Sztuka norowania (IV) – sztuczna nora

52 (12-07)
11/24/2007
15:53
Page 52
PAWE¸ LISIAK
Sztuka norowania (IV) – sztuczna nora
Kiedy nale˝y rozpoczàç treningi?
Generalna zasada, którà si´ kieruj´ w pracy z norowcami, brzmi, ˝e
lepiej zaczàç o pó∏ roku za póêno
ni˝ o miesiàc za wczeÊnie. Z mojej praktyki wynika, ˝e czas ten
nast´puje pomi´dzy siódmym
a osiemnastym miesiàcem ˝ycia. Ja
przede wszystkim staram si´ zaczynaç çwiczenia z psami dojrza∏ymi emocjonalnie.
zalety sztucznych nor
Praca w sztucznej norze jest wed∏ug mnie niezb´dna przed
wpuszczeniem psa do nory w ∏owisku. Etap ten jest jednak cz´sto
pomijany. Wynika to z przede
wszystkim z niewielkiej liczby nor
treningowych i zupe∏nie niezrozumia∏ego dla mnie ograniczenia
myÊliwym dost´pu do sztucznych
nor z powodu ich przeznaczenia
tylko do konkursów czy przygotowania do nich. MyÊl´, ˝e najwy˝szy
czas zmieniç to podejÊcie. Obiekty
wybudowane nak∏adem pracy
myÊliwych i niejednokrotnie za
pieniàdze PZ¸ muszà s∏u˝yç do
przygotowywania psów do pracy
w ∏owisku, bo to jest ich w∏aÊciwe przeznaczenie.
W sztucznej norze mo˝emy obserwowaç prac´ psa i wy∏owiç
wszystkie niedoskona∏oÊci, które
powinniÊmy korygowaç póêniejszymi treningami. Konstrukcja
takiej nory mo˝e zapewniç psu
przewag´ nad przeciwnikiem, co
jest szczególnie wa˝ne w poczàtkowym stadium szkolenia norowca, a tak˝e wykszta∏ca w nim umiej´tnoÊç poruszania si´ po ciasnych
korytarzach i rozró˝niania nor za-
52 BRAå ¸OWIECKA 12/2007
wietrzonych pustych od zasiedlonych. Dzi´ki odpowiednim treningom umo˝liwimy psu ocen´ w∏asnych si∏, co sprawi, ˝e b´dzie
móg∏ nam pomagaç w ∏owisku
przez d∏ugie lata, a nie byç
tzw. jednorazówkà. DoÊwiadczenia zdobyte w sztucznych norach
pomogà te˝ zbudowaç wzajemne
zaufanie norowca i przewodnika
oraz podjàç decyzj´ o rozpocz´ciu
polowaƒ.
W ciàgu kilkunastu lat ∏owów
z norowcami mój pies ani razu nie
zosta∏ w norze. Uwa˝am, ˝e to w∏aÊnie zas∏uga çwiczeƒ w sztucznym
obiekcie, od czego zaczyna∏y moje
wszystkie norowce. Tymczasem
znam myÊliwych, którzy wpuszcza-
li psa do nory bez przygotowania,
a potem si´ okazywa∏o, ˝e ich pupil z niej nie wróci∏ lub sta∏ si´ nieprzydatny w ∏owisku. Pami´tajmy,
˝e im wi´cej ró˝nych sytuacji
przeçwiczymy przed polowaniem, tym ∏atwiej b´dzie psu
w naturalnej norze.
jak zbudowaç nor´
Nora do treningów powinna jak
najlepiej odzwierciedlaç warunki,
z jakimi pies spotka si´ w naturze. Proponuj´, aby wykonaç jà
z betonu – materia∏u trwa∏ego
i stabilnego, którego nie trzeba
konserwowaç. Ja pos∏u˝y∏em si´
kraw´˝nikami o d∏ugoÊci 1 m, wysokoÊci 50 cm i szerokoÊci 20 cm
(aby mo˝na by∏o przymocowaç
zawiasy), ale równie dobre sà nory szalowane (fot. 1).
Na przykrycie polecam deski
lub wodoodpornà sklejk´, która
jest bardzo wytrzyma∏a i nie wymaga konserwacji. Pokrywy mo˝emy
wykonaç albo jako p∏askie odeskowanie zachodzàce minimum 5 cm
na Êcianki boczne, albo typu U,
gdzie na obrze˝ach desek umieszczamy ∏aty o szerokoÊci 5 cm, b´dàce kontynuacjà Êcian bocznych.
