońce maja niech osuszy
z każdych oczu smutek, łzę.
Rosa łaski w każdej duszy
niech obmyje grzechu rdzę.
Dla nas wszystkich niech zaświta
twej miłości błogi raj,
całej ziemi niech zakwita,
o Maryjo, śliczny maj”.
K. wprowadza uczniów w temat katechezy, stawiając problem:
– Dlaczego maj został nazwany miesiącem Maryi?
– W jaki sposób czcimy Maryję?
K. uzupełnia wypowiedzi dzieci:
Najpiękniejszy miesiąc roku, Kościół poświęca Tej, która była naj­pięk­niej­szym
kwia­tem zie­mi. Mieszkańcy całej Polski zanoszą wte­dy swojej Pani i Królo­wej
kwiaty, modlitwy i pieśni, powierzając Jej siebie i Ojczyznę.
Ciekawostka: w Ameryce Południowej i Afryce odpowiednikiem na­sze­go
maja jest paź­dzier­nik, a w Abisynii (Etiopii) miesiącem Maryi od nie­pa­mięt­nych
cza­sów jest gru­dzień, jako najpiękniejsza pora w roku.
PODANIE PRAWDY
K. odczytuje tekst KKK 971 (podręcznik ucznia):
„«Błogosławić mnie będą wszystkie pokolenia» (Łk 1,48). «Po­boż­ność Ko­ścio­
ła względem Świętej Dziewicy jest we­wnę­trz­nym ele­men­tem kultu chrze­ści­jań­
skie­go». Najświętsza Dziewica… czczo­na jest pod zaszczytnym imie­niem Bo­żej
Ro­dzi­ciel­ki, pod której obronę ucie­ka­ją się w mo­dli­twach wierni we wszyst­kich
swoich przeciwnościach i po­trze­bach… Kult ten… wyraża się w świę­tach li­tur­
gicz­nych poświęconych Matce Bo­żej oraz w modlitwie”.
K. stawia pytania:
– Co to znaczy, że Maryja jest błogosławiona?
– Dlaczego Kościół czci Maryję?
– W jaki sposób oddajemy cześć Maryi na co dzień?
POGŁĘBIENIE
K., jeśli uzna za stosowne, może zachęcić dzieci do zabawy: „Co od­da­jesz Ma­ryi?”
Usta­wia dzie­ci w kręgu, sam staje w środku i gło­śno mówi: „co oddajemy Ma­ryi?”,
rzu­ca­jąc jed­no­cze­śnie piłką w stronę jednego z uczestników. Gdy dziec­ko zła­pie
pi­łkę, ma udzielić od­po­wie­dzi. Dzieci muszą udzielać od­po­wie­dzi na­tych­miast; kto
53
tego nie zrobi, od­pa­da z gry. Zwycięzcą zo­sta­je dziecko, które udzie­li­ło od­po­wie­dzi
za każ­dym razem. K. każdy rzut po­prze­dza pytaniem. Przykładowe od­po­wie­dzi:
zdro­wie, wzrok, myśli, czas, ręce, nogi, ro­zum, pa­mięć itp.
(Zabawa z książki „Mały pomocnik Maryi”, księdza Piotra Kubiaka)
K. reasumuje:
Każdy, kto kocha Maryję, zaprasza Ją do swojego życia, od­da­jąc Jej wszy­st­kie
swoje sprawy, a także sprawy swoich bliskich.
Niektórzy, czynią Maryję, Panią swojego życia i oddają Jej samych siebie. To
oddanie nazywamy aktem zawierzenia. Słowa takiej modlitwy poznaliśmy w ka­
te­che­zie o niepokalanym poczęciu Najświętszej Maryi Panny.
– Dlaczego dobrze jest zawierzyć swoje życie Maryi?
– Jak możemy to robić?
– Co w takim akcie jest ważne?
– Dlaczego trzeba ten akt ponawiać w swoim życiu?
– Co pomaga nam w oddaniu się Matce Bożej?
(modlitwa, nabożeństwo różańcowe itd.)
Ludzie gromadzą się w kościołach i przy kapliczkach, aby trwać przy Mat­ce
Bożej i oddawać Jej cześć.
K. zachęca uczniów do udziału w nabożeństwach majowych.
ZASTOSOWANIE
K. proponuje nabożeństwo. Wybrane dziecko zapala świe­cę przy ob­ra­zie lub fi­gu­rze
Matki Bożej. Dzieci śpiewają pie­śni, np. „Była cicha i piękna jak wio­sna”, a na­stęp­nie
wspólnie odma­wia­ją „Li­ta­nię loretańską” lub akt od­da­nia z katechezy 17. Na­bo­żeń­
stwo koń­czy­my pieśnią „Zdrowaś Maryjo” (podręcznik ucznia).
Zakończenie
K. prosi o zapisanie tematu „Oddaję cześć Maryi w nabożeństwie ma­jo­wym”. Roz­
da­je obrazki z wizerunkiem Maryi i zadaje pracę domową.
54
Spis treści
31. Jezus umacnia naszą wiarę – Przemienienie Pańskie .......................... 1
32a. Moje rekolekcje wielkopostne ........................................................... 4
32b. Moje rekolekcje wielkopostne ........................................................... 7
33. Liturgia Niedzieli Palmowej Męki Pańskiej ...................................... 10
Święte „Trzy dni paschalne” (Triduum)
34. Liturgia Wielkiego Czwartku . ........................................................... 14
35. Liturgia Wielkiego Piątku .................................................................. 18
VI
Wielkanoc – zapoczątkowanie pełni życia
36. Liturgia Wigilii Paschalnej i Niedziela Zmartwychwstania ..............
37. „Alleluja, Jezus żyje!” – liturgia Niedzieli Zmartwychwstania ........
38. Zmartwychwstanie podstawą i źródłem chrześcijańskiego życia . ....
39. Uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego .......................................
40. Duch Święty działa pośród nas ..........................................................
24
28
31
34
37
VII
Czas zwykły w ciągu roku – historia zbawienia trwa
41. Matka Jezusa jest Matką Kościoła . ...................................................
42. Czas zwykły w ciągu roku .................................................................
43. Święty Józef – opiekun Jezusa . .........................................................
44. Oddaję cześć Maryi w nabożeństwie majowym . ..............................
42
45
49
52
NOTATKI
45. Maryja – Królowa Polski
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Przyjęcie prawdy, że Maryja jest naszą Królową.
 Wdzięczność za obecność Maryi w dziejach naszego narodu. Postawa uwiel­
bie­nia dla Niej.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń wymieni wydarzenia hi­sto­rycz­ne świadczące o obecności Maryi w ży­
ciu narodu polskiego
– wymieni obietnice dane Maryi przez króla Jana Kazimierza w akcie ślu­bo­
wa­nia
– poda, kiedy obchodzimy święto Najświętszej Maryi Panny Królowej Pol­ski.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi wyjaśnić, dlaczego Maryję nazywamy Królową Polski
– potrafi ułożyć własny akt oddania się Maryi – Królowej Polski
Postawy:
– Uczeń wyraża wdzięcz­ność za obecność Maryi w dziejach naszego narodu
– zawierza Maryi swoje życie
– bierze udział we Mszy św. w święto Matki Bożej Królowej Polski.
Metody i formy pracy: pogadanka, analiza tekstu biblijnego, śpiew, analiza tek­stu
aktu ślubowania króla Jana Kazimierza, uroczyste ślu­bo­wa­nie, re­da­go­wa­nie
własnego ślubowania. Środki dydaktyczne: Pismo św., świeca, obraz przed­sta­wia­ją­cy Matkę Bożą, tek­sty
biblijne i liturgiczne (teczka pomocy), kaseta ma­gne­to­fo­no­wa z na­gra­niem
„ape­lu ja­sno­gór­skie­go”.
WPROWADZENIE
K. nawiązuje więź z uczniami. Wita grupę, prosi o przypomnienie po­prze­dniej ka­te­
che­zy.
K. śpiewem „apelu jasnogórskiego”, odtworzonego z kasety ma­gne­to­fo­no­wej, przy­go­
to­wu­je uczniów do nowego tematu.
– Jak zwracamy się do Maryi śpiewając „Apel Jasnogórski”?
– Dlaczego Maryję nazywamy Królową Polski?
K. reasumuje:
Naród polski już od dawna czci Maryję jako swoją Królową. Na dzi­siej­szej
katechezie dowiemy się, kto i kiedy nadał Maryi ten tytuł.
1
K. wiesza na tablicy obraz Najświętszej Maryi Panny – Królowej Pol­ski i za­chę­ca do
mo­dli­twy „Pozdrowienie anielskie”.
PODANIE PRAWDY
K. poleca odszukać i przeczytać tekst J 19,25-27.
– Co ważnego dokonało się przed śmiercią Pana Jezusa?
– Co znaczą słowa Pana Jezusa, skierowane wówczas do Matki?
– Co znaczą słowa skierowane wtedy do ucznia?
K. przybliża problem katechezy:
Scena pod krzyżem przywodzi na myśl ważne wydarzenie z życia na­ro­du pol­
skie­go. 1 kwietnia 1665 roku, czyli ponad 300 lat temu, król Jan Kazimierz wy­brał
Maryję na Królową Polski. Tym aktem, oddał Maryi du­cho­wą wła­dzę nad całym
narodem, którą Ona do dziś roz­ta­cza nad każ­dym z nas.
K. powinien krótko opowiedzieć o cudownej obronie Jasnej Góry w cza­sie na­jaz­du
Szwedów w roku 1655, oraz o historycznym kon­tek­ście ślu­bów króla Jana Ka­zi­mie­
rza.
POGŁĘBIENIE
K. (albo przygotowany wcześniej uczeń) czyta głośno w całości lub w ob­szer­nym frag­
men­cie (podanym niżej) tekst aktu ślubowania kró­la Jana Kazimierza. Ucznio­wie
powinni wynotować, jakie kon­kret­ne obiet­ni­ce zostały złożone Mat­ce Bożej (mogą
ko­rzy­stać z podręczników).
„Wielka Boga-Człowieka Matko, Przeczysta Panno! Ja, Jan Ka­zi­mierz, z ła­ski
Twego Syna, Króla królów, a Pana swojego, i z Twojej łaski król, u stóp Two­ich
najświętszych padając na ko­la­na, obieram Cię dzisiaj za Pa­tron­kę, moją i moich
państw Kró­lo­wą, i polecam Two­jej szczególnej opiece i obro­nie siebie sa­me­go
i moje Królestwo Pol­ski…
Wzywam pokornie, w tym opłakanym i zamieszanym kró­le­stwa mego sta­nie,
Twojego miłosierdzia i pomocy przeciw nie­przy­ja­cio­łom Rzym­skie­go Ko­ścio­ła.
A ponieważ największymi Twymi do­bro­dziej­stwa­mi zo­bo­wią­za­ny czuję w sobie
gorące pra­gnie­nie służenia Ci gor­li­wie z narodem, przy­rze­kam więc, moim oraz
imieniem rządów i ludu, Tobie i Twemu Synowi, Panu na­sze­mu, Jezusowi Chry­
stu­so­wi, że cześć Twoją wszędzie po kra­jach mego królestwa szerzyć będę.
Przyrzekam wreszcie i ślubuję wyjednać u Stolicy Apo­stol­skiej… aby dzień
ten corocznie dla Ciebie i SynaTwego na po­dzię­ce za łaski wiecznymi czasy ob­
cho­dzo­no i święcono”.
K. stawia pytania:
– Co obiecał Matce Bożej król Jan Kazimierz?
– Do czego zobowiązał naród polski swoimi ślubami?
– Jak dotrzymujemy tych przyrzeczeń w naszym życiu co­dzien­nym?
2
– W jaki sposób możemy oddawać cześć Królowej Polski?
– Kiedy obchodzimy uroczystość Najświętszej Maryi Panny jako Królowej
Polski? (3 maja)
– Dlaczego powinniśmy pamiętać o tym dniu?
ZASTOSOWANIE
Jeśli czas pozwoli, K. może omówić pokrótce liturgię uroczystości lub jej frag­men­ty,
zwyczaje z tym dniem związane, oraz opo­wie­dzieć o prze­ży­wa­niu tej uro­czy­sto­ści na
Jasnej Górze.
K. może wykorzystać teksty z liturgii słowa: Ap 11,19a; 12,1.3-6a.10ab; Kol 1,12-16;
J 19,25-27, oraz prefację o Maryi – Królowej Polski (teczka pomocy).
K. zapala świecę, zawiesza obraz Maryi i prosi uczniów o wspólną modlitwę: „Pod
Twoją obronę”. Na koniec zo­sta­je uro­czy­ście od­śpie­wa­ny apel ja­sno­gór­ski lub pieśń
„O wielka Matko Boga i Czło­wie­ka”.
Zakończenie
K. poleca zapisać temat „Uroczystość Królowej Polski” oraz ułożyć krót­ki akt od­da­
nia się pod opiekę Matce Bożej wraz z po­dzię­ko­wa­niem za Jej obecność w na­szym
ży­ciu.
K. zachęca do udziału we Mszy św. w uroczystość Królowej Polski i zadaje pra­cę
do­mo­wą.
Modlitwa: „Boże, Ty dałeś narodowi polskiemu…” (podręcznik ucznia).
3
46. Liturgia uroczystości Trójcy Świętej
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Przyjęcie i zapamiętanie prawdy, że Bóg jest jeden w Trzech Osobach: Oj­
ciec, Syn i Duch Świę­ty.
 Akceptacja tajemnicy Trójcy Świętej. Wdzięczność Bogu, za objawienie
tajemnicy swego we­wnętrz­ne­go życia.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń rozumie, że Osoby Trój­cy Świętej są sobie równe, sta­no­wią jedno
– rozumie, że słowa wypowiadane przy znaku krzyża są wyrazem czci od­da­wa­
nej Bogu w Trójcy Świętej
– pamięta mszalne wyznanie wiary
– poda, kiedy obchodzimy uroczystość Trójcy Świętej.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi uza­sad­nić, w czym przejawia się jedność Trójcy Świętej
– potrafi opisać działanie Boga Ojca, Syna i Ducha Świętego w życiu czło­wie­ka
– potrafi wyjaśnić, dlaczego chrzest św. jest włączeniem w tajemnicę Trójcy
Świętej
– potrafi wyodrębnić poszczególne artykuły wiary.
Postawy:
– Uczeń akceptuje tajemnicę Trójcy Świętej
– wyraża wdzięczność Bogu za objawienie tajemnicy swego wewnętrznego
życia
– wyraża postawę odpowiedzialności za budowanie jedności i miłości wśród
ludzi.
Metody i formy pracy: pogadanka, praca w grupach, analiza tekstu biblijnego,
śpiew, opowiadanie, graficzne przedstawienie treści.
Środki dydaktyczne: Pismo św., teksty pieśni, kolorowa kreda, trzy jednakowe świe­
ce, tekst Credo (teczka pomocy).
WPROWADZENIE
K. wita się z uczniami i podkreśla, że dzisiejszy temat wymagać będzie z ich strony
szczególnego zaangażowania.
K. stawia pytanie:
– Jak nazywają się sprawy, sytuacje, których nie po­tra­fi­my zrozumieć i wy­ja­
śnić, polegając tylko na ludzkiej wiedzy? (ta­jem­ni­ce)
4
K. prosi o podanie przykładów (życie, śmierć, niebo, zmar­twy­chw­sta­nie i inne).
K. wprowadza w temat:
Dziś postaramy się lepiej zgłębić największą ta­je­mni­cę na­szej wia­ry, to jest
tajemnicę Boga Trójjedynego, Boga w Trzech Osobach: Ojca, Syna i Ducha
Świętego.
Św. Augustyn wypowiedział kiedyś takie słowa:
„Trójcę wszechmocną któż pojąć zdoła?… Idź jednak przed siebie, wia­ro
moja, i wyznawaj Panu, Bogu Twemu: Święty, Świę­ty, Święty, Panie Boże mój,
w imię Twe zostaliśmy ochrzczeni, Ojcze, Synu i Du­chu Święty… Któryż czło­wiek
może pomóc drugiemu człowiekowi w zrozumieniu tej prawdy?… Ciebie trze­ba
o to prosić, w Tobie szukać, do Twoich wrót kołatać. Do­pie­ro wtedy otrzymamy,
wte­dy znaj­dzie­my, wtedy wrota się przed nami otworzą”.
K. zachęca do modlitwy:
Prośmy Boga, aby oświecił nasze umysły i pozwolił nam poznać siebie w Trój­cy
jedynego – „Wierzę w Ciebie, Boże żywy”.
K. powinien zwrócić uwagę na słowa towarzyszące wykonywaniu znaku krzyża,
które są wyrazem czci oddawanej Ojcu, Synowi i Duchowi Świę­te­mu.
PODANIE PRAWDY
K. dzieli klasę na grupy; każda z nich otrzymuje tekst i pytanie, na które ma od­po­
wie­dzieć.
Grupa 1: Mt 11,25-27
– Co Jezus mówi o sobie i swoim Ojcu?
Grupa 2: J 5,37
– Kto posłał Jezusa na ziemię?
Grupa 3: J 14,6
– Jaką drogę do Ojca pokazuje nam Jezus?
Grupa 4: J 14,16-17
– Kogo Ojciec i Syn posyłają ludziom?
– Jaka jest rola Ducha Świętego?
K. poleca, aby po pracy w zespołach, przedstawiciele grup odczytali gło­śno po­da­ne
wersety Pisma św. i udzielili odpowiedzi na po­sta­wio­ne pytania.
POGŁĘBIENIE
Po krótkiej rozmowie K. zachęca do podania i zapisania wnio­sków, np.:
1. Jezus i Ojciec są jednością.
2. Bóg Ojciec posłał na świat Syna, aby wybawił ludzi od grze­chu.
3. Jezus otworzył nam drogę i prowadzi nas do Boga Ojca.
5
4. Bóg Ojciec i Syn Boży zesłali na ziemię Ducha Świętego, który nas jed­no­
czy, uświęca, czyni dziećmi Bożymi.
5. Ojciec, Syn i Duch Święty są równi sobie, stanowią jedno.
Można omawianą prawdę przedstawić także w formie graficznej:
BÓG
OJ­CIEC
SYN BOŻY
Trójca
święta
DUCH
ŚWIĘTY
K. zapala trzy jednakowe świece i pokazując trzy płomienie, porównuje je do Trzech
Osób Boskich, które zjednoczone w działaniu, stanowią jedno, jak jed­nym staje się
płomień po zbliżeniu do sie­bie płomieni trzech świec.
K. stawia pytania:
– Kiedy obchodzimy uroczystość Trójcy Świętej?
– Jak wspominamy Ją w Eucharystii?
Ojciec – do Niego zwracamy się w modlitwach, Jemu skła­da­my Ofia­rę.
Syn – przez Niego, z Nim i w Nim zanosimy do Boga Ojca mo­dli­twy i ofia­ry.
Duch Święty – jednoczy nas w wierze, miłości, oświeca na­sze umysły, umac­nia nas
do przyjęcia Bożego słowa. Jego mocą do­ko­nu­je się cu­dow­na prze­mia­na darów
w Ciało i Krew Pana Jezusa.
– Kiedy wyznajemy wiarę w Trójcę Świętą?
K. rozdaje uczniom tekst mszalnego wyznania wiary (teczka pomocy) i poleca za­zna­
czyć róż­nym kolorem treści odnoszące się do poszczególnych Osób Trójcy Świę­tej.
Następnie zachęca do uroczystego wypowiedzenia zaznaczonych słów w po­sta­wie
stojącej.
ZASTOSOWANIE
K. stawia problem:
– Do czego wzywa nas Bóg, objawiając tajemnicę swego życia we­wnętrz­ne­
go, opartego na miłości i jedności?
K. zachęca do modlitwy:
Uwielbiajmy Boga za to, że od chwili chrztu św., włączył nas w ta­je­mni­cę
Trójcy Świętej. Prośmy Go, aby nauczył nas żyć ze wszystkimi w jedności, mi­ło­ści
i pokoju.
6
Śpiew:
„Ojcze, chwała Tobie, swe życie składam Tobie,
kocham Ciebie.
Jezu, chwała Tobie, swe życie składam Tobie,
kocham Ciebie.
Duchu, chwała Tobie, swe życie składam Tobie,
kocham Ciebie”.
Trójco, chwała Tobie, swe życie składam Tobie,
kocham Ciebie.
Zakończenie
K. poleca zapisać do zeszytów temat „Tajemnica Trójcy Świętej” oraz no­tat­kę
z tablicy.
K. przypomina o udziale we Mszy św. w uroczystość Trójcy Świętej i zadaje pracę
domową.
Modlitwa: kolekta z uroczystości Trójcy Świętej (podręcznik ucznia).
Uwaga: K. na początku bądź w trakcie katechezy może sko­rzy­stać z te­kstów
liturgicznych:
Rok A Wj 34,4b-6. 8-9 2 Kor 13,11-13 J 3,16-18 Rok B Rok C
Pwt 4,32-34 Prz 8,22-31
Rz 8,14-17 Rz 5,1-5
Mt 28,16-20 J 16,12-15
Można też wykorzystać opowiadania z podręcznika ucznia.
7
47. Liturgia uroczystości Najświętszego
Ciała i Krwi Chrystusa
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Zapamiętanie prawdy, że w Eu­cha­ry­stii Chrystus daje nam siebie jako po­
karm na drogę do nie­ba.
 Wdzięczność Chrystusowi za Jego obec­ność pod po­sta­cia­mi chleba
i wina.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń poda, kiedy obchodzimy Uroczystość Ciała i Krwi Pańskiej.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi zin­ter­pre­to­wać wybrane teksty biblijne mówiące o Eu­cha­ry­stii
– potrafi wyjaśnić, co wyraża udział w procesji Eucharystycznej
– potrafi ułożyć modlitwę dziękczynną, którą pomodli się po przyjęciu Ciała
Chrystusa.
Postawy:
– Uczeń wyraża postawę wdzięczności Jezusowi za Jego obec­ność pod po­sta­
cia­mi chleba i wina
– często przystępuje do Komunii św.
– bierze udział we Mszy św. i procesji Bożego Ciała.
Metody i formy pracy: pogadanka, śpiew, praca w grupach, analiza tekstu bi­blij­
ne­go, graficzne przedstawienie treści, analiza wiersza, świadectwo.
Środki dydaktyczne: Pismo św., kartonowy emblemat w kształ­cie kie­li­cha i pa­te­ny
peł­nej małych hostii, kolorowa kreda, wiersz Woj­cie­cha Bąka.
WPROWADZENIE
K. wita się z uczniami i przygotowuje ich do przyjęcia nowych treści. Może to zrobić
następująco:
– Dlaczego ludzie muszą jeść?
– Co najbardziej lubicie jeść?
– Co się dzieje, kiedy ludzie głodują?
– Do czego potrzebne nam jest dobre zdrowie i siła fi­zycz­na?
– Jakiego jeszcze pokarmu potrzebujemy w życiu?
K. zachęca do modlitwy pieśnią „Jeden chleb, co zmienia się w Chry­stu­sa Cia­ło”.
8
PODANIE PRAWDY
Uczniowie przypominają sobie wszystko, co wiedzą o Eucharystii.
K. stawia pytania:
– Co to jest Eucharystia?
– Kiedy Pan Jezus ustanowił Eucharystię?
(Wielki Czwar­tek, ostat­nia wie­cze­rza)
– Jakimi słowami to uczynił?
(„Bierzcie i jedzcie… Bierzcie i pijcie… To czyńcie na moją pamiątkę”)
– Dlaczego Jezus ofiarował nam swoje Ciało i Krew na pokarm?
