29. Nadzór nad warunkami pracy

29. Nadzór nad warunkami pracy
29. Nadzór nad warunkami pracy
29.1. Państwowa Inspekcja Pracy (PIP)
Ustawa z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy
(Dz. U. z 2015 r. poz. 640 ze zm.)
N
U
S
Państwowa Inspekcja Pracy jest organem powołanym do sprawowania nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów dotyczących legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej w zakresie określonym w ustawie.
Jednostkami organizacyjnymi PIP są: Główny Inspektorat Pracy, okręgowe inspektoraty
pracy oraz Ośrodek Szkolenia Państwowej Inspekcji Pracy im. Profesora Jana Rosnera
we Wrocławiu.
Organami PIP są natomiast:
• Główny Inspektor Pracy,
• okręgowi inspektorzy pracy,
• inspektorzy pracy działający w ramach właściwości terytorialnej okręgowych inspektoratów pracy.
Do podstawowych zadań PIP należy:
BO
• nadzór i kontrola przestrzegania prawa pracy, w tym przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
• kontrola legalności zatrudnienia w tym przez cudzoziemców,
TA
R
• kontrola spełniania przez wyroby przeznaczone do stosowania u pracodawców
wymagań lub kontrola w zakresie stwarzania przez wyroby zagrożenia, w  rozumieniu
ustawy z dnia 13 kwietnia 2016 r. o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku,
• kontrola wyrobów wprowadzonych do obrotu lub oddanych do użytku pod
względem spełniania przez nie zasadniczych lub innych wymagań dotyczących
bezpieczeństwa i higieny pracy, określonych w odrębnych przepisach,
• kontrola stosowania rozporządzenia nr 1907/2006 (WE),
• działania zapobiegawcze i ograniczające zagrożenia w środowisku pracy,
• współdziałanie z organami ochrony środowiska w zakresie kontroli przestrzegania
przez pracodawców przepisów o przeciwdziałaniu zagrożeniom dla środowiska,
• kontrola przestrzegania wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy, określonych
w ustawie o mikroorganizmach i organizmach genetycznie zmodyfikowanych,
• kontrola ewidencji pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach
lub o szczególnym charakterze,
• prawo wnoszenia powództw, a za zgodą osoby zainteresowanej – uczestnictwo
w postępowaniu przed sądem pracy, w sprawach o ustalenie istnienia stosunku pracy,
• wydawanie i cofanie zezwoleń na zatrudnianie dzieci,
215
Prawo pracy i BHP – poradnik
• wykonywanie zadań określonych w ustawie z dnia 10 czerwca 2016 r. o delegowaniu
pracowników w ramach świadczenia usług,
• ściganie wykroczeń przeciwko prawom pracownika,
• kontrola wypłacania wynagrodzenia w wysokości wynikającej z wysokości
minimalnej stawki godzinowej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 10 października
2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.
BO
N
U
S
Do zadań PIP należy ponadto nadzór i kontrola zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy:
• osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy oraz
osobom wykonującym na własny rachunek działalność gospodarczą w miejscu
wyznaczonym przez pracodawcę lub przedsiębiorcę, niebędącego pracodawcą, na
rzecz którego taka praca jest świadczona;
• przez podmioty organizujące pracę wykonywaną przez osoby fizyczne na innej podstawie niż stosunek pracy, w ramach prac społecznie użytecznych;
• osobom przebywającym w zakładach karnych i zakładach poprawczych, wykonującym
pracę, a także żołnierzom w służbie czynnej, wykonującym powierzone im prace.
PIP sprawuje także nadzór i kontrolę zapewnienia przez pracodawcę bezpiecznych i
higienicznych warunków zajęć odbywanych na jego terenie przez studentów i uczniów
niebędących pracownikami.
PIP może podejmować działania w zakresie prowadzenia badań i pomiarów oraz analizowania zagrożeń powodowanych przez czynniki szkodliwe i uciążliwe w środowisku
pracy.