Rozwiàzanie to umo˝liwia ∏atwiejszy dost´p do nory, ale wadà jest
bardziej skomplikowana i pracoch∏onna konstrukcja. W miejscach
przylegania desek warto zastosowaç gumowà uszczelk´, która
Rys. arch. P. Lisiaka
Norowce sà specyficznà grupà psów, które od stuleci hoduje si´ w celu ograniczania
liczby drapie˝ników w ∏owiskach. Ich natura sprawia, ˝e
nie bojà si´ wejÊç do kryjówki przeciwnika i go z niej wygnaç. Charakterystyczne dla
norowców cechy musimy
jednak utrwalaç przez planowà i Êwiadomà hodowl´.
Wrodzone cechy psa rozwijamy podczas treningów
w sztucznych norach, przygotowujàcych go do polowaƒ.
Szkoleniowa nora
„Pod d´bem”
w Krotoszynie
52 (12-07)
11/24/2007
15:54
Page 53
Dzi´ki treningom w sztucznych norach umo˝liwimy
psu ocen´ w∏asnych si∏, co sprawi, ˝e b´dzie móg∏
nam pomagaç w ∏owisku przez d∏ugie lata
1
3
znacznie ogranicza dost´p Êwiat∏a
z zewnàtrz.
Pokrywy przymocowujemy zawiasami (fot. 2) i zabezpieczamy
obrotowym p∏askownikiem, który
stanowi jednoczeÊnie uchwyt. Wykonujemy te˝ w nich otwory
o Êrednicy 4 mm, w których podczas treningu umieszczamy ga∏àzki
wskazujàce miejsce przebywania
psa i lisa (fot. 3).
Korytarze powinny mieç wysokoÊç 20 cm – do czego nale˝y dodaç co najmniej 8 cm na pod∏o˝e
z piasku – i szerokoÊç 18 centymetrów. Ponadto nora musi posiadaç
przew´˝enie o szerokoÊci 16 cm
i d∏ugoÊci 50 cm, 35-centymetrowe poszerzenie na d∏ugoÊci 75 cm
(tzw. mijank´), spadki, kot∏y i tzw.
komin. Ca∏kowita d∏ugoÊç nory
powinna wynosiç 25 metrów.
JeÊli chodzi o kot∏y, to najlepiej,
gdy sà okràg∏e, o Êrednicy 50–60
centymetrów. Przygotowujemy
tak˝e zastawki w liczbie zapewniajàcej odci´cie ka˝dego kot∏a. Ja
wykona∏em je z rurek stalowych
o Êrednicy 5 mm i rozstawie 25 milimetrów (fot. 4).
Teren, na którym znajduje si´
nora, musi byç ogrodzony. W tym
celu proponuj´ wykorzystaç siatki
ogrodzeniowe o wysokoÊci co najmniej 2 m i oczkach takiej wielkoÊci, ˝eby lis nie móg∏ si´ przez nie
przecisnàç. Do transportu lisów
potrzebne b´dà klatki o wymiarach 55x25x35 cm (d∏. x szer. x
wys.), wykonane najlepiej z perforowanej blachy aluminiowej
o gruboÊci 1 milimetra (fot. 5). Takie klatki sà lekkie, trwa∏e i ∏atwe
w utrzymaniu.
4
pierwszy etap szkolenia
Zawsze zaczynam prac´ z psem od
pokazania mu drapie˝nika w klatce
umieszczonej przed sztucznà norà.
JeÊli pies wytrwale atakuje, wpuszczam lisa do nory. Pies musi widzieç, jak przeciwnik znika w kanale. Nast´pnie zamykam lisa w pierwszym kotle, który powinien byç tak
zlokalizowany, aby pies go nie dostrzega∏, bo to zapach drapie˝nika,
a nie jego wyglàd ma spowodowaç
wejÊcie do nory.
Jest idealnie, gdy pies szybko
podà˝a za lisem i, dochodzàc do
pierwszego kot∏a, oszczekuje go
przez zastawk´. Cz´sto jednak
zdarza si´, ˝e pies mimo ch´ci pójÊcia Êladem drapie˝nika nie jest
w stanie prze∏amaç strachu przed
ciemnoÊcià i wejÊç do nory. Nie
wolno wtedy wpychaç go na si∏´,
5
lecz nale˝y zach´ciç, klepiàc i stukajàc w deski, oraz poprosiç koleg´, ˝eby postuka∏ zastawkami.