K. poleca odszukać teksty z Pisma św. i odpowiedzieć na pytania.
Grupa 1: J 6,54-55 (podręcznik ucznia)
– W jakim celu mamy spożywać Ciało i Krew Chrystusa?
Grupa 2: 1 Kor 11,27-29
– Jak należy spożywać Ciało i Krew Chrystusa?
Uczniowie wypisują odpowiedzi do tabeli pod hasłem „Ciało i Krew Chry­stu­sa”
(można przypiąć do tablicy kartonowy kielich i patenę z hostiami).
CIAŁO I KREW CHRY­STU­SA
Dlaczego spożywamy?
– aby otrzymać życie wieczne
– trwać w Chrystusie – pozwolić Chrystusowi wejść
w nasze życie
– jednoczyć się z Nim
– otrzymać siłę na drogę do Ojca
Jak spożywamy?
– godnie
– z czystym sercem
– z miłością
– pamiętając, że spożywamy
prawdziwe Ciało i pijemy
prawdziwą Krew Chrystusa
9
POGŁĘBIENIE
K. stawia pytania:
– Co znaczy w pełni uczestniczyć we Mszy św.?
– W jaki sposób Kościół wyraża wdzięczność i uwielbienie Panu Je­zu­so­wi za
to, że pozostał z nami pod postacią chleba i wina?
(każda Msza św., Wielki Czwartek, uroczystość Bożego Ciała)
– Kiedy obchodzimy Boże Ciało?
(pierwszy czwartek po niedzieli Trójcy Świętej)
– Czym ta uroczystość różni się od innych? (procesja)
– Czego wyrazem są procesje?
(oddanie publicznej czci Zbawicielowi, symbol pielgrzymowania do nie­ba)
– W jaki sposób należy uczestniczyć w procesji?
ZASTOSOWANIE
K. stawia pytania:
Chrystus daje nam siebie.
– Jak winniśmy Go przyjmować?
– Co powinniśmy zmienić w naszym dotychczasowym sposobie przy­stę­po­wa­
nia do Komunii św.?
– Jakie możemy podjąć postanowienie?
(częste przyjmowanie Go w Ko­mu­nii św.)
K. może zwrócić uwagę na postawy uczniów w czasie przyj­mo­wa­nia Eu­cha­ry­stii (ze­
wnętrz­ne i wewnętrzne), jak przyklękanie, skła­da­nie rąk.
K. zachęca, aby uczniowie w skupieniu wysłuchali wiersza:
„Niechaj Cię przyjmę, aby żadna ściana –
Ni tchnienie między nami już nie stało –
Oto Krew Twoja w mojej krwi rozlana
I Ciałem Twoim żyje moje ciało!
Tyś nie jest mną – a jestem pełny Ciebie.
Jakbym nie sobą był – lecz Twym naczyniem –
I słyszę: głos Twój dźwięczy w moim śpiewie –
I czuję: oddech Twój z płuc moich płynie!
Nie ma mnie. Jesteś tylko Ty. Jam jest narzędziem
I ślepo się poddałem – Tobą jestem!
I coraz więcej Ciebie – każdym gestem
Zakreślam Twoją wolę – nią dojrzewam –
Ty, któryś był i jest, i będziesz!”
(Woj­ciech Bąk)
10
K. za pomocą pytań kieruje analizą wiersza:
– O co modli się poeta?
– Dlaczego utożsamia się z Chrystusem?
– Czego nas uczy?
K. może przeczytać z uczniami świadectwo Pascala Pingaul, a następnie po­roz­ma­
wiać z uczniami na temat pragnienia spotkania z Jezusem czteroletniego Na­ta­na­ela
oraz na temat naszych pragnień.
Zakończenie
K. zachęca do modlitwy pieśnią „Idzie mój Pan”.
K. poleca zapisać temat „Uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Pańskiej” oraz
notatkę z tablicy i zadaje pracę domową.
Uwaga: K. może skorzystać z tekstów liturgicznych lub innych tekstów o Eu­
cha­ry­stii.
Rok A
Rok B
Rok C
Pwt 8,2-3.14b-16a
1 Kor 10,16-17
J 6,51-58
Wj 24,3-8Rdz 14,18-20
Hbr 9,11-15
1 Kor 11,23-26
Mt 14,12-16.22-26Łk 9,11b-17
11
48. Liturgia uroczystości Najświętszego
Serca Pana Jezusa
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Przyjęcie prawdy, że Bóg ukochał nas miłością nie­skoń­czo­ną.
 Wdzięczność za dar miłości, którą obdarza nas Bóg.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń rozumie prawdę, że Bóg ukochał nas miłością nie­skoń­czo­ną
– rozumie przesłanie płynące z obrazu Miłosierdzia Bożego
– poda, kiedy obchodzimy uroczystość ku czci Serca Pana Jezusa.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi scharakteryzować miłość Boga do człowieka
– potrafi opowiedzieć historię obrazu Miłosierdzia Bożego.
Postawy:
– Uczeń wyraża po­sta­wę wdzięczności za dar miłości, którą ob­da­rza nas Bóg
– naśladuje dobroć i miłość Jezusa
– wyraża miłość względem Boga i ludzi
– w skupieniu adoruje Najświętsze Serce Pana Jezusa.
Metody i formy pracy: opowiadanie, śpiew, analiza tekstu biblijnego, świa­dec­two,
pogadanka, medytacja obrazu.
Środki dydaktyczne: Pismo św., serce z kartonu, obraz „Jezu, ufam Tobie”, fo­to­
gra­fia s. Faustyny Kowalskiej.
WPROWADZENIE
K. wita się z uczniami, nawiązuje do poprzedniej katechezy, kil­ku wy­bra­nym uczniom
sprawdza pracę domową.
K. przez opowiadanie prowadzi do nowego tematu:
„Mężczyzna bez nóg siedział na chodniku i wyciągał rękę, prosząc prze­cho­
dzą­cych obok niego ludzi o jałmużnę. Więk­szość prze­cho­dniów nie zwracała na
niego uwagi. Jeden za­trzy­mał się i powiedział:
– Chętnie bym ci coś ofiarował. Ale jak na złość nie mam grosza przy sobie.
Na to kaleka uśmiechnął się i odparł:
– Dałeś mi coś więcej niż pieniądze. Ofiarowałeś mi swoje SER­CE”.
(Podzielone serce, w: Ks. Z. Trzaskowski, Zdać się na Boga, Kielce 1993, t. II, s. 27)
K. stawia pytanie:
– Jak rozumiecie słowa „ofiarowałeś mi swoje serce”?
12
– O czym przypomina nam serce?
K. może pokazać serce z czerwonego kartonu.
– W jaki sposób ktoś podarował wam swoje serce?
– Kiedy wy ofiarowaliście serce innym?
K. zachęca do modlitwy:
Prośmy Pana Boga słowami pieśni „O Jezu, cichy i pokorny” (podręcznik
ucznia), aby Bóg uczy­nił nasze serca podobnymi do Serca swojego, które jest
zna­kiem mi­ło­ści do­sko­na­łej i czystej.
PODANIE PRAWDY
K. stawia pytania:
– Jaka jest miłość Boga?
– Czym różni się ona od miłości ludzkiej?
Uczniowie mogą przypomnieć najważniejsze fakty z historii zba­wie­nia.
– Jak Bóg okazywał swoją miłość ludziom na przestrzeni wieków?
– Kiedy Bóg objawił nam całą pełnię swojej miłości?
K. prosi o przeczytanie 1 J 4,7-16, następnie pyta:
– Co znaczy „narodzić się z Boga” i „znać Boga”?
– Dlaczego Bóg posłał na świat swojego Syna, Jezusa Chrystusa?
– Do czego nas zobowiązuje przyjście Jezusa?
– Co jest warunkiem trwania w Bogu?
K. może odwołać się do opowiadania z początku katechezy.
– Dlaczego Serce Jezusa nazywamy Najświętszym?
POGŁĘBIENIE
K. zawiesza na tablicy obraz „Jezu, ufam Tobie” i pyta uczniów:
– Kogo przedstawia ten obraz?
– Co szczególnego jest w postaci Jezusa?
– Co oznaczają promienie wypływające z serca?
Jeżeli większość uczniów nie zna historii tego obrazu, K. winien ją krótko opo­wie­
dzieć:
Siostra Faustyna, z domu Helena Kowalska, służyła Bogu w Zgro­ma­dze­niu
Matki Bożej Miłosierdzia. Od pierwszych dni pobytu w za­ko­nie od­czu­wa­ła szcze­
gól­ną obecność Jezusa. Po raz pierwszy Jezus ukazał się jej 22 lutego 1931 roku
w Płoc­ku. W jej dzien­nicz­ku czytamy:
„Wieczorem, kiedy byłam w celi, ujrzałam Pana Jezusa ubra­ne­go w sza­cie
bia­łej. Jedna ręka wzniesiona do bło­go­sła­wień­stwa, a druga do­ty­ka­ła szaty na
13
pier­siach. Z uchylenia szaty na piersiach wychodziły dwa wielkie pro­mie­nie, je­den
czerwony, a drugi biały. W milczeniu wpa­try­wa­łam się w Pana, dusza moja była
przejęta bojaźnią, ale i ra­do­ścią wielką. Po chwili po­wie­dział mi Je­zus:
– Wymaluj obraz według rysunku, który widzisz, z pod­pi­sem «Jezu, ufam To­bie».
Pragnę, aby ten obraz czczono naj­pierw w kaplicy wa­szej i na ca­łym świe­cie”.
Nieco później sam Pan Jezus objawił jej znaczenie tych pro­mie­ni – biały pro­
mień oznacza wodę, która usprawiedliwia dusze; czerwony pro­mień ozna­cza
Krew, która jest życiem dusz: „Te dwa promienie wy­szły z wnę­trz­no­ści mi­ło­sier­
dzia mojego wów­czas, kiedy konające serce moje zostało włócz­nią otwar­te na
krzy­żu… Szczę­śli­wy, kto w ich cieniu żyć będzie…”
K. informuje uczniów o tym, że 30 kwietnia 2000 r. Ojciec Święty Jan Pa­weł II do­
konał kanonizacji siostry Faustyny Kowalskiej.
ZASTOSOWANIE
K. prosi, aby dzieci wstały, popatrzyły na obraz i na krzyż, a potem po­wie­dzia­ły Je­zu­
so­wi w ciszy własnego serca, jak bardzo Go kochają.
Po chwili skupienia wszyscy podejmują śpiew pieśni „O Jezu, ci­chy i po­kor­ny, uczyń
serce me według serca Twego” (trzy razy) lub „Jezu, ufam To­bie”.
K.: Serce Jezusa, gorejące ognisko miłości…
U.: zmiłuj się nad nami.
Serce Jezusa, sprawiedliwości i miłości skarbnico…
Serce Jezusa, dobroci i miłości pełne…
K. przypomina, że Kościół ustanowił specjalną uroczystość ku czci Ser­ca Pana Je­zu­
sa. Obchodzimy ją w piątek, w oktawie Bożego Ciała.
K. za­chę­ca, aby wszystkie dzieci wzięły w niej udział.
Zakończenie
K. poleca zapisać temat „Uroczystość Najświętszego Serca Pana Jezusa”.
K. poleca, aby na następną katechezę chłopcy przygotowali wia­do­mo­ści na te­mat
św. Pawła, a dziewczynki na temat św. Piotra (zadanie 3).
Uwaga: W katechezie można wykorzystać fragmenty filmu „Fau­sty­na” lub
teksty z liturgii:
Rok A Rok B Rok C
Pwt 7,6-11Oz 11,1. 3-4.8c-9Ez 34,11-16
1 J 4,7-16Ef, 8,12.14-19
Rz 5,5-11
Mt 11,25-30J 19,31-37Łk 15,3-7
14
49. Liturgia uro­czy­sto­ści św. Apostołów
Piotra i Pawła
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Zapamiętanie prawdy, że święci Piotr i Paweł miłowali Jezusa aż do po­nie­
sie­nia męczeńskiej śmierci.
 Wdzięczność Bogu za dar świętych apostołów. Go­to­wość bycia apo­sto­łem
w ro­dzi­nie, w szkole, na po­dwór­ku.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń rozumie, że święci Piotr i Paweł kochali Jezusa aż do poniesienia
mę­czeń­skiej śmierci
– poda, kiedy obchodzimy uroczystość świętych Apostołów Piotra i Pawła.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi opowiedzieć najważniejsze wydarzenia z życia świętych Apo­
sto­łów Piotra i Pawła
– potrafi ułożyć modlitwę w intencji Ojca św.
Postawy:
– Uczeń wyraża wdzięczność za dar świętych Apostołów Piotra i Pawła
– wyraża gotowość bycia apostołem w rodzinie, w szkole i na podwórku
– modli się za biskupów i księży.
Metody i formy pracy: krzyżówka, pogadanka, analiza tekstu biblijnego, śpiew,
opowiadanie.
Środki dydaktyczne: Pismo św., krzyżówka dla każdego ucznia, obrazy przed­sta­
wia­ją­ce świętych Piotra i Pawła.
WPROWADZENIE
K. wita uczniów, zachęca do wspólnej modlitwy („Skład apostolski”).
K. rozdaje uczniom diagram krzyżówki i prosi o jej rozwiązanie (teczka po­mo­cy).
K. stawia pytania:
– Kim jest apostoł? (z greckiego „posłany”)
– Ilu apostołów wybrał Pan Jezus?
– Jakie mieli imiona?
– Jaką misję do wypełnienia powierzył im Chrystus?
– Kto dziś jest następcą apostołów?
15
PODANIE PRAWDY
Uczniowie mieli przygotować wiadomości na temat św. Piotra i Pawła. K. umiesz­cza
na tablicy obraz św. Piotra i prosi, aby dziew­czyn­ki (dwie lub trzy) opo­wie­dzia­ły o św.
Piotrze, zwra­ca­jąc uwa­gę na to, co w jego życiu było najistotniejsze, np.:
1. Cudowny połów ryb.
2. Wyznanie, że Jezus jest Synem Bożym.
3. Wyparcie się Jezusa.
4. Przeżycia przy grobie Pana Jezusa.
5. Spotkanie ze Zmartwychwstałym.
6. Przyjęcie najwyższej władzy w Kościele.
7. Pierwsze wystąpienie.
8. Męczeńska śmierć (ukrzyżowanie głową w dół).
K. umieszcza na tablicy obraz św. Pawła i prosi, aby chłopcy opo­wie­dzie­li o św.
Paw­le:
1. Szaweł jako bezwzględny prześladowca chrześcijan.
2. Cudowne nawrócenie Szawła.
3. Podróże misyjne, nauczanie.
4. Uwięzienie i skazanie na śmierć (przez ścięcie mieczem).
POGŁĘBIENIE
K. zadaje pytania:
– Co nas zachwyca w postawie tych dwóch apostołów?
K. poleca chłopcom odnaleźć i przeczytać 2 Tm 4,6-8.17-18, a dziew­czyn­kom
Dz 12,1-11 (podręcznik ucznia).
K. stawia pytania:
– W jaki sposób św. Paweł ocenia swoje życie i swoją pracę „dla sprawy
Chrystusa”?
– Co oznaczają słowa: „W dobrych zawodach wystąpiłem, bieg ukończyłem, wiary ustrzegłem”?
– Dlaczego Piotr znalazł się w więzieniu?
– Co robił Kościół w czasie uwięzienia Piotra?
– Dlaczego anioł go uwolnił?
– Czego nas uczą apostołowie?
– W jaki sposób Kościół oddaje cześć świętym apostołom?
– Kiedy obchodzimy uroczystość św. Apostołów Piotra i Pawła?
– Co możemy zrobić, by stać się apostołami naszych cza­sów?
16
ZASTOSOWANIE
K. prosi o chwilę ciszy i zastanowienie się nad następującymi py­ta­nia­mi:
– Jakie jest moje życie dla Chrystusa?
– Co robię, aby dzięki mnie poznawali Go inni?
– Czy mogę nazwać siebie apostołem?
– Jak często modlę się w intencji Ojca św., następcy św. Pio­tra?
– Jak często pamiętam w swojej modlitwie o biskupach i prezbiterach
(księżach)?
Zakończenie
K. zachęca do modlitwy pieśnią:
„Kocham Ciebie, Jezu,
wznoszę ręce, dając cześć,
całym światem jesteś mi,
uwielbiam Twoje imię, Panie”.
K. poleca zapisać temat „Uroczystość św. Apostołów Piotra i Pa­wła” oraz zda­nie:
„Idźcie i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Sy­na, i Du­
cha Świętego” (Mt 28,19a).
K. zadaje pracę domową.
Uwaga: Pozostałe teksty do wykorzystania z liturgii słowa – Dz 12,1-11;
Mt 16,13-19.
17
50. Liturgia uroczystości Wniebowzięcia
Najświętszej Maryi Panny
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Pogłębienie prawdy o wniebowzięciu Najświętszej Maryi Panny.
 Świadomość obecności Wnie­bo­wzię­tej pośród nas, i jej wstawiennictwa za
nami przed Bogiem.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń rozumie prawdę o wniebowzięciu Naj­święt­szej Maryi Panny
– wymieni zwyczaje związane z uroczystością Wniebowzięcia Najświętszej
Maryi Panny
– poda, kiedy obchodzimy uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi
Panny.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi uzasadnić, dlaczego Maryja została wzięta do nie­ba
– potrafi zinterpretować tekst obrzędu błogosławieństwa płodów ziemi.
Postawy:
– Uczeń wyraża radość z obecności Maryi wniebowziętej po­śród nas
– wyraża wdzięczność za wstawiennictwo Maryi za nami przed Bogiem
– bierze udział we Mszy św. w uroczystość Wniebowzięcia.
Metody i formy pracy: pogadanka, medytacja obrazu, analiza tekstów: bi­blij­ne­go,
z KKK i św. Jana Damasceńskiego, modlitwa.
Środki dydaktyczne: Pismo św., obraz wniebowzięcia Maryi, bukiet ziół i kwia­
tów.
WPROWADZENIE
K. zachęca do przypomnienia treści katechezy o wnie­bo­wstą­pie­niu Chrystusa:
– Co uczynił Jezus 40 dni po swoim zmartwychwstaniu?
– Jaką obietnicę dał ludziom, wstępując do nieba?
– Czym jest niebo dla wszystkich wierzących?
(dom Ojca, ojczyzna nie­bie­ska, wieczność przy Bogu)
– Kogo Bóg zaprasza do nieba?
– Jak możemy się przygotować na spotkanie z Bogiem w ojczyźnie nie­bie­skiej?
K. wprowadza w temat:
Nasze dzisiejsze spotkanie pozwoli nam poznać prawdę, że niebo jest do­mem,
w którym Bóg ze wszystkimi świętymi i Matką Bożą oczekuje na każdego z nas.
W każdym domu jest kochająca matka. W niebie jest nią Ma­ry­ja. Po­mó­dl­my się
do Niej słowami „Pozdrowienia Anielskiego”.
18
PODANIE PRAWDY
K. umieszcza na tablicy obraz ukazujący wniebowzięcie Maryi. Stawia py­ta­nia:
– Co to znaczy, że Maryja została wzięta do nieba?
(nie musiała umierać, nie musiała oczekiwać na zmar­twych­wsta­nie, została
wzięta z ciałem i duszą do domu Ojca)
– Dlaczego Maryja została wzięta do nieba?
(jest Matką Jezusa, była bez grzechu)
K. uzupełnia:
Śmierć jest skutkiem grzechu pierworodnego. Maryja była od niego wolna,
tzn. niepokalanie poczęta, i dlatego nie do­świad­czy­ła jego skutków.
– Czego Bóg chce nas nauczyć przez wniebowzięcie Maryi?
(my też je­ste­śmy powołani do nieba)
K. prosi o odczytanie Łk 1,39-56 (Ewangelia z 15 sierpnia) i pyta:
– Jak Elżbieta nazywa Maryję?
– Co to znaczy, że Maryja jest błogosławiona?
– Dlaczego Elżbieta cieszy się Maryją?
– Za co Maryja wielbi Boga?
Bóg umiłował Maryję. Był stale obecny w Jej życiu, a na ko­niec nie pozwolił
Jej umrzeć, lecz wziął Ją do nieba, skąd Maryja nieustannie otacza nas swoją
opie­ką i miłością.
pogłębienie
K. prosi, by uczeń zapisał na tablicy: 15 VIII – uroczystość Wnie­bo­w zię­cia
Najświętszej Maryi Panny.
K. poleca odszukać w podręczniku i przeczytać tekst prefacji z uro­czy­sto­ści Wnie­bo­
wzię­cia NMP i KKK 966.
– Za co dziękujemy Bogu w dniu Wniebowzięcia Maryi?
– Na co zwraca uwagę KKK?
– Co zapowiada wniebowzięcie Maryi?
K. poleca przeczytać tekst św. Jana Damasceńskiego „Wypadało, aby…” mó­wią­cy
o Maryi Wnie­bo­wzię­tej (zob. podręcznik ucznia).
– Dlaczego, zdaniem autora, Maryja została wzię­ta do nie­ba?
Odpowiedzi zapisujemy na tablicy.
ZASTOSOWANIE
– Jak możemy przygotować się do uroczystości Wnie­bo­wzię­cia?
– Za co powinniśmy w tym dniu dziękować Bogu i Matce Bożej?
19
– Jakie zwyczaje wiążą się z tym dniem w naszej parafii?
– Jaką znacie inną nazwę tego święta?
– Od czego ona pochodzi?
K. wyjaśnia obrzęd błogosławienia kłosów zbóż, owoców i kwia­tów, od którego
bierze początek druga nazwa święta: Matki Boskiej Zielnej (zob. Obrzę­dy bło­go­sła­
wieństw, Katowice 1994, t. 2, s. 287-288).
K. może również przygotować na katechezie „wzorcowy” bukiet i zapoznać z tek­stem
obrzędu błogosławieństwa.
OBRZĘD BŁOGOSŁAWIEŃSTWA
„W Niepokalanej i Wniebowziętej Matce naszego Pana, Je­zu­sa Chry­stu­sa,
Kościół podziwia i wysławia wspaniały owoc odkupienia i jak­by w prze­czy­stym
obrazie z radością ogląda to, czym cały pragnie i spodzie­wa się być.
Bukiety kwiatów, roślin zielonych i ziół leczniczych, które przy­no­si­my dzi­siaj
do kościoła, oznaczają duchową dojrzałość Maryi i bo­gac­two łask, jakimi Bóg
od wieków obdarzył Matkę swojego Syna i naszą. Za przyczyną Królowej nieba
i ziemi pro­si­my Boga, aby te zioła, kwia­ty i owo­ce, przez Niego po­bło­go­sła­wio­ne,
służyły dobru ludzi i zwierząt.
Bukiety kwiatów, roślin zielonych i ziół leczniczych ozna­cza­ją bo­gac­two łask
Bożych, którymi Bóg obdarzył Maryję. Przez Jej wsta­wien­nic­two prosimy Boga,
by zostały pobłogosławione i służyły dobru ludzi i zwie­rząt”.
Zakończenie
K. zachęca do modlitwy dziękczynienia za dary ziemi (podręcznik ucznia):
„Panie, nasz Boże, Ty sprawiasz, że na ziemi rosną trawy, zio­ła i zboża na
pożywienie i lekarstwo dla ludzi i zwierząt. Od Ciebie po­cho­dzi obfitość wody
i promieni słońca, aby wszystko, co się zieleni i rozkwita, owocowało, gdy na­dej­
dzie czas zbio­rów.