Kontrolę przedsiębiorcy przeprowadza się po okazaniu legitymacji służbowej i upoważnienia do jej przeprowadzenia.
TA
R
Upoważnienie do przeprowadzenia kontroli u przedsiębiorcy powinno zawierać
następujące dane:
• wskazanie podstawy prawnej przeprowadzenia kontroli,
• oznaczenie organu kontroli,
• imię i nazwisko, stanowisko służbowe osoby upoważnionej do przeprowadzenia
kontroli oraz numer jej legitymacji służbowej,
• określenie zakresu przedmiotowego kontroli,
• oznaczenie podmiotu objętego kontrolą,
• wskazanie daty rozpoczęcia i przewidywanego terminu zakończenia kontroli,
• podpis osoby udzielającej upoważnienia, z podaniem zajmowanego stanowiska lub
funkcji,
• pouczenie kontrolowanego podmiotu o jego prawach i obowiązkach,
• datę i miejsce wystawienia upoważnienia.
216
29. Nadzór nad warunkami pracy
Jeżeli okoliczności faktyczne uzasadniają niezwłoczne podjęcie kontroli u przedsiębiorcy, kontrola może być podjęta po okazaniu legitymacji służbowej. Kontrolowanemu należy niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 7 dni od dnia podjęcia kontroli,
doręczyć upoważnienie do przeprowadzenia kontroli.
Podmioty podlegające kontroli PIP:
• pracodawcy,
• niebędący pracodawcami w zakresie:
–– bezpieczeństwa i higieny pracy,
–– legalności zatrudnienia,
• podmioty świadczące usługi:
–– pośrednictwa pracy,
–– doradztwa personalnego,
–– poradnictwa zawodowego,
–– pracy tymczasowej.
S
Środki prawne PIP
N
U
nakaz usunięcia stwierdzonych uchybień w zakresie bhp
nakaz natychmiastowego wstrzymania prac lub działalności, skierowania
do innych prac
BO
nakaz wstrzymania eksploatacji maszyn i urządzeń
R
zakaz wykonywania pracy lub prowadzenia działalności w określonych
miejscach
TA
nakaz zaprzestania prowadzenia działalności bądź działalności
określonego rodzaju
nakaz wykonania badań i pomiarów czynników szkodliwych i uciążliwych
w środowisku pracy
nakaz wypłacenia należnego wynagrodzenia za pracę lub innego
świadczenia
skierowanie wystąpienia lub wydanie polecenia usunięcia innych
naruszeń
nakaz ustalenia, w określonym terminie, okoliczności i przyczyn wypadku
Rys. 29.1. Środki prawne Państwowej Inspekcji Pracy
217
Prawo pracy i BHP – poradnik
Uprawnienia inspektora pracy
swobodny wstęp na teren i do obiektów
oględziny obiektów, pomieszczeń, stanowisk pracy, maszyn i urządzeń
żądanie informacji, wzywanie i przesłuchiwanie
żądanie okazania dokumentów
wgląd do decyzji innych organów kontroli i nadzoru
utrwalanie przebiegu i wyników oględzin
odpisy i wyciągi dokumentów
sprawdzanie tożsamości osób
S
korzystanie z pomocy biegłych i specjalistów
N
U
Rys. 29.2. Uprawnienia inspektora pracy
TA
R
BO
Postępowanie kontrolne ma na celu ustalenie stanu faktycznego w zakresie przestrzegania prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
a także przepisów dotyczących legalności zatrudnienia oraz udokumentowanie dokonanych ustaleń.
Protokół podpisuje inspektor pracy prowadzący kontrolę oraz osoba lub organ reprezentujący podmiot kontrolowany.
Podmiotowi kontrolowanemu przysługuje prawo zgłoszenia, przed podpisaniem protokołu kontroli, umotywowanych zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole.