Powinno to wzbudziç zainteresowanie psa i dodaç mu animuszu.
Je˝eli pies wejdzie, b´dzie to oznaczaç, ˝e dokona∏ si´ najwa˝niejszy
prze∏om w jego psychice – wyzbycie si´ strachu przed norà.
W razie niepowodzenia tej pierwszej próby oswajamy psa z norà metodà ma∏ych kroczków. Otwieramy
nor´ a˝ do pierwszego kot∏a, w którym za zastawkami znajduje si´ lis.
Nast´pnie bierzemy psa i, ca∏y czas
zach´cajàc go do oszczekiwania
przeciwnika, umieszczamy w otwartym kanale tu˝ przed kot∏em. Bardzo wa˝ne jest, aby pies nie oszczekiwa∏ lisa z góry, bo mo˝e si´ to staç
nawykiem, który w przysz∏oÊci b´dzie trudny do skorygowania. ‚
BRAå ¸OWIECKA 12/2007 53
Arch. P. Lisiaka (7)
2
52 (12-07)
11/24/2007
15:54
JeÊli pies podejmie prac´ w kanale, pochwalmy go i zamknijmy nad
nim segment pokrywy. Je˝eli po zamkni´ciu szczeka, to czekamy oko∏o minuty, ca∏y czas go chwalàc. Nast´pnie wyjmujemy psa i umieszczamy w kanale oko∏o metra przed
kot∏em, tak aby samodzielnie pokona∏ ten odcinek po wejÊciu do
nakrytego kana∏u. Powtarzamy
wszystkie czynnoÊci od poczàtku,
zwi´kszajàc odleg∏oÊç, a˝ pies zacznie prac´ od samego wejÊcia.
Bardzo wa˝ne jest, aby nie pozwalaç mu na bieganie po wierzchu
i szukanie lisa w ten sposób. Pies,
rozpoznawszy zapach drapie˝nika,
ma bez namys∏u wskoczyç do nory.
Nieraz si´ zdarza, ˝e pies ma k∏opoty z pionowymi spadkami, tzw.
kominami. Bojàc si´ stromego zejÊcia w dó∏, staje przed nimi i zaczyna „kombinowaç”. Zazwyczaj po
pierwszym sforsowaniu przeszkody nie ma ju˝ problemów, zdarza
si´ jednak, ˝e psu trzeba pomóc.
Otwieramy wtedy przykrycia za kominem (które znajdujà si´ przed
psem), aby pokazaç mu Êwiat∏o
i swojà r´k´, dzi´ki czemu zwierz´
nabierze pewnoÊci siebie i przejdzie. JeÊli to nie pomo˝e, trzeba
psa po prostu popchnàç, ˝eby si´
przekona∏, ˝e przeszkod´ mo˝na
∏atwo pokonaç.
Sà jednak norowce, które doÊç
trudno prze∏amujà strach przed
kominem, i te trzeba traktowaç
delikatnie, bo zepchni´cie spowoduje jeszcze wi´kszà niech´ç do
przechodzenia przez komin. Na
szcz´Êcie tego typu przypadki zdarzajà si´ niezmiernie rzadko i najcz´Êciej wynikajà z braku pasji myÊliwskiej. Wtedy zamiast trenowaç,
najlepiej nie robiç z psem nic
przez nast´pne trzy miesiàce – po
prostu poczekaç, a˝ ten dojrzeje
psychicznie do pracy w norze.
przejÊcie przez ca∏à nor´
Gdy nasz „uczeƒ” bez problemu
dociera do pierwszego kot∏a
i tam z pasjà oszczekuje lisa albo
próbuje si´ do niego dostaç, drapiàc zastawk´ itp., rozpoczynamy
kolejny etap szkolenia. Podczas
gdy pies oszczekuje lisa, zamykamy wejÊcie do nory i przeganiamy mykit´ z pierwszego kot∏a do
drugiego, oddalonego o kilka
metrów, tak aby pies to widzia∏.
Po opuszczeniu kot∏a przez lisa,
warto umieÊciç w nim psa, by
skojarzy∏, ˝e jego wejÊcie powoduje oddalanie si´ drapie˝nika.
Wyzwoli to w nim ch´ç pogoni
54 BRAå ¸OWIECKA 12/2007
Page 54
i utwierdzi w przekonaniu o przewadze nad przeciwnikiem.