Prosimy Cię, pobłogosław przynoszone do Ciebie pier­wo­ci­ny zie­mi tego roku,
młode pędy zbóż, trawy, zioła i kwiaty. Za­cho­waj je od suszy, gradu, powodzi
i wszelkiej szkody, aby wzra­sta­ły, radowały oczy, przynosiły jak najobfitszy plon
i mogły słu­żyć zdrowiu ludzi i zwierząt.
Gdy będziemy schodzić z tego świata, niech nas, niosących pełne na­rę­cza
dobrych czynów, przedstawi Tobie Najświętsza Dziewica Wnie­bo­wzię­ta, naj­do­
sko­nal­szy owoc tej ziemi, aby­śmy zasłużyli na przyjęcie do Twego domu. Przez
Chry­stu­sa, Pana naszego. Amen”.
K. poleca zapisać temat i notatkę z tablicy oraz przygotować w domu bukiet z ziół
i kwiatów.
20
51. uroczystość Najświętszej Maryi Panny
Częstochowskiej
– pielgrzymka na jasną górę
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Przyjęcie prawdy, że Maryja jest Mat­ką, która czeka na swoje dzieci.
 Przywiązanie do świąt maryjnych, chęć piel­grzy­mo­wa­nia do sank­tu­ariów.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń określi, czym jest pielgrzymka
– rozumie, dlaczego Jasna Góra jest miejscem szczególnego kultu ma­ryj­ne­go
– wymieni formy kultu maryjnego
– poda, kiedy obchodzimy uroczystość Najświętszej Maryi Panny Czę­sto­chow­
skiej.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi wskazać różnice między wycieczką a piel­grzym­ką
– potrafi opowiedzieć historię cudownego obrazu jasnogórskiego.
Postawy:
– Uczeń włącza się w różne formy kultu maryjnego
– wyraża szacunek wobec pielgrzymów
– bierze udział we Mszy św. w uroczystość Matki Bożej Częstochowskiej.
Metody i formy pracy: pogadanka, praca z ilustracjami, medytacja obrazu, świa­
dec­two, śpiew, ana­li­za wiersza.
Środki dydaktyczne: krzyż, obraz z wizerunkiem Matki Bożej Czę­sto­chow­skiej,
małe obrazki, teksty świadectw, ilu­stra­cje z wycieczki i z piel­grzym­ki.
WPROWADZENIE K. nawiązuje kontakt z uczniami, zachęca do wspólnej modlitwy „Pod Twoją obro­nę”.
K. odwołując się do tematu „Maryja Matką Kościoła” (katecheza 41) prosi, aby
dzieci przy­po­mnia­ły:
– Dlaczego Maryję nazywamy Matką Kościoła?
– Dlaczego Ją kochamy?
– W jaki sposób wyrażamy miłość do Matki Bożej?
K. wprowadza w temat katechezy:
Jest wiele różnych form kultu Matki Bożej, jak codzienna mo­dli­twa i szereg
różnych nabożeństw. Na dzisiejszej ka­te­che­zie poznamy inną formę kultu ma­ryj­
ne­go – pielgrzymki do sanktuariów.
21
PODANIE PRAWDY
K. zawiesza na tablicy ilustracje, z których jedna przedstawia wy­ciecz­kę do ja­kie­goś
zabytkowego miasta, zaś druga ludzi na piel­grzy­mim szlaku. K. po­le­ca, aby dzieci
omówiły podobieństwa, ja­kie występują na obu ilu­stra­cjach, np. duża gru­pa lu­dzi,
prze­wo­dnik grupy itp., oraz wskazały różnice, np. em­ble­ma­ty piel­grzym­ko­we, krzyż
nie­sio­ny przez ucze­st­ni­ków, różań­ce w dło­niach itp.
K. powinien doprowadzić do tego, aby dzieci same sprecyzowały, czym piel­grzym­ka
różni się od wycieczki. Następnie K. zawiesza ilustrację przed­sta­wia­ją­cą klasz­tor
jasnogórski i stawia pytania:
– Co to za budowla?
– Kto z was był na Jasnej Górze?
– Co najbardziej zainteresowało was w tym sanktuarium?
(jeśli dzieci nie znają tego określenia, K. je wyjaśnia)
K. zawiesza obraz Matki Bożej Częstochowskiej i pyta:
– Jak nazywa się obraz czczony w klasztorze jasnogórskim?
– Co wiecie na temat tego obrazu?
– Co wiecie o cudach dokonanych za wstawiennictwem Matki Bożej na Ja­
snej Górze?
K. może podać kilka przykładów.
POGŁĘBIENIE
K. reasumuje:
Z miłości do Matki Bożej i w podziękowaniu za otrzymane łaski, ludzie wę­dru­ją
do Niej pie­szo. Stąd Częstochowa, to miej­sce licz­nych piel­grzy­mek. Szcze­gól­nie
duża grupa przy­by­wa na uro­czy­stość Wniebowzięcia oraz na świę­to Mat­ki Bo­żej
Czę­sto­chow­skiej – 26 sierp­nia.
K. poleca zapisać na tablicy: 26 sierpnia – uroczystość Matki Bożej Czę­sto­chow­skiej,
oraz za­chę­ca do wy­słu­cha­nia kilku świa­dectw piel­grzy­mów (podręcznik ucznia).
K. może podzielić się własnym do­świad­cze­niem piel­grzym­ko­wych tru­dów i radości.
Świadectwo 1
Jest 12 sierpnia, zmierzamy do ostatniej miejscowości „noc­le­go­wej” przed
Częstochową. Wszyscy odczuwają zmęczenie. Wzięłam zbyt ciasne buty i te­raz,
po tygodniu piel­grzy­mo­wa­nia, moje nogi są opuch­nię­te. Jest bardzo dusz­no. Tak
chcia­ła­bym Ci, Maryjo, śpiewać naj­pięk­niej­sze pieśni, ale w gardle su­cho. Droga
kamienista.
Modlimy się o deszcz. Modlitwa nasza została wysłuchana, spadł deszcz, po­
tem także, niestety, posypał się grad. Nagle zro­bi­ło mi się bardzo zimno. Byłam
przemoczona. Gdy do­tar­li­śmy do Mstowa, na­sze rozłożone namioty „zalała”
woda. Tak pra­gnę­łam zmienić ubra­nie. Okazało się jednak, że wszy­st­ko w ple­ca­
kach jest przemoczone.
22
Usłyszałam głos wzywający na Mszę św. Mimo że wszyscy byli prze­mo­cze­ni
i zmarznięci, śpiewem i modlitwą chwaliliśmy Boga. Po Mszy św. deszcz ustał.
Cała grupa zebrała się na po­że­gnal­ny wieczór. Nig­dy wcze­śniej nie do­świad­czy­
łam tyle mi­ło­ści, ra­do­ści i pokoju, który przy­nio­sła nam Maryja, prowadząc nas
w tym trudzie do swego sank­tu­a­rium.
Świadectwo 2
Milknie śpiew, klękamy witając częstochowską ziemię. Z gło­śni­ków do­bie­ga
głos przewodnika przedstawiającego grupę. Wszyscy w ciszy i w skupieniu sta­ra­
ją się modlić, wielu płacze. Jest to płacz ra­do­ści, za chwi­lę przecież przej­dzie­my
przed cu­dow­nym obrazem, za chwi­lę spojrzymy na twarz naszej Matki, do której
tak długo pielgrzymowaliśmy. Bę­dzie to krótka chwi­la, ale jakże waż­na. Ileż na­
dziei, próśb, podzię­ko­wań chcemy Jej powiedzieć!
W tej krótkiej chwili chcę Ci, Maryjo, dziękować za ludzi, którzy pomogli mi
zna­leźć się na pielgrzymim szlaku, za słońce, które opa­la­ło moją twarz, za wiatr,
który mnie ochładzał, za każ­de­go, kto podał mi swoją dłoń, za wszy­st­ko, za wszyst­
ko. Tak wiele chciałabym Ci po­wie­dzieć, ale jakoś słów bra­ku­je. Dzię­ku­ję Ci po
prostu za to, że jesteś moją Matką.
K. stawia problem:
– Jakie refleksje budzą w was odczytane świadectwa?
K. może również wykorzystać wiersz „Z pielgrzymką” (podręcznik ucznia).
ZASTOSOWANIE
K. zachęca do wzięcia udziału w pielgrzymce do Częstochowy. Może na­u­czyć
piosenki. „Do Częstochowy prowadzisz nas” lub „Krok, krok…”
„Krok, krok, za krokiem krok,
sił brak, bo długi szlak,
a tam u kresu dróg,
czeka nas Matka, czeka nas Bóg.
Ty mi swą podaj dłoń,
krok w krok pójdziemy doń.
Raz, dwa, i jeszcze raz,
ciągle wytrwale iść coraz dalej”.
Zakończenie
K. zaprasza do modlitwy (podręcznik ucznia):
„Wszechmogący i miłosierny Boże, Ty dałeś narodowi pol­skie­mu w Naj­święt­
szej Maryi Pannie przedziwną pomoc i obronę, a Jej święty obraz ja­sno­gór­ski
23
wsła­wi­łeś niezwykłą czcią wiernych, spraw łaskawie, aby­śmy na ziemi z zapałem
walczyli w obronie wiary, a w niebie wy­sła­wia­li Twoje zwy­cię­stwo”.
(kolekta z uroczystości Matki Bożej Częstochowskiej)
K. poleca zapisać temat. Następnie rozdaje obrazki z wizerunkiem Matki Bożej
Częstochowskiej, które dzieci wkleją do zeszytów.
Mogą też nauczyć się na pamięć wiersza K. Makuszyńkiego „Inwokacja” (teczka
po­mo­cy) lub wybranej pieśni maryjnej, np. „Z dawna Polski Tyś Królową”.
24
VIII
Katechezy dodatkowe
„Żyć, aby wierzyć i kochać,
kochać i wierzyć, by żyć”.
(Ks. T. Śmiech)
52. Rok kościelny, czyli Pański
– przypomnieniem i uobecnieniem
wydarzeń historii zbawienia
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Poznanie i zrozumienie struktury roku kościelnego.
 Radosne przeżywanie po­szcze­gól­nych wydarzeń zbaw­czych w roku li­tur­
gicz­nym.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń zdefiniuje pojęcie roku kościelnego
– pamięta struktury roku kościelnego
– wymieni najważniejsze wydarzenia roku liturgicznego.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi przy­po­rząd­ko­wać wydarzenia zbawcze do okresów roku ko­
ściel­ne­go
– potrafi scharakteryzować poszczególne okresy liturgiczne.
Postawy:
– Uczeń angażuje się w radosne przeżywanie wydarzeń roku liturgicznego
– aktywnie włącza się w przeżywanie Mszy św. niedzielnej.
Metody i formy pracy: rozmowa kierowana, graficzne przedstawienie treści,
pla­stycz­ne tworzenie wykresu roku liturgicznego, analiza planszy roku ko­
ściel­ne­go, refleksja, śpiew.
Środki dydaktyczne: paski papieru w barwach: fio­le­to­wej, białej, zie­lo­nej i czer­
wo­nej (lub ma­za­ki), każ­de dziecko powinno mieć klej i no­życz­ki.
WPROWADZENIE
K. nawiązuje więź z uczniami i proponuje modlitwę z Wigilii Pas­chal­nej:
„Chrystus, wczoraj i dziś,
Alfa i Omega.
Do Niego należy czas
i wieczność.
Jemu chwała i panowanie
przez wszystkie wieki wieków. Amen”.
K. wprowadza w temat:
Mówiliśmy już o historii zbawienia i jej streszczeniu w Pi­smie św.
– Kto przypomni rysunek podsumowujący nasze katechezy?
26
HISTORIA ZBAWIENIA
BÓG
Narodzenie
Pana Je­zu­sa
Pascha
STARY
TESTAMENT
stworzenie świata
NOWY
TESTAMENT
0
koniec świa­ta
Na wykresie dzieci mogą zaznaczyć wydarzenia, które zapadły im w pa­mięć.
PODANIE PRAWDY
To wszystko przeżywamy w ciągu roku, przypominając sobie po­szcze­gól­ne
wydarzenia.
K. rozdaje dzieciom paski kolorowego papieru i ra­zem z dzieć­mi wy­kle­ja schemat
„roku liturgicznego”. K. nakreśla na tablicy, a uczniowie w zeszytach, linię czasu
(wzdłuż ze­szy­tu).
K. kieruje sporządzaniem „wyklejanki” całego roku liturgicznego, za­da­jąc od­po­wied­
nie pytania i podsumowując odpowiedzi.
– Jak nazywał się czas oczekiwania na przyjście Chrystusa?
– Jaki kolor przypomina nam czas adwentu-oczekiwania? (fioletowy)
– Jak długo trwa oczekiwanie adwentowe? (4 tygodnie)
Oznaczamy jeden tydzień półcentymetrowym paskiem. K. poleca, by dzie­ci od­cię­ły
dwucentymetrowy pasek, przykleiły go na linii cza­su i podpisały: Adwent.
ADWENT itd.
– Co wydarzyło się później? (urodził się Jezus)
– Jakie uczucia budzi Jezusowe narodzenie? (radość)
– Jaki kolor jest kolorem radości? (biel)
Na linii czasu naklejamy dwucentymetrowy biały pasek i piszemy: Okres Bożego
Narodzenia.
– Co czynił Jezus, gdy dorósł? (prowadził życie ukryte, potem nauczał)
27
Ten czas będzie w naszym wykresie oznaczony na zielono. Na­zy­wa­my go
„okre­sem zwy­kłym” lub „czasem w ciągu roku”.
K. poleca wkleić czterocentymetrowej długości pasek zielony.
– Do czego Jezus przygotowywał ludzi?
(do swojej śmierci i zmartwychwstania)
– Do czego Jezus wzywał ludzi, którzy Go słuchali?
(do pokuty i nawrócenia)
– Z jakim kolorem kojarzy wam się pokuta? (fiolet)
Ten czas, w którym Jezus wzywał do postu i nawrócenia, na­zy­wa­my Wielkim
Postem. Trwa on 40 dni.
Uczniowie naklejają fioletowy pasek (3,5 cm) i piszą: Okres Wiel­kie­go Postu.
– Co wydarzyło się po śmierci Jezusa? (zmartwychwstanie)
Jest to czas radości, więc oznaczymy go kolorem białym. Okres wiel­ka­noc­ny
trwa 7 tygodni (50 dni – Pięćdziesiątnica).
Uczniowie nanoszą trzycentymetrowy biały pasek papieru na swój wykres.
– Jak kończy się okres wielkanocny?
(świętem Zesłania Ducha Świę­te­go)
– W jakiej postaci ukazał się apostołom Duch Święty?
(w postaci języków jakby z ognia)
Ogień jest koloru czerwonego, więc naklejamy mały pasek czer­wo­ny i za­pi­su­
je­my: Zesłanie Ducha Świętego.
Po Zesłaniu Ducha Świętego następuje drugi etap „okresu zwy­kłe­go”. Czas,
kie­dy Jezus nas uczy i prowadzi na spotkanie z Bogiem. I tak już będzie do końca
świata. Jest to czas pełen nadziei, dlatego ozna­czy­my go ko­lo­rem zie­lo­nym.
Uczniowie naklejają odpowiednio pasek zielony.
– Kiedy zakończy się historia zbawienia?
(gdy Jezus przyjdzie po raz drugi)
Będzie to dzień sądu, dzień nagrody za dobro i kary za zło. Spo­tka­my się
wtedy z Jezusem, ale też zdamy ra­chu­nek ze swo­je­go życia. Jezus przyjdzie jako
Sędzia i Król Wszechświata.
Oznaczamy ten dzień kolorem czerownym.
Jeśli K. stwierdzi, że byłoby dość trudno pro­wa­dzić ka­te­che­zę w tej formie, może naj­
pierw rysować wykres kolorową kredą na ta­bli­cy, a po­tem rozdać kart­ki, albo lepiej
gotowe już paski (mogą być docięte na długość), i po­le­cić, by dzieci w swo­ich ze­szy­
tach narysowały linię roku i przy­kle­i­ły od­po­wie­dnie kolory, a po­tem je opi­sa­ły.
Nad linią dzieci mogą napisać „Bóg”, a pod spodem „rok li­tur­gicz­ny” (rok kościelny). Zamiast pasków papieru uczniowie mogą używać ko­lo­ro­wych mazaków.
28
POGŁĘBIENIE
K. pokazuje gotową planszę z układem roku kościelnego i pyta:
– Co przypomina rok kościelny?
– Czego nas uczy rok kościelny?
– Do czego wzywa?
– Dlaczego dobrze jest włączyć się całym sercem w jego prze­ży­cie?
– Które wydarzenie w roku liturgicznym jest naj­waż­niej­sze?
(męka, śmierć i zmartwychwstanie Pana Jezusa)
– Kiedy to wydarzenie przeżywamy?
(podczas Triduum Paschalnego i w każdą niedzielę)
zastosowanie
Każda niedziela jest pamiątką zmartwychwstania, dlatego jest tak bar­dzo waż­
na. Idziemy do kościoła, uczestniczymy we Mszy św., by spotkać się z Je­zu­sem,
który jest Panem całej hi­sto­rii zbawienia.
Jeżeli czas pozwoli, można wykorzystać tekst biblijny Mk 11,12-14.20-33 (pod­ręcz­
nik ucznia).
K. stawia pytania do osobistej refleksji:
– Czy byłeś w niedzielę na Mszy św.?
– Jak w niej uczestniczyłeś?
– Czy możesz nazwać Jezusa Panem swojego życia?
K. przypomina modlitwę odmówioną na początku katechezy i za­chę­ca do od­da­nia
czci Chrystusowi – Panu czasów.
Zakończenie
Modlitwa pieśnią „Króluj nam, Chryste”.
K. poleca zapisać temat i ozdobić w domu wykres roku li­tur­gicz­ne­go ry­sun­ka­mi (np.
Wiel­ka­noc – baranek, Boże Narodzenie – żłóbek itp.). Mogą też za­zna­czyć poza
rysunkiem uroczystości graniczne, rozpoczynające i kończące po­szcze­gól­ne okresy
w kalendarzu liturgicznym (patrz schemat).
29
Okres
Wielkanocy
uroczystość
Zesłania Ducha Świę­te­go
Okres zwykły
(„w ciągu roku”)
uroczystość Chrystusa Kró­la
Okres
Wielkiego
Postu
Triduum Paschalne
Okres zwykły
(„w ciągu roku”)
Środa Popielcowa
Okres
Adwentu
uroczystość Bożego Narodzenia
Okres
Bożego
Narodzenia
święto Chrztu Pańskiego
30
53. Moja modlitwa różańcowa
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Poznanie objawienia Maryi w Fa­ti­mie w 1917 r.
 Rozważanie tajemnic z życia Jezusa i Maryi w mo­dli­twie różańcowej.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń pamięta i ro­zu­mie treść przesłania Matki Bożej w Fa­ti­mie
– wymieni części i tajemnice różańca.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi przyporządkować ta­jem­ni­ce różańca do jego części
– streści objawienia Maryi w Fatimie
– potrafi modlić się na różańcu.
Postawy:
– Uczeń w skupieniu trwa na modlitwie ró­żań­co­wej
– aktywnie uczestniczy w nabożeństwach różańcowych.
Metody i formy pracy: opowiadanie, pogadanka, medytacja ob­ra­zu, rozmowa
kie­ro­wa­na, na­bo­żeń­stwo różańcowe.
Środki dydaktyczne: plansza, ilustracja na temat objawienia Matki Bożej w Fa­ti­
mie, fi­gu­ra lub obraz Matki Bożej.
WPROWADZENIE
K. serdecznie wita uczniów i przygotowuje ich do nowego tematu frag­men­tem „Wy­
znań” św. Augustyna, mówiącym o mo­dli­twach i łzach św. Moniki w związku z jego
złym życiem, opo­wia­da­niem o ob­ja­wie­niach w Fatimie i wezwaniu Mat­ki Bo­żej do
pokuty, opowiadaniem „Narzędzie pracy” (podręcznik ucznia) lub opo­wia­da­niem
o Marku:
Piętnastoletni Marek uwikłał się w nieodpowiednie to­wa­rzy­stwo. Nie po­ma­
ga­ły prośby i łzy matki. Wracał późno do domu. Ponieważ musiał przejść przez
pokój matki, robił wszystko, aby niepostrzeżenie dostać się do swojego pokoju.
Ale tym razem się nie udało. Marek potknął się o coś. Gdy wstał i za­pa­lił świa­tło,
zobaczył swoją matkę klęczącą przed obrazem Matki Bo­żej. Jej zniszczone ręce
oplatał stary różaniec.
– Co ty robisz o tej porze?
– Modlę się za ciebie, mój synu.
– Od jak dawna to robisz?
– Od roku, czekając na twój powrót do domu, modlę się do Matki Bożej, aby
odmieniła twoje życie.
31
– Robisz to wszystko dla mnie?
Nie czekał na odpowiedź, łzy ci­snę­ły mu się do oczu. Tej nocy nie mógł
zasnąć. Postanowił się zmienić.
K. stawia pytania:
– Co czuła matka, kiedy jej syn wychodził z domu na całe noce?
– Komu powierzała swój ból?
– Jaką modlitwą prosiła codziennie w intencji swojego syna?
K. zachęca do wspólnej modlitwy „Pozdrowieniem anielskim”.
PODANIE PRAWDY
K. przypina ilustrację przedstawiającą objawienie Matki Bożej w Fatimie oraz przy­
po­mi­na o tym wydarzeniu:
13 maja 1917 roku w zupełnie nieznanej miejscowości po­rtu­gal­skiej – Fa­ti­mie,
wydarzyło się coś nadzwyczajnego. Miało to miejsce w samo po­łu­dnie. Tro­je
dzieci: Łucja, Franciszek i Hia­cyn­ta, które na polu pasły owce, schroniło się
z powodu upału w cień po­bli­skich drzew.
Nagle oślepił je potężny snop światła. Były przerażone. Za­bły­sło po raz dru­gi.
I wtedy ponad gałęziami małego dębu zja­wi­ła się urze­ka­ją­ca Pani, której postać
promieniała blaskiem ja­śniej­szym niż słońce. Wspa­nia­ła po­stać zwróci­ła się do
onie­śmie­lo­nych dzieci:
– Nie bójcie się, nie zrobię wam nic złego. Przychodzę z nieba. Czy chce­cie
poświęcić się Bogu, przyjąć każde cierpienie i ponieść każ­dą ofiarę pokutną dla
wynagrodzenia Bogu za grze­chy świata?
– Tak, pragniemy tego – odpowiedziała z za­pa­łem w imie­niu troj­ga dzieci
Łucja.
Na końcu Pani powiedziała:
– Przychodźcie do mnie każdego trzynastego dnia w mie­sią­cu, aż do paź­dzier­
ni­ka.
Dzieci spotykały się z tajemniczą Panią każdego trzynastego dnia mie­sią­ca.
Przy ostatnim ukazaniu się Matki Bożej, 13 paź­dzier­ni­ka, Łucja za­py­ta­ła:
– Kim jesteś, Pani, i czego żądasz?
Usłyszała odpowiedź:
– Jestem Królową Różańca Świętego i pragnę, aby na tym miej­scu wy­bu­do­wa­
no kaplicę i po wszystkie dni modlono się na różańcu.
Smu­tek pokrył Jej niebiańską twarz, gdy błagalnie zwróciła się do dzieci:
– Niech ludzkość więcej nie znieważa Boga, który już za bardzo zo­stał
obrażony.
K. zapisuje lub wiesza na tablicy planszę ze słowani Maryi:
„Jestem Królową Różańca Świętego
i pragnę, aby po wszystkie dni
modlono się na różańcu”
32
K. stawia pytania:
– O co prosiła Maryja?
– Jak ludzie dzisiaj wypełniają prośbę Maryi?