Zastrzeżenia należy zgłosić na piśmie w terminie 7 dni od dnia przedstawienia protokołu.
W razie zgłoszenia zastrzeżeń inspektor pracy przeprowadzający kontrolę zobowiązany
jest je zbadać, a w przypadku stwierdzenia zasadności zastrzeżeń – zmienić lub uzupełnić odpowiednią część protokołu.
W protokole nie można dokonywać poprawek, skreśleń ani uzupełnień bez omówienia ich na końcu protokołu, z wyjątkiem sprostowania oczywistych omyłek pisarskich
i rachunkowych, które parafuje inspektor pracy, oznaczając parafy datą ich dokonania.
Odmowa podpisania protokołu przez osobę lub organ reprezentujący podmiot kontrolowany nie stanowi przeszkody do zastosowania przez inspektora pracy stosownych
środków prawnych przewidzianych ustawą.
Kopię protokołu kontroli inspektor pracy pozostawia podmiotowi kontrolowanemu.
W przypadku niestwierdzenia uchybień wynik kontroli może być udokumentowany
w formie notatki urzędowej, która powinna zawierać zwięzły opis stanu faktycznego
stwierdzonego w czasie kontroli. Notatkę urzędową podpisuje inspektor pracy.
218
29. Nadzór nad warunkami pracy
29.2. Państwowa Inspekcja Sanitarna (PIS)
Ustawa z 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej
(Dz. U. z 2015 r. poz. 1412 ze zm.)
TA
R
BO
N
U
S
Państwowa Inspekcja Sanitarna jest powołana do realizacji zadań z zakresu zdrowia
publicznego, w szczególności poprzez sprawowanie nadzoru nad warunkami:
• higieny środowiska,
• higieny pracy w zakładach pracy,
• higieny radiacyjnej,
• higieny procesów nauczania i wychowania,
• higieny wypoczynku i rekreacji,
• zdrowotnymi żywności, żywienia i przedmiotów użytku,
• higieniczno-sanitarnymi, jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz
pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne
– w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych, zapobiegania powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych i zawodowych.
Do zakresu działania PIS w dziedzinie zapobiegawczego nadzoru sanitarnego należy
m.in.:
• uzgadnianie dokumentacji projektowej pod względem wymagań higienicznych
i zdrowotnych, dotyczących:
–– budowy oraz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych, statków
morskich, żeglugi śródlądowej i powietrznych,
–– nowych materiałów i procesów technologicznych przed ich zastosowaniem
w produkcji lub w budownictwie,
• uczestniczenie w dopuszczeniu do użytku obiektów budowlanych, statków morskich, żeglugi śródlądowej i powietrznych oraz środków komunikacji lądowej.
Do zakresu działania PIS w dziedzinie bieżącego nadzoru sanitarnego należy kontrola
przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne, m.in. dotyczących:
• higieny środowiska,
• utrzymania należytego stanu higienicznego nieruchomości, zakładów pracy, instytucji, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, dróg, ulic oraz osobowego i towarowego transportu kolejowego, drogowego, lotniczego i morskiego,
• warunków produkcji, transportu, przechowywania i sprzedaży żywności oraz warunków żywienia zbiorowego,
• warunków zdrowotnych środowiska pracy, a zwłaszcza zapobiegania powstawaniu
chorób zawodowych i innych chorób związanych z warunkami pracy,
• higieny pomieszczeń i wymagań w stosunku do sprzętu używanego w szkołach i innych placówkach oświatowo-wychowawczych, szkołach wyższych oraz w ośrodkach
wypoczynku,
• higieny procesów nauczania,
219
Prawo pracy i BHP – poradnik
BO
N
U
S
• przestrzegania przez producentów, importerów, osoby wprowadzające do obrotu,
stosujące lub eksportujące substancje chemiczne, ich mieszaniny lub wyroby w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych
i ich mieszaninach obowiązków wynikających z tej ustawy oraz z rozporządzeń
Wspólnot Europejskich w niej wymienionych.