Kiedy lis znajdzie si´ mi´dzy zastawkami drugiego kot∏a, otwieramy zastawk´ w pierwszym, co
umo˝liwi psu przemieszczenie si´
kana∏em do drugiego kot∏a. JeÊli
zrobi to szybko i zdecydowanie,
pochwalmy go i mobilizujmy do
oszczekiwania. W razie niech´ci
do podà˝ania za lisem prosimy pomocnika, aby postuka∏ zastawkà,
próbujàc go zwabiç. Je˝eli to
nie pomaga, stukamy w pokrywy
przed psem, sk∏aniajàc go do przemieszczenia si´ do przodu. JeÊli to
dzia∏anie tak˝e nie przynosi efektu, otwieramy klapy przykrywajàce
nor´ na oko∏o metra przed psem,
a gdy ten dochodzi, chwalimy go,
zamykamy pokryw´ i przesuwamy
przed trzeci kocio∏ w taki sam sposób jak w przypadku drugiego kot∏a, a gdy podejmie tam prac´, wyjàç go i umieÊciç przed wejÊciem,
aby pokona∏ ca∏à d∏ugoÊç nory.
Kiedy pies ju˝ ch´tnie i z pasjà
dochodzi do lisa umieszczonego
w trzecim kotle, a jego postawa
Êwiadczy o gotowoÊci do konfrontacji, otwieramy zastawk´ oddzielajàcà psa od drapie˝nika. Tutaj
zachowanie norowca jest ma∏o
przewidywalne. Wed∏ug mnie najlepsze sà psy, które bez chwili zastanowienia wpadajà do kot∏a,
odwracajà lisa i przep´dzajà go
z nory. Pami´tajmy, ˝e niezb´dny
jest wtedy co najmniej jeden pomocnik, ∏apiàcy mykit´ do klatki
umieszczonej przy wejÊciu albo do
pierwszego kot∏a.
Po jednodniowym
polowaniu
si´ o kolejny metr. W ten sposób
otwieramy po kolei pokrywy, dopóki pies nie dojdzie do drugiego
kot∏a. Gdy znajdzie si´ ju˝ przy zastawce, mo˝emy pozwoliç mu na
niezbyt d∏ugie oszczekiwanie (1–5
minut), tym krótsze, im mniej
ch´tnie szczeka.
Nast´pnie wyciàgamy psa z nory, po czym zach´camy go do ponownego wejÊcia i pokonania
drogi do drugiego kot∏a. JeÊli
ch´tnie i bez oporów wchodzi do
nory i z pasjà oszczekuje lisa
w drugim kotle, post´pujemy tak
samo jak podczas przejÊcia z kot∏a pierwszego do drugiego, ale
teraz przeganiamy drapie˝nika
do trzeciego kot∏a, znajdujàcego
si´ na koƒcu nory.
Psy, które opanujà wchodzenie
do nory przed drugi kocio∏, zazwyczaj nie majà problemów z koƒcowym etapem. Gdyby mimo to k∏opoty wystàpi∏y, nale˝y zwabiç psa
Bywa, ˝e psy tylko oszczekujà lisa w trzecim kotle. Uwa˝am, ˝e na
tym etapie jest to w∏aÊciwe. Osobniki pobudliwe cz´sto opuszczajà
nor´ po otwarciu zastawki. Natomiast w przypadku bardzo twardych psów mo˝e dojÊç do chwytu.
Nale˝y wtedy podjàç natychmiastowe dzia∏anie wykluczajàce kaleczenie si´ zwierzàt. Sztuczna nora
to nie miejsce na walk´.
Pami´tajmy te˝, ˝e pies nie powinien byç znu˝ony pracà w norze. Zawsze starajmy si´, aby po
treningu odczuwa∏ jej niedosyt.
nabywanie
doÊwiadczenia
Kolejny etap w szkoleniu norowca
nazywam zdobywaniem doÊwiadczenia. Lisa umieszczamy w norze
i wpuszczamy tam psa, nie dajàc
mu przewagi psychicznej zastawkami czy przeganianiem przeciwnika. Pies musi wi´c sam oceniç
swoje si∏y, a my mamy sposobnoÊç
poznania jego stylu pracy, co póêniej zaowocuje lepszym porozumieniem podczas polowania.