– Kto z was modli się na różańcu?
– Jak ta modlitwa praktykowana jest w waszym domu?
– Jak przeżywacie w rodzinie miesiąc Matki Bożej Ró­żań­co­wej?
POGŁĘBIENIE
K. stawia pytania:
– Z ilu części składa się różaniec?
– W jaki sposób się modlimy?
– Jakie tajemnice z życia Jezusa i Maryi rozważamy modląc się na ró­żań­cu?
K. w miarę potrzeby, poszerza treść katechezy zwracając uwagę na sposób mo­dli­twy
różańcowej, jej treść, motywację i cel. W określeniu tajemnic różańcowych można
skorzystać z podręcznika ucznia.
ZASTOSOWANIE
– Jakiej postawy oczekuje od nas Maryja?
(modlitwa, udział w nabożeństwie różańcowym)
K. podaje godziny nabożeństw różańcowych w parafii i zaprasza do udziału w nich
oraz zachęca do uro­czy­stej wspól­nej modlitwy różańcowej w klasie (wcze­śniej przy­
go­to­wa­ny stolik nakrywa białym ob­ru­sem, ustawia dwie świece, fi­gur­kę lub obraz
Mat­ki Bożej, kwiaty).
Modlitwa: wspólny śpiew pieśni „Zawitaj, Królowo Różańca Świę­te­go”(pierwsza
zwrotka), odmówienie dowolnej tajemnicy lub części różańca, po czym po­now­nie
na­stę­pu­je druga zwrotka pieśni.
Zakończenie
K. poleca zapisać do zeszytów temat „Moja modlitwa różańcowa” oraz słowa Ma­ryi:
„Jestem Królową Różańca Świętego i pragnę, aby po wszy­st­kie dni mo­dlo­no
się na różańcu”.
K. zadaje pracę domową.
33
54a. Bóg stworzył człowieka mężczyzną i kobietą
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Poznanie prawdy, że człowiek jest najdoskonalszym ob­ra­zem Boga.
 Akceptacja siebie – cieszę się, że jestem chłop­cem i bę­dę mężczyzną; cieszę
się że jestem dziewczynką i bę­dę kobietą.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń rozumie, dlaczego człowiek jest najdoskonalszym ob­ra­zem Boga
– wymieni na podstawie tekstu biblijnego zadania, jakie przekazał Bóg czło­
wie­ko­wi.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi wyjaśnić prawdę o stworzeniu czło­wie­ka na pod­sta­wie Pi­sma
św.
– potrafi przyporządkować cechy charakterystyczne dla danej płci
– potrafi zredagować modlitwę dziękczynną za dar życia.
Postawy:
– Uczeń wyraża szacunek wobec drugiego czło­wie­ka
– wyraża wdzięczność Bogu za dar życia i rodziców
– wyraża akceptację dla swojej płci.
Metody i formy pracy: pokaz, rozmowa kierowana, opowiadanie, redagowanie
modlitwy.
Środki dydaktyczne: ilustracje na temat piękna przyrody.
wprowadzenie
W czasie wakacji niektórzy z was byli na koloniach lub na wcza­sach.
– Co zachwyciło was swoim pięknem?
Cieszę się, że zauważacie piękno, które nas otacza. Ja też lubię pod­ró­żo­wać,
ale najchętniej swój czas spędzam w górach. Przyniosłam kilka ilustracji, któ­re
za­wie­si­my na tablicy.
K. z pomocą dzieci, umieszcza przyniesione ilustracje.
– Skąd pochodzi nasz piękny świat? (stworzył go Bóg)
– Dla kogo Bóg stworzył świat? (dla człowieka)
Wokół nas jest wiele piękna. To wszystko Bóg uczynił dla nas. Na roz­po­czę­cie
katechezy podziękujemy Panu Bogu za te cudowne Jego dzieła, śpiewając zna­ną
piosenkę „Tyle dobrego”.
34
podanie treści
Bóg stworzył ciebie i mnie! Posłuchajmy, co na ten temat mówi Pismo świę­te.
K. czyta Rdz 1,27.
K. prosi o umieszczenie na środku tablicy planszy z napisem Rdz 1,27:
„Stworzył więc Bóg człowieka na swój obraz,
na obraz Boży go stworzył: stworzył mężczyznę i niewiastę”.
– O czym informują nas te słowa z Pisma św.?
Człowiek został stworzony przez Boga jako mężczyzna i niewiasta. Oboje są
naj­cu­dow­niej­szym dziełem Boga, bo zostali stworzeni na Boże po­do­bień­stwo, i nie
ma wśród stworzeń nic do­sko­nal­sze­go od nich dwojga. Choć mo­że­my po­dzi­wiać
wie­le pięk­nych stworzeń wokół nas, to tylko mężczyzna i nie­wia­sta są ob­da­rze­ni
rozumem, wolną wolą, su­mie­niem i nieśmiertelną duszą.
K. poleca umieścić pod słowami z Księgi Rdz 1,27 kontur sylwetek chłopca i dziew­
czyn­ki.
Pismo św. mówi, że Bóg stworzył mężczyznę i niewiastę.
– Dlaczego nakleiliśmy ilustrację chłopca i dziewczynki?
Dziewczynka, kiedy dorośnie, będzie piękną panną, a później kobietą; każ­dy
chło­piec będzie mężczyzną. Ale na to trzeba trochę po­cze­kać. Do­ra­sta­nie i doj­rze­
wa­nie dokonuje się w nas szybko mimo naszej woli. Tak jak w świe­cie pa­nu­je ład,
harmonia (wiosna, lato, jesień, zima), tak i w czło­wie­ku do­ko­nu­ją się cu­dow­ne
przemiany. Człowiek najpierw jest niemowlęciem, póź­niej dziec­kiem, a na­stęp­nie
kawalerem, tatusiem, dziad­kiem.
pogłębienie
K. opowiada:
Pewna rodzina przeżywała wielką radość: dziadkowie zostali po­in­for­mo­wa­ni,
że rodzina ich córki powiększy się. Dziadek ucieszył się bardzo i oznajmił: „Tym
razem na pewno będzie chłopiec”, zaś babcia powiedziała z uśmiechem: „Oby
tylko było zdro­we”. Obydwoje modlili się gorąco, po­nie­waż mło­dzi ro­dzi­ce opu­
ści­li Polskę, w poszukiwaniu pracy za granicą.
K. zwraca się do uczniów:
– Co było źródłem radości dziadków? (oczekiwane wnuczęta)
– Czym cieszył się dziadek? (że będzie to chłopiec)
– Co było pragnieniem babci? (aby dziecko było zdrowe)
Na pewno i w waszych rodzinach przeżywacie podobne historie.
– Jakie pytanie pojawia się, gdy słyszymy, że w rodzinie uro­dzi­ło się dziec­
ko? („chłopiec czy dziewczynka?”)
35
– Kto daje płeć człowiekowi?
Rodzice mogą zaplanować dziecko, ale nie mogą planować wyglądu ani
płci.
Opowiadanie z książki „Wzrastam w mądrości”:
„– Uff, nareszcie koniec tego mycia – powiedziała Jola, wycierając ręcz­ni­kiem
ocie­ka­ją­ce wodą włosy.
– A zęby?
– Zęby nie! – a po chwili wahania – dobrze, ale… jeśli będę miała sio­strzycz­kę
– bystre, świdrujące spojrzenie ciemnych oczu strzeliło w mamę i za­trzy­ma­ło ją
na chwi­lę w zadumie. Uśmiechnęła się i tuląc Jolę powiedziała po­waż­nie:
– Ona już jest i rośnie, ale jest jeszcze bardzo maleńka. Nie wiem nawet, czy
to chłopiec, czy dziew­czyn­ka. Dowiemy się, gdy dziecko się urodzi.
– Teraz chcę je zobaczyć! Gdzie ono jest?
– Tam, gdzie i Ty byłaś przed swoim urodzeniem, w łonie mamusi.
– Co to jest łono i… jak dziecko tam weszło?
– To takie miejsce pod sercem mamy, gdzie człowiek otrzymuje istnienie przez
rodziców. Zaczyna żyć, gdy cząstka ciała matki połączy się z cząstką ciała ojca.
Jest to najważniejszy moment w życiu człowieka: poczęcie. A choć czło­wiek jest
tak maleńki jak kropeczka, ma już wszystko określone: płeć, kolor oczu, włosów,
przy­szłą syl­wet­kę – w zalążku całą przyszłość swojego ciała. Nic już nie trzeba mu
do­da­wać; wy­star­czą odpowiednie warunki, aby mógł rosnąć dalej.
– Mamo, zrób, żeby to była dziewczynka o niebieskich oczach i żeby się chcia­ła
bawić w to, co ja! Aaa, boli! – krzyknęła, gdy grzebień zatrzymał się na splą­ta­
nych włosach.
Delikatnie rozczesując mama wyjaśniała dalej: – Nie mam na to żadnego
wpływu. Rodzice jedynie przekazują życie. Jednak nie mogą sobie za­pro­jek­to­wać
dziecka, jego duszy, i począć takie, jakie sobie wymyślili…Tylko postacie fik­cyj­ne,
z bajek, są takie, jakie autor sobie wymarzy. Ale one nie istnieją na­praw­dę. Czło­
wiek rzeczywisty jest darem Stwórcy – tajemnicą, którą przyj­mu­je się z miłością,
poznaje i pomaga w roz­wo­ju.
– Nie mogę się już na tę tajemnicę doczekać! – krzyknęła Jola. Szybko na­ło­ży­ła
pastę na szczoteczkę i z zapałem szorowała zęby”.
(Wanda Elżbieta Papis, Wzrastam w mądrości, Warszawa 1996, s. 57)
ZASTOSOWANIE
Człowiek nie może wybierać swojej płci, choć medycyna w tej dziedzinie
po­su­nę­ła się bardzo daleko (np. klonowanie). „Bóg stworzył mężczyznę i nie­wia­
stę”. I tak jak nie możemy zatrzymać zmiany pór roku, tak człowiek nie może
„zaprojektować” czło­wie­ka, ale powinien przy­jąć nowo na­ro­dzo­ne dziec­ko jako
dar Stwór­cy.
36
K. umieszcza ilustracje lub pokazuje dwie lalki: „chłopca” i „dziewczynkę”.
– Kogo te lalki przedstawiają?
(dziewczynkę i chłopca)
– Jak wyglądałby chłopiec z warkoczykami i w sukience, a dziew­czyn­ka
w stro­ju chłop­ca? (nienaturalnie)
I chłopiec, i dziewczynka są stworzeni przez Boga. Od samego po­cząt­ku ro­
dzi­ce inaczej ubierają dziewczynkę, a inaczej chłopca. Inaczej was wy­cho­wu­ją
(sprzątanie, gotowanie). Panowie ustępują miejsca panion w au­to­bu­sie… Pa­no­wie
prze­pusz­cza­ją panie w drzwiach.
Pomyśl: to, że żyję zawdzięczam rodzicom i Bogu, ale to, że jestem chłop­cem
czy dziewczynką, zawdzięczam tylko Bogu.
Wstańcie. Z radością podziękujemy Panu Bogu, że dał nam życie przez na­szych
rodziców. Podajmy sobie ręce i zaśpiewajmy: „Dobrze, że jesteś…”
Zakończenie
K. poleca zapisać temat katechezy i słowa z Pisma św.
Praca domowa:
1. Wklej do zeszytu sylwetkę chłopca i dziewczynki.
2. Napisz modlitwę, w której podziękujesz Bogu za swoje życie.
Na zakończenie pomódlmy się słowami „Aktu miłości”.
37
54b. Bóg stworzył człowieka
mężczyzną i niewiastą
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Przyjęcie prawdy, że Bóg stworzył ludzi jako męż­czy­znę i kobietę i uzdol­nił
ich do przekazywania życia.
 Wdzięczność Bogu za dar bycia dziewczynką, chłop­cem.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń rozumie, dlaczego człowiek jest najdoskonalszym ob­ra­zem Boga
– wymieni na podstawie tekstu biblijnego zadania, jakie przekazał Bóg czło­
wie­ko­wi.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi wyjaśnić prawdę o stworzeniu czło­wie­ka na pod­sta­wie Pi­sma
św.
– potrafi przyporządkować cechy charakterystyczne dla danej płci
– potrafi zredagować modlitwę dziękczynną za dar życia.
Postawy:
– Uczeń wyraża szacunek wobec drugiego czło­wie­ka
– wyraża wdzięczność Bogu za dar życia i rodziców
– wyraża akceptację dla swojej płci.
Metody i formy pracy: rozmowa kierowana, inscenizacja, praca z ilustracjami,
modlitwa.
Środki dydaktyczne: Pismo św., 2 duże arkusze szarego papieru ze zdję­cia­mi
chłop­ca i dziewczynki, pi­sa­ki, ilu­stra­cje (kobieta i mężczyzna).
WPROWADZENIE
K. nawiązuje kontakt z uczniami, sprawdza pracę domową, wytwarza miłą, ra­do­sną
atmosferę.
K. stawia pytania:
– Kto jest najdoskonalszym stworzeniem na ziemi?
– Dlaczego człowiek jest najdoskonalszym stworzeniem na ziemi?
– Po co Bóg stworzył człowieka?
– Czym człowiek różni się od innych istot ziemskich?
K. zachęca do modlitwy słowami Ps 139, następnie zaprasza uczniów do pracy
w grupach.
38
K. dzieli klasę na dwie grupy. Każdej z nich daje arkusz szarego papieru i pi­sa­ki. Na
jednym arkuszu jest zdjęcie dziewczynki, na drugim chłopca. Uczniowie za­pi­su­ją
wokół zdjęcia cechy charakterystyczne dla dziewcząt i chłopców (materiał ten po­słu­
ży w dalszej części katechezy do rozważań na temat różnic płci).
Wykonane prace zawieszamy na bokach tablicy lub na gazetce klasowej.
Uwaga: K. musi kontrolować pracę w grupach, tak aby napisy nie były ob­raź­
li­we czy ośmieszające daną płeć.
podanie prawdy
Pan Bóg stworzył człowieka z miłości i do miłości. Zapragnął, aby człowiek był na
ziemi szczęśliwy. Posłuchajmy, co o stworzeniu człowieka mówi Pismo święte.
K. prosi o odszukanie w podręczniku Rdz 2,18-24 i głośne odczytanie tekstu. Na­stęp­
nie zaprasza chętnych do inscenizacji.
Osoby biorące w niej udział to: Bóg, Adam, zwierzęta (kilkoro dzieci), ko­bie­ta.
K. przywiesza na tablicy piękne ilustracje, których tematem są mężczyzna i ko­bie­ta,
po czym dodaje swój komentarz:
Pan Bóg stworzył ludzi jako mężczyzn i kobiety. Słowo Boże mówi nam w spo­
sób obrazowy, jak Stwórca „kształtuje” kobietę z żebra wyjętego z ciała męż­czy­
zny, który do tej pory był sam, i Bóg wiedział, że nie było to dobre. Gdy Bóg
przyprowadził mu kobietę, mężczyzna wydał okrzyk podziwu i ra­do­ści. Wie­dział,
że tyl­ko z nią może być szczęśliwy.
POGŁĘBIENIE
Chłopcy i dziewczynki, mężczyźni i kobiety – każdy należy do określonej płci.
Chło­piec (mężczyzna) do płci męskiej, dziewczynka (kobieta) – do żeń­skiej.
Two­ja mama najpierw była dziewczynką i wyrosła na kobietę. Tatuś naj­pierw był
chłop­cem i wyrósł na mężczyznę. Od początku swego istnienia chłop­cy i dziew­
czyn­ki różnią się od siebie nie tylko wyglądem zewnętrznym, budową cia­ła, ale
i za­in­te­re­so­wa­nia­mi, spo­so­bem zachowania w różnych sytuacjach.
K. stawia problem:
– Czym dziewczynki różnią się od chłopców, a w czym oboje są podobni?
K. prosi o odpowiedzi na podstawie wcześniej przygotowanych prac (arkusze z fo­to­
gra­fią chłopca i dziewczynki). Należy tak pokierować rozmową, aby zwró­cić uwagę
na: wygląd zewnętrzny (ubiór, fryzura), budowę ciała, zainteresowania, zabawy, za­
baw­ki, tematykę czytanych książek, pism, sposób wyrażania radości, smutku, gnie­wu,
zajęcia domowe (pomoc rodzicom), itp.
39
K. reasumuje:
Od wczesnych lat dzieciństwa przygotowujemy się do roli, jaką przyjdzie nam
spe­łniać w dorosłym życiu. Dziewczynki uczą się troskliwości, opie­kuń­czo­ści po
to, by w przyszłości otoczyć macierzyńską miłością swoje dzieci, trosz­czyć się
o nie, o swe­go męża i dom. Chłopcy zaś, już od dzieciństwa rozwijają w sobie
takie cechy, jak: od­wa­ga, siła, umiejętność radzenia sobie w trudnych sytuacjach
po to, by w przyszłości bronić słab­szych (dzieci i kobiety), dbać o zabezpieczenie
dobrych warunków dla swo­jej ro­dzi­ny.
ZASTOSOWANIE
K. stawia problem:
– Co robić, aby dobrze przygotować się do roli matki i żony, męża i ojca?
– Kogo możemy prosić o pomoc?
– Jak chcecie podziękować Bogu za dar bycia chłopcem, dziewczynką?
Zakończenie
K. zachęca do wspólnej modlitwy spontanicznej, w której dzieci podziękują Bogu
za dar życia.
K. zadaje pracę domową.
40
55. Jestem odpowiedzialny za siebie
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Świadomość odpowiedzialności za swoje myśli, słowa i czyny.
 Troska o czystość myśli, słów i czynów.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń wymieni, za co każdy człowiek jest odpowiedzialny
– rozumie, co to znaczy być odpowiedzialnym za siebie.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi odróżnić postawy odpowiedzialne od nie­od­po­wie­dzial­nych
– potrafi scharakteryzować postawę czystości serca.
Postawy:
– Uczeń troszczy się o czystość myśli, słów i czynów
– wyraża odpowiedzialność za siebie i innych
– respektuje odmienność płci.
Metody i formy pracy: rozmowa kierowana, refleksja, po­kaz, rysunek.
Środki dydaktyczne: duży arkusz papieru, pisaki.
wprowadzenie
Katecheza powinna być przeprowadzona po temacie „Jestem odpowiedzialny za
świat”.
K. nawiązuje do wspomnianego tematu i pyta:
– Co to znaczy być odpowiedzialnym za świat?
– Do czego mnie to zobowiązuje?
– Kiedy ludzie stają się odpowiedzialni za świat?
(gdy wiedzą, że jest on wielkim dobrem)
– Jakie słowa Boga upoważniają nas do korzystania z bogactw świata?
– Co jest następstwem braku odpowiedzialności za świat?
Człowiek potrafi być odpowiedzialny za cały świat, gdy umie być od­po­wie­dzial­
nym za to, co go otacza, za miejsce, w którym się znajduje, za samego siebie.
K. proponuje modlitwę „Dziękujemy Ci, Panie” (podręcznik ucznia).
podanie prawdy
K. stawia problem:
– Kiedy człowiek jest odpowiedzialny za siebie?
(gdy odpowiada za to, co mówi, co robi)
41
Człowiek jest odpowiedzialny za siebie, gdy nie robi nic, co mogłoby się ob­ró­
cić prze­ciw niemu, czego musiałby żałować.
Nie jest to łatwe. Często bowiem ulegamy wpływom innych i naśladujemy ich
w tym, co robią, nawet wbrew samym sobie.
K. umieszcza na tablicy obraz przedstawiający górnika po pracy.
– Dlaczego górnik jest brudny?
– Co sprawiło, że się ubrudził?
K. może dotknąć ręką tablicy i odbić swoją dłoń na czystym miejscu, dodając:
To, co brudne, brudzi innych.
K. odrysowuje jednego z uczniów na dużym arkuszu papieru, umieszcza to od­bi­cie
na tablicy i pyta:
– Co człowiek może w sobie zbrudzić?
– Czym może zabrudzić nogi? (błotem)
– Czym może zabrudzić ręce? (złym czynem)
– Czym może zabrudzić umysł? (brzydkimi myślami)
– Czym może ubrudzić serce? (złe pragnienia)
– Co brudzi usta? (złe słowa)
Odpowiedzi można nanosić na odbicie człowieka.
umysł
Nie oglądam.
Nie słucham.
Nie proponuję.
Nie przyjmuję.
serce
nogi
Kiedy akceptujemy zło, zostajemy nim zniewoleni.
K. obok umieszcza napis „człowiek odpowiedzialny” i pyta:
– Co nam pomaga w zachowaniu czystości?
K. prowadzi rozmowę, by dojść do wniosku, że człowiek odpowiedzialny za sie­bie
nie ogląda tego, co może go zabrudzić, nie słucha, nie przyjmuje złych rzeczy, umie
od­mó­wić i nie proponuje innym tego, co złe.
K. może odpowiedzi zapisać na kartkach i umieszczać w trakcie rozmowy na ta­bli­cy.
pogłębienie
W dalszej rozmowie K. zwraca uwagę na filmy dla dorosłych, kasety video, gazety
pornograficzne, respektowanie odmiennej płci, własny wstyd, wulgarne słow­nic­two,
„słone” dowcipy.
42
zastosowanie
K. zwracając uwagę na „odbicie ucznia”, stawia pytanie:
– Czym różni się człowiek o zabrudzonym sercu od człowieka od­po­wie­dzial­
ne­go?
Człowiek odpowiedzialny ma serce wolne od grzechu, dzięki czemu bar­
dziej ko­cha Boga i głębiej przeżywa Jego miłość. O takich ludziach Jezus po­
wie­dział: „Bło­go­sła­wie­ni czystego serca, albowiem oni Boga oglądać będą”
(Mt 5,8).
Wybrany uczeń czyta słowa modlitwy:
Panie, pomóż mi być czystym w moich myślach, słowach, czynach i pra­gnie­
niach. Zachowaj moje serce wolnym, aby mogło służyć Tobie. Daj mi odwagę,
bym umiał mówić „nie” wobec każdej pokusy do złego i abym był przykładem
dla tych, których spotkam w szkole czy na podwórku. Przez Chry­stu­sa, Pana na­
sze­go. Amen.
Zakończenie
K. zachęca do zapisania w zeszytach tematu „Jestem odpowiedzialny za siebie” oraz
słów Syr 32,19.
„Nic nie czyń bez zastanowienia, a nie będziesz żałował swego czynu”.
Modlitwa: piosenka „Bóg kocha mnie”.
43
56. Rodzina kolebką życia
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Przyjęcie prawdy, że tylko rodzina jest naj­wła­ściw­szym miejscem do prze­
ka­zy­wa­nia życia.
 Postawa miłości wobec życia.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń rozumie, że Bóg po­wie­rzył małżonkom dar przekazywania życia
– wymieni zobowiązania przysięgi małżeńskiej
– wymieni przejawy miłości rodziców do dziecka.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi scha­rak­te­ry­zo­wać obowiązki rodziców
– potrafi wyjaśnić udział rodziców w tajemnicy przekazywania życia.
Postawy:
– Uczeń wyraża szacunek wobec życia
– jest wdzięczny Bogu za rodziców
– okazuje rodzicom posłuszeństwo.
Metody i formy pracy: pokaz, po­ga­dan­ka, wyklejanka, wspólne redagowanie
notatki.
Środki dydaktyczne: Pismo św., łańcuch, kolorowe serce dla każdego ucznia, ilu­stra­
cje ma­łe­go dziecka i rodziny, napis Rdz 1,28, zdjęcia ze ślubu ko­ściel­ne­go.