Do zakresu działania PIS w dziedzinie zapobiegania i zwalczania chorób należy m.in.:
• wydawanie decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej lub decyzji o braku podstaw
do jej stwierdzenia,
• kierowanie akcją sanitarną przy masowych przemieszczeniach ludności, zjazdach
i zgromadzeniach.
Zadania PIS wykonują następujące organy:
• Główny Inspektor Sanitarny,
• państwowy wojewódzki inspektor sanitarny,
• państwowy powiatowy inspektor sanitarny,
• państwowy graniczny inspektor sanitarny dla obszarów przejść granicznych drogowych, kolejowych, lotniczych, rzecznych i morskich, portów lotniczych i morskich
oraz jednostek pływających na obszarze wód terytorialnych.
Państwowi: wojewódzki, powiatowy i graniczny inspektor sanitarny kierują działalnością
odpowiednio wojewódzkiej, powiatowej i granicznej stacji sanitarno-epidemiologicznej.
Państwowy inspektor sanitarny jest uprawniony do kontroli zgodności budowanych
obiektów z wymaganiami higienicznymi i zdrowotnymi, określonymi w obowiązujących przepisach.
Stwierdzone w toku kontroli nieprawidłowości są wpisywane do dziennika budowy,
z wyznaczeniem terminu ich usunięcia.
R
Uprawnienia kontrolne PIS
TA
swobodny wstęp na teren i do obiektów
oględziny obiektów, pomieszczeń, stanowisk pracy, maszyn i urządzeń
żądanie informacji, wzywanie i przesłuchiwanie
żądanie okazania dokumentów
pobieranie próbek
nakaz usunięcia uchybień
wstrzymanie produkcji
sprzeciw przeciwko uruchomieniu
Rys. 29.3. Uprawnienia Państwowej Inspekcji Sanitarnej
220
29. Nadzór nad warunkami pracy
29.3. Państwowa Straż Pożarna (PSP)
Ustawa z 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej
(Dz. U. z 2016 r. poz. 603 ze zm.)
Państwowa Straż Pożarna jest zawodową, umundurowaną i wyposażoną w specjalistyczny sprzęt formacją, przeznaczoną do walki z pożarami, klęskami żywiołowymi i innymi miejscowymi zagrożeniami.
Do podstawowych zadań PSP należy:
• rozpoznawanie zagrożeń pożarowych i innych miejscowych zagrożeń,
• organizowanie i prowadzenie akcji ratowniczych w czasie pożarów, klęsk żywiołowych lub likwidacji miejscowych zagrożeń,
S
• wykonywanie pomocniczych specjalistycznych czynności ratowniczych w czasie
klęsk żywiołowych lub likwidacji miejscowych zagrożeń przez inne służby ratownicze,
N
U
• kształcenie kadr dla potrzeb PSP i innych jednostek ochrony przeciwpożarowej
oraz powszechnego systemu ochrony ludności,
BO
• nadzór nad przestrzeganiem przepisów przeciwpożarowych.
PSP wykonuje czynności kontrolno-rozpoznawcze celem rozpoznawania zagrożeń pożarowych i innych miejscowych zagrożeń.