JeÊli nasz pies okaza∏ si´ bardzo oporny i sam nie chce wejÊç
do nory, mo˝emy wykorzystaç
drugiego, bardziej doÊwiadczonego psa, który zdecydowanie podà˝a za lisem. Adept sztuki norowania cz´sto naÊladuje prac´ starszego kolegi. Metod´ t´ polecam
jednak w ostatecznoÊci. Po pierwsze dlatego, ˝e m∏ody pies mo˝e
skojarzyç wejÊcie do nory z obecnoÊcià innego psa i odmawiaç samodzielnej pracy, a po drugie,
poniewa˝ jest to niebezpieczne,
gdy˝ pomi´dzy psami bardzo cz´sto dochodzi do konfliktu, a to
z kolei utrwala niech´ç m∏odego
psa do nor.
Je˝eli jednak decydujemy si´ na
w∏àczenie do treningu drugiego
norowca, powinniÊmy zaczàç od
umieszczenia psa doÊwiadczonego po drugiej stronie kot∏a, tak
aby ten, który dopiero si´ uczy,
móg∏ od wejÊcia dotrzeç do kot∏a.
Nast´pnie wyjmujemy z nory „starego wyg´”, pozostawiajàc w niej
„ucznia”, aby dalszà prac´ wykona∏
ju˝ sam.
Doskonale do çwiczeƒ sà nory
typu 8, gdzie pies, aby znaleêç
przeciwnika, musi pos∏ugiwaç si´
w´chem, a jednoczeÊnie lis w ka˝dym miejscu nory mo˝e salwowaç
si´ ucieczkà. Tego typu trening
wp∏ywa tak˝e korzystnie na pasj´,
czyli ch´ç podà˝ania za drapie˝nikiem. Umiej´tnoÊç korzystania
z nosa w przysz∏oÊci zaowocuje
tym, ˝e w ∏owisku pies nie b´dzie
musia∏ „wybiegaç” lisa, niepotrzebnie tracàc si∏y, tylko po prostu pójdzie w zakàtek nory czy stogu,
w którym jest drapie˝nik.
Sprawdzianem przygotowania
psa do polowania powinna byç
praca w norze typu U bez zastawek, zakoƒczonej kot∏em, a nie
rondem – czyli takiej, która najbardziej przypomina trudne nory naturalne z jednym oknem
wejÊciowym. Taka praca powinna
te˝ byç podstawà do uzyskania dyplomu u˝ytkowoÊci na konkursach, poniewa˝ Êwiadczy o przydatnoÊci psa w ∏owisku i do hodowli. Pami´tajmy, ˝e im bardziej
ró˝norodne warunki pracy –
sztuczne nory ró˝nego typu i kontakty z ró˝nymi lisami – zapewnimy naszemu psu, tym lepiej przygotujemy go do pracy pod ziemià
i unikniemy rozczarowaƒ.
52 (12-07)
11/24/2007
15:54
praktyka w ∏owisku
Psa, który opanowa∏ sztuk´ szybkiego i zdecydowanego wchodzenia do nory, a tam odszukiwania lisa, a tak˝e umie oceniç swoje
mo˝liwoÊci, mo˝emy ju˝ wziàç na
polowanie w naturalnych norach
lub sztucznych norach zak∏adanych w ∏owisku.
Radz´ zaczynaç od nor z kilkoma oknami, nast´pnie braç si´ za
dreny i ma∏e stogi, a gdy pies nabierze pewnoÊci siebie i doÊwiadczenia – nory z jednym oknem
i du˝e stogi. Dla psa bardzo wa˝ne
jest, abyÊmy pozyskali drapie˝nika. Nie podnoÊmy wi´c od razu
strzelonej tuszy. Po pierwsze,
w norze mogà byç jeszcze kolejne
osobniki, a po drugie, jeÊli pies
wyjdzie z nory i b´dzie widzia∏
zdobycz, lepiej zrozumie sens
swoich zmagaƒ.
Odradzam polowanie z niedoÊwiadczonymi norowcami na borsuka. Jest to przeciwnik znacznie
silniejszy od lisa lub jenota, a w dodatku doÊç cz´sto atakuje intruza,
który wÊlizgnà∏ si´ do jego siedliska. Tutaj ogromnie przydajà si´
zmyÊlnoÊç i doÊwiadczenie psa nabyte podczas treningów w sztucznej norze i polowaƒ w norach
naturalnych. Psy bardzo ci´te i zarazem niedoÊwiadczone mogà
odnieÊç dotkliwe rany, które du˝o rzadziej zdarzajà si´ „starym
wygom” oraz psom dobrze przygotowanym w sztucznej norze.