Wprowadzenie
Na każdej lekcji nauczyciele sprawdzają listę obecności. Niektórzy zna­ją was
po imieniu; większość wyczytuje z dziennika po nazwisku.
– Od kogo otrzymujemy nazwisko? (od rodziców)
Rozpoczynając naszą katechezę, pomyślmy z wdzięcznością o rodzicach i po­
leć­my ich Bogu.
Modlitwa: „Ojcze nasz”.
Podanie prawdy
K. pyta:
– Kto tworzy rodzinę? (rodzice i dzieci)
Sami rodzice są tylko małżeństwem, dopiero kiedy mają wspólnie dzieci, two­
rzą rodzinę. Wsłuchajmy się w słowa, które Bóg powiedział do pierwszych ro­dzi­
ców.
44
K. czyta z Pisma św. Rdz 1,28. Następnie zapisuje lub umieszcza tekst na tablicy.
„Bądźcie płodni i rozmnażajcie się,
abyście zaludnili ziemię”
– Co znaczą te słowa?
Te słowa Pisma św. ukazują nam, że Bóg obdarzył ludzi zdolnością i za­da­niem
prze­ka­zy­wa­nia życia. Na pewno nieraz byliście na uro­czy­sto­ści zaślubin. Kapłan
pyta nowożeńców:
„Czy jesteście gotowi przyjąć i po ka­to­lic­ku wychować potomstwo, jakim Bóg
was obdarzy?”
Obok napisu „Bądźcie płodni” umieszczamy ładne zdję­cie ze ślubu ko­ściel­ne­go.
– Do czego zobowiązują się młodzi ludzie, odpowiadając „tak”?
(do przy­ję­cia każdego nowego życia i wzięcia za nie odpowiedzialności)
K. pokazuje łańcuch.
Mam tu łańcuch. Symbolizuje on ciągłość pokoleń. Ogniwo pierwsze to Daw­
ca Życia, następne to nasi przodkowie, a ostatnie ogniwo to my. Każdy może
two­rzyć dalej łańcuch pokoleń, ale może go też przerwać.
– Do czego potrzebni są dziecku rodzice? (opieka, wychowanie, miłość)
Na tablicy przyklejamy ilustracje ukazujące rodzinę i omawiamy je.
W klasie czwartej uczyliście się na biologii o powstaniu człowieka. Od rodziców
bio­lo­gicz­nych – mamy i taty, otrzymujemy ciało, ale człowiek to nie tylko ciało.
– Co odróżnia nas od świata zwierzęcego?
(dusza nieśmiertelna, sumienie, rozum, wolna wola)
– Od kogo otrzymaliśmy te dary? (od Dawcy Życia – Boga)
Pogłębienie
K. pokazuje serce rozkładankę z kartonu.
mama tata
– Czego symbolem jest serce? (symbolem miłości)
Każde nowe życie powinno być wyrazem miłości rodziców.
K. rozdaje klasie serca, które dzieci rozcinają i na jednej połowie piszą „mama”, na
dru­giej „tata”, następnie malują każdą z połówek na jasno- i ciemnoczerwony ko­lor.
Dzieci wkle­ja­ją serca do ze­szy­tu.
45
K. prosi o umieszczenie na tablicy obrazu z małym dzieckiem.
– Kto najdłużej przebywa z dzieckiem?
– Skąd się biorą pieniądze na kupno różnych rzeczy dla dziecka?
Choć tata nie poświęca tyle czasu swojemu dziecku co mama, to jednak bez
jego po­mo­cy mama miałaby wiele trudności w wychowaniu dziecka. Oboje, i ma­
ma, i tata są potrzebni dziecku, aby się dobrze rozwijało i było szczęśliwe.
Zastosowanie
Gdy dorośniecie, chłopiec będzie szukał żony, a dziewczynka męża. Do tego
ważnego etapu życia powinniśmy się przygotować już teraz, pilnie wypełniając
swe co­dzien­ne obowiązki w domu i w szkole.
Zakończenie
K. poleca dzieciom zapisać temat i słowa z tablicy, po czym zadaje pracę do­mo­wą:
„Wklej do zeszytu zdjęcie twojej rodziny i narysuj wasz łańcuch pokoleń”.
Na za­koń­cze­nie pieśń: „Bo Bóg na­szym Oj­cem”.
(opr. Janina Salwa na podst. Wanda Elżbieta Papis, Wzrastam w mądrości,
Warszawa 1996, s. 108-114)
46
Spis treści
45. Maryja – Królowa Polski ..................................................................... 1
46. Liturgia uroczystości Trójcy Świętej ................................................... 4
47. Liturgia uroczystości Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa ............. 8
48. Liturgia uroczystości Najświętszego Serca Pana Jezusa ................... 12
49. Liturgia uroczystości św. Apostołów Piotra i Pawła . ........................ 15
50. Liturgia uroczystości Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny . ... 18
51. Uroczystość Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej ................ 21
VIII
Katechezy dodatkowe
52. Rok kościelny, czyli Pański – przypomnieniem
i uobecnieniem wydarzeń historii zbawienia .....................................
53. Moja modlitwa różańcowa . ...............................................................
54a. Bóg stworzył człowieka mężczyzną i kobietą .................................
54b. Bóg stworzył człowieka mężczyzną i niewiastą . ............................
55. Jestem odpowiedzialny za siebie .......................................................
56. Rodzina kolebką życia .......................................................................
26
31
34
38
41
44
NOTATKI
57. Współczesny apostoł narodów
– Jan Paweł II
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Bliższe poznanie życia i misji Ojca świętego Jana Pa­wła II w Kościele i na
całym świecie.
 Pragnienie naśladowania go w co­dzien­nym ży­ciu.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń wymieni najważniejsze wy­da­rze­nia z życia Karola Woj­ty­ły
– rozumie misję Ojca św. w Kościele i w świecie
– zdefiniuje pojęcia: ewangelia, misja, apostoł.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi wyjaśnić nakaz mi­syj­ny Pana Jezusa
– potrafi ułożyć modlitwę w intencji Ojca św.
– potrafi wskazać możliwości apostołowania w najbliższym otoczeniu.
Postawy:
– Uczeń wyraża wdzięczność Bogu za Ojca św.
– czynnie włącza się w apostolską misję Kościoła.
Metody i formy pracy: pokaz, analiza wierszy, pogadanka, praca z tekstem bi­
blij­nym.
Środki dydaktyczne: portret Ojca świętego, obraz Matki Bożej, fotografie (Wa­do­
wi­ce, Ka­rol z rodziną, praca w kopalni, Karol jako ka­płan, góry, wybór na pa­
pie­ża, zamach, pielgrzymka, np. do Afry­ki i Pol­ski), film o Janie Pawle II.
Wprowadzenie
K. nawiązuje kontakt z uczniami, wytwarza miłą, rodzinną atmosferę. Następnie
za­wie­sza na tablicy zdjęcie Ojca świętego i pyta:
– Kogo widzicie na tym zdjęciu?
– Kim jest Jan Paweł II?
– Co o nim wiecie?
K. prosi, aby jedno z dzieci przeczytało wyszukany samodzielnie wiersz Ojca świę­
te­go (dzieci powinny być wcześniej poinformowane o takiej pracy do­mo­wej). Jeśli
ucznio­wie nie przynieśli wierszy, K. przedstawia wiersz przygotowany przez siebie.
Krót­ka analiza wiersza.
Na dzisiejszej katechezie wspólnie postaramy się bliżej przyjrzeć życiu i misji
Jana Pawła II. Od chwili wyboru na papieża, Jan Paweł II gorąco za­chę­cał wszyst­
kich Polaków, aby stale modlili się za niego słowami modlitwy „Anioł Pań­ski”,
1
którą bardzo kochał. Dlatego, zachęcam was dzisiaj do tej mo­dli­twy w in­ten­cji
Ojca świętego.
Modlitwa z podręcznika ucznia.
K. umieszcza na tablicy obraz Matki Bożej.
Podanie prawdy
K. w formie urozmaiconego obrazem wykładu poszerza wiadomości uczniów na te­mat
życia Karola Wojtyły. Wskazane jest tu wykorzystanie ilustracji podanych w punk­cie
„środki dydaktyczne”.
Karol Wojtyła urodził się w 1920 roku, na południu Polski, w Wa­do­wi­cach.
Był drugim z kolei synem. Matka zawsze pragnęła, aby jeden syn został le­ka­rzem,
a dru­gi księ­dzem. Niestety, nie doczekała radosnego spełnienia się jej ma­rzeń.
Osie­ro­ci­ła swoje dzieci bardzo wcześnie. Edmund, brat Karola, rze­czy­wi­ście zo­stał
le­ka­rzem, lecz wkrót­ce zmarł na szkarlatynę. Tak więc Karol został pó­łsie­ro­tą
i „je­dy­na­kiem”. Dalsze lata jego życia związane były z ojcem. Przy­glą­da­jąc się
jego co­dzien­ne­mu życiu, powoli wkra­czał w dojrzałość.
K. umieszcza zdjęcie ojca Papieża i cytuje Jana Pawła II:
„Patrzyłem z bliska na jego życie, wi­dzia­łem, jak umiał od siebie wy­ma­gać,
wi­dzia­łem, jak klękał do modlitwy (…) Pa­trząc na niego nauczyłem się, że trze­ba
sa­me­mu sobie stawiać wy­ma­ga­nia i przy­kła­dać się do spe­łnia­nia wła­snych obo­
wiąz­ków” („Nie lękajcie się” – André Frossard, Roz­mo­wy z Ja­nem Pa­włem II).
W szkole podstawowej, jak i w gim­na­zjum był po­strze­ga­ny jako wzo­ro­wy uczeń
i bar­dzo dobry kolega. Od dzieciństwa kochał literaturę, a zdaniem na­uczy­cie­li,
miał wielkie zdolności aktorskie. Chętnie gry­wał w szkolnych przed­sta­wie­niach.
Ko­chał przyrodę. Wie­lo­go­dzin­ne wy­pra­wy w góry wraz z przy­ja­ció­łmi, jazda na
nartach i spływy ka­ja­ko­we, a przy tym dobra książka były dla Karola najlepszym
wy­po­czyn­kiem i rozrywką. Zanim ukończył 21 lat, zmarł mu ojciec, ostatnia naj­
bliż­sza i naj­uko­chań­sza osoba. Tak więc młody Karol pozostał sam, i to w bardzo
trud­nych cza­sach. Toczyła się właśnie druga wojna światowa. Karol musiał prze­rwać
stu­dio­wa­nie filologii pol­skiej i rozpoczął pra­cę w kamieniołomach pod Kra­ko­wem.
Tutaj zaczęło rodzić się w nim po­wo­ła­nie do kapłaństwa.
K. pozkazuje zdjęcie Karola jako księdza.
„Od paź­dzier­ni­ka 1942 roku stał się kon­spi­ra­cyj­nym alum­nem seminarium
du­chow­ne­go oraz kon­spi­ra­cyj­nym stu­den­tem Wydziału Teo­lo­gicz­ne­go na Uni­wer­
sy­te­cie Ja­giel­loń­skim”. Po ukoń­cze­niu studiów, rok po wojnie, 1 XI 1946 r. zo­stał
wy­świę­co­ny na kapłana. Jego serce zawsze było otwarte dla ludzi. Wiele czasu
spę­dzał z mło­dzie­żą na wspólnych wyprawach. Pomagał młodym roz­wią­zy­wać
pro­ble­my, przy­go­to­wy­wał do małżeństwa, chrzcił dzieci. Po niedługim cza­sie, ma­
jąc za­le­d­wie 38 lat, został bi­sku­pem Krakowa, a w roku 1967 kardynałem. 16 X
1978 roku był dniem szczególnej łaski, jaką Bóg Ojciec dał ukochanemu sy­no­wi,
a na­sze­mu rodakowi Karolowi Woj­ty­le. Tego dnia stał się on głową Ko­ścio­ła
Chry­stu­so­we­go w świecie, przybierając imię Jan Paweł II. Jego wielka mi­łość do
2
Boga i każdego człowieka spowodowała, że za­pra­gnął być wśród ludzi. Dlatego
wy­ru­szył na szlak nie kończących się pielgrzymek do wszyst­kich za­kąt­ków świata.
Spotykał się z bo­ga­ty­mi i bied­ny­mi, zdrowymi i cho­ry­mi, bia­ły­mi i tymi o innych
ko­lo­rach skóry. Był zawsze tam, gdzie go potrzebowali. Z wiel­ką mi­ło­ścią, pokorą
i cier­pli­wo­ścią przyjął na siebie cier­pie­nie. 13 V 1981 roku za­ma­cho­wiec o na­
zwi­sku Ali Agca targnął się na życie Ojca świętego. Pa­pież wspominał ten dzień
z wielkim prze­ko­na­niem, że przed śmiercią ura­to­wa­ła go Matka Boża, której od
wcze­snych lat ka­płań­skich za­wie­rzył swe życie. Tuż po wyjściu z kliniki pierwsze
kroki skie­ro­wał do więzienia, gdzie przebywał za­ma­cho­wiec. Pra­gnął po­wie­dzieć,
że mu prze­ba­czył i stale się za niego modli. Wiara w dobroć czło­wie­ka, miłość
i troska o Ko­ściół stały się pod­sta­wą wielkiej misji Ojca świętego, zaś Dobra No­
wi­na o Jezusie Chry­stu­sie jest naj­waż­niej­szą treścią jego na­ucza­nia. Oj­ciec święty
Jan Paweł II zapragnął, aby cały świat usłyszał o Panu Jezusie, i nie tylko usłyszał,
ale Go po­ko­chał i wszedł z Chry­stu­sem na szlak wspaniałej wę­drów­ki ku niebu.
Swoją wędrówkę Jan Paweł II zakończył w dniu 2 kwietnia 2005 r. Jego odejściu
towarzyszyło powszechne przekonanie, że świat traci wielkiego człowieka, ale za
to w niebie zyskuje świętego orędownika.
K. do prezentacji może wykorzystać fragmenty filmu video „Od Wadowic do Rzy­
mu” (reż. J. Klechta) czy inne pomoce, np. kasety magnetofonowe „Ojcu świę­te­mu
śpie­wa­my” zespołu Gringo.
Pogłębienie
Pan Jezus, odchodząc do swojego, Ojca pozostawił uczniom, a także wszyst­
kim, którzy w Niego wierzą, bardzo ważny nakaz.
K. zachęca, aby uczniowie odszukali w podręczniku Mk 16,15; Mt 24,14 i prze­czy­ta­li
podane fragmenty.
K. stawia pytania:
– Co Pan Jezus nakazał uczniom?
– Po co mają iść na cały świat?
– Co to jest Ewangelia?
– Komu ma być głoszona?
– Co zapowiedział Jezus w Ewangelii św. Mateusza?
– Kto dzisiaj stał się dla nas apostołem wszystkich narodów?
– Dlaczego Jana Paweła II nazywamy Pielgrzymem?
– Do jakich miejsc na świecie dotarło nauczanie Jana Pawła II?
K. reasumuje:
Największą radością dla Jana Pawła II jest przebywanie wśród ludzi. Gdy­by­śmy
teraz przyjrzeli się mapie świata, okazałoby się, że nie ma zakątka, gdzie nie dotarł
Wielki Misjonarz, gdzie nie głosił wielkiej nowiny o tym, że Jezus kocha ludzi bez
względu na wyznanie, narodowość czy kolor skóry. Nieustanne wy­pra­wy mi­syj­ne
stały się ce­chą charakterystyczną jego pontyfikatu. Wszędzie był przyj­mo­wa­ny
z wiel­ką radością, a jego wystąpienia wywoływały wzruszenie i burzę okla­sków.
3
K. stawia problem:
– Dlaczego Ojciec święty tak bardzo się rozmiłował w pielgrzymowaniu do
wier­nych na całym świecie?
Uczniowie szukają odpowiedzi w tekstach z podręcznika. Wnioski są zapisywane
na ta­bli­cy.
K. prosi o sformułowanie tematu i zapis notatki w zeszytach.
Zastosowanie
K. stawia pytania:
– Czego Ojciec święty pragnie nas nauczyć?
– W czym chciałbyś naśladować Ojca świętego?
– W jaki sposób możemy stać się apostołami dzisiejszych cza­sów?
Zakończenie
K. zachęca do modlitwy spontanicznej w intencji Ojca świętego. Modlitwę koń­czy
pieśnią „Weź w swą opiekę” (podręcznik ucznia).
K. nagradza wszystkich lub tylko najaktywniejszych uczniów obrazkiem z Ojcem
świętym i zadaje pracę domową.
4
58. Życie i miłość Matki Teresy z Kalkuty
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Poznanie i zrozumienie, na czym polegało piękno ży­cia Matki Teresy z Kal­
ku­ty.
 Służba potrzebującym, na wzór Matki Teresy z Kal­ku­ty.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń rozumie Chry­stu­so­we wezwanie do miłości i miłosierdzia
– wymieni, w czym możemy naśladować Mat­kę Teresę.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi opisać ży­cie Matki Teresy z Kalkuty
– potrafi ocenić swoje dotychczasowe postępowanie w świetle życia Matki
Teresy
– potrafi spontanicznie wypowiedzieć modlitwę wdzięczności i prośby.
Postawy:
– Uczeń wyraża go­to­wość służby bliźniemu
– angażuje się w przeżywanie Tygodnia Miłosierdzia
– wyraża szacunek wobec ludzi chorych, bezdomnych, biednych.
Metody i formy pracy: rozmowa kie­ro­wa­na, śpiew, quiz, pokaz, ana­li­za tekstu
biblijnego.
Środki dydaktyczne: zdjęcia, albumy, film o Matce Teresie, napis, lista py­tań do
quizu.
Wprowadzenie
K. nawiązuje kontakt z uczniami i pyta:
– Co jest najpiękniejsze na świecie? (człowiek)
– Kiedy człowiek jest najpiękniejszym stworzeniem na świecie?
(kiedy jest dobry, świę­ty)
– Kim dla was jest święty?
(wzorem, przybliża Boga, pokazuje, jak żyć)
– Jakich znacie współczesnych świętych?
K. zachęca do modlitwy:
Pomódlmy się za wszystkich ludzi na całym świecie, aby dobrze żyjąc wiel­bi­li
Boga i uszczęśliwiali innych.
Modlitwa: „Duchu Święty” lub pieśń „Naucz nas żyć Twoim życiem, Panie”.
5
Podanie prawdy
K. pokazuje zdjęcie Matki Teresy z Kalkuty.
Wśród wielu ludzi dobrych, świę­tych, bardzo często wymienia się Matkę Te­
re­sę z Kalkuty. Co o niej wiemy?
K. proponuje quiz: dzieli klasę na dwie grupy, z których każda otrzymuje listę py­tań
(identyczną lub różne).
Propozycja pytań:
– Kiedy urodziła się Matka Teresa? (27 VIII 1910)
– W którym roku zmarła Matka Teresa? (1997)
– Ile lat żyła?
– Jak się nazywa kraj z którego pochodziła? (Albania)
– Kim była? (zakonnicą)
– W jakim kraju pracowała? (Indie)
– W jakim mieście żyła? (Kalkuta)
– Jak się nazywa strój, który nosiła? (sari)
– Czym zajmowała się na początku swojego życia zakonnego?
(nauczycielka i pielęgniarka)
– W którym roku otrzymała pokojową nagrodę Nobla? (1979)
– Od kogo otrzymała w prezencie samochód? (od papieża Pawła VI)
– Co zrobiła z samochodem, który otrzymała? (sprzedała)
– Ile sióstr było w jej zgromadzeniu w roku 1997? (4 tysiące)
– Komu poświęciła swoje życie?
– Co nosiła na swoim habicie? (krzyżyk)
– Co było treścią jej życia? (miłość)
– Jaką nagrodę otrzymała w 1973 r.? („Matka wszystkich”)
– Jaką nagrodę otrzymała w 1979 r.? (Nagrodę Nobla)
– Kto był wzorem świętości dla Matki Teresy? (św. Teresa od Dzieciątka
Jezus)
– Czego dyrektorką była Matka Teresa w Kalkucie? (dyrektorką szkoły)
– Ile czasu dziennie poświęcała na modlitwę?
– Co najczęściej znajduje się w kaplicach jej zgromadzenia?
(krzyż i figurka Matki Bożej)
Uwaga: Listę pytań uczniowie mogą otrzymać wcześniej do domu, by mogli
się przy­go­to­wać. Grupy zadają sobie pytania na zmianę; zwycięża grupa, która
podała najwięcej poprawnych odpowiedzi.
Pogłębienie
– W czym Matka Teresa naśladowała Jezusa?
– Które słowa Jezusa wypełniła w swoim życiu najwierniej?
K. prosi o przeczytanie Mt 25,35-40.
– Komu służyła Matka Teresa, pomagając chorym, karmiąc głodnych?
– Czego od Jezusa może się spodziewać?
6
K. czyta słowa Jezusa z Mt 10,42 i pyta:
– Co może być kubkiem wody, o którym mówi Chrystus?
– Co Pan Jezus obiecuje uczniom, którzy niosą innym dobro?
– Co będzie nagrodą Jezusa za nasze dobre czyny?
Zastosowanie
K. umieszcza na tablicy słowa Matki Teresy z Kalkuty:
„Uczyńmy coś pięknego dla Boga”
Są to słowa Matki Teresy, które pragnęła w swoim życiu realizować.
– W jaki sposób możemy naśladować Matkę Teresę?
K. prowadzi z dziećmi rozmowę, w jaki sposób mogą służyć innym, by wy­pe­łnić
Chry­stu­so­we wezwanie do miłości i mi­ło­sier­dzia. Jeżeli katecheza jest w Tygodniu
Miłosierdzia, podejmujemy jego konkretne hasło.
Zakończenie
K. proponuje modlitwę wdzięczności Bogu, za dar życia Matki Teresy oraz mo­dli­twę
za wszystkich potrzebujących i tych, którzy im pomagają.
Zapis do zeszytu: temat katechezy i słowa z tablicy.
K. zadaje pracę domową.
Na zakończenie pieśń „Potrzebuje cię Chrystus”.
7
59. „Mała droga” świętej Teresy
od Dzieciątka Jezus – życie i świętość
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Poznanie sekretu życia i świętości św. Teresy od Dzie­ciąt­ka Jezus.
 Pragnienie bycia podobnym do św. Teresy. Wdzięcz­ność Panu Bogu za
dar jej świętości, która uczy nas, jak bezgranicznie kochać Boga i ufać Mu.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń zdefiniuje pojęcia: sekret, świę­tość, „mała droga”
– rozumie istotę świętości.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi opisać życie św. Teresy Martin
– potrafi wyjaśnić, na czym polegał sekret życia i świętości św. Teresy od Dzie­
ciąt­ka Jezus
– potrafi zinterpretować tekst Mt 18,2-4.
Postawy:
– Uczeń jest wdzięczny za dar świę­to­ści Teresy Martin
– wyraża miłość i zaufanie do Boga
– sumiennie wykonuje swoje codzienne obowiązki.
Metody i formy pracy: opowiadanie, pokaz, film, analiza tekstu biblijnego, pra­ca
w grupach nad tek­stem, metaplan, redagowanie notatki.
Środki dydaktyczne: obraz św. Teresy, papierowe pąki róż.
Wprowadzenie
K. wytwarza przyjazną, radosną atmosferę w klasie, sprawdza pracę domową i prosi
o przypomnienie treści poprzedniej katechezy.
K. stawia pytanie:
– Jakich znacie świętych?
– Co o nich wiecie z poprzednich lat katechezy?
K. zawiesza na tablicy obraz św. Teresy (Teresa trzymająca krzyż i naręcze róż) i sta­
wia pytanie:
– Kogo przedstawia ten obraz?