Czynności kontrolno-rozpoznawcze
R
kontrola przestrzegania przepisów przeciwpożarowych
TA
ocena zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej rozwiązań technicznych zastosowanych w obiekcie budowlanym
ocena zgodności wykonania obiektu budowlanego z projektem budowlanym
ustalanie spełnienia wymogów bezpieczeństwa w zakładzie stwarzającym zagrożenie wystąpienia poważnej awarii przemysłowej
rozpoznawanie możliwości i warunków prowadzenia działań ratowniczych przez
jednostki ochrony przeciwpożarowej
rozpoznawanie innych miejscowych zagrożeń
wstępne ustalanie nieprawidłowości, które przyczyniły się do powstania pożaru
oraz okoliczności jego rozprzestrzenienia się
zbieranie informacji niezbędnych do wykonania analizy poważnej awarii przemysłowej i formułowania zaleceń dla prowadzącego zakład
postępowania z substancjami kontrolowanymi, nowymi substancjami i fluorowanymi gazami cieplarnianymi wykorzystywanymi w ochronie przeciwpożarowej
Rys. 29.4. Czynności kontrolno-rozpoznawcze
221
Prawo pracy i BHP – poradnik
Prawo do przeprowadzania czynności kontrolno-rozpoznawczych mają strażacy upoważnieni przez właściwego komendanta PSP, którzy w przypadku stwierdzenia naruszenia przepisów przeciwpożarowych mają prawo do nakładania grzywny w drodze
mandatu karnego.
Uprawnienia kontrolne PSP
uzyskiwanie niezbędnych informacji i wyjaśnień w sprawach objętych
zakresem czynności kontrolno-rozpoznawczych
dostęp do obiektów, urządzeń i innych składników majątkowych
objętych czynnościami
wgląd w dokumentację i prowadzone ewidencje objęte zakresem
czynności
S
sporządzanie kopii niezbędnych dokumentów oraz dokumentacji
fotograficznej
N
U
odpowiednie warunki do pracy (o ile to możliwe samodzielne
pomieszczenie i miejsce do przechowywania dokumentów)
dostęp do środków łączności i innych koniecznych środków technicznych
BO
Rys. 29.5. Uprawnienia kontrolne podczas czynności kontrolno-rozpoznawczych
TA
R
Kontrolujący ma prawo wstępu do wszystkich obiektów i pomieszczeń, chyba że stanowią one część mieszkalną lub ich właścicielami albo zarządzającymi są:
• komórki lub jednostki organizacyjne podległe Ministrowi Obrony Narodowej albo
przez niego nadzorowane, Policja, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencja
Wywiadu, Centralne Biuro Antykorupcyjne lub Straż Graniczna,
• obce misje dyplomatyczne, urzędy konsularne albo inne instytucje międzynarodowe korzystające z immunitetów dyplomatycznych lub konsularnych.
Z ustaleń dokonanych w toku czynności kontrolno-rozpoznawczych kontrolujący sporządza
protokół. Kontrolowany lub osoba przez niego upoważniona mają prawo wniesienia zastrzeżeń do protokołu przed jego podpisaniem.
Kontrolujący doręcza oryginał protokołu bez zbędnej zwłoki właściwemu miejscowo
komendantowi powiatowemu (miejskiemu) Państwowej Straży Pożarnej. Kopię protokołu kontrolujący doręcza kontrolowanemu lub osobie przez niego upoważnionej.
Komendant powiatowy (miejski) PSP, w razie stwierdzenia naruszenia przepisów przeciwpożarowych, uprawniony jest w drodze decyzji administracyjnej do:
• nakazania usunięcia stwierdzonych uchybień w ustalonym terminie,
• wstrzymania robót (prac), zakazania używania maszyn, urządzeń lub środków
transportowych oraz eksploatacji pomieszczeń, obiektów lub ich części, jeżeli
stwierdzone uchybienia mogą powodować zagrożenie życia ludzi lub bezpośrednie
niebezpieczeństwo powstania pożaru.
Decyzje takie podlegają natychmiastowemu wykonaniu. Organem odwoławczym od
tych decyzji jest komendant wojewódzki PSP.
222
29. Nadzór nad warunkami pracy
29.4. Urząd Dozoru Technicznego (UDT)
Ustawa z 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym
(Dz. U. z 2015 r. poz. 1125 ze zm.)
N
U
S
Dozór techniczny – określone ustawą działania zmierzające do zapewnienia bezpiecznego funkcjonowania urządzeń technicznych.
Dozorowi technicznemu podlegają urządzenia techniczne.
