Słownik fizjoterapeuty 1

P O R A D Y,
P R A W O ,
Z A R Z Ą D Z A N I E
r e h a b i l i t a c j a //
OPRACOWANIE: JAN SZCZEGIELNIAK, JACEK ŁUNIEWSKI, ALEKSANDRA SKOMUDEK, KATARZYNA BOGACZ,
ILONA KULIK-PAROBCZY, WITOLD PAWEŁCZYK
Słownik fizjoterapeuty
O
bserwowany w ostatnim czasie
dynamiczny rozwój dziedziny
fizjoterapii prowadzi nie tylko
do wprowadzenia nowoczesnych środków i metod usprawniania, ale także
do powstania nowych form przekazu,
w tym niestosowanego dotychczas słownictwa. Prezentowany poniżej słownik
przybliża Czytelnikowi słownictwo
używane najczęściej w metodach fizjoterapeutycznych, nie wskazując jednak
na zasadność i trafność jego stosowania.
Dywergencja – jest przeciwieństwem
konwergencji i oznacza oddalanie sąsiadujących powierzchni stawowych. Podczas ruchu zgięcia bocznego w stawach
międzywyrostkowych kręgosłupa po jednej stronie dochodzi do konwergencji,
a po przeciwnej – do dywergencji.
Facilitacja (F) – torowanie, przywracanie utraconej pamięci ruchowej. Wywodzi się od łacińskiego słowa facilitas
i oznacza ulgę.
Hipermobilność (ang. joint hypermobility syndrome – JHS) – nadmierna ruchomość stawów, jest uogólnioną, wrodzoną
i samoistną niewydolnością dotyczącą
tkanki łącznej całego organizmu.
Hipermobilność objawia się przede
wszystkim:
•wiotkością torebek stawowych i więzadeł odpowiedzialnych za stabilizację
stawów,
•zwiększoną w odniesieniu do normy
ruchomością stawów,
•łatwością zwichnięć i skręceń stawów,
•wykonywaniem ruchów czynnych
w stawach w stopniu przekraczającym fizjologiczny zakres ruchomości,
przez osoby nietrenujące,
•koślawością stawów łokciowych, nieosiowością stawu śródręczno-paliczkowego kciuka i śródstopno-paliczkowego palucha stopy, płaskostopiem,
wadami stawów kolanowych w posta-
86
ci tyłowygięcia, koślawości lub szpota­
wości,
•zmianami w ruchomości stawów żuchwowo-skroniowych.
W wielu przypadkach hipermobilność
powoduje negatywne konsekwencje. Odnosi się to przede wszystkim do układu
mięśniowego, który jest mniej wydolny
i z biegiem lat zmniejsza się kontrola
mięśniowa ruchu w stawach. Powstaje
trwałe przeciążenie stawów, co rodzi odruchy obronne, mające na celu ograniczenie nadmiernej ruchomości, tzw. zablokowanie czynnościowe, które jest często
przyczyną intensywnych bólów kręgosłupa i stawów krzyżowo-biodrowych.
Irradiacja (z ang. napromieniowanie, naświetlenie) – w języku polskim mianem
tym określa się jedno ze złudzeń optycznych, a także przenoszenie bólu poza
granice tkanki. W fizjoterapii termin ten
stosowany jest w koncepcji PNF. Oznacza promieniowanie, rozlewanie się pobudzenia, reakcji i przepływu impulsów
na skutek stymulacji. Irradiacja oparta
jest na synergizmie mięśniowym między
silniejszymi a słabszymi mięśniami. Mechanizm ten, nazywany pracą pośrednią,
wykorzystuje: łańcuchy biokinematyczne, kombinację wzorców, mechanizmy
dźwigni, przeciwwagę oraz ruch przeniesiony. Już prawie 60 lat temu Kontt i Voss
zauważyli, że maksymalny opór wywołuje irradiację bądź przepływ od głównych
komponentów mięśniowych lub ich grup
na zasadzie timingu.
Mianem irradiacji określane jest również przekazywanie odczuwanego bólu,
tzn. promieniowanie bólu do sąsiadujących gałęzi nerwów.
Konwergencja (łac. convergere – zbierać się) – oznacza zbliżanie, zbieżność.
Termin stosowany w terapii manualnej,
oznacza zbliżanie sąsiadujących powierzchni stawowych. Przeciwieństwem
jest dywergencja.
Nerwowo-mięśniowe (N) – oznacza
współpracę mięśni z całym systemem
nerwowym. Do przeprowadzenia jednego ruchu potrzebnych jest wiele struktur systemu nerwowego oraz dokładna
regulacja. System nerwowy nie posiada
żadnej statycznej struktury, ciągle się
dopasowuje do wymogów otoczenia. Pewien stopień plastyczności jest obecny
przez całe życie i zależy od aktywności,
informacji i doświadczenia.
Priopriocepcja (P) – poprzez specyficzne receptory w ciele odczuwane są ruchy
i pozycje naszego ciała. Prioprioreceptory
są receptorami w mięśniach, ścięgnach,
torebkach stawowych, więzadłach, które
w ścisłej symbiozie wchłaniają prioprioceptyczny wpływ informacyjny z peryferii. Dodatkowo do tych prioprioreceptywnych informacji przyswajane są bodźce
z receptorów tak zwanych eksteroreceptorów – skóry, aparatu równowagi,
jak również oczu i aparatu słuchowego.
Z centralnego poziomu wszystkie dane
są analizowane i z zakodowanymi i/lub
odziedziczonymi sygnałami przetworzone i skoordynowane.
Technika NAG (akronim z ang. Natural Apophyseal Glides – naturalne ślizgi
w stawach międzywyrostkowych) –
polega na wykonaniu oscylacji ślizgowej w stawach międzywyrostkowych
od ½ do końca fizjologicznego zakresu
ruchu w stawach.
Technika SNAG (akronim z ang. Sustained Natural Apophyseal Glides – przedłużone naturalne ślizgi w stawach międzywyrostkowych) – technika mobilizacji
w terapii manualnej kręgosłupa według
koncepcji Briana Mulligana polegająca
na połączeniu i zsynchronizowaniu
biernego ślizgu w stawach międzywyrostkowych (uzyskanego ręką terapeuty)
i czynnego ruchu (wykonanego przez
pacjenta). q