Na dzisiejszej katechezie wspólnie odkryjemy, kim jest ta święta i dlaczego przed­
sta­wia się ją na obrazach z różami w dłoni. Teraz wstańmy, skie­ruj­my wzrok na
krzyż i z rękami wniesionymi do góry wołajmy do Boga: „Święty, Święty…”
8
Podanie prawdy
Propozycja I
K. w formie wykładu przedstawia postać św. Teresy:
Ta tajemnicza postać, którą widzicie na obrazie, to święta Teresa od Dzie­ciąt­ka
Jezus. Maria Franciszka Teresa urodziła się 2 stycznia 1873 roku w A­le­nçon, w Nor­man­
di (Francja), w rodzinie Ludwika i Zelii Martin. Teresa była naj­młod­szą z gromadki
dziewięciorga dzieci, z których czworo zmarło bar­dzo wcześnie. W wieku czterech
i pół lat spotkało ją pierwsze ciężkie do­świad­cze­nie, kiedy to zmarła jej matka:
28 sierpnia 1877 r. Kilka miesięcy później cała rodzina za­miesz­ka­ła w Li­sieux. Właśnie
wtedy Teresa poznała zakon kar­me­li­ta­nek, do któ­re­go wstąpiła jej star­sza siostra,
Paulina. Odejście Pauliny było no­wym ciosem dla Teresy odnawiającym zranienie
spowodowane śmircią matki. Pojawiło się osłabienie odporności psychicznej, przywi­
dzenia, jadłowstręt. Jej cierpienia po­głę­bia­ły jeszcze wi­zy­ty u siostry, którą te­raz mogła
widywać tylko przez kratę roz­mów­ni­cy w Kar­me­lu. „Dziwna choroba” skończyła się
13 maja 1883 roku: tego dnia Teresę prze­nik­nął „porywający uśmiech Najświętszej
Dzie­wi­cy”, któ­rej figurkę miała przy łóż­ku. Nastąpiła re­kon­wa­le­scen­cja, która skoń­
czyła się dopiero trzy i pół roku później. Rok później Teresa przy­stą­pi­ła do pierwszej
Ko­mu­nii świętej. Zdro­wie miała jednak na­dal delikatne. Mę­czy­ły ją bóle z po­wo­du
utraty trzeciej uko­cha­nej oso­by, najstarszej siostry Marii, która również wstą­pi­ła do
Kar­me­lu w Li­sieux. Tego samego roku w Boże Na­ro­dze­nie Teresa zo­sta­ła ule­czo­na
ca­łko­wi­cie w sposób nagły, który zadziwił ją samą i jej bli­skich. Obudziło się w niej
też pra­gnie­nie wstą­pie­nia do Karmelu. Miała za­le­d­wie 14 lat, ale już z miłości do
Jezusa pra­gnę­ła ocalić dusze, którym groziło po­tę­pie­nie. Jej pierwszym „du­cho­wym
dziec­kiem” stał się niejaki Pran­zi­ni, wie­lo­krot­ny mor­der­ca. Te­re­sa modliła się za
nie­go. Po­zna­ła wtedy moc modlitwy za grzesz­ni­ków. I odtąd nic już jej nie mogło
po­wstrzy­mać. Aby „sprawić przy­jem­ność Je­zu­so­wi”, postanowiła po­świę­cić swe
życie Bogu i wstą­pić do Kar­me­lu. Prowadziła na ten temat długie roz­mo­wy z oj­cem,
wujem i przełożoną Kar­me­lu. Chcąc uzyskać zgodę na wstąpienie do zakonu w tak
młodym wieku, była na audiencji u biskupa, a nawet u samego papieża Leona XIII.
Wahania jednych, a sprzeciw innych nie przeszkodził jej i 9 IV 1888 r. otworzyła się
przed Teresą ciężka furta Karmelu. Miała dopiero 15 lat. W tym czasie ojciec Teresy
doznał ciężkich ob­ja­wów cho­ro­by umy­sło­wej, a w roku 1894 umarł. 10 I 1889 r. Te­re­sa
przy­wdzia­ła habit. W dniu ob­łó­czyn Te­re­sa do­zna­ła widzenia: na pokrytym śnie­giem
dzie­dziń­cu dostrzegła fi­gur­kę Dzie­ciąt­ka Je­zus.
Tymczasem w Karmelu toczyło się normalne życie. Nic nie odróżniało Teresy
od in­nych sióstr. Nikt nie zwracał na nią uwagi. Nie robiła nic szczególnego. Mając
23 lata została mistrzynią nowicjuszek, prowadziła je do Bożej miłości, swoim
ży­ciem uczyła, jak będąc małym, stawać się wielkim. Na polecenie prze­ło­żo­nej
spi­sa­ła swój pamiętnik „Dzieje duszy”, w którym zawarła sekret swej świę­to­ści,
swej nad­zwy­czaj­nej „małej dro­gi”, która doprowadziła ją do świętości. Wie­czo­
rem w Wiel­ki Czwartek (3 IV 1896), gdy położyła się spać, dostała pierw­sze­go
krwo­to­ku. Teresa nie wspomniała o tym ni­ko­mu. Nie­co póź­niej przyjęła pro­po­
zy­cję wy­jaz­du ze św. Franciszkiem Ksawerym na Cejlon, do Indii, Japonii, aby
tam spe­łni­ły się jej naj­więk­sze pragnienia, by być „mi­sjo­na­rzem całego świata”.
9
I tak skoń­czy­ło się jej życie naznaczone krzyżem. Ostatnie słowa to: „Mój Boże,
ko­cham Cię” (30 IX 1897 r.). Parę dni wcze­śniej wyznaje: „Ja nie umie­ram,
wstę­pu­ję w ży­cie” (list z 9 VI 1897 r.) Sto lat po śmierci Teresy Jan Paweł II
w Kar­me­lu w Li­sieux pod­kre­ślił głę­bo­ko ewan­ge­licz­ny cha­rak­ter „ma­łej dro­gi”
św. Te­re­sy, mó­wiąc: „Ja­każ inna praw­da orę­dzia ewan­ge­licz­ne­go jest bar­dziej za­
sad­ni­cza i uni­wer­sal­na, jak ta, że Bóg jest na­szym Ojcem, a my jego dzieć­mi”.
Propozycja II
Przy prezentacji postaci „małej świętej”, K. może wykorzystać filmy, poświęcone jej
życiu.
Pogłębienie
K. prosi, aby dzieci odszukały w podręcznikach Mt 18,2-4 i głośno odczytały tekst.
K. stawia pytania:
– Czym dzieci różnią się od dorosłych?
– Co to znaczy stać się ponownie dzieckiem?
– Co Jezus obiecał wszystkim, którzy staną się ufni, jak dzieci?
Święta Teresa napisała w swoim pamiętniku takie słowa: „Niepodobna mi stać
się wielką, powinnam więc znosić się taką, jaka jestem, ze wszystkimi swy­mi nie­do­
sko­na­ło­ścia­mi: chcę jednak znaleźć sposób dostania się do nieba jakąś małą drogą,
bardzo prostą i bardzo krótką, małą drogą, zupełnie nową”. (Rę­ko­pis C)
Poprosimy teraz św. Tereskę, aby zdradziła nam swój sekret sta­wa­nia się ma­
łym jak dziecko, a jed­no­cze­śnie wielkim jak święci.
K. proponuje zapis tematu „Św. Tereso, zdradź nam swój sekret”.
K. dzieli klasę na 5 grup i prosi, aby każda grupa przeczytała uważnie jeden frag­ment
z pamiętników św. Teresy (podręcznik ucznia).
Po dokładnym przeczytaniu, zastanówcie się w grupie, jaki sekret chce nam
prze­ka­zać święta Teresa i wpiszcie go na te, oto papierowe róże.
Zastosowanie
K. prosi, aby każda grupa głośno zaprezentowała swoje wnioski, a sekret wy­pi­sa­ny na
róży przypięła na ta­bli­cy. W ten sposób dzieci tworzą bukiet róż – se­kret św. Teresy:
ofia­ra z życia
10
pewność, że Bóg
nas ko­cha
– miłość do Boga
– zaufanie Bogu
– wdzięcz­ność Bogu
– zdanie się na Boga
K. prowadzi do praktycznych wniosków pytaniami:
– Czym zafascynowała was Święta Teresa?
– Czego możemy się od niej dowiedzieć?
– W czym już teraz, mógłbyś stać się podobny do św. Teresy?
K. reasumuje:
Święta Teresa odkryła nam swoją „małą drogę”, polegającą na robieniu rze­czy
naj­bar­dziej zwyczajnych z nadzwyczajną miłością. Nie jest nawet świadoma swej
niezwykłości. Jej sekret, to bezgraniczna ufność w nieskończone mi­ło­sier­dzie
Boże.
Te słowa można umieścić nad „bukietem róż”.
Zakończenie
K. prosi o przepisanie notatki z tablicy.
– Jak chcecie podziękować Panu Bogu za dar św. Teresy?
K. zachęca do modlitwy fragmentem aktu oddania się sw. Teresy na ofiarę ca­ło­pal­ną
miłosiernej miłości Boga (podręcznik ucznia):
„O Boże, Trójco Przenajświętsza, pragnę Cię kochać i pobudzać innych do mi­
łowania Ciebie; chcę pracować na chwałę Kościoła świętego, ratując dusze żyjące
na ziemi i cierpiące w czyśćcu. Pragnę spełniać doskonale Twoją radę i dojść do
tej chwa­ły, którą mi zgotowałeś w Królestwie Twoim. Chcę być świę­tą, lecz czuję
całą moc nie­zdol­no­ści i błagam Cię, o Boże, stań się Świętością moją. Amen”.
Modlitwę kończymy śpiewem pieśni „O Jezu, cichy i pokorny”.
K. zadaje pracę domową:
1. Podpisz fotografie z życia św. Teresy (patrz w załącznik).
2. Postaraj się przeczytać „Dzieje duszy” św. Teresy od Dzieciątka Jezus lub
książ­kę „Tereso, zdradź nam swój sekret”, aby lepiej poznać jej życie i miłość do
Jezusa Chrystusa.
Uwaga: K., opowiadając o życiu świętej Teresy, winien odwoływać się do ilu­
stra­cji umiesz­czo­nych w teczce pomocy (tekst dla ucznia).
Katecheza przygotowana w oparciu o następujące źródła:
Louis Sankale, Teresko, zdradź nam swój sekret, Warszawa 1995;
Constant Tonnelier, Rekolekcje z… św.Teresą z Lisieux, Kraków 1997.
11
60. Moja postawa wobec nauczycieli
– Dzień Nauczyciela
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Zrozumienie prawdy, że każdy z nas potrzebuje na­uczy­cie­li i wy­cho­waw­ców,
aby stawać się mą­drzej­szym i lepszym.
 Szacunek i wdzięczność wobec nauczycieli.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń zdefiniuje po­ję­cia: nauczyciel, wychowawca
– rozumie prawdę, że każdemu potrzebny jest nauczyciel
– wymieni, dzięki komu stajemy się mądrzejsi i lepsi.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi ocenić swoje postępowanie w stosunku do nauczycieli
– potrafi scharakteryzować postawę dobrego ucznia i nauczyciela.
Postawy:
– Uczeń wyraża szacunek wobec nauczycieli
– jest posłuszny wobec wychowawców
– docenia ich trud.
Metody i formy pracy: rozmowa kie­ro­wa­na, metaplan, praca z tekstem bi­blij­nym,
śpiew.
Środki dydaktyczne: wycięte z kartonu figury geo­me­trycz­ne w dwóch for­ma­tach:
du­żym (na tablicę) i ma­łym (dla uczniów).
WPROWADZENIE
K. wytwarza atmosferę serdeczności, zachęca uczniów do wypowiedzi na temat Dnia
Nauczyciela.
Zbliża się Dzień Nauczyciela, który przypomina nam o obec­no­ści w na­szym
życiu nauczycieli, katechetów i wychowawców. Jest to nasz dzień wdzięcz­no­ści
za ich pracę.
K. stawia pytania:
– Za co powinniśmy być wdzięczni nauczycielom?
– W jaki sposób możemy im tę wdzięczność okazać?
12
K. zachęca uczniów do modlitwy za nauczycieli (podręcznik ucznia):
„Panie Jezu Chryste, poddany swej ziemskiej Matce i św. Jó­ze­fo­wi, po­słu­szny
swemu Ojcu aż do śmierci krzyżowej. Panie cichy i pokorny sercem, na­ucz mnie
sza­no­wać i czcić wy­cho­waw­ców i na­u­czy­cie­li. Bło­go­sław ich pra­cy, daj im zdro­wie,
ob­darz swoim po­ko­jem i ra­do­ścią. Proszę Cię o to, Panie, który żyjesz i królu­jesz
na wieki wie­ków. Amen”.
PODANIE PRAWDY
K. stawia problem:
Pan Bóg chce, abyśmy stali się lepsi, mądrzejsi, dlatego daje nam ro­dzi­ców,
którzy mają się nami opiekować, oraz nauczycieli, dzięki którym mamy szansę
nie­ustan­ne­go poszerzania wie­dzy, do­sko­na­le­nia umie­jęt­no­ści oraz sta­wa­nia się
do­bry­mi uczniami i kolegami. Na co dzień nie za­wsze jest to łatwe.
– Dlaczego tak się dzieje?
– Kto jest temu winien?
– Co należy zmienić w naszym życiu, by było lepiej?
To pytania, na które postaramy się dzisiaj znaleźć od­po­wiedź.
K. przypina na tablicy kartonowe figury geometryczne (koło, trój­kąt, pro­sto­kąt, kwa­
drat). Rozdaje uczniom mniejsze figury (po jednej każ­de­go kształtu) i zadaje py­ta­nia,
wskazując fi­gu­rę, na której uczniowie powinni umieścić od­po­wiedź:
– Jaki jestem wobec moich nauczycieli?
– Jakim powinienem być uczniem?
– Dlaczego taki nie jestem?
– Co muszę zmienić w moim postępowaniu, abym był dobrym uczniem?
Propozycja organizacyjna: Po napisanu każdej odpowiedzi K. zbie­ra fi­gu­ry i gru­pu­je
je na biurku. Po skończeniu ćwiczenia, od­po­wie­dzi uczniów umieszczone zostają
na odpowiedniej figurze ge­o­me­trycz­nej (małe trój­ką­ty na dużym trójkącie itp.). Do
przy­kle­ja­nia kar­to­ni­ków K. angażuje uczniów.
POGŁĘBIENIE
K. wspólnie z uczniami dokonuje analizy wypowiedzi i prowadzi do wy­cią­gnię­cia
wnio­sków według następujących pytań:
– Jacy jesteśmy wobec naszych nauczycieli?
– Jacy powinniśmy być?
– Dlaczego tacy nie jesteśmy?
– Co musimy zmienić w naszym postępowaniu?
13
zastosowanie
K. umieszcza na tablicy planszę Hbr 13,17:
„Bądźcie posłuszni waszym przełożonym i bądźcie im ulegli,
ponieważ oni czuwają nad duszami waszymi
i muszą zdać sprawę z tego.
Niech to czynią z radością, a nie ze smutkiem,
bo to nie byłoby dla was korzystne”.
– Jakiej postawy wobec nauczycieli i wychowawców uczy nas autor Listu do
Hebrajczyków?
– O czym nam to wezwanie przypomina?
(czwarte przykazanie Boże, przykazanie miłości)
K. zachęca do modlitwy:
Panie Jezu, użycz mi łaski, abym swoim posłuszeństwem, sza­cun­kiem i wdzięcz­
no­ścią, choć w części wynagrodził trudy mo­ich na­u­czy­cie­li, jakie dla mnie po­no­si­li
i ponoszą.
Zakończenie
Śpiew „To przykazanie Ja dziś daję wam”.
K. poleca zapisać temat „Moja postawa wobec nauczycieli”, no­tat­kę z ta­bli­cy oraz
Hbr 13,17.
Uwaga: Należy pozwolić na szczere wypowiedzi, ale potem kie­ru­je­my uwa­gę
uczniów na to, co oni mogą zrobić dla na­uczy­cie­li, dla do­bra sprawy itp. Należy
także spokojnie wysłuchać skarg i uwag krytycznych, jakie ucznio­wie mogą wy­su­
wać pod adresem nauczycieli, pomagając im w tworzeniu po­zy­tyw­ne­go obrazu
swo­ich wychowawców.
Zamiast tekstu Hbr 13,17 można wykorzystać Hbr 13,7-9.
14
61. Łączność Kościoła w niebie i na ziemi
– uroczystość Wszy­st­kich Świętych
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Zrozumienie istoty i sensu uroczystości Wszystkich Świę­tych. Zro­zu­mie­nie
pojęcia „komunia żyjących i zba­wio­nych”.
 Wspólnota ze świętymi poprzez systematyczną modli­twę. Cześć od­da­wa­na
świętym.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń zdefiniuje po­ję­cie „święty”
– rozumie, na czym polega „Komunia żyjących i zbawionych”
– poda datę uroczystości Wszystkich Świętych.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi wyjaśnić istotę i sens uro­czy­sto­ści Wszystkich Świętych
– potrafi ułożyć modlitwę wstawienniczą.
Postawy:
– Uczeń modli się we wspólnocie ze świętymi w Uroczystość Wszyst­kich Świę­
tych
– prosi o wstawiennictwo swojego patrona.
Metody i formy pracy: rozmowa kierowana, praca z tekstem biblijnym i KKK,
uroczysta modlitwa „Litania do wszystkich świętych”.
Środki dydaktyczne: Pismo św., plansze, czytania li­tur­gicz­ne z 1 listopada,
KKK.
WPROWADZENIE
K. stawia pytania:
– Kto to jest człowiek święty?
– Czy chcielibyście mieć świętych kolegów?
– Jeżeli tak, to dlaczego?
– Jeżeli nie, to dlaczego?
– Dlaczego warto być świętym?
K. informuje, że na dzisiejszej katechezie postaramy się wspól­nie zgłę­bić prawdę
o komunii (wspólnocie, jedności) wszy­st­kich zba­wio­nych z ży­ją­cy­mi na ziemi, czy­li
o „świętych obcowaniu”.
Modlitwa: „Wierzę w Boga”.
15
PODANIE PRAWDY
K. przypomina o zbliżajacej się uroczystości Wszystkich Świętych i za­da­je py­ta­nia:
– Kiedy obchodzimy uroczystość Wszystkich Świętych?
– Czym jest uroczystość Wszystkich Świętych?
– Co zapowiada uroczystość Wszystkich Świętych?
K. zapoznaje uczniów z czytaniami liturgicznymi z 1 listopada (ksią­żecz­ki „Ore­mus”,
kalendarze słowa Bożego, prasa katolicka). Moż­na je prze­czy­tać (pierw­sze czytanie:
Ap 7,2-4.9-14a; drugie czy­ta­nie: 1 J 3,1-3 (teczka pomocy); Ewan­ge­lia: Mt 5,1-12a
(podręcznik ucznia).
– Jak św. Jan przedstawia w księdze Apokalipsy niebo?
– Do czego wzywa nas św. Jan w drugim czytaniu?
– Komu Jezus obiecuje niebo?
– Dlaczego warto o nie zabiegać?
K. przytacza słowa św. Dominika, który umierając powiedział do swo­ich braci:
„Nie płaczcie, będziecie mieli ze mnie większy pożytek
i będę wam skuteczniej pomagał niż za życia”
oraz św. Teresy od Dzieciątka Jezus:
„Przejdę do mojego nieba, by czynić dobrze na ziemi”.
– Czym jest niebo? (miejsce przebywania z Bogiem)
– Od czego zależy jego posiadanie? (od miłości)
Po wypowiedziach uczniów K. zachęca do przeczytania Ps 15,1-3 (podręcznik
ucznia) i pyta:
– O co pyta psalmista?
– Co jest warunkiem przebywania z Bogiem?
POGŁĘBIENIE
K. umieszcza na tablicy teksty:
„Bądźcie doskonali,
jak do­sko­na­ły jest wasz
Ojciec niebieski”
(Mt 5, 48)
K. zadaje pytania:
– Do czego wzywa nas Bóg Ojciec?
– Do czego wzywa nas Jezus?
– Dlaczego wzywa nas do świętości?
– Jaka jest rola świętych w naszym życiu?
– Na czym polega świętych obcowanie?
16
„Świętymi bądź­cie,
bo Ja jestem święty”
(Kpł 11,14)
K. wyjaśnia pojęcie „komunii świętych” (zob. KKK 946-962). Można wy­ko­rzy­stać
KKK 957 (podręcznik ucznia).
ZASTOSOWANIE
– Jaka powinna być nasza postawa wobec świętych?
K. zapala świecę i zachęca do wspólnej modlitwy „Litanią do wszyst­kich świętych”
(podręcznik ucznia). Uczniowie mogą także wymieniać imiona swo­ich patronów.
Zakończenie
Uczniowie wpisują do zeszytów temat „Uroczystość Wszystkich Świę­tych”, prze­pi­su­
ją treść wybranego tekstu z tablicy, i wspólnie z ka­te­che­tą ukła­da­ją krótką notatkę.
K. przypomina o uczestnictwie we Mszy św. w uroczystość Wszy­st­kich Świętych.
K. zadaje pracę domową.
Katechezę kończymy pieśnią „O, niebo jest w sercu mym”.
17
62. Wspomnienie wszystkich wiernych
zmarłych – Pamiętamy o naszych
zmarłych
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Zapamiętanie i zro­zu­mie­nie praw­dy, że zmar­twych­wsta­ły Chrystus daje
nam nadzieję życia wiecz­ne­go.
 Pamięć o zmarłych (modlitwa, troska o groby).
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń zdefiniuje pojęcia: czyściec, niebo, piekło, świętych obcowanie, Ko­
ściół cier­pią­cy i chwalebny
– rozumie, że Zmartwychwstały Chrystus daje nam nadzieję życia wiecz­ne­go
– wymieni przejawy pamięci o zmarłych.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi wyjaśnić słowa z li­tur­gii pogrzebowej „Życie Two­ich wier­
nych…”
– potrafi ułożyć modlitwę za zmarłych.
Postawy:
– Uczeń wyraża szacunek wobec zmarłych
– modli się za zmarłych
– dba o groby swoich bliskich.
Metody i formy pracy: praca w grupach, analiza tekstu biblijnego i KKK, mo­dli­
twa, śpiew.
Środki dydaktyczne: Pismo św., teksty prefacji za zma­rłych, wiersz „Za­dusz­ki”.
WPROWADZENIE
K. serdecznie wita uczniów.
K. czyta lub recytuje wiersz E. Szelburg-Zarembiny „Zaduszki” (podręcznik ucznia),
następnie stawia pytania:
– Co jest myślą przewodnią wiersza?
– Co to jest dzień zaduszny?
Modlitwa: „Wieczny odpoczynek”.
18
PODANIE PRAWDY
K. dzieli klasę na dwie grupy, którym daje teksty i pytania:
Grupa 1: Łk 23,44-46; 24,1-6a
– O jakich ważnych wydarzeniach mówi autor tekstu?
– O czym Jezus nas poucza?
Grupa 2: prefacja o zmarłych (podręcznik ucznia)
„Zaprawdę godne to i sprawiedliwe, słuszne i zbawienne, aby­śmy za­wsze i wszę­
dzie Tobie składali dziękczynienie, Panie, Oj­cze Święty, wszech­mo­gą­cy wiecz­ny
Boże, przez Pana na­sze­go, Jezusa Chrystusa. W Nim za­bły­sła dla nas na­dzie­ja chwa­
leb­ne­go zmartwychwstania, i choć nas za­smu­ca nieunikniona ko­niecz­ność śmierci,
znaj­du­je­my po­cie­chę w obiet­ni­cy przy­szłej nie­śmier­tel­no­ści. Al­bo­wiem życie Twoich
wier­nych, Panie, zmie­nia się, ale się nie kończy, lecz gdy rozpadnie się dom do­cze­snej
piel­grzym­ki, znajdą przygotowane w niebie wiecz­ne mie­szka­nie”.