Urządzenia techniczne – urządzenia, które mogą stwarzać zagrożenie dla życia lub
zdrowia ludzkiego oraz mienia i środowiska wskutek:
• rozprężenia cieczy lub gazów znajdujących się pod ciśnieniem różnym od atmosferycznego,
• wyzwolenia energii potencjalnej lub kinetycznej przy przemieszczaniu ludzi lub ładunków w ograniczonym zasięgu,
• rozprzestrzeniania się materiałów niebezpiecznych podczas ich magazynowania lub
transportu.
Warunki techniczne dozoru technicznego – ustalone przez właściwych ministrów na
podstawie ustawy wymagania, jakim powinny odpowiadać urządzenia techniczne.
Najważniejsze zadania w zakresie bhp:
BO
• nadzór i kontrola przestrzegania przepisów o dozorze technicznym, a także
przepisów i zasad z zakresu bezpieczeństwa techniki, dotyczących urządzeń technicznych,
• wykonywanie dozoru technicznego nad urządzeniami technicznymi oraz ich
ewidencja,
R
• analizowanie przyczyn i skutków uszkodzeń urządzeń technicznych oraz stała
ocena stopnia zagrożenia stwarzanego przez te urządzenia,
TA
• popularyzowanie zagadnień związanych z bezpieczną pracą urządzeń technicznych
oraz organizowanie doradztwa w tym zakresie,
• uzgadnianie programów szkolenia osób obsługujących i konserwujących urządzenia
techniczne oraz sprawdzanie kwalifikacji osób wytwarzających, naprawiających,
modernizujących, obsługujących i konserwujących urządzenia techniczne oraz
osób wykonujących badania nieniszczące.
Jednostkami dozoru technicznego są:
• Urząd Dozoru Technicznego,
• Transportowy Dozór Techniczny,
• Wojskowy Dozór Techniczny.
Czynności dozoru technicznego wykonują pracownicy jednostek dozoru technicznego
(inspektorzy), na podstawie upoważnienia wydanego przez organ właściwej jednostki
dozoru technicznego oraz legitymacji służbowej.
223
Prawo pracy i BHP – poradnik
Uprawnienia inspektorów dozoru
technicznego
swobodny wstęp na teren i do obiektów
swobodny dostęp do urządzeń technicznych
żądanie informacji, dokumentów, wyników badań
dokonywanie badań, prób, pomiarów itp.
wydawanie zaleceń technicznych
wstrzymanie eksploatacji urządzenia
Rys. 29.6. Uprawnienia inspektorów dozoru technicznego
S
29.5. Inspekcja Ochrony Środowiska (IOŚ)
N
U
Ustawa z 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska
(Dz. U. z 2016 r. poz. 1688)
Ważniejsze zadania IOŚ:
kontrola podmiotów korzystających ze środowiska w rozumieniu ustawy z dnia
27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska, w zakresie:
–– przestrzegania przepisów o ochronie środowiska,
–– przestrzegania decyzji ustalających warunki korzystania ze środowiska oraz
przestrzegania zakresu, częstotliwości i sposobu prowadzenia pomiarów wielkości emisji i jej wpływu na stan środowiska,
–– eksploatacji instalacji i urządzeń chroniących środowisko przed zanieczyszczeniem;
podejmowanie decyzji wstrzymujących działalność prowadzoną z naruszeniem wymagań związanych z ochroną środowiska lub naruszeniem warunków korzystania
ze środowiska;
przeciwdziałanie poważnym awariom oraz sprawowanie nadzoru nad usuwaniem
ich skutków;
udział w przekazywaniu do użytkowania obiektów lub instalacji realizowanych jako przedsięwzięcia mogące zawsze znacząco lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko;
wykonywanie zadań w zakresie zapobiegania szkodom w środowisku i ich naprawy;
wykonywanie zadań z delegacji:
–– ustawy z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach,
–– rozporządzenia (WE) nr 1907/2006,
–– rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008,
w zakresie zagrożeń dla środowiska.