Zdecydowanie ∏atwiejsze od
nor naturalnych sà dla psa sztuczne nory wykopane w ∏owisku.
Sk∏adajà si´ one z kana∏u wejÊciowego, kot∏a i kana∏u wyjÊciowego.
Spotyka si´ te˝ konstrukcje z jednym kana∏em, który rozwidla si´
na oko∏o pó∏tora metra przed kot∏em, ˝eby lis móg∏ czmychnàç,
gdy pies b´dzie wchodzi∏, dzi´ki
czemu unika si´ konfrontacji. Innym rozwiàzaniem jest kocio∏ ze
Êcianà odbojowà (tak jak obecnie
na konkursach), gdzie Êciank´
umieszcza si´ 30 cm od wejÊcia
do kot∏a, tak aby lis móg∏ si´ za
nià schroniç i w momencie, gdy
pies wchodzi, zdo∏a∏ opuÊciç
kocio∏ bez spotkania z przeciwnikiem. Drapie˝niki wychodzà
z nor tego typu znacznie ch´tniej
ni˝ z nor naturalnych. Nale˝y jednak pami´taç, ˝e takie nory sà
doskona∏e do redukcji liczby dra-
Page 55
pie˝ników w ∏owisku, ale zupe∏nie nie nadajà si´ do oceny psa
podczas konkursu.
DoÊç efektywnym sposobem
wyp∏oszenia lisa z nory naturalnej
jest za∏o˝enie psu Êwiecàcej obro˝y, w Polsce jeszcze rzadko stosowane, ale cieszàce si´ du˝à popularnoÊcià w innych krajach Europy.
Na rynku sà dost´pne obro˝e
z diodami migajàcymi ró˝nokolorowym Êwiat∏em.
dba∏oÊç
o bezpieczeƒstwo
˚eby zapewniç naszemu psu maksimum bezpieczeƒstwa, warto zaopatrzyç si´ w elektroniczne urzàdzenie do lokalizacji zwierz´cia
pod ziemià. Pozwala ono na ∏atwe
i szybkie znalezienie naszego kompana w sytuacji, kiedy go nie s∏ychaç lub kiedy lokalizacja „na
ucho” jest niemo˝liwa. Lokalizator
sk∏ada si´ z nadajnika umieszczanego na szyi psa oraz odbiornika.
JeÊli nie posiadamy urzàdzenia
lokalizujàcego psa, powinniÊmy
perfekcyjnie opanowaç metod´
„na ucho”. Jej skutecznoÊç jest ÊciÊle zwiàzana z rodzajem pod∏o˝a,
w którym znajduje si´ nora, i predyspozycjami s∏uchowymi myÊliwego. Zdarzajà si´ grunty, w których dobrze s∏ychaç psa nawet na
g∏´bokoÊci dwóch metrów, i takie,
gdzie trudno go us∏yszeç ju˝ kilkadziesiàt centymetrów pod ziemià.
Aby zlokalizowaç psa tym sposobem, najlepiej po∏o˝yç si´ p∏asko
na ziemi i przyk∏adajàc do niej
ucho, znaleêç miejsce, w którym
najlepiej s∏ychaç g∏os zwierz´cia.
Od strony wiatru powinniÊmy
os∏oniç si´ kapeluszem lub czapkà, aby nie s∏yszeç Êwistu.
W sytuacjach awaryjnych, takich jak np. oberwanie si´ nory,
zasypanie psa przez drapie˝nika
czy zaklinowanie si´ psa w ciasnym korytarzu, nale˝y przystàpiç do akcji ratunkowej. Dlatego
na polowaniu z norowcem zawsze
powinniÊmy mieç przy sobie hartowanà ∏opat´ z metalowym
chwytem, kilof i latark´ oraz sond´ w postaci gi´tkiego pr´ta. Takie wyposa˝enie mo˝e uratowaç
˝ycie naszemu psu. Pami´tajmy
te˝, ˝e powodzenie akcji ratunkowej zale˝y od jej rozpocz´cia we
w∏aÊciwym momencie, czyli bez
n
zb´dnej zw∏oki.
Osoby zainteresowane pracà z norowcem i wszelkimi zagadnieniami zwiàzanymi z norowaniem mogà si´ kontaktowaç z Paw∏em Lisiakiem pod numerem
telefonu 0 604 401 113