– Czego możemy się spodziewać po śmierci?
Po kilku minutach pracy w grupach, uczniowie formułują wnioski.
K. pro­si o za­pi­sa­nie na ta­bli­cy słów:
„Życie Twoich wiernych, Panie,
zmienia się, ale się nie kończy”
POGŁĘBIENIE
– Czego Kościół uczy o życiu człowieka po śmierci?
K. wyjaśnia pojęcia:
czyściec – „Kościół cierpiący” (zob. KKK 1030n, 1472)
niebo – „Kościół chwalebny”
– Jak możemy pomóc cierpiącym w czyśćcu?
– W jaki sposób zmarli pomagają nam w drodze do nieba?
– Dlaczego powinniśmy dbać o groby naszych zmarłych?
– Co oznaczają kwiaty i znicze zapalone na grobach?
K. wyjaśnia i przypomina:
W dniu 2 XI, Kościół modli się za wszystkich wiernych zma­rłych. Ka­pła­ni mogą
w tym dniu sprawować trzy Msze św. Jed­ną w intencji wy­bra­nej, drugą za wszy­st­
kich zmar­łych, a trzecią we­dług intencji Ojca św. Mo­dli­my się za zma­rłych, by Bóg
da­ro­wał im grze­chy i przy­jął ich do nieba. Kie­dyś oni, zjed­no­cze­ni z Bo­giem, będą
modlić się za nas. W tym dniu wierni mogą uzy­skać od­pust, czyli darowanie kary
doczesnej, i ofia­ro­wać go za zmar­łych, je­śli po spo­wie­dzi i przy­ję­ciu Ko­mu­nii św.
pobożnie na­wie­dzą cmen­tarz i po­mo­dlą się za zmar­łych.
19
ZASTOSOWANIE
K. zachęca do modlitwy przy zapalonym zniczu:
Wszechmogący Boże, wysłuchaj łaskawie nasze modlitwy, które za­no­si­my przez
Twojego zmartwychwstałego Syna, i umoc­nij naszą nadzie­ję, że ra­zem z Twoimi
wiernymi zmarłymi wszy­scy znajdziemy się w niebie.
Uczniowie mogą wymienić imiona zmarłych a potem wspólnie odmówić
„Wieczny odpoczynek”.
Zakończenie
Pieśń do wyboru: „Odpocznienie w cieniu skrzydeł Twych” (podręcznik ucznia);
„Je­zus zwy­cię­żył, to wy­ko­na­ło się” lub „Chrystus zmartywchwstan jest”.
K. poleca zapisać temat oraz notatkę z tablicy i zadaje pracę do­mo­wą:
Uwaga: Katecheta, jeśli to możliwe, może przedłużyć katechezę modlitwą
i pra­cą na cmentarzu.
20
63. Wielki Post – czasem nawrócenia
i przygotowania do Triduum
Paschalnego
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Zrozumienie i przyjęcie prawdy, że Wielki Post jest cza­sem nawrócenia
i przy­go­to­wa­nia do obchodów pa­miąt­ki męki, śmierci i zmar­twych­wsta­nia
Chry­stu­sa.
 Stała przemiana życia.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń zdefiniuje pojęcie: mi­ste­rium paschalne
– rozumie, że Wielki Post to czas nawrócenia
– opisze sposoby przygotowania się do obchodów męki, śmierci i zmar­twych­
wsta­nia Chrystusa.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi przyporządkować wydarzenia paschalne do uro­czy­sto­ści Tri­
du­um Pas­chal­ne­go
– potrafi scharakteryzować postawę „nowego człowieka”.
Postawy:
– Uczeń angażuje się w przeżywanie Wielkiego Postu
– postanawia poprawę i pracuje nad swoim charakterem
– podejmuje postanowienie wielkopostne.
Metody i formy pracy: rozmowa kierowana, analiza tekstu biblijnego, refleksja
nad własnym ży­ciem, praca w zespołach, uroczysta modlitwa.
Środki dydaktyczne: Pismo św., obraz Chrystusa na krzyżu, zdjęcie z ce­re­mo­nii
chrztu.
WPROWADZENIE
K. stawia pytania:
– Jakie są najważniejsze uroczystości w waszych rodzinach?
– W jaki sposób przygotowujecie się do nich?
– Jakie jest największe święto w roku liturgicznym?
– Dlaczego Wielkanoc jest największym świętem?
– Jak nazywa się okres przygotowujący do świąt paschalnych?
– Co oznaczają nazwy: Pascha, misterium paschalne?
– Ile dni trwa Wielki Post?
– Dlaczego właśnie 40?
21
– Kiedy się zaczyna i kiedy się kończy?
(zaczyna się w Środę Popielcową, kończy przed Mszą Wieczerzy Pańskiej
Wielkiego Czwartku)
K. zachęca uczniów do modlitwy słowami Psalmu 51 (podręcznik ucznia).
PODANIE PRAWDY
K. poleca odszukać i przeczytać w Piśmie św. tekst Mt 26,1-2.
K. stawia pytania:
– Co Jezus zapowiada?
– Kiedy się to dokona?
– Na jaką pamiątkę Izraelici obchodzili święto Paschy?
– Za co dziękowali Bogu?
– Dlaczego śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa nazywamy Paschą?
– Od kiedy w niej uczestniczymy?
K. przypomina treść przyrzeczeń chrzcielnych.
K. reasumuje:
Od chwili chrztu jesteśmy ściśle związani z Chrystusem, a Jego życie staje się
naszym udziałem. Wypełniając coraz wier­niej to, do cze­go Bóg wzywa nas przez
chrzest, będziemy przy­go­to­wy­wać się w okre­sie Wiel­kie­go Postu do prze­ży­wa­nia
triduum paschalnego.
K. umieszcza na tablicy obraz Chrystusa na krzyżu i zdjęcie z chrztu, a następnie
poleca odszukać w Piśmie św. i przeczytać tekst Rz 6,3-4.8-11.
– Co oznacza zanurzenie w Śmierć Jezusa?
– Co to znaczy, że przez chrzest wkroczyliśmy w nowe życie i staliśmy się
„nowymi ludźmi”?
POGŁĘBIENIE
K. stawia pytanie:
– Jak w naszym codziennym życiu mamy stawać się „nowymi ludźmi”?
Odpowiedzi uczniowie zapisują na tablicy.
K. poleca przeczytać kolejny tekst Pisma św. – Kol 3,8-9 (podręcznik ucznia).
– Jak powinno wyglądać życie człowieka ochrzczonego?
– Do czego powołany jest „nowy człowiek”?
(do stałego nawracania się)
Najlepszą porą do zastanowienia się nad swoim życiem jest okres Wiel­kie­go
Postu. Jest to czas czter­dzie­sto­dnio­we­go przygotowania do świąt Wiel­ka­no­cy,
czyli Paschy Chry­stu­sa. Jest on czasem pokuty i prze­mia­ny ży­cia, zgod­nie z przy­
rze­cze­nia­mi złożonymi na chrzcie św., kiedy to wy­rze­kli­śmy się grzechu i przy­ję­
22
li­śmy Jezusa Chrystusa. Jest także czasem szczególnej mo­bi­li­za­cji, wy­tę­żo­ne­go
wy­si­łku, pracy nad sobą dla zbawienia własnego i innych.
ZASTOSOWANIE
K. prosi uczniów o przeczytanie „Drogi pojednania” (podręcznik ucznia), na­stęp­nie
przy­dzie­la uczniom poszczególne „drogi”, by w zespołach 2-3 osobowych za­sta­no­wi­li
się, jak tę drogę moż­na realizować w życiu.
Twoje nawrócenie ma być wynikiem konkretnego działania. Zastanów się
za­tem:
– Jakie powinieneś podjąć postanowienia na czas Wiel­kie­go Po­stu?
– W jaki sposób chcesz się przygotować do świąt wiel­ka­noc­nych?
– Kogo powinieneś poprosić o pomoc w stałym doskonaleniu swojego ży­cia?
K. proponuje zaśpiewać pieśń „Serce wielkie nam daj”.
Zakończenie
K. zachęca do wpólnej modlitwy. Uczniowie mogą ustawić się w kręgu, jeden z nich
trzyma zapaloną świecę, i wspólnie wyznają wiarę (formuła dowolna).
K. poleca zapisać temat i notatkę do zeszytu oraz postanowienie wielkopostne. Chęt­
ni uczniowie mogą je póź­niej odczytać.
23
64. Św. Wojciech – biskup i męczennik
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Poznanie i zapamiętanie prawd: św. Wojciech oddał życie za głoszenie sło­
wa Bożego i jest patronem na­szej Oj­czy­zny.
 Wdzięczność Panu Bogu za dar św. Wojciecha, który uczy nas, jak służyć
Bogu i lu­dziom.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń wymieni, w czym mo­że­my naśladować św. Wojciecha
– rozumie sens męczeństwa św. Wojciecha dla naszego Narodu.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi opi­sać ży­cie i śmierć św. Wojciecha
– potrafi uzasadnić, dlaczego św. Wojciech został wybrany na patrona na­szej
Ojczyzny
– potrafi ukazać, jak we współczesnych czasach można naśladować postawę
św. Wojciecha.
Postawy:
– Uczeń służy bliź­nie­mu i Bogu
– jest wdzięczny za dar św. Wojciecha
– odważnie wyznaje swoją wiarę.
Metody i formy pracy: wykład, tworzenie notatki wspól­nie z uczniami, mo­dli­
twa.
Środki dydaktyczne: obraz św. Wojciecha, artykuły i materiały z uro­czy­sto­ści
ty­siąc­le­cia męczeńskiej śmierci św. Wojciecha.
WPROWADZENIE
K. wita się z uczniami i zachęca do zaangażowania w spotkanie z Pa­nem. Prosi
o przypomnienie przedmiotu po­przed­niej ka­te­che­zy.
K. wprowadza w problematykę nowej jednostki tematycznej, sta­wia­jąc py­ta­nia:
– Kto to jest męczennik?
– Jakich znacie męczenników?
(można wspomnieć o ks. Jerzym Popiełuszce).
K. zapisuje na tablicy temat „Św. Wojciech – biskup i męczennik” oraz in­for­mu­je
uczniów, że dzisiejsza katecheza będzie po­świę­co­na tej po­sta­ci.
24
K. zachęca do modlitwy (podręcznik ucznia):
„Boże, Ty umocniłeś nasz naród w wyznawaniu Twego imienia przez na­
ucza­nie i chwalebne męczeństwo świętego Wojciecha biskupa, spraw, prosimy,
aby ten, który na ziemi głosił naszym przodkom wiarę, wsta­wiał się za nami
w niebie. Przez Chrystusa Pana naszego”.
PODANIE PRAWDY
K. umieszcza na tablicy obraz św. Wojciecha i pyta uczniów, co już wie­dzą
o osobie świętego. Jeśli wia­do­mo­ści dzieci będą niewystarczające, moż­na prze­pro­wa­
dzić tę część katechezy w formie wykładu, uwypuklając najważniejsze fakty z ży­cia
świętego lub skorzystać z podręcznika ucznia.
Wojciech urodził się około 956 roku w czeskich Libicach, w moż­nym ro­dzie,
jako przedostatni z synów księcia Sławnika. Jego ojciec pra­gnął, aby zo­stał wo­
jow­ni­kiem, rycerzem. Jednak losy Woj­cie­cha po­to­czy­ły się in­ac­ zej. Bę­dąc dziec­
kiem ciężko zachorował i wówczas ro­dzi­ce złożyli ślub, że jeśli syn wyzdrowieje,
będzie oddany Bogu na służ­bę. Tak też się sta­ło. Jako szes­na­sto­let­ni mło­dzie­niec
rozpoczął naukę pod okiem ar­cy­bi­sku­pa Mag­de­bur­ga, św. Adalberta, i przez 10
lat przygotowywał się do swo­ich przy­szłych obowiązków duchownego. Po śmier­ci
świętego Adalberta Woj­ciech wrócił do Pra­gi. Miał wów­czas 26 lat. Rok póź­niej
został wyświęcony na bi­sku­pa. Był pierw­szym bi­sku­pem na­ro­do­wo­ści cze­skiej
w swoim kraju.
Św. Wojciech wszedł do swojej biskupiej stolicy, Pragi, boso. Miało to sym­bo­
li­zo­wać jego życie: skromne, ubogie, proste.
Święty szczególnie umiłował biednych, więzionych. Bardzo cier­piał, wi­dząc
nędzę i poniżenie swoich wiernych. Nie mógł znieść, że Kościół był uza­leż­nio­ny
od kaprysów bogaczy, a i sami duchowni często ła­ma­li prawa Boże.
Kiedy św. Wojciech spostrzegł, że jego napomnienia są da­rem­ne, po pięciu la­
tach posługi opuścił Pragę i udał się po po­ra­dę do Rzymu. Papież Jan XV zwol­nił
go wówczas na pewien czas z obo­wiąz­ków biskupich. Wtedy św. Woj­ciech wstą­pił do
zakonu be­ne­dyk­ty­nów. Po trzech latach znów został wezwany do Pra­gi.
Pobyt w Pradze nie był ani długi, ani łatwy. W akcie zemsty za udzie­le­nie
przez świętego pomocy kobiecie, ska­za­nej przez swojego męża na śmierć, opraw­
cy spalili rodzinny gród św. Wojciecha i za­mor­do­wa­li jego czte­rech braci wraz
z ro­dzi­na­mi. Po trzech latach świę­ty wrócił po­ta­je­mnie do Rzymu. Do Pragi
po­sta­no­wił już nie wracać. Z silnym pra­gnie­niem od­da­nia się pracy mi­syj­nej
wśród pogan przybył do Polski, a stąd udał się z wy­pra­wą mi­syj­ną do Prus (dzi­
siej­sze Mazury). Nie chcąc nada­wać swojej wy­pra­wie cha­rak­te­ru wojennego,
od­pra­wił żo­łnie­rzy króla Bolesława Chrobrego, którzy mieli sta­no­wić jego ochro­
nę. Po przybyciu na miejsce okazało się, że lud pruski nie chciał się nawrócić,
a nawet złorzeczył świętemu.
25
W piątek 23 kwietnia 997 roku uzbrojony tłum Prusaków otoczył misjonarzy.
Rzucono się na nich i związano ich. Św. Wojciech zginął, raniony siedmiokrotnie
oszczepem. W chwili śmierci św. Wojciech miał zaledwie 41 lat. Jego cia­ło
zo­sta­ło przy­wie­zio­ne do Gniezna. Co roku 23 kwietnia w jego uro­czy­stość
ścią­ga­ją tam rzesze pątników, aby modlić się za Ojczyznę. Św. Woj­ciech jest
pa­tro­nem Pol­ski. Tysiąc lat później, w 1997 roku, przy jego grobie modlił się
Papież Jan Paweł II.
POGŁĘBIENIE
K. stawia pytania:
– Co nas pociąga w postaci świętego?
– Za kogo święty Wojciech oddał życie?
– Jaki sens miało jego męczeństwo?
– Jakiej uczy nas postawy wobec Boga?
K. powinien nawiązać do rocznicy tysiąclecia śmierci św. Wojciecha i wizyty Jana Pa­
wła II w Gnieźnie 3 VI 1997 r. Kronika papieskiej podróży oraz homilia wy­gło­szo­na
w Gnieź­nie znajdują się w L’Osservatore Romano 7 (1997) s. 26-29 (patrz teczka
po­mo­cy). Można też skorzystać z innych materiałów związanych z tą rocznicą.
ZASTOSOWANIE
K. stawia problem:
– W jaki sposób możemy naśladować św. Wojciecha w naszych czasach?
Zakończenie
K. zachęca do wspólnego sformułowania i zapisania krótkiej no­tat­ki o św. Woj­cie­
chu.
K. rozdaje teksty modlitwy i zaprasza do jej odmówienia:
„O św. Wojciechu, nasz patronie,
Stawaj nam zawsze w obronie,
A przemożnymi modłami
Racz Boga błagać za nami”.
K. zadaje pracę domową.
Uwaga: Można wykorzystać czytania z uroczystości: Dz 1,3-8; Flp 1,20c-30;
J 12,24-26.
26
65. Św. Sta­ni­sław wzorem służby Bogu
i Kościołowi
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Zapamiętanie, że św. Stanisław oddał życie w obro­nie praw­dy i wolności.
 Wdzięczność Bogu za dar życia i męczeństwa św. Sta­ni­sła­wa. Na­śla­do­wa­nie
świętego męczennika w speł­nianiu przy­ka­za­nia mi­ło­ści.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń rozumie, dlaczego św. Stanisława nazywamy wiernym sługą Bożym
– wymieni cechy charakteru św. Stanisława, które warto naśladować.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi opisać życie i mę­czeń­stwo św. Stanisława biskupa
– potrafi uzasadnić, czym św. Stanisław zasłużył na miano patrona narodu
polskiego.
Postawy:
– Uczeń wyraża szacunek wo­bec poległych w obronie słowa Bo­że­go
– wyraża postawę odpowiedzialności za głoszenie Słowa Bożego.
Metody i formy pracy: referat przygotowany przez ucznia, re­flek­sja, układanie
modlitwy, praca z podręcznikiem, praca plastyczna.
Środki dydaktyczne: obraz męczeństwa św. Stanisława, kartki papieru, kred­ki
lub pi­sa­ki.
WPROWADZENIE
K. wita klasę i zachęca ją do żywego udziału w spotkaniu. Prosi o przy­po­mnie­nie
najważniejszych treści z katechezy na temat św. Wojciecha.
K. wprowadza krótko w problematykę bieżącej katechezy i za­pi­su­je na tablicy temat
„Św. Stanisław – biskup i męczennik”.
K. zachęca do modlitwy za wszystkich, którzy ponieśli śmierć w obronie słowa
Bożego i Kościoła – „Ojcze nasz” oraz „Wieczny odpoczynek”.
PODANIE PRAWDY
K. rozwiesza ilustracje męczeństwa św. Stanisława i poleca, aby wy­bra­ni ucznio­wie
(po uprzednim zapoznaniu się z biografią świętego) przybliżyli kolegom jego syl­wet­
kę. Najważniejsze punk­ty życiorysu moż­na nanieść na tablicę według na­stę­pu­ją­cej
pro­po­zy­cji:
27
1. Urodził się między 1030 a 1035 rokiem.
2. Po ukończeniu studiów i otrzymaniu święceń kapłańskich został miano wany biskupem Krakowa.
3. Odważnie wystąpił przeciwko okrutnym poczynaniom króla Bolesława
Śmiałego wobec poddanych.
4. Został zamordowany podczas odprawiania Mszy św. w kościele na Ska­łce.
5. Co roku 8 maja przy jego grobie na Wawelu gromadzą się wierni, oddając
cześć, na jaką zasługuje ten mężny obrońca praw Bożych i pa­tron nasze go narodu.
POGŁĘBIENIE
K. stawia pytania:
– Dlaczego św. Stanisława nazywamy wiernym sługą Boga?
– Jakie cechy jego charakteru warto naśladować?
– Które przykazanie w sposób szczególny spełniał w swoim życiu biskup­
-męczennik? (przykazanie miłości)
– Jak brzmi to przykazanie?
K. prosi o przeczytanie z podręcznika ucznia Mt 10,28-33 i stawia py­ta­nie:
– Kogo nie powinniśmy się obawiać?
– Jak należy rozumieć słowa „nie bójcie się tych, którzy zabijają ciało”?
– Czego możemy się nauczyć, patrząc na wróble?
– Co to znaczy przyznać się do Jezusa?
– Kiedy zapieramy się Jezusa przed ludźmi?
– Jakiej postawy uczy nas Jezus?
K. może poszerzyć rozważanie o teksty biblijne z uroczystości: Dz 20,17-18a.28-32.36;
Rz 8,31b-39; J 10,11-16, do których uczniowie mogą wykonać ilustracje; umiesz­cza­
my je potem na wystawie szkolnej lub w kościele.
ZASTOSOWANIE
Współczesny świat potrzebuje świadków Chrystusowej na­uki. W two­jej ro­dzi­
nie, szkole, klasie, wśród kolegów na boisku, potrzebny jest ktoś tak mężny, jak
św. Sta­ni­sław. Dziś Chrystus zwraca się do ciebie z konkretnym zadaniem: „Bądź
moim apo­sto­łem, bądź świadkiem! Wpro­wa­dzaj dobro i miłość tam, gdzie panuje
zło. Bierz przykład ze świętego Stanisława!”
– W jaki sposób możemy podziękować Bogu za przykład tego świętego?
K. zachęca do dziękczynnej modlitwy spontanicznej i wspólnego śpiewu „To przy­ka­
za­nie Ja dziś daję wam”.
28
Zakończenie
K. poleca przepisać z tablicy temat i notatkę oraz zadaje pracę domową.
Modlitwa końcowa:
Boże, za Twój Kościół zginął pod mieczami prześladowców sławny bi­skup
Stanisław. Spraw, prosimy, aby wszyscy, którzy wzywają jego po­mo­cy, osią­gnę­li
zbawienny owoc swoich próśb. Przez Chrystusa, Pana na­sze­go. Amen.
29
66. Dzień Matki – moja mama i ja
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Zrozumienie i przyjęcie prawdy, że nasze mamy są darem Boga Ojca dla
nas.
 Wdzięczność Bogu za dar matki. Szacunek i wdzięcz­ność wobec naszych
matek. Pamięć o zmarłych mat­kach.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń rozumie, że mama jest darem Boga dla nas
– wymieni, co Bóg nam obiecuje za szczerą miłość do matki i ojca.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi ułożyć modlitwę dziękczynną za dar matki
– potrafi ocenić swoje postępowanie wobec rodziców.
Postawy:
– Uczeń wyraża szacunek wobec rodziców, jest wdzięcz­ny za dar matki
– modli się w intencji rodziców.
Metody i formy pracy: opowiadanie, metaplan, refleksja, rozmowa kierowana,
analiza tekstu bi­blij­ne­go, modlitwa.
Środki dydaktyczne: Pismo św., wycięte z kartonu różnorodne fi­gu­ry geo­me­trycz­ne
w dwóch formatach: dużym (na tablicę) i małym (dla uczniów).
WPROWADZENIE
K. nawiązuje z uczniami kontakt i zaprasza do wspólnej modlitwy „Pod Twoją obro­nę”.
K. zachęca do wysłuchania opowiadania:
Więcej słuchała Boga niż ludzi
Kilka dni temu była druga rocznica jej odejścia do domu Ojca. Nigdy nie prze­
sta­nę jej dziękować za wprowadzenie mnie na drogę Bożą. Pa­mię­tam, jak bar­dzo
ba­łem się jej śmierci. Pro­si­łem: „Mamo, wytrzymaj cho­ciaż jeszcze dwa lata”,
a ona na to: „To za długo” – i odeszła. Jednak jej życia nie zapomnę. Na­u­czy­ła mnie
ofiary. Nie było w domu słychać jej pie­szczo­tli­wych słówek, ale z jaką nie­spo­ty­ka­ną
troską oddawała się każ­de­mu, kto potrzebował po­mo­cy… Jak anioł stróż stawała
zawsze przy łóżku chorego. Do modlitwy nie napędzała. Uczy­ła przy­kła­dem, gdy
po ca­ło­dzien­nej ha­rów­ce, jakiej wy­ma­ga­ła praca na ka­mie­ni­stej glebie i w go­spo­
dar­stwie, klę­ka­ła na kolana, dzię­ku­jąc Bogu za Opatrzność.