•
•
•
•
•
224
TA
R
•
BO
Inspekcja Ochrony Środowiska jest powołana do kontroli przestrzegania przepisów
o ochronie środowiska oraz badania i oceny stanu środowiska.
29. Nadzór nad warunkami pracy
Organami IOŚ są:
• Główny Inspektor Ochrony Środowiska;
• wojewódzki inspektor ochrony środowiska jako organ rządowej administracji zespolonej w województwie.
Uprawnienia kontrolne IOŚ
wstęp z niezbędnym sprzętem:
• na teren nieruchomości lub obiektu, na którym prowadzona jest działalność
gospodarcza,
• do środków transportu,
• na teren niezwiązany z prowadzeniem działalności gospodarczej
pobieranie próbek, przeprowadzanie niezbędnych badań lub
wykonywanie innych czynności kontrolnych
S
żądanie wstrzymania ruchu instalacji lub urządzeń
ocena sposobów eksploatacji instalacji lub urządzeń
N
U
ocena stosowanych technologii i rozwiązań technicznych
żądanie pisemnych lub ustnych informacji oraz przesłuchiwanie osób
BO
żądanie okazania dokumentów i udostępniania danych mających
związek z kontrolą
R
żądanie okazania dokumentów niezbędnych do wymierzenia mandatu lub
kary grzywny
TA
Rys. 29.7. Uprawnienia inspektorów Inspekcji Ochrony Środowiska
Na podstawie ustaleń kontroli wojewódzki inspektor ochrony środowiska może:
• wydać zarządzenie pokontrolne do kierownika kontrolowanej jednostki organizacyjnej lub osoby fizycznej,
• wydać na podstawie odrębnych przepisów decyzję administracyjną,
• wszcząć egzekucję, jeżeli obowiązek wynika z mocy prawa lub decyzji administracyjnej.
Wojewódzki inspektor ochrony środowiska może upoważnić inspektora do wydania
w trakcie kontroli decyzji w przedmiocie wstrzymania:
• działalności powodującej naruszenie wymagań ochrony środowiska, jeżeli zachodzi bezpośrednie zagrożenie zdrowia lub życia ludzi albo bezpośrednie zagrożenie
zniszczenia środowiska w znacznych rozmiarach,
• oddania do użytku obiektu budowlanego, zespołu obiektów lub instalacji niespełniających wymagań ochrony środowiska.
225
Prawo pracy i BHP – poradnik
29.6. Administracja architektoniczno-budowlana i nadzór budowlany
Ustawa z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane
(Dz. U. z 2016 r. poz. 290 ze zm.)
TA
R
BO
N
U
S
Zadania administracji architektoniczno-budowlanej wykonują:
• starosta,
• wojewoda,
• Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego.
Zadania nadzoru budowlanego wykonują:
• powiatowy inspektor nadzoru budowlanego,
• wojewoda przy pomocy wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego,
• Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego.
Do podstawowych obowiązków organów administracji architektoniczno-budowlanej
i nadzoru budowlanego należy m.in.:
• nadzór i kontrola nad przestrzeganiem przepisów ustawy, w tym:
–– warunków bezpieczeństwa ludzi i mienia w projektach budowlanych, przy wykonywaniu robót oraz utrzymywaniu obiektów budowlanych,
–– zgodności rozwiązań architektoniczno-budowlanych z przepisami techniczno-budowlanymi oraz zasadami wiedzy technicznej,
–– stosowania wyrobów budowlanych,
• wydawanie decyzji administracyjnych w sprawach określonych ustawą.
Do zadań organów nadzoru budowlanego należy m.in.:
• kontrola przestrzegania i stosowania przepisów prawa budowlanego, tj.:
–– kontrola zgodności wykonywania robót budowlanych z przepisami prawa budowlanego, projektem budowlanym i warunkami określonymi w decyzji o pozwoleniu na budowę,
–– sprawdzanie dopuszczenia do obrotu i stosowania w budownictwie wyrobów
budowlanych,
• kontrola działania organów administracji architektoniczno-budowlanej,
• badanie przyczyn powstawania katastrof budowlanych,
• współdziałanie z organami kontroli państwowej.
Organy nadzoru budowlanego lub osoby działające z ich upoważnienia mają prawo
wstępu:
• na teren budowy lub zakładu pracy,
• do obiektu budowlanego.
226
29. Nadzór nad warunkami pracy
29.7. Nadzór górniczy
Ustawa z 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze
(Dz. U. z 2016 r. poz. 1131 ze zm.)
TA
R
BO
N
U
S
Organami nadzoru górniczego są:
• Prezes Wyższego Urzędu Górniczego,
• dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych,
• dyrektor Specjalistycznego Urzędu Górniczego.
Organy nadzoru górniczego sprawują nadzór i kontrolę nad ruchem zakładów górniczych, w szczególności w zakresie:
• bezpieczeństwa i higieny pracy,
• bezpieczeństwa pożarowego,
• ratownictwa górniczego,
• gospodarki złożami kopalin w procesie ich wydobywania,
• ochrony środowiska i gospodarki złożem,
• zapobiegania szkodom,
• budowy i likwidacji zakładu górniczego, w tym rekultywacji gruntów po działalności górniczej.
W odniesieniu do projektowania i wykonywania robót budowlanych oraz utrzymania
obiektów budowlanych zakładu górniczego organy nadzoru górniczego wykonują zadania z zakresu administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego.
Organy nadzoru górniczego sprawują nadzór i kontrolę nad:
• podmiotami zawodowo trudniącymi się ratownictwem górniczym, w zakresie przestrzegania przez nie przepisów dotyczących ratownictwa górniczego,
• podmiotami wykonującymi w zakresie swej działalności zawodowej czynności powierzone im w ruchu zakładu górniczego,
• wykonywaniem określonych robót geologicznych,
• szkoleniem osób wykonujących czynności w ruchu zakładu górniczego lub wykonujących określone roboty geologiczne.
29.8. Inspekcja Handlowa (IH)
Ustawa z 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej
(Dz. U. z 2016 r. poz. 1059 ze zm.)
Zadania IH wykonują:
• Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów,
• wojewoda przy pomocy wojewódzkiego inspektora inspekcji handlowej jako kierownika wojewódzkiej inspekcji handlowej wchodzącej w skład zespolonej administracji rządowej w województwie.
Do zadań IH należy m.in.:
• kontrola legalności i rzetelności działania przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów odrębnych w zakresie produkcji, handlu
i usług,
227
Prawo pracy i BHP – poradnik
TA
R
BO
N
U
S
• kontrola wyrobów wprowadzonych do obrotu w zakresie zgodności z zasadniczymi lub innymi wymaganiami określonymi w przepisach odrębnych, z wyłączeniem
produktów podlegających nadzorowi innych właściwych organów,
• kontrola produktów w rozumieniu ustawy z dnia 12 grudnia 2003 r. o ogólnym
bezpieczeństwie produktów w zakresie spełniania ogólnych wymagań dotyczących
bezpieczeństwa,
• kontrola substancji chemicznych, ich mieszanin, wyrobów i detergentów przeznaczonych dla konsumentów, w zakresie określonym w przepisach o substancjach chemicznych i ich mieszaninach.
Inspektor jest uprawniony do wstępu oraz poruszania się w obiektach, pomieszczeniach i na terenie jednostki kontrolowanej za okazaniem legitymacji służbowej, bez
obowiązku uzyskiwania przepustki przewidzianej w regulaminie wewnętrznym, oraz
nie podlega rewizji osobistej.
Inspektor podlega przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązującym w jednostce kontrolowanej.
228