Bardzo kochaliśmy naszą mamę. Każdą jej prośbę czy po­le­ce­nie wy­peł­nia­li­śmy
bez szemrania i ociągania się, z wielką mi­ło­ścią i od­da­niem.
Ufni w jej miłość i doświadczenie, z radością przyj­mo­wa­li­śmy jej rady.
Odeszła, ale nauczyła nas kochać Boga, ludzi i Matkę Bo­że­go Syna. Moja
Matka kochała Maryję – Matkę matek.
30
K. stawia pytania:
– Co autor mówi nam o swojej matce?
– Jaki jest stosunek autora do matki?
– Jaka atmosfera panowała w jego domu rodzinnym?
Uwaga: K. w rozmowie powinien wyjść naprzeciw dzieciom, które nie mają
mat­ki, nie znają jej albo nie mogą o niej powiedzieć nic dobrego.
PODANIE PRAWDY
K. stawia problem:
Bóg pragnie naszego szczęścia, dlatego posyła do nas ludzi, którzy nas ko­cha­ją,
uczą i wprowadzają w tajniki życia. Dzi­siaj, w ten pięk­ny, ma­jo­wy dzień, cie­szy­my
się ze wszystkimi naszymi mamami ich świę­tem. Za­sta­nów­my się jed­nak – jacy
zazwyczaj jesteśmy wo­bec nich, co musimy zmienić, aby każ­dy dzień w na­szym
domu był przepełniony wzajemną miłością i radością.
K. przypina na tablicy kartonowe figury geometryczne (koło, trój­kąt, prostokąt, kwa­
drat, trapez), uczniom rozdaje mniejsze (po jednej każdego kształtu) i za­da­je im niżej
podane pytania, wskazując fi­gu­rę, na której należy umieścić odpowiedź.
– Jaki (jaka) jestem wobec mojej mamy?
– Jakim powinienem być dzieckiem?
– Dlaczego taki nie jestem?
– Co muszę zmienić, aby być dobrym synem (córką)?
Propozycje organizacyjne: Po napisaniu każdej odpowiedzi K. zbiera fi­gu­ry i grupuje
je na biurku. Po wykonaniu zadania od­po­wie­dzi uczniów umiesz­czo­ne zo­sta­ją na
od­po­wied­niej figurze ge­o­me­trycz­nej (małe trój­ką­ty na dużym trój­ką­cie itd.)
K. wspólnie z uczniami dokonuje analizy wypowiedzi i prowadzi do wy­cią­gnię­cia
wniosków przy pomocy następujących pytań:
– Jacy jesteśmy wobec swoich matek?
– Jacy powinniśmy być?
– Dlaczego tacy nie jesteśmy?
– Co musimy zmienić w naszym postępowaniu?
Wnioski stanowią notatkę z katechezy.
POGŁĘBIENIE
K. poleca odczytać Pwt 5,16:
„Czcij swego ojca i swoją matkę, jak ci nakazał Pan, Bóg twój, abyś długo żył
i aby ci się dobrze powodziło na ziemi, którą ci daje Pan, Bóg twój”.
K. stawia pytania:
– Jakiej postawy wobec rodziców uczy nas Bóg?
– Co Bóg obiecuje nam, w zamian za szczerą miłość do mat­ki i ojca?
31
ZASTOSOWANIE
K. zachęca do wspólnej modlitwy w intencji wszystkich matek (podręcznik
ucznia).
Mamo…
Panie, Ty jeden znasz jej serce.
Ty jeden wiesz, ile w nim lęku i niepokoju,
ile radości, nadziei i marzeń związanych z tym,
które się jeszcze nie narodziło na świat.
Ty jeden znasz jej troski i łzy,
gdy pochyla się nad rozpalonym gorączką,
majaczącym dzieckiem,
i wiesz, jak przepełnione wdzięcznością jest jej serce,
gdy dziękuje Ci za to, że wyzdrowiało.
Ty wiesz także, jak bardzo jest czasem zmę­czo­na,
smutna, niewyspana, chora,
a zawsze czynna, uśmiechnięta, skora do po­mo­cy.
Boże, Ty jeden znasz też nasze serca.
Wiesz, jak niewierne, niewdzięczne są serca dzie­ci.
Prosimy Cię, pomóż zmienić się im,
póki nie jest za późno.
Nie pozwól, by w starości oczy jej blakły od łez,
płakanych w samotności i opuszczeniu.
Zmiękcz serca i usta, by jak w dzieciństwie
z miłością umiały powiedzieć: Mamo…
(Ks. Z. Trzaskowski, Zdać się na Boga, Kielce 1992, t. 1, s. 137)
Zakończenie
K. poleca zapisać temat „Moja mama i ja” oraz notatkę.
Katechezę kończymy pieśnią „Gdy serce twoje” (podręcznik ucznia) lub „Była ci­cha
i piękna”.
Uwaga: K. może skorzystać z antologii poezji o matce: T. Śmiech, Z. Trza­
skow­ski, Wszystkie twarze miłości w jednej two­jej, Kielce 1995, oraz frag­men­
tu przemówienia wy­gło­szo­ne­go przez Jana Pawła II w Ma­sło­wie w r. 1991.
Gdyby w klasie znajdowały się dzieci nie mające mamy, należy zaproponować
im wy­po­wie­dzi o osobie, która zajmuje się ich wychowaniem (wychowawcy
z Domu Dziec­ka, babci, cioci).
32
67a. Dzień Dziecka – moje miejsce
w rodzinie, społeczeństwie, Kościele
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Zrozumienie, że dziecko jest osobą mającą swoją god­ność, swoje prawa
i obowiązki, we wspólnocie ro­dzin­nej, na­ro­do­wej i kościelnej.
 Świadomość naturalnych relacji mię­dzy dorosłymi a dziećmi. Radość z by­cia
dziec­kiem, wypełnianie swych obowiązków.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń wymieni prawa i obowiązki dziecka
– rozumie, że dziecko jest osobą mającą swoją godność.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi scha­rak­te­ry­zo­wać obowiązki dziecka w ro­dzi­nie, Narodzie,
Ko­ście­le
– potrafi opisać miejsce dziecka w rodzinie, społeczeństwie, Kościele
– potrafi graficznie przedstawić treść katechezy.
Postawy:
– Uczeń radośnie przeżywa swo­je dzieciństwo
– odpowiedzialnie odnosi się do swoich obowiązków
– jest wdzięczny Bogu za dar życia.
Metody i formy pracy: rozmowa kierowana, pokaz, praca w grupach, analiza
tek­stów biblijnych i z KKK, zabawa „kto więcej dobra może uczynić dla
dru­gich”.
Środki dydaktyczne: Pismo św., KKK, plansze z napisami, ilustracje przed­sta­wia­
ją­ce dziecko.
wprowadzenie
K. wiesza na tablicy ilustracje przedstawiające dzieci podczas zabawy, a na­wią­zu­jąc
do Dnia Dziecka, stawia pytania:
– Kto z was lubi Dzień Dziecka?
– Dlaczego lubicie Dzień Dziecka?
K. powinien zaznaczyć, że Dzień Matki, Dzień Ojca, Dzień Dziecka to święto w ka­len­
da­rzu cywilnym – świeckim, nie kościelnym. Nie stawia się ich na rów­ni ze świę­ta­mi
kościelnymi, choć trze­ba mówić o ich religijnym wymiarze.
33
K. stawia pytanie:
– Co dorośli robią dla dzieci?
W miarę potrzeby można poruszyć problem bicia dzieci przez ro­dzi­ców, gorszenia
dzieci, wykorzystywania itp.
K. podsumowuje wypowiedzi uczniów i za­chę­ca do modlitwy:
Ciesząc się nadchodzącym Dniem Dziecka, pomyślmy o wszy­st­kich dzie­ciach
świata i pomódlmy się za nie.
Słowa modlitwy wypowiada dziecko:
„Panie Jezu Chryste, Synu Boga żywego, który zrodzony przed wie­ka­mi,
chcia­łeś jednak w doczesności być dzieckiem i mi­łu­jesz nie­win­ność tego wieku;
Ty z miłością tuliłeś i błogosławiłeś przedstawione Ci dzieci; racz nas otoczyć
swoim bło­go­sła­wień­stwem i spraw, aby złość nie odmieniła naszego umysłu oraz
do­zwól, abyśmy wzrastając w la­tach, w mądrości i w łasce, mogli zawsze po­do­bać
się Tobie. Który ży­jesz i królujesz na wieki wieków”.
(por. Agenda liturgiczna diecezji opolskiej, Opole 1981, s. 400-401)
podanie prawdy
K., zwracając uwagę na powieszony obraz (plakat, ilustrację), pyta:
– Kogo nazywamy dzieckiem?
– Kto z dorosłych pomaga dzieciom i zajmuje się nimi?
Ważniejsze odpowiedzi notujemy na tablicy, podkreślając szcze­gól­nie:
rodziców
państwo
Kościół
K. dzieli klasę na 3 grupy, każda otrzymuje napis:
Grupa 1: RODZICE
Grupa 2: PAŃSTWO
Grupa 3: KOŚCIÓŁ
Uczniowie mają napisać, co rodzice, państwo, Kościół robią dla dzieci i co dzie­ci
mogą zrobić dla rodziców, państwa, Kościoła.
Przedstawiciele grup prezentują swoje myśli. K. podsumowuje ich pracę.
pogłębienie
K. we wcześniej utworzonych grupach poleca odszukać i prze­czy­tać te­ksty:
Grupa 1: Syr 3,1-16 lub Syr 7,27-28
Grupa 2: Rz 13,1-7
Grupa 3: KKK 2217 (podręcznik ucznia)
Uczniowie szukają odpowiedzi na pytanie:
– Do czego jesteśmy wezwani?
34
zastosowanie
K. proponuje zabawę. Każda z trzech grup otrzymuje napis (byłoby dobrze, gdyby
siedziały one razem naprzeciw siebie). Po­dob­ne na­pi­sy K. za­wie­sza na tablicy:
dorośli – dzieciom
dzieci – dorosłym
dzieci – dzieciom
Grupy podają konkretne propozycje: kto więcej dobra może zrobić dla drugich.
Konkretne wypowiedzi-propozycje są zaznaczane jedną kre­ską na ta­bli­cy. Ta gru­pa,
która wniosła najwięcej propozycji, otrzy­mu­je brawa. Dajemy dzieciom czas na przy­
go­to­wa­nie się do zabawy.
K. czuwa, by zabawa i katecheza były twórcze, w nastroju radości i świętowania.
zakończenie
K. poleca zapis tematu w wersji podanej przez dzieci oraz pracę do­mo­wą:
Narysuj plakat związany z jedną z propozycji „dzieci – dzie­ciom”, „do­ro­śli
– dzieciom” lub „dzieci – rodzicom”.
Modlitwa. Jeżeli K. jest księdzem, może udzielić klasie błogosławieństwa, jeśli nie
– katechezę kończymy prośbą:
Prosimy Cię Panie, niech zebrane tu dzieci za przyczyną Naj­święt­szej Ma­ryi,
zawsze Dziewicy, i Świętych Aniołów Stróżów, nieustannie znajdują opiekę
i obro­nę, oraz niech cieszą się ich towarzystwem w wieczności.
(Agenda liturgiczna diecezji opolskiej, Opole 1981, s. 402)
Katechezę kończymy piosenką „Dzieckiem Bożym jestem ja”.
K. może skorzystać z piosenek „Wszystkie dzieci nasze są” lub „Nie moż­na dzie­ciom
kazać kochać” Natalii Kukulskiej.
Lektura dla K.:
Sobór Watykański II – Deklaracja o wychowaniu chrześcijańskim.
35
67b. Bóg jest Ojcem kochającym swoje
dzieci – Dzień Dziecka
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Zrozumienie i zapamiętanie, że Bóg jest Ojcem, który kocha swoje dzie­ci.
 Wdzięczność Bogu za doskonałą miłość do nas. Po­sza­no­wa­nie i umi­ło­wa­
nie bliźniego.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń rozumie, że Pan Bóg jest Ojcem, który kocha
– wymieni przejawy miłości Pana Boga wobec Jego dzieci.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi wskazać różnice między miłością Bożą a ludzką
– potrafi wyjaśnić, co to znaczy kochać bliźniego jak brata.
Postawy:
– Uczeń jest wdzięcz­ny Bogu za dar miłości
– wyraża szacunek wobec bliźniego.
Metody i formy pracy: opowiadanie, praca w grupach nad tekstem biblijnym,
słoneczko, śpiew, za­ba­wa „dłoń”, układanie modlitwy.
Środki dydaktyczne: Pismo św., serce z kartonu, ko­lo­ro­wa kreda, wzór kart­ki
z od­ry­so­wa­ną dłonią do za­ba­wy.
WPROWADZENIE
K. wita uczniów, stwarza przyjemną, świąteczną atmosferę i prosi, aby dzie­ci opo­wie­
dzia­ły, czym dzisiejszy dzień (Dzień Dziecka) róż­ni się od innych dni w roku.
K. przez opowiadanie wprowadza w problematykę katechezy:
Kiedy tylko cała rodzina przybyła do swego letniskowego domu w górach,
mama czteroletniego Marka natychmiast wy­da­ła wojnę pa­ją­kom, które wszę­dzie
rozsnuły swe sieci.
– Nie zabijaj małych pajączków! – zawołał Marek.
– A nie widzisz, jakie są brzydkie? – odparła mama.
– Ale dla swoich mam są najpiękniejsze!
K. stawia pytanie:
– Jak rozumiecie odpowiedź Marka?
36
K. reasumuje:
Każdy z nas jest najukochańszym dzieckiem swojej mamy i taty. Ale prze­cież
jesteśmy także dziećmi naszego Ojca, który jest w niebie i kocha nas mi­ło­ścią
najdoskonalszą i najpiękniejszą.
K. zachęca do modlitwy „Ojcze nasz”.
PODANIE PRAWDY
K. dzieli klasę na kilka grup. Rozdaje teksty z Pisma św. i prosi, aby po krótkiej dys­ku­sji
w grupach określiły jednym zdaniem, jaka jest mi­łość Boga do Jego dzie­ci.
K. zawiesza na tablicy czerwone serce ze słowem BÓG. Do serca do­ry­so­wu­je czer­
wo­ne promienie, na których uczniowie zapisują odpowiedzi na postawione pytanie,
uzyskane w wyniku pracy w gru­pach.
Teksty dla grup (można wybrać jeszcze inne):
Grupa 1: Grupa 2: Grupa 3:
J 3,16-17 Iz 54,10 J 5,19 Grupa 4: 1 J 5,11
Grupa 5: Jr 31,3
Grupa 6: 1 J 4,8
sam jest miłością kocha nas BÓG
od zawsze na zawsze
dał nam życie wieczne
Jego miłość
jest wieczna
oddał za nas
swojego Syna
pierwszy nas
umiłował
K. podsumowuje:
Bóg jest kochającym Ojcem, który miłuje cię zawsze i bezwarunkowo. On
pragnie twojego szczęścia. Bóg kocha cię nie za to, że jesteś dobry (do­bry jest
wy­łącz­nie On sam), lecz za to, że jesteś Jego dzieckiem.
POGłębienie
K. czyta głośno 1 J 4,11-12.20.
– Do czego Bóg nas wzywa?
– Co to znaczy kochać bliźniego jak brata?
K. proponuje zaśpiewanie piosenki „Jezus kocha ciebie dziś”.
K. poleca, aby uczniowie na przygotowanych kartkach odrysowali swo­ją dłoń i pod­
pi­sa­li kartkę własnym imieniem.
37
K. objaśnia zasady zabawy:
Wymieniajcie się swoimi „dłońmi” i wpisujcie na każdej coś do­bre­go, mi­łe­go,
sympatycznego o jej właścicielu. Zwracajcie uwagę nie tylko na wygląd ze­wnętrz­
ny, ale głównie na cechy wewnętrzne.
Kiedy każdy otrzyma wpis od każdego, K. kończy za­b a­w ę. Daje moż­l i­w ość
od­czy­ta­nia wpisów. Zabawa ta wprowadza miłą at­mo­sfe­rę między uczniami.
K. powinien włączyć się do za­ba­wy.
ZASTOSOWANIE
K. zachęca do spontanicznej modlitwy dziękczynnej za miłość Boga do nas.
K. proponuje pieśń dziękczynną „Dzięki, o Panie, składamy dzięki”.
Zakończenie
K. poleca zapisać temat „Bóg mnie kocha” oraz notatkę z tablicy i za­da­je pracę
do­mo­wą.
38
68. Idę z Jezusem przez życie
Wiodące cele ka­te­che­tycz­ne
 Poznawanie Jezusa i przyjęcie Go za swój wzór.
 Wdzięczność Bogu Ojcu za dar Jezusa. Kreowanie własnej postawy na
wzór Jezusa.
Szczegółowe cele operacyjne
Wiedza:
– Uczeń określi pojęcia: ideał, przykład, wzór, mistrz
– na podstawie tekstów biblijnych wymieni cechy Jezusa.
Umiejętności:
– Uczeń potrafi wyjaśnić, dlaczego Pana Jezusa nazywamy mistrzem
– potrafi określić, jaką rolę odgrywa Jezus w jego życiu
– potrafi ułożyć modlitwę wdzięczności za dar Jezusa.
Postawy:
– Uczeń w skupieniu słu­cha Sło­wa Bożego
– naśladuje Jezusa jako swój ideał.
Metody i formy pracy: opowiadanie, rozmowa kierowana, praca w grupach nad
tekstem biblijnym, metoda niedokończonych zdań, układanie modlitwy.
Środki dydaktyczne: Pismo św.
WPROWADZENIE
K. serdecznie wita uczniów i podprowadza do nowego tematu opo­wia­da­niem:
Anka weszła do pokoju swojego trzynastoletniego brata Krzyś­ka z ko­mu­ni­
ka­tem: „Kolacja gotowa”. Krzysiek siedział wpatrzony w te­le­wi­zor i spra­wiał
wra­że­nie zahipnotyzowanego. Anka podeszła bliżej i spojrzała na ekran. Był tam
długowłosy mężczyzna z gitarą.
– Kto to jest? – zapytała.
– To mój idol, najlepszy gitarzysta świata, chciałbym grać tak jak on – od­po­
wie­dział jednym tchem Krzysiek.
Anka poszła do swojego pokoju i zaczęła się zastanawiać, jak to jest z ty­mi
idolami. Uświadomiła sobie, że dla niej takim idolem była kiedyś słynna ak­tor­ka
Greta Garbo. Prawie wszyst­ko o niej wiedziała i też chciała ją na­śla­do­wać.
K. zadaje pytania:
– Kto to jest idol?
– Czym wyróżnia się taka osoba?
– Czy idol, znaczy to samo, co ideał?
39
– Jakiego wyrazu moglibyśmy użyć zamiast słowa „ideał”? (przykład, wzór)
– Jak możemy nazwać kogoś, kto jest doskonały w tym, co robi? (mistrz)
– Kogo możemy nazwać naszym mistrzem?
K. zachęca uczniów do modlitwy pieśnią „Mój Mistrzu” (podręcznik ucznia).
PODANIE PRAWDY
K. dzieli klasę na trzy grupy, polecając odszukać w Piśmie św. i prze­czy­tać po­da­ne
fragmenty:
Grupa 1: Łk 22,39-42
Grupa 2: J 13,5-9
Grupa 3: J 8,1-11
Uczniowie, zaznajamiając się z podanymi tekstami, wydobywają z nich in­for­ma­cje
na temat cech Jezusa. Po przeczytaniu przed­sta­wi­cie­le grup analizują okre­ślo­ny
frag­ment, wskazując na cechę Jezusa, która jest wymieniona w tekście, i za­pi­su­ją
ją na tablicy.
posłuszny woli Ojca
Jezus pokorny
przebaczający POGŁĘBIENIE
K. zadaje pytania:
– Kim jest dla nas Jezus?
– Dlaczego Jezus jest wzorem dla ludzi?
– Jakie cechy Jezusa wam się podobają?
– Kto z was chciałby być podobny do Jezusa?
– Dlaczego chcielibyście naśladować Jezusa?
– Co trzeba zrobić, aby postępować tak, jak Jezus?
ZASTOSOWANIE
K. pisze na tablicy początek zdań, które uczniowie mają rozwinąć i dokończyć.
– Jezus bardzo pragnie, abym…
– Podoba mi się to, że Jezus…
– Chciałbym, tak jak Jezus…
– Idę za Jezusem, gdy…
Po kilku minutach pracy uczniowie mogą odczytać swoje wypowiedzi. K. na­wią­zu­je do
zakończenia roku szkolnego, zwraca uwagę na Jezusa, z którym ucznio­wie spo­ty­ka­li
się przez cały rok, a następnie przypomina, że zbliżają się wakacje, które są czasem
odpoczynku, poszukiwania Boga i życia dla Niego. Rozważanie można przedłu­żyć
40
w spontanicznej modlitwie dziękczynnej za cały rok i za czas wakacji oraz w prośbie,
by uczniowie umieli przeżywać czas odpoczynku we wspól­no­cie z Jezusem.
Zakończenie
K. zadaje pracę domową.
K. zachęca do modlitwy spontanicznej, w której uczniowie podziękują Bogu Ojcu
za Jezusa – wzór, który mogą naśladować.
41
Uwagi
Na zakończenie roku szkolnego dziękujemy Bogu przez Je­zu­sa Chry­stu­sa za
wspólnie przeżyte dni w szkole.
Katecheta powinien:
– przygotować wraz z uczniami wspólną Eucharystię; czytania mszalne, we­
zwa­nia modlitwy powszechnej, śpiew, kwiaty czy dekoracje do przy­ozdo­
bie­nia kościoła i ołtarza
– dać możliwość przystąpienia do sakramentu pokuty i pojednania (umó­wić
księży do tej posługi)
– przygotować dzieci do wyrażenia wdzięczności nauczycielom za trud cało­
rocznej pracy, – przygotować dzieci do wakacji: do świadomego dokonywania wyboru
tego, co dobre, unikania zła, dawania świadectwa wiary, uczestniczenia we
Mszy św. niedzielnej.
Na Mszę św. należy zaprosić rodziców i nauczycieli.
Dobre życie dzieci na wakacjach niech będzie nagrodą za trud apo­stol­skie­go
życia podejmowany w ciągu całego roku.
42
Spis treści
57. Współczesny apostoł narodów – Jan Paweł II ..................................... 1
58. Życie i miłość Matki Teresy z Kalkuty . .............................................. 5
59. „Mała droga” świętej Teresy od Dzieciątka Jezus – życie i świętość . .. 8
60. Moja postawa wobec nauczycieli – Dzień Nauczyciela .................... 12
61. Łączność Kościoła w niebie i na ziemi
– uroczystość Wszystkich Świętych .................................................. 15
62. Wspomnienie wszystkich wiernych zmarłych
– pamiętamy o naszych zmarłych ...................................................... 18
63. Wielki Post – czasem nawrócenia i przygotowania
do Triduum Paschalnego .................................................................... 21
64. Św. Wojciech – biskup i męczennik .................................................. 24
65. Św. Stanisław wzorem służby Bogu i Kościołowi ............................ 27
66. Dzień Matki – moja mama i ja . ......................................................... 30
67a. Dzień Dziecka – moje miejsce w rodzinie,
społeczeństwie, Kościele .................................................................... 33
67b. Bóg jest Ojcem kochającym swoje dzieci – Dzień Dziecka . .......... 36
68. Idę z Jezusem przez życie .................................................................. 39
Uwagi ...................................................................................................... 42
NOTATKI